1

HIPERBOLA (mh)

hiperbola
hiperbola je skup svih toaka ravnine za koje je
apsolutna vrijednost razlike udaljenosti od dvije
zadane (fiksne) toke te ravnine stalna (konstantna)
sredite hiperbole S(0, 0)

arita ili fokusi: F
1
( e, 0), F
2
(e, 0)

vrhovi ili tjemena: A( a, 0), B(a, 0)

realna ili glavna os hiperbole: AB = 2a

imaginarna os hiperbole: CD = 2b,
C(0, b), D(0, b)

realna poluos hiperbole: AS = SB = a

imaginarna poluos hiperbole: CS =SD = b

linearni ekscentricitet hiperbole: F
1
S = SF
2
= e,
2 2 2 2 2
e a b e a b = + = +
numeriki ekscentricitet hiperbole:
2 2
, 1
a b e
e a
a a

+
= = > >
parametar hiperbole
tetiva hiperbole koja prolazi fokusom i okomita je na realnu os
duljina parametra:
2
2
2
b
p
a

= , poluparametar:
2
b
p
a
=
osna (kanonska) jednadba hiperbole

2 2
2 2 2 2 2 2
2 2
1 ili
x y
b x a y a b
a b
= =

vrna jednadba hiperbole

2
2 2
2
2
b
y p x x
a
= +

parametarska jednadba hiperbole
1
c , s ili , , parametar
cos
x a ht y b ht x a y b tg t t
t
= = = =

jednadba hiperbole sa sreditem S(p, q), a osi 2a i 2b paralelne su s koordinatnim osima

( ) ( )
2 2
2 2
1
x p y q
a b

=

meusobni poloaj hiperbole i pravca

pravac je sekanta hiperbole pravac je tangenta hiperbole pravac ne sijee hiperbolu

presjek pravca i hiperbole
trae se njihove zajednike toke (ako postoje)
treba rijeiti sustav jednadbi
2 2 2 2 2 2
uvrstimo y iz prve
u drugu jednadbu
y kx l
b x a y a b
= + | |

` |
=
\ )


nakon sreivanja dobijemo
kvadratnu jednadbu
| |

|
\
:
10
8
6
4
2
-2
-4
-6
-8
-10
y
-15 -10 -5 5 10 15
x
S
D
C
A F
1
F
2
B

2
ako jednadba ima dva realna rjeenja, onda pravac sijee hiperbolu u dvije toke
ako jednadba ima dvostruko realno rjeenje, onda je pravac tangenta
ako jednadba ima konjugirano kompleksna rjeenja, onda se pravac i hiperbola ne sijeku

uvjet dodira pravca y = k x + l i hiperbole
2 2 2 2 2 2
b x a y a b =

2 2 2 2
a k b l =

koordinate diralita

2 2
,
k a b
D
l l
| |

|
\

uvjet dodira pravca Ax + By + C = 0 i hiperbole
2 2 2 2 2 2
b x a y a b =

2 2 2 2 2
A a B b C =

jednadba tangente u toki T(x
0
, y
0
) hiperbole

2 2 2 2 0 0
0 0 2 2
1 ili
x x y y
b x x a y y a b
a b

= =

jednadba normale u toki T(x
0
, y
0
) hiperbole
( )
2
0
0 0 2
0
a y
y y x x
b x

simetrinost
hiperbola ima dvije osi simetrije
hiperbola ima jedno sredite simetrije



tangenta i normala na hiperbolu simetrale su unutarnjeg
i vanjskog kuta meu radijusvektorima diralita:

1 2
i F D F D





asimptote
pravci koji dodiruju hiperbolu u beskonanosti
pravci kojima se grane hiperbole neogranieno pribliavaju pri udaljavanju u beskonanost

jednadbe asimptota
,
b b
y x y x
a a
= =

jednakostranina hiperbola
arita ili fokusi:
( ) ( ) 1 2
2, 0 , 2, 0 F a F a , vrhovi ili tjemena: A( a, 0), B(a, 0)

asimptote: y = x, y = x

jednadbe jednakostranine hiperbole

2 2
2 2 2
2 2
1
x y
a b x y a
a a
= = =

arita i koordinatne osi

1 2
2 2
2 2
ako su arita F i na
x-osi jednadba hiperbole je:
1
F
x y
a b
=

1 2
2 2
2 2
ako su arita F i na
y-osi jednadba hiperbole je:
1
F
x y
b a
=


10
8
6
4
2
- 2
- 4
- 6
- 8
- 10
y
-10 -5 5 10 15 20
x
t
n
S A F
1
F
2
B
D

3
Jednadba hiperbole kojoj su osi paralelne s koordinatnim osima, a koordinate sredita su S(p, q)
( ) ( )
2 2
1
2 2
x p y q
a b

=

pol i polara hiperbole
k
k
P
y
x
t
2
t
1
p
D
2
D
1


Polara je spojnica diralita D
1
i D
2
tangenata povuenih iz toke P na hiperbolu k.
Pravac p je polara toke P s obzirom na hiperbolu k.
Toka P je pol pravca p (polare) s obzirom na hiperbolu k.
Jednadba polare toke P s obzirom na hiperbolu k glasi:


( )
2 2 2 2 2 2
2 2 2 2
0 0
,
0 0
b x a y a b
b x x a y y a b
P x y
=
=

)



( ) ( )
( )
( )
( )
( )
( )
2 2 2 2 2 2
2 2 2 2
0 0
,
0 0
b x p a y q a b
b x p x p a y q y q a b
P x y
=
=