Ere Musica Curriculo PDF

N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007
DIARIO OFICIAL DE GALICIA
17.467
I. DISPOSICINS XERAIS
CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA Decreto 203/2007, do 27 de setembro, polo que se establece o currculo das ensinanzas profesionais de rxime especial de msica. A Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, establece no seu artigo 6.2 que o Goberno fixar, en relacin cos obxectivos, as competencias bsicas, os contidos e os criterios de avaliacin, os aspectos bsicos do currculo que constiten as ensinanzas mnimas. As mesmo, a citada Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, no captulo VI do ttulo I, fixa as caractersticas bsicas das ensinanzas profesionais de msica, dentro das ensinanzas artsticas, cuxa finalidade proporcionarlle ao alumnado unha formacin artstica de calidade e garantir a cualificacin dos futuros profesionais. Neste marco, o Real decreto 1577/2006, do 22 de decembro, polo que se fixan os aspectos bsicos do currculo das ensinanzas profesionais de msica reguladas na Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, estableceu os aspectos bsicos do currculo das ensinanzas profesionais de msica. Considerando o avance que para as ensinanzas de msica supuxo a normativa xurdida da Lei orgnica 1/1990, do 3 de outubro, de ordenacin xeral do sistema educativo, este decreto segue fundamentndose no estudo da especialidade instrumental ou vocal, que acta como eixe vertebrador do currculo e, vez, pretende avanzar cara a unha estrutura mis aberta e flexible, sen esquecer a necesidade de perseguir un ensino integrador que, xunto coa formacin profesional de carcter artstico, dirixida consecucin de competencias tcnico-musicais especficas, incla a formacin humanstica e a educacin cvica do alumnado destas ensinanzas. Abrdanse ademais medidas que permitan a mxima adecuacin dos estudos aos intereses do alumnado, considrase a compatibilidade real entre estas ensinanzas e as de educacin secundaria e facltase a Administracin educativa para a adopcin de solucins a este respecto. En canto aos contidos das especialidades instrumentais e vocais, mantense a necesidade de conxugar comprensin e expresin, coecemento e realizacin. Este proceso complexo de educacin artstica debe ter en conta que os contidos esenciais na formacin dun msico que se expresa a travs dun instrumento ou do canto estn presentes, case na sa totalidade, desde o inicio dos estudos, e que o seu desenvolvemento se realiza non tanto pola adquisicin de novos elementos como polo afondamento permanente deles. Nesta traxectoria, o grao de dificultade interpretativa vir determinado pola natureza das obras que en cada tramo do proceso se seleccionen. En relacin cos criterios de avaliacin, estes establecen o tipo e as ensinanzas de aprendizaxe que se espera que alcance o alumnado nun momento determinado respecto dos obxectivos xerais das ensinan-
zas, as capacidades sinaladas nos obxectivos especficos das ensinanzas profesionais de msica e os propios de cada especialidade. O nivel de cumprimento destes obxectivos, en relacin cos criterios de avaliacin fixados, dbese medir tendo en conta o contexto do alumnado e as sas propias caractersticas e posibilidades. Deste xeito, a avaliacin constitese nunha funcin formativa e, ademais, nunha fonte de informacin sobre o mesmo proceso de ensinanzas, co que se converte nun referente de todo o proceso de ensino e aprendizaxe. Xa que logo, este decreto establece o currculo das ensinanzas profesionais de msica para o mbito de competencia da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria e, ademais, regula o acceso a estas ensinanzas. De conformidade co exposto, por proposta da conselleira de Educacin e Ordenacin Universitaria, no exercicio da facultade outorgada polo artigo 34 da Lei 1/1983, do 23 de febreiro, reguladora da Xunta e da sa presidencia, modificada pola Lei 11/1988, do 20 de outubro, e pola Lei 2/2007, do 28 de marzo, do traballo en igualdade das mulleres de Galicia, logo do informe do Consello Escolar de Galicia, de acordo co ditame do Consello Consultivo de Galicia, e logo de deliberacin do Consello da Xunta de Galicia, na sa reunin do da vinte e sete de setembro de dous mil sete, DISPOO:
CAPTULO I DA FINALIDADE E A ORGANIZACIN DAS ENSINANZAS PROFESIONAIS
DE MSICA
Artigo 1.-Obxecto e mbito de aplicacin. 1. Este decreto regula o currculo das ensinanzas profesionais de msica consonte o establecido no artigo 48.2 da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, e integra o establecido no Real decreto 1577/2006, do 22 de decembro, polo que se fixan os aspectos bsicos do currculo das ensinanzas profesionais de msica. 2. As mesmo, esta disposicin regula os criterios de acceso s ensinanzas profesionais de msica. 3. Este decreto de aplicacin na Comunidade Autnoma de Galicia, nos conservatorios profesionais de msica e nos centros autorizados de msica que conten coa autorizacin para a imparticin do grao profesional de msica. Artigo 2.-Finalidade. 1. As ensinanzas profesionais de msica teen como finalidade proporcionarlle ao alumnado unha formacin artstica de calidade e garantir a cualificacin dos futuros profesionais da msica. 2. A finalidade das ensinanzas profesionais de msica ordnase en catro funcins bsicas: formativa,
17.468
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 Contrabaixo. Fagot. Frauta travesa. Frauta de bico. Gaita. Guitarra. Guitarra elctrica. Instrumentos de corda pulsada do Renacemento e do Barroco. Instrumentos de puga. boe. rgano. Percusin. Piano. Saxofn. Trompa. Trompeta. Trombn. Tuba. Viola. Viola da gamba. Violn. Violoncello.
CAPTULO II DO CURRCULO
orientadora, profesionalizadora e preparatoria para estudos posteriores. 3. O ensino da msica no grao profesional organzase nun grao de seis cursos de duracin. Artigo 3.-Obxectivos xerais. 1. As ensinanzas profesionais de msica teen como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as capacidades xerais e os valores cvicos propios do sistema educativo e, ademais, as capacidades seguintes: a) Habituarse a escoitar msica e establecer un concepto esttico que permita fundamentar e desenvolver os propios criterios interpretativos. b) Desenvolver a sensibilidade artstica e o criterio esttico como fonte de formacin e enriquecemento persoal. c) Analizar e valorar a calidade da msica. d) Coecer os valores da msica e optar polos aspectos xurdidos dela mis axeitados para o desenvolvemento persoal. e) Participar en actividades de animacin musical e cultural que permitan vivir a experiencia de transmitir o gozo da msica. f) Coecer e empregar con precisin o vocabulario especfico relativo aos conceptos cientficos da msica. g) Coecer e valorar o patrimonio musical como parte integrante do patrimonio histrico e cultural. h) Tomar conciencia da importancia dunha escoita activa como base imprescindible na formacin de futuros profesionais. i) Fomentar a utilizacin do patrimonio musical en xeral, e a do galego en particular, como medio indispensable no enriquecemento da persoa e da sa formacin musical. 2. Nas ensinanzas profesionais de msica teranse en conta as especificacins que se establecen na Lei galega 7/2004, do 16 de xullo, para a igualdade de mulleres e homes, e especialmente no seu artigo 9.1, as como as prescricins do artigo 24 da Lei orgnica 3/2007, do 22 de marzo, para a igualdade efectiva de mulleres e homes como garanta dunha educacin acorde co principio de igualdade. Artigo 4.-Especialidades das ensinanzas profesionais de msica. O currculo das ensinanzas profesionais de msica referirase a cada unha das seguintes especialidades: Acorden. Arpa. Baixo elctrico. Canto. Clarinete. Clavecn.
Artigo 5.-Currculo. 1. As materias correspondentes a cada curso das ensinanzas profesionais de cada especialidade e os tempos lectivos son os que se establecen no anexo I deste decreto. 2. Os obxectivos, os contidos e os criterios de avaliacin, para as especialidades e as materias das ensinanzas profesionais de msica, son os que se inclen no anexo II deste decreto. Artigo 6.-Obxectivos especficos. As ensinanzas profesionais de msica debern contribur a que o alumnado adquira as capacidades seguintes: a) Superar con dominio e capacidade crtica os contidos e os obxectivos formulados nas materias que compoen o currculo da especialidade elixida. b) Coecer os elementos bsicos das linguaxes musicais, as sas caractersticas, as funcins e as transformacins nos contextos histricos. c) Utilizar o odo interno como base da afinacin, da audicin harmnica e da interpretacin musical.
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 d) Formar unha imaxe axustada das posibilidades e das caractersticas musicais de cada un, tanto a nivel individual como en relacin co grupo, coa disposicin necesaria para saber integrarse como un membro mis del ou para actuar como responsable do conxunto. e) Compartir vivencias musicais de grupo na aula e fra dela que permitan enriquecer a relacin afectiva coa msica, a travs do canto e da participacin instrumental en grupo. f) Valorar o corpo e a mente para utilizar con seguridade a tcnica e poder concentrarse na audicin e na interpretacin. g) Relacionar e aplicar os coecementos adquiridos en todas as materias que compoen o currculo, nas vivencias e nas experiencias propias para acadar unha interpretacin artstica de calidade. h) Coecer e aplicar as tcnicas do instrumento ou da voz de acordo coas exixencias das obras. i) Adquirir e demostrar os reflexos necesarios para resolver eventualidades que xurdan na interpretacin. j) Cultivar a improvisacin e a transposicin como elementos inherentes creatividade musical. k) Interpretar individualmente ou dentro da agrupacin correspondente obras escritas en todas as linguaxes musicais, afondando no coecemento dos estilos e das pocas, as como nos recursos interpretativos de cada un destes. l) Actuar en pblico con autocontrol, dominio da memoria e capacidade comunicativa. Artigo 7.-Materias comns e propias das especialidades. As ensinanzas profesionais de msica organzanse nas materias seguintes: 1. Materias comns s especialidades instrumentais: a) Instrumento. b) Linguaxe musical. c) Harmona. d) Anlise. e) Historia da msica. f) Novas tecnoloxas aplicadas msica. 2. Materias propias das especialidades instrumentais: a) Msica de cmara: nas especialidades de acorden, arpa, clarinete, clavecn, contrabaixo, fagot, frauta de bico, frauta travesa, guitarra, instrumentos de corda pulsada do Renacemento e do Barroco, instrumentos de puga, boe, rgano, percusin, piano, saxofn, trombn, trompa, trompeta, tuba, viola, viola da gamba, violn e violoncello. b) Orquestra: nas especialidades de arpa, clarinete, contrabaixo, fagot, frauta travesa, boe, percusin,
17.469
saxofn, trombn, trompa, trompeta, tuba, viola, violn e violoncello. c) Banda: nas especialidades de clarinete, contrabaixo, fagot, frauta travesa, boe, percusin, saxofn, trombn, trompa, trompeta e tuba. d) Conxunto: nas especialidades de acorden, arpa, baixo elctrico, contrabaixo, clarinete, clavecn, fagot, frauta de bico, frauta travesa, gaita, guitarra, guitarra elctrica, instrumentos de corda pulsada do Renacemento e do Barroco, instrumentos de puga, boe, rgano, percusin, piano, saxofn, trombn, trompa, trompeta, tuba, viola, violn, violoncello e viola da gamba. e) Coro: nas especialidades de acorden, baixo elctrico, clavecn, frauta de bico, gaita, guitarra, guitarra elctrica, instrumentos de corda pulsada do Renacemento e do Barroco, instrumentos de puga, rgano, piano e viola da gamba. f) Repentizacin e acompaamento: nas especialidades de acorden, baixo elctrico, clavecn, guitarra, guitarra elctrica, instrumentos de corda pulsada do Renacemento e do Barroco, instrumentos de puga, rgano e piano. g) Piano complementario: nas especialidades de arpa, baixo elctrico, clarinete, contrabaixo, fagot, frauta de bico, frauta travesa, gaita, guitarra, guitarra elctrica, instrumentos de corda pulsada do Renacemento e do Barroco, instrumentos de puga, boe, percusin, saxofn, trombn, trompa, trompeta, tuba, viola, violn, violoncello e viola da gamba. 3. Materias comns especialidade de canto. a) Instrumento. b) Linguaxe musical. c) Harmona. d) Anlise. e) Historia da msica. 4. Materias propias da especialidade de canto. a) Idiomas aplicados ao canto. b) Piano complementario. c) Coro. d) Msica de cmara. Artigo 8.-Materias optativas 1. As materias optativas tern como finalidade complementar o currculo, integrando os itinerarios educativos que o alumnado desexe cursar. 2. Correspndelle Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria a ordenacin das materias optativas que sern de oferta obrigatoria para os centros. 3. Os centros podern inclur materias optativas, consonte o que para tales efectos estableza a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria en
17.470

CAPTULO III DO ACCESO E MATRCULA
funcin das especialidades. En todo caso, as materias optativas ofrecidas polos centros estarn vinculadas a un ou varios itinerarios determinados. Artigo 9.-Itinerarios. 1. Co obxecto de facilitar a consecucin das finalidades a que se refire o artigo 2 decreto e atender os intereses do alumnado, establcense no sexto curso destas ensinanzas os seguintes itinerarios formativos: a) Interpretacin. b) Composicin. c) Pedagoxa. d) Musicoloxa. 2. Os itinerarios educativos estarn constitudos por das materias, das cales ter carcter obrigatorio para o alumnado entre as recollidas no punto anterior, e a restante ser opcional, elixida polo alumnado entre as materias optativas. Artigo 10.-Autonoma dos centros. 1. Os centros docentes disporn da necesaria autonoma pedagxica e organizativa. Favorecerase o traballo en equipo do profesorado e estimularase a sa actividade investigadora a partir da prctica docente. 2. No marco da sa autonoma, os centros docentes concretarn e complementarn o currculo das ensinanzas profesionais de msica establecido neste decreto, mediante a elaboracin dos correspondentes proxectos educativos de centro. 3. Consonte ao seu proxecto educativo e de acordo co que para tales efectos estableza a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria, os centros docentes establecern, polo menos, a sa oferta educativa coas especialidades e os itinerarios que a conforman, as materias optativas, os criterios xerais para a elaboracin das programacins didcticas, os procedementos e os criterios de avaliacin, as medidas de atencin diversidade e a accin titorial, as como calquera outra consideracin que favoreza a mellora dos resultados escolares do alumnado. 4. Os centros promovern, de igual xeito, compromisos coas familias e co propio alumnado en que se especifiquen as actividades que se comprometan a desenvolver para facilitar o seu progreso educativo. 5. Os departamentos didcticos correspondentes elaborarn as programacins didcticas das materias para os cursos, no marco do proxecto educativo de centro. 6. O profesorado desenvolver a programacin docente de acordo co currculo e co proxecto educativo do centro, inclundo a secuencia por cursos dos obxectivos, contidos e criterios de avaliacin e os programas de cada materia. A devandita secuencia non deber variar para un mesmo grupo de alumnado ao longo das ensinanzas.
Artigo 11.-Acceso ao primeiro curso. 1. Para acceder ao primeiro curso do ensinanzas profesionais de msica cumprir superar unha proba especfica de acceso. Mediante esta proba valorarase a madureza, as aptitudes e os coecementos para cursar con aproveitamento as ensinanzas profesionais, de acordo cos obxectivos establecidos neste decreto. 2. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria regular o procedemento de acceso ao primeiro curso, que se axustar ao disposto nos puntos seguintes. 3. Para todas as especialidades, ags para a de canto, a devandita proba consistir en: a) Interpretacin, no instrumento da especialidade a que opte, de tres obras pertencentes a distintos estilos, das cales, como mnimo, unha deber interpretarse de memoria. Este exercicio cualificarase de cero a dez puntos e cumprir unha cualificacin mnima de cinco puntos para o superar. b) Exercicio para avaliar a capacidade auditiva do alumnado e os seus coecementos tericos e prcticos da linguaxe musical. Este exercicio cualificarase de cero a dez puntos, e cumprir unha cualificacin mnima de cinco puntos para o superar. 4. Para a especialidade de canto, a proba consistir en: a) Interpretacin de tres obras de diferentes estilos, libremente elixidas pola persoa aspirante, das cales unha ser de repertorio lrico. Este exercicio cualificarase de cero a dez puntos e ser precisa unha cualificacin mnima de cinco puntos para o superar. b) Exercicio para avaliar a capacidade auditiva do alumnado e os seus coecementos tericos e prcticos da linguaxe musical. Este exercicio cualificarase de cero a dez puntos, e cumprir unha cualificacin mnima de cinco puntos para o superar. 5. A puntuacin definitiva da proba citada nos puntos anteriores ser a media ponderada da cualificacin obtida en ambos os exercicios. Para estes efectos ponderarase o primeiro deles nun 70 por cento, e o segundo nun 30 por cento. 6. A superacin da proba de acceso faculta exclusivamente para se matricular no curso acadmico en que fose convocada. Artigo 12.-Acceso a outros cursos. 1. Poderase acceder a calquera outro curso das ensinanzas profesionais sen ter cursado os anteriores sempre que, a travs dunha proba, a persoa aspirante demostre posur os coecementos necesarios para cursar con aproveitamento as ensinanzas correspondentes. 2. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria deber regular o procedemento de acceso a
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 calquera outro curso, que se axustar ao disposto nos puntos seguintes. 3. Esta proba constar de dous exercicios: a) Interpretacin, no instrumento ou coa voz, de tres obras de diferentes estilos, do nivel correspondente ao curso inmediatamente anterior ao que se opte e das cales, como mnimo, unha deber interpretarse de memoria. Este exercicio cualificarase de cero a dez puntos, e cumprir unha cualificacin mnima de cinco puntos para o superar. b) Exercicio terico-prctico para valorar os coecementos das materias dos cursos anteriores a que se opte. Este exercicio cualificarase de cero a dez puntos, e cumprir unha cualificacin mnima de cinco puntos para o superar. 4. A puntuacin definitiva da proba citada nos puntos anteriores ser a media ponderada da cualificacin obtida en ambos os exercicios. Para estes efectos ponderarase o primeiro deles nun 70 por cento, e o segundo nun 30 por cento. 5. A superacin da proba de acceso faculta exclusivamente para se matricular no curso acadmico en que fose convocada. Artigo 13.-Admisin de alumnado. A admisin de alumnado estar sometida aos principios de igualdade, mrito e capacidade, e supeditada s cualificacins obtidas nas probas de acceso a que se refiren os artigos 11 e 12 deste decreto. Artigo 14.-Matriculacin. 1. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria establecer as normas de admisin e matrcula, as como as condicins dos traslados de centro. 2. No caso do alumnado que curse mis dunha especialidade, unicamente cursar as materias comns por unha delas. Unha vez cursadas e superadas nunha especialidade, a cualificacin obtida vlida para todas as especialidades, e deste xeito deber constar no libro de cualificacins. 3. Para os efectos do establecido no punto anterior, a materia de piano complementario considrase comn das especialidades que a inclen. 4. As mesmo, o alumnado poder formalizar matrcula no sexto curso en mis dun itinerario e en mis dunha materia optativa. Artigo 15.-Matrcula excepcional. competencia do consello escolar de cada centro autorizarlle con carcter excepcional a ampliacin de matrcula ao curso seguinte ao alumnado que, logo da orientacin do profesorado, as o solicite, sempre que o informe da totalidade do profesorado do alumno ou da alumna xustifique, conforme criterios obxectivos, a sa adecuada capacidade de aprendizaxe do curso actual e daquel ao cal aspire a acceder.

CAPTULO IV DA AVALIACIN A PROMOCIN E A PERMANENCIA
17.471
Artigo 16.-Avaliacin. 1. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria regular o procedemento de avaliacin, promocin e permanencia do alumnado, que se axustar ao disposto nos puntos seguintes. 2. A avaliacin das ensinanzas profesionais levarase a cabo tendo en conta os obxectivos e os criterios de avaliacin establecidos no currculo. 3. A avaliacin da aprendizaxe do alumnado ser continua e integradora, anda que diferenciada segundo as materias do currculo. 4. A avaliacin, supervisada pola xefatura de estudos, realizaraa o conxunto do profesorado do alumno ou da alumna coordinado polo profesor ou a profesora que desempeen a titora. Este profesorado actuar de xeito integrado ao longo do proceso de avaliacin e na adopcin de decisins resultantes do devandito proceso. 5. O profesorado avaliar tanto a aprendizaxe do alumnado como os procesos de ensino e a sa propia prctica docente. 6. Os resultados da avaliacin final das materias que compoen o currculo expresaranse mediante a escala numrica de 1 a 10 sen decimais. Consideraranse positivas as cualificacins iguais ou superiores a cinco, e negativas as inferiores a cinco. 7. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria regular as condicins para que os centros organicen as oportunas probas extraordinarias co fin de lle facilitar ao alumnado a recuperacin de materias con avaliacin negativa. Artigo 17.-Promocin. 1. O alumnado pasar ao curso superior cando tea superadas as materias cursadas ou tea avaliacin negativa, como mximo, en das materias. 2. No suposto de que a materia pendente sexa de prctica instrumental ou vocal, a recuperacin da materia deber realizarse na clase do curso seguinte, se forma parte del. No resto dos casos, o alumnado deber asistir s clases das materias non superadas no curso anterior. 3. A cualificacin negativa en tres ou mis materias dun curso ou de varios impedir a promocin do alumnado ao curso seguinte. 4. O alumnado que no remate do sexto curso tivese pendente de avaliacin positiva tres materias ou mis deber repetir o curso na sa totalidade. Cando a cualificacin negativa se produza en unha ou das materias, s cumprir que realice as materias pendentes. 5. En relacin co punto anterior, os centros podern, segundo as sas dispoibilidades, autorizar a asistencia do alumnado con unha ou das materias pendentes, como onte, s clases das materias xa superadas.
17.472
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 2. As actividades de formacin permanente do profesorado tern como obxectivo o perfeccionamento da prctica educativa que incida na mellora dos rendementos do alumnado e do seu desenvolvemento persoal e social. 3. Periodicamente, o profesorado desenvolver actividades de actualizacin nos centros educativos e nas institucins formativas especficas. O principio de igualdade, de conformidade co disposto polo artigo 9.2 da Lei 7/2004, do 16 de xullo, para a igualdade de mulleres e homes, e o artigo 24.2.c da Lei orgnica 3/2007, do 22 de marzo, para a igualdade efectiva de mulleres e homes, incluirase nos programas e actividades formativas, de perfeccionamento e de actualizacin do profesorado. Artigo 22.-Investigacin, experimentacin e innovacin educativas. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria impulsar a investigacin, a experimentacin e a innovacin educativas mediante a convocatoria de axudas a proxectos especficos, incentivando a creacin de equipos de profesorado, as como a colaboracin coas universidades e outras institucins e, en todo caso, xerando un marco de reflexin sobre o funcionamento real e a mellora do proceso educativo. Artigo 23.-Materiais de apoio ao profesorado. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria favorecer a elaboracin de materiais de apoio ao profesorado que desenvolvan o currculo e ditar disposicins que orienten o seu traballo nese sentido.
CAPTULO VII CORRESPONDENCIA CON OUTRAS ENSINANZAS
Artigo 18.-Permanencia. 1. O lmite de permanencia nas ensinanzas profesionais de msica ser de oito anos. O alumnado non poder permanecer mis de dous anos no mesmo curso, bardante no sexto curso. 2. Con carcter excepcional, a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria poder autorizar ampliar un ano a permanencia do alumnado no grao profesional, en supostos de doenza que perturbe substancialmente o desenvolvemento dos estudos ou noutros supostos que merezan igual consideracin. 3. En calquera caso, a permanencia nas ensinanzas profesionais non poder superar os nove anos, includo, de ser o caso, o da ampliacin concedida. Artigo 19.-Titulacin. 1. O alumnado que superase as ensinanzas profesionais de msica obter o ttulo profesional de msica, onde constar a especialidade cursada. 2. Quen finalice as ensinanzas profesionais de msica obter o ttulo de bacharelato se supera as materias comns do bacharelato, anda que non realizase o bacharelato da modalidade de artes na sa va especfica de msica e danza.
CAPTULO V DOS DOCUMENTOS DE AVALIACIN
Artigo 20.-Documentos de avaliacin. 1. Son documentos de avaliacin das ensinanzas profesionais de msica o expediente acadmico persoal, as actas de avaliacin, o libro de cualificacins e os informes de avaliacin individualizados. 2. Dos documentos de avaliacin, ter a consideracin de documento bsico o libro de cualificacins. 3. Os documentos de avaliacin levarn as sinaturas fidedignas das persoas que correspondan en cada caso, con indicacin do posto desempeado. Debaixo delas constar o nome e os apelidos do asinante. 4. Correspndelle Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria a regulacin e o establecemento dos modelos oficiais dos documentos de avaliacin a que fai referencia o punto anterior. 5. En relacin ao libro de cualificacins, a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria establecer o procedemento de solicitude e rexistro do citado documento.
CAPTULO VI MEDIDAS DE APOIO AO CURRCULO
Artigo 24.-Correspondencia entre ensinanzas profesionais de msica e ensinanzas de educacin secundaria obrigatoria e bacharelato. Co fin de lle dar cumprimento ao establecido no artigo 47 da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria, no marco da normativa bsica vixente, regular as medidas necesarias para que o alumnado poida cursar simultaneamente as ensinanzas profesionais de msica, e a educacin secundaria e o bacharelato. Para tales efectos, a citada regulacin deber abordar a adopcin de medidas de organizacin e de ordenacin acadmica que incluirn, entre outras, as validacins, as adaptacins curriculares e as condicins para o desenvolvemento dunha oferta integrada das ensinanzas reguladas neste decreto e as correspondentes educacin secundaria obrigatoria e o bacharelato. Disposicins adicionais Primeira.-Creacin de novas especialidades. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria poder promover ante o Goberno a ampliacin
Artigo 21.-Formacin permanente do profesorado. 1. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria realizar unha oferta de actividades formativas consonte as necesidades que deriven dos programas educativos.
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 das especialidades das ensinanzas profesionais de rxime especial de msica, para dar acollida a outras en razn do seu grao de interese etnogrfico, histrico ou cultural. Segunda.-Alumnado con discapacidade. 1. No marco das disposicins establecidas na Lei 51/2003, do 2 de decembro, de igualdade de oportunidades, non-discriminacin e accesibilidade universal das persoas con discapacidade, os centros escolares de nova creacin debern cumprir as disposicins vixentes na materia de promocin da accesibilidade. O resto dos centros debern adecuarse devandita lei nos prazos e cos criterios establecidos nela. 2. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria adoptar as medidas oportunas para a adaptacin do currculo s necesidades do alumnado con discapacidade. En todo caso, as devanditas adaptacins debern respectar no esencial os obxectivos fixados neste decreto. Terceira.-Incorporacin de alumnado procedente de plans anteriores con materias pendentes. 1. Sen prexuzo das equivalencias establecidas no Real decreto 806/2006, do 30 de xuo, polo que se establece o calendario de aplicacin da nova ordenacin do sistema educativo, establecida pola Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, cando un alumno ou unha alumna non superasen das ou mis materias do curso que estean a realizar das ensinanzas establecidas na Lei orgnica 1/1990, do 3 de outubro, de ordenacin xeral do sistema educativo, incorporaranse ao mesmo curso das ensinanzas reguladas pola Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, que debern realizar completo. 2. As mesmo, cando un alumno ou unha alumna tea cualificacin negativa nunha materia do curso que estea a realizar das ensinanzas establecidas na Lei orgnica 1/1990, do 3 de outubro, de ordenacin xeral do sistema educativo, incorporarase ao curso seguinte das ensinanzas reguladas pola Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin. 3. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria regular as condicins para a superacin das materias pendentes e a tramitacin administrativa da incorporacin do alumnado ao novo plan de estudos. Cuarta.-Matrcula de honra e premio fin de grao. Como recoecemento ao alumnado con mellor expediente acadmico, establcese a cualificacin extraordinaria de matrcula de honra e o premio de fin de grao. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria regular as condicins para a obtencin de ambas as das distincins acadmicas. Quinta.-Adscricin de materias do currculo.
17.473
Consonte o artigo 4 do Real decreto 989/2000, do 2 de xuo, polo que se establecen as especialidades do corpo de profesorado de msica e artes escnicas, se adscribe a elas o profesorado do devandito corpo e se determinan as materias que se debern impartir, as seguintes materias establecidas neste decreto quedan adscritas s especialidades que a seguir se relacionan:
Especialidades s cales se adscriben indistintamente Anlise Fundamentos de composicin Novas tecnoloxas aplicadas msica Fundamentos de composicin Historia da msica Linguaxe musical Repentizacin e acompaamento Especialidade instrumental correspondente Linguaxe musical Fundamentos de composicin Itinerario de interpretacin Especialidade instrumental Itinerario de pedagoxa Linguaxe musical Itinerario de musicoloxa Historia da msica Itinerario de composicin Fundamentos de composicin Piano complementario Linguaxe musical Fundamentos de composicin Piano Materias do currculo
Sexta.-Matriculacin de alumnado feminino. A Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria e os centros de ensinanzas profesionais de msica podern adoptar medidas de accin positiva que fomenten a matriculacin do alumnado feminino nas especialidades en que por razns histricas, estruturais ou outras exista unha notoria infrarrepresentacin das mulleres. Disposicin transitoria nica.-Vixencia do Decreto 253/1993, do 29 de xullo, polo que se establece o currculo do grao elemental e do grao medio das ensinanzas de msica e o acceso aos devanditos graos. Ata a implantacin da nova ordenacin das ensinanzas profesionais de msica establecidas neste decreto, de acordo co disposto no Real decreto 806/2006, do 30 de xuo, polo que se establece o calendario de aplicacin da nova ordenacin do sistema educativo establecido pola Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, estas ensinanzas rexeranse polo establecido no Decreto 253/1993, do 29 de xullo, polo que se establece o currculo do grao elemental e do grao medio das ensinanzas de msica, e o acceso aos devanditos graos, e as disposicins que o desenvolven. Disposicin derrogatoria nica.-Derrogacin normativa. Quedan derrogados os artigos 1, 2, 3, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 20 e 21, as como as disposicins adicionais primeira, segunda e terceira do Decreto 253/1993, do 29 de xullo, polo que se establece o currculo do grao elemental e do grao medio das ensinanzas de msica, e o acceso aos ditos graos,
17.474

Especialidades de acorden, clavecn, rgano e piano.
Materias Instrumento Linguaxe musical Harmona Anlise Conxunto Coro Msica de cmara Novas tecnoloxas aplicadas msica Historia da msica Repentizacin e acompaamento Itinerario Optativa Total horas: (40 horas) 1 1 2 2 1 2 Cursos 3 4 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 2 1 2 1 1 1 1 8 2 2 1 1 1 1 2 1 1 5 1 6 1
no relativo regulacin do grao medio, as como cantas disposicins de igual ou inferior rango se opoan ao establecido neste decreto. Disposicins derradeiras Primeira.-Habilitacin normativa. Autorzase a Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria para ditar cantas normas se consideren oportunas para o desenvolvemento deste decreto. Segunda.-Entrada en vigor. Este decreto entrar en vigor aos vinte das seguintes da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, vinte e sete de setembro de dous mil sete. Emilio Prez Tourio Presidente Laura Snchez Pin Conselleira de Educacin e Ordenacin Universitaria
Especialidade de canto.
Materias Instrumento Linguaxe musical Harmona Anlise Coro Msica de cmara Idiomas aplicados ao canto Piano complementario Historia da msica Itinerario Optativa Total horas: (40 horas) 1 1 2 2 1 2 Cursos 3 4 1 1 2 1 1,5 1 1,5 1 1 0,5 1 1 0,5 2 1 1,5 0,5 2 1 1,5 0,5 1 1 8 2 2 2 5 1 6 1
ANEXO I Ensinanzas profesionais Especialidades de arpa, clarinete, contrabaixo, fagot, frauta travesa, boe, percusin, saxofn, trombn, trompa, trompeta, tuba, viola, violn e violoncello.
Materias Instrumento Linguaxe musical Harmona Anlise Orquestra/banda Conxunto Msica de cmara Novas tecnoloxas aplicadas msica Piano complementario Historia da msica Itinerario Optativa Total horas: (40 horas) 1 1 2 2 1 2 Cursos 3 4 1 1 2 1,5 1 1,5 1 1,5 2 1,5 2 1,5 1 1 0,5 0,5 2 0,5 2 2 1,5 1 0,5 1 1 8 5 1 6 1
5,5
5,5
5,5
7,5
Especialidades de baixo elctrico e de guitarra elctrica.

Materias Instrumento Linguaxe musical Harmona Anlise Conxunto Coro Novas tecnoloxas aplicadas msica Piano complementario Historia da msica Repentizacin e acompaamento Itinerario Optativa Total horas: (40 horas) 1 1 2 2 1 2 Cursos 3 4 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 0,5 2 1 1 0,5 2 2 1 1 0,5 2 0,5 2 1 1 0,5 0,5 1 1 8 5 1 6 1
5,5
5,5
Especialidades de guitarra, instrumentos de corda pulsada do Renacemento e do Barroco, e instrumentos de puga.

Materias Instrumento Linguaxe musical Harmona Anlise Conxunto Coro Msica de cmara Novas tecnoloxas aplicadas msica Piano complementario Historia da msica Repentizacin e acompaamento Itinerario Optativa Total horas: (40 horas) 1 1 2 2 1 2 Cursos 3 4 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 0,5 2 2 1 1 1 1 0,5 2 0,5 2 1 1 0,5 0,5 1 1 8 5 1 6 1
6,5
7,5
Especialidade de gaita.
Materias Instrumento Linguaxe musical Harmona Anlise Conxunto Coro Novas tecnoloxas aplicadas msica Piano complementario Historia da msica Itinerario Optativa Total horas: (40 horas) 1 1 2 2 1 2 Cursos 3 4 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 0,5 2 1 1 0,5 2 2 1,5 1 0,5 2 2 1,5 1 0,5 1 1 8 5 1 6 1
0,5 2
6,5
7,5
6,5
7,5

Especialidades de frauta de bico e viola da gamba.
Materias Instrumento Linguaxe musical Harmona Anlise Conxunto Coro Msica de cmara Novas tecnoloxas aplicadas msica Piano complementario Historia da msica Itinerario Optativa Total horas: (40 horas) 1 1 2 2 1 2 Cursos 3 4 1 1 2 1 1 1 1 1,5 1 1 0,5 2 2 1,5 1 1 1 0,5 2 2 1 1 0,5 1 1 7,5 5 1 6 1
17.475
0,5 2
cais. Naturalmente, nun nivel bsico ou elemental, o grao de complexidade da anlise que o profesor ou a profesora leven a cabo ter que gardar a proporcin necesaria cos coecementos que posa o alumnado, centrando a atencin no recoecemento dos elementos temticos, fraseolxicos, etc., e que a sa comprensin sexa indispensable para interpretar correctamente as obras, evitando tecnicismos que poidan resultar incomprensibles. En quinto e sexto do grao profesional, o alumnado pose xa os coecementos necesarios para afondar nunha materia tan incuestionable. Os contidos do ensino da anlise abranguen, xa que logo, todos os conceptos referidos aos elementos integrantes da nosa linguaxe musical (sen descartar referencias a msicas non occidentais, dada a utilidade da comparacin entre elementos afns con traxectorias culturais diferentes), cun coecemento terico bsico da msica que vai desde o canto gregoriano ata a actualidade, e con carcter procedemental, tamn a anlise de obras dos perodos da prctica tonal (Barroco, Clasicismo e Romanticismo), co fin de poder observar con gran perspectiva o contexto diacrnico. Para iso, a anlise deberase centrar no estudo dun nmero de obras representativas dos perodos e dos estilos que, traballadas tan profundamente como sexa posible, debern achegar unha ampla visin das tcnicas musicais occidentais, as como os criterios metodolxicos que se podern aplicar anlise doutras obras. Pola sa parte, os procedementos dirxense asimilacin terica dunha serie de coecementos tcnicos ou estilsticos que se debern recoecer nas obras musicais mediante a anlise de partituras e mediante a identificacin auditiva dos elementos e dos procedementos estudados, as como unha prctica instrumental bsica destes que conduza sa interiorizacin. Obxectivos O ensino da anlise no grao profesional ter como obxectivo o desenvolvemento das capacidades seguintes: a) Coecer os principais e mis bsicos elementos e procedementos compositivos das pocas e dos autores, desde o canto gregoriano ata a actualidade, con especial incidencia nos estilos da prctica tonal: Barroco, Clasicismo e Romanticismo. b) Analizar obras dos estilos da prctica tonal (Barroco, Clasicismo e Romanticismo) atendendo aos parmetros que as compoen: macroestruturas e microestruturas, proporcins, tonalidade, harmona (cadencias, acordes e procedementos modulatorios), temtica e motvica, textura, ritmo, dinmica, agxica, tmbrica, articulacin, etc. c) Sinalar na obra as caractersticas dos parmetros que a compoen conferndolle unha esttica propia do estilo a que pertence, e comprender a interrelacin
7,5
ANEXO II
ANLISE
Introducin O nivel tcnico e interpretativo do alumnado nos dous ltimos cursos do grao profesional permtelle traballar cun repertorio de obras cunhas dimensins formais, unha complexidade harmnica, polifnica e de elaboracin temtica, e unha variedade estilstica e esttica que fan necesario afondar no coecemento dos principais elementos e do procedemento da linguaxe musical e a sa relacin coas tcnicas compositivas, co fin de avanzar cada vez mis nunha comprensin das devanditas obras sen que sexa imprescindible desenvolver a destreza nas tcnicas de escritura. Este avance pdese realizar a travs da anlise, como ferramenta imprescindible para calquera que sexa o futuro profesional do estudante. A disciplina de anlise pretende subministrar o coecemento terico dos principais elementos e procedementos compositivos, e tamn o dunha serie de factores de tipo histrico, indisociables do feito musical como fenmeno cultural. E, sobre todo, pretende proporcionar unha serie de ferramentas metodolxicas que permitan afrontar a anlise desde todos os puntos de vista que poidan ser relevantes. Toda obra de arte musical est composta a partir dunha serie de elementos morfolxicos e procedementos sintcticos. Esa similitude coa linguaxe permite que msica se lle poidan aplicar os criterios da lingstica que supoen unha va fecunda cara ao coecemento. Os criterios de sincrona (definindo a mutua relacin dos elementos da obra) e diacrona (a evolucin destes no tempo) son, quizais, os que mis axeitadamente se adaptan anlise musical. importante a valoracin de toda obra musical como pertencente a un estilo ou a un autor e a unha poca, que s adquiren a sa exacta dimensin cando se relacionan intimamente cos estilos ou as pocas anteriores e posteriores. A anlise est concibida como materia comn para todas as especialidades nos dous ltimos cursos do grao profesional anda que, pola sa propia esencia, se trata dun ensino que debe estar presente ininterrompidamente desde o inicio dos seus estudos musi-
17.476
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 avaliar o progreso da capacidade auditiva do alumnado, a travs da identificacin dos elementos e dos procedementos estudados.
CONXUNTO
dos procedementos compositivos de cada poca cos tipos de obras que derivan deles. d) Escoitar internamente os tipos de acordes e as frmulas harmnicas mis caractersticas das obras analizadas. e) Tocar esquematicamente nun instrumento polifnico as frmulas harmnicas mis caractersticas das obras analizadas. Contidos -Coecemento bsico dos principais e dos mis bsicos elementos e procedementos compositivos das pocas e dos autores, desde o canto gregoriano ata a actualidade (inclundo referencias msica non occidental). -Estudo a travs da anlise dos compoentes da linguaxe musical (macroestruturas e microestruturas, proporcins, tonalidade, harmona -cadencias, acordes e procedementos modulatorios-, temtica e motvica, textura, ritmo, dinmica, agxica, tmbrica, articulacin, etc.), a partir de obras de diversas pocas e autores, dos estilos da prctica tonal: Barroco, Clasicismo e Romanticismo. -Prctica auditiva e instrumental dos acordes e das frmulas harmnicas mis caractersticas das pocas da prctica tonal, que conduza sa interiorizacin. Criterios de avaliacin 1) Identificar mediante a anlise de obras os compoentes da linguaxe musical das pocas da historia da msica occidental. Con este criterio poderase avaliar a habilidade do alumnado no recoecemento dos elementos estudados e a comprensin desde o punto de vista do estilo considerado sincronicamente e diacronicamente. 2) Sinalar os elementos da linguaxe musical que lle confiren obra analizada un determinado estilo. Mediante este criterio pretndese avaliar a habilidade do alumnado para recoecer os procedementos compositivos pertencentes a unha poca, a un estilo ou a un autor, avaliar o seu papel funcional e comprendelos desde o punto de vista do estilo. 3) Expor, con base na anlise de obras das pocas da linguaxe musical occidental, os elementos, os procedementos e os niveis estruturais que configuran a forma a grande escala e a sa relacin coas estruturas mis pequenas. Pretndese avaliar a habilidade do alumnado para recoecer os criterios seguidos polo autor ou a autora na elaboracin da forma global da obra (criterios de proporcin, coherencia, contraste, etc.), comprender a relacin dos devanditos criterios cos elementos que configuran a forma a pequena escala, e determinar os niveis estruturais establecendo o papel que os elementos e os procedementos xogan dentro deles. 4) Identificar auditivamente os elementos e os procedementos que configuran a forma a pequena escala e a grande escala. Mediante este criterio poderase
Introducin O conxunto instrumental constite un espazo de formacin de primeira orde para experimentador e aplicar, ademais das habilitades adquiridas na clase de instrumento da especialidade, os coecementos adquiridos en todas as materias. Desde este punto de vista, o conxunto tamn poder permitir percorrer o repertorio para diversas formacins, de diferentes pocas ou estilos, co que se amosa unha vez mis que os obxectivos dunhas materias e das outras deben coordinarse desde unha perspectiva comn. O proceso de ensino e aprendizaxe das especialidades instrumentais ten un forzoso carcter individual. Por iso, o currculo que agora se presenta alberga, como unha nova materia dun colectivo de estudantes, a materia de conxunto, que ter por finalidade, en esencia, a actividade de grupo, como no caso da orquestra, da banda ou de coro, todas dirixidas ao proceso de obtencin de novos coecementos e a sa aplicacin na prctica social e representativa do centro en que se realicen os estudos. Neste desenvolvemento normativo considerouse conveniente reforzar as actividades de grupo e aumentar a sa presenza nos centros. A incorporacin de novas especialidades instrumentais, cuxas literaturas amosan amplos repertorios de conxunto especficos, sinala a idoneidade de inclur a materia de conxunto como unha materia mis no marco das ensinanzas profesionais de msica. Por outra banda, razns de ndole organizativa dos centros sinalan a conveniencia de ampliar esta nova materia de grupo a prol da participacin de todos os estudantes de calquera especialidade instrumental cursada. A educacin musical non pode nin debe perseguir como nica meta a formacin de solistas. O carcter propedutico das ensinanzas profesionais de msica leva consigo a incorporacin do alumnado s agrupacins que se configuren no seus centros co fin de propiciar un marco amplo de experiencias que lle permita ao alumnado dirixirse cara formacin musical que mis se adapte s sas calidades, aos seus coecementos e aos seus intereses. A prctica indistinta de grupo na orquestra, na banda, no coro e, de ser o caso, no conxunto que corresponda ten por finalidade facilitar a participacin, a travs de distintas formacins, de todo o alumnado ao procurarse unha organizacin mis flexible do ensino. Por unha banda, esta participacin en agrupacins ha permitir que determinados instrumentos con dificultades de integracin tean o marco axeitado para a prctica instrumental colectiva; por outra parte, supn e garanta da presenza activa do alumnado nunha das actividades que, xunto co coro, a orquestra ou a banda, implican maior proxeccin do centro na sociedade.
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 As tradicionais asociacins de instrumentos dar paso a un repertorio que alberga un complexo entrabado de interrelacins instrumentais sen perder a unidade de criterio e a igualdade da execucin, que teen que ser as principais metas para lograr. O alumnado, como noutras agrupacins, deber incrementar a actitude de escoita de todo aquilo que rodea a propia execucin unipersoal en prol de alcanzar aspectos inherentes a toda boa interpretacin na agrupacin (afinacin, empaste, homoxeneidade no fraseo, igualdade no ataque, claridade nas texturas, etc.), adquirindo progresivamente unha serie de habilidades e hbitos acordes co seu papel no grupo que estar condicionado ao repertorio do seu instrumento. En sntese, igual que sucede na orquestra, na banda e no coro, o conxunto ha propiciar a responsabilidade compartida. Por unha parte, as relacins humanas entre o alumnado, afeito prctica instrumental individual, levarn consigo, como membros dun corpo colectivo, todo un exercicio de adaptacin ao grupo e de aceptacin doutros instrumentistas. Por outra banda, a prctica en grupo motivar a actitude de escoita, propiciar a memoria de paisaxes instrumentais e fomentar o estudo individual, que reverter no grupo e incentivar unha actitude de disciplina dificilmente abordable en actividades individuais. Obxectivos As ensinanzas de conxunto dos estudos profesionais de msica tern como obxectivos contribur a desenvolver no alumnado as capacidades seguintes: a) Afondar no coecemento dos estilos e dos recursos interpretativos de cada un deles. b) Dominar o propio instrumento de acordo coas exixencias de cada obra. c) Respectar as normas que exixe toda actuacin en grupo e valorar a interpretacin en conxunto como un aspecto fundamental da formacin musical. d) Aplicar a audicin polifnica para escoitar simultaneamente as partes ao mesmo tempo que se executa a propia, demostrando sensibilidade auditiva necesaria para perfeccionar gradualmente a calidade sonora. e) Utilizar unha ampla e variada gama sonora, de xeito que o axuste do son se realice en funcin dos demais instrumentos do conxunto e das necesidades interpretativas da obra. f) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. g) Desenvolver a capacidade de lectura a primeira vista. h) Aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento. i) Coecer e realizar os xestos bsicos que permitan a interpretacin coordinada.
17.477
j) Interpretar obras representativas do repertorio do conxunto instrumental de dificultade axeitada ao nivel. Contidos -A unidade sonora: respiracin, ataque, vibrato, afinacin, articulacin, ritmo, fraseo, etc. -Agxico e dinmico. -Estudo e prctica dos xestos anacrsicos para tocar sen direccin. -Equilibrio sonoro e de planos. -Control permanente da afinacin. -Desenvolvemento da igualdade de ataques. -Anlise e interpretacin de obras do repertorio. -Prctica de conxunto da agrupacin correspondente. -Traballo gradual do repertorio bsico mis salientable da agrupacin correspondente. -Valoracin do sistema como marco da interpretacin. -Audicins comparadas de interpretacins de conxuntos, para analizar de maneira crtica as caractersticas das versins. Criterios de avaliacin 1) Interpretar obras do repertorio propio da agrupacin correspondente. Con este criterio pretndese avaliar a capacidade de unificacin de criterio interpretativo entre todos os compoentes do grupo, e do equilibrio sonoro entre as partes. 2) Actuar como responsable do grupo, dirixindo a interpretacin colectiva mentres realiza a sa propia parte, se procede. Mediante este criterio pretndese verificar se o alumnado ten un coecemento global da partitura e sabe utilizar os xestos necesarios da concertacin. Ademais, pdense valorar o seus criterios sobre unificacin do son, timbre, vibrato, afinacin, fraseo, etc. 3) Ler a primeira vista unha obra de pequena dificultade na agrupacin que corresponda. Este criterio pretende comprobar a capacidade do alumnado para desenvolverse con autonoma na lectura dun texto, as como o seu grao de fluidez na lectura e comprensin da obra. 4) Estudar as obras correspondentes ao repertorio programado. Mediante este criterio pretndese avaliar o sentido da responsabilidade como membro dun grupo, a valoracin que ten o seu papel dentro deste e o respecto pola interpretacin musical. 5) Interpretar en pblico obras do repertorio para conxunto. Este criterio serve para comprobar a unificacin do fraseo, a precisin rtmica, o equilibrio sonoro, a preparacin de cambios dinmicos e de acentuacin, as como a adecuacin interpretativa ao carcter e ao estilo da msica interpretada.
17.478
DIARIO OFICIAL DE GALICIA CORO Introducin
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 nancia. o corpo quen se transforma en msica, experiencia que sen dbida enriquecer o alumnado e modificar substancialmente a perspectiva da sa aproximacin ao instrumento. Por outra banda, igual que sucede coas materias de orquestra, de banda e de conxunto, a actividade coral ha servir tamn para evitar o illamento do instrumentista dentro dun repertorio, unhas dificultades e un modus operandi de carcter fortemente individual. A cambio, o alumnado sentirase partcipe dunha interpretacin colectiva, na cal a afinacin (case sempre fixa nos instrumentos polifnicos, que non requiren da participacin do intrprete para conseguila), o empaste, a homoxeneidade no fraseo e a claridade das texturas sern algns dos obxectivos para acadar. A actitude de escoita e de adecuacin da sa voz dos seus compaeiros de rexistro, por unha banda, e suma de todo o conxunto, por outra, redundarn tamn en beneficio da amplitude de miras e do enriquecemento musical do instrumentista. O coro ha fomentar, ademais, as relacins humanas entre o alumnado, afeito a unha prctica instrumental individual. Como na execucin orquestral, o coro incentivar tanto unha actitude de disciplina como a necesidade de seguir as indicacins da direccin, de xeito que o traballo realizado nos ensaios pode dar os seus froitos no concerto ou na interpretacin da versin definitiva dunha obra. A sensacin, como integrantes dun corpo colectivo, ser tamn moi diferente, xa que o alumnado sentir a responsabilidade compartida, ao se ver apoiado e, dalgn xeito, protexido polos demais membros cos cal, sen dbida, xurdirn relacins de compaeirismo e de intercambio. A historia amsanos como as capelas musicais de catedrais, igrexas e cortes constituron a mellor escola para formar compositores e instrumentistas ou cantantes. Algns pases da nosa contorna cultural conservaron esta tradicin e moitos dos seus msicos mis salientables iniciaron a sa formacin deste xeito. A actividade coral permite un achegamento gran tradicin polifnica -particularmente rica no caso do noso pas- e, non menos importante, ao riqusimo patrimonio folclrico. Este contraste entre repertorio culto e popular, relixioso e profano, acenta anda mis, se cadra, a importancia desta disciplina coral e a necesidade da sa inclusin no currculo das ensinanzas profesionais. Obxectivos As ensinanzas de coro dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as capacidades seguintes: a) Familiarizarse coa linguaxe xestual propio da direccin coral. b) Controlar de xeito consciente o mecanismo respiratorio e a emisin vocal para enriquecer as posibilidades tmbricas e proporcionarlle voz capacidade de resistencia.
O coro, polas sas caractersticas intrnsecas, un espazo de formacin de primeira orde non s para aprender a tcnica vocal, senn tamn para reforzar os coecementos adquiridos noutras materias. Desde este modo de ver, o coro tamn permitir contribur a facer un percorrido polas pocas e os estilos, co que se amosa unha vez mis que os obxectivos dunhas materias e das outras deben coordinarse desde unha perspectiva comn. A propia prctica interpretativa, tal e como esta se decantou definitivamente a partir das innovacins levadas a cabo no perodo romntico, opera unha distincin fundamental entre os instrumentos, segundo estes puidesen ou non inserirse na estrutura e nas necesidades cotis dunha orquestra sinfnica. Como regra xeral, pdese afirmar que os instrumentos homofnicos forman parte desta, en canto que son os polifnicos, precisamente pola sa propia condicin, os que permanecen marxe desta, igual que, por motivos ben diferentes, os chamados instrumentos histricos, en desuso xa antes do nacemento da orquestra tal e como hoxe a concibimos. Se o currculo de ensinanzas profesionais de msica acolle a materia de orquestra ou, de ser o caso, de banda ou de conxunto, para o primeiro tipo de instrumentos citados, resulta tamn obrigada a inclusin dunha materia que opere de igual maneira na formacin do alumnado. Neste sentido, imponse tamn unha materia que incorpore, por un lado, un matiz de colectividade e, por outro, unha relativizacin do papel que xoga o intrprete na consecucin dos resultados finais. Dada a autosuficiencia dos instrumentos polifnicos, a prctica coral halles proporcionar aos instrumentistas unha perspectiva nova. As, o hbito de interpretar varias voces a un tempo pode redundar nunha perda da capacidade para cantar, para dicir coa mxima concentracin musical unha nica voz. Para tocar ben cmpre cantar ben, di un antigo proverbio italiano. O instrumentista, por as dicilo, afstase da polifona e retorna orixe, monodia e primeira canle expresiva posible: a voz humana. Vaina utilizar con maior naturalidade e flexibilidade que o seu propio instrumento, e vai afrontar a interpretacin dunha meloda (ou unha voz do tecido polifnico) cunha musicalidade e unha intuicin cantable con frecuencia entorpecidas pola complexa tcnica do seu instrumento. Xa que logo, cantar converterase nun modelo e nunha va alternativa de aproximacin msica, desligada da lenta e complexa aprendizaxe dunha tcnica. Os alumnos e as alumnas sentirn como as barreiras que parecan interporse entre o seus corpos e os seus instrumentos desaparecen, e como a msica xorde con espontaneidade e de inmediato. o seu propio corpo quen a produce desde o seu interior, e que, pola sa vez, acta como executante e como caixa de reso-
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 c) Utilizar o odo interno como base da afinacin, da audicin harmnica e da interpretacin musical. d) Decatarse da importancia de escoitar o conxunto e de integrarse nel para contribur unidade sonora. e) Coecer a travs da prctica coral tanto a msica da nosa tradicin occidental como a doutras culturas, facendo as patente a sa importancia na formacin integral da persoa e afondando no coecemento dos estilos e dos recursos interpretativos de cada un deles. f) Recoecer os procesos harmnicos e formais a travs do repertorio vocal. g) Ler primeira vista cun nivel que permita a montaxe fluda das obras. Participar na planificacin e na realizacin en equipo de actividades corais valorando as achegas propias e alleas en funcin dos obxectivos establecidos, amosando unha actitude flexible e de colaboracin, e asumindo responsabilidades no desenvolvemento das tarefas. Contidos -Respiracin, entoacin, articulacin e resonancia como elementos bsicos da emisin vocal. -Vocalizacins, entoacin de acorde e cadencias para desenvolver o odo harmnico e a afinacin. -Prctica da memoria como elemento reitor da interpretacin. -Desenvolvemento da audicin interna como elemento de control da afinacin, da calidade vocal e da cor sonora do conxunto. -Entoacin de intervalos consonantes e disonantes en diferentes graos de complexidade para afianzar a afinacin. -Prctica da lectura vista. -Anlise e interpretacin de repertorio de estilo polifnico e contrapuntstico a catro e a mis voces mixtas con ou sen acompaamento instrumental. -Adquisicin progresiva da seguridade persoal no exercicio do canto coral. -Valoracin do silencio como marco da interpretacin. -Interpretacin dos textos que favorezan o desenvolvemento da articulacin, a velocidade e a precisin rtmica. -Anlise e interpretacin de obras de repertorio coral de diferentes pocas e estilos, as como doutros xneros e outros mbitos culturais. Criterios de avaliacin 1) Reproducir en cuarteto -ou a correspondente reparticin- calquera das obras programadas durante o curso. 2) Mediante este criterio trtase de valorar a seguridade para interpretar a propia parte, xunto coa inte-
17.479
gracin equilibrada no conxunto, as como a capacidade de articular e afinar con correccin. 3) Reproducir calquera das obras programadas durante o curso en conxunto de tres ou mis membros por corda. 4) Este criterio trata de avaliar a capacidade para adecuar todos os elementos da interpretacin eficacia do conxunto e a actitude de colaboracin entre os participantes. 5) Repentizar obras homofnicas de pouca ou mediana dificultade, e de claros contornos tonais. 6) Con este criterio pretndese avaliar a capacidade de relacionar a afinacin co sentido tonal e a destreza de lectura vista. 7) Repentizar unha obra polifnica de carcter contrapuntstico de pequena ou mediana dificultade. 8) Trtase de avaliar a capacidade de integracin na lxica do discurso musical a travs dos xogos imitativos. 9) Preparar unha obra en grupo, sen a direccin do profesorado. Este criterio trata de valorar a capacidade para aplicar os coecementos dos elementos que interveen na interpretacin de xeito adecuado co estilo elixido. 10) Entoar acordes a catro voces en estado fundamental a partir do diapasn, ampliando progresivamente a dificultade e variando o son de referencia. Con este criterio trtase de avaliar a capacidade para que cada membro do coro pense nun tempo mnimo o son que lle corresponde e o reproduza de forma afinada. HARMONA Introducin A linguaxe musical occidental incle unha multiplicidade de elementos que, anda que distintos no conceptual e, por tanto, divisibles analiticamente, percibimos dun xeito unitario nun contexto musical. A harmona ocpase, por unha banda e dentro dunha consideracin morfolxica, do que se produce nun mesmo instante temporal, e por outra parte, dentro do sintctico, da sa relacin co que a antecede e co que a segue: a sa funcin no contexto de que forma parte. O sistema tonal -que pode ser cualificado como unha das maiores e mis prolficas invencins do xnero humano- pode chegar a ser, polas consecuencias derivadas da simplificacin que supn, un forte condicionamento para a audicin pura de msicas non compostas consonte os seus postulados e a sa mecnica. O coecemento das sas peculiaridades , nas mans de quen coece a fondo todas as cuestins relativas sa formacin e disolucin, unha poderosa ferramenta para desenvolver unha escoita intelixente e consciente que permita valorar, na sa xusta medida, tanto a msica composta segundo os seus principios como a que non se axusta a eles. Correspndelle ao ensino da harmona a achega do coecemento profundo do devandito sistema, as
17.480
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 da realizacin da harmona, co fin de que os elementos e os procedementos morfolxicos e sintcticos que constiten a sa dobre dimensin sexan comprendidos na sa formulacin mis esquemtica, ata o emprego de tcnicas de escritura mis relacionadas coa realidade musical. As mesmo fomentarase, xa desde o comezo do estudo desta materia, a propia capacidade creativa do alumnado e non s no relativo composicin ntegra de exercicios dentro dos supostos estilsticos estudados, senn mesmo no referente a pequenas pezas libres, vocais ou instrumentais a travs das cales desenvolva a sa espontaneidade creativa e aprenda gradualmente a resolver os problemas -referentes tanto harmona como forma, textura, aos contrastes de todo tipo, etc.-que o feito musical vai xerando no seu crecemento. Obxectivos As ensinanzas da harmona dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades: a) Coecer os elementos bsicos da harmona tonal e as sas caractersticas, funcins e transformacins nos contextos histricos. b) Empregar en traballos escritos os elementos e os procedementos estudados da harmona tonal. c) Desenvolver o odo interno na anlise e na realizacin de exercicios escritos. d) Identificar a travs da audicin os acordes e os procedementos estudados da harmona tonal. e) Identificar a travs da anlise de obras os acordes, os procedementos mis comns da harmona tonal e as transformacins temticas. f) Comprender a interrelacin dos procesos harmnicos coa forma musical. g) Aprender a valorar a calidade da msica. h) Ter actitude crtica ante a escasa calidade harmnica que puidese presentarse tanto en msicas propias ou alleas como en harmonizacins xeradas por medios electrnicos de xeito automtico. i) Tocar esquemas bsicos no piano. j) Ser capaz de tocar os traballos realizados no piano. Contidos -O acorde. -Consonancia e disonancia. -Estado fundamental e inversins dos acordes trades e de stima sobre todos os graos da escala e dos acordes de novena de dominante. -Enlace de acordes. -Tonalidade e funcins tonais.
como a mecnica do funcionamento dos elementos que o compoen. Por ser a harmona a continuacin da linguaxe musical, lxico que os seus aspectos tericos mis bsicos estean xa includos nos estudos desta materia didctica. Por outra banda, a prctica da entoacin e o repertorio do instrumento estudado, as como a asistencia do alumnado s actividades musicais propias do seu contorno social, sitano, sen dbida, en contacto cunha prctica e un repertorio baseados no predominio case absoluto de msicas compostas consonte o sistema tonal, prioritario na sa educacin e na sa formacin nesta etapa dos estudos musicais. Partindo deste suposto, o ensino da harmona deber ir paso a paso descubrndolle ao alumnado o que xa sabe sen saber que o sabe; actuar de xeito similar gramtica da propia lingua: non ensinando a falar senn a comprender como se fala. Nas ensinanzas profesionais de msica o ensino da harmona estar centrado, basicamente, no estudo do devandito sistema tonal, pero sempre considerado baixo un dobre prisma sincrnico-diacrnico: por unha banda, considerando que o sistema tonal pose unhas estruturas pechadas en si mesmas, que precisamente son estudables e analizables pola permanencia que leva consigo o feito de que as devanditas estruturas estean estreitamente conectadas a un estilo perfectamente definido; por outra banda, non se pode perder de vista no estudo da harmona que cada estilo ocupa o seu lugar no devir diacrnico da linguaxe musical de occidente, e que nos seus elementos morfolxicos e na sa sintaxe estn presentes elementos e procedementos de seu propio pasado e, en forma latente, as consecuencias da sa propia evolucin. parte disto, o coecemento detallado e profundo do sistema tonal ir permitindo, de xeito progresivo, ampliar a progresin de determinadas ensinanzas, como a historia da msica, coas cales a harmona deber irmandarse, co fin de procurar a desexable complementariedade en canto adquisicin de coecementos. Os contidos da materia responden a unha ordenacin lxica e progresiva dos elementos e dos procedementos postos en xogo no sistema tonal. Nos conceptos correspondentes a cada un dos elementos estudados non s deber prestarse atencin ao aspecto mecnico do seu emprego -criterio sincrnico-, senn que cumprir unha valoracin diacrnica en que se dean cita consideracins histricas e estilsticas. Esta valoracin levarase a cabo fundamentalmente por medio da anlise, que unha materia importantsima para traballar durante este perodo de estudos. Con respecto aos procedementos, terase en conta que o alumnado aprende ao longo destes estudos o concernente aos aspectos morfolxico e sintctico da harmona tonal. Co fin de facilitar a sa aprendizaxe e avaliar o seu aproveitamento, desenvlvense unha serie de criterios que orientan a disciplina desde un tratamento esencialmente vertical, case homofnico,
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 -Elementos e procedementos de orixe modal presentes no sistema tonal. -O ritmo harmnico. -Cadencias perfecta, imperfecta, plagal e rota. -Procesos cadenciais. -Modulacin: diatnica e cromtica, por cambio de funcin tonal, cambios de ton e modo, etc. -Flexins introtonais. -Progresins unitonais e modulantes. -Series de sextas e stimas. -Emprego dos elementos e procedementos anteriores na realizacin de traballos escritos. -Prctica auditiva e instrumental que conduza interiorizacin dos elementos e dos procedementos aprendidos. -Anlise de obras para relacionar os devanditos elementos e procedementos, as como as transformacins temticas dos materiais empregados co seu contexto estilstico e a forma musical. Criterios de avaliacin 1) Realizar exercicios a partir dun baixo cifrado dado. Con este criterio de avaliacin trtase de comprobar o dominio do alumnado no referente mecnica de encadeamento de acordes e a sa aplicacin a unha realizacin coidada e interesante desde o punto de vista musical. 2) Realizar exercicios de harmonizacin a partir de tiples dados. Con este criterio avaliarase a capacidade para empregar cun sentido sintctico os acordes e procedementos harmnicos por medio dunha realizacin coidada e interesante, con especial atencin voz do baixo. 3) Realizar exercicios de harmonizacin a partir de baixos sen cifrar dados. Este criterio permite avaliar a capacidade do alumnado para empregar cun sentido sintctico os acordes e procedementos harmnicos, as como a sa habilidade para a consecucin dunha realizacin correcta e interesante desde o punto de vista musical, con especial atencin voz de soprano. 4) Compor exercicios breves a partir dun esquema harmnico dado ou propio. Este criterio de avaliacin permitir valorar a capacidade do alumnado para crear na sa integridade pequenas pezas musicais a partir das indicacins harmnicas esquemticas ou dos procedementos que se lle propoan, as como a sa habilidade para acadar unha realizacin lxica, coidada e interesante, con especial atencin s voces extremas. 5) Identificar auditivamente os principais elementos morfolxicos da harmona tonal. Mediante este criterio poder avaliarse o progreso da habilidade auditiva do alumnado a travs da identificacin dos
17.481
tipos de acordes estudados, en estado fundamental e nas sas inversins. 6) Identificar auditivamente os principais procedementos sintcticos da harmona tonal. Este criterio de avaliacin permitir valorar o progreso da habilidade auditiva do alumnado no recoecemento do papel funcional xogado polos acordes dentro dos elementos formais bsicos (cadencias, progresins, etc.). 7) Identificar auditivamente estruturas formais concretas. Mediante este criterio pretndese avaliar a capacidade do alumnado para identificar a forma en que est construda unha obra, as como para comprender a estreita relacin entre a devandita forma e os procedementos harmnicos empregados. 8) Identificar, mediante a anlise de obras, os elementos morfolxicos da harmona tonal. Con este criterio poderase valorar a habilidade do alumnado no recoecemento dos acordes estudados e a sa comprensin desde o punto de vista estilstico. 9) Identificar, mediante a anlise de obras, os procedementos sintcticos e formais da harmona tonal. Mediante este criterio ser posible avaliar a habilidade do alumnado para recoecer os procedementos harmnicos estudados e os elementos formais bsicos, o seu papel funcional e a sa comprensin desde o punto de vista estilstico. 10) Identificar, mediante a anlise de obras, os procedementos de transformacin temtica. Mediante este criterio pretndese avaliar a capacidade do alumnado para recoecer as transformacins temticas dos materiais que interveen nunha obra e a sa relacin co contexto harmnico e estilstico. 11) Identificar auditivamente erros en exercicios preparados con esta finalidade, e propor solucins. Pretndese avaliar a habilidade do alumnado para detectar por medio da audicin os defectos que poidan aparecer nun fragmento de msica, as como a sa capacidade para propor alternativas adecuadas. 12) Identificar, mediante a anlise, erros en exercicios preparados con esta finalidade, e propor solucins. Isto permitir valorar a habilidade do alumnado para detectar por medio da anlise os defectos que poidan aparecer nun fragmento de msica, as como a sa capacidade para propor solucins axeitadas. 13) Improvisar no piano, a partir de esquemas propostos, os encadeamentos de acordes e procedementos da harmona tonal estudados, dentro dun carcter basicamente homofnico. Con este criterio poderase valorar tanto a capacidade do alumnado para improvisar os encadeamentos e os procesos harmnicos bsicos en todas as tonalidades como o grao de interiorizacin destes. 14) Tocar no piano os traballos realizados. A travs deste criterio trtase de comprobar se o alumnado quen de empregar un instrumento polifnico como medio de aprendizaxe para constatar sonoramente o
17.482
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 -Fontes impresas, dado que o avance nas tcnicas de impresin permitiu que a msica alcanzase, a travs da imprenta, cotas de difusin que s a internet logrou superar en tempos recentes. -Fontes iconogrficas, que conteen unha informacin vital para o intrprete, silenciada noutro tipo de fontes. -Fontes sonoras. -Consideracin do msico en diversos pases e perodos. -Evolucin da notacin musical, considerando o percorrido diacrnico a travs das principais notacins da historia. -Periodizacin da historia da msica. -Relacin entre a evolucin histrica dos estilos e as transformacins dos instrumentos. -Existencia de sonoridades propias de cada perodo. -Interpretacin, entendida como a traducin prctica da partitura segundo o estilo, e non como unha simple execucin. -Aparicin, evolucin e permanencia das formas e dos xneros musicais. Malia a perspectiva eminentemente prctica da materia, que debe perseguir a participacin activa do alumnado, a historia da msica non debe desligarse, loxicamente, das bases tericas precisas, baseadas nomeadamente nas fontes histricas. Xa que logo, o alumnado dbese familiarizar con escrituras e grafas diferentes das que ten o hbito de manexar, e iniciarse na consulta de documentos, tratados e todo tipo de fontes -escritas, iconogrficas, sonoras, etc. -que lle faciliten comprender a msica, desde a informacin e as claves creativas e culturais experimentadas polos propios compositores. Obxectivos O ensino da historia da msica no grao profesional ter como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as capacidades seguintes: a) Adquirir o hbito de escoitar msica, tanto en soportes gravados como a travs da asistencia aos acontecementos musicais presentes no seu contorno, interesndose por ampliar e diversificar as sas preferencias persoais. b) Captar, a travs da audicin, as caractersticas das correntes estticas, co fin de situar as obras musicais no tempo e recoecer o seu estilo. c) Coecer e comprender a msica de cada poca, tendo en conta as relacins cos conceptos estticos imperantes en cada unha, para poder aplicar as convencins interpretativas ao seu repertorio e desenvolver o seu sentido crtico. d) Valorar a importancia da msica nas sociedades humanas, a travs do coecemento das relacins esta-
escrito e interiorizar o efecto que producen as sucesins harmnicas realizadas. HISTORIA DA MSICA Introducin A historia da msica dbelle descubrir ao alumnado a existencia dun amplo espectro de estilos e de modos de concibir a creacin musical. O currculo debe inclur necesariamente unha materia que permita localizar, comprender, asimilar e comentar con facilidade calquera evento sonoro que estea ao alcance do alumnado. Xa que logo, esta disciplina debe ter un marcado enfoque prctico e utilitario: non se trata, en ningn caso, da simple enumeracin de datos, obras, datas e autores que obrigue a realizar un estril exercicio memorstico. A sa principal finalidade debe ser facerlle comprender ao alumnado que a msica vai aln das pezas ou exercicios tcnicos afrontados co seu instrumento da a da. Debe presentar un amplo panorama histrico en que tean cabida os perodos en que, cun criterio mis ou menos convencional, se adoita dividir a historia da msica, e abordalos dun xeito crtico, con consciencia de que esta unha das maneiras de contar a historia, pero non a nica posible. Por esta razn convn afondar moi especialmente nas pocas que legaron literatura musical, independentemente da existencia doutras correntes anteriores, mis propias dos estudos especializados de musicoloxa que de interese para o alumnado. O alumnado debe aprender con claridade as caractersticas mis salientables e as circunstancias de toda ndole de cada perodo mediante a audicin de obras representativas e o contacto coas fontes existentes. Por iso, terase en conta a previa instrucin cultural recibida no ensino obrigatorio, que o profesorado debe aproveitar incidindo na evolucin da msica como un fenmeno conectado co resto das artes, pola sa vez dependentes dos cambios operados na poltica, na relixin e na sociedade. O coecemento dun amplo espectro de estilos acentuar o seu sentido crtico; a prctica de audicins comentadas moldear o seu gusto e permitiralle unha escoita mis artstica e menos tcnica; o contacto coas fontes axuda a entender a msica como unha manifestacin sustentada e dependente doutros factores sociais, e non como unha simple sucesin de notas. O coecemento adquirido facilita a sa interpretacin, xa que a partitura se reviste dunha nova dimensin, o que permite unha perfecta situacin temporal, cultural e estilstica. Deste xeito, a materia debe abordar aspectos como os seguintes: -Emprego de recursos bibliogrficos, ferramentas de procura e consulta, e das fontes musicais que forman, en ltima instancia, os materiais da historia da msica. -Fontes manuscritas, xa que a prctica totalidade das obras musicais -coa excepcin, quizais, das compostas nos ltimos anos-existiron no seu primeiro momento como manuscritos.
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 blecidas ao longo da historia entre a msica e o resto das artes, as como dos feitos histricos e os movementos socioculturais mis salientables de cada poca, con intencin de obter unha visin mis global do fenmeno musical. e) Reflexionar sobre o fenmeno sonoro como un aspecto mis da conduta humana, intimamente conectado co proceso histrico en que se encadra en todos os seus aspectos: econmicos, sociais e culturais. Contidos -A msica como feito social e cultural. Introducin s fontes de informacin histrica e sa utilizacin (recursos bibliogrficos, fontes escritas, iconogrficas, sonoras, etc.). -A msica na cultura occidental: formas e xneros musicais, perodos, estilos, compositores, instrumentos, etc. -Situacin da obra musical no seu contexto social, econmico, ideolxico, histrico e artstico. -A evolucin da notacin. -Aproximacin organoloxa e evolucin dos instrumentos como condicionante das posibilidades tcnico-interpretativas e da propia composicin do repertorio. -Aproximacin crtica periodizacin da historia da msica. -Planificacin e realizacin de traballos prcticos de aproximacin histrica e anlise. -Comentario de texto literario musical. Audicins analticas, con ou sen partitura asociada. -Anlise iconogrfica. -Interese por ampliar e diversificar os gustos musicais. -Actitude aberta e respectuosa ante os gustos e as opinins dos demais. -Emprego dun vocabulario tcnico e xeral axeitado. Criterios de avaliacin 1) Identificar, a travs da audicin, obras de diversas pocas e describir as sas caractersticas mis salientables. Este criterio avala a capacidade do alumnado para captar o carcter, o xnero, a estrutura formal e os trazos estilsticos mis importantes das obras escoitadas. 2) Identificar, a travs da audicin de obras de diversas pocas e estilos, con ou sen partitura, os trazos esenciais dos perodos histricos estilsticos. Mediante este criterio avalanse os coecementos do alumnado no relativo distincin dos estilos e as sas peculiaridades. 3) Comentar, a travs da anlise, exemplos iconogrficos representativos de diversos perodos histri-
17.483
cos con situacins musicais. Este criterio avala a capacidade do alumnado para establecer conclusins de tipo sociolxico ante fontes de signo visual. 4) Realizar un comentario crtico a partir da audicin dunha obra determinada, empregando un lxico axeitado. Este criterio trata de avaliar a capacidade do alumnado hora de valorar un feito musical concreto desde unha perspectiva persoal. 5) Situar cronoloxicamente e comparar obras musicais de similares caractersticas representativas dos principais estilos ou escolas, e sinalar semellanzas e diferenzas entre elas, por medio da audicin e/ou a anlise. Mediante este criterio pretndese comprobar se o alumnado identifica e sita cronoloxicamente os perodos da historia da msica, as como se distingue as sas principais caractersticas. 6) Relacionar a historia da msica coa doutros aspectos da cultura e do pensamento. Este criterio avala a evolucin do pensamento crtico do alumnado, no referente sa capacidade de valoracin das etapas da historia da msica, no global, ou de determinados autores ou obras, no particular, dentro do contexto social e cultural en que se produciron. 7) Identificar as circunstancias de todo tipo -polticas, culturais, econmicas, ideolxicas, sociais, artsticas, etc.-que poidan incidir no desenvolvemento evolutivo de cada poca, estilo ou autor mis representativos da historia da msica occidental. Este criterio avala a capacidade hora de analizar a complexidade de circunstancias e intereses que, pola sa importancia, determinan o desenvolvemento musical. 8) Realizar comentarios de texto relativos materia, sexan histricos, estilsticos ou doutro campo. Este criterio avala a capacidade do alumnado para captar e describir as ideas plasmadas polo autor, e para relacionalas coas correntes estilsticas dunha poca concreta. 9) Realizar un traballo sobre algn aspecto tratado na materia, empregando os recursos dispoibles de xeito coherente e eficaz, partindo das convencins de presentacin do material establecidas. Este criterio valorar en que medida o alumnado capaz de propor e realizar, en termos aceptables, un traballo individual ou en grupo, que obrigue a manexar as fontes sonoras ou escritas, considerando como mis importante a autenticidade, o rigor e a aplicacin das tcnicas de investigacin aprendidas, e non a relevancia nin a oportunidade da temtica. IDIOMAS APLICADOS AO CANTO Introducin O canto a nica disciplina musical que est indisolublemente ligada a outras disciplinas artsticas a travs dun dos medios primordiais de comunicacin e expresin: a palabra. O texto est na orixe mesma de toda msica cantada, ata o punto de que os comezos da literatura musical deben ir procurarse nos primeiros testemuos que se conservan de cerimonias reli-
17.484
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 f) Apreciar a riqueza que supoen as culturas e as sas linguaxes, concibidas, estas ltimas, como outras tantas formas de codificar a experiencia e de facer posibles as relacins interpersoais. Contidos -Comprensin global de mensaxes orais. -Reproducin e producin de mensaxes orais. -Adestramento das destrezas fonticas: articulacin, emisin correcta, recoecemento e diferenciacin auditiva dos fonemas, pronuncia correcta, aplicacin da fontica cantada, coecemento das regras do sistema fontico-fonolxico, etc. -Utilizacin do repertorio individualizado para a adquisicin e realizacin automatizada do sistema fontico-fonolxico. -Comprensin global dos textos potico-literarios e coecemento do seu contexto histrico, cultural e artstico. -Anlise fontica para diferenciar signos de forma autnoma. Criterios de avaliacin 1) Emitir correctamente breves contidos orais na lingua estudada. Este criterio serve para avaliar a capacidade de comprensin do alumnado no idioma estudado. 2) Ler de xeito autnomo un texto literario musical na lingua estudada. Este criterio pretende valorar a capacidade de relacionar os coecementos do idioma co contido e tratamento musical. 3) Memorizar textos breves pertencentes a obras musicais. Este criterio avala a capacidade de comprensin e relacin do texto coa obra musical. 4) Transcribir e comentar foneticamente textos de partituras estudadas. Con este criterio pretndese comprobar a capacidade do alumnado para aplicar autonomamente os coecementos fonticos na interpretacin musical. 5) Cantar de memoria pronunciando axeitadamente o texto das partituras do repertorio do alumnado. Este criterio avala o dominio do alumnado en relacin coas destrezas fonticas adquiridas.
xiosas e de lrica popular, que se compuxeron para seren cantadas. O patrimonio vocal acumulado a partir de tan remotas orixes dunha incalculable riqueza, que se pode cuantificar partindo do dato de que a msica puramente instrumental -cuxo protagonismo se incrementou ao longo dos sculos-ten a sa orixe mesmo na tradicin vocal, na necesidade, tan antiga como a msica mesma, de acompaar o canto mondico, individual ou plural, e, mis tardiamente, no uso de duplicar as voces no canto polifnico, do que acabar independizndose, dando lugar as a novas e importantsimas formas de arte sonora. Posto que texto e msica estn indisolublemente unidos desde a sa orixe na msica cantada, a especialidade de canto debe inclur unha materia destinada aprendizaxe dos principais idiomas que son de uso corrente na msica vocal, como o latn, o italiano, o francs, o alemn, o ingls, o ruso, etc., ademais das linguas oficiais do Estado. Antes de transmitir unha mensaxe preciso comprendela para, a seguir, achegala de xeito intelixible ao suxeito receptor, que neste caso o onte, o pblico en xeral. Xa que logo, temos dunha parte a necesidade ineludible de entender un texto para o poder comunicar con pleno sentido, e doutra parte a obriga non menos perentoria de dicir ese texto de xeito correcto en canto sa articulacin, pronuncia e acentuacin. A este respecto cmpre sinalar a importancia que algns fonemas posen, no relativo sa especfica sonoridade, para provocar certos efectos musicais: a pura sonoridade de certos fonemas pode influr decisivamente na expresin. Como complemento aos obxectivos puramente prcticos da materia, sern moi convenientes todos os coecementos adicionais que se poidan adquirir en relacin ao idioma e cultura da cal procede, tales como literatura, arte, etc. Non son coecementos superfluos, senn que poden ser unha axuda valiossima hora de enriquecer unha interpretacin. A aprendizaxe dun idioma aplicado ao canto algo que debe ir par dos estudos vocais, afondando sempre de igual xeito en ambas as direccins: o coecemento do idioma debe acompaar sempre o progresivo dominio da tcnica vocal. Obxectivos a) Coecer ben a fontica dos idiomas de que se trate. b) Comprender todo tipo de mensaxes orais e escritas en calquera das linguas usuais no repertorio. c) Ler textos escritos dun nivel adecuado capacidade do alumnado, dndolles o seu cabal sentido e unha adecuada expresin. d) Utilizar a lectura de textos para familiarizarse cos rexistros lingsticos da lingua coti e da lingua literaria. e) Valorar a importancia da lingua dentro dun texto cantado.
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 ITINERARIOS a) Interpretacin Introducin O intenso desenvolvemento instrumental a que se ve sometido o alumnado ao longo do grao profesional alcanza no ltimo curso un dos seus obxectivos fundamentais: demostrar a sensibilidade auditiva necesaria para perfeccionar gradualmente a calidade sonora, configurndose o itinerario de interpretacin como o colofn natural deste desenvolvemento. O itinerario de interpretacin pretende dotar o alumnado dunha base terico-prctica en que se abordan os aspectos que, en relacin coa innegable carga en destrezas tcnico-fsicas que integran os estudos profesionais de msica, incida nas posibilidades de realizacin musical que se deron nos repertorios ao longo do sculo XX. Xa que logo, o coecemento da tradicin interpretativa resulta vital para o msico que encamie a sa traxectoria futura como intrprete, e este coecemento pasa necesariamente polo acceso, a anlise, a comprensin e a asimilacin das fontes dispoibles, tanto as escritas como as sonoras, anda que son estas ltimas as que permiten percibir a verdadeira esencia sonora da tradicin musical. Por outro lado, as cuestins relacionadas coa posta en escena resultan igualmente do mximo interese por incidiren nun aspecto bsico para ter en conta por un intrprete. Ante todas estas consideracin previas, evidente que a disciplina se orienta de modo especfico a dotar das ferramentas necesarias para o futuro intrprete, de modo que presente o mis amplo abano de posibilidades que o catlogo de agrupacins musicais actuais ofrece e, paralelamente, o oriente cara s sadas profesionais relacionadas. Obxectivos 1. Coecer as tcnicas bsicas de estudo (organizacin, memoria, concentracin, relaxacin, etc.) e favorecer a sa automatizacin para aproveitar mellor o tempo dedicado ao estudo diario. 2. Tomar conciencia das posibilidades fsicas, a travs do coecemento e do dominio corporal, co fin de percibir as sas capacidades como intrprete. 3. Coecer as prcticas interpretativas por medio das fontes sonoras e escritas axeitadas, para abordar a interpretacin do repertorio consonte os estilos interpretativos da msica occidental. 4. Adquirir o hbito de escoitar msica ampliando a sa cultura musical, para alcanzar unha base slida que lle permita ao alumnado diversificar as sas preferencias musicais. 5. Valorar a interpretacin a travs da propia execucin con vistas a extraer conclusins obxectivas que melloren a sa calidade.
17.485
6. Introducin anlise interpretativa por medio das novas tecnoloxas. Contidos -Organizacin do traballo diario. -Exercitacin progresiva da memoria. -Tcnicas de relaxacin. -Concentracin e respiracin. -Coecemento corporal aplicado execucin. -Control do medo escnico. -Realizacin de traballos relacionados co repertorio e a evolucin organolxica do instrumento. -Audicin activa do repertorio. -Coecementos das fontes audiovisuais e escritas dos intrpretes mis relevantes. -Audicins comparadas. -Actitude positiva ante as audicins e os traballos propostos. -Toma de conciencia do papel para desenvolver na agrupacin da que se forme parte. -Actitude crtica ante as interpretacins propias e alleas. Coecemento das normas de actuacin convencionais nos acontecementos musicais, como intrpretes e como ontes. Criterios de avaliacin 1) Controlar a resposta corporal na interpretacin a travs do emprego das tcnicas de relaxacin, concentracin e respiracin estudadas. Mediante este criterio pretndese valorar o grao de relaxacin, concentracin e respiracin que pode conseguir o alumnado para evitar as tensins que poidan provocar un esforzo fsico innecesario e o medo escnico. 2) Analizar audicins dunha mesma obra nas tres versins interpretativas: formalista, historicista e histrica. Mediante este criterio avalase a capacidade do alumnado para delimitar e establecer os criterios estilsticos que rexeron a interpretacin do repertorio dado ao longo do sculo XX. 3) Realizar comentarios crticos ante interpretacins dunha mesma obra por parte de agrupacins diferentes. Este criterio avala o proceso de evolucin crtica do alumnado co obxecto de reflexionar sobre as caractersticas interpretativas dunha execucin musical. 4) Comentar os aspectos interpretativos dunha partitura ante as sas diversas audicins. Con este criterio pretndese medir a capacidade do alumnado para comprender as aproximacins que se deron e se dan ante a partitura, ben como medio ou ben como fin. 5) Amosar unha actitude positiva e de participacin ante os traballos e as audicins propostas. Mediante
17.486
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 mas musicais a pequena escala representa un novo estmulo que pretende espertar o interese pola composicin. Este itinerario pode ser unha base determinante da eleccin futura da rama creativa no grao superior. As mesmo, o coecemento bsico dos instrumentos e das sas posibilidades tcnicas e interpretativas permite adquirir unha serie de recursos que posibilitan unha maior aproximacin ao estudo integral das obras, e ademais ampla as posibilidades creativas. Xunto coa escritura e o coecemento dos instrumentos, a anlise constite unha parte imprescindible da disciplina, ao ocuparse da habilidade puramente tcnica que permite recoecer e estudar os contidos do curso e deixar outras habilidades de ndole especulativa relacionadas co histrico, o esttico, o humanstico, o psicolxico ou o xenuinamente perceptivo, cuxo coecemento imprescindible para a comprensin do feito musical como fenmeno cultural e psicolxico, e que se tratan nas materias de anlise e de historia. Ademais, a anlise proporcinalle ao alumnado unha serie de ferramentas metodolxicas que permite avanzar na comprensin das obras musicais, a partir de todos os puntos de vista que poidan ser relevantes para conseguir a devandita finalidade. Por outra parte, os procedementos dirxense non s asimilacin terico-prctica dunha serie de coecementos tcnicos ou estilsticos, senn que pretenden dar un paso cara adiante ao inclur prcticas de identificacin auditiva dos elementos e dos procedementos estudados, as como unha prctica instrumental bsica destes que conduza sa interiorizacin. En calquera caso, o aspecto cuantitativo do ensino debe ser dosificado de forma tal que permita a prctica da composicin libre, pois a sa presenza neste nivel dos estudos fundamental para o desenvolvemento da espontaneidade creativa. Obxectivos O ensino do itinerario de composicin ter como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as capacidades seguintes: a) Coecer os principais elementos e procedementos do contrapunto rigoroso e do contrapunto libre, e comprender a evolucin das regras histricas (contrapunto severo), as como a sa relacin cos estilos e coas pocas. b) Utilizar os principais elementos e procedementos estudados do contrapunto rigoroso e do contrapunto libre. c) Compor pequenas obras a partir dun esquema harmnico dado. d) Realizar pequenas obras libres para estimular o desenvolvemento da espontaneidade creativa. e) Escoitar internamente os elementos e os procedementos estudados, tanto na anlise de obras como na realizacin de exercicios escritos.
este criterio pretndese avaliar o grao de participacin do alumnado, as como ou seu interese na clase. 6) Tomar conciencia do grao de integracin no grupo do cal se forma parte. Mediante este criterio pretndese avaliar o grao de implicacin do alumnado co grupo e a sa colaboracin para desempear o papel que lle corresponda dentro del. 7) Xulgar as interpretacins propias e alleas. Mediante este criterio bscase avaliar a capacidade crtica do alumnado ante as propias interpretacins, as como ante as doutros intrpretes. 8) Comentar anlises interpretativas realizadas mediante as tecnoloxas mis recentes neste campo. O alumnado introdcese na anlise interpretativa de xeito visual, por medio das tecnoloxas adecuadas, e pode percibir unha interpretacin dada en comparacin co texto para aplicar ao seu propio progreso como msico. b) Composicin Introducin Os coecementos adquiridos previamente polo alumnado permitiralle desenvolver durante este derradeiro curso determinadas destrezas de escritura, as como afondar no coecemento dos principais elementos e procedementos da linguaxe musical e a sa relacin coas tcnicas compositivas, co fin de se iniciar no estudo da composicin e de avanzar nunha comprensin das obras musicais que posibilite a sa interpretacin adecuada. O itinerario de composicin abrangue un nico curso, cuns contidos centrados no estudo do sistema tonal, e deseouse fundamentalmente para o alumnado que desexe orientarse cara composicin, direccin, musicoloxa, pedagoxa, etc., para quen imprescindible unha slida formacin de escritura previa aos estudos do grao superior, sen que iso excla que a poida cursar o alumnado que desexe orientarse interpretacin. En relacin aos contidos de escritura, recllese a prctica do contrapunto simple ou de especies, ximnasia mental que desenvolve a capacidade para elaborar e superpor lias meldicas equilibradas e interesantes, e permite abordar a realizacin de obras mis relacionadas coa realidade musical. En particular, o exercicio desta tcnica ser de grande utilidade para coecer con maior profundidade o coral dentro do estilo de J. S. Bach. O estudo das tcnicas do contrapunto imitativo e as sas transformacins temticas subministrar unha slida base para abordar, cara ao final do curso, o estudo do canon, obxectivo adecuado por supor un perfecto equilibrio entre o horizontal e o vertical, e polo que entraa de dominio das proporcins formais e das posibilidades de desenvolvemento temtico. Paralelamente escritura contrapuntstica, a creacin de pequenas pezas libres a travs do emprego de sinxelas combinacins de meloda acompaada e for-
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 f) Identificar os procedementos aprendidos a travs da audicin de obras ou de exercicios escritos. g) Tocar nun instrumento polifnico a forma esquemtica dos procedementos compositivos bsicos estudados. h) Tocar nun instrumento polifnico os traballos realizados. i) Coecer os instrumentos, as sas posibilidades e a tcnica bsica. Contidos -Harmona e contrapunto. -Contrapunto simple e composto. -Normas xerais harmnicas e meldicas do contrapunto. -Contrapunto rigoroso ou severo e contrapunto libre. -O cantus firmus. -Estudo do contrapunto simple ou de especies a das, a tres e a catro voces. -O contrapunto imitativo: a imitacin directa, por movemento contrario, retrgrada, retrgrada contraria e por aumento e diminucin. -O canon: canon duplo oitava, canon aberto e pechado, finito e infinito. -Prctica do contrapunto simple ou de especies a das, a tres e a catro voces nas combinacins clsicas. -Prctica da imitacin transformativa, rigorosa e libre, por movemento contrario, retrgrado, retrgrado contrario e por aumento e diminucin. -Prctica do contrapunto libre. -Prctica do canon a das voces oitava. -Coecemento do coral a capella no estilo de J. S. Bach. -Composicin de pequenas obras a partir de esquemas harmnicos dados. -Composicin de pequenas obras libres que empreguen textura de meloda acompaada e formas breves. -Coecemento dos instrumentos da orquestra, a sa tcnica e os seus recursos. Estudo analtico de contidos a partir da anlise de obras ou fragmentos. -Prctica auditiva e instrumental dos elementos e dos procedementos aprendidos que conduza sa interiorizacin. Criterios de avaliacin 1) Realizar exercicios de contrapunto simple ou de especies a das, a tres e a catro voces nas combinacins clsicas. Mediante este criterio pretndese avaliar a capacidade do alumnado para crear lias meldicas interesantes e equilibradas, as como a destreza na sa superposicin, que permitir abordar a realiza-
17.487
cin de obras en que se presenten, ademais, problemas formais. 2) Realizar imitacins utilizando as tcnicas de imitacin transformativa: movemento contrario, retrgrado, retrgrado contrario, aumento e diminucin. Este criterio pretende avaliar a asimilacin por parte do alumnado das tcnicas de imitacin transformativa e o seu funcionamento, as como a habilidade para obter o mximo partido da sa utilizacin. 3) Realizar canons por movemento directo a das voces oitava. Este criterio de avaliacin trata de valorar a capacidade do alumnado para crear lias meldicas interesantes cuxo funcionamento cannico sexa equilibrado harmonicamente e contrapuntisticamente, e orixine unha forma global coherente e proporcionada. 4) Analizar corais a capella no estilo de J. S. Bach. Este criterio avala a capacidade do alumnado para recoecer os elementos e os procedementos utilizados nas obras ou nos fragmentos propios deste xnero no estilo de J. S. Bach. 5) Escribir breves pezas a partir dun esquema harmnico dado. Pretndese verificar a capacidade creativa do alumnado no emprego e na combinacin dos contidos estudados, as como a sa achega persoal aos traballos realizados. 6) Realizar e compoer pequenos traballos e obras libres. Con este criterio valrase a capacidade para, a partir das suxestins que esperte no alumnado o contacto analtico e prctico cos procedementos compositivos das distintas pocas, compor pequenas obras libres en que poida desenvolver a sa espontaneidade creativa. Igualmente poderase avaliar a capacidade para extraer consecuencias dos materiais escollidos e resolver os problemas que poida presentar o seu tratamento. 7) Utilizar instrumentos na composicin de exercicios ou pequenas obras. Pretndese comprobar o grao de coecemento dos instrumentos que pose o alumnado, as como a idoneidade de eleccin das posibilidades e dos recursos utilizados. 8) Tocar nun instrumento polifnico os traballos realizados. A travs deste criterio trtase de comprobar se o alumnado capaz de empregar un instrumento polifnico como medio de aprendizaxe para constatar sonoramente o escrito e interiorizar o efecto que producen as sucesins harmnicas e os procedementos realizados. 9) Identificar auditivamente erros en exercicios preparados con esta finalidade, e propor solucins. Con este criterio pretndese avaliar a habilidade do alumnado para detectar por medio da audicin os defectos de realizacin ou estilo que poidan aparecer nun fragmento de msica, as como a sa capacidade para propor alternativas adecuadas. 10) Identificar, mediante a anlise, erros en exercicios preparados con esta finalidade, e propor solu-
17.488
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 -Teora do ensino e deseo curricular: concepto de currculo. -As programacins de aula e as unidades didcticas. -Compoentes do deseo curricular: obxectivos, contidos, mtodos de ensino, actividades, interaccin na aula, aspectos organizativos e avaliacin. -O profesorado como planificador. -O currculo das ensinanzas musicais en Galicia. -Obxectivos, contidos e orientacins metodolxicas. -O ensino da msica noutros niveis educativos. -Aproximacin didctica. -Correntes actuais na didctica do ensino da msica. Criterios de avaliacin 1) Demostrar o coecemento dos principios pedagxicos do ensino musical. Este criterio pretende avaliar a capacidade de relacionar os coecementos tcnicos e tericos necesarios para elaborar unha pedagoxa musical adecuada. 2) Demostrar o coecemento dos mtodos e dos sistemas actuais da pedagoxa musical, as como as sas aplicacins mis frecuentes. Mediante este criterio valrase a comprensin do alumnado en relacin cos sistemas musicais e a sa utilizacin no ensino da msica. 3) Expor temas de msica, facendo uso de recursos didcticos e materiais de novas tecnoloxas que axuden a desenvolver os contidos de cada tema. Mediante este criterio pretndese avaliar o coecemento e o desenvolvemento dos recursos e dos materiais educativos tradicionais e actuais, as como as posibilidades que poden ofrecer na pedagoxa musical. 4) Analizar e interpretar obras adecuadas de diversas pocas e estilos co seu instrumento principal, facendo referencia s orientacins metodolxicas propias dese instrumento. Trtase de constatar o grao de coecemento e de madureza do alumnado, as como os seus recursos, para explicar os criterios estticos correspondentes. 5) Demostrar o coecemento dos conceptos do currculo, dos elementos bsicos e da sa concrecin curricular. Este criterio avala os coecementos xerais relacionados cos deseos curriculares. 6) Presentar e defender unha programacin didctica para un determinado nivel do seu instrumento principal. Pretndese comprobar se os elementos que forman unha programacin didctica estn basicamente comprendidos. 7) Impartir unha clase con referencia a un tema musical delimitado para un determinado nivel das ensinanzas profesionais de msica. Con este criterio comprobarase o desenvolvemento que o alumnado alcanzou en canto ao coecemento do deseo curricu-
cins. Este criterio permite valorar a habilidade do alumnado para detectar por medio da anlise os defectos que poidan aparecer nun fragmento de msica, as como a sa capacidade para propor solucins adecuadas. c) Pedagoxa Introducin O itinerario de pedagoxa basase, por unha parte, no afondamento nos principios da educacin musical e, por outra, na iniciacin comprensin e ao estudo do proceso didctico. Este itinerario posibiltalle ao alumnado o acceso ao coecemento dos principios que rexen o ensino musical e a sa forma de transmisin. Pretndese, xa que logo, posibilitarlle uns criterios de actuacin concretos, partindo do coecemento e da comprensin dos recursos das principais escolas pedagxicas. Este achegamento aos elementos do proceso didctico, neste momento da sa educacin musical, pretende ser de axuda para o seu futuro en relacin coa msica. Obxectivos a) Coecer as escolas pedagxicas e os seus recursos pedagxicos no ensino da msica. b) Comprender as fases do desenvolvemento evolutivo. c) Coecer e comprender os principios da psicopedagoxa xeral e a sa aplicacin no ensino musical. d) Coecer os principios do ensino musical nos niveis educativos. e) Recoecer os elementos do proceso didctico en xeral, e do modelo proposto pola LOE en particular. f) Desear, desenvolver e avaliar unidades didcticas dentro do marco das programacins de aula. g) Valorar as materias e os recursos didcticos propios do ensino da msica en Galicia. Contidos -As escolas pedagxicas e os seus recursos aplicados no ensino da msica. -Principios da educacin musical. -Mtodos e sistemas actuais da pedagoxa musical. -Contidos, recursos didcticos e materiais para o ensino da msica: instrumentos, libros de texto, cadernos de actividades, medios audiovisuais, etc. -Orientacins metodolxicas para o desenvolvemento da actividade na aula atendendo especialidade ou familia instrumental. -Tcnicas de motivacin e estudo. -Programacin e avaliacin.
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 lar da LOE, a asimilacin dos seus obxectivos e a capacidade de entendemento dos conceptos pedagxicos explicados, as como as sas posibilidades para estruturar unha unidade didctica. d) Musicoloxa Introducin O itinerario de musicoloxa pretende ofrecerlle ao alumnado unha serie de aspectos xerais para afirmar os coecementos bsicos da metodoloxa da investigacin musicolxica. Na actualidade, resulta facilmente perceptible o interese suscitado pola aplicacin dos mtodos cientficos de investigacin a todas as disciplinas, das que a msica, nas sas facetas artstica e humanstica, non pode nin debe manterse marxe. A investigacin musicolxica vn experimentando no noso pas e desde as das ltimas dcadas un enorme pulo, que a levou ata diversos mbitos educativos. Con esta optativa pretndese facilitar a ordenacin destes estudos dentro do ensino especializado do grao profesional, ben como antesala dos estudos universitarios de historia e ciencias da msica, ou ben dentro da especialidade de musicoloxa, propia dos conservatorios superiores. A materia organzase en dous grandes bloques: o primeiro aborda as caractersticas esenciais da ciencia, tales como a sa historia, a metodoloxa, as escolas, a visin actual, etc. O segundo trata a investigacin musicolxica, introducindo os mtodos de investigacin, documentacin e edicin, e considerando a sa funcionalidade en relacin co anterior. Malia a divisin aparente entre eles, estes dous grandes bloques de contidos non deben ser entendidos como independentes, senn que deben aparecer relacionados nas programacins de aula. Esta materia, pertencente ao itinerario de musicoloxa, resulta de interese para o alumnado que desexe acceder a esta especialidade, igual que para o que pretenda cursar a de instrumentos da msica tradicional e popular galega, debido ao tratamento de contidos introdutorios relativos s materias de carga terico-prctica propias desta especialidade. Ademais, considerando o seu enfoque analtico e investigador, apropiada para calquera estudante que considere de interese o estudo da msica desde as sas facetas cientfica e humanstica. Obxectivos O itinerario de musicoloxa dos estudos profesionais de msica ter como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as capacidades seguintes: a) Proporcionar unha aproximacin musicoloxa, a travs do coecemento do seu obxecto, a historia, o corpus terico e a metodoloxa, con vistas a incidir na apreciacin musical desde un punto de vista cientfico. b) Introducirse na investigacin musicolxica mediante as tcnicas de traballo e o emprego das
17.489
ferramentas propias desta ciencia, para poder plasmar as sas propias investigacins. c) Combinar, de forma autnoma e con sentido crtico, os medios ao seu alcance para ampliar e completar a sa formacin, relacionando os seus coecementos musicais con datos doutra ndole (tcnicos, cientficos, sociais, histricos, etc.) adquiridos de forma autnoma (lecturas, investigacins, etc.), noutras materias ou ben a travs da sa experiencia coti. d) Establecer uns criterios mnimos hora de estudar as manifestacins musicais do contorno e valoralas, asumindo un rol activo na sa investigacin, na sa recollida e na sa transmisin. Contidos -A musicoloxa: conceptos bsicos e metodoloxa. -Campos de estudo da musicoloxa. Lias de investigacin. Historia da musicoloxa: antecedentes histricos, nacemento da disciplina, escolas e enfoques actuais. -Mtodos de investigacin musicolxica. -Recursos propios da investigacin: procura en bibliotecas, arquivos, etc. -Formulacin de hipteses e proxectos. -As fontes: tipos e sistemas de catalogacin. -Organizacin do traballo: fichas e notas. -Elaboracin de bibliografas. -Elaboracin do traballo: normas de documentacin, redaccin e organizacin, catalogacin e citas bibliogrficas. -Introducin s fontes de investigacin musicolxica: organolxicas, fonogrficas, iconogrficas e textuais. -A crtica frontal e a definicin dos seus parmetros de interese para a investigacin. -Anlise de fontes: iconografa, interpretacin e partitura. -Situacin da obra musical no seu contexto social, econmico, ideolxico e artstico. -As novas tecnoloxas e a investigacin musical. -Planificacin e realizacin de traballos prcticos e comentarios de textos e audicins relacionados coa materia. Criterios de avaliacin 1) Definir, empregando un lxico apropiado, as particularidades metodolxicas de cada corrente e autor tratado, as caractersticas bsicas de cada msica estudada, as como dos conceptos bsicos da musicoloxa, e referirse a elas de forma correcta. Este criterio avala a capacidade do alumnado para captar e describir o pensamento dos principais autores, as como para distinguir as principais caractersticas das
17.490
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 de do alumnado hora de recoecer e pormenorizar as obras estudadas, as como para relacionar os aspectos propios da cultura galega, mis al dos exclusivamente musicais, empregando aqueles coecementos adquiridos nos estudos de rxime xeral que lle sexan precisos xunto cos xa interiorizados ao longo da sa traxectoria musical, con vistas a obter unha visin conxunta da relacin entre a msica e a sociedade no seu mbito mis prximo. 8) Realizar un traballo sobre algn aspecto tratado na materia, empregando os recursos dispoibles de xeito coherente e eficaz, partindo das convencins de presentacin do material establecidas. Este criterio valorar en que medida o alumnado capaz de propor e realizar, en termos aceptables, un traballo individual ou en grupo, que o motive a interesarse en descubrir e coecer as metodoloxas habituais na disciplina, as como as sas tcnicas (presentacin do material documental en traballos cientficos, manexo da documentacin, arquivos, elaboracin de citas...), considerando como mis importante a autenticidade, o rigor e a aplicacin das tcnicas de investigacin aprendidas, e non a relevancia ou a oportunidade da temtica. LINGUAXE MUSICAL Introducin A adquisicin dunha linguaxe un proceso continuo. Unha vez acadados os obxectivos bsicos de escoitar, falar, ler e escribir encontrmonos xa en situacin idnea de ir enriquecendo esa linguaxe primaria. A prctica instrumental que o alumnado realiza neste nivel e a sa actividade de conxunto estano xa poendo en contacto cunha literatura musical rica, ampla e complexa. A linguaxe musical debe desvelarlle todos os conceptos e facilitarlle a tarefa de realizar, analizar, comprender e aprender canto as obras significan. O repertorio de obras estndese ao longo de diferentes pocas e estilos. Os seus materiais de traballo na rea da linguaxe deben recoller tamn esta panormica extensa, non limitando o traballo a exercicios hbridos en canto a estilos, formas e contidos. A aprendizaxe da harmona perflase xa como un horizonte prximo no currculo do alumno e da alumna. S se achegan unhas sensacins claras e unhas prcticas bsicas podern desenvolver a tcnica harmnica sobre uns fundamentos slidos. O mundo da composicin musical evolucionou cunha sorprendente rapidez desde a primeira vintena deste sculo. Os elementos rtmicos gaan en protagonismo e as unidades mtricas que os conteen e representan se superpense, mestranse, sucdense nunha constante variacin, aparecen novas frmulas rtmico-mtricas, fanse atpicas as ordenacins rtmicas dos compases que poderiamos chamar usuais ou convencionais ou decididamente desaparecen arrastrando tras de si a lia divisoria peridica para deixar
msicas tratadas e o tratamento cientfico das diversas fontes de interese musicolxico. 2) Explicar, empregando un vocabulario axeitado, as caractersticas fundamentais propias da materia a travs da historia da musicoloxa, establecendo a relacin co mtodo cientfico aplicado investigacin musical xerado nesta disciplina. Con este criterio medirase a capacidade do alumnado de establecer relacins globais entre as disciplinas asociadas inseparablemente ao estudo cientfico da msica, tales como a historia, a socioloxa, a antropoloxa ou aetnografa, seguindo os criterios empregados na musicoloxa desde os seus inicios ata os nosos das. 3) Recoecer, nas audicins e anlises propostas, as caractersticas bsicas das sonoridades vocais, instrumentos, formas, xneros, estilos..., situndoas en coordenadas xeogrfico-temporais aproximadas, asociando as sas caractersticas musicais cos patrns culturais imperantes, e relacionndoas entre si. Este criterio avala a capacidade do alumnado para captar as particularidades propias das fontes tratadas, os distintos estilos, contextos e as sas peculiaridades. Pretndese, as, avaliar a evolucin do pensamento crtico do alumnado, no que se refire sa capacidade de valoracin das diferentes msicas estudadas, sinalando semellanzas e diferenzas entre elas. 4) Identificar o papel desempeado pola msica de forma coti, valorando a sa contribucin entidade cultural, as como sa propia formacin e benestar persoal. Con este criterio pretndese avaliar a capacidade do alumnado para detectar a presenza da msica na sociedade, estendendo a sa consideracin sobre a msica considerada culta mesmo a outras formas de expresin musical non presentes nos mbitos acadmicos. 5) Recoecer as circunstancias de todo tipo que inciden na creacin e funcin musical, en pocas, estilos ou autores mis representativos, pasados ou presentes. Este criterio avala ata que punto o alumnado capaz de analizar a complexidade de circunstancias e intereses (polticos, culturais, sociais, econmicos, ideolxicos...) que, pola sa importancia, determinan un determinado desenvolvemento, ou situacin, musical. 6) Reflexionar sobre o desenvolvemento evidente e acelerado nos consumos de msica que se dan na sociedade actual, incidindo nos aspectos sociais mis relevantes e contextualizando o seu desenvolvemento a curto e medio prazo. Este criterio avala a capacidade do alumno para recoecerse como ser musical no contorno en que vive, medindo as paisaxes sonoras ao seu alcance e os medios de producin e consumo de msica. 7) Recoecer o papel desempeado pola msica galega, tanto ao longo da historia da msica coma noutros mbitos, establecendo relacins entre a msica como cultura e as diferentes manifestacins literarias, artsticas, sociolxicas, etnolxicas e antropolxicas de forma sinxela. Este criterio mide a capacida-
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 paso a unha nova articulacin ou acentuacin, sen unidade nica referencial de pulso. Todo un mundo, apaixonante pola sa forza cintica, que na medida adaptada s ensinanzas profesionais debe ser un importante contido dela. Se o mundo tonal nas sas formulacins bsicas constite a funcin primordial da linguaxe musical, non menos certa a necesidade dunha parte e a obriga doutra de abordar o traballo da linguaxe postonal e atonal, fornecendo o alumnado de cantas ferramentas, tcnicas e cdigos lle permitan un mellor achegamento e unha maior e mellor comprensin das novas literaturas musicais. Por outra banda, o coecemento da linguaxe musical proporciona a comprensin dos elementos e regras que o forman, fornecendo as o alumnado da capacidade de expresarse musicalmente, a travs da improvisacin, a interpretacin ou a creacin de pequenas obras. Deste xeito compltase o proceso de adquisicin dunha linguaxe. Iso fai que esta ferramenta ao servizo da comunicacin, indisolublemente unida ao pensamento, creacin e expresin do feito musical concreto, estea obrigada a abordar, para ser unha verdadeira ferramenta de comunicacin, as linguaxes de cantas msicas sexan demandadas pola sociedade. O odo, o grande instrumento que o msico nunca pode deixar de traballar, debe ser agora receptor e captador de mensaxes varias, s veces para a sa comprensin e apreciacin, s veces para a sa posterior escritura. Este labor non ser nunca posible se non se potencia a memoria musical. A msica arte que se desenvolve no tempo e os sons teen unha presenza efmera. S a memoria pode axudar a entender retendo, asociando, comparando, establecendo referencias. Ao lograr unha correccin formal na escritura permitiralles ao alumno e alumna comunicar as sas ideas ou reproducir as alleas nunha forma intelixible. Coecer e recibir quedara sen sentido se todos os elementos coecidos non pasan a ser unha capacidade de expresin, o que fai necesario fomentar a improvisacin ou a elaboracin dos pensamentos musicais do alumnado facendo completo o proceso de recibir e transmitir ineludible na adquisicin dunha linguaxe. Todo este catlogo de accins debe dirixirse a potenciar unhas actitudes de desenvolvemento orgnico nas facultades creativas e analticas do alumnado, as como a unha procura de rigor no estudo, de respecto e valoracin da obra artstica e os seus creadores, e a unha capacidade de colaboracin e participacin en actividades de grupo, baseada tanto na consideracin cara a todo o seu contorno fsico e humano como no respecto e valoracin de si mesmos. Obxectivos As ensinanzas de linguaxe musical dos estudos profesionais de msica tern como obxectivos contribur a desenvolver no alumnado as capacidades seguintes:
17.491
a) Compartir vivencias musicais cos demais elementos do grupo que lle permita enriquecer a sa relacin afectiva coa msica a travs do canto e da participacin instrumental en grupo. b) Coecer os elementos da linguaxe musical e a sa evolucin histrica, para relacionalos coas obras musicais dentro do seu tempo e a sa circunstancia. c) Interpretar correctamente os smbolos grficos e coecer os que son propios da linguaxe musical contempornea. d) Utilizar a disociacin motriz e auditiva necesarias para executar ou escoitar con independencia desenvolvementos rtmicos ou meldicos simultneos. e) Recoecer e representar graficamente obras, fragmentos musicais a unha ou das voces realizadas con diferentes instrumentos. f) Recoecer, a travs da audicin e da lectura, estruturas harmnicas bsicas. g) Utilizar os coecementos sobre a linguaxe musical para afianzar e desenvolver hbitos de estudo que propicien unha interpretacin consciente. h) Coecer os elementos da linguaxe musical relativos ao jazz e msica moderna. Contidos Rtmicos. -Prctica, identificacin e coecemento de compases orixinados por dous ou mis pulsos desiguais. -Coecemento e prctica de metros irregulares con estruturas fixas ou variables. -Polirritmias e polimetras. -Recoecemento e prctica de grupos de valoracin especial con duracins e posicins mtricas varias. -Prctica de ritmos simultneos que supoen divisins distintas da unidade. -Prctica de estruturas rtmicas atpicas en compases convencionais. -Ritmos aksak, coxos ou de valor engadido. -Prctica de msica sen compasar. -Recoecemento e prctica de ritmos que caracterizan a msica de jazz, pop, etc. -Prctica de cambios de comps con unidades iguais ou diferentes e aplicacin das equivalencias indicadas. -Desenvolvemento de hbitos interpretativos a partir do coecemento e anlise dos elementos rtmicos. -Improvisacin sobre esquemas rtmicos establecidos ou libres.
17.492
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 -Coecemento e aplicacin dos signos que modifican o ataque dos sons. -Coecemento dos signos caractersticos na escritura dos instrumentos. -Coecemento e aplicacin de ornamentos adecundoos poca da obra interpretada Criterios de avaliacin 1) Manter o pulso durante perodos de silencio prolongados. Este criterio ten por obxectivo avaliar unha correcta interiorizacin do pulso que permita unha execucin correcta, ben individual ou en conxunto. 2) Identificar e executar estruturas rtmicas dunha obra ou fragmento, con ou sen cambio de comps, nun tempo establecido. Con este criterio trtase de avaliar a capacidade do alumnado para encadear diversas frmulas rtmicas, a aplicacin correcta, de ser o caso, de calquera equivalencia se produce cambio de comps e a interiorizacin aproximada de diversas velocidades metronmicas. 3) Entoar repentizando unha meloda ou cancin tonal con ou sen acompaamento, aplicndolle todas as indicacins de carcter expresivo. Este criterio de avaliacin ten por obxecto comprobar a capacidade do alumnado para aplicar as sas tcnicas de entoacin e a xusteza de afinacin a un fragmento meldico tonal con alteracins accidentais que poden ou non provocar unha modulacin, facndose consciente das caractersticas tonais ou modais do fragmento. Se acompaado instrumentalmente, este acompaamento non debe reproducir a meloda. 4) Ler internamente, nun tempo breve e sen verificar a sa entoacin, un texto musical e reproducilo de memoria. Trtase de comprobar a capacidade do alumnado para imaxinar, reproducir e memorizar imaxes sonoras de carcter meldico a partir da observacin da partitura. 5) Identificar ou entoar todo tipo de intervalo meldico. Este criterio de avaliacin permite detectar o dominio do intervalo por parte do alumnado como elemento de aplicacin a estruturas tonais ou non tonais. 6) Entoar unha obra atonal con ou sen acompaamento, aplicando as indicacins de carcter expresivo. Trtase de avaliar a aplicacin artstica a unha obra atonal dos coecementos meldicos e rtmicos adquiridos. O acompaamento, de ser o caso, non reproducir a meloda. 7) Identificar intervalos harmnicos e escribilos no seu rexistro correcto. Bscase coecer a capacidade do alumnado para a percepcin simultnea de dous sons en diferentes relacins intervlicas, as como a identificacin das rexins sonoras en que se producen. 8) Reproducir modelos meldicos, escalsticos ou acordais en diferentes alturas. Trtase de comprobar a destreza do alumnado para reproducir un feito meldico a partir de diferentes sons, facndose consciente
Meldico-harmnicos. -Prctica auditiva e vocal de estruturas tonais enriquecidas na sa linguaxe por flexins ou modulacins, con recoecemento analtico do proceso. -Prctica auditiva e vocal de obras modais nas sas diversas manifestacins histricas e folclricas. -Prctica de intervlica pura (non tonal) e aplicacin a obras postonais ou atonais. -Recoecemento auditivo e anlise de estruturas tonais e formais non complexas. -Improvisacin sobre esquemas harmnicos e formais establecidos ou libres. -Aplicacin vocal ou escrita de baixos harmnicos a obras propostas de dificultade adaptada ao nivel. -Desenvolvemento de hbitos interpretativos a partir do coecemento e anlise dos elementos meldicoharmnicos. Lecto-escritura. -Prctica de lectura horizontal de notas cos ritmos escritos e indicacins metronmicas diversas. -Lecturas de agrupacins verticais de notas. -Coecemento e prctica das normas de escritura meldica e harmnica. -Prctica de lectura de notas, sen clave, atndose ao debuxo intervlico. -Prctica de identificacin e escritura de notas no seu rexistro correcto. -Coecemento do mbito sonoro das claves. -Iniciacin s grafas contemporneas. -Prctica da lectura a primeira vista. Audicin. -Prctica de identificacin de elementos rtmicos, meldicos, modulatorios, cadencias, formais, tmbricos e estilsticos nas obras escoitadas. -Identificacin de erros ou diferenzas entre un fragmento escrito e o escoitado. -Prctica da memoria: memorizacin previa escritura de frases ou fragmentos progresivamente mis amplos. -Escritura de temas coecidos e memorizacin en diferentes alturas, tonalidades. -Realizacin escrita de ditados a unha e das voces. -Identificacin de acordes. -Audicin de obras ou fragmentos nos cales se recoezan elementos estudados. Expresin e ornamentacin. -Coecemento e aplicacin de signos e termos relativos a dinmica e agxica.
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 das alteracins necesarias para a sa exacta reproducin. 9) Improvisacin vocal ou instrumental de melodas dentro dunha tonalidade determinada. Este criterio pretende comprobar o entendemento por parte do alumnado dos conceptos tonais bsicos ao facer uso libre dos elementos dunha tonalidade con lxica tonal e estrutural. 10) Identificar e reproducir por escrito fragmentos musicais escoitados. Con este criterio avalase a destreza do alumnado para a utilizacin correcta da grafa musical e a sa capacidade de relacionar o feito musical coa sa representacin grfica. 11) Recoecer e escribir fragmentos musicais a das voces. Pretndese comprobar a percepcin e identificacin por parte do alumnado de aspectos musicais polifnicos. 12) Recoecer e escribir fragmentos musicais realizados por dous instrumentos diferentes, exclundo o piano. Con este criterio pretndese comprobar que a capacidade auditiva do alumnado non sofre distorsin cando recibe a mensaxe a travs dun vehculo sonoro diferente ao piano. 13) Recoecer auditivamente aspectos cadenciais e formais dun fragmento musical. Por medio deste criterio trtase de comprobar a capacidade do alumnado para percibir aspectos sintcticos e estruturais da obra escoitada e denominalos correctamente. 14) Recoecer auditivamente diferentes timbres instrumentais. Pretndese constatar a familiarizacin do alumnado cos timbres provenientes doutros instrumentos diferentes do que constite a sa especialidade. 15) Recoecer auditivamente modos de ataque, articulacins, matices e ornamentos dunha obra ou fragmento. Trtase neste caso de comprobar a capacidade de observacin do alumnado de aspectos directamente relacionados coa interpretacin e expresin musicais. 16) Improvisar vocal ou instrumentalmente sobre un esquema harmnico dado. Este criterio de avaliacin vai ordenado a comprobar, dentro do nivel adecuado, a comprensin por parte do alumnado da relacin entre harmona e voces meldicas. 17) Entoar fragmentos memorizados de obras de repertorio seleccionados entre os propostos polo alumnado. Este criterio trata de avaliar o coecemento das obras de repertorio e a capacidade de memorizacin. 18) Aplicar libremente ritmos percutidos a un fragmento musical escoitado. Bscase aqu avaliar a capacidade de iniciativa implicando, ademais, o recoecemento rpido de aspectos rtmicos e expresivos da obra en cuestin. 19) Aplicar baixos harmnicos sinxelos, vocal ou graficamente, a unha obra breve previamente escoitada. Este criterio pretende buscar a asociacin melo-
17.493
da-harmona imaxinando esta desde a meloda escoitada. 20) Situar coa maior aproximacin posible a poca, o estilo e, de ser o caso, o autor ou a autora dunha obra escoitada. Trtase dunha proposta para fomentar a curiosidade e a atencin do alumnado ao escoitar msica, facndose consciente dos carcteres xerais que identifican estilos e autores. 21) Analizar unha obra do seu repertorio instrumental, como situacin histrica, autor e caractersticas musicais dela: harmnicas, formais, tmbricas, etc. Intenta este criterio potenciar os hbitos do estudo intelixente e rigoroso, facndose consciente das circunstancias tcnicas e sociais que rodean a obra artstica. MSICA DE CMARA Introducin A prctica da msica de cmara durante o perodo de estudos correspondente s ensinanzas profesionais de msica responde a un conxunto de necesidades do alumnado de msica que dificilmente poden ser atendidas se non a travs desta actividade. A actividade camerstica supn o vehculo fundamental para integrar e poer en prctica unha serie de aspectos tcnicos e musicais cuxo aprendizaxe a travs dos estudos instrumentais e tericos pose forzosamente un carcter analtico que debe ser obxecto dunha sntese ulterior a travs da prctica interpretativa. A prctica da msica de cmara cumpre unha funcin decisiva no desenvolvemento do odo musical en todos os seus aspectos. O repertorio camerstico constite o medio idneo para que o alumno e a alumna desenvolvan o sentido da afinacin, desenvolvemento que non pode deixar de ser intuitivo e mimtico, que se resiste a ser ensinado ou transmitido por mtodos racionais e que require unha longa praxe musical, preferentemente en conxunto. Unha das caractersticas fundamentais da prctica camerstica a ausencia de director ou directora. Iso obriga a desenvolver as competencias necesarias de comunicacin visual e xestual entre os membros do grupo, aprender a valorar a importancia da respiracin conxunta, establecer criterios comns de interpretacin e, en definitiva, favorecer o desenvolvemento dunha nova dimensin da interpretacin baseada na codireccin. As mesmo, o exercicio da msica de cmara estimula a capacidade -imprescindible para todo msicopara escoitar os outros instrumentos mentres se toca o propio e para desenvolver o sentido de sonoridade do conxunto. A interaccin entre diversos instrumentistas, ou entre a voz e o piano no caso da especialidade de canto, colabora igualmente ao desenvolvemento da sensibilidade en materia de dinmica, fraseo, ritmo e vibrato: en canto dinmica, por exixir unha sensibiliza-
17.494
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 b) Aplicar en todo momento a audicin polifnica para escoitar simultaneamente as diferentes partes ao mesmo tempo que se executa a propia. c) Utilizar unha ampla e variada gama sonora de maneira que o axuste de son se realice en funcin dos demais instrumentos do conxunto e das necesidades estilsticas e interpretativas da obra. d) Coecer e realizar os xestos bsicos que permitan a interpretacin coordinada sen director ou directora. Contidos -A unidade sonora: respiracin, ataque, vibrato, golpes de arco, afinacin, articulacin, ritmo e fraseo. -Agxica e dinmica. -Estudo e prctica dos xestos anacrsicos necesarios para tocar sen director. -Equilibrio sonoro e de planos. -Anlise e interpretacin de obras bsicas do repertorio que inclan diferentes estilos. -Conxunto de instrumentos mondicos. -Cuarteto de corda: igualdade de son nos distintos ataques do arco, vibrato, afinacin, etc., distribucin do arco para o fraseo. -Quinteto de vento: igualdade nos ataques, articulacin, fraseo, etctera. Respiracin, afinacin e vibrato. -Conxunto de metais: prctica camerstica en formacins diversas. -Cmara con piano: equilibrio nos ataques dentro da diversidade de respostas. -Voz e piano: acompaamento ao canto. -Equilibrio de cordas, vento e piano. Articulacin, afinacin, fraseo, etc. -Estudo de obras de cmara con clavecn ou instrumento polifnico obrigado. -Aplicacin dos coecementos de baixo continuo ao acompaamento de un ou varios solistas. -Audicins comparadas de grandes intrpretes para analizar de xeito crtico as caractersticas das sas diferentes versins. Criterios de avaliacin 1) Interpretar obras de distintas pocas e estilos dentro da agrupacin correspondente. Con este criterio pretndese avaliar a capacidade de unificacin do criterio interpretativo entre todos os compoentes do grupo e o equilibrio sonoro entre as partes. 2) Actuar como responsable do grupo dirixindo a interpretacin colectiva mentres realiza a sa propia parte. Mediante este criterio pretndese verificar que o alumnado ten un coecemento global da partitura e sabe utilizar os xestos necesarios da concertacin. As mesmo, pdense valorar os seus criterios sobre a unificacin do son, timbre, vibrato, afinacin e fraseo.
cin con respecto audicin de planos sonoros e percepcin da funcin desempeada en cada momento por cada un dos instrumentos (solstica, acompaante, contrapuntstica, harmnica, etc.); en canto ao fraseo, porque colabora a desenvolver o sentido do dilogo e a mmese musical; en canto ritmo, porque a msica de conxunto exixe por si mesma unha precisin e compenetracin rtmica que faga posible a simultaneidade e o axuste entre os diversos instrumentos, vez que propicia o desenvolvemento da comunicacin a travs do xesto, e de calquera outra forma non verbal, entre os instrumentistas (entradas, definicin do tempo, rubato e outras modificacins do tempo, cortes finais, respiracins, etc.); en canto ao vibrato, no sentido de que a prctica camerstica obriga a homoxeneizar e simultanear o perodo, velocidade e amplitude dos diversos vibratos. A msica de cmara obriga os msicos que a practican a desenvolver determinados hbitos de autodisciplina e mtodo extremadamente beneficiosos, tales como a homoxeneizacin da articulacin, a planificacin dos golpes de arco nos instrumentos de corda ou das respiracins nos de vento, etc., vez que permite o contraste do instrumento propio con outros de diferente natureza. Desde un punto de vista musical, a prctica camerstica imprescindible para a maduracin dun msico no terreo da expresividade e a emotividade, posto que supn un campo idneo para que a capacidade afectiva do futuro msico xurda na sa interpretacin, feito que debe ser propiciado canto antes. Pola sa vez, o intercambio de ideas e a confrontacin entre diversos puntos de vista interpretativos resulta sumamente formativa e estimulante para un instrumentista en perodo de formacin, colabora ao desenvolvemento da capacidade analtica e fomenta a que a interpretacin responda a unha idea musical e transcenda o nivel de mera lectura. Asemade, a prctica e o coecemento do repertorio de cmara supn un paso decisivo no coecemento do repertorio do instrumento e da evolucin estilstica dos diferentes perodos da historia da msica. En suma, o cultivo da msica de cmara resulta absolutamente complementaria da formacin instrumental, permitindo a aplicacin prctica dos coecementos adquiridos na clase de instrumento, dentro dunha actividade que, por mor do seu carcter ldico, permite a prctica musical en condicins ideais de espontaneidade e distensin. Obxectivos As ensinanzas de msica de cmara dos estudos profesionais de msica tern como obxectivos contribur a desenvolver no alumnado as capacidades seguintes: a) Valorar a msica de cmara como un aspecto fundamental da formacin musical e instrumental.
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 3) Ler a primeira vista unha obra de pequena dificultade na agrupacin que corresponda. Este criterio pretende constatar a capacidade do alumnado para desenvolverse con autonoma na lectura dun texto, o seu grao de fluidez e comprensin da obra. 4) Estudar na casa as obras correspondentes ao repertorio programado. Mediante este criterio pretndese avaliar o sentido da responsabilidade como membro dun grupo, a valoracin que ten do seu papel dentro del e o respecto pola interpretacin musical. Interpretacin pblica de obras de estilos e pocas diversas. Este criterio constata a unificacin do fraseo, a precisin rtmica, o equilibrio sonoro, a preparacin de cambios dinmicos e de acentuacin, as como a adecuacin interpretativa ao carcter e ao estilo da msica interpretada. 5) Interpretacin pblica dunha obra contempornea con formacin instrumental heteroxnea. Mediante este criterio pretndese comprobar o grao de comprensin da linguaxe contempornea, o coecemento de efectos e grafas, as como o equilibrio sonoro dentro dun conxunto de instrumentos de morfoloxas diversas e pouco habituais. NOVAS TECNOLOXAS APLICADAS MSICA Introducin A incursin da tecnoloxa nas nosas vidas tan intensa que provoca fortes modificacins tanto nos nosos actos cotins domsticos coma no mbito laboral. Moitos son os produtos tecnolxicos que manexamos a diario e que posibilitan o acceso ao coecemento da tecnoloxa en gran medida, polo menos a nivel de usuario. A msica precisamente un contorno en que a tecnoloxa ten unha presenza profunda. Hoxe en da non se entende o fenmeno musical sen estar vinculado dalgunha forma a un dispositivo tecnolxico; a experiencia da msica gravada constite en si mesmo un proceso sumatorio de pasos, onde os avances tecnolxicos van deixando a sa pegada. No mbito profesional o msico depender de variados e cruciais elementos tecnolxicos que lle permitirn gravar a sa msica, escoitala nun reprodutor porttil, manipulala nun ordenador, facer a sa propia distribucin nun soporte que el elixa, etc. Os estudos de gravacin profesionais convrtense as nun centro de importancia onde o msico intrprete ou compositor desenvolver gran parte do seu labor profesional. Xa que logo, resulta xustificado que se achegue educacin dun msico o coecemento destes aparellos tecnolxicos, atendendo a unha necesidade social que fai da tecnoloxa o contexto habitual do msico que se queira realizar como tal. Polo tanto, os puntos importantes desta materia organzanse en tres piares formativos; por un lado, o que fai referencia ao ordenador, o seu hardware e o seu software -sobre todo o
17.495
que ten que ver coa edicin musical-, por outro lado o contorno de estudo de gravacin profesional -desde un punto de vista bsico- ; e por ltimo o coecemento bsico e tamn fundamental dos principios acsticos que rexen nos instrumentos e na propia execucin tecnolxica. Esta materia posibilitar un maior afondamento no proceso tecnolxico vinculado msica e tamn achegar ferramentas de gran produtividade ao alumnado que poder usar e ampliar ao longo da sa formacin musical. Obxectivos a) Coecer o funcionamento das principais aplicacins informticas destinadas ao mbito musical, como son os editores de partituras, secuenciadores e editores de audio dixital. b) Utilizar estas ferramentas para o desenvolvemento prctico de actividades propostas nesta materia. c) Identificar as diferentes maneiras de ser representada dixitalmente a informacin musical. d) Sentar as bases dun coecemento a nivel tcnico sobre os parmetros do audio dixital. e) Coecer a nivel bsico os dispositivos de reproducin e gravacin usados nos estudos especializados. f) Comprender as terminoloxas usadas dentro da informtica musical e os contornos de tratamento de audio analxico e dixital. g) Entender os conceptos bsicos da acstica e as sas aplicacins en diferentes contornos, tanto nos instrumentos como na informtica musical. h) Valorar a importancia do coecemento tecnolxico no desenvolvemento actual do msico profesional. Contidos -O ordenador. Os seus principios bsicos de funcionamento e as sas unidades de medida. -Compoentes do ordenador, perifricos, tipos de conexins e conectividade dos aparellos musicais en xeral. -O midi e o audio dixital. -O MP3 e outros formatos de compresin. -Editores de partituras. Editores de audio dixital. -Secuenciadores e outras ferramentas integrais. -Os estudos de gravacin. Dispositivos de gravacin. Dispositivos de reproducin. -Introducin acstica xeral. -Acstica bsica dos instrumentos e a sa aplicacin no mbito do audio dixital.
17.496
DIARIO OFICIAL DE GALICIA Criterios de avaliacin
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 que se permite que determinados instrumentos con dificultades de integracin tean o marco oportuno para a prctica instrumental colectiva. As pois, a participacin nas agrupacins xa sexan instrumentais ou corais supn e garante a presenza activa dos alumnos e das alumnas nunha das actividades que implican maior proxeccin do centro na sociedade. A prctica, tanto da orquestra como da banda, constite unha materia necesaria para a formacin musical e a sa lxica consecuencia debe ser a inclusin no currculo das ensinanzas profesionais de msica de das materias, orquestra e banda, e a sa presenza vn xustificada nun dobre sentido. Por unha banda, porque lles ofrecer aos instrumentistas a experiencia e os coecementos necesarios relativos ao funcionamento, as regras e a convivencia caractersticas da interpretacin destas agrupacins. Por outro, porque actuar positivamente sobre todos aqueles instrumentos cuxo nivel os capacite especialmente para tocaren nunha agrupacin. Evitar, en suma, que consideren a vida profesional destes msicos como unha opcin de segunda fila, acrecentar a sa decantacin cara ao inicio dunha determinada opcin profesional e facilitar o seu ingreso e a sa adaptacin psicolxica nun corpo social reducido, pero cunhas regras moi definidas e non sempre cmodas ou doadas de cumprir. Do mesmo xeito que a msica de cmara -unha materia que persegue obxectivos dunha natureza similar-, a orquestra, a banda ou o conxunto servirn para sacar o alumnado dun repertorio case sempre caracterizado polas sas dificultades tcnicas e pola desigualdade con respecto ao instrumento encargado de acompaalo (a mido o piano) e introducilo nun mundo novo, mis igualitario e de natureza mis rica e variada. As, os xneros musicais deixarn de ser soamente a sonata, o concerto ou as pezas de virtuosismo, co cal o alumno e a alumna se podern internar noutras como a sinfona, o oratorio, o poema sinfnico ou mesmo a pera. No caso de instrumentos cunha literatura escasa ou con partituras de moi desigual vala musical, estas agrupacins supoen a posibilidade de internarse nas composicins mis relevantes da historia da msica occidental en igualdade de condicins con respecto a instrumentos mis hexemnicos (violn, frauta ou trompa, por exemplo), con todo o que iso implica de enriquecemento na formacin musical do alumnado. A convivencia con instrumentos de natureza e tcnicas moi diversas, en fin, proporcionaralles tamn ao alumno e alumna unha visin moito mis ampla do feito musical e enriquecer o seu coecemento dos timbres (tanto individual como colectivamente considerados) e das diversas peculiaridades organolxicas. As dificultades tcnicas ou o mero lucimento do solista darn paso a un repertorio que alberga moitas das mellores pxinas da msica occidental e a unha complexa trama de relacins instrumentais nas cales o alumnado se sentir protagonista destacado. O feito de que sexan varios os instrumentistas encargados de
1) Realizar exercicios de transcricin nalgn editor de partituras. Con este criterio pretndese comprobar o coecemento do alumnado en relacin co manexo fludo das principais opcins de edicin de partituras. 2) Realizar exercicios de edicin a nivel bsico cun editor de audio dixital. Mediante este criterio poderase avaliar a capacidade do alumnado para desenvolverse a nivel bsico dentro dun programa de edicin de audio ou secuenciador. 3) Identificar as partes xerais do interior dun ordenador. Con este criterio poderase valorar a habilidade do alumnado para recoecer e xerarquizar os compoentes internos bsicos dun ordenador. 4) Identificar as partes xerais da periferia dun ordenador. Con este criterio poderase valorar a habilidade do alumnado para recoecer os compoentes externos bsicos que se poden conectar a un ordenador. 5) Describir o funcionamento dos principais aparellos que integran un estudio musical profesional. Con este criterio de avaliacin tratarase de comprobar o coecemento do alumnado sobre a variedade e a funcionalidade dos diferentes elementos constitutivos dun estudio de gravacin profesional. ORQUESTRA/BANDA Introducin O proceso de ensino e aprendizaxe das diversas especialidades instrumentais ten forzosamente un marcado carcter individual. Por iso o currculo debe albergar materias que transcendan este compoente unipersoal da prctica musical e introduzan elementos colectivos. A prctica instrumental resulta as entendida non s como a adquisicin dunha complexa tcnica e a progresiva formacin duns criterios musicais propios, senn tamn como unha ferramenta de relacin social e de intercambio de ideas entre os propios instrumentistas. A educacin musical non pode nin debe perseguir como nica meta a formacin de solistas instrumentais stricto sensu; a sa principal misin debe ser ofrecer sociedade os msicos que esta necesita para poder canalizar aquelas actividades que demanda a comunidade. Neste sentido, a partir do S. XIX a orquestra converteuse, polo seu extenso repertorio e polo seu vasto potencial comunicador, no vehculo de expresin musical por antonomasia. O elevado nmero de instrumentistas que a integra provoca, en consecuencia, que unha porcentaxe moi alta dos estudantes daqueles instrumentos susceptibles de entrar a formar parte da orquestra (corda, vento e percusin, fundamentalmente) tean nesta o seu destino profesional mis frecuente e, a mido, nico. A prctica indistinta de orquestra ou banda, ou, de ser o caso, o conxunto que corresponda, ten por finalidade facilitar a participacin, a travs de distintas formacins, de todo o alumnado. Procrase as unha organizacin mis flexible do ensino ao mesmo tempo
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 tocar unha soa voz ou parte non ten por que dilur un pice este protagonismo, que polo feito de ser colectivo non debe implicar unha diminucin do perfil desempeado por cada un dos integrantes da agrupacin. Esta unha suma de individualidades axuntadas pola mente reitora do director ou directora, que deber saber extraer o mellor daquelas, que en ningn caso deben aspirar a perderse no anonimato, como tampouco sobresar por encima dos seus compaeiros. A unidade de criterio e a igualdade da execucin debern ser, por iso, as principais metas que se pretendan alcanzar. A orquestra, a banda e os conxuntos que se formen deben fomentar tamn as relacins humanas entre os alumnos e as alumnas, afeitos case sempre a unha prctica individualista e solitaria dos seus instrumentos. Deben incrementar a actitude de escoita de todo aquilo que rodea a propia execucin unipersoal para conseguir aspectos inherentes a toda boa interpretacin na agrupacin: afinacin, empaste, homoxeneidade no fraseo, igualdade nos ataques, claridade nas texturas, etc. O respecto a todas as indicacins do director ou da directora fomentar unha actitude de disciplina e provocar a necesidade de memorizar estas para que o traballo realizado ao longo dos ensaios dea os seus froitos no concerto. Neste, o alumno ou a alumna poder experimentar unha sensacin moi diferente, xa que sern conscientes de que na prctica de grupo a responsabilidade compartida. Todo iso redunda, ao final, na introducin desa compoente de pluralidade que o alumnado deben sentir como un elemento bsico da sa formacin ao entrar nas ensinanzas profesionais, no que, parafraseando a Goethe, os coecementos adquiridos deben permitirlle converter a prctica instrumental no seo das agrupacins en unha conversacin entre moitas persoas razoables. Obxectivos As ensinanzas de orquestra e banda dos estudos profesionais de msica tern como obxectivos contribur a desenvolver no alumnado as capacidades seguintes: a) Afondar no coecemento dos diferentes estilos e dos recursos interpretativos de cada un deles. b) Elaborar criterios persoais e razoados sobre cuestins estticas a travs do traballo do director ou da directora e da experiencia do grupo que lle permitan cumprir coa sa responsabilidade como intrprete dentro deste. c) Dominar o propio instrumento de acordo coas exixencias de cada obra. Aplicar en todo momento a audicin polifnica para escoitar simultaneamente as diferentes partes ao mesmo tempo que se executa a propia, demostrando a sensibilidade auditiva necesaria para perfeccionar gradualmente a calidade sonora.
17.497
d) Utilizar unha ampla e variada gama sonora, de maneira que o axuste de son se realice en funcin dos demais instrumentos do conxunto e das necesidades interpretativas da obra. e) Interpretar obras representativas do repertorio da agrupacin de acordo co seu nivel instrumental e reaccionar con precisin s indicacins do director ou da directora. f) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. g) Desenvolver a capacidade de lectura a primeira vista. Aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento. h) Respectar as normas que exixe toda actuacin en grupo: afinacin previa, atencin continua, valoracin do traballo colectivo, etc., e responsabilizarse en todo momento delas. i) Valorar a prctica en grupo como un proceso de aprendizaxe imprescindible para o futuro exercicio profesional. Contidos -Importancia da afinacin previa a partir do LA do boe. -A anacruse como movemento bsico da prctica do grupo. -Reaccin e comprensin ante as diferentes anacruses do director ou da directora. -Desenvolvemento do odo para o control permanente da afinacin dentro da agrupacin. -Desenvolvemento da igualdade en ataques (instrumentos de vento e percusin). -Desenvolvemento da igualdade nos golpes de arco. -Coecemento e valoracin das normas de comportamento na agrupacin. -Estudo previo da particella, silencio e concentracin para executar en todo momento as indicacins do director ou da directora, responsabilidade de anotar as indicacins, etc. -Importancia do papel de cada un dos membros da agrupacin. -Traballo por seccins. -Traballo gradual do repertorio bsico mis significativo da agrupacin. Valoracin do silencio como marco da interpretacin. Criterios de avaliacin 1) Interpretar por seccins calquera das obras programadas durante o curso. Mediante este criterio trtase de valorar a capacidade para adecuar o propio son ao da familia correspondente e a precisin de ata-
17.498
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 racin mis ou menos estreita dun instrumento polifnico. Tamn a guitarra, instrumento cunhas posibilidades polifnicas sensiblemente limitadas polo feito de que a man esquerda se vexa reducida funcin de fixar a entoacin das notas, quedando as privada practicamente de toda outra capacidade de realizacin, pdese beneficiar deste traballo simultneo nun instrumento que lle permita o acceso a uns horizontes polifnicos de maior amplitude. Por ltimo, e iso afecta a xeneralidade dos estudantes de msica, o desenvolvemento da audicin interna verase favorecido e reforzado mediante a comprobacin inmediata no instrumento polifnico de como soa en realidade o que imaxinamos na nosa mente a partir da escritura. Os instrumentos de gran capacidade polifnica son, por definicin, os de teclado: rgano, clavecn e piano, principalmente. Descartando, por razns obvias, os dous primeiros, o piano aparece como o instrumento idneo para cubrir esta funcin complementaria; as razns que fan del un auxiliar ideal son numerosas. En primeiro lugar est a sa xa indicada capacidade polifnica, que comparte, como se ten dito, cos outros instrumentos de teclado. Hai que sinalar, non obstante, que a presenza de mis dun teclado e de varios rexistros no rgano e o clavecn, ben que supn unha variedade tmbrica que o piano non pose, constite mis ben unha complicacin que unha vantaxe para os fins que aqu se perseguen; en contra do rgano xoga tamn a sa escasa dispoibilidade, e en canto ao clavecn, ademais doutras limitacins, a sa difusin moito menor que a do piano. En segundo lugar, o piano un instrumento que ofrece unha aprendizaxe relativamente fcil nos inicios, xa que non padece, a ese nivel, as limitacins ou as desvantaxes que presentan os instrumentos de corda ou vento (afinacin, embocadura, respiracin, obtencin dun son de entoacin e calidade razoablemente aceptable, etc.). En canto amplitude do rexistro, o piano , para efectos prcticos, equiparable orquestra sinfnica, e case outro tanto cabe dicir no que se refire sa riqueza dinmica. Rapidez na emisin do son e axilidade sen mis lmite que os que impoa a propia habilidade do executante, son outras calidades valiosas do piano. Por ltimo, fala no seu favor a inmensa difusin no mundo musical de hoxe en da. Ata o momento actual, o piano estivo presente como materia obrigatoria en certas carreiras musicais, para as cales se exixa, polo menos, o grao elemental do devandito instrumento. Nestes casos, o nivel de exixencia en canto capacidade tcnico-interpretativa foi sempre o mesmo para pianistas e para non-pianistas, e en nada se diferenciaba a metodoloxa a seguir nuns e noutros casos. Por outra parte, esa obrigatoriedade do piano non consideraba a posible necesidade de que del puidesen ter noutros instrumentistas, senn que se refera soamente a compositores, directores, musiclogos, cantantes, etc.
ques e entradas de acordo coa anacruse do director ou da directora. 2) Reproducir calquera das obras programadas durante o curso, reducindo a corda ao nmero mnimo posible do alumnado por cada seccin dela. Este criterio pretende avaliar a capacidade de escoita das outras partes, unificndose coas afns, e o grao de afinacin harmnica e do conxunto, unificando unsonos. 3) Repentizar unha obra de pequena dificultade. Este criterio pretende comprobar a integracin rtmica no conxunto seguindo o tempo marcado polo director ou a directora, a precisin para reaccionar ante as sas indicacins, o dominio do seu instrumento e o grao de afinacin na lectura a vista. 4) Estudar na casa as obras correspondentes ao repertorio programado. Mediante este criterio pretndese avaliar o sentido da responsabilidade como membro dun grupo, a valoracin que ten do seu papel dentro del e o respecto pola interpretacin musical. 5) Realizar concertos pblicos coas obras ensaiadas. Este criterio constata a actitude, necesariamente disciplinada do instrumentista na orquestra, a capacidade de asumir o papel asignado, a sa contribucin dentro do equilibrio de planos do conxunto e a sa adecuacin ao carcter e estilo que marca o director ou a directora. PIANO COMPLEMENTARIO Introducin A msica que nos ltimos sculos xurdiu como produto da nosa cultura occidental esencialmente polifnica (entendendo por polifona en sentido amplo, non s a escritura estritamente contrapuntstica, vocal e/ou instrumental, actual ou de pasadas pocas, senn tamn a msica de estilo harmnico que se configura ao longo do sculo XVIII, que culmina no sculo XIX e que continuou a sa evolucin ata os nosos das dando lugar a novos aspectos ou novas formas do pensamento polifnico). Para calquera msico que non tea como primeiro obxectivo facer unha carreira de intrprete instrumental (para un compositor, un director de orquestra ou de coro, un musiclogo, un cantante, un profesor de teora ou de instrumento, etc.), a prctica dun instrumento polifnico un auxiliar valiossimo, unha ferramenta de traballo de indubidable eficacia, xa que lle ofrecer a posibilidade de penetrar no tecido dunha partitura polifnica mis ou menos complexa aprehendndoa globalmente nas sas dimensins vertical e horizontal e convertndoa de inmediato en realidade sonora. Tamn para os intrpretes que cultiven instrumentos mondicos como os de vento (lingetas, embocaduras, etc), ou dunha capacidade polifnica limitada como os de arco, a aprendizaxe paralela dun instrumento polifnico resulta ser un medio auxiliar de inestimable utilidade para o mellor coecemento do repertorio especfico do seu propio instrumento, necesitando case sempre na prctica do apoio ou a colabo-
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 O ensino do piano complementario non se orientar tanto cara ao desenvolvemento dunha gran capacidade tcnica como a potenciar outros aspectos, xa sinalados antes, tales como percepcin global da polifona, audicin interna, habilidade na lectura a primeira vista (includa unha posible simplificacin rpida do escrito, na partitura, etc). Por suposto, convn ter moi en conta que a capacidade de realizacin ao teclado estar sempre condicionada polo grao de dominio alcanzado na tcnica do instrumento, pero evidente que, neste sentido, os niveis que se fixen teen que estar por debaixo dos que se lle exixen normalmente ao pianista se non se quere interferir gravosamente no que para cada estudante supoa a finalidade principal do seu traballo. Desta maneira poder cumprir o piano unha desexable e conveniente funcin complementaria na educacin de todo profesional da msica. Obxectivos O ensino do piano complementario no grao profesional ter como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as capacidades seguintes: a) Coecer as distintas posibilidades do instrumento. b) Adquirir un grao de destreza na execucin que permita desenvolverse coa maior soltura posible no teclado, enfrontndose dificultade dun certo nivel. c) Alcanzar progresivamente rapidez de reflexos na lectura primeira vista. d) Ler con fluidez partituras polifnicas, con plena comprensin das sas formulacins harmnicas as como dos seus aspectos lineais ou contrapuntsticos. Contidos -Desenvolvemento da percepcin interna da propia relaxacin, ligada a un principio de utilizacin consciente do peso do brazo. -Planificacin do traballo da tcnica tendo en conta a unidade profunda dos factores que a determinan. -Desenvolvemento da tcnica dixital (independencia, velocidade, forza e resistencia nos movementos de articulacin dos dedos e desenvolvemento da tcnica braquial, cada e lanzamentos de antebrazo e brazo, movementos de rotacin e circulares da man e pulso, desprazamentos laterais, etc). -Principios de dixitacin pianstica. -Prctica dos diversos modos de pulsacin ou ataques posibles, en funcin sempre da dinmica, o fraseo e o sentido musical xeral do fragmento de que se trate. -Desenvolvemento dunha tcnica polifnica bsica. -Coecemento dos pedais e das sas funcins. -Prctica intensiva da lectura a primeira vista. -Lectura harmnica (lectura de acordes, series de acordes enlazados, acordes despregados en toda a sa
17.499
variedade de presentacins posibles, tales como frmulas do tipo baixo de Alberti, acordes partidos, despregados de diversas maneiras, arpexados, etc.) e lectura contrapuntstica, estritamente lineal, a das e incluso a tres voces. -Estudos de obras do repertorio pianstico de dificultade progresiva, prestando especial atencin a todo aquel material de traballo que contriba de maneira especial capacidade de aprender e de realizar de forma inmediata no teclado a escritura polifnica, posto que niso reside a utilidade esencial da disciplina. Criterios de avaliacin 1) Ler textos a primeira vista. Este criterio de avaliacin pretende constatar a capacidade do alumnado para desenvolverse con certo grao de autonoma na lectura dun texto instrumental. 2) Mostrar nos estudos e obras a capacidade de aprendizaxe progresiva individual. Este criterio de avaliacin pretende verificar que o alumnado capaz de aplicar no seu estudo as indicacins do profesorado e, con elas, desenvolver unha autonoma de traballo que lle permita unha certa valoracin do seu rendemento. 3) Interpretar obras de acordo cos criterios de estilo correspondentes. Este criterio de avaliacin pretende comprobar a capacidade do alumnado para utilizar o tempo, a articulacin e a dinmica como elementos bsicos da interpretacin. 4) Actuar como membro dun grupo e manifestar a capacidade de tocar ou cantar ao mesmo tempo que escoita e se adapta ao resto dos instrumentos ou voces. Este criterio de avaliacin presta atencin capacidade do alumnado de adaptarse musical e sonoramente aos seus compaeiros para realizar un traballo comn. 5) Chegar a travs da anlise estrutura harmnica interna dun fragmento de partitura para teclado. Mediante este criterio poderase avaliar a capacidade do alumnado para utilizar a anlise como medio para achar a estrutura harmnica subxacente nun fragmento de msica, e determinar os diferentes tratamentos a que foi sometida polo compositor ou compositora para a realizacin da obra. 6) Reducin harmnica dun fragmento sinxelo de msica escrita para un instrumento polifnico. Mediante este criterio poderanse avaliar os coecementos analticos do alumnado no referente identificacin das estruturas harmnicas bsicas, mediante un exercicio de lectura baseado principalmente na eliminacin de todo o que non sexa esencial desde o punto de vista das devanditas estruturas. 7) Lectura simplificada de obras ou fragmentos con disposicins harmnicas tipicamente piansticas (arpexos, etc). Mediante este criterio poderase avaliar a capacidade de sntese do alumnado e a sa rapidez
17.500
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 lle permitan ao instrumentista a realizacin instantnea do texto musical, asimilando ao propio tempo e de forma inmediata as sas caractersticas en canto poca e ao estilo a que pertenza. Polo tanto, non se trata soamente de incrementar a capacidade de automatismo e velocidade na lectura do texto, senn de comprender o sentido dos seus elementos esenciais e interpretalos no instrumento a medida que se le a obra. Por iso, a repentizacin est estreitamente relacionada coa anlise, o que, vez, depende de toda unha serie de coecementos terico-prcticos previamente adquiridos. * Destreza na transposicin como mecanismo que permite adecuar a tonalidade tesitura do solista fundamentalmente na msica vocal-, facilita a lectura de partituras de orquestra e, ademais do seu valor funcional, pose un alto valor formativo que procede, por unha parte, do dominio dos procedementos tradicionais (cambio de claves e armadura, clculo do nmero de diferenzas) e, por outra parte, do enfoque sinttico que achega a lectura harmnica, grazas ao cal, a estrutura interna dun fragmento musical pode ser interpretada en calquera tonalidade. * Realizacin de cifrados (baixos cifrados, cifrado americano, cifrado funcional), como prctica de acompaamento a unha meloda. Esta prctica permite relacionar de forma inmediata os coecementos harmnicos coa sa aplicacin instrumental e, por exixir un certo grao de creatividade, supn ademais, como se dixo anteriormente, un contacto preliminar improvisacin, cuxo estudo en profundidade se poder abordar dentro do grao superior. Os contidos da repentizacin e acompaamento no grao profesional foron establecidos non s polo seu valor de preparacin para coecementos que se poidan adquirir en cursos posteriores dentro dunha eleccin propia de especializacin profesional, senn tamn polo valor intrnseco que representan na formacin dun instrumentista. Por esta ltima razn, mantense dentro do marco de coecementos considerados indispensables para satisfacer as necesidades habituais do instrumento. Obxectivos O ensino da repentizacin e acompaamento no grao profesional ter como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as capacidades seguintes: a) Recoecer a estrutura harmnica e o fraseo dunha obra ou fragmento segundo se toca primeira vista ou despois dunha lectura rpida sen instrumento. b) Coecer, como esquemas de pensamento, os elementos e procedementos harmnicos e fraseolxicos bsicos do sistema tonal. c) Improvisar unidades formais a partir dun esquema harmnico dado, as como o acompaamento a unha meloda a partir ou non dun baixo cifrado. d) Coecer a disposicin formal de obras de factura clara, analizando as sas seccins, puntos de tensin,
na realizacin de pasaxes harmnicas simples, pero de execucin relativamente complicada. 8) Repentizacin dunha partitura participando dentro dun grupo de instrumentos ou no acompaamento a un solista. Trtase de avaliar o grao de desenvolvemento dos reflexos e demais calidades que son estimuladas no alumnado a travs da lectura improvisada formando parte dun grupo de instrumentistas ou no acompaamento a un solista vocal e instrumental. REPENTIZACIN E ACOMPAAMENTO Introducin A prctica musical que se realiza baixo o nome de acompaamento caracterzase pola necesidade de relacionar capacidades, coecementos e destrezas que, por si mesmas, constiten mbitos de saberes propios. O sentido e valor educativo desta disciplina deriva da conveniencia de globalizar os diversos compoentes que a integran (improvisacin, lectura vista, realizacin de cifrados, transposicin, etc.) por seren comns, todos eles, funcin de acompaar, sen esquecer por iso a experiencia que achega cada un dos devanditos compoentes por si mesmo. Ambos os aspectos, o funcional e o formativo, son indisociables e complementarios. Xa que logo, nos contidos bsicos desta disciplina dbeselles conceder un lugar prioritario aos procedementos ou modos de saber facer que, anda que resultan de natureza diversa, se articulan ao redor de tres eixes principais: unha certa destreza na tcnica de execucin, ou, o que vn ser o mesmo, un certo grao de desenvolvemento dos mecanismos reflexos que a determina, adquirida mediante a prctica diaria ao longo dos anos iniciais da educacin instrumental e que a repentizacin e o acompaamento veen potenciar; plena comprensin dos coecementos harmnicos previamente adquiridos e a capacidade creativa para desenvolvelos e aplicalos en situacins diversas. Posto que o obxectivo principal desta disciplina consiste nun proceso prctico de consolidacin do pensamento harmnico e da capacidade de realizacin en tempo real, o conxunto de coecementos que a integran debe estar relacionado a travs dun enfoque pedagxico comn, anda que na prctica deba ser desagregado en diversos bloques. Inclense dentro dos bloques de contidos os seguintes campos de coecementos: * Estudo da improvisacin como elemento de formacin que capacite, a travs da prctica de frmulas especficas, para elaborar acompaamentos a melodas, as como para construr pequenas pezas musicais que permitan, por medio de ambos os dous procedementos, obter un primeiro contacto coa improvisacin propiamente dita, cuxo estudo en profundidade se poder abordar dentro do grao superior. * Prctica da repentizacin como procedemento imprescindible para desenvolver automatismos que
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 etc., para determinar os aspectos esenciais e posibilitar a lectura primeira vista. e) Demostrar os reflexos necesarios para resolver, no momento, as posibles eventualidades que poidan xurdir na interpretacin. f) Valorar a improvisacin como unha prctica que desenvolve a creatividade e a imaxinacin musical. g) Empregar a lectura vista e a transposicin como desenvolvemento formativo de capacidades e reflexos. h) Coecer e utilizar diferentes tipos de cifrado. Contidos Improvisacin. -Exercicios cunha harmona nica e con variantes rtmicas de progresiva dificultade. -Estruturas harmnicas bsicas elaborando frases, breves fragmentos e pequenas pezas. -Estruturas rtmicas bsicas: descricin da estrutura rtmica e realizacin de estruturas rtmicas de acompaamento e de solista. -Anlise de frases-modelo de diferentes tipos. -Subdivisin interna da frase. -Proceso pregunta-resposta de acordo coas estruturas harmnicas. Repentizacin. -A lectura primeira vista e a sa aplicacin prctica. -Introducin lectura harmnica. -Anlise harmnico-formal, meldico-rtmica aplicada repentizacin. -Memorizacin da estrutura harmnica previa lectura de fragmentos curtos. -Lectura harmnica de partituras do mbito tonal. -Interpretacin dos elementos substanciais derivados da anlise. -Repentizacin de partituras de diferentes estilos e pocas. -Repentizacin con carcter de acompaante ou non. -Prctica do piano a catro mans. Transposicin. -O transporte na msica actual. -O transporte como desenvolvemento formativo de capacidades e reflexos. -Transporte harmnico e a sa aplicacin a instrumentos polifnicos. -Tcnica e mecnica tradicional do transporte: claves, armaduras, diferenzas, etc., e a sa utilidade.
DIARIO OFICIAL DE GALICIA -Os instrumentos transpositores.
17.501
-Lectura e transporte harmnico de partituras. -Transporte de fragmentos breves a calquera tonalidade. Baixo cifrado. -Aproximacin ao cifrado harmnico. -Utilizacin e significado dos cifrados correspondentes a trades e stimas na harmona tonal. -Desenvolvemento improvisado de estruturas harmnicas. -Introducin ao cifrado americano. -Utilizacin e significado dos cifrados bsicos mis habituais na msica lixeira. -Realizacin de cancins de repertorio con ritmos variados e harmonas sinxelas. Criterios de avaliacin 1) Chegar a travs da anlise estrutura harmnica interna dun fragmento de partitura para teclado.Mediante este criterio poderase avaliar a capacidade do alumnado para utilizar a anlise como medio para achar a estrutura harmnica subxacente nun fragmento de msica e determinar os diferentes tratamentos a que esta foi sometida polo compositor para a realizacin da obra. 2) Realizacin prctica de estruturas de catro ou oito compases, semicadencial ou de cadencia perfecta.-Trtase de avaliar a capacidade do alumnado para realizar de forma instrumental esquemas harmnicos cadenciais de duracin breve empregando acordes en estado fundamental e partindo, como modelo de traballo, da anlise de fragmentos tomados de partituras dos perodos clsico e romntico, nos cales os devanditos esquemas eran paradigmticos. 3) Realizacin prctica de estruturas harmnicas de catro ou oito compases empregando inversins dos acordes bsicos.-Mediante este criterio poderase avaliar a capacidade do alumnado para realizar de forma instrumental, a partir da anlise de fragmentos tomados de partituras dos perodos clsico e romntico, esquemas harmnicos en que se poida apreciar a sa progresiva asimilacin das posibilidades expresivas das distintas inversins dos acordes empregados. 4) Realizacin prctica de estruturas harmnicas de catro ou oito compases, empregando inversins dos acordes bsicos, utilizando diferentes formulacins rtmicas.-A finalidade deste criterio avaliar a habilidade do alumnado para desenvolver, a travs de diferentes realizacins rtmicas, esquemas harmnicos nos cales se empreguen inversins dos acordes bsicos, as como avaliar o grao de mecanizacin da sa comprensin terica e prctica. 5) Realizacin prctica de estruturas harmnicas de catro ou oito compases introducindo apoios e retardos.-Con este criterio pretndese avaliar a capacida-
17.502
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 12) Lectura harmnica dun fragmento sinxelo de partitura para teclado.-Mediante este criterio poderanse avaliar os coecementos analticos do alumnado no referente identificacin das estruturas harmnicas bsicas, mediante un exercicio de lectura baseado principalmente na eliminacin de todo o que non sexa esencial desde o punto de vista das devanditas estruturas. 13) Repentizacin dunha partitura participando dentro dun grupo de instrumentos como msica de cmara ou acompaante. Prctica do piano a catro mans.-Trtase de avaliar o grao de desenvolvemento dos reflexos e demais calidades que son estimuladas no alumnado a travs da lectura improvisada formando parte dun grupo de instrumentistas. 14) Realizacin, cun ritmo bsico, dos acordes sinalados na partitura dunha cancin de msica lixeira elixida previamente, na cal s aparezan a meloda e o cifrado americano.-Mediante este criterio de avaliacin trtase de avaliar o grao de desenvolvemento no alumnado da capacidade para dar forma instrumental a travs da descodificacin do cifrado da sa harmonizacin, segundo sistema americano, as como o coecemento deste e a soltura no seu manexo. 15) Realizacin, cun ritmo bsico e inclundo a meloda, dos acordes sinalados na partitura dunha cancin de msica lixeira elixida previamente, na cal s aparezan a meloda e o cifrado americano.-Mediante este criterio trtase de avaliar a capacidade do alumnado non s na elaboracin dun acompaamento a partir da descodificacin dun cifrado de tipo americano, senn tamn de executar a meloda de forma simultnea. 16) Lectura de corais a catro claves.-Mediante este criterio de avaliacin trtase de valorar o grao de desenvolvemento no alumnado da capacidade para ler en varias claves simultaneamente, prctica propedutica para a lectura de cuartetos e outras formacins camersticas as como de partituras orquestrais. 17) Lectura de cuartetos de corda, especialmente, e doutras formacins de msica de cmara. -Mediante este criterio de avaliacin pretndese valorar a destreza do alumno para ler partituras camersticas adaptndoas s peculiaridades e caractersticas propias do piano. 18) Iniciacin na lectura de partituras orquestrais.Mediante este criterio de avaliacin pretndese valorar a capacidade do alumno e alumna para leren fragmentos de partituras sinxelas de orquestra nas cales intervea un ou varios instrumentos transpositores, adaptndoas s peculiaridades e caractersticas propias do instrumento. INSTRUMENTOS Introducin A msica unha arte que en medida parecida arte dramtica necesita esencialmente a presenza dun mediador entre o creador e o pblico a, que vai destinado o produto artstico: este mediador o intrprete.
de do alumnado para enriquecer a realizacin dos diferentes esquemas harmnicos por medio da introducin de apoios e retardos, dado o seu alto contido harmnico. 6) Realizacin prctica de estruturas harmnicas de catro ou oito compases introducindo apoios e retardos, utilizando diferentes formulacins rtmicas.-Con este criterio poderase avaliar a habilidade do alumnado para desenvolver, a travs de diferentes realizacins rtmicas, esquemas harmnicos nos cales se introduzan apoios e retardos que modifiquen, enriquecndoa, a estrutura bsica, dado o seu alto significado harmnico, as como avaliar o grao de mecanizacin da sa comprensin terica e prctica. 7) Realizacin prctica de estruturas harmnicas de catro ou oito compases, introducindo dominantes secundarias ou de paso.-Mediante este criterio poder avaliarse a capacidade do alumnado para realizar estruturas harmnicas evolucionadas, por medio da introducin de dominantes secundarias ou de paso que enriquezan e amplen o seu campo tonal. 8) Realizacin prctica de estruturas harmnicas de catro ou oito compases, introducindo dominantes secundarias ou de paso, e utilizando diferentes formulacins rtmicas.-Mediante este criterio pretndese avaliar a capacidade do alumnado para desenvolver, a travs de diferentes realizacins rtmicas, esquemas harmnicos dunha proposta tonal enriquecida mediante a introducin de dominantes secundarias ou de paso, as como avaliar o grao de mecanizacin da sa comprensin terica e prctica. 9) Superposicin, a unha estrutura harmnica de catro ou oito compases, dunha estrutura meldica de acordo cos principios xerais de pregunta-resposta.-Este criterio pretende avaliar a capacidade do alumnado para crear, a partir de esquemas harmnicos dados, diferentes estruturas meldicas consecuentes a estes, as como a sa habilidade para organizar de forma lxica o fraseo resultante, a travs do emprego de elementos e procedementos que se poidan organizar en forma de preguntaresposta. 10) Transposicin a distintos intervalos dunha estrutura harmnica de oito compases sen que se inclan inversins de acordes.-Trtase de avaliar o grao de adquisicin por parte do alumnado do dominio por igual de todas as tonalidades, non tanto por medio da complexidade resultante dun transporte nota-a-nota, coa conseguinte lectura en diferentes claves e armaduras, como da transposicin a distintos intervalos de diferentes estruturas harmnicas, idnticas en todas elas. 11) Realizacin no instrumento dunha estrutura harmnica de oito compases, previamente escrita, nunha tonalidade concreta.-Trtase de avaliar a capacidade do alumnado para interpretar unha estrutura harmnica previamente composta e escrita por el mesmo, as como avaliar o grao de adquisicin dunha tcnica bsica, tanto escrita como prctica.
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 Correspndelle ao intrprete, nas sas mltiples facetas de instrumentista, cantante, director ou directora, etc., ese traballo de mediacin, comezando a problemtica do seu labor polo correcto entendemento do texto, un sistema de signos, recollidos na partitura que, malia o seu continuo enriquecemento ao longo dos sculos, padece -e padecer sempre- de irremediables limitacins para representar o fenmeno musical como algo esencialmente necesitado de recreacin, como algo susceptible de ser abordado desde perspectivas subxectivamente diferentes. O feito interpretativo , por definicin, diverso. E non s pola radical incapacidade da grafa para apresar de maneira total unha realidade -o fenmeno sonorotemporal en que consiste a msica- que se sita nun plano totalmente distinto ao da escritura, senn, sobre todo, por ese especial xeito de ser da msica, linguaxe expresiva por excelencia, linguaxe dos afectos, como dican os vellos mestres do XVII e o XVIII, linguaxe das emocins, que poden ser expresadas con tantos acentos diferentes como artistas capacitados se acheguen a ela para descifrar e transmitir a sa mensaxe. Isto, polo momento, supn a aprendizaxe -que pode ser previo ou simultneo coa prctica instrumentaldo sistema de signos propio da msica, que se emprega para fixar, sequera sexa de xeito s veces aproximativa, os datos esenciais no papel. A tarefa do futuro intrprete consiste, polo tanto, en: aprender a ler correctamente a partitura; penetrar despois, a travs da lectura, no sentido do escrito para poder apreciar o seu valor esttico, e desenvolver ao propio tempo a destreza necesaria no manexo dun instrumento para que a execucin dese texto musical adquira a sa plena dimensin de mensaxe expresivamente significativa para poder transmitir de xeito persuasivo, convincente, a emocin de orde esttica que no esprito do intrprete esperta a obra musical cifrada na partitura. Para acadar estes obxectivos, o instrumentista debe chegar a desenvolver as capacidades especficas que lle permitan alcanzar o mximo dominio das posibilidades de toda orde que lle brinda o instrumento da sa eleccin, posibilidades que se achan reflectidas na literatura que nos legaron os compositores ao longo dos sculos, toda unha suma de repertorios que, polo demais, non cesa de incrementarse. Ao desenvolvemento desa habilidade, plena posesin desa destreza no manexo do instrumento ao que chamamos tcnica. O pleno dominio dos problemas de execucin que suscita o repertorio do instrumento , desde logo, unha tarefa prioritaria para o intrprete, tarefa que, ademais, absorbe un tempo considerable dentro do total de horas dedicadas sa formacin musical global. De todas as maneiras, terase moi en conta que o traballo tcnico, representado por esas horas dedicadas prctica intensiva do instrumento, debe estar sempre ineludiblemente unidos na mente do intrprete realidade musical cal se trata de dar canle, elu-
17.503
dindo constantemente o perigo de que queden reducidas a unha mera exercitacin ximnstica. Neste sentido, necesario, por non dicir imprescindible, que o instrumentista aprenda a valorar a importancia que a memoria -o desenvolvemento desa esencial facultade intelectual- ten na sa formacin como mero executante e, mis anda, como intrprete, ata se na sa prctica profesional normal -instrumentista de orquestra, grupo de cmara, etc.-non ten necesidade absoluta de tocar sen axuda da parte escrita. Non este o lugar de abordar en toda a sa extensin a importancia da funcin da memoria no desenvolvemento das capacidades do intrprete, pero si de sinalar que marxe desa bsica memoria subconsciente constituda pola inmensa e complexsima rede de accins reflexas, de automatismos, sen os cales a execucin instrumental sera simplemente impensable, s se sabe aquilo que se pode recordar en todo momento; a memorizacin un excelente auxiliar no estudo, por canto, entre outras vantaxes, pode supoer un considerable aforro de tempo e permite desentenderse nun certo momento da partitura para centrar toda a atencin na correcta solucin dos problemas tcnicos e nunha realizacin musical e expresivamente vlida; a memoria xoga un papel de primordial importancia na comprensin unitaria, global dunha obra, xa que ao desenvolverse esta no tempo, s a memoria permite reconstitur a coherencia e a unidade do seu devir. A formacin e o desenvolvemento da sensibilidade musical constiten un proceso continuo, alimentado basicamente polo coecemento cada vez mis amplo e profundo da literatura musical en xeral e a do seu instrumento en particular. A ese desenvolvemento da sensibilidade contriben tamn naturalmente os estudos doutras disciplinas terico-prcticas, as como os coecementos de orde histrica que lle permitirn ao instrumentista situarse na perspectiva adecuada para que as sas interpretacins sexan estilisticamente correctas. O traballo sobre esas outras disciplinas, que para o instrumentista se poden considerar complementarias, pero non por iso menos imprescindibles, conduce a unha comprensin plena da msica como linguaxe, como medio de comunicacin que, en canto que tal, se articula e se constite a travs dunha sintaxe, duns principios estruturais que, anda que poden ser aprehendidos polo intrprete a travs da va intuitiva nas etapas iniciais da sa formacin, non cobran todo o seu valor mis que cando son plena e conscientemente asimilados e incorporados bagaxe cultural e profesional do intrprete. Todo iso lvanos a considerar a formacin do instrumentista como unha fronte interdisciplinar de considerable amplitude e que supn un longo proceso formativo no cal xogan un importantsimo papel, por unha banda, o cultivo tempern das facultades puramente fsicas e psicomotrices e, por outra, a progresiva maduracin persoal, emocional e cultural do futuro intrprete.
17.504
DIARIO OFICIAL DE GALICIA ACORDEN Obxectivos
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 -Eleccin da dixitacin, articulacin, fraseo e indicacins dinmicas en obras onde non figuren tales indicacins. -Recoecemento da importancia dos valores estticos das obras. -Toma de conciencia das propias calidades musicais e do seu desenvolvemento en funcin das exixencias interpretativas. -Adestramento permanente e progresivo da memoria. -Prctica da lectura vista. -Audicins comparadas de grandes intrpretes para analizar de xeito crtico as caractersticas das sas diferentes versins. -Prctica de conxunto. CANTO Obxectivos As ensinanzas de canto dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades: a) Demostrar un control suficiente do aire mediante a respiracin diafragmtica que posibilite unha correcta emisin, afinacin e articulacin da voz. b) Coecer as caractersticas e posibilidades da propia voz (extensin, timbre, flexibilidade, calidades expresivas, etc.) e saber utilizalas correctamente na interpretacin. c) Empregar a fontica adecuada en relacin co idioma cantado e unha diccin que faga intelixible o texto. d) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. e) Desenvolver a capacidade de lectura primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin coa voz. f) Interpretar un repertorio que incla obras representativas das diversas pocas e estilos dunha dificultade adecuada a este nivel. Contidos -Estudo da respiracin. -Vocalizacins. -Traballo da intensidade e gradacin do son vocal. -Prctica da extensin gradual cara aos extremos da voz. -Desenvolvemento gradual da duracin dunha nota tida sobre unha soa respiracin para a consecucin do mximo de fiato. -Exercitacin auditiva do timbre da propia voz e procura de distintas cores vocais.
As ensinanzas de acorden dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades: a) Desenvolver no seu conxunto a tcnica e as posibilidades sonoras e expresivas do instrumento, as como alcanzar e demostrar a sensibilidade auditiva necesaria para perfeccionar gradualmente a calidade sonora. b) Demostrar un control sobre o fol de maneira que se garanta, ademais da calidade sonora adecuada, a consecucin dos diferentes efectos propios do instrumento requiridos en cada obra. c) Interpretar un repertorio que incla obras representativas da literatura acordeonstica de diferentes compositores, estilos, linguaxes e tcnicas de importancia musical e dificultade adecuada a este nivel. d) Aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para solucionar cuestins relacionadas coa interpretacin: dixitacin, rexistro, fol, etc. e) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. f) Demostrar solvencia na lectura a primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento. g) Coecer as diversas convencins interpretativas vixentes en distintos perodos da historia da msica instrumental, especialmente as referidas escritura rtmica ou ornamentacin. Contidos -Desenvolvemento do perfeccionamento tcnicointerpretativo en funcin do repertorio e a modalidade instrumental elixida. -Desenvolvemento da velocidade e flexibilidade dos dedos. -Tcnica do fol e efectos acsticos propios do instrumento (Bellowshatre, ricochet, distorsins). -Perfeccionamento da tcnica do fol como medio para conseguir calidade de son. -Afondamento no traballo de articulacin e acentuacin (legato, staccato, leggero, coul, detach, etc.). -Afondamento no estudo da dinmica e do rexistro. -Iniciacin interpretacin da msica contempornea e ao coecemento das sas grafas e efectos. -Estudo do repertorio adecuado para este grao que incla representacin das distintas escolas acordeonsticas existentes.
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 -Desenvolvemento da percepcin total das sensacins fonatorias. -Interpretacin de obras acordes con cada voz, de menor a maior dificultade a medida que se vaia conseguindo o dominio tcnico-vocal. -Estudo dun repertorio que deber inclur cancins e arias espaolas e italianas antigas, cancins de concerto espaolas, cancins latinoamericanas, italianas, alems e francesas, romanzas de zarzuela e pera espaola e estranxeira e arias de oratorios ou cantatas. -Estudo do repertorio propio do patrimonio galego. -Iniciacin interpretacin da msica contempornea e ao coecemento das sas grafas e efectos. -Adestramento permanente e progresivo da memoria. -Prctica da lectura vista. -Audicins comparadas de grandes intrpretes para analizar de xeito crtico as caractersticas das sas diferentes versins. -Prctica de conxunto. CLAVECN Obxectivos As ensinanzas de clavecn dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades: a) Coecer a historia e a literatura do clavecn e dos instrumentos afns de teclado que conviviron con el, as como as sas formas musicais bsicas. b) Valorar a importancia do traballo de investigacin para interpretar adecuadamente a literatura do instrumento. c) Aplicar o rexistro adecuado s obras estudadas atendendo a consideracins expresivas e estilsticas. d) Ornamentar, cando cumpra, as obras interpretadas de acordo coas caractersticas do estilo correspondente. e) Aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para solucionar cuestins relacionadas coa interpretacin: dixitacin, articulacin, fraseo, cambios de teclado, rexistro, etc. f) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. g) Desenvolver a capacidade de lectura primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento. h) Practicar a msica de conxunto, integrndose en formacins camersticas de diversa configuracin, e interpretar un repertorio solista que incla obras representativas das diversas pocas e estilos dunha dificultade adecuada a este nivel.
DIARIO OFICIAL DE GALICIA Contidos
17.505
-Traballo das diferentes dixitacins segundo pocas e estilos. -Exercicios encamiados a conseguir un bo control do instrumento e a favorecer a automatizacin das distintas dificultades tcnicas. -Rexistro e cambios de teclado. -Estudo do baixo cifrado e a sa realizacin, improvisacin e acompaamento a partir dun baixo cifrado. -Prctica da lectura vista. -Estudo da semitona subintelecta. -Sistema hexacordal. -Coecemento dos recursos e figuras retricas da poca e a sa aplicacin composicin e interpretacin de determinadas formas musicais. Estudo das danzas e evolucin da suite. -Interpretacin do repertorio bsico do clavecn que incla reducins orquestrais realizadas por compositores da poca e o tratamento dado ao instrumento. -Iniciacin interpretacin de msica contempornea e as sas grafas e efectos. -Coecemento do funcionamento do clavecn de pedais: o seu rexistro e tcnicas especiais. -Estudo e prctica das diversas afinacins. -Tcnicas bsicas de mantemento do instrumento. -Coecemento dos distintos tipos de clavecn, construcin e influencia na literatura das distintas pocas e estilos en cada pas. -Adestramento permanente e progresivo da memoria. -Prctica da lectura vista. -Audicins comparadas de grandes intrpretes para analizar de xeito crtico as caractersticas das sas diferentes versins. -Prctica de conxunto. FRAUTA DE BICO Obxectivos As ensinanzas de frauta de bico dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades: a) Valorar a importancia do traballo de investigacin para interpretar adecuadamente a literatura do instrumento. b) Ornamentar, cando cumpra, as obras interpretadas de acordo coas caractersticas do estilo correspondente. c) Aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para solucionar cuestins relacionadas coa interpretacin: dixitacin, articulacin, fraseo, etc.
17.506
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 d) Practicar msica de conxunto, nas formacins propias do instrumento. e) Ser consciente da importancia do traballo de investigacin etnomusicolxica como fonte de inspiracin e coecemento, as como o deber de preservar o patrimonio da msica tradicional. f) Adquirir a suficiente destreza no mantemento do instrumento e a elaboracin dos elementos bsicos para a producin do son. g) Ser capaz de ornamentar de acordo con criterios estilsticos, as como fomentar a capacidade de creacin e improvisacin de elementos estilsticos propios. h) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. i) Desenvolver a capacidade de lectura a primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento. Contidos -Traballo de todos os elementos que interveen no fraseo musical: lia, cor e expresin, adecundoos aos diferentes estilos con especial atencin ao seu estudo nos tempos lentos. -Estudo do repertorio para gaita solista, cuarteto tradicional, bandas e formacins folk. -Exercicio de improvisacin e variacins sobre melodas de corte tradicional. -Prctica de transcricin e adaptacin gaita de repertorio proveniente doutras cornamusas. -Estudo fonogrfico e bibliogrfico sobre a msica tradicional e a expansin da cornamusa no mundo. -Adestramento permanente e progresivo da memoria. -Prctica da lectura vista. -Prctica de conxunto. Guitarra Obxectivos As ensinanzas de guitarra dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades: a) Dominar no seu conxunto a tcnica e as posibilidades sonoras e expresivas do instrumento, as como alcanzar e demostrar a sensibilidade auditiva necesaria para perfeccionar gradualmente a calidade sonora. b) Utilizar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para solucionar cuestins relacionadas coa interpretacin: dixitacin, articulacin, fraseo, etc. c) Coecer as diversas convencins interpretativas vixentes en distintos perodos da historia da msica
d) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. e) Desenvolver a capacidade de lectura primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento. f) Practicar a msica de conxunto, integrndose en formacins camersticas de diversa configuracin, e interpretar un repertorio solista que incla obras representativas das diversas pocas e estilos dunha dificultade adecuada a este nivel. Contidos -Estudo do repertorio para frauta solista, con e sen acompaamento, e para conxunto de frautas. -Desenvolvemento da improvisacin como premisa para a interpretacin de glosas e cadencias solistas. -Prctica da ornamentacin nos sculos XVI, XVII e XVIII. -Estudo dos tratados antigos sobre a tcnica da frauta de bico e sobre a interpretacin da msica. -Perfeccionamento de toda a gama de articulacins e modos de ataque. Estudo en profundidade do fraseo e a sa adecuacin aos diferentes estilos. -Afondamento na dinmica e a precisin na realizacin das diversas indicacins que a ela se refiren, e o equilibrio dos niveis e calidades de son resultantes. -Iniciacin interpretacin da msica contempornea e ao coecemento das sas grafas e efectos. -Adestramento permanente e progresivo da memoria. -Prctica da lectura vista. -Audicins comparadas de grandes intrpretes para analizar de xeito crtico as caractersticas das sas diferentes versins. -Prctica de conxunto. GAITA Obxectivos As ensinanzas de gaita dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades: a) Dominar no seu conxunto a tcnica e as posibilidades sonoras e expresivas do instrumento, as como alcanzar e demostrar a sensibilidade auditiva necesaria para perfeccionar gradualmente a calidade sonora. b) Demostrar unha autonoma progresivamente maior na utilizacin dos coecementos musicais para solucionar cuestins relacionadas coa interpretacin: dixitacin, articulacin, fraseo, vibrato, etc. c) Coecer as caractersticas e posibilidades sonoras do instrumento e saber utilizalas, dentro das esixencias do nivel, no repertorio propio.
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 instrumental, especialmente as referidas escritura rtmica ou ornamentacin. d) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. e) Desenvolver a capacidade de lectura a primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento. f) Practicar a msica de conxunto, integrndose en formacins camersticas de diversa configuracin. g) Interpretar un repertorio que incla obras representativas das diversas pocas e estilos dunha dificultade adecuada a este nivel. Contidos -Afondar no estudo da dixitacin e a sa problemtica: dixitacin de obras ou pasaxes polifnicas en relacin coa conducin das distintas voces. Perfeccionamento de toda a gama de articulacins e modos de ataque. -A dinmica e a sa precisin na realizacin das diversas indicacins que a ela se refire, e o equilibrio dos niveis e calidades de son resultantes. -O fraseo e a sa adecuacin aos diferentes estilos. -Aplicacin das regras de ornamentar ao repertorio da guitarra de acordo coas exixencias das distintas pocas e estilos. -Utilizacin dos efectos caractersticos do instrumento (timbres, percusin, etc.). Harmnicos oitavados. -Estudo dun repertorio de obras de diferentes pocas e estilos. -Iniciacin interpretacin de msica contempornea e ao coecemento das sas grafas e efectos. -Adestramento permanente e progresivo da memoria. -Prctica da lectura vista. -Audicins comparadas de grandes intrpretes para analizar de xeito crtico as caractersticas das sas diferentes versins. -Prctica de conxunto. ARPA Obxectivos As ensinanzas de arpa dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades: a) Desenvolver no seu conxunto a tcnica e as posibilidades sonoras e expresivas do instrumento, as como alcanzar e demostrar a sensibilidade auditiva necesaria para perfeccionar gradualmente a calidade sonora.
17.507
b) Demostrar un bo control do uso dos pedais e da afinacin. c) Interpretar un repertorio que incla obras representativas das diversas pocas e estilos dunha dificultade acorde con este nivel. d) Aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para solucionar cuestins relacionadas coa interpretacin (dixitacin, articulacin, etc.). e) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. f) Demostrar solvencia na lectura a primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento. g) Coecer as diversas convencins interpretativas vixentes en distintos perodos da historia da msica instrumental, especialmente as referidas escritura rtmica ou ornamentacin. Contidos -Prctica en todas as oitavas da arpa de: intervalos harmnicos, acordes, escalas e arpexos con cambios de tonalidades maiores e menores. -Mans paralelas, inversas, cambios de sentido, mans cruzadas, alternadas, combinacins de frmulas en cada man para desenvolver a independencia entre ambas. -Exercicios de improvisacin. -Estudo de cadencias e importancia dos graos da escala como recursos para as tcnicas a piacere. -Aplicacin dos efectos e matices s distintas pocas e estilos. -Afondamento na dixitacin e no fraseo. -Iniciacin interpretacin da msica contempornea e ao coecemento das sas grafas e efectos. -Estudo das notas de adorno nas distintas pocas e estilos. -Estudo do repertorio sinfnico. -Adestramento permanente e progresivo da memoria. -Prctica da lectura vista. -Audicins comparadas de grandes intrpretes para analizar de xeito crtico as caractersticas das sas diferentes versins. -Prctica de conxunto. INSTRUMENTOS DE CORDA: VIOLN, VIOLA, VIOLONCELLO,
CONTRABAIXO
Obxectivos As ensinanzas dos instrumentos de corda (violn, viola, violoncello e contrabaixo) dos estudos profesio-
17.508
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 INSTRUMENTOS DE CORDA PULSADA DO RENACEMENTO

E NO BARROCO
nais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades: a) Aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para solucionar cuestins relacionadas coa interpretacin: dixitacin, articulacin, fraseo, etc. b) Coecer as diversas convencins interpretativas vixentes en distintos perodos da msica instrumental, especialmente as referidas escritura rtmica ou ornamentacin. c) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. d) Desenvolver a capacidade de lectura primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento. e) Practicar a msica de conxunto, integrndose en formacins camersticas de diversa configuracin e desempeando papeis de solista con orquestra en obras de dificultade media, desenvolvendo as o sentido da interdependencia dos respectivos cometidos. f) Interpretar un repertorio que incla obras representativas das diversas pocas e estilos dunha dificultade de acordo con este nivel. Contidos -Continuacin do traballo sobre os cambios de posicins. -Dobres cordas e acordes de tres e catro notas. -Desenvolvemento da velocidade. -Perfeccionamento de todas as arcadas. -Harmnicos naturais e artificiais. -Traballo da polifona nos instrumentos de corda. -A calidade sonora: Cantabile e afinacin. -Fraseo e a sa adecuacin aos diferentes estilos. -Afondamento no estudo da dinmica, da precisin na realizacin das diferentes indicacins que a ela se refiren e do equilibrio dos niveis e calidades de son resultantes. -Iniciacin interpretacin da msica contempornea e ao coecemento dos seus grafas e efectos. -Adestramento permanente e progresivo da memoria. -Prctica da lectura vista. -Audicins comparadas de grandes intrpretes para analizar de xeito crtico as caractersticas das sas diferentes versins. -Prctica de conxunto.
Obxectivos As ensinanzas dos instrumentos de corda pulsada do Renacemento e Barroco dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades: a) Valorar a importancia do traballo de investigacin para interpretar adecuadamente a literatura de cada instrumento. b) Coecer os tipos de tablatura, inclundo os signos de dixitacin e ornamentacin. c) Coecer as caractersticas, posibilidades e recursos expresivos destes instrumentos para conseguir un perfeccionamento da calidade sonora. d) Practicar msica de conxunto de acordo coas formacins propias de cada poca e instrumento. e) Coecer a historia e literatura desta familia de instrumentos, as como as sas formas musicais bsicas. f) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. g) Desenvolver a capacidade de lectura primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento. h) Interpretar un repertorio bsico integrado por obras de diferentes estilos, segundo cada instrumento, dunha dificultade acorde con este nivel. Contidos -Estudo dun instrumento do Renacemento e outro do Barroco. -Desenvolvemento da sensibilidade auditiva para o desenvolvemento dunha boa calidade sonora. -Desenvolvemento da coordinacin dos dedos e de ambas as mans. -Estudo de obras propias deste nivel. -Prctica da msica de conxunto e iniciacin ao baixo continuo. -Iniciacin ao mantemento do instrumento (trasteado e encordoamento). -Introducin aos ornamentos e diminucin. -Estudo da articulacin, fraseo e dixitacins. -Desenvolvemento dunha conducin clara das voces. -Adestramento permanente e progresivo da memoria. -Prctica da lectura vista.
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 -Audicins comparadas de grandes intrpretes para analizar de xeito crtico as caractersticas das sas diferentes versins. -Prctica de conxunto. INSTRUMENTOS DE MSICA MODERNA: BAIXO ELCTRICO Obxectivos As ensinanzas de baixo elctrico dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo para desenvolver no alumnado as seguintes capacidades: a) Desenvolver no seu conxunto a tcnica e as posibilidades sonoras e expresivas do instrumento, as como alcanzar e demostrar a sensibilidade auditiva necesaria para perfeccionar gradualmente a calidade sonora. b) Adquirir as diferentes tcnicas para a afinacin do instrumento como fase previa para a execucin. c) Entender a historia, evolucin e caractersticas do instrumento en relacin cos diferentes xneros musicais que forman parte da msica moderna e o jazz. d) Asimilar os conceptos propios da linguaxe musical e da harmona, lograr o nivel de lectura necesario para a interpretacin de guins, partituras e notacins especficas para guitarra elctrica, con fluidez. e) Coecer as caractersticas tcnicas do instrumento e o seu mantemento, utilizar os accesorios, os efectos, o material de amplificacin e de ecualizacin para a adaptacin adecuada a unha situacin musical concreta e para investigar na creacin de novas sonoridades. f) Aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para solucionar por si mesmo os diversos problemas de execucin que se poidan presentar relativos dixitacin, fraseo, dinmica. g) Afondar na execucin con precisin rtmica e na interiorizacin do tempo. h) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. i) Desenvolver a capacidade de lectura primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento. j) Practicar a msica de conxunto. k) Interpretar un repertorio que incla obras representativas de dificultade adecuada a este nivel. Contidos -Posicin da man esquerda. -Pulsacin. -Combinacins de dedos da man dereita. -Afondamento de estudos da man dereita en posicin fixa.
17.509
-Coecemento e afondamento nos cambios de posicins: primeiras posicins e posicins superiores. -Saltos de corda. -Exercicios rtmicos sobre cordas ao aire. -Acordes. Arpexos. Escalas. -Estruturas harmnicas. -Patrns rtmicos: transposicin de patrns rtmicos sobre estruturas harmnicas. -Estudos con cambios de figuras en distintos compases. -Acompaamento V-I sobre secuencias de acordes maiores e menores. -Control de ton, volume e cambio de pastilla do instrumento. -Ritmos bsicos. -Estudos en compases simples e compostos. -Transposicin de patrns rtmicos sobre estruturas harmnicas. -Acompaamento de secuencias con arpexos ata a stima. -Prctica da lectura vista. -Audicins comparadas de grandes intrpretes para analizar de xeito crtico as caractersticas das sas diferentes versins. -Prctica de conxunto. GUITARRA ELCTRICA Obxectivos As ensinanzas da guitarra elctrica dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo que o alumnado desenvolva as seguintes capacidades: a) Desenvolver no seu conxunto a tcnica e as posibilidades sonoras e expresivas do instrumento, as como alcanzar e demostrar a sensibilidade auditiva necesaria para perfeccionar gradualmente a calidade sonora. b) Adquirir as diferentes tcnicas para a afinacin do instrumento como fase previa para a execucin. c) Entender a historia, evolucin e caractersticas do instrumento en relacin cos diferentes xneros musicais que forman parte da msica moderna e o jazz. d) Asimilar os conceptos propios da linguaxe musical e da harmona, lograr o nivel de lectura necesario para a interpretacin de guins, partituras e notacins especficas para guitarra elctrica, con fluidez. e) Coecer as caractersticas tcnicas do instrumento e o seu mantemento, utilizar os accesorios, os efectos, o material de amplificacin e de ecualizacin para a adaptacin adecuada a unha situacin musical
17.510
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 -Aplicacin dos recursos adquiridos para tocar en grupo. -Tcnicas de acompaamento. -Aplicacin dos recursos e as tcnicas propias da improvisacin de xeito gradual fomentando o seu uso creativo. -Ditados rtmicos, meldicos e harmnicos. -Transcricins de sons. -Participacin e asistencia a exposicins, concertos, jams e seminarios especializados. -Producin musical, edicin de partituras, secuenciacin e internet. INSTRUMENTOS DE PUGA Obxectivos As ensinanzas dos instrumentos de puga dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades: a) Coecer basicamente as diferentes pocas que abarca a literatura de pugaa ao longo da sa historia e as exixencias que suscita unha interpretacin estilisticamente correcta. b) Interpretar un repertorio adecuado a este nivel, de diversas pocas e estilos, nos dous instrumentos da especialidade: bandurra e mandolina italiana. c) Actuar con autonoma progresivamente maior para solucionar por si mesmo os diversos problemas de execucin que se poidan presentar, relativos a dixitacin, calidade de son, articulacin, ritmo, fraseo, dinmica, etc. d) Utilizar a dobre e mltiple corda, as como os efectos e posibilidades sonoras dos instrumentos, de acordo coas exixencias do repertorio. e) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. f) Desenvolver a capacidade de lectura a primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento. Contidos -Afondar no estudo da dixitacin e a sa problemtica, o desenvolvemento e perfeccionamento das articulacins (mantemento da calidade de son en todas as articulacins e capacidade de modelar ese son). -A dinmica e a sa precisin na realizacin das diversas indicacins que a ela se refire, e o equilibrio dos niveis e calidades de son resultantes. -O fraseo e a sa adecuacin aos diferentes estilos. -Aplicacin das regras de ornamentar ao repertorio de pugaa de distintas pocas e estilos. -Exercitar a improvisacin e a lectura vista.
concreta e para investigar na creacin de novas sonoridades. f) Aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para solucionar por si mesmo os diversos problemas de execucin que se poidan presentar relativos a dixitacin, fraseo, dinmica. g) Profundar na execucin con precisin rtmica e na interiorizacin do tempo. h) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. i) Desenvolver a capacidade de lectura a primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento. j) Practicar a msica de conxunto. k) Interpretar un repertorio que incla obras representativas de dificultade adecuada a este nivel. Contidos Contexto histrico, social e cultural da guitarra. -Anlise dos xneros e intrpretes mis representativos en diferentes formatos grficos e de audio. -Comprensin das funcins rtmicas, meldicas e estilsticas inherentes guitarra. -Aprendizaxe gradual dos valores rtmicos, compases, armaduras, escaleiras e tonalidades mediante o sistema de posicins. -Lectura vista. -Notacin estndar e tabulatura. -Lectura rtmica, meldica e harmnica. -Cifrados de acordes. -Articulacins, dinmicas e estruturas. -Desenvolvemento da independencia e coordinacin das das mans de forma progresiva mediante exercitacins mecnicas. -Tcnicas da man dereita con pa e con dedos. -Tcnicas da man esquerda e elementos expresivos. -Recursos harmnicos e tcnicos aplicados ao acompaamento. -Construcin, materiais e partes da guitarra, axuste de pezas. -Controis de volume e ton. -Pastillas activas e pasivas. -Pedais analxicos e multiefectos dixitais. -Ecualizacin e configuracin do son nos equipamentos de amplificacin. -Exercitacin do quentamento, relaxacin, concentracin e posicin do corpo cara ao instrumento.
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 -Tcnicas bsicas de mantemento do instrumento. -Estudo dos efectos acsticos no instrumento (resonancia, harmnicos, etc.). -Interpretar con dobre corda e coecer a execucin en cordas mltiples. Traballo da transposicin. -Estudo dun repertorio de obras de diferentes pocas e estilos. -Adestramento permanente e progresivo da memoria. -Prctica da lectura vista. -Audicins comparadas de grandes intrpretes para analizar de xeito crtico as caractersticas das sas diferentes versins. -Prctica de conxunto. INSTRUMENTOS DE VENTO MADEIRA: FRAUTA TRAVESA, BOE, CLARINETE, FAGOT E SAXOFN Obxectivos As ensinanzas dos instrumentos de vento-madeira (frauta travesa, boe, clarinete, fagot e saxofn) dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades: a) Demostrar a sensibilidade auditiva necesaria para perfeccionar gradualmente a calidade sonora. b) Interpretar un repertorio que incla obras representativas das diversas pocas e estilos de dificultade adecuada a este nivel. c) Practicar a fabricacin de lingetas dobres (para os instrumentos que as teen). d) Demostrar autonoma progresivamente maior para solucionar cuestins relacionadas coa interpretacin: dixitacin, articulacin, fraseo, etc. e) Coecer as diversas convencins interpretativas vixentes en distintos perodos da historia da msica instrumental, especialmente as referidas escritura rtmica ou ornamentacin. f) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. g) Desenvolver a capacidade de lectura primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento. h) Practicar a msica de conxunto, en formacins camersticas de diversa configuracin e desempeando papeis de solista con orquestra en obras de dificultade media, desenvolvendo as o sentido da interdependencia dos respectivos cometidos. Contidos -Desenvolvemento en profundidade da velocidade e de toda a gama de articulacins posibles (velocidade en legato, nos distintos estaccatos, nos saltos, etc.).
17.511
Afondamento no estudo do vibrato de acordo coas exixencias interpretativas dos diferentes estilos. -Traballo de todos os elementos que interveen no fraseo musical: lia, cor e expresin, adecundoos aos diferentes estilos, con especial atencin ao seu estudo nos tempos lentos. -Estudo do rexistro sobreagudo nos instrumentos que o utilizan. -Prctica de conxunto con outros instrumentos para desenvolver ao mximo o sentido da harmona, a afinacin, o ritmo, etc. -Estudo do repertorio solstico con orquestra de diferentes pocas correspondente a cada instrumento. -Estudo dos instrumentos afns. -Iniciacin interpretacin de msica contempornea e ao coecemento das sas grafas e efectos. -Fabricacin de canas segundo os mtodos tradicionais (instrumentos de lingeta dobre). -Adestramento permanente e progresivo da memoria. -Prctica da lectura vista. -Audicins comparadas de grandes intrpretes para analizar de xeito crtico as caractersticas das sas diferentes versins. INSTRUMENTOS DE VENTO METAL: TROMPA, TROMPETA, TROMBN, TUBA Obxectivos As ensinanzas dos instrumentos de vento-metal (trompa, trompeta, trombn, tuba) dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades: a) Dominar no seu conxunto a tcnica e as posibilidades sonoras e expresivas do instrumento. b) Utilizar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para solucionar cuestins relacionadas coa interpretacin: dixitacin, articulacin, fraseo, etc. c) Interpretar un repertorio que incla obras representativas das diversas pocas e estilos, de dificultade adecuada a este nivel. d) Practicar a msica de conxunto, en formacins camersticas de diversa configuracin e desempeando papeis de solista con orquestra en obras de dificultade media, desenvolvendo as o sentido da interdependencia dos respectivos cometidos. e) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. f) Desenvolver a capacidade de lectura primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento.
17.512
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 f) Coecer os distintos estilos de interpretacin segundo pocas e escolas. g) Valorar a importancia do traballo de investigacin para interpretar adecuadamente a literatura do instrumento. h) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. i) Desenvolver a capacidade de lectura primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento. j) Interpretar un repertorio integrado por obras de diferentes pocas e estilos dunha dificultade acorde con este nivel. Contidos -Exercicios manuais sobre os cales se traballen as distintas modalidades de toque propias do rgano. -Coecemento e prctica do pedaleiro. -Exercicios combinados de manual e pedal para desenvolver a independencia de mans e ps (escalas por movemento contrario entre manual e pedal, combinacin simultnea de ritmos binarios e ternarios, exercicios en tro, etc.). -Estudo dos tratados de rexistro existentes, segundo escolas e pocas. Coecemento da ornamentacin, segundo pases e estilos. -Traballo da articulacin, fraseo e dixitacins. -Estudo do baixo cifrado. -Prctica da lectura vista. -Estudo das distintas escolas de construcin de rganos en Europa. -Formas litrxicas relacionadas coa msica de rgano. -Estudo do rgano barroco espaol e da msica ibrica destinada a el. -Iniciacin interpretacin da msica contempornea e ao coecemento das sas grafas e efectos. -Adestramento permanente e progresivo da memoria. -Prctica da lectura vista. -Audicins comparadas de grandes intrpretes para analizar de xeito crtico as caractersticas das sas diferentes versins. -Prctica de conxunto. PERCUSIN Obxectivos As ensinanzas de percusin dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades:
g) Coecer as diversas convencins interpretativas vixentes en distintos perodos da historia da msica instrumental, especialmente as referidas escritura rtmica ou ornamentacin. Contidos -Desenvolvemento da velocidade en toda a extensin do instrumento. -Estudo do rexistro agudo. -Estudo dos ornamentos (trilo, grupetos, apoiaturas, mordentes, etc.). -Estudo da literatura solista do instrumento adecuada a este nivel. -Afondamento en todo o referente articulacin: estudo do dobre e triplo picado. -Traballo de todos os elementos que interveen no fraseo musical: lia, cor e expresin adecundoos aos diferentes estilos, con especial atencin ao seu estudo nos tempos lentos. -Perfeccionamento da igualdade sonora e tmbrica nos diferentes rexistros. -Iniciacin interpretacin da msica contempornea e ao coecemento das sas grafas e efectos. -Estudo dos instrumentos afns (fliscornio, bombardino e trombn alto e baixo). -Adestramento permanente e progresivo da memoria. -Prctica da lectura vista. -Audicins comparadas de grandes intrpretes para analizar de xeito crtico as caractersticas das sas diferentes versins. -Prctica de conxunto. RGANO Obxectivos As ensinanzas de rgano dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades: a) Coecer os fundamentos sonoros do rgano e adquirir a capacidade necesaria para utilizar as sas posibilidades. b) Demostrar o nivel de coordinacin motriz necesario entre mans e ps co fin de poder facer fronte s exixencias do repertorio. c) Controlar e administrar o caudal sonoro do rgano e as distintas modalidades de toque en funcin da acstica do local onde se instale. d) Coecer e utilizar nos distintos tipos de rgano o rexistro en funcin da poca e do estilo da msica destinada a eles. e) Relacionar os coecementos litrxicos coa funcin de certas formas musicais caractersticas do seu repertorio (preludios, corais, versos, etc.).
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 a) Dominar tecnicamente todos os instrumentos da especialidade, as como a coordinacin rtmica e motriz que exixe o seu conxunto. b) Tocar en grupo sen director ou directora, con precisin rtmica e coecemento global da obra. c) Utilizar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para solucionar cuestins relacionadas coa interpretacin: articulacin, coordinacin entre as das mans, dinmica, etc. d) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. e) Desenvolver a capacidade de lectura primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento f) Actuar en pblico cunha formacin de percusin combinada. g) Interpretar un repertorio de obras pertencentes a diferentes estilos, e dificultade adecuada a este nivel. Contidos -Desenvolvemento de toda a gama de modos de ataque. -Ritmos compostos e grupos irregulares. -Caixa (redobres, paradiddles, etc.). -Timbais (afinacin con cambios, tcnica de glissando, etc.). -Batera (independencia e dominio da coordinacin, cadencias e breaks, etc.). -Lminas (desenvolvemento da velocidade, acordes con catro baquetas, tcnicas Stevens e Across). -Desenvolvemento da capacidade de obter simultaneamente sons de distinta intensidade entre ambas as mans, tratando de alcanzar unha diferenciacin dinmica xa se trate da relacin meloda-acompaamento ou de presentacins contrapuntsticas de maior complexidade. -Instrumentos accesorios e de efecto (coecemento bsico de ritmos populares en instrumentos latinoamericanos, tcnica de todos os instrumentos, obras para percusin combinada). -Prctica da lectura vista. -Traballo da improvisacin. -Traballo de conxunto. -Iniciacin interpretacin da msica contempornea e ao coecemento das sas grafas e efectos. -Estudo da literatura orquestral e ss. -Fraseo e a sa adecuacin aos diferentes estilos (lminas e timbais). Adestramento permanente e progresivo da memoria.
17.513
-Audicins comparadas de grandes intrpretes para analizar de xeito crtico as caractersticas das sas diferentes versins. PIANO Obxectivos As ensinanzas de piano dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades: a) Coecer as diversas convencins interpretativas vixentes en distintos perodos da msica instrumental, especialmente as referidas escritura rtmica ou ornamentacin. b) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. c) Desenvolver a capacidade de lectura primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento. d) Practicar a msica de conxunto, integrndose en formacins camersticas de diversa configuracin e desempeando papeis de solista con orquestra en obras de dificultade media, desenvolvendo as o sentido da interdependencia dos respectivos cometidos. e) Aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para solucionar por si mesmo os diversos problemas de execucin que se poidan presentar relativos a dixitacin, pedalizacin, fraseo, dinmica. f) Dominar no seu conxunto a tcnica e as posibilidades sonoras e expresivas do instrumento, as como alcanzar e demostrar a sensibilidade auditiva necesaria para perfeccionar gradualmente a calidade sonora. g) Interpretar un repertorio que incla obras representativas de diferentes pocas e estilos de dificultade adecuada a este nivel. Contidos -Estudo en profundidade da dixitacin e a sa problemtica. -Desenvolvemento e perfeccionamento de toda a gama de modos de ataque. -A utilizacin progresivamente maior do peso do brazo como principal fonte de forza e de control da sonoridade. -A dinmica, a precisin na realizacin das diversas indicacins que a ela se refiren e o equilibrio dos niveis e calidades de son resultantes. -A utilizacin dos pedais e a potenciacin que experimentaron os seus recursos na evolucin da escritura pianstica. -O fraseo e a sa adecuacin aos diferentes estilos; ligado a iso, o desenvolvemento da cantabilidade no piano.
17.514
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 -Adestramento permanente e progresivo da memoria. -Prctica da lectura vista. -Audicins comparadas de grandes intrpretes para analizar de xeito crtico as caractersticas das sas diferentes versins. -Prctica de conxunto. Criterios de avaliacin dos instrumentos 1) Utilizar o esforzo muscular, a respiracin e relaxacin adecuados s exixencias da execucin instrumental. Con este criterio pretndese avaliar o dominio da coordinacin motriz e o equilibrio entre os indispensables esforzos musculares que require a execucin instrumental e o grao de relaxacin necesaria para evitar tensins que conduzan a unha perda de control na execucin. 2) Demostrar o dominio na execucin de estudos e obras sen desligar os aspectos tcnicos dos musicais. Este criterio avala a capacidade de relacionar os coecementos tcnicos e tericos necesarios para alcanzar unha interpretacin adecuada. 3) Demostrar sensibilidade auditiva na afinacin e no uso das posibilidades sonoras do instrumento. Mediante este criterio pretndese avaliar o coecemento das caractersticas e do funcionamento mecnico do instrumento e a utilizacin das sas posibilidades. 4) Demostrar capacidade para abordar individualmente o estudo das obras de repertorio. Con este criterio pretndese avaliar a autonoma do alumnado e a sa competencia para emprender o estudo individualizado e a resolucin dos problemas que se lle susciten no estudo. 5) Demostrar solvencia na lectura primeira vista e capacidade progresiva na improvisacin sobre o instrumento. Este criterio avala a competencia progresiva que adquire o alumnado na lectura primeira vista as como a sa desenvoltura para abordar a improvisacin no instrumento aplicando os coecementos adquiridos. 6) Interpretar obras das distintas pocas e estilos como solista e en grupo. Trtase de avaliar o coecemento que o alumnado pose do repertorio do seu instrumento e das sas obras mis representativas, as como o grao de sensibilidade e imaxinacin para aplicar os criterios estticos correspondentes. 7) Interpretar de memoria obras do repertorio solista de acordo cos criterios do estilo correspondente. Mediante este criterio valrase o dominio e a comprensin que o alumnado pose das obras, as como a capacidade de concentracin sobre o resultado sonoro delas. 8) Demostrar a autonoma necesaria para abordar a interpretacin dentro das marxes de flexibilidade que permita o texto musical. Este criterio avala o concepto persoal estilstico e a liberdade de interpretacin dentro do respecto ao texto.
-Iniciacin interpretacin da msica contempornea e ao coecemento das sas grafas e efectos. -Adestramento permanente e progresivo da memoria. -Prctica da lectura vista. -Audicins comparadas de grandes intrpretes para analizar de xeito crtico as caractersticas das sas diferentes versins. -Prctica de conxunto. VIOLA DA GAMBA Obxectivos As ensinanzas de viola da gamba dos estudos profesionais de msica tern como obxectivo contribur a desenvolver no alumnado as seguintes capacidades: a) Interpretar un repertorio que incla obras representativas de diferentes estilos de dificultade adecuada ao nivel. b) Dominar, no seu conxunto, a tcnica e as posibilidades sonoras e expresivas do instrumento. c) Comprender a dualidade tensin-distensin no texto musical e as sas consecuencias na respiracin e no xesto. d) Valorar a importancia do traballo de investigacin para interpretar adecuadamente a literatura do instrumento. e) Adquirir e aplicar progresivamente ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria. f) Desenvolver a capacidade de lectura primeira vista e aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para a improvisacin co instrumento. g) Practicar a msica de conxunto, integrndose en formacins camersticas de diversa configuracin e interpretar un repertorio solista que incla obras representativas das diversas pocas e estilos dunha dificultade adecuada a este nivel. h) Aplicar con autonoma progresivamente maior os coecementos musicais para solucionar cuestins relacionadas coa interpretacin. Contidos -Nocins de temperamentos histricos e da sa aplicacin aos instrumentos de trastes. -Interpretacin do repertorio solista. -Prctica de acompaamento, msica de cmara, conxunto de violas e conxunto mixto. -Realizacin de acordes segundo baixos cifrados. -Prctica de improvisacin histrica. -Introducin aos ornamentos e diminucin. -Traballo en toda a extensin do mastro do instrumento e desenvolvemento de todos os recursos que permitan o xogo polifnico propio do instrumento.
N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 9) Mostrar unha autonoma progresivamente maior na resolucin de problemas tcnicos e interpretativos. Con este criterio qurese comprobar o desenvolvemento que o alumnado alcanzou en canto aos hbitos de estudo e capacidade de autocrtica. 10) Presentar en pblico un programa adecuado ao seu nivel demostrando capacidade comunicativa e calidade artstica. Mediante este criterio pretndese avaliar a capacidade de autocontrol e grao de madureza da sa personalidade artstica.
DIARIO OFICIAL DE GALICIA Artigo 2
17.515
As resolucins administrativas que se adopten facendo uso da delegacin contida nesta orde farn constar expresamente esta circunstancia e considranse ditadas polo rgano delegante. Artigo 3 Esta delegacin estar vixente en tanto en canto se mantea a sa habilitacin regulamentaria. Artigo 4 Esta delegacin supn a advocacin previa da delegacin de competencias previstas no artigo 1.e) da Orde do 11 de agosto de 2005 sobre delegacin de competencias no secretario xeral da Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza, no que se refire ao persoal dependente dos rganos superiores da Presidencia da Xunta de Galicia. Disposicin derrogatoria Queda derrogada a orde da Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza do 29 de marzo de 2006, pola que se dispn a encomenda Secretara Xeral da Presidencia da xestin do persoal dos distintos centros directivos dependentes da Presidencia da Xunta de Galicia. Disposicin derradeira Esta orde entrar en vigor o mesmo da da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, 15 de outubro de 2007. Jos Luis Mndez Romeu Conselleiro de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza
III. OUTRAS DISPOSICINS

CONSELLERA DE PRESIDENCIA, ADMINISTRACINS PBLICAS E XUSTIZA Orde do 15 de outubro de 2007 sobre delegacin de competencias no secretario xeral da Presidencia. De acordo co disposto na disposicin adicional primeira do Decreto 44/2006, polo que se establece a estrutura orgnica dos rganos superiores dependentes da Presidencia da Xunta de Galicia, modificado polo Decreto 145/2007, do 19 de xullo, estes rganos estarn baixo a dependencia orgnica da Consellera de Presidencia, Administracins Pblicas e Xustiza, que exercer respecto deles todas as competencias en materia de persoal e as xestionar a travs da Secretara Xeral da Presidencia. A delegacin de competencias permite a axilizacin administrativa necesaria, dentro do respecto aos principios informadores da actuacin administrativa que se recollen no artigo 103.1 da nosa Constitucin. Na sa virtude, facendo uso das facultades que me confiren os artigos 38, 43.3 e 44 da Lei 1/1983, reguladora da Xunta e da sa Presidencia, na redacin dada pola Lei 11/1988, do 20 de outubro, e de conformidade co disposto no artigo 13 da Ley 30/1992, do 26 de novembro, de rxime xurdico das administracins pblicas e do procedemento administrativo comn, e a prol dunha maior eficacia na xestin do persoal dependente dos rganos superiores da Presidencia e da Delegacin da Xunta de Galicia en Bos Aires, DISPOO: Artigo 1 Delganse na Secretara Xeral da Presidencia as facultades que lle corresponden ao conselleiro en materia de persoal, en relacin ao persoal dependente dos distintos rganos superiores dependentes da Presidencia da Xunta de Galicia, nos termos previstos no artigo 15 da Lei 4/1988, do 26 de maio, e demais disposicins en vigor.
CONSELLERA DE EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA Orde do 18 de outubro de 2007 pola que se modifica a do 29 de maio pola que se actualiza a oferta modular, polo rxime de persoas adultas, en modalidade presencial, de ciclos formativos de formacin profesional en centros pblicos da Comunidade Autnoma de Galicia para o curso 2007-2008. A Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, establece no seu artigo 5.1 que todas as persoas deben ter a posibilidade de se formar ao longo da vida, dentro e fra do sistema educativo. A Lei orgnica 5/2002, do 19 de xuo, das cualificacin e da formacin profesional, ten por obxecto a ordenacin dun sistema integral de formacin profesional; cualificacin e acreditacin que responda con eficacia e transparencia s demandas sociais e econmicas a travs das diversas modalidades formativas.

Ere Musica Curriculo PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ere Musica Curriculo PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007

Especialidades de baixo elctrico e de guitarra elctrica.

Especialidades de guitarra, instrumentos de corda pulsada do Renacemento e do Barroco, e instrumentos de puga.

N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA CORO Introducin

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA Criterios de avaliacin

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA -Os instrumentos transpositores.

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA ACORDEN Obxectivos

DIARIO OFICIAL DE GALICIA Contidos

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

N 211 Mrcores, 31 de outubro de 2007 INSTRUMENTOS DE CORDA PULSADA DO RENACEMENTO

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA

DIARIO OFICIAL DE GALICIA Artigo 2

III. OUTRAS DISPOSICINS

You might also like