Issue 01 01 2013

ko : 53 ytf : 1 kk.
1-1-2013
kwshkk MkkOke yLku

MkoMkeo rfkMkLke rk{kt
kkLx kwshkk - 2013
rkLkMkk [qtxe krhk{ku :
e LkhuL {kue Mkkk

[kukekh kwshkkLkk {nkhke
kkrr Mk{kht{kt
WkMkk {nkLkwkkuLke
kMkehe f
1 Lw1yLw
khe, y
2013
khe, 2013
1
ko : 53 ytf : 1 kk. 1-1-2013

ktke :
zk. r. rkYkwk
Mktkkf :
yh kxu : kwf rkue
WkMktkkf :
fu. yu. fh{xk
Mkn Mktkkf
: k kxu
WkMkn Mktkkf : rheLk Mki : {Lkekk Mkkuf

t e
rkh :
h kwkzek : su u

ks{ Mefkhk fkuR kLkke k fu MktMkkLku yusLMke

ykke Lkke.
hk MkhfkhLkk Mkkkkh ynukku rMkk yk Mkk{rf{kt

rMk kkk yL uku{kt k kuk r[khku Mkkku hk
Mkhfkh Mkt{k Au s, yu{ {kLkwt Lkn.
ks{ Lke[uLkk Mkkuyu Mefkhk Au

{krnke fr{LkheLke f[uhe, kuf Lkt. 7,

zk. Shks {nukk Lk, kkteLkkh - 382010.
rsk {kfkuyu ykue {krnke fr{LkheLke f[uheyku

kkk {krnke fuLku.
Mktkfo yrfkheLke f[uhe, kwshkk Mkhfkh, ukkLk Lk,

knuk {ku, 198, su. kkkk {kko, hexT nkux Mkk{u,
yu
s rLk{ku yLku yu s {kkkke Mkk{kL {kLkeLkk SLk{kt kwkkwk fuwt

krhkoLk kwt Au ku kwshkku fhe kkkwt Au.
khu {k fhe hfkhu [qtxu u rnLwMke hkser yue kxk Au uwt u
krhkf {skh {khkuu {wt uRyu.

nu ske ykk kqhe fhe Au. wshku yuwt rfke kwt Au su

rnLwMkk nwfkuRe uk fhu.
sLkk w s {su Au fu k[wt wt Au, yu kY wt Au. hk wt Au yu uX wt

Au. khu sku yrfkh {u Au khu uuku kuftke kte krk{kt ehkeh
ruf kku Au.
kwshkk {kkyu krhkfk ke Au yu ku k[ fu kkuke Wkh

WXeu re rxu s sh {k hkeu yk {k fwO Au.
nu wshkk {khku kkrk yu rkke Wkh WXeu ykkhe kuZewt s

rk swyu Au.
Mk{ u{kt wz oL yu zuk{uLx {kxu skwt kk u yuwt kkhk

owt uRyu.
[[okux, {wtkR - 400020.
kkf ks{ : ` 50-00

ktke rkk
kwshkk kkrkf fkko,
{krnke fr{LkheLke f[uhe, kwshkk hk,
kuf Lkt. 7/2, zkp. Shks {nukk Lk,
kkteLkkh - 382010.
VkuLk : 079-23254412
VuMk : 079-23254415
rkh rkk
VkuLk : 079-23253442
ukMkkRx
http://www.gujaratinformation.net
VuMkkwf f
www.facebook.com/gujaratinformation.offical
E-{uR yuzuMk
gujaratmagazine@gmail.com
{krnke kkwt, kwshkk hk, kkteLkkh khk fkrk
yLku kwshkk ykuVMkux k. r. kkk
Mkqko ykuVMkux khk {wrk
{U fkhu fkuR Wkh rf ykhkuk ke kku. kuftk{kt krMkeo nku,

w~{ n.
({w{tkeeLkk rr fk{ktke)
1 Lwykhe, 2013
2102 ,u{ 1
ykfko
sLkku
{w{tkee hefu LkhuL {kueLke kkrr

Mk [kukekh {w {tkeku kkh tke Ernk sok e huL {kue
3

Mk{Lkk nMkkkh
Mktrk kwshkkLke ykkefk
- rw ktzk
15 xfTLkkkS

Mkr{x
MkkOke yLku MkoMkeo rfkMkLke rk{kt
- rfkuh {fkk
44
nukfuh
uLke fw Vk{ko rLkfkMk{kt yzkuyz
rnMMkku kwshkkLkku - Rk khe
RLVku{uoLk xfTLkkkS + RLzLk

xuuLx = RLzk xw-{kuhku
- MkwoLk Wkkk
16 kkkokk
18 kwsohkrh{k

sLkku - 2012 : u Mk{k

kwshkkLkk rfkMkLkku yusLzk
- rLku uMkkR
20 krhk{

rMkLkekkLke kkhkee - 13{e

rkLkMkkLkwt rkkkh krhk{
46 xuMkxkR

48
MktMf]rk
rnLwMkku ykuku k W- fktfrhk fkro
kMkeh Mknkuk : ske ke. {uk h{u zkfu {Lkkus rkkhe
wrLkkhLku zurLk{ knuhkLkkh kwshkkLke xuMkxkEkuku ktrkfq[...

nu fkkz{kt k {uz ELk kwshkk
- ruf ykuk
1 Lwykhe, 2013
Mk{Lkk nMkkkh
rw ktzk
Mktrk kwshkkLke ykkefk
[qt
xe- [khLkk kkkuzktLke [u

n{kt yuf kwMkf nkk{kt ykwt.
2012{kt kuwt - fkrk kuwt ,
ruf ukkuLkwt kLkoLMk Vkuh kkuk yutz
zuk{uLx kwMkf r[kh fhkkt fhe {qfu
kuwt Au. kwshkkLkk rfkMk ru hksfe
ktrzkku yuf s kk khtkh fne hkk nkk
fu kwshkk{kt RLfwe kkuk fu {kLke
Mk{Mk rfkMk kku Lkke, w kuLkku
hkxe ynuk k kuwt s fnu Au. khu
yk kwMkf-ufLkwt fnuwt yuwt Au fu kw{Lk
zuk{uLx rhkkuxo-2011{kt kwshkkLkk
rfkMkLku Lkk kku kkkku Au k yk
yktfzk kkuku s sqLkk kwhkk Au, ykzux
fheLku ynuk kku s Lkke!
ruf ukku fkuR yuf k keLke
khVu fu rhku{kt yoMk [kk fhu
kue yufuzur{f fkhrfeo hkkk Lkke.
Mktkuf Au, rLkkk Au, ke yktfzkfe
st k{kt ku M keLku , Re-[u x kt r zkkR
nktfkk Lkke, Auf ytkrhk kk{zkt Mkwe
ku sRLku, yLkw Mkkku Mk{MkLku
Mk{sk {ku Au MkuLxh Vkuh kkrMke rhMk[o,
Lke rne{kt ykkf Au. RfkuLkkur{f
xkRBMkLkk Mknkke ktke Au,
ykRyuMkyuyuMkLkk rMkrLkh Vku Au,
yufuzur{f VkWLzuLk [ku Au. yLku
{nLke kk yu k Au fu hkS kkte
RLMxxwx ykuV fLxuBkhhe Mxze{k
zkhu f xh khefu ku { u 2005Lkk
ynuk{kt Mk skuwt fu kwshkk
ykkf ykke{kt Mkok{ Au. ku{u
ykku ynuk rkkMkh yktfzk Mkkku
ykku fu kwhk ku{Lkk kh {kAkt kukkt!
nu ku { u Mkt kku kw s hkkLkk
rfkMkLkk &ku, kzkku yLku kzfkhku kh
k{k{ MktkuLkLkk ykkhu su kwMkf wt
Au ku kLko L Mk Vku h k k u k yu t z
zuk{uLxLku huf ykMkeyu kt[e
sk suw Au. nfkh yu LkfkhLke [u
MkVkkkqof kwshkk{kt rr kuku
krkLkku ytks yk kwMkf{kt {e hnuu.
Mktrk kwshkk (kkLx kwshkk)Lku
ket kkt[ ko k kR kk! fk[,
[q t x e hr{kLk s ykLkku yt ks
kkkMkok ukk-Mktkk kku
nkku.
{fkeLk kwshkk{kt yuf rue
kMkeyu LkkUuw fu kesu uk {kwt
kuLkkke yk kwshkk{kt uwt. yn
kk rk{kt kkfku knuk fkukkhkkheLku ku ytfkrk eu Au.
yu f -ku - k, Mkhkku , kkkkfe,
kwkfkh yLku kkkfkh!
yuf {U hksfe r&ukfkuLke
[[ko{kt {qku nkku fuwxe kwshkke!
kkhekks shkf Mkkhku Lkk kku,
k kwshkke LkkkrhfLke kkwke{kt
kkhe Au ku k{u ku e k[ku fu
ykkkkuLke [u kkukkLku wt uRyu Au ku
Lke fhe ukku nku Au! {kkLk kfe ku{Lku
kkukkLke kMktkeLkwt Lkuk] uRkwt nkwt, ku
Lku k] kfe rfkMkLke RAk yLku
{nkfktkk nke. Mk{]rLke Mkkku k
uzkLkku kuLkku rLko nkku. kke
kwshkk yLku kwshkke s wrLkkLkk kkk
kh kkihkqof {kkwt Q[wt hkeLku fne fu
fu nk, nwt kwsoh khkkMke !
yu kk kku kTLk Mkk[e Au fu khe
kwshkku e y{kLkLkk yLku Wkukk
MknLk fkO Au. kkkLkk ykkhu yuf
kufkukLku [rk fhk{kt yke nke
fu yku kku fk Mkku ne ykLkk, Rfz{ rkfz{ kkh, yXu - fXu fk ykX ne ykLkk,
wt-k kiMkk [kh! su kkkLku rMknu{Lke

[kR {e, su u Lk{o Lkku zkt z eku
ksku, su{kt u{kLktu {k kLkeLku
kk{zktyku{kt ykkLkkuke [ukLkk ske,
suLkk LkhMknLkwt sLk u ykkLku {kuZu
[Ze kwt yu isLk MkkknLkk
yko { kt Mkk{u kw t , su L kk {w L ke
yM{kkLke kte kk yLku kkuoLkhk{u
k]nT Lkfkk MkhMke[t h[e, suLkk
{ukeyu kufMkkrnLke ktkkLkwt ykh
fw O yLku su L ke kt kk Mkkeyu , kku e
hkeyu, hkfueyu, r, yLku
{ehLkku ytks ykkkk sLkku-kekkuqnkyku Mksko, yhu, suu wrLkkLku
kkteLke Wk{ yk{fkk ykke... ku
kkk w t - kLkk [kh ki M kkLke yLku
kwshkke yuxu kkkkW ukkhe?
yk WkukkLkku Wfhzku nu qh kR kku
Au. rLkk kku nwe suxwt s {kLk
MkL{kLk kwshkkeLkwt kk {ktzwt Au. kkAkt
kku o { kt Lkhu L {ku eLke Mt M k ku
Wk hne Au. rfkMkLke fuze yLku
RrknkMkkku kfe kkihkLkk.
ykkk{e kkuo kuLku w kusMe yLku
ke kLkkk {kxuLkkt Au. Mkhfkh yLku
Mk{ks Mkkku {eLku u ykwt fhu kku ku {kk
fko{ kLkkLku ku yuf wtku yLku
yuf yrkLk kLke hnu. kwk{f
kwshkkLke ykke fk Wse fhkLke
MkezeLkkt yk kkrkkt Au.
k[f r{kku LkkU u...
kksu kh{kt ku u rkLkMkk

[qtxeLke yk[khMktrnkkLku RLku kwshkk
kkrkfLkk 6 ytfku fkrk kR k Lk
nkk ykke kt[fkuLku yk 6 ytfku ku{Lke
{wk{kt W{uhe ykkkLkku rLko ktke
{tz khk uk{kt ykku Au. - ktke
2102 ,u{ 1Mkr{x
1 Lwykhe, 2013
rfkuh {fkk
kkLx kwshkk - 2013
MkkOke yLku MkoMkeo rfkMkLke rk{kt
ku
nh kkhLkk ytrk{ rMkku{kt kwshkkLke ykk khu fhkurk - u kMkLk LkkLke hkqh nu kku k
[{fkh kLke, yu Mkkku s ku nh kuhLkwt kk kwshkkLke LkLke hkqh kLku.[kLkk yk MkqkLkku Mk yk
hkeLku yuLkk MkkuLkuhe rfhkuke khu yLku r kLkkLkkhe Au fu, hkLkku Lkku hkqh nkuku uRyu. hkLke rkuhe
kwhkh kkLke Au. Ae kkLx kwshkk kuk RLuMxMko s ke nku kku hkLkku rfkMk kR fu Lkne. hkLkku rfkMk
Mkr{x k-w ykkkLke Au. kwshkkLkk {w{tke e LkhuL yuf rLkhtkh [kke rk Au. hkLkku su{-su{ rfkMk kkku
{kue ku rMkLke kkLx Mkr{xLkk Mk{kkLk Mk{khkun{kt qk ku{-ku{ LkeLke rkrku k rMkhke Au. rfkMk
WMkkn yLku yk{rkMkke {qzehkufkLkk yktfzkyku hsq fhu Au, {kxu {qze-hkufk sYhe Au. [kLkk {ku hkyu {qzekhkuLku
khu yu{Lke yktku{kt ike kwshkkLkwt MLk Mkkfkh ykfkok kkk ku{Lkwt hk fhwt sYhe Au. kuLkkke hkLku
fhkLke {Lkkufk{Lkk nku Au. i Mktkk kwshkk yuxu yuwt {kuxk{k{kt huLwLke ykf kk Au, yLku keS khV Lku
kwshkk kt kwshkkLkku qtkzk{kt hnukku rhLkkhk k k hkuS-hkuxe {u Au. ikqo hk kLkkwt yu hkLkwt
ykikurkf rfkMkke kkLk kk, LkkMke {qzehkufk kfe fko Au.yk yko{kt kkLx Mkr{xLkwt yLkuf heku {n Au.
hkuskkheke Mk{] kk, uzqkLkk ukhku nhekk kLku, h ku kuo kukku hkufk {nkfwt kwshkkLku Mk{]rke
kw s hkkLkku w kLk yu L kk kkLk-fki ke
AkuA fhk{kt {nLkku kwhkh kku Au.
hkuskkhLke Lke-Lke rkrkuLku Mkh fhu,
kw s hkkLke k k LzR{u s nu kk L x
kwshkkLkk Mk
rfMkkk skk rhkfktXkLkku Mkkkhuzw k yk
kwshkkLku Lkk{u eke kLke Au. ykk
{w{tke LkhuL {kue
rfkMkLke kte kh{kt Mkk{u kk kku
yku {kxu Mktk khkLkkt RrknkMk{kt
{kxu kkLx kwshkk
LkkLkk-w Wkukfkhku k {kuxe nhVk hu!
fkuR yuf hk khk fhuk kMkLk yLku
kuk RLuMxMko
yu f yko { kt kk L x Mkr{x kw s hkkLkk
kwYkkkoLkk ykk k kzAt ke
Mkr{x
yu
f
MkkLk
Au
.
MkkOke-MkoMkeo rfkMkLke yuf {skqk
Lkku uk Lkke.
k
yu
{
Lkw
t
Au
,
ykkh qr{ h[u Au.
kkLx Mkr{xLke ku {nLke rMkryku
kw
s
hkkLkk
sLk-sLkLke
kk L x Mkr{x k {kxu sYhe Au ?
Au yuf kwshkk khV u yLku ruLkk {qze
Mkwkfkhe
[kyu ykLkku skk knw MkhMk ykku Au.
hkufkfkhkuLkku ukLkku rfku h{qke
[k fnu Au : yko MkBk f]rk MkBkt
kkR kku Au. ykikurkf rfkMk {kxu
kwshkkLke hkeLku Mkkike w hkuMkkkkk {kLkk{kt yke hne
Au. yLku ku, kwshkkLkk MkkOke yLku MkoMkeo ku {s
hkuskkheLke kfku Qe fhk{kt {qze hkufk yuf {skqk krhk
kLw Au. ykkWLke kkt[ kuk Mkr{x fhkkt k Ae Mkr{x
kwshkkLkk k{k{ {nLkk kukku- rk, Wkuk, f]rk yLku
hkuskkh{kt yuf Lke s [kRyku Mkh fhu. yn {qzehkufk
yku Au khu yu yuLke Mkkku Lkkufheyku yLku hkuS k ku Au.
su ytku kku {kMkLkk h{kt s yskwt kkkhu Au.
kwshkkLkk MLkk {w{tke LkhuL {kue {kxu kkLx
kwshkk kuk RLuMxMko Mkr{x yuf MkkLk Au. k yu{Lkwt
Au, kwshkkLkk sLk-sLkLke Mkwkfkhe. Mkr{x fu rLkk
hkufkfkhkuLkwt uxVku{o Lkke k WkukkuLke Mkkku-Mkkku kkLkfki yLku kwr{kk- Lkkuus, yuLxhrrLkkuk yuLz xuuLxLkwt
Mkr{x
1 Lwykhe, 2013
k kkh nkWMk Au. kR kuk Mkr{x{kt kkLkLkk W[kwk

rn{ukkfeLkkfkyu fkwt nkw : hkufk khk s rfkMk kLku Au.
LkhuL {kue yksu yu s fk{ fhe hkk Au.
kwshkkLkku MkkOke rfkMkLkk yuf {kuzu khefu uLkk
kkfeLkk k{k{ hkku {kxu yu f u h f WknhYk Au .
kwshkkLke rMkrykuLke LkkU u yLku wrLkk R hne Au.
fkhfu kuLkk rfkMkLkku Mko fu ykkf yLku f]rkLkk kuk
kqhkku s {kork Lkke hkku k Mkk{krsf, ikrf yLku
MkM kuku k yLkwe fk Au. Lku WzeLku yktu ku
yu heku krk uk Au. yk krk{kt Ae kkLx Mkr{x
yLkuf heku Mknkqk kLkkLke Au. yu kAe MkM nku,
kk{zkLkku rfkMk nku, LkkLkk Wkukfkhku nku, rk nku fu
f]rkrfkMk nku! yuf s Wknh f]rkLkwt
ryu khk yuf Vurhx zuMxLkuLk kLke hkwt
RLku, 2001 Mkwe kwshkk{kt f]rk kuk{kt
Au khu yk Mkko{kt kwshkkLkku fkuBkrxrx
kwshkkLkku uzqk
uRyu yue k]rk Lknkuke. khtkhkkk
RLzuMk k{ {ktf kh Au. uLke {kk kkt[
Mk{]r khV ykk
uke yLku hMkkLke hkn uRLku uke kke.
xfk Mkke yLku 6.2 xfk kikkurf rMkkh
kku kku. yuLkk
Lkh ykkusLkkuLkku Mktkh yk nkku.
hkkk kwshkkLkwt kukkLk hkxe ykikurkf
ukhku kkfke AkuA
khtkw f]rk kuk{kt 2001 ke k yLku rk
WkkLk{kt 16xfkke khu Au. rho kuLfLkk
kLke
kk.
RMkkkw
,
ku kkR kk Au. f]rk{kt ekukhe
ynuk {ku khk{kt Mkkike w {qzehkufk
ru
k
su
k
kkf{kt
k
ktrkLkk {tzk kk, yLku yuf Mk{u f]rkh
kwshkk{kt kk Au. kwshkk kuk rkLkuMk
w
r
Lkkh{kt
k{
ku-yZe xfk nkku yu yksu yrkkh xfkLku
nk kLke hkw t Au , fkh kw s hkk{kt
Lktkhu Au
yktke kku.
{qzehkufkfkhkuLku ykfkok {kxu kuk
kwshkkLkku uzqk Mk{]r khV ykk
RLkMx[h Au. kuk fkuBkrxLk Lku
kku kku. yuLkk ukhku kkfke AkuA kLke kk. RMkkkw, yLkwYk kkuxo, kkh yLku fLkuxrxeLkwt khVux Lkuxfo Au.
ruk suk kkf{kt k wrLkkh{kt k{ Lktkhu Au. yuxwt s {w{tke LkhuL {kue yu kkukkLke qhturkk u yLku wrLkk{kt
Lkne f]rkLke Mkkku-Mkkku qkk kwyku k ktwhMk kLk Au. rMk fhe Au. ku{u kwshkk{kt rfkMkLke {q Mkk{kt Lku
krhk{u kwshkk yksu ykk uLku q kkkwt kR kwt. kku khk Mknkke kLkke Au. kwshkkLku rLke ftkLkeyku RLuMx{uLx
MkhfkhLkk {{tkkLkk yktfzk {wsk Mk{k khk{kt kwshkk uLze fnu Au, fkh fu kwshkk{kt {qzehkufk fhLkkhLku rfkMkLkku
yufwt 72 xfk hkuskkhe ykku Au. Lkh ykkusLk yLku kuk Mk Lkku kok{kt yku Au.
Mkr{xLke yMkhke LkkMke rMkkh k yAqkku hkku Lkke. fk[
kwshkkLke krk,krk yLku WLLkrkLke [[ko u yLku
yuxu s Mk{kskeyku yLku ykokMkeyku ku{s uLkk kkirfku wrLkk{kt kR hne Au. kwshkkLke huf Mkkh yuf Lkwt MLk
k nu yuf kk Mko Mkt{rkke W[khe hkk Au fu zuk{uLx RLku Qku Au yLku yu MLkLku Mkkfkh fhu yuwt Mkk{okLk-rtk
{kxu e LkhuL {kueLkku {kko s uc Au. yk {kkuo s AukzkLkk Lkuk] e LkhuL {kueLkk nkk{kt Au. yuk Mk{u Ae kkLx
{kLkeLkk h{kt k MkwLkku ek ske fk Au. yu Mkki fkuR kwshkk kuk RLuMxMko Mkr{x kwshkkLkk yktku kR hne
Mefkhkk kk Au. yksu LkhuL {kueLkk MkV-Mkk{ Lkuk]{kt Au. Mkkrf heku s yu kwshkkLku huf kuk{kt yuf Lke
(uf rkk fkur{Mx Au)
kwshkk ykoktk{kt uwyurzLk fhe hkwt Au. {qzehkufkLke Mk{]r khV kuhe su.
1 Lwykhe, 2013
2102 ,u{sLkku
1
{w{tkee hefu LkhuL {kueLke kkrr
Mk [kukekh {w {tkeku kkh tke

Ernk sok e huL {kue
hk
kk e{ke zk.f{kSyu
w s hkk {w {t ke hefu
kkr{ e huL {kueu y{kk
Mkhkh kxu Mxu r z{ kku rk
sLk{uLke yLku rr {nkLkwkku yLku
yk{trkkku [u {w {tke hefuk nkuk
yu wkk kk uzkk nk.
Mk [kukekh yu 11 koke yrf
kike ktk {k hkkf hefu
wshkk {w {tkeewt k tkeu
Rrnk sokhk e huL {kuek yk
kkrr {khkun kku hkkkeyu
hk {tke{tzk frux fkkk-7
(k) yu hkfkkk-9 ()
kkr{ {tkeeykuu kk nkuk yu
wkk kk uzkk nk.

kk uLkkhk{kt frux {tkee hefu
e rekR kxu, e{e ykteu
kxu , e h{kk ku h k, e
qkuLrtn [qzk{k, e kihkR
kxu, e kkkR kk, yu
e kwkR kurhek kk hk
fk k k { t k e e h e f u e
khkkuk{kR kutfe, e
khkR kxu , e{e w u
rku e, e k r krt n zu , e
ekhkR kkuk, e hsefkt yu.
kxu, e kurtkR kxu, e kwkR
kkke yu e strkR fkrzkyu
kknk fko nk.

yk kkrr {khkun{kt
yk{trkkku{kt { kuk {w {tke
e rhksrtn [kinkk, AkeZk
{w {tke e zko.h{krtn, kukk
{w {tke e {kunh krhfh, fkkoxfk
{w {tke e se ukh, khtzk
{w {tke e yswo {wtzk, ktk
{w {t ke e k f krt kS k,
kr{kzwk {w {tke we srk
u{s khe sk kkk hkxe
yk e re zfheS kk
kufk rkkk uk e{ke w{k
Mhks, hkk rkkk uk e
1 Lwykhe, 2013
sLkku
k{kL krhfku{kt yqkqo Wkn
yYk suxeS, yu.ze.yu.k uk e

kf]k yzkkeS u{s khe
sk kkk hkxe ykeyku, ktku
kk rr {otkkkuk {o[kheyku,
tku-{ntku, k{kL yk{trkku yu
krhfku rk t k{kt WkrMk
hkk nk.
hkkkeyu kkrr tkL
kk k {w {t kee yu yL
{tkeeykuu nkrof wfk{kyku kkXe
ne. yk Mktku {w {tkeeyu we
Sk{kt kwhk Mxurz{{kt Vheu kufkuwt
yrk ewt nwt.
{w r[ e yu.fu.ueyu kk
rr {khkunwt t[k fwO nwt.
uqkk yu qkku[khke kke

sLkkk sLkkoLku yrf fhe
{tke{tzk kkrr {khkun{kt
WkrMk s{u eyu kkrr
hr{k qkku kkufkheu kufkzek
uk e huL {kue khue kkuke
kkee yrf fhe ne.
e huL {kue {t[ kh ykk fu h
{ut 60 kuo {khk kh{kt kRx ke... Wkh wshkk rkwh kwfkk
{uhkk k{k e yu fkfkue kk hMk kh [ke fexe [kk
kuk] e kSkE [unku yt k yks{kt kuk fu, e
huLkE {kuee hfkhu nw khk fk{ku fko Au.
Auf {uhkkke ykuk e kSkEyu skwt fu, k e huLkE
{kueu w rryku {uke kfk ykku... yu{u wyk fhu... yuxwt
kukt kukt ku e kSkEe ykt{kt yktw yke kt nkt.
shefk{k k]n Wku kku tfkuk e {nt{eh u kkukk krhkhsku
yu k0 suxk ukkher{kku kku Auf whke ykk nk. u{ku kkukku
krk ykkkt skkwt nwt fu, e huLkE {kueyu wshkku q rfk
fkuo Au, nsw kk uyku w rfk fhu yu{kt fkuR u{ ke.
k-khk rMkhe fkkkx kR skt yt nhkR uk RZkxk k{k
e W{urtn [kinkku skwt fu, wshkk rfke k ykk u{kt yu
ru{kt khe Au. skt sRyu kt wshke kut uk Au. {w {tke e
huLkE {kuee Aeu fkhku { wshkeykuu ynkukke uR hkk
Au. n{kkt nwt Wkhktz ku nku, kt kufku fnuk nk fu, {u rfM{kk
Aku fu {u {kuek wshk{kt hnku Aku...
rkk wshkk wh Sfk kke ykue Mke{tzLkk knuLkku e{e
wu kxu, e{e eku kxufh yu e{e kuku r{Mkeyu fkwt
fu, {w {tke e huLkE {kue nuh sku u-YY {eu kufkuk
ku ktu Au yu uwt rhkfhk ku Au. y{u yu{k fk{ke q w Aeyu.
kufkuyu qkku[kh fkuo nku, uku-uku
fki ykk, wshk fk uh ykk...
ku h e qkuke qkku[kh kk fu
uku-uku fki ykk, kh fk uh
ykk...
yuf krhf nkk{kt rk uh
Ru ykk nk, suk kh uwt nwt;

{nk{k kte-yrntk kwYk, hkh
kE kxu-kutze kwYk yu e
huLkE {kue- rfk kwYk.
hksMkkk e u{kS hkAkuzS
kkr rrx kfkhk knuhu{kt
1 Lwykhe, 2013
2sLkku
102 ,
u{ 1
nkk{kt yu t Ru ykk nk.

khtkh tk fhe hnuk e u{kS
kkryu kkukk wk heh kh
yku R ku R Lxke kw t nw t fu ,
yks fk e. yu{. - f fk ke. yu{.
kku kk fkk kh he w s hk
eu ykuk e u{kS kkryu keX
kh wt nwt fu, uku-uku fki ykkwshk fk uh ykk.
{w {tke e huLkE {kuek

kknk {khkun{kt [kuxek ktkfk
kuZ k{k ku{kkE rh{kE
khi k ku hku hk kht khk
knuhu{kt s kRu ykk nk.
nkk{kt htuhte Y{kkuke ue yu
hqtkk fhue Ake kw{kkt ku{kkE
fnu Au, yk {w {tkeyu wshkku nw
rfk fkuo Au, wshkku rfk uhu
uku Au.
wshkk yk {w {tke kk{kt
kk {kke kk r[tk fhu Au, uu ku
Au u w t u zf skkkt ku { kkE
wshke krke w Au yu yue
we f fhk kkt[k kuk yk
khtkhk k{Xe kkukf{kt nksh hkk
Au, u{ skkwt ntw.
rhX ukyku yu {nkwkkuLke WkrMkr

e kf]k yzkke, rhX uk,
khe sk kkxeo
e er zfhe, hkxe k{w,
khe sk kkxeo
e yYk suxe, rkkk uk,
hkk, e rne
e{e w{k Mhks, rkkk uk,
kufk, e rne
w e srk, {w {t ke,
kr{kzw
e rhks kkxe, {w {tke,
{ku
e kfkrtn k, {w {tke,
kt
e zko . h{krt n , {w {t ke,
AkeZ
e {kunh krhfh, {w {tke, kuk
e yswo {wtzk, {w {tke, khtz
e se u kh, {w {t ke,
fkkoxf
e yku{kfk [kixkk, rkkk
u k, nrhkkk rkk yu
k{w, RLze u kuf
e{e wthkhksu rtek, rkkk
uk, hksMkk rkk
e fkhks r{, Wkhku

e hkskkrt, kt, Wkhku
e W Xkfhu, fkofkhe yk,
ruk
e hks Xkfhu, yk, {nkhkx
r{kok uk
e hk{k ykXu , yk,
hekef kkxeo ykuV RLzek
e yt eu, uk, ruk
e itfuk kzw, kt, kr{kzw
e eh kqts, hkskk
e yku{ {kkwh, rhX uk, khe
sk kkxeo
e e. ke. Xkfwh, k{w, rnkh
khe sk kkxeo
e hrt f h k k, k u k
hkk
e hkS kkk Yze, kt
e kfk zufh, kt
e knk nwi, kt
e {wkh yk fe, kt
e{e {k nukwkn, kqo k
yk, hkk
e yYk kihe, rhX uk yu
rhX kkfkh
e ytfw{kh, uk, fkkoxf

e rs ku, uk, e rne
e wkuku hku, nkhkwk
e ykuf rtk, kqo ykthhkxe
yk, rrnLw krhk
e r{kktS, rhX t
e iwS {nkhks, rhX t
e rekkS {nkhks,
skkk{trh, y{kk
e urtk rw, rhX uk,
khe sk kkxeo yu rfuxh
WkrMk rhX fkfkhku
e rku kk
e whu ykuuhku
e ruf ykuuhku
e{e rfhk uh
e{e MBk]r Rhke
e o shekk
e su. ze. {suXek
e rek uke (suXkk)
we rk kfkke (k)
e rVhku Rhke
e {nu fkuzek
e hu fkuzek
e rnw fkuzek
1 Lwykhe, 2013
sLkku
hk {tke{tzk {tkeeykuu rkkue Vkke

{
1
k{ - nkuku
e huL k{kuhk {kue,
{w{tke
rk / kk
k{kL nex, nexe wkhkk yu ke{, Wku, k]n, fkR{ux [uLs,
thku, {krne kkhk, {ok, fkh, kL-xfTkkS, {k{ eryku
yu fkuR {tkeeykuu Vku nku uk {k{ rkku yu kku.
frux {tkeeyku
2
3
e erkR kxu
e{e ykteu {VkR kxu
e h{kk kuhk
e wkuLrtn {wk [wzk{k
e kih kxu
e kkkR uMkkR kk
e kwkR e. kuehek
kkkt, ykhku, ee rkk, krhkh fkk, kn nkh

{nuw, wfk-hkn, s{e wkhkk, kw:kx, kw:r{kok, {ko {fk,
kkxh kusk, nuhe rfk, nuhe k]n r{kok
k{krsf Lk yu yrfkhek, (yw.rykuwt fkk k{krsf yu
ikrkf heu kAk kuowt fkk ne), h{-{, wk ktMf]rf
kk]rkyku
rkk (kkkr{f, {kr{f, kkiZ), W[ yu xfTrf rkk, fkku yu
Lktk, yk krhf kwhXku, knfkue kku, kt[k k{ k]n r{kok,
k{ rfk
Qo yu kuxkufur{f, kk es, fwxeh Wku, {eXk Wku, Akkfk{,
u k{e, ykkus, kk, krhf W, { yu hkuskh
yu kkohk, ykrr rfk, {rnk yu k fkk, ikrf yu
te kku
s tkrk (fkh rk) kkke kwhXku, f]rk, nfkh, kwkk,
{Mkuku, ki to
hkfkkk {tkeeyku
e kw kku k{kR yku SkR

kutfe
10 e khkR kkR kxu
11 e{e wu huLkR rkue
12 e kekrtn rtn zu
{ - hkuskh
13 e ekhkR kuzkS kkuk

14 e hsefkt ku{kkR kxu
ykhku yu krhkh fkk, kn nkh

rkk, {rnk yu k fkk
fkku, Lktk, ikrf yu te kku, xwhe{, uMkk, kkkk{,
rfk, MirAf tMkkykuwt tf, r rke wshke kk, kkuxkufku
kwkk, {MWku, ki to, k{krsf, ikrkf kAk kuowt fkk.
k]n, kkue ykkku, hne whkk, krhf thkk, k]n hkf , k{
hkf , su, kte, ykfkhe.
f]rk, yk yu krhf kwhXk yu knfkue kku, yu kkohk
kkke kwhXku, stkrk (fkh rk)
kt[k, k{ k]n r{kok, k{ rfk
15 e kurtkR kxu
16 e kwkR kkR kkke
17 e stekR hk{SkR fkzek
10
1 Lwykhe, 2013
2sLkku
102 ,
u{ 1
{w {tke e LkhuL {kueLkk Lkuk]{kt xe{ kwshkk...

kwshkk{kt ko 2012 rzMkuBkh{kt kuu rkLkMkkLke [qtxe kk {w {tke khefu e LkhuL {kue
ku{s 7 furkLkux kkk 9 hk fkkLkk {tkeykuLku hkkk zk. f{k kuLkeku kk uzkk nkk. Mkwk
{tke {tzLkk {tkeeykuLkku krh[ kwshkk kkrkfLkk kt[fku {kxu yku Mkwk Au.
e erkR hrk kxu
e erkR kxu hk{nukkk rkk

{kuk{ktke [qtxkk Au. u{ku
sL{ k. 22{e sq 1956k
hkus kku Au. krkk Mkf
yuk e kxuk kwt kuk
fku x S yu L z k k u
RLzMxe kk ykuR RLzMxe
Au. uyku ykX{e rkk
1990 ke 9k, {e rkk 199k-97 hBk
rk hne [wfk Au, skhu 10{e wshk rkk
ko 1998-2002 hr{k rkke khe r{r,
nuh knku {kxue r{r yu ytks r{rk hne
[qfk Au. {e wshk rkk hr{k 19{e {k[o
1995 ke. k. 20 ykufxkuh 1995 we yu k. 21{e
ykufxkuh 1995ke k. 18{e xuBh 1996 we wshk
hfkh{kt ykhku yu krhkh fkk rkk {tke nk.
{e wshk rkk ko 1998-2002 hr{k k.
31{e {k[o 1998ke wshk hfkh{kt f]rk, ke yu {{
rt[kR kusk rkk {tke hefu kk k. 16{e {u
1999ke k. 7{e ykufxkuh 2001 we ke yu {{
rt[kR kusk rk yu {ko yu {fk rk (kt[k
nMfk fk{ku)k {tke hefu u{s k 7 ykufxkuh 2001ke
k. 22{e rzuBh 2002 we kkk {tke u{s {nuq
rkku khkku nkku kk u{ku tkku nku. uyku
1h{e rkk h007 ke h01h hr{k hkk nuhe
rfk, kkke kwhXk yu stkrk rkk {tke nk.
fze hkkrfkk k { w hne [q f u k e kxu fze
hkkrfkk e ko we hkk nk. yufr ikrkf
tMkkyku kku tfkuk e erkR kxu ko 2002{kt

wshk hfkh{kt kkk{tke ku nk u hr{k kh
hfkhe ux xuk y{{kt {qfk {kxue yuBkkh fr{rxk
hne [qfk Au. kt[ yu {ks ukku ku hkk
e kxuu ukk yu w.yu.yu.ku kk fkuo Au. u{k
krhkh{kt ke yu u kwkkuku {ku kk Au.
e{e ykteu {Vk kxu
e{e ykt eu kxu

41- kkxkuzek(y{kk)
rkk {rMkh{kt ke
[qtxkk Au. uyku yu{. yu.e.
yu{. yuz. wko [tf rsuk
Au . {ku r nek nkRMfw ,
y{kkk rk]k yk[kko
yuk e{e ykteu kxuku
sL{ k. 21 uBh 1941k
hkus kku nku. e{e ykteu kxu ko 1994-98
hr{k hk kk hne [qfkt Au. uyku Mk{e
w s hk rkk 1998-2002 yu yrkh{e
rkk h00h-07 u{s kh{e rkk h007-h01h
hr{k rk hne [qfkt Au. uyku {k[o 1998ke
rzuBh-2002 we wshk hfkh{kt rkk (kkiZ rkk
rk) (Mtk nkku), {rnk yu k fkk (Mtk
nkku) rkk {tke nkt. uyku yrkh{e wshk
rkk{kt wshk hfkh{kt rkk (kkkr{f, {kr{f,
kkiZ) W[ yu xuf. rkk, {rnk yu k fkk,
h{{, wk yu ktMf]rf rkk {tke nkt. uykuyu
kh{e rkLkk hBk {nuq, ykkrk Mkkk, {ko
yu {fk, kkxh kusk, {rnk yu k fkk {tke
1 Lwykhe, 2013
sLkku
hefu kutkkk ukyku ykke ne.

e{e ykteu kxu rnh {rnk hkVe {tze u{s
k{e xMxk [uh{u hefu r hkk Au. rkkeofk{kt s
u{ku kk h{ku{kt ehkk kwhMfkh kk fkuo nku.
ko 1990{kt wshk hk{kt uX rkf hefu u{u
L{kk{kt ykkt nkt. ko 1992{kt hkx fkkyu uX rkf
hefu kk u{u L{kk{kt ykkt nkt. {kurnek fLk
rke u rkkeoeykuu {ok e{kt zqe [ke uk
uykuu kn yu kio kwhMfkh kk yuk kku nku.
u{u kneh yukuzo kk {ku Au. kt[, u, kk
yu kuftkfo u{k kuk rkku Au.
kuyku khe sk kkk wshk ku {rnk {kuh[kk
kk x{o we k{w hne [qfkt Au. yk Wkhkt uyku wshk
kskk zuwxe [uh ko hefu kk hne [qfkt Au.
e{e ykteuu kh hfkhk krrr hefu [kuke
r {rnk krhk{kt nkshe ykkk uRste ([e)ku kk
fkuo Au. u{ku ko 1996{kt khe te krrr {tz
kku urhkku kk fkuo Au. u{ku kt, nkuuLz, s{oe,
$uLz, uhuLz, y{urhfk, fuuzk, {uffku uhu ukuku
kk kk fkuo Au. ko 2002{kt fku{uke kkko{uLxhe
yu ku eu e w s hk kkk zu r u x hefu 48{e
fkuLVhL{kt k uk k{eek kt nkt yu rkk
ykfkku kk fkuo nku. u{k krhkh{kt kr, yuf kwk
yu yuf kwkeku {ku kk Au.
e h{kk Rhk kuhk
e h{kk kuhk 28- Rzh

rkk { rMkh{ktke
[q t x kk Au . u { ku sL{ k.
26{e xuBh 1952k hkus
kku Au. u{ku e. yu. yu.
yu. e.ku yk fhe utf{kt
uk e Au. utfk rk]k
f{o[khe yuk e kuhk {e
wshk rkk ko 199597, {e wshk rkk ko 1998-2002 u{s
yrkh{e wshk rkk ko 2002-2007 hr{k
rkkk hne [qfk Au. k. 19{e {k[o 1995ke
k. 20 ykufxkuh 1995 we yu k. 21{e ykufxkuh
1995ke k. 18{e xuBh 1996 we uyku wshk
hfkh{kt Qo, kuxkufur{f yu nfkh rkk k
11
{tke nk. {e wshk rkk hr{k uyku wshk

hfkh{kt nfkh (Mtk nkku), rnxe wkhkk rkk
hk {tke nk. khu yrkh{e wshk rkk
hr{k uyku k{krsf Lk yu yrfkrhk rkk {tke
nk. e kuhk 1h{e rkk ko h007-h01h hr{k
hkk rkk {tke nk.
kuyku e yu. e. yu. xe. utf yuBkuR wrk
k{w u{s kh ko we {tke, e nkf urzx yuLz k
fku. ykuk. kukxek Wkk{w yu {k{tke kk hne [qfk
Au. u{ku e Mku ke kfh {ksk {tke u{s fkkoe
{nkhk kskk nuh {tke hefu kk uk ykke Au. uyku
ksk yw. skr {kuh[ku, wshk ku yu ku fkhkukhek
k{w hefu r hkk Au. u{ku r{kok yktku yu
Mue hk {t[e kk]rk{kt r k eku nku. kt[,
h{{ yu kk u{k kuk rkku Au. u{k
krhkh{kt ke, u kwk yu u kwkeykuku {ku kk Au.
e qkuLrtn {wk [wzk{k
e qkuLrtn {wk
[wzk{k uh{e rkk{kt
k8-kufk rkk
{rk{kt ke [q t x kk Au .
uykuku sL{ k. 8-k-19k0k
hkus kku nku. uyku rkk yu
fekk k kku
tfkuk Au. u{k krhkh{kt
ke, yuf kwk yu u kwkeyku
Au. e [wzk{kyu e.yu. (ytuS), e.yuz. (ytuS,
rnLe), yu.yu.e. wewt rkk {uu Au.
e q ku L rt n [w z k{k ykW ykX{e yu {e
rkkk nk yu 1990 yu 199kk
{tke{tz{kt u{s yrkh{e rkk{kt f]rk, kwkk
{tke hefu ukyku ykke ne. e [wzk{k khe sk
kk y{kkk k{w, 1981 ke 1983 wshk ku wk
{kuh[k k{w yu 1984 ke 1986 we wshk ku
khe sk kkk {tke hefu nk. e [wzk{k MirAf
yu ukke tMkkyku kku uzkuk Au. u{ku hk
ykkus kt[k Wkkk hefu kk ukyku ykke Au.
e qkuLrtn [wzk{k ue, kt[ yu wf kk]rkyku{kt
ruk yrYr[ hku Au.
12
1 Lwykhe, 2013
2sLkku
102 ,
u{ 1
e kihkR kxu
e kihkR kxu uh{e

rkk{kt 143- yfkuxk rkk
{ rMkh{ktke [qtxkk Au. u{ku sL{
k. 28- ykux 1958{kt kku Au.
krk{kt Mkf kuk e kxuu w.
yu.yu.{ktke yu{. e. yu. e ke
kk {ue Au. u{ku {w k ukkh Au. {e wshk
rkk ko 1998-2002{kt u y ku [q t x kk nk.
yrkh{e rkk hr{k k. 22{e rzuBh 2002ke
hk hfkh{kt Qo, kuxkufur{f, ykkus yu kkuxkufku
rkk hkfkkk {tke hefu u{ku uk e Au. skhu
1h{e rkk ko h007-h01h hr{k uykuyu kkkt,
Qo yu kuxkufur{f u{s Wku hk {tke hefu ukyku
ykke Au.
e kihkR kxu yufr kk]rkyku kku tfkuk
Au. uyku ko 1999-2002 hr{k wshk Rufxeexe
huwuxhe fr{e yuzkRhe r{rk hefu hkk
nk. uyku ko 2000-2002 hr{k yr wshk
rw fk{kh tkk Wkkk kk nk. e kxu ko 20002002 hr{k S. R. e. yuLseo yukueuk
yk kk nk. u y ku ko 1998-2002 hr{k
rkke rnxe wkhkk r{r u{s hkh kxu
nke st[ kusk y{efhk r{rk yk kk
hne [qfk Au. h{ { yu hkku ku hkk e kxuu
y{urhfk, whkuk yu ykfkku ru kk kk uzku Au.
u{k krhkh{kt k yu yuf kwk Au.
e kwkR e{kkE kuehek
e kwkR e{kkR kuehek

kkuhth rkk {kuk{ktke uh{e
rkk{kt [qtxkk Au. k. 1h{e
{k[o , 19k3k hku s sL{u k e
ku ehek hkkkMk rk kku
Mkf kk Au. ue yu xkLkkuxoku
k fhkhk e kuehek {e rkk 199k yu
Mk{e rkk 1998{kt [qtxkk nk yu 1998{kt
{Mkuku hk{tke yu ko h001{kt rt[kR {tke hefu
uk ykke Au. u{ku $uLz, kL, MexThuLz, s{oe,
wR yu us{ suk ukuku kk kk uzku Au. kt[
yu kk u{k kuk rk Au.
e kkkR uMkkR kk
e kkkR uMkkR kk
uh{e rkk{kt rkk wshkk
wh rskk {kthku rkk {
kuk{ktke [qtxkk Au. uykue u h00h
yu h007ke khe sk kkxeok
khk hefu skrrre W{k
uk{kt fkoh Au. e kkkR uMkkR kkyu wshk
rkkk 16{kt yk e ykrr {ksk kk{
yk kwt kih kk fwO nwt.
e kkkR uMkkR kk yu{.yu. ywMkfe
rze hku Au. u 1971k sq {rnke 1e kheu sL{uk
e kkkR kk wh rskk W{hkkzk kwfkk kze
k{k e Au yu ke kuk{kt ykrkeykuk kOek
Wfko yu fkke yufr kk]rkykuk kuhf yu tMkkkf
hefu Me fkhrfeo hku Au.
kk x{oke rkk hefu fkoh hnuk e
kkkR kkyu Aue u x{oke wshk rkk
ywqr[ srykuk fkk {kxue r{rk yk hefu
Me kuk ykwt Au. uykuyu wshk rkke rr
fr{rxyku{kt hefu Me kuk ykwt Au su{kt
rkk rk yu ykrr rk khk{o r{r,
rkk yrfkh r{r, rkk M rk
r{r, kik rk r{r, nuh knkue r{r yu
k]nk {us Wkh {qfkk fkku ytue r{rk hefu
uyku fkoh hkkt Au. e kkkR kkyu tw fkk
kuske hk fkke {ekk yu knfkh r{rk ,
wshk hk rfk r{k kqo rzhufxh hefu ukyku
ykke Au.
{ks uk, kwMf ker yu h{-{k kuku ruk
Y[e hkk e kkkR kk k{krsf ukrf
kk]rkyku yu ykrke Wfko yrkkuk kkuk yu r
ykuk hkk Au. uykue nkhk {k fkk xMx, kze,
W{hkkzk kwfkk {uurst xMxe hefu, ke {ksk
wkkuZe {kxu h{-{ fkie Mkkoyku kusu Au. yk Wkhkt
ke kuk{kt, yk xMxk Wk{u kiuk yu kik, kw
khkh rrhku, rfkt uk nk, he yu tw
krhkhku {kxu ykk yu Mkk, fwhe ykVku {u
yh M ku {kxu hkn fkku o kk t -{u kzk ku S u
ykrkeyku{kt {wrf qtu fhk hkkt Au.
1 Lwykhe, 2013
sLkku
e{e wu huLkE rkue
e{e wu huLkE rkue

{h (rkk) rkk
{rMkh{ktke [qtxkk Au. ku
kkkrkfk yuk e{e wu rkueyu
yu{.yu., yu.yu.e. weku yk
fhuku Au. yrk{e wshk rkk
(h00h-07), kh{e wshk rkk (h007-h01h)
hr{k rk hne [qfk Au. ku{ku yufuzur{f fkWrL,
kihkx wrroxe, uLkux kihkx wrroxe{kt ukyku ykke
Au u{s ze khefu nku{ kL Vufxe kihkx wrroxe{kt
ukyku ykke Au. kk. 1e Vuwykhe, 19k0 uskwh, k.
ke, rs. zkuhk ku sL{uk e{e wu kt[,
u, kk, RLxeheh zufkuhuku ku hku Au. u{ku
w.fu., fuuzk yu y{urhfkku kk fkuo Au.
e kekrtn rtn zu
e kekrtn rtn zu
uh{e rkk{kt 43-xk
rkk {kuk{ktke [qtxkk Au. e
zu hkkkMkk rk kku rkk
k kn{kt Mkf kk Au . fu r {f
fLxLek k kku tfkuk e
zu yrkh{e wshk rkk{kt ko h00h-h007
hr{k wshk rkke nuh knku {kxue r{rk
k{w hkk nk.
kh{e rkk{kt ko h007 ke h01h hr{k uyku
fkku yu Lktk u{s ikrf yu te kkuk
hk {t ke hefu k k] k hkk nk. u y ku y{kk
{nkhkkrfk{kt fkukkuohuxh kk hne [qfk Au. rfuxe h{ku
ku hkk e zuyu y{urhfk yu whkukk ukuku kk
uzku Au. u{k krhkh{kt ke yu kwk Au.
e ekhkE kuzkS kkuk
e ekhkE kuzkS kkuk zek

rkk {kh rk{ktke [qtxkk
Au . k. 17{e Vu w y khe, 193k{kt
kk, k. [kkM{k, rs. kkxk{kt
sL{uk e kkuk ue, {ksuk yu
kkfkhk k{kt uzkuk Au.
kuyku kkt[{e wshk rkk
13
197k-80, k{e wshk rkk 198k-90, ykX{e

wshk rkk 1990-9k, Mk{e wshk rkk
1998-h00h yu kh{e wshk rkk 2007201h{kt rk hne [qfk Au.
kuykue tzf wshk rkk sk (198k-90),
{tke, kt[k yu kB k]n r{kok rk (1990-9k),
hkfkkk {tke, knfkue kku, k{rfk (1999h001), su (Mtk nkku), f]rk {tke h001-0h, { yu
hkuskh (h007-1h) {tkeku hne [qfk Au.
yufr k{krsf kk]rkyku kku uzkuk e ekhkR
kkuk kfktXk rsk ykrkof kAk uk tk, kfktXk
rsk s{kuh[ku, {kn kus kusk {qktf r{r,
wshk hfkh, kfktXk rsk Xkfkuh {ks rn yuf
k{krsf-ikrkf tMkkyku{kt rr nkuk kh hne [qfk Au.
kuykue h{{, kt[ yu kkku ku hku Au.
ke yu kkt[ kwkkuku krhkh hkk e ekhkE kkuk
ktu kkrnfk ykMkkkf yu tke Au.
e khkkuk{kR ykuSkR kutfe
e khkkuk{kR kutfe
103-kh (kB) rkk
{rMkh{ktke [qtxkk Au. Rufxf
yuLsehku rzku{k hkk e
kutfeku sL{ k. 23{e {u, 1961k
hkus kku Au. ktfk{ kuku k]k e
kuft e {e rkk{kt [qxt kk k k. 13{e {k[o1998ke
wshk hfkhk { yu hkuskh rkk k {tke hne
[qfk Au. uyku yrkh{e rkk{kt ykux 2005ke
kwkk, {Mkuku yu ki to rkk hk fkkk
kk kk hne [qfk Au. kh{e rkk{kt e kutfe
kwkk, {Mkuku yu kito rkk hk {tke
nk. ko 1992{kt ytuhe {wtRk h uf hne [qfukt e
kutfe ytuhe {wtR ku Mku. yufefwxe ykurVh kk hne
[qfk Au. e kutfe wshk wk fkue {ks, kuze rz
yukueu, [wkR fk{z [uhexu xMx, ykuS hk{S
[uhexu xMx uhu tMkkykuk k{w hefu r hkk Au.
h{{, te yu k{krsf kk]rkku ku hkk e
kutfeyu $uLz, MxuoLz, ruxk{, wR, rtkkkuh,
kt uhu ukuku kk kk uzku Au. uykuk krhkh{kt k
u kwk yu kk kwke Au.
14
1 Lwykhe, 2013
2102 ,u{ 1
e khkR kkR kxu
e khkR kxu 8-khk rkk {rMkh{ktke [qxt kk Au. u{ku sL{ k. 4 xuBh, 1948k
hkus kku Au. u{ku e. yu. yu. yu. e.ku yk fkuo Au. {ksuk kku tfkuk e khkR
kxu ko 1985 yu ko 1995{kt khk hefu [qtxkk nk. e kxu hkfkkk kkkt {tke hefu kk
ukyku ykke [qfk Au. kh{e rkk ko h007 ke h01h hr{k uyku ykhku yu krhkh fkk,
kkke kwhXku yu nfkh rkk hk {tke nk. uyku kzuhe kk kfktXk rsk {Mk nfkhe
utfk rzhufxh hefu kk ukyku ykke hkk Au. uyku k-khk yktskk kxu fuke {tzk k{w kk Au.
k kku tfkuk Au. k. hk{e
e hsefkL ku{kkE kxu
xuBh, 19k6k hkus kkxe, k. kuxk,
e hsefkL ku{kkE kxu u[hkS
rs. kh ku sL{uk e kwkE
rkk {rMkh{ktke [qtxkk Au.
kkkek krhkh{kt ke yu u kwkku Au.
u ek k kku t f ku k e
kkh{e rkk h007-h01h{kt wh
hsefkL kxuku sL{ k. 3S Lwykhe,
1968{kt k{zk, k. u[hkS, rs. Wkhwt u{ku rkk{kt krrr fwO nwt. kqo k{w,
{nukkk ku kku. uykuyu yuV. k. e. yu. e. weku wh zk{tz yukuru, {tke, wshk nehk wo (zukh
yk fkuo Au. kkh{e wshk rkk{kt [kkM{k su{ yuLz suhe yuRuz, wh) k{w, kuxk kwfk {M
{rkw t u y ku y u k r rr fw O nw t . k { w , kxu {ks wh, [uh{u kuxk yo fku.-ykukhuxe uzex
rufkt[uhexu xMx, {kuZuhk sMkk {tz-1 hefu uykuyu kukxe, wh, Mku~ RLkRxe {uBh, o wshk [uBh
ukyku ykke Au. Mkte, kk yu kt[ku ku hkk ykuV fku{o yuLz RLzMxe yu {nk{tke, khe skkk,
e hsefkt kxu ke hkusu, yuf kwk yu yuf kwkeku wh hefu ukyku ykke Au. rtkkkuh yu [eku ru
kk uykuyu fkuo Au. rnLw oku yk yu {ksuk
krhkh hku Au.
uykuk kuk rkku Au.
e kurtkE WfkkE kxu
e kurtkE WfkkE kxu uh{e

rkk{kt hksfkux (rkk){ktke [qtxkk
Au. u{ku e.fku{. weku yk fkuo Au.
ue yu ukkhk k kku uzkuk Au.
uykuyu kh{e rkk h007-h01h{kt
hksfkux-1 { rkwt krrr fwO nwt. k. 7{e ykuMx,
1949{kt zkthkzk, k. fkkkz, rs. {h ku sL{uk
e kurtkE yufr k{krsf-hksfe kk]rkyku kku
tfkuk Au. k{w, hksfkux rsk khe sk kk, xMxe
hkh kxu uk {ks xMx, hksfkux, kqo yk, hksfkux
Bwrrk fkukkuohu Mfq kuzo, kqo zuwxe {uh, hksfkux
Bwrrk fkukkuohu, kqo [uh{u, wshk hk k{ rfk
r{ r., kteh hefu hkk Au. kt[ yu h{{ku
ku hkk e kurtkEk krhkh{kt ke, yuf kwk yu
[kh kwkeyku Au.
e kwkR kkE kkke
e kwkE kkE kkke uh{e rkk{kt

fkhk{ {rMkh{ktke [qtxkk Au. uyku nehkk ukkhk
e strk hk{SkE fkrzk
e strk hk{SkE fkrzk uh{e

rkk{kt 64-ktk-n
rkk {rk{ktke [qtxkk Au. uyku
ykW 199k ke n {we rkk
rMkh{kt kk rsuk kk Au. uykuyu u{e hksfe
fkhrfeoe Yyk {wtR rukke 1978ke fhe ne.
198k{kt {kuhe {tzk Wkk{w hefu, {kuhe krhf
utf{kt rzhufxh hefu, rfk ku {kuh[kk {nk{tke hefu
ukyku ykke ne.
fkofkhe yk khefu e swkR kk
12{e kwshkk rkLkMkkLkk yk e

kkkkR MkkkLke LkrLkko[ek hk
{tke {tz{kt furkLkux {tke khefu rLkwrk kkkt
ku{u rkLkMkk ykkuke hkSLkk{wt
ykw t Au . kw s hkk rkLkMkkLkk Lkk
ykLke [qtxe kkkt Mkwe e swkR kkLke fkofkhe yk
- kuxuBx Mkefh khefu he fhk{kt yke Au.
xfTLkkkS
1 Lwykhe, 2013
15
MkwoLk Wkkk
kkLx kwshkk - 2013
RLVku{uoLk xfTLkkkS + RLzLk xuuLx = RLzk xw-{kuhku
kw
shkkLke kkkk{kt ykuxkunk Lkk{Lkwt kAw kue hkwt Au yLku

nu ku{kt ykwt Lkwt yuf nk W{uhkR hkwt Au. yk Lkk nkLkwt
Lkk{ Au ykRxe nk. kkLx kwshkk ykR.xe. nkLku ykfkhk
kLkkLke hkwt Au. yk kLkkLkkx kkA R-kLkoMk hnuwt Au. kuLke
kkA kwshkkLke hksfe Mkhkk hnue Au. rMkrLkk rhku Mkh
fhkLke kLkkLkku Vkku k {kuxk kku Au.
{U kwshkkLkk {w kLk LkhuL {kueLku R-kLkoMk kh kkukk
Mkktk Au. khu ku{u RLVku{uoLk xfTLkkkSLku RLzLk xuLx
Mkkku qk Mkwth heku e ee nke. ykke fkLkk khk ru
ku{u IT+IT=IT yu{ fkwt nkwt, yuxu fu RLVku{uoLk xfTLkkkS +
RLzLk xuuLx = RLzk xw-{kuhku. ykku yn kwshkk xw-{kuhkuLke
kk fhe hkk Aeyu suLkk kku RLzk xw-{kuhku ykfkh uu.
LkuLk yMkkrMkuLk ykuV MkkuVxuh yuLz MkMk ftkLkeMk
(Nasscom) kwshkk {kxu qk kkurrx Au. yk yMkkrMkuLk {kLku
Au fu, xqtf Mk{{kt s kwshkk ykR.xe. nkLkku hu {ueLku
ykRxe kuku ztfku kkzu. LkuMkfku{ {kLku Au fu kwshkkLkwt RLkMxf[h
kuk khk{kt xkuk kh Au. nk{kt su A nuhku{kt ykRxe rkLkuMk
kkhkuku Au. ku{kt {wtkR, rne, [ukkR, nikkk, kUkkuh yLku
kquLkku Mk{ku kk Au. khtkw kwshkk yk kkLkku tku yn U[e
ku yu{ ykR.xe. rLkkkku {kLku Au.
LkuMkfku{u kku kwshkk{kt kurf fkWrLMk h[e Au. LkuMkfku{Lkk
zuMf khke fuxkf ko knukt fnukwt nkwt fu khk{kt fk{ fhke
ykRxe ftkLkeyku kife 90 xfk A MkuLxhku [u Mk{kue Au. u fu
khu yu{ W{uhk{kt ykwt nkwt fu R-koLkLMk RLkMxf[h, kkrMke
yLku kuzufxLkk y{{kt kwshkk xkuk kh Au. ku ko knukt kku
Gswan, E-koLkLMk yLku GiftLke Mkeze kLkkeLku kwshkk ykRxe
nk kLkkLkk khu knkU[e kwt nkwt.
khu ykRxeLke kk yku Au khu BPO yLku KPOLku qkLkk
uRyu. ykRxeLke MkVkk Mkkku Mktfkuk BPO yLku KPO kuk
Au. khkh{kt {uLkus{uLx fkMk ukk kwshkkLkk xkukLkk kuVuMkh
kife yuf zku. iuk Xkfhu {Lku skwt nkwt fu kt k Awt kt
kufku {Lku kwshkkLke R-koLkLMk yLku ke-ze xfTLkkkS ytku kqAu
Au. huf {khe kkMku kwshkkeLkk ykRxe kuk ru k {kku Au.
khu RLVku{uoLk xfTLkkkSLke kk yku yuxu ykkLku kUkkuh
fu nikkk k yku Au. kt kufkuyu kwshkk {kxu yu{ fkwt fu,
ykRxeLke xuLk kwshkk [wfe kwt Au. khtkw khu R-koLkLMkLke kk
yku Au. khu Mkkiyu kwshkkLku xkuk kh {wfeLku r[khwt kzu Au.
yksu k kwshkk{kt RLVku{uoLk xfTLkkkSLkku {skqk kkku
Au. ykRxe ftkLkeyku (RLVku{uoLk yuLz fkuBwrLkfuLk xfTLkkkS)
kekeyku (rkLkuMk kuMkuMk ykWx MkkuMkeOk) yLku fukeyku (Lkkuus
kuMkMk ykWx MkkuMkeOk) [ek zekRLk ftkLkeyku, irf Lkk{kLkk
{ue [wfue kkLz kwshkk{kt nk{kt fk{ fhe hne Au. ykRxe
rLkkkku {kLku Au fu rkLkuMk kuMkuMk yLku Lkkus
u kuMkuMk ykWx MkkuMkeOk
kuku khkLkk xkuk VkR MkuLxh{kt kwshkkLkku Mk{ku kR hkku Au.
kkLx kwshkkLkk Auk MkuLk{kt 19 ftkLkeyku Mkkku ykRxe
kukLkk yu{ykuw kk nkk. ykRxeLkk rfkMkLke Mkkku Mkkku zukuk
kR hnuk kekeyku yLku fukeyku kuk hkuskkhe khe hkk Au. hk
Mkhfkhu heqx{uLx kuMkuMk, huLk fkzo kh kkh fkuzk k{k{ [uf kkuMxLkwt
fBqxhkRuLk kuhuLku R-koLkLMk{kt kkL ykwt Au. MkexeLk
[kxoh{kt kku 300 sLkMkuk fuLku khke 100 suxe krf MkMkLke
{krnke, R-{{kk kUk zeMxLMk Lkeok kuhuLkku Mk{ku kk Au.
kwshkkLkwt kkukkLkwt ykuLkkRLk MkMk kkuxo Au. fuL MkhfkhLkk
E-governence plan (negp)yLku yu{yu{ke (r{Lk {kkuz
kuzfx) Lkwt y{efh k yMkhfkhf heku kwt Au. kwshkkLkk {w
kLk LkhuL {kueLke MkkRx (www.narendramodi.in), Mkku~
LkuxfeOk khLkk ku{Lkk kuk yLku xex uLkk wkLkku{kt kufr
kLkt Au. fu{fu ku huwh ykzux kk Au. uLkk hksfe Lkukkyku{kt
{w kLkLkk Mkkike w ykuLkkRLk Mk{kofku Au.
khu kk{zkLkk kufkuLke Vrhk erzku fkuLVhLMk {khVku
Mktkkuk{kt yku Au. khu Vrhkeyku kTkT kR Au. yk {kxu
hk{kt kTLk Lkku fkuLMkux Swagat Y fkuo Au. kwshkk{kt
R-kLkoMkLkk zukuk{uLx{kt SwagatLkku Vkku {kuxk kku Au.
RLVku{
ou Lk xfLT kkkSLkk rfkMkLkk kku yLkuf Lkk hkuskkheLkk
kukku Wk kk Au. su{fu rkLkuMk kuMkMk ykWx MkkuMkeOk (Bpo)
yLku Lkkuus kuMkMk ykWx MkkuMkeOk (Kpo) k{ kekeyku zukuk
kk Au. kuLkk kku fukeyku WAhu Au fukeyku rLkkkku yLku
yuLkkeMxkuLkku Wkkuk fhu Au. kwshkk{kt kekeyku yLku fukeyku
ktLkuLke kkukkuk Au. nfefk kku yu Au fu kwshkkLkwt R-koLkLMk,
erzku fkuLVhLMk, RLxhLkux {kwt ke-ze MktkkuLk rMkMx{ kuhu yu
kwshkkLku ykRxe nk kLkke ewt Au. 2013Lkwt kkLx kwshkk
yk ykRxenk {kxu kwMx Mk{kLk Lkezu.
(uf irLkf kwshkk Mk{k[khLkk kkfkh Au)
16
2102 ,u{kkko
1 kk
1 Lwykhe, 2013
kkLx kwshkk - 2013

kkLx Mkr{xu irf hkufkfkhkuLku hk{kt {kk ykikurkf hkufk {kxu s Lkn kfu
koxLk, Qo, oLk k, yknkh ie kuhuLku k irf {kuh[u MkkLk ykkwt Au...
V rnx, {ko k yu f u]rf kku fkhkukh yu hkufkk kuku h ku fheu hke yu
ykthhke Mhu kr kk fhkh wshk Vheke 2013{kt Ak kLx wshk r{xwt ykkus fhk sE hkwt Au.
kLx wshkk r[khk y{efhkk khtke ykh we{kt u{kt yLkuf nfkhk{f kku fhk{kt ykk Au khu
{ rk fkhkukhu yuf {t[ kh ykke f ykkkh kLx wshk r{xk rr kkktyku ytu hksk Wku
yu kk rkk y r[ e {nuh knw wshk kkrkf kku [[ko fhu Au.
xe{ wshk : ku r{xku r[kh fue heu y{{kt
ykku nku?
{nuh knw : 21{e ee Yyk{kt nwr fwhe
ykkrkykuke yrMkh kuk kkohku eu fkhkukh s{kt
rk yu swMkku yk uk {ku nku. fkhkukhk
{knkuu utku kk {kxu {w{tkee huL {kue Wku
sk ykukkuu yuf A nuX kk ru r{xku
yk eo rkqo r[kh kk nk. suu kLx wshkLkwt
k{ ykkk{kt ykwt nwt. kLx wshk wtu nuX
wshku {kk irf hkufkkfkhku yu hkufkku s kukrnf ke
fkot khtw yk kku hksyu kox, tMf]r, Qo, okMk
yu yknkhieu kk irf {kuh[u Mkk ykkkku Lk
fkuo Au.
xe{ wshk : 1998 k wshkwt f yu k
ku hkku Au, {khk { ywkh yk ]rj
fue heu kE?
{nuh knw : 2003{kt skhu k{ kLx r{x kusk{kt
ykwt khu u kkAku Wu~ hks{kt hkufkk ut[e ukku

nku khtw nu {kk uwt hkwt ke. Auk kkkt kkuo{kt wshk
kwt Au yu rfMwt Au rMkwO Au yu yuxu s yrntk
k L x w s hk r{x Au . 2011{kt y{u w s hku
Vkkqof irf fkhkukh fuL kwt nwt. 100ke w
u ku yu 19 khe hksku y u yk u x Vku { o ke {kk
hkufkkfkhkuu ykfkok {kxu s net khtw irf yu khk
{nk {wkyku [[okku kk k fkuo Au. {w {tkeek
rt {kooke kLx wshk 2013 ytk Wf]
yu V kk sE hkwt Au.
xe{ wshk : kLx wshk kAe wshkku irf
rfkuk fue heu kku?
{nuh knw : wshk hkufkk {kxuk ktek Mk hefu
Whe ykwt Au yu yk{ {kk euu kLkue yk kk Lkke
khtw hks hfkhe ykrkof eryku yu {ko
t[ku krhkk{u yk f Lwt Au. kLx wshk r{xu
ykthhke ukyku, rkofkoyku yu hkufkkfkhku{kt yuf
yuz Mkk kk fhe ewt Au. y{u {keyu Aeyu fu hksku
uk kkqko rnx, ELkMxf[h, fkhkukh, tMf]r yu
{kuf ]rj khuku yr{ tkqkokku nfkhk{f Au.
xe{ wshk : kLx wshk r{xk yk{ k fk
kukkuu {kuxk k {ku ?
{nuh knw : khtkhk heu wshkku Vk{koMwrxf, ykuE
yu u, fkkz yu th ykkhe kukku{kt uk yt
yhfkhf hkku Au. wshk hfkhu hksk o{kuf
kkkokk
1 Lwykhe, 2013
17
rfk {kxu yk ku kku Wkhkt kw :k Qo ,

ELkMx f [h zu k{u L x, yku x ku { ku kE yu
yurLyuhe Wkuku, rk rrzt, f]rk fkhkukh,
kox uhu kukku kh ruk furL fheu u{u
qnk{f heu yk kukkuu kukn ykwt Au.
xe{ wshk : k L x w s hku yu f k{kL
w s hkee kE {kxu wt Vkku
ykku Au?
{nuh knw : skhu fkuEkk kuku hkufkk yku khu
k fu khkuk heu su u rMkh{kt hkuskhee fku
We ke nku Au. yksu wshkk wk k{u
hkuskhee knuk fhk yuf kke w fku We Au. u kAe
kk kuk nku fu Wkk kuk. fki hkk wshke {kxu
hkuskhee kwf fkyku We kR Au. hfkhu wkku{kt
fkiku u u {kxu rr fkio fuLku kk Mkkk Au.
hkuskhe Wkhkt ELkMxf[h yuf yuwt kkwt Au suku huf
wshkeyu k eku Au. wshkk k{u k{ 24 fkf
ese kwhe kzk Au yu kkkee kk wrk k fhk{kt
yke Au.
xe{ wshk : kekh uku ru xqtfe {krne ykkku yu
yk uku kkuk nfkhke kwshku fue heu
k kku Au?
{nuh knw : kLx wshk, 2011{kt kk yu fuuzk
kekh uku nku. ko 2013{kt kuskhe r{x{kt kk
u{e rnMukhe wshkk {sq tt u{s wshk yu
u {nk uku [u ukkhe rk fkuku kwhkku ykku.
wshk hfkhwt kkqko u] wshk yu kk [u
ktMf]rf, {krne yu ukkhk ykk k hV furL
Au. {ktzu[hkS, yuykRykh{kt kkr xkWekwt
r{kok kZ ttkkuwt uc Wknhk Au. r{x{kt fuuzk kk
yhfkhf rnMukh hkwt Au. u Aukt kkkt kkuoke wshk{kt
ukkh rrr {tz {kufk kku hkufkk fhe hkwt Au. y{u
ykk hkeyu Aeyu fu ko 2013{kt u{e kekhe r{xu
w {sq ku.
xe{ wshk : k L x w s hk khk V kt M f] r f

ykkkk kkuzkt Wknhk ykkku, sue
ykthhke Mhu kut ukR nku?
{nuh knw : wshk ktMf]rf irk kku yhfkhf heu
{k{ kuku rfk yu ]rj ke hkwt Au. {sq khk yu
ktMf]rf khtkhkk rr htku kku k[k yko{kt wshk
kLx Au. nzkk tMf]rk Rrnk kku hks kkkt {kuowt
t{ Mk Lwt Au. wshke tMf]r fk, {kLk, rhks,
khtkhk, tMkkyku, tkuku, kkk, fef yu {qkuwt r{k
Au. wshkeyku u{e ykrkk {kxu s r Au.
kLx wshk r{x hke yu ykthhke rrrykuu
yuf Mxus kwt kkzu Au yu tMf]rk {L kku yuf {t[ kh
ku Au. r{x ku ke{ kuur rr tMf]rykuk
r{e h kku Mw fhu Au. yk Wkhkt hkWLz xu
fku L VhL, ku [[ko rr hk e yu ykt hhk e
r[khfkuu yk keu ktMf]rf irku hsw fhkw yuf
yut uxVku{o kwY kkzu Au.
xe{ wshk : kLx wshk r{xke irf yMkhku fue
We kR Au?
{nuh knw : kLx wshk ykotk yu rfk {kxuwt
ykthhke Vf e hkwt Au. rhk xku[k r[khfkuu
kkqko rfk {kxu uk fhkk nuwh ykkurs r{x
ytu y{u {keyu Aeyu fu wshk irf ukkhk {nkqko
fuL hefu {k{ku h skR hnuu.
18
1 Lwykhe, 2013
2102 kw
,u{s1 ohkrh{k
rLku uMkkR
sLkku - 2012 : u Mk{k kwshkkLkk rfkMkLkku yusLzk
kkt
eS fnukk fu, rnLwMkkLkLke ykke {kxu uLkk

kku kufkuyu kLk ykwt Au. nu kufkne yu hk
yko{kt kne kLke hnu yu ukLkwt fk{ kk s ukMkeykuLkwt
Au. kwk{eLke stShku kkuzeLku ykk kLkLkkt Mkkukt uLkkh
{ktzeLkk Mkkqk kLkeh zk.~k{S f] {ko k fnukk fu,
ykke krkLk {kku Au, k yu Mkkku skLk yLku Mkthk
k {kku Au.
kwshkk{kt n{k s hk rkLkMkkLke [qtxeyku kuE.
13{e rkLkMkkLke 182 kuXfku {kxuLke [qtxe e ke heku
hMk hne. kk.13 yLku kk.17 rzMkuBkh, 2012Lkk hkus ku
kkk{kt {kkLk yLku kk.20 rzMkuBkh, 2012Lkk hkus
{kkLkk kE. 115 kuXfku Wkh kskkLkk rs Mkkku Mkkkkk
kLku. 61 kuXfku Wkh rs Mkkku {w rhkukk fktkuMk kLku.
kk.26 rzMkuBkh, 2012Lkk hkus kwshkkLkk 14{k {w{tke
khefu kskk MkhfkhLkk zk khefu e LkhuL {kueyu [kuke kh
kk ek.
u{kt Mkkik{kh rfkMkLkk {wkLku ELku kwshkk{kt [qtxe
kuE. su{kt 71.32 xfk {kkLk khk hkLkk 3.80 fhkuz
{kkh Lkkkrhfku kife 2.71 fhkuz kufkuyu kkukkLkku sLkku
ykku. Mk{k u yLku wrLkkLkwt kLk kwshkkLke [qtxe khV
hkwt. fkh fu, kwshkku rfkMkLke yue nhVk hue Au fu
suke MkkiLke WMkwfkk yk uLke hksqr{ Wkh k hnu yu
Mkkrf kLwt. ykh Mkwe{kt ykwt khu kLwt Lknkukwt fu
fkuE [qtxe rfkMkLkk {wk Wkh zk{kt yke nku.
kwshkkLke [qtxeyu Lkkk-k, fku{ fu ukLkku k Au
Qzkze ELku uLku yuf Lkku hkn kkkku. kwshkku yLku
kwshkkLke sLkkkyu u Mk{k knuekh rfkMkLke hksLkerkLkwt
Wf] {kz Mkwk fwO Au. yk s kku Au hk yko{kt kufkneLkku
sLkku 2012.
yk kLke [q t x e nkExu f k kLke hne. fkh fu
Mkkh{k{kuLkk kk s MYk k{kt uk{kt ykk. Mkkr
Lkuxfk MkkExTMk, VuMkkqf, xTxh yLku kk Wkh k
kwshkkLke [qtxe Akue hne. e, kwshkkLkk xufLkkMkue
{w{tkee LkhuL {kueyu kku 3-ze xfTLkkkSLkk ykrzkurTwy {erzkke 250ke w sLkMkkyku{kt kELku kk
yuf fhkuz kufkuLku MktkkueLku yuf Lkwt s Mke{kr[nTLk Mkh fwO. fu{
fu, yk {erzkke rh{kt knuekh fkuE hksLkukkyu

[qtxe[kh yrkLk nkk wO.
Mkkike {nLke kk yu s fu kwshkkLke knwwk yLku Mk{skh
sLkkkyu rfkMkLkku kk kMkt fkuo. rfkMk{kkuo kwshkkLku wLku
w [kEyku Wkh E sk {kxu kwshkkLke sLkkkyu Mkrnkhku
yuf{k k fkuo. kk {kkhkuyu rfkMkLke hksLkerk kMkt
fheLku Mkk Mkku fhkuz ukMkeyku Mk{k k yuf Lkkh ktk
kwhwt kkzwt Au fu nu Lkfkhk{fkkLke yLku k]rfhLke hksLkerk
Lkn [ku, nu u{kt yLku uLkk k{k{ 28 hk{kt rfkMkLke
hksLkerk s [kkLke Au.
Mkk{kL heku khu khu kufkne kktkLke ktwhMk yLku
krk rk Mk{kLk [qtxeLke fkokne kke nku Au, khu khu
kufku{kt yuLxe ELfBkLMke Vpxh, yuxu fu kMkLkrhkue
swkLke [[ko kke hnuke nku Au. khtkw, kwshkkLkk sLkku
- 2012Lke yu rukkk hne fu, yk ku k-ELfBkLMke Vpxh
- kMkLkkhVe kufswk Mkkk kfkku uk-yLkwk {ku.
yu{ fne fk fu, kufku{kt u rfkMkLke q ke Au.
kwshkkLke [qtxe{kt rfkMkLke hksLkerkyu uLkk hksfkhLku
yuf Lkku hks{kko kkke ykku Au. u{kt Mkkike w yLku stke
1 Lwykhe, 2013
kwsohkrh{k
kwshkkLke [qtxe{kt
rfkMkLke hksLkerkyu
uLkk hksfkhLku yuf
Lkku hks{kko kkke
ykku Au
{kkLk khk k kwshkkLke sLkkkyu, uLke

sLkkkLku kufkne kktkLke rk{kt kk
uk kuMkkrnk fheLku kku k kuMkkze
ykku. fkuELke Mkk{u {kk ykkukku fhkke fu
{Lkztk swkkt Vukkke [qtxe Ske fkke Lkke, yuku
Mktuku k knw{ke {kkhkuyu s ykku. Lke kzu hnu yu
s Lkku Mkk[k yko{kt sLkrkrLkr kLke fu yuku {uMkus k
kwshkkLke sLkkkyu E.e.yu{. khk ykku.
rfkMk yuxu wt? kufku yLkwe fu yLku rLknke fu yu
s Mkk[ku yLku hku rfkMk. sLkku 2012 khk yu kk k
WkMke yke fu Mkk[k rfkMk kfe s kufkuLkkt r yLku [qtxe,
kuW Ske fk Au. kwshkkLke sLkkkLkku r{s yu{ k fnu
Au fu, ku rfkMkLkk {wu fkuE kuk fhk {kkke Lkke fu rfkMkkk
kk k {kkke Lkke.
rfkMk yuxu wt? rkse, kkLke yLku Mkzf. kwshkk Mkkk
24 fkfLkk rLkhtkh eskwhXkke k{kkwt hnu Au. kwshkkLkk
74 xfk h-krhkh{kt, uh-uh Lk khk kekLkwt kke
knkU[kzk{kt yku Au. kwshkk{kt Mk[kELke Mkkike w Mkkz
uzqkLku {u Au, kku hhkus Mkhuhk 14 fkf kwkkwk
19
f]rkke ese k kwshkkLkk uzqkkuLku {u

Au. hk Mkhfkhu 56 zkfokuLk Lkkkw fhk Mkkku
nu kwshkk zkfokuLk e Mxux kLwt Au.
rfkMk yuxu wt? kwshkkLkk 18,600
kk{ku kife 94 xfk kk{kuLku kkfe Mkzfke uzk{kt ykk Au.
ykxk s kk{kuLku hk{kt kkzkuLz fLkuxrxeke kk
fLku xrxe {e Au . kw s hkkLkk k{k{ kkw f k{kfku y u
Mhkuskkh kke{ {kxuLkkt fuLku ykukt Au. kwshkk{kt kkyu
skk kkfku k 98ke 99 xfk Au yLku kk Akuze skLkwt {k
Mkkike LqLkk{, yuxu fu, Vk 1 xfku suxwt s Au. suLku Lkk{uk
fhk k hk Mkhfkh frxk Au. u{kt Mkkike w 78 xfk
hkuskkhe ykkkwt hk yuf {kk kwshkk Au.
rfkMk yuxu wt? u yLku wrLkk{kt ykikurkf {qzehkufk
fhk {kxu kwshkk yuf nkx zuMxLkuLk kLwt Au. kkLx
ELuMxMko Mkr{x, xwrh{, {urzf xwrh{, kkLx fkEx
VuMx, hkuMk kkLx Lkhkrk VuMx yLku wt kwt.
kyuMx kE{-hux. yuf Mkfk Wkhktkke fh^w{wk kwshkk.
ktk, Mkk{k yLku Mk{] kwshkk.
20
1 Lwykhe, 2013
2102 ,u{krhk{
1
rMkLkekkLke kkhkee
13{e rkLkMkkLkwt rkkkh krhk{
kufkne{kt kuf{k Mkkuokhe Au. nuhSLk{kt kzuk Lkk rkrLkryku kkukkkukkLke fkorLkck kkk fkokkk {wsk kufMkuk
ykuo Mkr nku Au. Lkkt rkrLkrLke r[khkhkLku Lkwt keXk fuxwt Au, kuLkwt {k k yk kuf [qfkk{kt k kkwt nku Au.
kkukkLkkt rkrLkrLku khu [qtxu Au khu kuLku Mkkk Lkrn, khtkw skkkhe MkkUkke nku Au. yk skkkhe k ku kkukkLkku suLkk{kt rkMk
nku Au, kuLku ykkke nku Au. yk{ [qtxe{kt kuf[qfkku yu sLkrkrLkr {kxu {ktLke kkukkLke rMkLkekkLke kkhkee Au. kwshkkLke
13{e rkLkMkkLke [qtxe{kt 182 W{ukhkuLku [qtxkuk nuh fhk{kt ykk Au. yrnk kwshkk rkLkMkkLke k{k{ kuXfkuLkwt
ykhe r[k hsw fhk{kt ykwt Au.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
(1) ykzkMkk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kxu AkekR LkkhkR
khkfkU
60,704
kLkwke strkk khMkkuk{
ksk
53,091
kkuhzek zkkk nhS
kMkkk
2,092
kxu y{]kk kkR
(sLkkk) w.
715
{Uhk nwMkuLk nkS{k{
he.kk.R. (yu)
1,045
{ktuXe ywMkkkh Rkf
kuskk
1,122
MkkuZk {nukuS hkkS
Skeke
1,931
fuh ykuMk{k kk
ykk
5,051
{ktf 1 khLkk W{ukh [qtxkuk nuh fhk{kt yku Au.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
(2) {ktze rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
Auzk kkhk[t ske
ksk
61,984
kh{kh rfkuhrMktn hksuLMkn
khkfkU
53,478
{nuhe LkkhkR uSkR
kMkkk
3,628
kZe rsfw{kh fhLkkR
Skeke
12,720
kkkek ukMk kkkR
he.kk.R. (yu)
491
Mkw{hk ywhf fkMk{
kuskk
466
Mktkh {e {eXwkR
sLkkk (w)
436
ykh hkwkR fkLkkkR
ykk
555
kZe hk{ Lkhks
ykk
560
wRk kwk{nwMkuLk Mkku{k{
ykk
1,752
uke ktrkk fh{e
ykk
3,422
(3) qs rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. kuZek y{ehye nkSnwMkuLk
khkfkU
60,201
2. zk. Lke{kkuLk yk[ko
ksk
69,174
3. {nuhe zkkkkR wkR
kMkkk
1,584
4. AhkLke yY {wfwLhk
Skeke
2,991
5. kkuhek {LkMkw rk{kR
kuskk
428
6. Mkw{hk nMkLkkR ykuMk{kLkkR s. (w.)
283
7. Mkr{ MkwrLkfw{kh kMk
Mk{.kkxeo
427
8. ykhk Mke{ {hkR
ykk
516
9. hkskkuh kusfw{kh [tkfk
ykk
2,092
10. rnhke hk{S rS
ykk
16,254
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
(4) yth rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
ykrnh kMkkR kkukkkR
ksk
64,789
sk Vfeh{k{ Mku{kLk
kMkkk
2,073
e.fu. nwtk
khkfkU
60,061
kwtMkkR kkkwkwhe W{ukwhe
Mk{.kkxeo
1,430
zu Lk~k{Mkn Swk
ku s kk
603
xek {kSkR kkukR
Skeke
2,514
zu kukuLMkn hSk Mkn
{k.s.kk.
1,313
kzf h{swkR {hkR
ykhkeykR
953
krk skekR {uSkR
ykk
3,640
(5) kktek{(y..) rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1.
fku[hk rfkuhkR fkLkSkR kMkkk
4,786
2.
[kzk sekuLk ySkkR
khkfkU
51,675
3.
{nuhe h{u Ahks
ksk
72,988
4.
fktXu[k MkwhukR nwkR
sLkkk(w)
1,084
5.
zktkh u{fw{kh hkLkk
Skeke
2,769
6.
kek kSkR fkhkkR
Mk{.kk.
1,052
7.
{wAzek hk{SkR LkkkR ykhkeykR
1,296
8.
{kktk nu{hks uhkskR
ykk
2,713
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9
10
(6) hkkh rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
kzk kkkwk {uS
khkfkU
kxu kSkR h{ekR
ksk
hkXkuz ykkkkR Bksh
kMkkk
kek kLkkkR fukkR
Skeke
Mkkutfe h{u {kkkR
Rskk
nkkuh e{k{t RM{kR
kuskk
{nuhe MktkkR zkkkkR
ykk
{kY ukekR zkkkR
ykk
hkskqk kkkwkR kLkkR
ykk
Zek n{ehkkR keskR
ykk
{uu {kku
46,064
55,280
2,054
1,819
552
675
1,338
1,225
3,975
5,157
1 Lwykhe, 2013
krhk{
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(7) k rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
Xh [twk kushk{kR
Lku. fktkuMk kkxeo
30,185
Xkfkuh kuLkekuLk LkkkS
khkfkU
60,729
kxu([kihe) tfhkR kehkR
ksk
72,640
MkUk fkkR {kukR
kMkkk
2,415
kkhuke kkkkR SkkR
kuskk
2,648
wtsh ykufkR kehkR
Skeke
2,389
Xkfkuh ktkS LkkkSS
ykk
4,751
(8) khk rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. sukk {nkukR rMkkS
kMkkk
4,036
2. kxu khkkkR MkkkR
ksk
68,517
3. kxu {kSkR [khkkR
khkfkU
65,044
4. suhzek ktrkkR kkkR
ykk
14,074
5. rkue Mkwhu[t zkkk
ykk
2,704
6. kk kkLkkR LkkkR
ykk
7,418
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
(9) kLkuhk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
zke YkkkR [uLkkkR
kMkkk
4,901
kxu uRkkkR fMLkkkR
khkfkU
87,460
kwhkurnk MktkkR hAkuzS
ksk
57,169
Xkfkuh ySkS ktrkS
Mk{kk
2,695
uzk zwtkhMkn khkMkn
kuskk
2,345
fw[kkzek uhS [{LkS
ykk
4,094
(10) ktkk(y.s.) rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. hkze fktrkkR fkkkR
khkfkU
73,751
2. hkze k{kkR ekkR
ksk
46,761
3. kh{kh kkihktkfw{kh {ek
kMkkk
1,852
4. {qe yrLkkR MkkkR
Skeke
1,319
5. Mkkutfe rkkeLkfw{kh hkswkR
sLkkk (w)
1,113
6. kwtkzek {nuLkR fuhkkR
ykk
12,432
7. Mkkutfe Mkku{kkR kh{kkR
ykk
8,419
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
(11) zkk{(y..) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kuk {rk suXkkR
khkfkU
90,375
kuk VfehkR hkkkR
ksk
68,536
MkU{k e{kkR kkkwkkR
kMkkk
1,156
kkuhik LkrLkkR kkukxkR
Skeke
686
[kink LkhuLfw{kh {kunLkk
kuskk
686
kh{kh k{kLkkR {uXkkR
Mk{kk
687
21
7.
8.
Mkkuk kkik{kR fkLkSkkR sLkkk (w)

1,672
kh{kh sufw{kh u{[tkR
ykk
5,190
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kxu {nufw{kh y{]kk
khkfkU
75,097
krk kkukR {kk
ksk
69,813
rknkhe LkMkYkkLk
kMkkk
737
{ukzk [{Lkk u{[t
kuskk
223
kun ekkkR SkkkR
Mk{kk
507
kMk {LkwkR stfh
Skeke
764
e{ke khMkkuk{kR hk{SkR hekkR (yu)
270
kkfkz kekR Rkkne{kR
ykk
290
[kihe hksufw{kh rhMktkkR
ykk
199
swzk kLkMkwtkkR nu{hkskR
ykk
265
wt ys{S kkeS
ykk
301
kh{kh AkLk[Lhks LkkkR
ykk
630
wkzek ehMktkkR khkekR
ykk
3,092
e{ke ykufkR kk[tkR
ykk
5,269
(12) kkLkkwh rkLkMkk {kkh rkk
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
(13) zeMkk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
uke hksuLfw{kh wzkk
khkfkU
48,581
kh{kh RhkR hSkR
kMkkk
1,811
kuk ekhkR kuzkS
ksk
66,294
zke {kkuLk kSkR
kuskk
1,791
hkLkuhk ys{S LkkkwS
Skeke
2,454
kn {eLkkkuLk MkwkkukR
hekkR (yu)
415
ykuz LkhkskR fhLkkR
ykk
320
Akkek ktrkkR RhkR
ykk
537
Xkfkuh h{kR MkhkhS
ykk
537
Mkkutfe hkS LkkS
ykk
856
hkek kehe[t {e[t
ykk
1,605
{ke {tkS {YkS
ykk
21,148
nzek qhkkR rnkkR
ykk
9,024
(14) ekuh rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
[kink fukS rkS
ksk
hkkhe kkukkR n{ehkkR
khkfkU
whek ukS kkkkS
Skeke
hkskkuh hkkR fkwkR
Mk{kk
MkkuLku[k RhkR kkkR
kuskk
u {nuLfw{kh kkhuhS
ykk
kuk nehkkR u{kkR
ykk
Mkkutfe fukS
ykk
{uu {kku
76,265
55,456
4,196
627
683
1,102
12,882
4,175
22
1 Lwykhe, 2013
2krhk{
102 ,u{ 1
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
(15) fktfhus rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kLkkwhk khekR kkR
khkfkU
73,900
{fkk kkkR {kLkkkR
kMkkk
3,178
kuk rfkeoMkn kkMkn
ksk
73,300
fkukhkzek {uYS y{kkS
ku s kk
3,825
Xkfkuh rfkMkn {kLkMkwtkS
Mk{kk
1,995
uMkkR RhkR {nkukR
Skeke
7,371
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
(16) hkLkkwh rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
Xkfkuh LkkkhS nh[tS
ksk
69,493
kh{kh MkwhukR kkukkR
kMkkk
2,159
hkXkuz kMkn zkkS
khkfku
65,659
ykh hksukR {kR
Mk{kk
2,277
[kihe {u{kkR zkuMkkkR
Skeke
2,256
kh{kh RhkR LkkLkSkR
kuskk
585
Xkfkuh kkuS ykukS
ykk
716
Xkfkuh kLkS kkkwS
ykk
1,542
kwthk stkk {w{SkR
ykk
1,462
hkz {uhkkR hkkR
ykk
5,225
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
(17) [kM{k rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
[kihe h{ufw{kh LkkkkkR
kMkkk
2,794
Xkfkuh rLkukR ykkkS
hkfkt
66,638
Xkfkuh rekfw{kh rhkSkR
ksk
83,462
kMk {khftzhk Rhk
Mk{kk
1,410
Xkfkuh fktrkS kkukxS
ykk
478
Lkkzkuk LkrLkkkR ykkR
ykk
934
kxu kkukxkR {rk
ykk
1,150
kxu h{ukR kkukR
ykk
1,535
krk SkuLfw{kh strkkR
ykk
2,439
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
(18) kkx rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
Xkfkuh ukS kkkS
khkfkU
uMkkR hAkuzkR {neSkkR
ksk
kh{kh {kLkkR y{hkkR
kMkkk
Xkfkuh hukS kkkS
kuskk
Xkfkuh kS kuS
Mk{kk
kxu ykufw{kh zkkkkR
r.rn.Mkt.
kxu {kunLkkR rnhkkR
Skeke
Xkfkuh hSkkR [{LkS
ykk
zkuzek h{ufw{kh LkkeLkkMk
ykk
uMkkR fkLkSkR {kukekR
ykk
kxu fukLkfw{kh skkkR
ykk
{uu {kku
61,353
67,224
902
287
288
296
6,443
408
381
17,110
530
12.
13.
14.
15.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
kh{kh LkkLkSkR fktrkkR

ykk
574
kh{kh hLkkkR ehkkR
ykk
2,080
krk ekkuLk hkkR
ykk
1,927
{nuhe fLkwkR whkkR
ykk
3,829
(19) rMkkwh rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kxu fktrkk Mkktf[t
kMkkk
2,518
kMk sLkkhk
ksk
61,694
hkskqk ktkMkn [tLkMkn
khkfkU
87,518
Xkfkuh {nufw{kh kwkkS
Mk{kk
1,396
kxu hk{kR uRkkhk{
Skeke
373
Xkfkuh ktkS nh[tS
ykk
469
Xkfkuh {kunLkkR LkkkSkR
ykk
742
kxu rekfw{kh ek[t
ykk
2,586
kxu h{ukR Rhk
ykk
2,088
{fkk hAkuzkR nehkkR
ykk
2,406
(20) uhkw rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
zke hkMkn tfhS
ksk
68,195
Xkfkuh kkkwS Ws{S
khkfkU
49,809
{fkk yhkR {Vkk
kMkkk
1,494
Xkfkuh hAkuzS kwtS
yuMkeke kkxeo
908
kxu rkR su[tkR
Skeke
1,826
hkskqk rfhexfw{kh {Mkn
ykk
4,515
(21) k rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
zk. ykk kxu
khkfkU
51,507
[{kh iukfw{kh tfhkR
kMkkk
1,696
kxu LkkhkkR wkMk
ksk
75,708
[kink fLkwkR LkkwkR
kuskk
1,059
kxu r[hkkfw{kh MkkekkR
Mk{kk
530
fkLkwtkk thk [tkkk
ykk
530
Xkfkuh hkS kkkqS
ykk
705
kxu ytkkk kekR
ykk
3,749
(22) rMkLkkh rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
u rnkuLfw{kh LkhuLkR
kMkkk
kxu rkfu kukR
ksk
kxu kukkR [kwhkMk
yuLkfuke
[kzk hkS nkS
Mk{kk
[kihe hkkR u{hkR
hkxe kuf
Xkfkuh {kLkMkn ku[hMkn
Skeke
{uu {kku
2,078
76,185
46,786
1,154
720
981
1 Lwykhe, 2013
krhk{
7.
8.
9.
10.
kxu strkk hukkR

sLkkk (w)
514
kh{kh zkkkkR kkkR
kuskk
1,109
[kink RMkwkkt uhkt
ykk
1,272
Xkfkuh ys{uS fukS
ykk
10,274
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
(23) ku[hkS rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
hkkh hksuLMkn WuMknS
khkfkU
61,991
kxu hsLkefkLk Mkku{kkR
ksk
68,447
kk RLSkMkn {nuLMknS
Mk{kk
1,209
kxu rfhexfw{kh zkkkkR
Skeke
13,998
kxu fw{kh nkkR
kuskk
594
kh{kh uSkR hrkk
sLkkk(w)
637
[kink ykkMk{ekt kktzk{ekt
ykk
2,028
kxu SkuLfw{kh nhekR
ykk
4,100
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(24) fze (y..) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
[kzk h{ukR {kLkkR
khkfkU
84,276
kkkwkR hkkkR
kMkkk
1,816
fLkkuzek rnkw
ksk
83,059
hkk LkkeLkkR kkukxk
Mk{kk
1,131
MkuLk{k y{]kkR fktrkkR
Skeke
1,769
[kzk {e[t kqtkR
ykk
1,766
kh{kh rkhekR {kR
ykk
3,191
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13
14.
(25) {nuMkkk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
kxu Lkxhk rkkkBkhkMk
khkfkU
kxu LkerkLkfw{kh hrkk
ksk
kh{kh h{ukR SkR
sLkkk (w)
fwhue nMkLkkR hMkwkR
ykk
[kzk SwS SS
ykk
Xkfkuh sekS kkMktkS
ykk
Xkfkuh kLkS ykkkS
ykk
kxu rLkkufw{kh {VkS
ykk
kxu {nukR kukR
ykk
kh{kh hsLkefktk {kunLkkR
ykk
kkke rLkkfkye WM{kLkkLk
ykk
kkrk rLkYkkkuLk Lkxhk
ykk
Mkukk kehnwMkuLk yhVkR
ykk
Mki Rkkne{{ekt kkw{ekt
ykk
{uu {kku
65,929
90,134
704
219
151
564
593
214
311
235
300
295
959
2,971

(26) rkwh rkLkMkk {kkh rkk
{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
1. kxu fktrkk hk{kkR
ksk
2.
Xkfkuh {kLkMktkS kwtS
kMkkk
{uu {kku
61,970
1,174
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
23
kxu nkkR RhkR

khkfkU
70,729
kxu fLkikk fuk
hk kuf
1,133
kxu rkR {kwhkR
Skeke
933
kxu rkkeLkfw{kh {^kk
kuskk
418
kxu MkkuLkkuLk trkkR
Mkkk
946
kxu kukR f[hkkR
ykk
919
hkXkuz kMkn rMkn
ykk
5,453
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13
14.
15.
16.
17.
18.
(27) n{kLkkh rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
[kzk hksuLMkn hSkMkn
khkfkU
85,008
zu h{Mkn LkkkwMkn
kMkkk
1,550
kxu VwkR kuzkkR
ksk
72,652
[{kh kkkR SkkR
kuskk
1,063
[kink e{Mkn {Mkn
Skeke
387
kku[ R{hkLkkLk nuYkLk
Mkkk
292
fkS VkYfr{kt {nukwkr{kt
ykk
142
fkhe {w{ye WM{kLk{ekt
ykk
207
[uLkk MkwhukR LkkkhkR
ykk
228
ktkk {kukeLkkR yfkhkR
ykk
458
kh{kh h{kR kwtkR
ykk
266
kh{kh MkhkhMkn kLkMkn
ykk
1,895
hkXkuz hk{Mkn khkkMkn
ykk
659
fh nMk{wkR kwtkR
ykk
1,354
kuk WuMkn kkhS
ykk
807
u yM{kR MkkhnwMkuLk
ykk
3,394
rMkkkR R{hkLk {n{kR
ykk
2,769
Mktke {wMkkfkR s{kkR
ykk
1,467
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(28) Rzh (y..) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kte [twkR {w[tkR
kMkkk
3,467
kuhk h{k Rhk
ksk
90,279
Mkkutfe hk{kkR rh[tkR
khkfkU
78,899
y{eLk eYkR kwtkR
Skeke
2,110
[kink fLkwkR hkSkR
sLkkk (w)
1,763
fh kLkkkR fkuhkR
ykk
2,349
Mkkutfe LkxhkR kkukkR
ykk
3,975
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
(29) uzkk (y.s..) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
fkuxk yrLk
khkfkU
88,488
kh{kh fktrkk {koS
fkukkR ({k)
3,619
kkhke hu{kkR LkukkkR
kMkkk
1,355
{fkk kukR nwkR
kskk
38,351
zke ukkR nehkkR
fkukkR ({k.u(e)
1,169
zk{kuh fuhuLMkfw{kh ySkfw{kh
Mkkk
789
24
7.
8.
9.
10.
1 Lwykhe, 2013
2krhk{
102 ,u{ 1
zk{kuh MkkkkkR nku{kkR

kLkus
903
Mkkukk MkSkR kkS
Rskk
1,171
Mkkutfe AkLkkR fukkR
Skeke
1,956
ktke Y{kkR yhskR
ykk
11,294
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(30) rkuzk (y.s..) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
yrLk urkkhk
khkfkU
95,799
hkze SkkR {ktLkkkR
kMkkk
3,052
{rzk rLkkkuLk nMk{wkR
ksk
64,256
hkze rkkeLkkR LkkLkSkR
sLkkk (w)
1,612
kk{uke ufw{kh nehkk
Skeke
2,181
rLkLkk{k rekfw{kh e{SkR
ykk
1,830
Lkhu kkwMkk Mkku{LkMkk
ykk
6,366
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
(31) {kuzkMkk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
Xkfkuh hksuLMkn rMkn
khkfkU
88,879
kh{kh rekMkn kMkn
ksk
66,021
kt[k kkkR kwkR
kMkkk
1,181
kke fukS fkkS
fkukkR ({k.u(e)
695
kxu yLktkkR tfhkR
Skeke
1,624
kxu Mkwhufw{kh trkk
ykk
5,854
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
(32) kkz rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
kk WuMkn kwtS
ksk
kuk {nuLMkn tfhMkn
khkfkU
ktzk {nufw{kh nehkkR
Mkkk
kxu [wLkekR kkkkR
ykk
Mkkutfe fwkuhMkn AkLkMkn
ykk
Mkkutfe hk{Mkn YkMkn
ykk
{uu {kku
38,723
74,646
1,977
28,859
2,617
6,873

(33) ktrks rkLkMkk {kkh rkk
{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
1. [kink sMknS {kLkMknS
kksk
2. kkhik {nuLMkn f[hMkn
khkfkU
3. hkXkuz hksuLMkn kqtsMkn
kMkkk
4. [kink ytsLkkkuLk hSkMkn
Mk{kk
5. uke khufw{kh r[t
k. s.
6. kk LkhuLMkn SkMkn
k.Lku. s.
7. kk n{kMkn kusMkn
ku.hk kkxeo
8. kxu rLkrfw{kh {eXkkkR
Skeke
9. kxu yhkR ytkkk
ykk
10. kkLkkk {n{Vef ywfkh
ykk
{uu {kku
69,083
76,097
1,362
380
584
584
999
1,654
2,716
5,881
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(34) nukk{ rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
Xkfkuh hkurnkS [twS
ksk
58,746
hkXkuz fk{eLkekk qkuLMkn
khkfkU
61,043
hkXkuz nkokR ktrkk
kMkkk
1,282
Xkfkuh hkS yLkwkS
.yk. kkxeo
610
MkkkXek AkLkkR xkkwkR kuf.hk. kkxeo
731
hkXkuz sutkkkR keskR
ykk
1,899
hk rfhexfw{kh Lkxhk
ykk
4,199
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(35) kkteLkkh (rk)rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
Xkfkuh swkS kkkS
khkfkut
79,988
Xkfkuh twS [ukS
ksk
87,999
uke ekkE [e{k
kk
1,513
Xkfkuh h{eku tskE
kykkk
563
kxu iukkE ytkk
wkkk
2,225
kuMk{e rfkuhkwhe [tkwhe
ykk
1,397
kxu kktfw{kh kwk
ykk
3,958
(36) kkteLkkh(Wkh) rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. kxu ykuffw{kh hkAkuzkE
ksk
73,551
2. kxu whufw{kh [whk
khkfkut
69,326
3. khe r[hk xhk
kk
1,045
4. kxu yu{. ykh.
Skeke
1,660
5. kkr hks
ykk
334
6. hkXkuz kkkrtn hkS
ykk
382
7. kkuk wurtn khrtn
ykk
898
8. {wAzek rkw[t {wkE
ykk
2,236
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
{ktf
1.
2.
3.
4.
(37) {kMkk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
[kihe yr{kE nhertkE
khkfkut
78,068
ze. ze. kxu
ksk
70,040
kh{kh rkE ku{kkE
kk
1,238
kxu yBk]kE {kk
Skeke
416
Xkfkuh kS {tkS
ykk
1,351
kxu rufw{kh khkuk{k
ykk
1,120
kkr rkE ehk
ykk
3,216
(38) fku rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
zko. ywkE fkek kxu
ksk
Xkfkuh uS [twS
khkfkut
kxu {nufw{kh f[hkk
kk
Xkfkuh kukkS [wtzkS
Skeke
{uu {kku
64,414
64,757
1,182
543
1 Lwykhe, 2013
krhk{
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
fkkzek y{hekfw{kh fktrk

ykk
222
[kinkk wk{nwu W{hkE
ykk
248
Xkfkuh {kS ytkhk{
ykk
5,586
Xkfkuh hkS {VS
ykk
217
kkhu yYkku ekkE
ykk
281
kekfe n{wk
ykk
307
{fkkk yrfw{kh ku{kkE
ykk
260
kkuk h{ukE uSkR
ykk
635
kkuk rku sekE
ykk
1,575
k rwkk Akuxkk
ykk
2,870
(39) rh{kk{ rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. 5xu useu rr5fw{kh
khkfku
84,930
2. 5xu kSkE khkkE
ks5
67,947
3. kuk {nuLrtn ykkkE
5k
2,016
4. {fkkk kwwkE y{kkkE
ku s 5k
2,049
5. kkuk rfkuhkE {nkurtn
y5k
4,043
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
(40) Mkkt rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
hkXkuz f{kkE SkE
ks5
5xu fh{ekE rhSkE
khkfku
kn sukE {nukE
5k
{uu {kku
69,305
73,453
2,389
5xu {uoLkE hkkE

Skeke
1,506
5k fkue rh{kE Y5kkE
y5k
590
ke kkkE {kSkE
y5k
691
5Xkk sVhk skuhkkhk
y5k
1,509
kkuk y5urtn qk
y5k
4,329
(41) kxkuzek rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kuk hkswkE ukE
kk
1,761
kxu ykteu {Vk
ksk
1,54,559
kxu h{ukE knkkE
khkfkut
44,204
kxu r[hkkE hkE
Skeke
2,829
ktk ykfk ufet
ykk
438
sh sefw{kh AkuxwkE
ykk
346
Xkfkuh [trtn skrtn
ykk
477
kxu wts eke[t
ykk
586
{nuk hknw [e{kE
ykk
2,236
(42) uskwh rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
1. [kinkk rfkuhrtn kwk
ksk
2. {fkkk stkE hk{SkE
kk
3. kXkk {wwok yfhk
khkfkut
{uu {kku
1,13,507
879
72,522
kuskk
25
4.
uke yskE fwkE
840
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
i fkihye Vikye
ku.kk(R.)
300
rfhkk rkffw{kh htkE
Skeke
2,133
kh{kh r{rtn sxwk
rrnt
141
u kfehnwu ShkE
{kk
755
kutfe rkkuk [twk
s. (w.)
156
ykheV VkiS
ykk
173
kkuk (Xkfkuh) rkf wkkE
ykk
453
{uf nuk s{kkE
ykk
464
e{kE ys{uhe xwhku
ykk
501
krk rhswt {kuertn
ykk
2,164
(43) xk rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. kxu ywfw{kh hkSkE
khkfkut
48,648
2. zu kekrtn rtn
ksk
95,580
3. hkz iukE ktzkkE
yu.e.ke.
4,633
4. {ko hk{fero shk{
kk
539
5. ftkhk rfhkkE ku{kkE
{kkk
315
6. kxu rkufw{kh SkE
Skeke
1,444
7. k whukE {nkehkE
s. (w.)
189
8. ys{uhe Rek ekE
ykk
261
9. yLkhe {nkuB{hke whRMk{
ykk
319
10. kh {u k~k{kE
ykk
406
11. kXkk {ku{ek yhVk
ykk
2,277
12. Xh ku{ kuuLkE
ykk
383
13. i hw{ekt i{ekt
ykk
606
14. i ywye hfye
ykk
1,275
15. te kW R{kR
ykk
2,604
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(44) yueMkrks rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kn f{ufw{kh kwk
khkfkut
29,959
[kzk Rku sukE
kk
926
kn hkfu
ksk
1,06,631
wk reu rkwkR
{kkk
767
ktzk k]ru nhukE
Skeke
9,075
hk krf
kuwu R.(f.)
609
kutfe {kkkE nehkkE
kuskk
3,126
(45) Lkkhkwhk rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. kn yr{
ksk
1,03,988
2. huek fkSkE wkE
kk
1,360
3. zko. SwkE e. kxu
khkfkut
40,653
4. f{ukE kwkE
s. (w.)
658
5. kh{kh rkE nehkkE
kuskk
889
26
6.
7.
8.
9.
10.
1 Lwykhe, 2013
2krhk{
102 ,u{ 1
Xkfkuh [twkR swnkS

ykk
279
kx {kunkE kehkS (khe)
ykk
253
kh{kh hkAkuzk {kek
ykk
343
kh{kh hrfkE kSkE
ykk
250
kn rn{ktw r{kE
ykk
1,487
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
(46) rLkfku rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
yLkhe rkfye y{ehyun{
u. fkut.kk.
5,208
kkuhe hrtnkE shk{kE
khkfkut
39,584
kh{kh whukE zkkkkE
kk
1,266
kt[k se RhkE
ksk
88,886
kutfe zkkkkE
kuskk
713
kxu wtskE [twkE
yuMkeke kkxeo
329
kXkk {kk {ek
R.s.kk.
228
hk ehuLfw{kh hk{M{knkh
s. (w.)
198
zko. t e. kxu
Skeke
4,870
i {ku.VkYf rhkye
{kk
512
kh xhk RhkE
ykk
382
kxu {kkE hk{SkE
ykk
348
{whe s{eynu{ {nuw
ykk
556
rr kunkkE wkkE
ykk
1,524
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
(47) Lkhkuzk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
fxuhek efw{kh {kuShk{
kk
2,502
hkz kkE whkkE
khkfkut
37,981
kkke r{oku wrkE
ksk
96,333
rnkuk tfhS SkS
kuhkkk
1,020
kukk ktfskE ktfh
Skeke
4,451
kutfe iukkE SkkE
hekkR(yu)
838
kxu r[t nehkk
ykk
699
{kunke hk{[t zuxkhk{
ykk
1,640
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10
(48) XhkkkkLkkh rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
fkfzek kE kuhkE
ksk
88,731
[kinkk rufw{kh tfhk
fk.kk.ykuV R.
1,214
fkwkE ukkE
kk
1,148
kxu eku kkfw{kh
khkfkut
39,480
k kkke
hkkk(yu)
521
wrk st ku{kkE
kykkk
247
ktkke qkuLkE SkE
Skeke
6,708
fkukke {wkE kE
ykk
245
{ko rsufw{kh Whk
ykk
576
zko. kukhk fktrk kkE
ykk
1,947
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
(49) kkkwLkkh rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kxu ukE {k
kk
1,283
hkskq sYkrtn ehkrtn
ksk
51,058
kuhk hku zkkkkE
hk.kk
3,185
~kke eYkE XkfhekE
khkfkut
48,455
kxke {wfukE {kkE
Skeke
3,006
{u{k nkYkE ekE
{kk
260
zko. khkkE xe. ut
kk
207
i feynu{ yeyk
ku.hk.kk
139
yLkhe {kunt{nwu ekfnwu
ykk
157
kXkk sVhk skhk
ykk
2,584
kXkk rVhkusk nVek
ykk
430
hkXkuz khkkE SkE
ykk
244
hkXkuz rkwk nhSk
ykk
545
kkuk fkSkE kkkE
ykk
1,172
(50) y{hkRkze rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. fkuhzek fkkkE ykSkE
kk
3,645
2. Ze rkekE kukkkE
khkfkut
43,258
1,08,683
3. kxu n{wkE ku{kkE
ksk
4. [wuoe yrfw{kh qokk
hkkk(yu)
1,001
5. kxu rwkE hkAkuzkE
Skek
1,876
6. kkxkkrzk {kkE u{kS
fkukk ykuV R.
704
7. rxf fikk {kkS
ykk
689
8. rf{ko kkuL kt
ykk
1,356
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
(51) rhkkwh rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
u kMkweLk knekweLk
khkfkU
swek yw {wkh Lkwh{nt{
kMkkk
kkhkux hk
ksk
k ykfk (yuzkufux)
s.(w)
kMkkh hksuekuLk {Lknhk
zukMkkk
y fiw{
ykk
eVk Mk{MkweLk LkMkeYrLk
ykk
kkte Lkhu
ykk
Mkkutfe eYkR
ykk
kkkkkLk kwk{hMkw kwk{Lkke
ykk
r{kk W{hkR ykhk{kR
ykk
Mkkutfe MkwhukR trkkR
ykk
u kwk{hMkw RM{kRkR
ykk
u {kun{ VkYf nwMkuLk{ek
ykk
yLMkkhe nwMkuLkkR
ykk
e{ke h{ukR wkMk
ykk
{uu {kku
60,967
763
58,346
521
245
116
85
89
106
108
137
185
238
693
248
1,111
1 Lwykhe, 2013
krhk{
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
(52) s{kkwh-krzk r.Mkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kXk {nh hnu{kLk yswo{tkLk
kMkkk
1,093
qk ykuf
ksk
48,058
rMkkkR Mk{ehkLk ShkLk
khkfkUu
41,929
Mki ykkV kkrnhye
fkukkR ({k.)
522
kXk wMkwVkLk nkekkLk
Mkkk
194
sukR kkeMkk
Skeke
713
[kink {kun{Mkehk kwk{ {kuneweLk
ykk
151
kufek rkR ktkkhk{
ykk
447
u hVefw{whMkeLk yw hnu{kLk
ykk
980
fkkekk MkkkehkR
ykk
30,513
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
(53) {rLkkh rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
f~k rMkkko tkhk
kMkkk
1,251
LkhuL {kue
ksk
1,20,470
ukk MktS
khkfkUu
34,097
k rLkku (khkke)
fkukkR ({k.)
1,098
[kzk y{hMkn kkhMknS
k.sLkkk
201
kh{kh SkR hk{kkR
zukMkkk
245
zku. rLkukR LkkkR kxu
LkkrLk{t
187
{h[tx skekR yhkR
Mkkk
292
wf khu (kuuLkkk)
ykk
478
{kfLk kLkkR kR
ykk
1,488
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
(54) kee{zk(y..) r. {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kh{kh kehe
ksk
59,272
kh{kh iuk {LkwkR
khkfkU
73,573
Mktkek LkhuL
kuMkkk
972
{fkk uuLkR kSkR Skeke
901
{fkk hrkk rkskR
s.(w)
536
kh{kh rkf
ykk
389
kh{kh MkwhukR kkkR
ykk
685
Mkkutfe kkekuLk hkkR
ykk
1,513
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
(56) yMkkhk(y..) rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. ke {kunLkkR {kLkkR
kMkkk
1,945
kxu hsLkefktk {kunLkk

ksk
76,829
Mkwhsfh {tkkR nehkkR
khkfkUu
41,786
kh{kh [tLk yuMk.
Skeke
1,193
Lkkzek swkR LkSkR
kfkU
583
hkXkuz LkkhkR SkR
ykk
540
hkXkuz kukufw{kh fktrkk
ykk
873
zku. MkkuLkkhk fktrkk kkLkkR
ykk
1,516
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
(57) MkkuR rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
[kinkLk skekR fukkR
kMkkk
2,983
kxu kkkwkR s{LkkkMk
ksk
95,813
kkhik {kR ytkkk
khkfkUu
58,180
fkue kxu MkwhukR fhLkkR
Mkkk
1,080
ksuhk hksukR suhk{kR
Skeke
7,363
u nMk{wkR
Mkxkk
701
{fkk kkkwkR k{kkR
kuskk
463
hk fktrkkR kkkR
ykk
663
[kink f{uMkn MkwhMkn
ykk
714
kxu skkkuLk rkkeLkkR
ykk
1,466
kkhkux qkuL ekkR
ykk
1,178
hkskwY rfhexkR sk
ykk
3,314
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
(58) kufk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
[kzk w{LkMkn kkkkR
khkfkU
56,397
[wzkMk{k wkuLMkn {Lkwk
ksk
75,242
kktz kRkkR fkwkR
kskk
2,644
kxu hksu skR
Skeke
1,396
{eh Lk~k{kR kwkR
kuskk
408
kk rfkeoMkn nu{kMkn
ykk
630
kkR ywMkkkh kwk{hMkw
ykk
617
{fkk kwkR kkukxkR
ykk
3,628
kuk ykuMkn MkwYk
ykk
3,311
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
(59) twfk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
fkue kxu kSkR [kwhkR
ksk
77,573
kkuhnk rLkkukR ekkR
fkukkR ({k.)
1,509
kkunu {ekkkuLk wkMk
kMkkk
741
yu{. yu{. kn
khkfku
49,296
uMkkR hkfw{kh LkkLkkk
Skeke
1,553
exkuhk skekR nhekR
ykk
668
{uek kxwfkR SkkR
ykk
831
ukz ykkR hkkR
ykk
1,524
Mkhik eYkR y{hMknkR
ykk
4,669

(55) Mkkkh{ke rkLkMkk {kkh rkk
{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. kxu yhfw{kh kktzkk
ksk
1,07,036
2. kxu hkfw{kh kkUrk
khkfkU
39,453
3. kh{kh uuL kLkkkR
kMkkk
1,527
4. kt[k rkkeLk fktrkk
Skeke
1,943
5. zku. {wfwt rMkLnk (yuzkufux)
Lw Mkku{w
1,860
27
28
1 Lwykhe, 2013
2krhk{
102 ,u{ 1
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(60) Mkkzk(y..) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
{fkk LkhukR kukR
kMkkk
3,670
{fkk kwLk{kR fkkkR
ksk
65,404
{fkk {Lknhk {kLkk
khkfkUu
54,764
kkurn MkwhukR nhkkR
Skeke
2,911
kek ys{kR hkkkR
ykk
1,298
fku[kzek kkkkR ykkR
ykk
1,907
{fkk WfkkR y{hkkR
ykk
3,093
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
(61) e{ze rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
hkk rfhexMkn skwk
kskk
70,642
fkue kxu Mkku{kkR kktzkk
khkfkU
92,203
Mkkutfe rLkukR AkLkkR
kMkkk
1,826
[kzk {nuLfw{kh {kLkkR
hekkR (yu)
490
kh{kh Mkhk{kR kkkR
Rskk
337
Mkkutfe rMkn Mkk{kMkn
Skeke
2,560
[kink eYkR su{kkR
ykk
345
zke {kunLkkR kwMkekR
ykk
277
kh{kh kukek kLkkkR
ykk
384
hkXkuz kkLkkR kwtkR
ykk
1,344
kkek yukkR WfkkR
ykk
673
Mkik kSkR LkkLkwkR
ykk
1,996
{eXkkhk n{kkR fkLkSkR
ykk
5,103
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
(62) Zk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
ykhk Lk~k{kR fkLkSkR
kMkkk
1,919
kue kkokuLk LkhuLkR
ksk
83,049
kMk rn{kwt [e{Lkk
khkfkUu
65,491
fkh kukR kkuLkkR
sLkkk(w)
865
kxu RhkR LkkwkR
Skeke
2,694
{fkk WfkkR y{hkkR
Rskk
339
{ Mkwu{kLk nMkLkkR
ykk
467
xwtzek u{SkR ehSkR
ykk
844
Xkfh Mkkek[t kLktkR
ykk
348
kh{kh wkR kkufkR
ykk
581
kkek rMkefkR ykwkR
ykk
861
k khMkkuk{kR rnhkkR
ykk
1,079
kzek fkLkek rXkR
ykk
3,080
{ktf
1.
2.
3.
(63) [kuxek rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
Vkukhk uSkR kkukR
khkfkU
{xwzek {LkwkR tfhkR
kMkkk
[kink k{SkR e{SkR
ksk
{uu {kku
60,139
2,570
72,111
4.
5.
6.
Lkkfek nfkkR {kunLkkR

Skeke
2,993
kkuMkek fkLkSkR hk{SkR
yktMkkk
1,771
Mkkhk [kukkkR ALkkkR
ykk
4,250
(64) ktkk rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. fkzek strkkR hk{SkR
ksk
87,621
2. Mkkutfe uSkR kkufkR
kMkkk
2,350
3. kxu ukR nhekR
khkfkUu
70,218
4. kh{kh ehskR kkukxkR
Skeke
12,911
5. kxek LkkhkR funhkR
Mkkk
530
6. fkue MktkR ehskR
ykk
591
7. kxu fkieffw{kh wkR
ykk
308
8. kxu skekR fkLkSkR
ykk
326
9. tke {nkMkwkR y{]kk
ykk
491
10. kxu rLkkeLkfw{kh ehskR
ykk
783
11. kh{kh MkSkR fhLkkR
ykk
1,222
12. hkXkuz LkkkhkR nhSkR
ykk
1,297
13. Mktke iukkR ktrkk
ykk
5,392
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
(65) {kuhke rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
y{]rkk fkLkek ek
ksk
77,386
rksu {uhk
khkfkU
74,626
Mkkutfe {LkwkR uSkR
kMkkk
2,266
ukkfk skekR kSkR yk{Mku
669
kLkkhk {LkkuskR ShkskR
Skeke
1,781
Xkfh ktfskR ktkhk
ykk
486
khik yLkh kkWeLkkR
ykk
1,399
yuMk.ke. {wkkLke
ykk
2,560
(66) xtfkhk rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
fqzkhek {kunLkkR fkSkR
ksk
xkuek n{ehkR Mkkhk{kR
kMkkk
zkek {kLkkR LkSkR
khkfkU
fwkkk ykwkR fLkwkR
sLkkk(w)
e{ke ehskR fkLkSkR
Skeke
fkkhk ekkR fh{ekR
ykk
fkMkwLk kukufw{kh hk{kR
ykk
[kzk h{ukR ekkR
ykk
zu Mkkwk y{hMktk
ykk
kkzk {uokR ekkR
ykk
kzMkwtrkk {LkSkR zkkkR
ykk
ukku {Lkek yhskR
ykk
{uu {kku
63,630
3,283
48,223
1,066
11,051
15,051
798
356
501
527
897
775
hk{SkR SkkR hkXkuz

ykk
3,432
1 Lwykhe, 2013
krhk{
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
(67) ktfkLkuh rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kehkk {n{e yw{wkek khkfkU
59,038
hkXkuz {n{kR hnu{kLkkR
kMkkk
1,793
Mkku{ke SkuLkR fktrkk
ksk
53,727
kkhk khMkkuk{kR uhekR
Skeke
30,319
ykuk hkkR fktrkk
ykk
1,435
kzkk {LkwkR MkekkR
ykk
1,088
kkkhe {kunt{ykheV rLk{nt{
ykk
1,061
wk nMk{wkR rLk{nt{
ykk
3,249
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(68) hksfkux (kqo) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
whue hfkR kWkR
kMkkk
2,910
Lkkh hk{[tkR f]LkkR
kMkk ({k.)
802
hkkwY RLrLkkR MktkR
khkfkUu
60,877
wf f~kkR [e{LkkR
ksk
56,605
yktkek rkR wMkkkR
Skeke
20,003
kZek uhkskR zwtkhkR
ykk
681
hkuMkhk rkR hSkR
ykk
3,159
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
(69) hksfkux(kr{) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
hke ykw hrMkfkR
khkfkU
65,427
kk swkR YzkkR
ksk
90,405
Mkt[kek rkR k{SkR
kMkkk
1,645
Xkuek LkhMkekR fkLkSkR
hkktMkkk
200
{kfzek sek suLkekR
Skeke
5,194
fkhk ykheVkR kkkwkR (fk.)
ykk
166
fkkzek Sku e{SkR
ykk
485
[kink SkuLkR whkkR
ykk
252
kue {LkekkR yLktkhk
ykk
255
Ukzk rkR {uSkR
ykk
196
[kink hMkekkuLk nMk{wkR
ykk
303
Mki nwMkuLkkR MkwkkLkkR
ykk
579
ShkLke MktekkR nhkkUkR ykk
1,784
(70) hksfkux (rk) rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. kxu kku
ksk
77,308
2. kUkk r{kw n{kkR
khkfkut
48,831
3. fk[k h~{LkkR AkLkkR
Skeke
8,410
4. kXk rkM{ek ywkLk
ykk
700
5. hkk YkkkMkn hwtehMkn
ykk
1,608
(71) hksfkuxkkB(y..) rkLkMkk {kkh rkk
{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. kk kwkkkuLk ykufkR
kMkkk
3,723
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
29
kkkhek kLkwkuLk {LkkunhkR

ksk
57,753
MkkkXek kkkR suXkkR
khkfkU
46,287
kh{kh rkhekR nhekR
Skeke
36,446
kuk fku hk{SkR
ykk
999
kuzek {LkkuskR LkkkkkR
ykk
783
[kzk {kR uSkR
ykk
965
rkR {uSkR Ukzk
ykk
2,608
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
(72) sMk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kkunu kukkR ekkR
khkfkU
78,055
kkuxe rLkukR kSkR
kMkkk
1,640
zku. hkkR kuzkkR kkuhk
ksk
67,208
fk{kh nwMkuLkkR {wMkkkR
Rskk
806
zkukhek hrkk k[wkR
Mkkk
362
xkZe uekR LkkkSkR
Skeke
7,028
ykufek LkkhkR hk{SkR
ykk
307
{uh kR hk{SkR
ykk
309
Lke khkkR nkkR
ykk
524
ukkhkSk MkwhukR {uhk{kR
ykk
225
k{xk y{hkkR Mkkhk{kR
ykk
358
kktek kR u{SkR
ykk
551
kuhke kR u{SkR
ykk
698
hkke MkkkR k[wkR
ykk
2,311
hk iukR ktkkR
ykk
725
nktzk kkkwkR [LkkkR
ykk
3,296
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
(73) kkUz rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
zu shksMkn xu{wk
ksk
79,709
krMkk [twkR k[wkR
LkufkUkk
3,519
zVek kkuhLkkR kkSkR
Skeke
59,943
{fkk fhLkkR {eXkkR
kukk
1,606
XwtB{h rLkukR LkkkkkR
ykk
644
hke {wfukR Zkuw{
ykk
2,894
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
(74) sukkwh rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
fkuhkx swkuLk MkSkR
ksk
hkzek ukR rkR
khkfkU
Mkkutfe SkuLkR suhk{kR
kMkkk
wk ykufkR e{SkR
Mkkk
kkk h{ukR fhLkkR
Skeke
hkXkuz Mkk{SkR {kkkR
zukMkkk
ftxkhek e{SkR kxwfkR
ykk
ksuhk hkurnkkR kkukR
ykk
[kuxek keh wLkwMkkR
ykk
hk{kuek [tfkLk {kLkkR
ykk
{uu {kku
67,794
85,827
2,556
346
2,323
275
528
245
280
232
30
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
wkkk {wfwtkR kkukR

ykk
175
ukzk skeLkfw{kh fktrkk
ykk
215
{fkk ukkR [LkkkR
ykk
365
[kzk LkkkkkR fkLkkkR
ykk
521
{fhke hVehkR ykuMk{kkR
ykk
1,202
u Mke{kR LkwYeLk
ykk
2,062
MkkkMkek {wfukR k{SkR
ykk
1,783
MkkUhk {tkkkR kLkkkR
ykk
1,961
Mkkutfe hne{kR yk{kR
ykk
1,248
(75) kuhkS rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
Lktkek nhukR fkLkSkR
kMkkk
2,494
kxu nhek {kkR
ksk
73,246
hkzek rkR ntMkhkskR
khkfkU
76,189
yzwf skekR hkLkekR
Skeke
1,429
hkh swkuh yMkhVkR
kuskk
374
MkkUhk hksu hS
zukMkkk
451
fMkkkhk rkhefw{kh fkLkSkR
ykk
290
fkzek hksukR Mkku{kkR
ykk
275
zuh kkkwkR VkukkR
ykk
564
kfke RLkek nLkeVkR
ykk
216
kwkhe knLkk ykw{ek
ykk
426
{khek rfkeofw{kh kkLkSkR ykk
247
wzk hSkkR LkkhkR
ykk
419
Mk{k y{eLkkR RMkkfkR
ykk
1,679
MkkuSkk h{ekR kR
ykk
1,635
zke Mkt SkkR
ykk
1,983
MkkUhk ykuf LkkLkS
ykk
2,057
(76) fkkkz(y..) rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
[kzk {uSkR y{hkkR
kskk
49,027
kh{kh rLkukR YzkkR
khkfkU
42,908
kkuke yhkR kkuhSkR
kMkkk
2,577
kuk rkhhkR ykkkR
Skeke
33,418
[kzk {uSkR keXkkR
ykk
1,844
[kzk {uSkR WkkkR
ykk
1,550
kZekh kSkR fkhkkR
ykk
3,096
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1 Lwykhe, 2013
2krhk{
102 ,u{ 1
(77) {Lkkh(kk.) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kuukkikk swMkkkR nkSkR
kMkkk
4,875
Vw hAkuzkR [LkkkR
kskk
57,195
kxu hkS ntMkhks
khkfkU
60,499
hkXkuz SkR SkkR
kMkkk({k.)
1,518
fwtzkhek kSLk {kunLkkR
Skeke
1,310
Lkwkh kkkkR nkYLkkR
hkfkuyukk
531
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
{kuf nwMkuLk fkMk{

hekkR (yu)
248
Mki yw fkh nwMkuLk
Mkkk
901
ff nkMk{ fw
ykk
367
fkLkke ekfw{kh uSkR
ykk
296
[kink rLkkkkuLk ykufkR
ykk
365
rk rkf swkR
ykk
571
kh{kh whkk {uSkR
ykk
715
kue {LkwkR hkkkR
ykk
2,002
Mktkh RkfkR ykuMk{kR
ykk
1,459
Mkkkhk nhe k{S khrk
ykk
2,315
(78) {Lkkh(W.) rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
ykh kuhk {wwkR nhkMkkR
ksk
52,194
zu {uoLMkn {uYk
khkfkU
61,642
kkk Lkhufw{kh rnhSkR
kMkkk
1,849
hk fkMk{kR Lkwh{k{kR hkfkuyukk
223
Lkfw{ rkR LkSkR
Skeke
1,118
kue{ ykMkeVkR fhe{kR
kuhkkk
197
kkurn rs suXkkR
ykk
161
khek kkR yktkkkR
ykk
229
kh{kh h{kkuLk {kSkR
ykk
187
ktzk r[hkk nrhyku{kR
ykk
239
{urhk hSkR nfwkR
ykk
487
MkkuZk swMkk Rkf
ykk
1,154
MkkuZk Mke{kR Lkwh{k{kR
ykk
2,297
(79) {Lkkh(.) rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
rkue MkwkuLk LkhuLkR
ksk
55,894
k SkuL nhekMk
khkfkU
53,032
Ve yMkhV swB{kkR
Mkkk
2,251
uktk rkekuLk iukkR
sLkkk w
164
Mkkk kwMkekR {kSkR
Skeke
5,747
Ve Mke{ wMkwVkR
ykk
343
ehk sw{k Lkwh{k{
ykk
89
kkurn fikMkkR e{SkR
ykk
199
u [ukLk sMkwk
ykk
283
kh{kh LkhuLkR [LkkkR
ykk
262
hkXkuz iuk nhekR
ykk
283
suXk r{Mkn kMkn
ykk
262
MkkuLkkhk rLku LkSkR
ykk
775
k nu{tk yk{khk{
ykk
1,830
(80) {ukwh rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. ykrnh nhkMk k
khkfkU
49,204
2. kkhek [e{LkkR h{ekR
ksk
75,395
1 Lwykhe, 2013
krhk{
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
kkzk rkR fkLkSkR

Skeke
6,527
Lkkuzk ykkMkkR Rkkne{kR
ykk
432
WZu RfkkkR Mku{kLkkR
ykk
287
rke Rkkne{ Mkw{khkR
ykk
397
{k Rk Mkeef
ykk
560
kLk Mknkkhk RLkkkhk
ykk
592
Lkkhek rkR kR
ykk
1,904
hkXkuz nMk{wkR AkLkkR
ykk
2,679
(81) tkrk rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. yneh yuk fhLk fh{wh
khkfkU
40,705
2. kuukkikk VhkR swMkkkR
kMkkk
4,583
3. {kz{ kqLk{kuLk nu{tkkR
ksk
79,087
4. Lkfw{ kS ue
Skeke
15,765
5. kuf fkMk{kR ykwkR
hk. kuf
5,379
6. uek yLkh W{h
ykk
434
7. fkhk ye fwk
ykk
488
8. kkuhzek uhkskR skkR
ykk
345
9. [kzk ykufkR LkkkkR
ykk
382
10. hkXkuz Skuk kkkwkR
ykk
340
11. uz kk zkk
ykk
1,414
12. kh{kh Lkhe kkufLk
ykk
675
13. kkke ye Rkf
ykk
674
14. kkz Rkf yw
ykk
1,551
15. hk kLkwkuLk {kwh
ykk
824
16. Mk{k {wMkk MkwkekR
ykk
2,680
17. Mkkh nehkkR e{kkR
ykk
2,438
(82) khfk rkLkMkk {kkh rkk
{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. ykneh {wwkR h{kR
khkfkU
64,446
2. {kuf kkwk rh{k
ksk
70,060
3. Mk{k {kunt{nwMkuLk Mkwu{kLk
kMkkk
1,048
4. kufkR hkkR khfk{kLk
kws (w)
274
5. MkkuLkkhk suLkk hk{
Skeke
1,879
6. kkuSk fwtkR hk{ukR
ykk
183
7. kkuSk uktkR h{kR
ykk
1,279
8. fkkze rek y{hkMk
ykk
269
9. Lkfw{ AkLkkR fkLkkkR
ykk
177
10. kh{kh sukkkR MkSkR
ykk
215
11. kkuke kkLkS nu{hks
ykk
347
12. ykwkR hrkk
ykk
529
13. kkuhzek e{kkR kktkkkR
ykk
401
14. {kz{ {whkR uwkR
ykk
621
15. hkXkuz kekuLk f{kkR
ykk
2,582
16. Mkw{rk kkk{k kkwk
ykk
4,038
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
31
(83) kkuhkth rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
{kuZkzek yswoLkkR ukkR
khkfkU
60,458
ykuzuhk {kunLkkR ekkR
kMkkk
2,099
kkuehek kkkwkR e{kkR
ksk
77,604
ktzk hksu kkihetfh
Skeke
1,166
kkuZkrk nhe yhe
ykk
654
S.yk. xwfzek
ykk
981
kkuMkhek hksu fhLkkR
ykk
762
kxu hkunek
ykk
2,233
{ktf
1.
2.
3.
(84) fwrkkk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
ykuzuhk fhLkkR wkkR
ksk
zu fkt Mkh{kR
LkufkUkk
kkukx kkuk [kt[ek
kMkkk
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
ykuzuhk sek yswoLkkR

fh{xk nehkkR kkukLkkR
fzukek kktkkkR fkLkkkR
fLkkhk e{ktkR f[hkkR
fkurzkkh eLkkR Mkk{kkR
uke nhekR ekh
zuh fkkR suXkkR
kwxke hksukR {kLkkR
12.
wtxe hk {ku
ykk
3,205
Mkkk
Skeke
ykk
ykk
ykk
ykk
ykk
ykk
{uu {kku
42,942
61,416
1,598
644
965
471
406
738
548
408
1,931
(85) {kkh rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
kk
{uu {kku
[kzk sknhkE kukSkE

khkfkut
72,879
whu hrkE kuhkE
ksk
68,477
[tkke ww yu{kkE
kuskk
978
nwukE yekE
kk
527
fk[k rukE kSkE
Skeke
10,985
kuSkk huLkE kwkE
sk (w)
446
kkwhek ShkskE
ykk
610
kukkE
kke rnuLkR uSkE
ykk
1,407
ezk yk{kE ikE
ykk
2,788
(86) sqLkkkZ rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
uke ekkE kkE
khkfkut
52,873
{Y {nuLkE ekhkE
ksk
66,669
w{hk ykh nk{
kk
1,247
fkhek ehukE yBk]k
kk
462
uke eu kw{kE
sk (w)
365
hkek yrkE h{kkE
rnr
374
32
7.
8.
9.
10.
11.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
1 Lwykhe, 2013
2krhk{
102 ,u{ 1
wkek rkE e{SkE

Skeke
16,386
{fkkk rekkE kkkkE
ykk
325
{kY [ukE h{ukE
ykk
673
kuhXek yw{S ye{nt{
ykk
737
uhkk n{wkE {kSkE
ykk
3,338
(87) rMkkh rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
rek uekE
kk
2,948
kkk fwkE {ukkkE
ksk
46,781
fzekh rkukE [wkE
fkkkR.({k.)
3,364
fwtszek kE hk{kE
yk{ku
1,642
kxu fuwkE kkE
Skeke
85,967
kutzek hkE hSkE ykk
1,036
[kuxek eYkE rnhSkE
ykk
1,684
[kinkk wkkE {ehkSkE ykk
1,637
rukE {wkE
ykk
1,396
{fkkk swkE YzkkE
ykk
1,127
kSkhk k{SkE twkR ykk
1,331
kuhXek ykukE h{ukE ykk
2,808
(88) fuku rkLkMkk {kkh rkk
{ktf W{ukhLkwt Lkk{

1
2
3
4
5
6
7
8
9
kk
{ktf
1
2
3
4
5
6
{uu {kku
kzkke yhrtkE fukE

ksk
53,772
fkuxzek {kE fhkE
khkfkut
45,835
[kzk whsfw{kh rkfkE
kk
2,146
kunu yYkkE kurtkE
rnr
895
[wzk{k {uhk{kkE yhekE
Skeke
25,499
uxk yhskkE hk{kE
{kk
656
fkuxf yskE W{ukE
ykk
501
Akk h{ukE {qSkE
ykk
1,903
ktzk ysfw{kh ki{k
ykk
2,623
(89) {ktkhku rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1 zko. [wzk{k [trfku fkSkE
khkfkut
52,738
2 [wzk{k hksukE khkkE
ksk
68,452
3 {kuhe {keu kkkkE
{kkk
1,721
4 Rkne{kE kuwkE
{kk
375
5 thk {wMkfkE ekE
ykk
444
6 [wzk{k nehkkE {hekE
ykk
589
7 [kt {kun{wwV W{hkE
ykk
1,328
8 i ykVnwu ywk{ek
ykk
2,828
(90) Mkku{Lkkk rkLkMkk {kkh rkk
{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
1 uxk hksekE ehkkE
ksk
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
{uu {kku
54,605
{ktf
1
2
3
4
5
6
7
8
kh{kh hkkE khkE

kk
2,991
khz skkE kkkkE
khkfkut
56,701
ezk Rfk fk{kE
{kk
1,156
ykke {kwhk k]sk
ykk
299
Zek wk{eh nkSRkne{ ykk
405
Zek wwVkE yk{kE
ykk
522
kunu huLfw{kh fkSkE
ykk
9,842
[wzk{k nehkkE {hekE
ykk
607
kxu W{ukE [tkfkE
ykk
631
Ykkke ekfw{kh wek
ykk
897
kk s{kkE kE
ykk
23,417
w{hk nwukE {ehkSkE
ykk
1,895
kutfe kekrtn yu{.
ykk
3,792
(91) kkk rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
khz swkE kkkE
khkfkut 62,722
kh{kh kurt ht
ksk 61,244
k hk{kE ekkE
kk
3,017
fk{ek kwkE fkkkE
Skeke 10,599
zkfe swk kE
ykk
1,196
{sw yw RM{kR
ykk
2,320
(92) fkuzeLkkh(y..) r.Mkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk {kunkE {kkkE
rtwzk hSkE {ukkkE
kutfe suXkkE kkkE
kZu rtkE {kkkE
hkXkuz k{SkE {tkE
kZu AkE kurtkE
kZu {kkkE ukE
kuk hk{SkE ktkkE
{kkh rkk
kk
{uu {kku
khkfkut 54,842
kk 2,800
ksk 63,319
Skeke 2,602
ykk 738
ykk 1,405
ykk 1,204
ykk 2,812

{ktf
1
2
3
4
5
6
(93) QLkk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
hkXkuz fkwkE [kkE
ksk
62,350
[kinkk kkSkE kskkE kMkkk
2,836
t kwtkR e{kkE
khkfkut 69,824
fxkhek khkkE h{kkE {kk
2,827
Xwt{h khkuk{kE nhekE
Skeke 6,441
tzuhe {kE wkE
ykk
3,820
(94) khe rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
1 fkfzek fkufeku swkE
khkfkut
2 iwtS rfhexfw{kh kwk
kMkkk
{uu {kku
39,941
1,342
1 Lwykhe, 2013
krhk{
3
4
5
6
7
8
9
10
wk {wkE kkt[kkE
ksk
38,966
fkuxzek ekE kSkE
Skeke
41,516
{fkkk kw{kihe h{ufw{kh
kuskk
909
whkek fwkE twkE
ykk
639
wk khkuk{kE kwkE
ykk
1,734
{nuk kVwkE rkkukE
ykk
1,870
hikke rukE {kE
ykk
856
kutzek whukE rnt{kE
ykk
2,853
(95) y{hue rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1 rek tkkke
ksk
56,690
2 khu kkke
khkfkut
86,583
3 kMfh nhwhkE WfkkE
kMkkk
1,256
4 {fkkk YkkE fkwkE
hkkk(yu)
702
5 kutfe huku f~kkE
s. (w,)
613
6 rnhkhk kkSkE {kkkE
Skeke
16,454
7 ufhek rfkuhkE SkE
ykk
966
8 fkuXek n{wkE {ukSkE
ykk
394
9 rek wkE
ykk
353
10 kxkuek hkE {kSkE
ykk
406
11 wrzk kkkkE kE
ykk
2,553
12 fkhek n{wkE e{SkE
ykk
3,037
(96) kXe rkLkMkk {kkh rkk
{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
kuhek kSkR kSkE

kz kfwkE kkkkE
{fkkk fuwkE khkkE
su. ykh. kh{kh
khkuk nhSkE
nuik {whkE fukE
kkke rkukE kkSkE
khkuk rnukE {kE
yu{.ze.(kwkE) {ktshek
kkE kuh
ksk
khkfkut
kMkkk
he. R.(yu)
Skeke
hk..kk.(u.)
ykk
ykk
ykk
ykk
{uu {kku
46,029
48,793
1,226
525
13,004
1,307
11,177
1,001
3,795
3,747

(97) Mkkhfwtzk rkLkMkk {kkh rkk
{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1
wk kkk
khkfkut
34,862
2
zk yhrtkE kSkE
kMkkk
1,895
3
kkek kE hk{kE
ksk
37,246
4
wkke {nukE
Skeke
14,107
5
rhkke fkwkE
ykk
14,517
6
tkzek kE e{kkE
ykk
13,908
7
kkuhk swkE SkkE
ykk
1,561
8
eAek rhkskE hk{kE
ykk
9,547
{ktf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
33
i {nt{kE nwukE
ykk
3,853
(98) hkswk rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
khek rkfkE hk{SkE
kMkkk
2,584
hk{ kwkE hk{kE
khkfkut
56,737
kutfe nehkkE ykuSkE
ksk
75,447
kh{kh hSkE SkE
Skeke
3,302
kuMk{e yhrtehe kwehe
ykk
730
[kinkk hekE wkkE
ykk
1,187
kkzk [tkwkE kkkE
ykk
967
hkXkuz kkE y{hkkE
ykk
2,451
hk{ kkE sukkE
ykk
2,440
kzw{kuh yhrtkE fhkE
ykk
3,014
{ktf
1
2
3
4
5
6
(99) {nwk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
{fkkk kku hkkkE
ksk
57,498
{nuk hkskE stkE
khkfkut
27,885
{nuk nhu wkhk
Skeke
2,124
{uh rwu kkkE
kuskk
1,411
Xkfh hfw{kh kMfhhk
ykk
29,146
hke ykheVkE yfhkE
ykk
3,572
{ktf
1
2
3
4
5
6
7
8
(100) kk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kktkk hkE tkufhk{kE
kMkkk
3,479
~k kheu eYkE
ksk
66,357
hik tsrtn ySrtn
khkfkut
33,513
khik nu{hkskE kwkE
Skeke
1,509
kfhkke kkkE nhSkE
ykk
1,175
{fkkk krkkE kwkkE
ykk
1,855
kkek {nhkE hSkE ykk
15,859
hik hksuLkE kwkE
ykk
3,163
{ktf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
(101) kkhekkh rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kfhkke fuwkE nehSkE
ksk
53,377
zk kukE ku{SkE
kMkkk
1,373
{ktwfek kwkE {kSkE
khkfkut
37,349
fktkkuzek kwkE kkukxkE
Skeke
5,252
hkz kkkkE zkkkE
hkktMkkk
988
kh{kh kkE kuzkkE
hekkR.(yu)
460
{hk WM{kkE ke.
k.u.s.
438
kk wkkE {kunkE
{kk
597
zko. fwkE e. fhek
ykk
10,963
Zkkk {kSkE kkkE
ykk
1,122
34
11
12
13
14
15
1 Lwykhe, 2013
2krhk{
102 ,u{ 1
ktfskE fh{ekE kke

ykk
610
{fkkk kkE e{kkE
ykk
1,018
[kzk hk{rtn kwkE
ykk
1,111
i khkE ekE
ykk
1,004
ys{uhe wu{k nkE
ykk
3,636
(102) kkekkk rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1 {ukzk {nukE k{SkE
kMkkk
3,040
2 hkXkuz krkkE SkkkE
khkfkut
69,396
3 hik {nuLrtn khk{rtn
ksk
55,071
4 hkzek hrfkE yktkkE
Skeke
13,045
5 kutfe {rnkrtn kkrtn
hkktMkkk
1,914
6 k yswokE YktkE
ykk
15,895
{ktf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
(103) kLkkh rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kurn frtn
khkfkut
65,426
kurn resrtn ewk
kMkkk
1,771
kutfe khku{kE ykuSkE
ksk
83,980
skke fukE SkE
Skeke
3,463
kxu yr{
ykk
322
Rxkek h{ukE suXkkE
ykk
381
kxu fku
ykk
265
kurn rwkE e{kkE
ykk
455
{kuehek ukkE whkkE
ykk
346
zu kkwk nwk
ykk
393
kh{kh kwkR hk{kE
ykk
1,100
kutfe khkuk{
ykk
2,522
khik kSkE ekkE
ykk
1,570
kek xwkR fkSkE
ykk
6,625
{ktf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
(104) kLkkh (kqo) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
{nuk yYk
kkk({k.)
5,149
ku[ rnkE w.
kMkkk
586
uke hksukE {nuLkE
khkfkut
45,867
u rkheu rskE
ksk
85,375
{fkkk rhhkE rSkE
Skeke
2,237
{uh eku kwkE
ykk
624
[kinkk zkkkE uSkE
ykk
706
kkitk ek [u
ykk
739
hkXkuz sukE uekE
ykk
589
r[kkuzk r fu.
ykk
2,455
(105) kLkkh(kr{) rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1
kkkke SuLkE SkE
ksk
92,584
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
fkkke {wkE hikkE

khkfkut
38,691
kurn rswu erkE
kMkkk
702
kurn {nkehrtn tehrtn
hkktkk
255
rnkuhk rkE khkkE
Skeke
1,495
kh{kh rskE kurtkE
hekkR.(yu)
154
fwhue ywfkh {kSkE
ykk
155
kXkk {nu{wkt [ktkE
ykk
253
{fkkk su {kSkE
ykk
372
{fkkk rekkE hkkkkE
ykk
252
fke {wkE uekE
ykk
504
k{kke hksukkE tkE
ykk
693
{nuh e{ yk{kE
ykk
2,765
{ktf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
(106) kZzk (y.) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kh{kh yk{khk{ {fkE
ksk
66,415
{kY krkkE xezkkE
khkfkut
56,073
krXk fukE skkE
kMkkk
1,881
kh{kh SkE e{kkE
Skeke
12,158
hkXkuz krkkE zkkkE
hekkR.(yu)
650
ykh fkSkE hkkkE
ykk
597
kunu ekkE e{kkE
ykk
728
Zek hkuk{kE hkAkuzkE
ykk
1,046
kkrhk khkuk{ kwtkE
ykk
1,675
nuik rhkwfw{kh kwkE
ykk
3,970
{ktf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
(107) kkuxk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
krk fwthSkE {kunkE
khkfkut
76,179
[kzk wktkE e{SkE
kMkkk
1,472
{kkek XkfhekE uSkE
ksk
86,184
kurtkE hk{SkE
s. (w)
997
kh{kh rku rkf{kE
Skeke
2,127
tz ywfh hne{kE
ykk
385
ykufek wkkE kurtkE
ykk
467
fxkhek SkkkE kSkE
ykk
226
fkrk krkkE kkkkE
ykk
298
kkek kR fkSkE
ykk
758
khik fkkE ukkE
ykk
1,941
zek RwkE nkSkE
ykk
1,038
u ykeVkE ykhkE
ykk
5,742
(108) tkk rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
1 [wzk{k tekrtn swk
khkfkut
2 [kinkk kwYkkuk{
kMkkk
3 kxu tsfw{kh h{kkE
ksk
{uu {kku
59,375
3,489
74,761
1 Lwykhe, 2013
krhk{
{ktf
1
2
3
4
5
6
{ktf
1
2
3
4
5
6
kxu [tfkL kRkkE

Skeke
5,443
(109) kkuhMk rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kh{kh hksuLrtn ehrtn
khkfkut
83,621
kutfe ku h{kkE
ksk
62,587
i Rhkye {nt{ye
{kk
1,242
kutfe fktrkE ekkE
y{ku
921
kxu fktrkE hkAkuzkE
Skeke
1,586
kxu ykufkE {kE
ykk
5,726
(110) yktfk rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
[kzk y{e
khkfkut
81,575
kwhkurn nu{tfw{kh [tfkL
kMkkk
1,775
kutfe strtn y{hrtn
ksk
51,256
kxu f~k kuhkE
Skeke
1,315
hkhe rnufw{kh kSkE
s. (w,)
847
[kzk fkirffw{kh hkSkE
ykk
4,183
(111) W{huX rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1
kh{kh kurtkE hRSkE
ksk
65,969
2
kxu stkE h{kkE
ufkutkk
67,363
3
kxu {wfukE ku{kkE
kMkkk
1,043
4
kxu yrfw{kh RhkE
Skeke
642
5
kxu hksukE wekE
k{t[
356
6
i ye{e f{we
{kk
602
7
[kinkk rkefw{kh nh{kkE ykk
607
8
kxu hkE nh{kkE
ykk
644
9
kxu wrkE {nuLkE
ykk
971
10 kuR kku hkE
ykk
2,185
11 u wkk[t ku{uh
ykk
21,042
{ktf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
(112) ykt rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kuZk kh{kh fktrkE
khkfkut
81,969
kxu rekkE {kekE
ksk
82,956
kue qkuLkE fktrk
kMkkk
649
kxu rukE kkE
k{t[
662
kxu rke[t khkuk{k
Skeke
1,534
u sekR ru[t
ykk
245
kh{kh xwkE kkE
ykk
420
[kinkk {nhkE ykkkE
ykk
773
hks rekrtn ku{rtn
ykk
2,539
{ktf
1
2
3
4
5
6
(113) kuxk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
fkAek fufw{kh XkfkuhkE
kMkkk
2,419
kxu rhts
khkfkut
77,312
kxu rkfkE hkSkE
ksk
65,120
fwk kwk Ak
yks
1,369
kh{kh k~k{kE ykkkE
Skeke
1,960
kh{kh rnuLrtn {kunrtn
{kk
2,426
(114) MkkuSkk rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
1 kxu rkwfw{kh rwkE
ksk
2 kh{kh kq{kE {kkkE
khkfkut
3
4
5
6
7
{ktf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
35
{uu {kku
65,048
65,210
kfh hrtnkE xwkE

kMkkk
1,612
kxu fke {nuLkE
Skeke
642
kh{kh kqtu hksukE
kuskk
704
kh{kh krkkE {kkkE
ykk
1,694
ythk krk[t Rhk
ykk
3,404
(115) {kkh rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
[kinkk uwrtn sukE
ksk
71,021
kxu tskE nhekE
khkfkut
64,534
k nuu rwkE
kMkkk
1,066
{fkkk nehkkE ku{kkE
kukk(E.)
496
hkfu hk
Skeke
4,152
[kinkk hrtn Wurtn
ykk
531
kXkk rVhkuk kek
ykk
684
kkr wr{kku hukE
ykk
1,823
hkz kkkE kukkE
ykk
8,324
(116) Lkzek rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1
kxu SuLkE qofkLkE
khkfkut
68,748
2
ukR ktfs rwkE (kuxeku)
ksk
75,335
3
kXkk hekkkw ke ynu{
{kk
605
4
khkux ekE hrkE
Skeke
482
5
kxu yrko zkkkkE (zkkku)
ykk
142
6
rMxe tkE yikkE
ykk
240
7
rk Ve{nt{ yun{k
ykk
154
8
kh{kh krL RhkE
ykk
162
9
{uf {ehk {wrhk
ykk
294
10
{uf kehnwu RM{kRkE
ykk
411
11
kze {tk kwYkuk{kE
ykk
1,132
12
nkuhk yiwkE nkSkE
ykk
3,509
36
{ktf
1
2
3
4
5
(117) {nu{kk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
[kinkk ki{kE hkSkE
khkfkut
68,767
[kinkk wthrtn kkE
ksk
64,586
kXkk RufkVnwu nek
kMkkk
1,945
zke kurtn ku{kkE
Skeke
11,662
kxu xhkE rkkuk
{kkk
5,105
{ktf
1
2
3
4
5
6
7
8
(118) {nwk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
[kinkk tfhkE kwkE
kMkkk
2,532
Xkfkuh xhrtn Vwrtn
khkfkut
58,373
kuZk w{krtn hrtn
ksk
45,143
kXkk ywneVk
{kkk
3,358
kkuk hkSkE ku{kkE
Skeke
616
[kinkk kwkkkrtn ytwkE
ykk
1,445
hkXkuz {nukE h{kkE
ykk
2,279
kkuk tfhkE ukRkE
ykk
24,524
{ktf
1
2
3
4
5
6
7
8
(119) XkMkhk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kh{kh hk{rtn kkrtn
khkfkut
78,226
kh{kh krkku xewkE
ksk
72,726
u yiwkE WM{kkE
kMkkk
1,146
rkue ru kw{
{kk
1,090
[kzk kkkrtn hrtn
Skeke
1,813
[kzk k{rtn wkkE
ykk
792
kxu ktrk Akuxkk
ykk
2,063
{uf nekE ywkE
ykk
4,849
{ktf
1
2
3
4
5
6
(120) fkzts rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
zke fwkE wkkE
ksk
82,044
kh{kh rnt{rtn ehkkE
kMkkk
1,950
kkuk tfhrtn (kkw)
khkfkut
88,641
[kinkk kfkrtn wkS
Skeke
3,020
kxu {wkE {tkE
ykk
1,455
hk fkrofu hrk
ykk
5,147
{ktf
1
2
3
4
5
6
1 Lwykhe, 2013
2krhk{
102 ,u{ 1
(121) kkkrMkLkkuh rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
[kinkk {krtn fkukkkE
khkfkut
87,088
kk RhkE yswokE
ufkutkk
2,028
kkXf hksukE
ksk
69,917
kutfe h{ukE shkkE
kMkkk
1,233
Xkfkuh kekrtn kkrtn
Skeke
2,009
kutfe krtn k{rtn
s. (w,)
431
7
8
9
10
kehkk {nu{w{ekt yw{ekt

ykk
833
hkurn rkukE hkkE
ykk
1,848
u ywkkh {nt{kE
ykk
1,317
u {wMkfkE yiwkE
ykk
6,698
{ktf
1
2
3
4
5
6
7
(122) wkkzk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kxu nehkkE nrhkE
khkfkut
72,814
kh{kh {wkE kukE
kMkkk
2,806
{kekz fkwkE nehkkE
ksk
69,113
kxu Skufw{kh ekkE
s. (w,)
1,816
ktzk kkufkt k{kuhk
Skeke
4,429
{ehk wk{Ske {nt{ Vhe
{kkk
1,654
kxu qkuLkE suXkkE
ykk
9,212
{ktf
1
2
3
4
5
6
(123) Mktkhk{kwh(y.s.) r.Mkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
fxkhk SkE SkE
kkk({k.)
5,110
zk{kuh utkkE {kuekE
khkfkut
68,026
{k {krtn kE
ksk
42,372
{kekz kkE YkkkE
kMkkk
2,453
zzkuh hkE kwkkE
Skeke
5,739
k{kek kkE e{rtn
s. (w,)
3,784
{ktf
1
2
3
4
5
6
7
8
(124) nuhk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
ykneh suXkkE kukkE
ksk
76,468
hkz hkwkE wkkE
hkfkutk
3,045
kfh kVw[t kwtkE
kMkkk
1,270
kutfe rtn hrtn
khkfkut
47,743
khek fkkkR u[kkE
s. (w,)
2,135
ke htekE kkkE
Skeke
12,562
kxu y{rtn y{hrtn
rnr
1,797
kutfe qkrtn ku{rtn
kuskk
9,345
{ktf
1
2
3
4
5
6
(125) {kuhk nzV(y.s.) r.Mkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
ktx rku u[kkE
khkfkut
56,886
zk{kuh eskE kkkE
ksk
45,597
k{kek okE e{rtn
s. (w,)
1,725
khek {kwkE AkE
Skeke
1,102
kzek WkkE {kkE
kuskk
2,396
zzkuh r{rtn hk{rtn
ykk
12,792
{ktf
1.
2.
3.
(126) kkuhk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
[kinkk krkrtn kkrtn
ksk
Xkfkuh nhe[trtn rfhkrtn
kk
e. fu. hkWS
khkfkut
{uu {kku
70,499
1,560
73,367
1 Lwykhe, 2013
krhk{
4.
5.
6.
7.
8.
hkke khufw{kh rku[t

sk (w)
1,346
kutfe rhrtn [trtn
Skek
591
fkwh ykrkkE
ykk
1,141
kxu h{ukE hkSkE
ykk
5,744
kxu {whfw{kh stk
ykk
5,233
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
(127) fkku rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
hksuLrtn [trtn
khkfkut
39,219
hkXkuz yhrtrtn k{rtn
ksk
69,275
hkXkuz r{rtn kkrtn
kk
1,458
fkLh {nufw{kh nehkkE
kuskk
732
[kzk whuLrtn hrtn
sk (w)
1,089
[kinkk Vurtn rtn
Skeke
20,690
kutfe kukkkE whkE
kk
1,885
khek rukE fwkE
ykk
1,439
hkXkuz rsrtn {kunrtn
ykk
10,538
kutfe k{rtn {trtn
ykk
8,347
{ktf
1.
2.
3.
4.
(128) nkku rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kf k~k{kE rnt{kE
kk
7,339
kh{kh skrtnS [trtnS
ksk
93,854
kh{kh hksuLrtn trtn
khkfkut
60,648
hkXk wrtn {uhek
Skeke
6,999
{ktf
1.
2.
3.
(129) Vkukwhk(y.s.) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
fxkhk h{ukE whkkE
ksk
57,828
{Akh ekkE e{kkE
khkfkut
51,564
[hkkux [wek kwtkE
Skeke
11,559
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
(130) kku (y.s.) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
hkek r{ukE fkkE khkfkut
78,077
zk{kuh [ukE h{wkE
kk
3,904
kkuk kkE ekkE ksk
38,004
kh{kh xefwkE [e{kE
Skeke
3,063
kktzkuh e{kkE kkE
kuskk
1,879
tkzk RLwu kkwkE
ykk
7,371
{ktf
1.
2.
3.
4.
(131) e{uzk (y.s.) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
y{ekh ysfw{kh
kk
5,119
khek kwkkE sukE
khkfkut
51,888
kkuh strtn w{kE
ksk
67,219
ehk tsfw{kh kortn s.(w)
3,225
5.
6.
37
kkk hkswkE hrtn

Skeke
1,740
zk{kuh uMkkE ukkE
ykk
4,874
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(132) knku (y.s.) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kkk surtkE kkhrtkE
khkfkut
73,956
kh{kh nu{tfw{kh [wek
kk
2,252
kk hrtn fkkE
ksk
34,408
kh{kh [e{kE hekkE
Skeke
1,355
zk{kuh fhkrtn ku{SkE
ykk
15,080
uk {wkE khkkE
ykk
1,406
kkuh kwkE {kkE
ykk
5,496
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
(133) khkkzk (y.s.) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
khek [trfku AkE
khkfkut
69,295
kkuh wkkE rkkE
kk
3,987
hkXkuz {kurnLku ySrtn
ksk
33,521
kh{kh kukkkE fkwkE
Skeke
2,947
whk kkE {kkkE
Rskk
2,520
{uzk sekE {kek
kus
8,166
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(134) ukZkkhek rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kz [wkE {kE
ksk
1,13,582
[kinkk qkuLrtn [e{rtn
ufkutkk
29,829
k hksuLfw{kh thk
kk
1,602
k yfh iVwe
s.(w)
755
hkXk swkrtn fkwkE
Skeke
1,625
kxu khufw{kh e{
ykk
6,825
r{Mke erfw{kh yswok
ykk
6,447
(135) Mkke rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. kurn WkuLrtnS kkkrtnS
ksk
25,597
2. [kinkk w{krtn hkrtn
khkfkut
42,530
3. kh{kh tkE hSkE
kk
1,277
4. [kinkk kRkkE hkAkuzkE
Skek
391
5. rkkukE ku{kkE
Rskk
629
6. kh{kh khukE RhkE
s.(w)
348
7. i kheye fk{ye
kk
480
8. kxu ykokfw{kh kMfhkE
ykk
1,053
9. Rk{kh fukE {nuLkE
ykk
62,849
10. kxu f{ukE rkkE
ykk
2,019
11. kkxkkzek yhrtkR
ykk
8,599
38
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(136) kkurzk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
zko. kxu sukE u{kkE
khkfkut
60,063
ekM {wkE kwkE
ksk
65,851
kurn {tkE tfhkE
Skeke
3,558
{fkkk hksuLkE hkSkE
kr{t
558
[kinkk [trtn strtn
ykk
1,681
Xkfkuh krkkR ukRkE
ykk
2,174
kxu hkurnkE
ykk
20,861
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
(137) AkuxkWukwh (y.s.) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
hkXk wkE htkkE
ksk
62,738
hkXk {kunrtn AkuxwkE
khkfkut
65,043
kfk ku{kkE ekkE
kk
4,034
hkXk yswokE uhrtkE
s.(w)
3,555
hkXk tfhkE rAekkE
Skeke
3,906
hkXk h{ukE kukkkE
ykk
8,511
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
(138) sukkwh (y.s.) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
hkXk strkE SkE
ksk
61,966
hkXk {kE [kXekkE
kk
3,091
hkXk whk{kE nhekkE
khkfkut
57,693
kfk RhkE {zekkE
kuskk
3,327
hkXk yr{fw{kh {skkE
Skeke
1,765
hkXk {kkE whSkE
s.(w)
4,012
hkXk {nukE {kwhkE
ykk
3,023
hkXk sukE AwkE
ykk
22,222
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
(139) Mktuzk (y.s..) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
ze yurtn {kuekE
ksk
79,127
hkXk [wkE fku[hkkE
kk
3,403
e eYkE [wek
khkfkut
80,579
e ku{kkE kufkE
Skeke
3,141
ze htskE ft[kE
ykk
6,869
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
1 Lwykhe, 2013
2krhk{
102 ,u{ 1
(140) zkuR rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kxu kf]kkE khkkE
ksk
70,833
kxu rkko [e{kE
khkfkut
65,711
ktek RLrtn {krtn
sLkkk(w)
1,206
kxu rkwkkE kRkkR
ykk
1,181
kkxkkzek rfkuhkE kSkE
ykk
846
kwhkurn rfw{kh h{kkE
ykk
1,076
rfkuhfw{kh h{u[t
ykk
3,059
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(141) zkuhk nuh (y.) r.Mkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
hkurn {tswku {ww
kMkkk
1,863
fe {ekk hkSkE
ksk
1,03,700
kutfe seu yrkE
khkfkut
51,811
u rwfw{kh skE
k
960
kh{kh kwkE kwhkkuk{kE
Skeke
1,367
kh{kh {nu {wkE
ykk
569
hkurn yBk]kE hukkE
ykk
1,671
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
(142) MkkSkts rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
wzek SuL hrk
ksk
1,07,358
uke rfhexkE ktrk
khkfkut
49,121
kXkk ek RhVkk
kk
1,001
hkXkuz kkE khkE
kMkkk
542
fkufLu uuL hk{rfkuh
hkk
151
{u{k kkhkE swwkE
{kskk
278
kutfe h{kkE ytkk
Skeke
977
[kinkk f{ufw{kh AkE
ykk
357
[kinkk sertn tehrtn
ykk
316
rtkuxu krkkE hu
ykk
1,515
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
(143) yfkuxk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kxu rkE XkfkuhkE
khkfkut
45,687
kh{kh rfkuhfw{kh ku{kkE
kk
673
kih kxu
ksk
95,554
kkr yhufw{kh h{u[t
Skeke
1,985
khe kh{kh
kuwuR (fku)
520
rkue ru kw{
kk
605
kxu yk{kE ywkE
ykk
349
zke [wkE {wkR (tk)
ykk
509
kMke rkfkL rfkuhfw{kh
ykk
361
rte {nuwk wwVkE
ykk
1,559
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
(144) hkkwh rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
su Xh
khkfkut
57,728
{kukh ki{fw{kh kRkkE
kMkkk
775
rkue hksuL (hkswkE fe)
ksk
99,263
[kinkk kheye hne{kE
kuskk
805
k rfeou nhefw{kh
kk
488
kue ktrk khfkk
Skeke
982
uke rnufw{kh wkhfhkE
ykk
542
kxu fkek {kuekE
ykk
1,765
1 Lwykhe, 2013
krhk{
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
(145) {ktskwh rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kte r[k{ {
khkfkut
40,857
kuu kxu
ksk
92,642
hkXkuz {wfu ytkk
kMkkk
749
fhfh nw{eu rkukE
Skeke
505
r{Mke {eku wkkE
{kskk
219
nke hk{uf nrht
Mkkk
599
khue ykrkrtn rekrtn
ykk
542
kk hkusu hksu
ykk
1,360
{ktf
1.
2.
3
4.
5.
6.
7.
8.
9.
(146) kkhk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
Xkfkuh skkrtn {nuLrtn
khkfkut
70,919
kh{kh sukE ytkk
kMkkk
1,314
kxu rukE kwkE
ksk
75,227
kxu f{ufw{kh nh{kkE
Skeke
1,474
fkAekkxu ikeu hkurk
ykk
941
kh{kh skE AekkE
ykk
556
kh{kh hksukE hkAkuzkE
ykk
1,004
kh{kh nh{kkE VwkkE
ykk
935
hkhe yurtkE RhkE
ykk
4,406
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
(147) fhs rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kxu ykfw{kh RhkE
khkfkut
64,736
kxu ekkE {kuekE
ksk
68,225
kfh fwkE VkuxkE
kMkkk
784
yxkrk ysrtn rekrtn
Skeke
637
kk {kkE khkE
sk (w)
232
i ksuhkkw {kueye
Mkkk
238
krZkh SuLrtn Rhrtn
ykk
283
kh{kh {nuLrtn [trtn
ykk
261
kkukek kehkE
ykk
466
{fkkk {wfukE kkE
ykk
1,729
hkXkuz hk{kkE {tkE
ykk
3,780
(148) Lkktku (y.s.) rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. ze fwkE {kunkE
kMkkk
3,332
2. ze hk kRkkE
ksk
79,580
3. kk nhukE strkE
khkfkut
63,853
4. kk {nukE hkkE
sk (w)
2,194
5. ze hk{kkE fktrkE
Mkkk
714
6. ktrk fkkkR ze
Skeke
1,652
7. e hksukE kurtkE
ykk
1,523
8. ze rsfw{kh khkkE
ykk
2,057
9. kk whukE {kwkE
ykk
3,682
39
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10
(149) zuzekkkzk (y.s.) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kk y{hrtn hk{rtn
khkfkut
53,916
kk Vurtn [trtn
kMkkk
2,124
kk {kuek kwekkE
ksk
56,471
kk suh{kkE uMkkE
Mkkk
1,649
kk {nukE AkuxwkE
s.(w)
20,109
kk k{rtkE k{SkE
skeke
1,909
ze swkE kukkE
ykk
1,738
kk {krtkE fkekkE
ykk
2,270
u{w hksuLrtn w{krtn
ykk
2,024
kk whukE AwkE
ykk
10,212
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
(150) stkwMkh rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
{kuhe Akrtn kqkE
ksk
74,864
{fkkk rfhkfw{kh {kkE
khkfkut
56,134
hkkk WkuLrtn kkkrtn
kMkkk
1,051
kxu f{ukE {wkE
Skeke
1,035
e Rfk RM{kR
kuskk
468
ktzk {kek kuek
sk (w)
1,462
kxu rkffw{kh kE
ykk
1,376
{eze WM{kkE {wkkE
ykk
8,727
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
(151) kkhk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
hkkk yYkrtn ySrtn
ksk
68,512
[kinkk yYkrtn fhkrtn
kMkkk
1,419
kxu Rfk
khkfkut
54,194
kxu ykV VwhkE
s.(w)
2,119
kurn stkE StkE
Skeke
1,974
hkkk sVhye {krtnS
kuskk
391
kxu nihye kfw
Mkkk
868
qhk eh e
ykk
746
kkk hVefkE wu{kkE
ykk
3,680
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
(152) zek (y.s.) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kk XkfkuhkE euekkE
kMkkk
5,641
kk huLkE tehrtn
ksk
36,473
kk kwkE AkuxwkE
khkfkut
53,318
kk AkuxwkE y{hrtn
s.(w)
66,622
kk hkfufw{kh [twkE
Skeke
8,056
(153) Y[ rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
1. kxu wtkE hsefkt
ksk
2. kk yktfw{kh hhrtn
kMkkk
{uu {kku
92,219
945
40
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
{kthkuk tek
khkfkut
55,029
[kinkk swkE yBk]k
Skeke
1,032
kh{kh AewkE SkkE
kuskk
290
hkXkuz {okhkk kkhk{
hkktMkkk
323
kk iuk [e{kE
sk (w)
695
kuzk hVef Rkne{
ykk
386
kurn nu{tfw{kh suhk{kE
ykk
557
kk rtn sukE
ykk
684
Mune {nhkE AkE
ykk
2,835
(154) ytfuh rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kxu Rhrtn XkfkuhkE
ksk
82,645
kxu {kE kwkE
khkfkut
51,202
{fkkk {wkE ykSkE
kMkkk
974
wk hsefkt (kxu)
Skeke
705
kk {nuLh u
sk (w)
2,181
fkuk yskE hrtnkE
ykk
385
fe er Rhk
ykk
614
kxu stkE khkuk{kE
ykk
1,209
{nuk r[hkfw{kh hfw{kh
ykk
3,341
(155) ykukkz rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. kxu sufw{kh tfhkE
khkfkut
69,747
2. kxu {wfukE ekkkE
ksk
1,06,805
3. {kMh yYk nkuhek
kMkkk
1,740
kuskk
360
4. fkkzek {kun{RhVk wk{{kun{
5. su kVwkE ~k{hk
hekkR (yu)
728
6. kxu ktrk u[hkE
Skeke
5,040
7. {knkte xhkE zkkkkE
s.(w)
354
8. rtu SuL {kunkE
R
461
9. zko. n{wkE ewkE wxkke wk hfkh
389
10. k{ ukE kkfhkE
ykk
262
11. kXkk Vfehke u{kkE
ykk
366
12. kk rkkth rkkk
ykk
556
13. {wMkf yk kxu
ykk
1,456
14. kk rwkE fwkE
ykk
3,836
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
1 Lwykhe, 2013
2krhk{
102 ,u{ 1
(156) {ktkhku (y.s.) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
[kihe uskE y{hrtnkE
khkfkut
48,149
kk kkrtn uMkkE
ksk
79,255
fkkwzek h{ukE kuSkE
Skeke
2,084
kk Wk{kE ku{kkR
sk (w)
2,224
kk srtn kSkE
ykk
8,615
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(157) {ktze (y.s.) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
k{e {kek kkkkE
kMkkk
3,903
kk khwkE khkE
khkfkut
83,298
kk nu{ku {nukE
ksk
58,904
[kihe f{ukE kwkE
sk (w)
12,866
[kihe eku AkE
R Lx
2,018
kxu r{ukE rkukE
Skeke
2,046
kk krkkE kkE
ykk
4,213
(158) fk{hus rkLkMkk {kkh rkk
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kh{kh ekkE nhekE

kMkkk
2,141
kkuhek kVwkE AkE
ksk 1,26,032
keXzekk ehkkE {wkE
khkfkut
64,661
w{krtn {kfkkE [kihe
s.(w)
1,652
[kuxek wkE fuSkE
Skeke
20,445
kukkke khku{kE nfwkE
Mkkk
2,038
kxu rekfw{kh ku{kkE
ykk
1,193
krk eu urtnkE
ykk
1,715
(159) Mkwhk (kqo) rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
eexkk hkSkE {twkE
ksk
72,649
rhk ehkE kekE
kMkkk
425
kehkk feh fk{we
khkfkut
56,860
{wk Vhekee ywhnu{k
R Lx
522
hkkk rkf fkehk{
Skeke
2,136
u yw ye u {wkkE
Mkkk
148
eexkk {ek xhk
ykk
659
rkue ytfwh rfhexkE
ykk
158
k fufw{kh nehkk
ykk
118
ktkk wk{nwu wk{hw
ykk
113
{iwrhk rnufw{kh wkE
ykk
214
khek ft[k wkk
ykk
245
kn wrfw{kh hrfk
ykk
196
u Rfk wwV
ykk
506
u ef VuswkE
ykk
168
khek whukE zkkkkE
ykk
862
(160) Mkwhk (Wkh) rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
fkAzek rukE {wkE
khkfkut
37,656
[kufe ysfw{kh stk
ksk
59,690
kkxkuu {et {kunkE
kMkkk
391
fke s{we hVewe
Mkkk
748
kkk nu{tfw{kh [tfkLkE
Skeke
2,646
1 Lwykhe, 2013
krhk{
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
k{ yhrtkE kE
kuMkkk
u yiw u e
R Lx
yLkhe {kunt{wwV h{
ykk
hwY yhV{ekt hkf{ekt
ykk
fkkzek yiw wk{ hw
ykk
kzeke {kunt{kS{ {nu{w{ekt
ykk
kkuhe ref kWkE
ykk
kn wwkE wwVkE
ykk
u y{ekee yiwkE
ykk
u {kun{yiw yw hnu{k
ykk
u {kun{ yiw {kun{ Rkne{
ykk
86
128
95
271
141
72
124
193
133
275
680
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
(161) hkAk hkuz rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
fkkke rfkuhkE rkkE
ksk
68,529
suhk eYkE nhekE
khkfkut
48,170
knw rfkE k]tkkE
kMkkk
858
ktkke nehkkE uSkE
Skeke
8,890
kke rskE kukE
ykk
938
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
(162) fhts rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
fkAzek sfkE {SkE
ksk
65,696
fwhu ykVkE {wkVkE
kMkkk
599
kkkzek swkE u[tkE khkfkut
16,257
ktkek zkkkkE khkkE
Skeke
9,655
kkkke kukE rfkuhkE
wk h.
962
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
(163) kkk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
$u wrkE {khk
kMkkk
1,263
kkxe teku hksuLkE
ksk
79,744
hksek s{ehk Vhk
ufkutkk
2,760
kuku whu {kun
khkfkut
49,423
r{su uhks nkuek
Skeke
2,497
{kiko hk{kh hk{rk
kuwuR(f)
558
u kehkee {nt{ wwV
R tx
214
u n zw
rnr
318
kue {nuLkE khkkk
sk (w)
285
ykzu rkkBh yk{khk{
ykk
184
kkXf yYk ukhk{
ykk
269
fkue {k khhk{
ykk
2,488
[kinkk yrkE kSkE
ykk
354
kkxe sknhk kwYkkuk{
ykk
301
kxu {wkE {kunkE
ykk
5,930
{wke ykku knwe
ykk
1,096
ik kRk u[hkE
ykk
471
u y{eke nkY
ykk
762
19.
20.
41
i {eh hkswe {eh

ykk
390
i {un{w yn{
ykk
961
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
(164) WLkk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kxu hkuk{kE
ksk
74,946
hkskq wkE ekk
khkfkut
42,192
fkehek sw khkuk{
Skeke
5,845
kxu nehkkE {kE
rnr
547
rhkX kuku rfkE
R Lx
326
kkXf yYk ukhk{
ykk
322
kkxe rk wkk
ykk
4,225
u wk{ hw u se
ykk
1,242
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(165) {sqhk rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
si khks k[t
khkfkut
32,021
kkh kMfh ekS
kMkkk
1,135
tke nko h{ufw{kh
ksk
1,03,577
rkhe kukkE hksu
Mkkk
1,285
ukR hkswkE uSkE
R Lx
453
kxkkk {uoLfw{kh hrk
Skeke
1,235
{wnkurtn {nuLrtn [kinkk
wk hfkh
1,009
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
(166) fkkhkk{ rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kkuhk yrkE nukE
kMkkk
1,081
kktz tk fkkkE
khkfkut
45,332
kkke kwkE kkE
ksk
88,604
Rxkek k~k{kE fkSkE
Skeke
28,621
uke kfkkE {kfoLzhk
s.(w)
345
kXkk {uhk [ktk
Mkkk
331
kkr nhekE uRkhk{
krkt
247
kutfe rrtn kwrtn
kuwuR (fku)
458
yktek {wfukE SkE
ykk
835
(167) Mkwhk (kr{) rkLkMkk {kkh rkk
W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
ktfkkk rfkuhkE hrk ksk
99,099
kxu Wkku kwkE
khkfkut
29,368
{fkkk h{ukE {kunkE kMkkk
621
kxu sukE [twkE
Skeke
2,894
kkkk SuL [wkE
sk (w)
378
kuze Sh neV
ykk
977
42
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
1 Lwykhe, 2013
2krhk{
102 ,u{ 1
(168) [kukoMke rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kf yYkkE k{k
kMkkk
2,581
kxu hksiLkE khwkE
ksk
1,19,917
kxu rkkE [tkfkE
khkfkut
52,279
k nek u{ f{Ye
R Lx
889
kxu hkswkE kkkkE
Skeke
2,511
kke nthkskE nw{kkE
rnr
311
r{k stfh kkhkk
sk (w)
250
{kiko hk{{wh kkkk
kuwuR (fku)
654
hk ts skkk
Mkkk
2,224
fkuLxkfxh kfkkE rkukE
ykk
5,906
r{k {uoL fkefkkk
ykk
495
{nuLrtn yBk]k
ykk
649
{twhe h{k ewkE
ykk
928
u hVewe uYe
ykk
1,744
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
(169) kkhzkue (y..) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kh{kh RhkE h{kkE
ksk
81,049
{kY str hk{
kMkkk
1,888
hkkk erkE kukkkE
khkfkut
58,777
ykuhkkkk [tkku eYkE
Skeke
2,516
kh{kh nhekE wkE
sk (w)
1,196
wu hrLkE rkE
ykk
3,848
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(170) {nwk (y.s..) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
neyk RhkE hrtnkE
khkfkut
62,474
k{e {tfkE fefwkE
kMkkk
2,295
Zkurzk {kunkE SkE
ksk
74,161
kxu {kunkE zkkkkE
sk (w)
1,637
hskze hsefkt khwkE
Skeke
1,554
[kihe {nukE AkfkkE
ykk
1,745
hkek nu{ktee rkffw{kh
ykk
11,616
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
(171) khk (y.s..) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
k{e kkkkE kwkE
ksk
59,582
[kihe [tkfkE SkE
kk
1,726
k{e kwkkE ZuzkkE
khkfkut
73,138
k{e XkfkuhkE {kkufSkE
ykskk
2,283
[kihe krtkE rfM{kkE
Skeke
920
[kihe rkukE wkE
sk (w)
731
k{e yhrtkE {kE
ykk
2,816
[kihe yhrtkE Y{ekE
ykk
1,169
k{e w{kE {kkE
ykk
1,264
k{e whuLkE e{kkE
ykk
5,913
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
(172) rLkh (y.s..) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
k{e fktrkkE hu~{kkE
ksk
90,191
k{e AkkE r{[hkkE
fkukkR
4,027
kRf rskE kurtkE
kk
1,344
kk khukE kurtkE
khkfkut
80,267
k{e yswokE kSkE
sk (w) 5,252
k{e srkkE kwkE
ykskk
1,694
k{e tkE [u{kkE
Skeke
1,342
ku hhrt k{rtkE
ykk
2,006
e wr{fw{kh ukkE
ykk
6,495
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(173) zktk (y.s..) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kr {tkR tkSkE
khkfkut
45,637
kxu rskE h{ukE
ksk
43,215
utkku fwu rkkthkE
kMkkk
1,493
kkh rukE wkkE
sk (w)
4,730
kuu kuukR kuehkkE
Skeke
1,281
ktwzu ktfskE tkE
ykskk
1,867
nkz rukE kfwkE
ykk
2,479
(174) skkkuh rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. kxu {nukE zkkkkE
kMkkk
2,988
2. ykh. e. kxu
ksk
76,797
3. hkSkE zkkkkE kt[k
khkfkut
58,930
4. hkkk [tfkL kkkSk
Skeke
2,800
5. ukR se[t {wkE
ykk
2,437
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
(175) LkMkkhe rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
uzk {nkeh k
kMkkk
1,946
ukR rkwkkE rfhkE
ksk
81,601
kxu yhrtkE wokE
khkfkut
65,620
ukR XkfkuhkE {kE
Skeke
1,650
wzek fwkE uSkE
ykk
720
fke nekE {kun{Rk
ykk
426
kxu r{
ykk
1,127
kktzu {wfufw{kh uekk
ykk
1,114
hkXkuz kurtkE {kkE
ykk
2,141
{ktf
1.
2.
3.
4.
(176) kue (y.s.) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kxu xwkE hSkE
kMkkk
3,922
kxu kheu hukE
khkfkut
78,240
kxu {twkE AkE
ksk
1,04,417
kxu hukE ewkE
Skeke
4,398
1 Lwykhe, 2013
krhk{
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
(177) ktMkk (y.s.) rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
ktr hkkR kwkE
kMkkk
5,389
[kihe AkkE fkuwkE
khkfkut
1,05,829
kxu hukE {kE
ksk
80,213
hkek hrLfw{kh XkfkuhkE
Skeke
4,239
ktr yrk w{kE
ykk
2372
kxu yhrtkE fkek
ykk
5,867
(178) h{kwh (y.s.) rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. kxu RhkE ZuzkkE
khkfkut
82,319
2. Xkfko hrk ShkE
kMkkk
5,414
3. [kihe wr{kku xwfkE
ksk
67,021
4. kxu W{ukE {kE
s.(w)
7,557
{ktf
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
(179) Mkkz rkLkMkk {kkh rkk

W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
kxu {uo WVuo kuk ytuk
khkfkut
57,659
kxu hkE fefwkE
ksk
93,658
kxu h{ukE kwkE
kMkkk
878
kxu {kusfw{kh wkE
kuskk
383
kxu r{uk WVuo r{LAku {kE
Skeke
1,528
kxu iuk ktzkkE
sk (w)
293
kxu tekku kkkkE
R tx
765
k yhye yiwkE
ykk
1,861
(180) kkhze rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
1. ukR fwkE {kunk
ksk
2. {kkkte {nukE AkE
kMkkk
{uu {kku
84,563
1,490
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
43
ukR nu{t {wkE

khkfkut
47,252
kxu fktrkE kwkE
sk (w)
693
kxu {nukE kwkE
kuskk
580
kxu rhkR h{kkE
Skeke
532
kxu fktrkE eAkkE
ykk
1,641
kxu efw{kh tfhkE
ykk
535
yuzkufux kqko kek shu
ykk
3,189
(181) fkhkzk (y.s..) rkLkMkk {kkh rkk

{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. [kihe SwkE nhSkE
khkfkut
85,780
2. kf rukE y{kE
kMkkk
4,833
3. kxu kfkkE tfhkE
ksk
67,095
4. ktr suLkE {kkE
s. (w)
2,502
5. kxfk {ukhkskE ekhk{kE
Skeke
2,674
6. kxu [twkE {khkE
ykk
3,389
7. kxu nkkou kihktkE
ykk
6,910
(182) W{hkk{ (y.s.) rkLkMkk {kkh rkk
{ktf W{ukhLkwt Lkk{
kk
{uu {kku
1. kxu kurtkE uMkkE
khkfkut
41,151
2. kkxfh h{kk kwkE
ksk
69,450
3. kuze n{wkE {kunkE
kMkkk
1,306
4. ku n{wkE h{kkE
fkukkR
880
5. fkuk ykufkE {wkE
Skeke
1,345
6. w{kzk {kunkE {kkE
fkukkRe
811
7. kxu rnukE Wk{kE
sk (w)
700
8. kxu sukE RhkE
ykk
2,995
9. [kukrzk rkfkE rkSkE
ykk
24,208
[qtxeLkk sLk {nkko{kt

W{xuku sLkMkikk...
44
1 Lwykhe, 2013
2102 ,u{nu1kfuh
Rk khe
kkLx kwshkk - 2013
uLke fw Vk{ko rLkfkMk{kt yzkuyz rnMMkku kwshkkLkku
Mk
{k u{kt kwshkku Mkki k{ Vk{ko WkukLkku kkku Lkkku

nkku. zkuhk kku 1907{kt yuuBkef ftkLkeLke Yykk
Mkkku uLkk Vk{ko WkukLkku k kht kku nkku. 105 ko kqo
fhLkkh uLkk Vk{ko Wkuk{kt kwshkk{kt u kuLkk ykMkLku
kke MktMkkyku yLku rkkeoyku ykuAk nku. khtkw kt Mkwe
yk kuk{kt hkuskkhe yLku rLkfkMkLke kk yku Au yu{kt kwshkk
uLkk yL hkkuLke Mkhk{e{kt [kh zkk ykk Au. ko
2007{kt khkLkk Vk{ko WkukLkk fw xLko ykuh{kt kwshkkLkku
rnMMkku 42% suxku yuxu fu yzku yz suku nkku. khu
khkLkk fw zk yukkuxo{kt kwshkkLkku rnMMkku 22 xfk nkku.
yk Wkuk yu Mk{u 52000Lku Mkee hkuskkhe kqhe kkzkku nkku.
kwshkk{kt ytksu 5000 suxk Vk{ko Wkukku Au. hkLke
e ke ftkLkeykuyu yktkh hkxe fkkyu Lkk{Lkk {ue Au.
su{kt xkuhuLx Vk{ko, kzMk fuzek, yuuBkef, MkLk Vk{ko,
MkkhkkR, fuhuMk, RLxkMk Vk{koMwrxf,
r{kLk Vk{koMwrxf kuhuLkku Mk{ku
kk Au. kwshkkLkk Vk{ko Wkuk Wkkrk
kyku L ke rLkfkMk{kt 60 xfk rnMMkku
VkuBwouLkLkku yu 40 xfk rnMMkku kf
zkLkku Au. nk{kt uLke fw Vk{ko rLkfkMk{kt
yzkuyz rnMMkku kwshkkLkku Au.
Mk{k r{kt kkLzuz kykuLke Mkhk{e{kt suLkrhf {kfuox
w zkeke rfMke hkwt Au. kuLkk fkhu kuxLx kuxufLk kw{kkk
zMkLkku {kfuox rnMMkku 2011{kt 270 yksLkku nkku ku 2016
Mkwe{kt 430 yks zkuhLke Mkkkxeyu yktke su.
wLkuw kufkuLku rr ykhku k Mktkte kusLkkyku nuX
ykhe ukk nkukke MkkrLkf Wkuk {kxu qks Ws kfku
hnue Au. nheVkRk{kk MkwkhkLkk {k{u fkuLxkfx rhMk[o yLku
fkuLxkfx WkkLkLkk {wu WkukLku w Vkku ku. yuxwt s Lkrn
kkLk, MkuLk, [eLk, MkeykRyuMk suk uku{kt suLkrhf {kfuox
kfku qe hne Au. ku k khke Vk{ko Wkuk {kxu nfkhk{f
rLkkLke Au. yk Wkuk kh Mk{k r{kt y{urhfkLkwt w hkwt
Au. khu kAeke whkuk yLku kkLk yku Au. yk k uku rLkk
Vk{ko WkukLkku 87 xfk suxku rnMMkku hku Au.
khk{kt rfMkkk skk nuhefhLku fkhu kkkuzke
ske{kt fkzuf, zkkrkxeMk, zuh sue ke{kheykuLkwt
{k Wkhkukh k kkBwt Au. yk irf Mk{MkLku fkhu

k Vk{ko Wku k{kt MkkrLkf Vku B w o u Lk Wku kku Mke.
yu.S.ykh. 20 xfk suku rfkMk Mkkku Au. nk{kt fkMk
Lk Mkexe{kt uk {ke yk ke{khe nu fkMk xw yLku ke
khV ykk e hne Au.
uLkk fw Wkukku{kt 16 xfk rnMMkku yLku fw hkufk{kt 18
hkufk kwshkkLkk WkukkuLkwt Au. uLkk fkuRk hk fhkk Mkkike
w nkR {kfku kwshkk{kt Au. su{kt y{kkLkk yktkh hkxe
nkR {kf Wkhktk y{kk, kLkkh, ws, {LkkhLkku
Mk{ku kk Au. kku kwshkk rMkkhLke ryu uLkwt Mkkk{kt
{Lkwt yu MkeLke ryu uLkwt Lk{kt {Lkwt hk Au. hk{kt
ftzk (kktek{), fuku, kkuhkth, hksfkux, Mkwhk yLku
zkuhkLkk zku{uMxf nkR {kfkuLkku Mk{ku kk Au. su Vk{ko
WkukkuLkk hkxe yLku yktkhhkxe MkkLkk rfkMk {kxu
Vke hkk Au.
khkLkk fw rhk rfLkkhkLkku [kukku
rnMMkku kwshkkLkku Au. 1600 rfku{exh
suxk ktkk yk kwshkkLkk rhk rfLkkhk
kh LkkLkk{kuxk 50 Wkhktk kthku Au. ku{s
ke suxk zek kuxh kthku ykfkh R
hkk Au. yk Wkhktk [kukhV Vukue huuLke
Mkwrk, kuMkLke Wk sue Mkkku k kwshkkLkk Vk{ko
Wkuk {kxu ykekoYk kLke Au. WkhktkLkk Mk{ke hw kue
kwshkkLkk Vk{ko WkukLke MkVh ykh Mkwe yrhk hne Au.
ykLku hkLke yL ykLkwMktrkf MktMkkykuyu kkfeLkku Mkkkuxo
rfkMk {kxu kwhku kzku nkku. yk yufuzur{f rVzLke MktMkkyku{kt
1940{kt zkuhk kku Mkkkue zMk ukkuhuxhe, yu kAe yuMk.
yu { .fku u s yku V Vk{o M ke ku { s 1989{kt ke.e.kxu
yuwfuLk xMx-y{kk kuhuLkku Mk{ku kk Au. ku kAe
RLzLk Vk{koMwxefMk yuMkkurMkyuLk (ykR.ke.yu.)Lke
kwshkk kk khk ke.e. kxu Vk{koMwrxf yuwfuLk yuLz
rhMk[o zukuk{uLx (ke.R.ykh.ze.) MkuLxhLkku y{kk kku
kht fhk{kt ykku nkku.
irf {teLke rMkrk Akkt uLke Vk{ko rLkfkMkku [kw kuo
ykuxkukh Mkwe{kt 17 yks zkuhLke Mkkkxeyu knkU[e kR Au.
su 2014-15 Mkwe{kt 50 yks zkuhLke Mkkkxe kuMk fhe su.
1 Lwykhe, 2013
nukfuh
uLkku Vk{ko Wkuk Auk [kh koke kkf

17 xfkLkk hu ]r fhe hkku Au.
yk Wkuku kwshkk{kt su yrhk rfkMk
Mkkku Au kuLkkke {kk hkuskkhe s e Au
yuwt Lkke yu{ ske Mkqkkuyu W{uwO nkwt fu
kwshkk{kt Vk{ko WkukLkk rfkMk kAe
hkuskkheLke MkkkkuMkkk kuLku kkk Mktktrk
Wkukku k rfkMk kkBk Au. khkLkk k
Wkuk{kt 42 xfkLke kkekhe ykkLkkhk
kwshkk hkyu kkukkLku, uLke Vk{ko
hkskLke MYku Mkkrkk fhkLke Mkkku Mkkku nu r[rfMkk WkfhkuLkk rLk{ko yu
yk kuk{kt MktkuLk ku{s rfkMkLkwt fuL k
kLkke ewt Au.
hk{kt ko{kLk Mk{{kt 108 Vk{oMke
rk MktMkkyku Au. kt yk WkukLke
yk~kk yLkwMkkh wkykuLku rk

ykkk{kt yku Au. kwshkk{kt ykhu 55
nh kuf ku yk Wku k{kt fko h k Au .
kwshkk{kt kykuLkwt WkkLk 103 kkuoke
kR hkw Au. kwshkk{kt knue k ftkLke
zkuhk{kt 1907{kt Mkkrkk kR nke.
yLku khke hk yk rk{kt kuS Mkkku
ykk e hkwt Au. khkLkk k Wkuk{kt
42 xfkLke kkekhe ykkLkkhk kwshkk
hkyu kkukkLku, uLke Vk{ko hkskLke
MYku Mkkrkk fhkLke Mkkku-Mkkku nu
r[rfMkk WkfhkuLkk rLk{ko yLku yk
kuk{kt MktkuLk ku{s rfkMkLkwt fuL k
kLkke ewt Au.
(urfk irLkf kwshkk Mk{k[khLkk kkfkh Au)
45
hk{kt 5400 k
rLk{ko kMkLMk fkrk
fhk{kt ykk.
kwshkk kuk Mkr{x{kt
Y. 5000 nh fhkuzke
k khu yu{ykuw kh
nMkkkh ku.
hk{kt ko{kLk Mk{{kt 108
Vk{oMke ikrf MktMkkyku.
kw s hkk{kt ykhu 56
nh kufku yk Wkuk{kt
fkohk
kw s hkk{kt kyku L kw t
WkkLk 103 kkuoke Au.
kw s hkk{kt knu e k
ftkLke zkuhk{kt 1907{kt
Mkkrkk kR
Vk{ko RLzMxe kkLx kwshkk 2011

ftkLke
hkufk
(Yk. fhkuz)
ye zMk
LwxkMk kuzxTMk
xuuLx nukfuh
kuh hu{uze
25
50
55
60
kfk uMk
45
Vk{ko RLMxw{uLx
30
MknLkt {urzf
50
{urzMkku kRV MkkLMk
50
yurMkLk yuhkuMkku
40
yu{Lke Vk{ko
45
yu{Lke kRV MkkLMk

k kkku MkkLMk
ke.e.fkuxLk
124
10
10
Vk rsk VkRLk fur{fMk

LkkkkswoLk Vk{ko
25
50
rfMkkLk kwk
huLkkMke ukkuhuxhe
we fur{fMk
100
250
5
kkhu yurkkuk xqMk

nkMkoLk ukkuhuxhe
yukkuku kRV MkkLMk
kkLx RLVkMxf[h
Rfk ukkuhuxhe
yfkrMkk kkkuxuf
rMkrMk uk
MkexeyufMk kRV MkkLMk
rLkh{k rr{xuz
MkwuLk Vk{ko
yuMkkeyuV Vk{ko
yuMkLx Vk{ko
yk Mksf
{kRkuLk kkkuxuf
10
15
17
108
307
30
38.89
50
75
17.5
50
50
9
25
fkuhkuLkk hu{urz
yurkfuh rLkf xk
LwhkuLk Vk{ko
suyuVyu kRV MkkLMk
fu.yu.yu{ Vk{ko
yur[h nukfuh
20
2
3
5
6.5
7.5
uLk Vk{ko
tfw Vk{ko
khk kuhuLxMk
wrLk{kfo hu{uze
yMxk kRVfuh RLzk
urhxk kkkuuLLk
fkrLke
furzk Vk{ko
kkefuh Vk{ko
ezk rLkf heMk[o
VkRLkkuh Vk{ko
urhxk kkkuuLLk
fkrLkkeMk Vk{ko
furzk nuk fuh
yuLLk MkkLxrVf
rhLkkuLk Vk{ko
yuBkuh yuMkkkuxo
furzk nukfuh
rLfkuLk Vk{ko
wrkLx kRV
10
8
10
60
43
22
30
30
30
30
30
22
30
30
50
50
90
100
100
100
MkLk Vk{ko
Lkuxh kRV MkkLMke
ykkf kkkuxuf
MMk kuhuLxhMk
kkfo Vk{ko
rk{kLk Vk{ko
Lkkukuxuf VkuBwok
rMkMx{ fLMkxLxTMk
hkuMkek kkkuMkkLMk
MkuL[wrhLk ukkuhuxhe
uzLk nukfuh
wkuMk uk
yuMk.S.Vk{ko
MeMk Vk{ko
Mkrk MkuLxku
yukuMk zMk
MkkuMkku kkku{urzfMk
uMxfkuMx Vk{ko
260
5,000
4
20
15
300
30
10
141.37
15
25
30
70
50
100
12
100
50
46
1 Lwykhe, 2013
2102 ,u{ 1
xuMkxkE
ruf ykuk
wrLkkhLku zurLk{ knuhkLkkh kwshkkLke xuMkxkE kuku ktrkfq[...
nu fkkz{kt k {uz ELk kwshkk
rLkkhLku zurLk{ knuhkLkkh kwshkk nu xuMkxkEMkkuku

ktrk fq[ fhe hkwt Au. fkkz WkkLk kuku [eLk kAe r{kt
ke {Lkw ykoktk hkkk khk{kt kwshkk Mkkike w fkkMkLke
kkt M kzeyku WkkLk fhu Au . YLkk WkkLkLke Mkkku ku L ke
uwyurzLk fhkk rr yuf{kuLke ]tk Qe fheLku fkkz{kt
k {uz ELk kwshkkLke kkLz kikh kk kuk Wsk Mktfukku
kk kk Au. kwshkk{kt Mkkk {ke ese, WkukkuLku yLkwfq
kurf ELkMx[h yLku Lke xuMkxkE kkrMkeyu uLkk Mkkike
{kuxk yuk kkr{LkkzqLkk fkuEBkkqh, {nkhkxLkk fkkz WkukkuLkw
k kLk utw Au. xuMkxkE yLku kuLku ykLkwMktrkf rr
yuf{ku suk fu rsLkk, MkLkk, rk, kuMkuMkk, yukh
ELzMxe kukLkk MkUfzku yuf{kuyu kkukkLkw Lkw MkhLkk{w kwshkk
fhkLkku rLko fkuo Au. suLke kukkyku ykkk{e Lwykhe{kt
kuLkkh kkLx Mkr{x 2013{kt ku. xuMkxkE ktrkke
kwshkk{kt fkkMkLkw WkkLk fhLkkh uzqkkuLku kkukkLke {nukLkLktw
ukLk kku {u s Mkkku Mkkku MkkrLkf Mkhu ykLkkh kkt[ ko{kt

Y.20,000 fhkuzLkk hkufk Mkkku 25 k suxe hkuskkheLke
kfkuLktw MksoLk ku. ku{kt k 50 xfk kk{e {rnkykuLku
hkuskkhe {u. xuMkxkE WkukLkk ykkf rfkMk yLku rLkfkMk
khk hkLke ykf yLku rfkMk h{kt ]r fhkLkk ykke
kwshkk Mkhfkhu kk 8{e ykukMxu Lke kwshkk Lkerk nuh
fhe Au.
kwshkkLkk {nuLkkf uzqkkuyu yuf s kfk{kt fkkMkLktw
WkkLk 23 k kktMkzeke 1.23 fhkuz kktMkzeyu knkU[kzeLku
Mk{k u{kt hkyko{kt ukktrk fhe Au. yk ktrkLku fkkz WkkLk
yLku xuMkxkE Mkktrk xufrLkf yuf{ku Mkkku kuzeLku yktkhkrx
khku{kt kwshkkLke k{kL yku We fhk hk Mkhfkhu
kwshkk xuMkxkE kkrMke- 2012 y{{kt {qfe Au. fkkz
WkkLkkuku r{kt Lktkh-1 MkkLk hkkk [eLk Mkrnk whkukLkk
yktkhhkxe khku{kt kwshkkLkk fkkMkLke qk {kuxe {ktk Au.
kwshkk Lkerk{kt ruk kuMkknLkkuLke rr kusLkkyku

1. fkuxLk MkLkk yLku rsLkk
fkuE k xku[ {kok kh kkt[ ko
{kxu Lke tkMkk{ke {kxu 5 xfk ks
Mknk. fkuxLk MkLkk {kxu fkuE k xku[
{kok kh kkt[ ko {kxu Lke tkMkk{ke
{kxu 7 xfk ksMknk, ykkke yLku
MkufLz nuLz tkMkk{ke fuxef hkkuLku
ykrLk ks Mknk {kxu k kkk kLku,
fkuxLk MkLkk yuf{{kt Lkk {qzehkufk
Mkk{u kkt[ ko {kxu rkwrLkx Y. 1
esh{kt hknk ykku.
fkuxLk MkLkk kkfo Mkkkk {kxu,
wk{ 150 yufh s{eLk, kkfo zukMko
yLku yuf{kuLku MxuBk zwxe{ktke {wk
ku{s, Mkk{qrnf Mkrnkhk kuhu kkfo{kt
{kkfe Mkwrk Qe fhkLkk [oLkk
50 xfk Mkwe Y.30 fhkuzLke {kok{kt
Mknk ykku.
yL WkukLkkt kkh{uLx yukuhMk

kkfo Mkkkk {kxu kkfo zukMkoLku yLku
yuf{kuLku MxuBk zwxe{ktke {wk yLku
Mkrnkhe {kkkfe Mkwrk Qe fhk
[oLkk 50 xfk Mkwe Y.10 fhkuzLke
{kok{kt Mknk {kkkk ku.
fkkMk ykkrhk yuf{ku- MkLkk,
rsLkk yLku rk{kt fkkMk fu fkkMk
kLko L ke hee Mkk{u [q f u yLku
t kMkk{k e {kt ku k {q z ehku f kLke
{kok{kt {qk uhkLke khk [wfe
yLku yufrkk fhuk uhkLke hkkE{ktke
{wk ykku.
2. rrtk, Lkexk yLku {eLk fkhkuxk
Lke t k Mkk{k e {kxu fku E k
xku[{kok kh kkt[ ko {kxu kkt[ xfk
ks Mknk.
kkhq{ {kxuLke ykkke MkufLz nuLz
tkMkk{ke fuxef hkkuLku ykrLk ks

MknkLku kkk hnuu.
rrtk kuku Lkk {qzehkufk Mkk{u kkt[
ko {kxu rkwrLkx Y. yuf esh{kt
hknk ykku.
3. zk#k yLku kuMkuMkk
Lke t k Mkk{k e {kxu fku E k
xku[{kok kh kkt[ ko {kxu kkt[ xfk
ks Mknk.
kuMkuMkk yLku Mk{k {qk ]
tkLkk yuf{ku{kt Qo yLku kkeLkk
fhfMkhko khk yLku kuLke e
kkk kkohke kkktLke kqkokk yLku
e {kxuLke Mknk yLu ykrzx
rhkkuxo kikh fhkLkk [o Mkk{u 50 xfk
Mkwe Y.50 nhLke {kok{kt Mknk
{u.
MkkLk-Mkk{ke kuxu kuk [oLke 20
1 Lwykhe, 2013
xuMkxkE
yk irf khku{kt kwshkkLkk fkkMk WkkfkuLke k, uzqkkuLkk kkf ykkf

rnkLku kLk{kt ELku hk Mkhfkhu kikh fhue kkrMkeLku fkhu khk Mkrnk
rhLke Lx ftkLkeyku kwshkk{kt rsLkk, MkLkk, rk, kuMkuMkk yLku
ykwrLkf kikh kuLkk WkkLk {kxu kikh kE Au. {qze hkufkLke kikheyku fhe
hne Au. fkkMk Wkkf rfMkkLkkuLku Mkke [k k {u, fkkMk kkk ku ktLkuLke
rLkfkMk]r kk ku {kxuLke MkwrLkrk qnh[Lkk yk Lke Lkerk ykkk{e Mk{{kt
xuMkxkE s Lkrn kuLke Mkkku uzkuk xufrLkf yuf{kuLke k ]r fhu.
xuMkxkE kuku kwshkkLke ko{kLk Mkrk
ko 2011-12{kt kwshkk{kt
xufrLkf xuMkxkE {kfoxLkw xLko
ykuh Y.6,100 fhkuzLkw Au.
kw s hkk{kt ykhu 12 Mkk
Mkuxh{kt 1,000 Wkhktk xufrLkf
xuMkxkE wrLkx fkohk Au.
xfk Mkwe Y. 20 kLke {kok{kt Mknk

{kkkk ku. yk Mknk kusLkkLkk
fkofk hr{kLk ku ko{kt yuf kh fkuE
k yuf{Lku {kkkk ku.
4. kikh ku {kxu
Lkk wrLkxLku Lke tkMkk{ke {kxu
fkuE k xku[{kok kh kkt[ ko {kxu
7 xfk ks Mknk {u.
ki kh Lkk yki ku r kf yu f {ku
t kMkk{k e {kt ku k {q z ehku f kLke
{ko k{kt fk[k{kLke hee Mkk{u
[wfuk {qk uhk (VAT) Lke khk
[wfe yLku yufrkk fhkuk uhkLke
hkkE{ktke {wk {u.
5. xufTrLkf xuMkxkEMk ELzMxe
fkuE k xku[{kok kLk{kt ek
rMkk kkt[ ko {kxu Lke tkMkk{keLke
6 xfk ks Mknk {kkkk ku khu
yk kusLkk nuX ykkke MkufLz nuLz
tkMkk{ke fuxef hkkuLku ykrLk hneLku
Lkk{ktrfk kkLz Mkkku rh{kt

kikh Mkku, VurkfLke rLkfkMk
fhkk 200ke w Wkuk Au.
Mkkike w xuMkxkE ELzMxe
y{kk, Mkwhk, zkuhk yLku
fA rskyku{kt fkohk Au.
47
VkE yuV VkBwok: fkkMkLkk

Vw{kt ukktrk ru
1. 23 fhkuz fkkMkLke kktMkzeLkk WkkLk ku{s

1000 Wkhkt k xu MkxkE w r Lkx hkkk
kwshkkLku {w{tke LkhuL {kueyu Lke kkrMke{kt
VkE yuV VkBwok ykke Au. Vk{o xw VkEkh xw
Vurkf xw VuLk xw VkuhuLkLke [uELk kwshkkLkk fkkMk
kfkk uzqkkuke ELku kkhq{ hkkk LkkLkk
ukkheykuke ELku zMu k rzkELkh suk Mkkfkhku,
fkzk kikh fhLkkh knuLkku yLku rh{kt
rLkfkMkfkkoykuLku kkf Vkku knkU[kzu.
Vk{o - fkkMk kfkk uzqkku, VkEkh rsLkk, rk Wkukku, Vurkf - kuMkukk
w r LkxLkk MkknrMkfku , Vu Lk - rzkELkh,
kuVuMkLkMk, VkuhuLk - rh{kt rLkfkMk.
ks MknkLku kkk hnuu.

6. yukuh kke{ MktMkk Mkkkk
MktMkk Mkkkk s{eLkLke f{k rMkk
fw {qzehkufk Mkk{u 85 xfk MkweLke Y.
3 fhkuzLke {kok{kt Mknk {kkkk
ku.
ykExeykE{kt yukuh xuELkkLke
Wk MkkkuLkk ykkuzuLk {kxuLke
MkkLk- Mkk{keLkk [o kuxu sYrhkkLkk
ykkhu Mknk {kkkk ku.
yukuh kke{ fuLku {kxu tkMkk{ke
ytku kuk {qzehkufk Mkk{u 50 xfk
MkweLke w{kt w Y. 20 k uf fuL
eX Mknk {kkkk ku.
yukuh kke{ {ukk kke{kkeoLku
xwLk VeLke khk [wfeLke kusLkk
yLu kke{kkeo eX fkuMko kuxu [wfue
VeLkk 50 xfk Mkw e w { kt w Y.7
nhLke {kok{kt Mknk {kkkk.
yukuh kke{ {kxuLkk xuELkMkoLku
kke{ kuxu kuk [o Mkk{u xuELkMko eX

Y. 7 nh, uf yXkrzu Mknk
{kkkk ku.
kkhq{ yLku rkLkk Wkukku
{kxuLke fki oLk kke{ {kxuLke Mknk
kusLkk{kt kke{kkeoykuLku {krMkf Y.
2500 uu k {rnLkk {kxu MxkEkuLz
{kkkk ku.
kkhq{ WkukLkk rMkoLku rkrLk
Y. 200 yLku ukhLku rkrLk Y.300
Mknk kuxu {kkkk ku.
7. xfTLkkkS ykkuzuLk
yLku yurLk
WkukLkk yuf{kuyu ykwrLkf
xfLT kkkS yurLk yLku ykkzu
u Lk
{kxu kusLkkLkk fkofk hr{kLk yuf s
kh kuMkuMk ykk kuzx eX kuk [oLkk
50 xfk Mkwe w{kt w Y.25 kLke
{kok{kt Mknk {kkkk ku.
(uf irLkf MktuLkk kkfkh Au)
48
1 Lwykhe, 2013
2102 ,u{ 1
MktMf]rk
rnLwMkku ykuku k W- fktfrhk fkro
fkt
frhk fkro rnLw M kku

yqkqo k W e ku
Au. fktfrhk fkrowt {w ykfkok
he Mkek kfku e yq
fkrf e wt Au. yk yh
u{k{kt ku yk{rk sku yu{
{w {tke e LkhuL {kueyu skkwt nwt.
31{e rzuBh we kuu yk
fktfrhk fkro{kt y{kke yu
wshke ktMf]rf yrM{ke kMwr
Mkkrf fkfkhku yu rr hkku{ktke
ykuk ktMf]rf fkfkhkuyu fhe nke.
tMf]{kt u {tkku kku Y kuk fktfrhk
fkro{kt rfz exe, w Vkhe,
yx xR
u Mrko{ wshk xR
u rnk
yuf ykfkokku hkkt fktfrhk krhh{kt
yuf kn {kxu hteo hkufku hku
uk {ku nkku. u k yuBw{uLx kkfo
yu xh Vk kkfo ruk ykfkokk
fuL Lke hkk nkk. kqo zkkk e
yxrnkhe kskkSk sL{ ru
y{kkk fktfrhk krhhk k
Ykht {kt ku u kkt [ {k fkt f rhk
fkro{kt yufr k ykfkokku yk
kuo W{uhk{kt ykk nkk. e huL
{kueyu e.ykh.xe.yu.k u k
s{kko Yx rn Yk.110 fhkuze
wrkykuwt kufkkok yk Mktku fowt nwt.
kwshk{kt kur {{ o {kxu
koxwt kh yktku {nwt shkwt
fkt f rhk e w t Au yu he
w t kzkek kfku k kk kfkh
fhkk kkuku {kxu fktfrhk rfzT
exeLku fukex ykuV fLxe kkku
rko h f fhkt {w {t keeyu
rnLwMk {kxu fktfrhkwt rfz exe
rfz xw h e{w t ykfko k u ku {

skwt nkwt.
y{kkk {uh e ykr kuhkyu
fkt r fhk fkro hsku yu
uhk yuf kkeyku {kxu kk kku
BBkwt yfuY {k{ Lku Au uku
ykt f fhkt k ykfkokkue
Ykhuk kku kiu ykfkko nk. yk
yhu kt M keyku , rw f
khkeyku, {nkLkkhkkrfke
rr r{rk ykeyku kk h
ufku yu hsku {kuxe tk{kt
WkrMk hkk nk.
rfkMk
rkMk
rs

Issue 01 01 2013

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Issue 01 01 2013

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ko : 53 ytf : 1 kk.

kwshkk MkkOke yLku

rkLkMkk [qtxe krhk{ku :

e LkhuL {kue Mkkk

ko : 53 ytf : 1 kk. 1-1-2013

WkMkn Mktkkf : rheLk Mki : {Lkekk Mkkuf

ks{ Mefkhk fkuR kLkke k fu MktMkkLku yusLMke

hk MkhfkhLkk Mkkkkh ynukku rMkk yk Mkk{rf{kt

ks{ Lke[uLkk Mkkuyu Mefkhk Au

{krnke fr{LkheLke f[uhe, kuf Lkt. 7,

rsk {kfkuyu ykue {krnke fr{LkheLke f[uheyku

Mktkfo yrfkheLke f[uhe, kwshkk Mkhfkh, ukkLk Lk,

s rLk{ku yLku yu s {kkkke Mkk{kL {kLkeLkk SLk{kt kwkkwk fuwt

khu {k fhe hfkhu [qtxu u rnLwMke hkser yue kxk Au uwt u

krhkf {skh {khkuu {wt uRyu.

nu ske ykk kqhe fhe Au. wshku yuwt rfke kwt Au su

sLkk w s {su Au fu k[wt wt Au, yu kY wt Au. hk wt Au yu uX wt

kwshkk {kkyu krhkfk ke Au yu ku k[ fu kkuke Wkh

nu wshkk {khku kkrk yu rkke Wkh WXeu ykkhe kuZewt s

Mk{ u{kt wz oL yu zuk{uLx {kxu skwt kk u yuwt kkhk

[[okux, {wtkR - 400020.

kkf ks{ : ` 50-00

{U fkhu fkuR Wkh rf ykhkuk ke kku. kuftk{kt krMkeo nku,

{w{tkee hefu LkhuL {kueLke kkrr

RLVku{uoLk xfTLkkkS + RLzLk

sLkku - 2012 : u Mk{k

rMkLkekkLke kkhkee - 13{e

kMkeh Mknkuk : ske ke. {uk h{u zkfu {Lkkus rkkhe

wrLkkhLku zurLk{ knuhkLkkh kwshkkLke xuMkxkEkuku ktrkfq[...

Mktrk kwshkkLke ykkefk

xe- [khLkk kkkuzktLke [u

wt-k kiMkk [kh! su kkkLku rMknu{Lke

k[f r{kku LkkU u...

kksu kh{kt ku u rkLkMkk

2102 ,u{ 1Mkr{x

kkLx kwshkk - 2013

MkkOke yLku MkoMkeo rfkMkLke rk{kt

k kkh nkWMk Au. kR kuk Mkr{x{kt kkLkLkk W[kwk

{w{tkee hefu LkhuL {kueLke kkrr

Mk [kukekh {w {tkeku kkh tke

wkk kk uzkk nk.

kknk fko nk.

k{kL krhfku{kt yqkqo Wkn

yYk suxeS, yu.ze.yu.k uk e

uqkk yu qkku[khke kke

Ru ykk nk, suk kh uwt nwt;

nkk{kt yu t Ru ykk nk.

{w {tke e huLkE {kuek

rhX ukyku yu {nkwkkuLke WkrMkr

e fkhks r{, Wkhku

e ytfw{kh, uk, fkkoxf

hk {tke{tzk {tkeeykuu rkkue Vkke

e wkuLrtn {wk [wzk{k

kkkt, ykhku, ee rkk, krhkh fkk, kn nkh

e kw kku k{kR yku SkR

13 e ekhkR kuzkS kkuk

ykhku yu krhkh fkk, kn nkh

{w {tke e LkhuL {kueLkk Lkuk]{kt xe{ kwshkk...

e erkR kxu hk{nukkk rkk

tMkkyku kku tfkuk e erkR kxu ko 2002{kt

e{e ykteu {Vk kxu

e{e ykt eu kxu

hefu kutkkk ukyku ykke ne.