CHNG VI:

TC PHN NG V CN BNG HA HC
1. Trnh by c cch xc nh cc thnh phn trong

phng trnh tc 2. Vit c phng trnh vi phn, tch phn cho cc phn ng bc 0, 1 v gii quyt c cc bi ton thc t. 3. Gii thch c nh hng ca nng , nhit n tc phn ng. 4. Xc nh c chiu hng v gii hn ca mt phn ng qua cc gi tr ca Q, K, G 5. Trnh by c nguyn l chuyn dch cn bng Le Chatelier.

A. Tc phn ng v c ch phn ng 1.inh ngha v biu din tc phn ng

Tc phn ng l s bin thin nng ca cht u hay sn phm trong mt n v thi gian Tc trung bnh trong khong thi gian t V=

C
t

Tc ti mt thi im t V= dC dt

2.Cc yu t nh hng ln tc phn ng

a. nh hng ca nng ln tc phn ng
Tc ca phn ng t l thun vi tch nng ca cht tham gia phn ng vi s m thch hp

V d

aA

bB = cC

dD

V = k.[A]m.[B]n [A], [B]: l nng cc cht A,B ti thi im tnh tc m: l hng s gi l bc ring ca cht A

n: l hng s gi l bc ring ca cht B

m+n: l hng s gi l bc chung ca phn ng k l hng s tc ca phn ng hay tc ring ca p/u Lu : cc phn ng d th th nng cc cht rn khng c mt trong biu thc tc

V d: Xc inh bc ca phn ng sau

NO2(k)
Th nghim 1 2 3 V2

+ CO(k)

= NO(k)
[CO]0 (M) 0,10 0,10 0,20

+ CO2(k)
Tc ban u (mol.L.s-1) 0,0050 0,080 0,0050

[NO2]0 (M) 0,10 0,40 0,10

V1
V3 V1

k.[NO2]2m.[CO]2n

k.[NO2]1m.[CO]1n
k.[NO2]3m.[CO]3n k.[NO2]1m[CO]1n

m=2

n=0

b. nh hng ca thi gian ti tc ca phn ng Phn ng bc khng: L phn ng m tc ca phn ng l mt hng s khng ph thuc vo nng v thi gian A dA dt SP

V=-

= k0

[A] = [A0] - kot [A0] 2k0

t1/2 =

V d phn ng bc khng Mt phn ng oxi ha ca cht A (nng ban u 1M) di xc tc Pt xy ra theo quy lut phn ng bc khng. Sau 20 pht th nng cht A cn li 1/2A. Hy tnh hng s tc phn ng. Sau bao lu th phn ng s t hon ton (cn li 0,1%).

k0 =

[A0] 2t1/2

= 0,025 mol.L-1.pht-1 0,001 = 1 - kt

[A] = [A0] - kt

t = 39,96 pht

 Phn ng bc 1 A SP V=-

dA
dt

= k1.[A] ln2

ln[A] = ln[A0] k1.t

Phn ng bc n # 1 n.A

T1/2 =

SP d[A]

V=1 (n-1)

dt
1

= k1.[A]n
1 [A0 ]n-1

[A]n-1

= kn.t

V d phn ng bc 1:

S phn hy H2O2 c xc nh l bc 1, ngi ta xc nh c nng ban u ca H2O2 l 6M v sau 25 pht th nng ca H2O2 cn li l 3M
Tnh hng s tc k Tm thi gian bn hy Sau 60 pht th nng H2O2 cn li l bao nhiu

Sau bao lu th phn ng t hon ton (cn li 0,1%)

V d 2 2.N2O5 (k) = 2N2O4(k) + O2(k)

Phn ng trn c tc c xc nh V = k.[N2O5] vi k=0,0168.s-1 .Hy tnh s mol kh N2O5 cn li sau 10 pht nu ban u c 2 mol N2O5 cha trong bnh 4 lt.

c. nh hng ca nhit n tc phn ng Phng trnh Arrhenius

-Ea/RT k: hng s tc phn ng A; hng s Ea: nng lng hot ha ca p/u R: hng s kh T: nhit kelvin

k =A.e

lnk =
-Ea R

-Ea 1 R T 1 T2 -

+ lnA
1 T1 k2 k1

= ln

H s nhit ca tc p/u kT+10 = kT VT+10 = VT

T2-T1

V2 =

10

. V1

nh hng ca nhit Khi nhit tng th s chuyn ng gia cc phn t s tng ln, s va chm gia cc phn t tng ln. Khng phi tt c mi va chm gia cc phn t u xy ra phn ng. Ch c nhng va chm gia cc phn t c nng lng ln gi (gi l cc phn t hot ng) mi c th xy ra phn ng. Khi nhit tng c tc dng lm tng s va chm nng lng hay s phn t hot ng lm tng tc

phn ng.

3.Cht xc tc
nh ngha:
Cht xc tc l cht lm tng tc ca phn ng v n c hon nguyn sau phn ng (cht xc tc dng).

Cht lm gim tc ca phn ng v c hon

nguyn sau phn ng gi l cht c ch (xc tc m) Mi cht xc tc c cch ring thc hin chc nng

xc tc nhng v c bn cht xc tc s lm tng tc

ca phn ng bng cch gim nng lng hot ha ca phn ng.

xc tc ng th : l cht xc tc cng pha vi cht p/u.

Xc tc d th: l cht xc tc khc pha vi cht p/u. Xc tc Enzym

Hai c im ca cht xc tc
Cht xc tc lm tng tc ca c phn ng thun v phn ng nghch. Cht xc tc khng cho nhiu sn phm hn m ch cho ra sn phm nhanh hn. Mt phn ng c G>0 th cht xc tc cng khng

lm cho phn ng xy ra.

Cht xc tc khng lm thay i trng thi cn bng m ch lm cho qu trnh cn bng nhanh hn.

Cht xc tc lm gim nng lng hot ha ca phn

ng bng cch to ra c ch mi , mt con ng c nng lng thp hn

B. Cn bng ha hc
1.Khi nim
Phn ng khng thun nghch: l phn ng tin hnh n cng m mt hoc cc cht ban u ht c gi l phn ng hon ton hay phn ng khng thun nghch. C3H8 + 5 O2 3 CO2 + 4H2O

H2O2 H2O

+ 1/2O2

Phn ng thun nghch: l phn ng tin hnh trong nhng iu kin xc nh c th din ra theo c hai chiu ngc nhau. H2(k) + I2(k) 2HI(k) N2O4(k) 2NO2(k)
Trng thi cn bng l trng thi cc cht u mt i theo p/u thun bng lng n c to thnh theo p/u nghch

2.Phng trnh ng nhit Van t Hoff, hng s cn bng

Xt mt phn ng
Thng s nng

a.A

+ b.B c.C + [C]c.[D]d Q= [A]a.[B]b

d.D

Q lun lun thay i trong qu trnh phn ng G = G0 + RT.lnQ Phng trnh Vant Hoff
Khi phn ng t cn bng (G =0) th thng s nng l mt hng s. [C]c.[D]d Qcb= =K a b [A] .[B] Hng s cn bng c trng cho mt phn ng c th, ph thuc vo bn cht ca cn bng, ph thuc vo nhit . S m ca nng cc cht trong biu thc K l h s t lng trong phng trnh phn ng.

3. Cc dng ca hng s cn bng

Hng s cn bng biu din qua nng [C]c.[D]d Kc = [A]a.[B]b Hng s cn bng biu din qua p sut ring phn [PC]c.[PD]d Kp = [PA]a.[PB]b

Hng s cn bng biu din qua nng phn mol [NC]c.[ND]d KN = [NA]a.[NB]b Mi lin h gia Kp, Kc, KN Kp= Kc.(RT)n = KN.(P)n

Cc cht rn v cht lng tinh khit khng c mt trong biu thc ca hng s cn bng

4. Chiu hng v gii hn ca phn ng

Phng trnh Vant Hoff G = G0 + RT.lnQ

Khi phn ng t cn bng

hay

G = G0 + RT.lnK = 0
G0 = - RT.lnK

Biu thc nng lng t do Gibbs Q G = -RT.lnK + RT.lnQ = RT.ln K Nu Q > K G > O phn ng khng t din bin Nu Q < K G < O phn ng t din bin Nu Q = K G = O phn ng t cn bng

5.Nguyn l chuyn dch cn bng Le Chactelier

Khi cn bng c thit lp nu ta thay i mt yu t no m nh hng ln cn bng th cn bng s

chuyn dch theo chiu chng li s thay i ti khi

cn bng c thit lp tr li.

a.nh hng ca s thay i nng

PCl3(k) + Kc = Cl2(k) [PCl5] PCl5(k) = 24 Kc = 24

[PCl3].[Cl2]

Nu tng nng ca PCl3 hoc Cl2 th nng PCl5 cng tng (v K khng thay i) hay cn bng chuyn dch theo chiu thun v ngc li

b.nh hng ca p sut KP = KN.(P)n

p sut khng nh hng ln Kp nn n > 0, khi P tng Kn gim, cn chuyn dch theo chiu to thnh t mol kh hn n < 0, khi P tng Kn tng, cn chuyn dch theo chiu to thnh nhiu mol kh hn n = 0 cn bng khng chuyn dch N2(k) + 3.H2(k) = 2.NH3(k)

Khi tng p sut cn bng chuyn dch theo chiu thun Khi gim p sut cn bng chuyn dch theo chiu nghch

c.nh hng ca nhit

Phng trnh ng p VanHoft -H R 1 T2 1 T1

= ln

K2 K1 K 2 > K1

Nu H > 0 khi T2 > T1

Nu H < 0 khi T2 > T1

K2 < K1

Nu H = 0 khi cn bng khng chuyn dch Xt phn ng

aA

bB

= cC + dD

H > 0

[C]c.[D]d K= [A]a.[B]b