Tài Chính PDF

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip
Nguyn Phng Thy
Mn hc: L
THUYT TI CHNH
Chng I: Nhng vn c bn v ti chnh

I/ Tin ra i, tn ti v pht trin ca ti chnh: 1. Tin sn xut hng ho v tin t Cui thi k cng x nguyn thu: Phn cng lao ng x hi pht trin thnh sn xut v trao i hng ho c hnh Cuc cch mng trong Tin t xut hin nh 1 i hi khch quan Ti chnh ra i. 2. Tin Nh nc: Ch t hu xut hin: X hi bt u phn chia giai cp v c s u tranh gia cc giai cp trong x hi Nh nc xut hin di hnh thi Nh nc ca ch n l Ti chnh nh nc (ti chnh cng ) xut hin nhu cu chi tiu nhm duy tr quyn lc ca Nh nc ng gp 3. S tn ti v pht trin: Trong cc nn kinh t t bn ch ngha, ti chnh cng ch l phc v cho cc hot ng n thun v mt chnh tr ca Nh nc. Sau cuc khng hong kinh t nm 1929-1933, vai tr ca Nh nc c thay i. Ti chnh cng lc ny khng cn l mt yu t trung lp m l mt cng c Nh nc can thip vo nn kinh t. Ngoi b phn ti chnh cng phc v trc tip cho chc nng chnh tr, cn xut hin b phn ti chnh cng phc v cho vic thc hin chc nng qun l kinh t ca Nh nc. Bn cnh cng xut hin b phn ti chnh t gn lin vi cc hot ng kinh t ca khu vc t nhn trong nn kinh t - x hi. C th nhn xt rng, trong 2 tin k trn th sn xut hng ha - tin t l nhn t mang tnh cht khch quan c ngha quyt nh i vi s ra i, tn ti v Qu tin t ca nh nc do cng dn
cng ngh phn phi ( chuyn t phn phi bng hin vt sang phn phi bng gi tr)
cng mn hc L thuyt ti chnh
http://www.ebook.edu.vn
Nguyn Phng Thy
pht trin ca ti chnh v Nh nc l nhn t c ngha nh hng to ra hnh lang v iu tit s pht trin ca ti chnh. II/ Bn cht ca ti chnh: 1. Biu hin bn ngoi: C th thy nhng biu hin bn ngoi ca ti chnh trong cc mi quan h sau: - Quan h gia Nh nc vi cc doanh nghip, cc t chc x hi v cc tng lp dn Thu, ph, l ph, mua tri phiu do Nh c: nc pht hnh Dn c, doanh nghip Cp pht vn, kinh ph cho DNNN, T chc x hi, thc hin chnh sch phc li, x hi - Quan h gia cc Doanh nghip, cc t chc kinh t x hi v cc tng lp dn c: Biu hin c th: + Cc quan h thanh ton tin mua bn ti sn, vt t, hng ho, dch v. + Cc hnh thc huy ng ngun ti tr vn kinh doanh ca doanh nghip, t chc kinh t, h gia nh v c nhn kinh doanh: pht hnh c phiu, tri phiu, lin doanh, tn dng, + Quan h ng l ph bo him v nhn tin bi thng bo him: bo him x hi, bo him thng mi. + Quan h tr lng, tr cng gia doanh nghip vi ngi lao ng trong DN. + Quan h phn phi li nhun v s dng cc qu trong doanh nghip. + v.v... - Quan h ti chnh quc t: Biu hin c th: + Quan h vin tr, vay n gia cc Chnh ph hoc gia chnh ph ca mt nc vi cc t chc phi Chnh ph, vi cc t chc ti chnh- tin t - tn dng quc t. + Cc hnh thc u t trc tip,gin tip gia cc t chc, c nhn ca cc nc. Qua cc hin tng ti chnh trn c th thy bin hin bn ngoi ca ti chnh l cc hin tng thu, chi bng tin; l s vn ng ca cc ngun ti chnh; l s to lp v s dng cc qu tin t cc ch th trong x hi. Nh nc
Nguyn Phng Thy
2. Ni dung kinh t x hi ( bn cht bn trong) Cc hin tng ti chnh ( biu hin bn ngoi ca ti chnh) l s th hin v phn nh cc quan h kinh t gia cc ch th trong qu trnh phn phi cc ngun ti chnh, qu trnh phn phi ca ci x hi di hnh thc gi tr. Cc quan h kinh t nh th c gi l cc quan h ti chnh. Cc quan h ti chnh biu hin mt bn cht bn trong ca ti chnh n du sau cc biu hin bn ngoi. Chng ta c th da vo mt s c im sau ca cc quan h ti chnh phn bit ti chnh v cc phm tr kinh t khc. - Ti chnh ch bao gm nhng quan h kinh t phn phi di hnh thi gi tr. - Ti chnh l nhng quan h phn phi pht sinh trong qu trnh hnh thnh v s dng cc qu tin t. - Ti chnh l nhng quan h kinh t chu s tc ng trc tip ca Nh nc v ca Php lut. Khi nim tng qut v ti chnh: Ti chnh th hin ra l s vn ng ca vn tin t din ra mi ch th trong x hi. N phn nh tng hp cc mi quan h kinh t ny sinh trong phn phi cc ngun ti chnh thng qua vic to lp hoc s dng cc qu tin t nhm p ng cc nhu cu khc nhau ca cc ch th trong x hi. III/ Chc nng ca ti chnh: 1. Chc nng phn phi: Chc nng phn phi ca ti chnh l chc nng m nh vo , cc ngun lc i din cho nhng b phn ca ci x hi c a vo cc qu tin t khc nhau s dng cho nhng mc ch khc nhau, m bo nhng nhu cu, nhng li ch khc nhau ca i sng x hi. 1.1. i tng, ch th v kt qu: - i tng: cc ngun ca ci x hi di hnh thc gi tr, l cc ngun ti chnh, l tin t ang vn ng mt cch c lp vi t cch phng tin thanh ton, phng tin tch lu trong qu trnh to lp v s dng cc qu tin t. - Ch th: L Nh nc ( C th l cc c quan v t chc ca n), doanh nghip, cc t chc x hi, h gia nh hay c nhn dn c.
Nguyn Phng Thy
- Kt qu: l s hnh thnh ( to lp ) hoc s dng cc qu tin t cc ch th trong x hi nhm nhng mc ch nh. 1.2. c im ca chc nng phn phi: - S phn phi ch din ra di hnh thi gi tr, n khng km theo s thay i hnh thi gi tr. - Phn phi ca ti chnh gm c qu trnh phn phi ln u v qu trnh phn phi li: + Phn phi ln u l s phn phi c tin hnh trong lnh vc sn xut cho nhng ch th tham gia vo qu trnh sng to ra ca ci vt cht hoc thc hin cc dch v trong cc n v sn xut v dch v. Qua phn phi ln u, gi tr sn phm x hi mi ch c chia thnh nhng phn thu nhp c bn. + Phn phi li l tip tc phn phi nhng phn thu nhp c bn, nhng qu tin t c hnh thnh trong phn phi ln u ra phm vi x hi hoc theo nhng mc ch c th hn ca cc qu tin t. Trong thc t qu trnh phn phi ln u v phn phi li c s an xen ln nhau. iu ny l do qu trnh ti sn xut cng nh cc hot ng khc trong nn kinh t - x hi din ra thng xuyn, lin tc. - Phn phi ca ti chnh l s phn phi lun lun gn lin vi s hnh thnh v s dng cc qu tin t nht nh 2. Chc nng gim c: Chc nng gim c l chc nng m nh vo vic kim tra bng ng tin c thc hin i vi qu trnh vn ng ca cc ngun ti chnh to lp cc qu tin t hay s dng chng theo cc mc ch nh. 2.1. i tng, ch th v kt qu: - i tng: l cc qu trnh to lp v s dng cc qu tin t, cc qu trnh vn ng ca cc ngun ti chnh. cng l i tng ca chc nng phn phi. - Ch th: cng l cc ch th phn phi. - Kt qu:l pht hin ra nhng mt c v cha c ca qu trnh phn phi, t gip tm ra cc bin php hiu chnh cc qu trnh vn ng ca cc ngun ti chnh, qu trnh phn phi ca ci x hi theo cc mc tiu nh nhm t hiu qu cao ca vic to lp v s dng cc qu tin t.
Nguyn Phng Thy
2.2. c im: - Gim c ti chnh l gim c bng ng tin, nhng n khng ng nht vi mi loi kim tra, gim st bng ng tin ni chung trong x hi. Gim c ti chnh ch thc hin vi chc nng phng tin thanh ton v phng tin ct tr ca tin t. - Gim c ti chnh l loi gim c rt ton din, thng xuyn, lin tc v rng ri. * Chc nng gim c ca ti chnh lun gn lin vi chc nng phn phi. Ngay trong qu trnh phn phi qu trnh vn ng ca cc ngun ti chnh to lp, s dng cc qu tin t, lun c s cn thit v kh nng kim tra st sao cc qu trnh . IV/ H thng ti chnh ca Vit Nam: 1. Cn c xc nh cc khu ti chnh H thng ti chnh l h thng biu th quan h ti chnh trong cc lnh vc khc nhau, v gia cc lnh vc c mi quan h hu c trong qu trnh to lp, phn phi v s dng cc ngun lc ti chnh. Nhng tiu thc c bn xc nh khu ti chnh l: c coi l khu ti chnh nu ni no c t im ca cc ngun ti chnh, thc hin hot ng bm v ht cc ngun ti chnh . Ti mi t im ny cng c th c mt hoc mt s qu tin t thc hin cc mc tiu nh trc ca cc ch s hu. Cc qu tin t bao gi cng gn vi mt ch th nht nh. c coi l mt khu ca h thng ti chnh nu nhng hot ng ti chnh
no c cng tnh cht, c im, vai tr, cng hnh thc th hin. C th c khi nim v khu ti chnh nh sau: Khu ti chnh l ni hi t ca cc ngun ti chnh, ni din ra vic to lp v s dng cc qu tin t gn lin vi vic thc hin chc nng, nhim v ca ch th trong lnh vc hot ng. 2. Khi qut nhim v ca cc khu ti chnh: 2.1. Ngn sch Nh nc: NSNN l khu ch o trong h thng ti chnh quc gia. NSNN c cc nhim v - ng vin, tp trung cc ngun ti chnh cho vic to lp qu tin t ca Nh nc. ( qua cc khon thu bt buc nh thu, ph, l ph v cc khon ng gp t nguyn nh vay n quc t, vin tr t nguyn, )
cng mn hc L thuyt ti chnh http://www.ebook.edu.vn 5
Nguyn Phng Thy
- Phn phi v s dng qu ngn sch cho vic thc hin cc nhim v kinh t - x hi - Gim c, kim tra i vi cc khu ti chnh khc v vi mi hot ng kinh t - x hi gn lin vi qu trnh thu, chi ngn sch. 2.2. Tn dng: Tn dng l mt khu quan trng ca h thng ti chnh thng nht. Qu tn dng c to lp bng vic thu ht cc ngun ti chnh tm thi nhn ri theo nguyn tc hon tr c thi hn v c li tc. Sau qu ny c s dng cho vay theo nhu cu sn xut kinh doanh hoc i sng cng theo nguyn tc hon tr c thi hn v c li tc. Cc t chc s dng qu trn kinh doanh ly li nhun gi l cc t chc tn dng. Tn dng c nhim v l cu ni gia nhng ngi c kh nng cung ng v ngi c nhu cu s dng tm thi cc ngun ti chnh. 2.3. Bo him Cc qu bo him c tnh cht chung v c bit l c to lp v s dng bi thng tn tht nhiu dng cho nhng ch th tham gia bo him, tu theo mc ch ca qu. C 2 nhm bo him l: + Bo him x hi l mt ch php nh bo v ngi lao ng. Loi bo him ny c hnh thnh v s dng khng v mc ch kinh doanh m mang tnh cht ca hi tng h. + Bo him thng mi l nhng hot ng dch v bo him chuyn nghip. Do kh nng nhn ri tm thi ca cc ngun ti chnh trong cc qu bo him, cc qu ny c th c s dng cho vay hoc u t ngn hn, nn chng c quan h vi cc khu khc trong th trng ti chnh 2.4. Ti chnh h gia nh: Qu tin t ca cc h gia nh ch yu c s dng cho mc ch tiu dng ca gia nh. Mt phn ca qu ny c th tham gia vo qu Ngn sch nh nc di hnh thc np thu, ph, l ph; tham gia vo cc qu bo him theo cc mc ch bo him khc nhau; tham gia vo cc qu tn dng di hnh thc gi tin tit kim, Phn ti chnh tm thi nhn ri ca qu ny c th c s dng u t vo sn xut kinh doanh trong phm vi kinh t h gia nh, tham gia th trng ti chnh ( gp c phn, mua c phiu, tri phiu,)
Nguyn Phng Thy
2.5. Ti chnh cc t chc x hi: Cc t chc x hi l khi nim chung ch cc t chc chnh tr - x hi, cc on th x hi, cc hi ngh nghip Cc qu tin t ca cc t chc x hi ch yu c s dng cho mc ch tiu dng trong hot ng ca cc t chc . Khi cc qu cha s dng, s d n nh ca chng c th tham gia th trng ti chnh thng qua cc qu tn dng hoc cc hnh thc khc ( mua tn phiu, tri phiu, ) 2.6. Ti chnh doanh nghip: TCDN l khu c s trong h thng ti chnh quc gia. TCDN c cc nhim v: - bo m vn v phn phi vn hp l cho cc nhu cu ca sn xut kinh doanh. - t chc cho vn chu chuyn mt cch lin tc v c hiu qu. - phn phi thu nhp v li nhun ca doanh nghip theo ng quy nh ca Nh nc - kim tra mi qu trnh vn ng ca cc ngun ti chnh trong doanh nghip, ng thi, kim tra mi hot ng sn xut kinh doanh gn lin vi cc qu trnh . Mi qu tin t trong doanh nghip u c mc ch nht nh, nhng tnh cht chung ca chng l gn lin vi sn xut kinh doanh, chi dng cho mc ch sn xut kinh doanh v phn tiu dng hnh thnh thu nhp ca nhng ngi tham gia vo sn xut kinh doanh doanh nghip.
S : H thng ti chnh Ngn sch Nh nc Ti chnh DN Tn dng
Th trng ti chnh
TC cc t chc xh Ti chnh h gia nh Ch thch: quan h trc tip quan h gin tip Bo him
Nguyn Phng Thy
Chng 2: Ngn sch Nh nc

I/ Nhng vn chung v Ngn sch Nh nc: 1. Khi nim Ngn sch Nh nc Ngn sch Nh nc phn nh cc quan h kinh t pht sinh gn lin vi qu trnh to lp, phn phi v s dng qu tin t tp trung ca Nh nc khi Nh nc tham gia phn phi cc ngun ti chnh quc gia nhm thc hin cc chc nng ca Nh nc trn c s lut nh. 2. c im ca Ngn sch Nh nc: - Mi hot ng thu chi ca Ngn sch Nh nc lun gn cht vi quyn lc kinh t - chnh tr ca Nh nc, c Nh nc tin hnh trn c s nhng lut l nht nh. - ng sau nhng hot ng thu chi ti chnh cha ng ni dung kinh t x hi nht nh, cha ng nhng quan h kinh t , quan h li ch nht nh. Trong cc quan h li ch , li ch quc gia, li ch tng th bao gi cng c t ln trn . - Ngn sch nh nc c c im nh cc qu tin t khc. Nt ring bit l n c chia thnh nhiu qu nh, c tc dng ring v ch sau ngn sch nh nc mi c dng cho nhng mc ch nh trc. 3. Vai tr ca Ngn sch Nh nc: 3.1. Cng c huy ng ngun ti chnh m bo cc nhu cu chi tiu ca NN y l vai tr truyn thng ca Ngn sch Nh nc trong mi m hnh kinh t, n gn cht vi cc chi ph ca Nh nc trong qu trnh tn ti v thc hin nhim v ca mnh. C.Mc tng kt nh sau: Sc mnh chuyn chnh ca Nh nc c quyt nh bi Ngn sch v ngc li 3.2. Cng c iu tit v m nn kinh t: Vai tr ny ca Ngn sch nh nc c th hin trn cc mt - Ngn sch Nh nc l cng c nh hng hnh thnh c cu kinh t mi, kch thch pht trin sn xut kinh doanh v chng c quyn. - Ngn sch Nh nc c vai tr quan trng trong vic iu tit th trng, bnh n gi c, chng lm pht.
Nguyn Phng Thy
3.3. Cng c iu tit thu nhp m bo cng bng x hi: Nn kinh t th trng c 1 khuyt tt l phn ho giai cp, phn ho giu ngho. Nh nc phi s dng cng c ngn sch iu tit thu nhp, gim bt khong cch v thu nhp gia cc tng lp trong x hi. Vic iu tit c thc hin qua hot ng thu chi ngn sch. C th: - Qua hot ng thu ngn sch ( thu), Nh nc iu tit bt mt phn thu nhp ca tng lp c thu nhp cao trong x hi, hng dn tiu dng hp l, tit kim - Qua hot ng chi ngn sch( cc khon cp pht, tr cp,), Nh nc h tr nng cao i sng ca tng lp ngho trong x hi. II/ Ni dung hot ng ch yu ca Ngn sch Nh nc: 1. Thu Ngn sch Nh nc: 1.1. Khi nim thu Ngn sch Nh nc Thu NSNN l h thng cc quan h phn phi di hnh thi gi tr ny sinh trong qu trnh Nh nc dng quyn lc chnh tr tp trung cc ngun lc ti chnh trong x hi hnh thnh qu tin t tp trung quan trng nht ca Nh nc . 1.2. c im ca thu Ngn sch Nh nc: - Thu ngn sch Nh nc thc cht l s phn chia ngun ti chnh quc gia gia Nh nc vi cc ch th trong x hi da trn quyn lc ca Nh nc nhm gii quyt hi ho cc mi quan h v li ch kinh t. - Thu ngn sch Nh nc gn cht vi thc trng kinh t v s vn ng ca cc phm tr gi tr khc nh gi c, thu nhp, li sut,. 1.3. Ni dung kinh t ca thu Ngn sch Nh nc: 1.3.1. Thu thu: a, Khi nim v thu: Thu l s ng gp theo ngha v i vi Nh nc c quy nh bi php lut do cc php nhn v th nhn thc hin. b, c im ca thu: - Thu mang tnh cht bt buc v khng hon tr trc tip. - Thu c thit lp da trn nguyn tc lut nh - Thu lm chuyn i quyn s hu t s hu tp th v c th thnh s hu ton dn.
Nguyn Phng Thy
c, Cc yu t cu thnh ca thu: - Tn gi - i tng np thu ( ngi np thu) - i tng tnh thu - Thu sut - n v tnh thu - Gi tnh thu - u i, min gim thu - Th tc np thu 1.3.2. L ph L ph l mt khon thu mang tnh cht bt buc, nhng c tnh cht i gi, ngha l l ph thc cht l mt khon tin m dn chng tr cho Nh nc khi h hng th nhng dch v do Nh nc cung cp. So vi thu, tnh php l ca l ph thp hn. 1.3.3. Li tc c phn Nh nc: Trong nn kinh t th trng, Nh nc thc hin u t vn vo hot ng sn xut kinh doanh bng hnh thc mua hoc gp c phn hnh thnh nn cc doanh nghip c phn m Nh nc c t cch l mt c ng. 1.3.4. Bn hoc cho thu ti sn thuc s hu Nh nc: Gm: - Thu v bn hoc cho thu ti nguyn thin nhin nh: t chuyn dng, t rng, mt nc; bn ti nguyn, khong sn; - Thu v bn ti sn thuc s hu Nh nc nhng khng thuc ti nguyn nh: bn hoc c phn ho cc doanh nghip Nh nc cho t nhn, cho nc ngoi 1.3.5. Hp tc lao ng vi nc ngoi v thu khc: Cc khon thu khc nh: bn ti sn khng c ngi tha nhn, cc khon tin pht, cc khon vin tr khng hon li, 1.4. Cc nhn t nh hng - GDP bnh qun u ngi y l mt ch tiu phn nh kh nng tng trng v pht trin ca mt quc gia, phn nh kh nng tit kim, tiu dng v u t ca mt nc. GDP bnh qun
Nguyn Phng Thy
u ngi l mt nhn t khch quan quyt nh mc ng vin ca ngn sch nh nc, v vy khi n nh mc ng vin vo ngn sch, Nh nc cn cn c vo ch tiu ny. - Kh nng xut khu ngun ti nguyn thin nhin. ( du m v khong sn) i vi cc nc c ngun ti nguyn thin nhin di do phong ph th xut khu ti nguyn s em li ngun thu ln cho ngn sch nh nc. -T sut doanh li ca nn kinh t T sut doanh li ca nn kinh t l ch tiu phn hiu qu ca u t pht trin kinh t. Ch tiu ny cng ln th ngun ti chnh cng ln. Tuy nhin, khi xc nh t sut thu ngn sch cn cn c vo t sut doanh li ca nn kinh t m bo vic huy ng ca ngn sch nh nc khng gy kh khn v mt ti chnh cho cc ch th trong x hi. - Mc trang tri cc khon chi ph ca Nh nc Nhn t ny ph thuc vo cc yu t: + quy m t chc b my nh nc v hiu qu hot ng ca b my + nhim v kinh t - x hi m Nh nc m nhn trong tng giai on lch s + chnh sch s dng kinh ph ca Nh nc. Khi nhn t ny tng ln th i hi t sut thu ca ngn sch cng tng ln. - T chc b my thu - np 1.5. Nguyn tc thit lp h thng thu NSNN: - Nguyn tc n nh v lu di: Thc hin nguyn tc ny, mt mt to iu kin thun li cho cng tc k hoch ha ngn sch, mt khc to iu kin kch thch ngi np thu ci tin y mnh hot ng sn xut kinh doanh. - Nguyn tc m bo s cng bng: Nguyn tc ny i hi vic thit lp h thng thu phi c quan im cng bng i vi mi ngi chu thu, khng phn bit a v x hi, thnh phn kinh t. - Nguyn tc r rng, chc chn: Nguyn tc ny i hi trong thit k h thng thu cc iu lut ca cc sc thu phi r rng, c th tng mc thu, c s nh thu, trnh tnh trng lch lut trn thu.
Nguyn Phng Thy
- Nguyn tc n gin: Nguyn tc ny i hi trong mi sc thu cn hn ch s lng thu sut, xc nh r mc tiu chnh, khng ra qu nhiu mc tiu trong mt sc thu. Nh vy s to iu kin thun li cho vic trin khai lut thu vo thc tin, trnh c nhng hin tng tiu cc trong thu thu. 1.6. Cc gii php tng thu: - Trong khi khai thc, cho thu, nhng bn ti sn, ti nguyn quc gia Nh nc cn phi dnh kinh ph tha ng nui dng, ti to v pht trin cc ti sn, ti nguyn y, khng lm cn kit v ph hy ti sn, ti nguyn v mc ch trc mt. - Chnh sch thu phi va huy ng c cho Nh nc, va khuyn khch tch t vn ca doanh nghip v dn c. - Chnh sch vay dn b p thiu ht ngn sch nh nc cn t trn c s thu nhp v mc sng ca dn. - Nh nc dng vn ngn sch nh nc u t trc tip vo mt s doanh nghip quan trng trn nhng nghnh v lnh vc then cht khng nhng thc hin nh hng pht trin kinh t - x hi m cn nhm to ra ngun ti chnh mi. ng thi, Nh nc cn ch u t vo con ngi, o to ngh, nng cao dn tr, - Cn phi ban hnh chnh sch tit kim, khuyn khch mi ngi tit kim tiu dng, dnh vn cho u t pht trin. 2. Chi Ngn sch Nh nc 2.1. Khi nim chi Ngn sch Nh nc Chi Ngn sch Nh nc l qu trnh phn phi v s dng qu tin t tp trung ln nht ca Nh nc - qu ngn sch- nhm phc v cho vic thc hin cc chc nng ca Nh nc v mi mt . 2.2. c im ca chi Ngn sch Nh nc: - Chi Ngn sch Nh nc gn cht vi b my nh nc v nhng nhim v kinh t, chnh tr, x hi m Nh nc phi m ng trong thi k. - Cc khon chi ca Ngn sch Nh nc c xem xt hiu qu trn tm v m. Ngha l cc khon chi ca Ngn sch Nh nc phi c xem xt mt cch ton din da trn c s ca vic hon thnh cc mc tiu kinh t - x hi ra. - Cc khon chi ca Ngn sch nh nc mang tnh cht khng hon tr trc tip.
Nguyn Phng Thy
- Cc khon chi ca Ngn sch Nh nc lun gn cht vi s vn ng ca cc phm tr gi tr khc nh gi c, tin lng, li sut, t gi hi oi, 2.3. Ni dung kinh t ca chi Ngn sch Nh nc: 2.3.1. Chi u t pht trin kinh t: y l mt chnh sch chi quan trng v thng chim t trng ln trong tng c cu chi ca Ngn sch Nh nc. Khon chi ny to tin , c s vt cht k thut cho nn kinh t, tc ng trc tip n qu trnh ti sn xut m rng nn kinh t quc dn, to tin tng thu ngn sch Nh nc. Nn kinh t cng pht trin, t trng ca khon chi ny s ngy cng tng. 2.3.2. Chi pht trin vn ho, y t, gio dc y l mt khon chi khng thuc lnh vc sn xut vt cht, lnh vc tiu dng x hi, tuy nhin cc khon chi ny ng vai tr khng km phn quan trng i vi s pht trin ton din ca nn kinh t quc dn. Chi pht trin vn ho, y t, gio dc bao gm cc khon chi u t xy dng c bn trang b c s vt cht k thut cho cc n v v cp pht kinh ph hot ng cho cc n v thuc lnh vc ny. 2.3.3. Chi cho b my qun l Nh nc: y l khon chi cho tiu dng nhm m bo duy tr s tn ti ca b my Nh nc t cp a phng n cp trung ng. Quy m b my Nh nc cng gn nh th t trng khon chi ny cng gim. 2.3.4. Chi cho an ninh quc phng: L khon chi nhm m bo sc mnh chuyn chnh ca Nh nc, duy tr trt t tr an cho x hi. Mc khon chi ny ph tuc vo tnh hinh chnh tr, x hi ca t nc trong tng thi k. 2.3.5. Chi phc li x hi: L khon chi nhm m bo v nng cao i sng v vt cht v tinh thn cho dn c, c bit l tng lp ngi ngho trong x hi. Khon chi ny ph thuc vo trnh i pht trin kinh t ca tng nc v bn cht ca ch x hi. 2.4. Cc nhn t nh hng - Ch x hi( Nhn t c bn)
13
Nguyn Phng Thy
Ch x hi quyt nh n bn cht, nhim v kinh t - x hi ca Nh nc trong khi , Nh nc li l ch th ca chi Ngn sch Nh nc. V vy, ni dung c cu chi ngn sch Nh nc chu s rng buc ca ch x hi. - S pht trin ca lc lng sn xut Khi lc lng sn xut pht trin ko theo nhu cu vn pht trin kinh t tng ln, khi Nh nc vi vai tr qun l v m nn kinh t phi c trch nhim p ng nhu cu . -Kh nng tch lu ca nn kinh t Kh nng tch lu cng ln th kh nng chi u t pht trin kinh t cng cao. - M hnh t chc b my ca Nh nc Mi m hnh t chc b my Nh nc khc nhau th nhu cu chi tiu nhm duy tr quyn lc chnh tr ca b my cng khc nhau. Nhn chung, Nh nc cng c b my qun l nh th cng tit kim c cc khon chi tiu nhm duy tr b my . 2.5. Nguyn tc t chc chi NSNN: - Nguyn tc da trn kh nng cc ngun thu hoch nh chi tiu: Da trn nguyn tc ny, nu ngun thu hn hp th chi ngn sch phi ct gim. Nu vi phm nguyn tc ny s dn n tnh trng bi chi ngn sch v kh nng bng n lm pht kinh t. - Nguyn tc tit kim v hiu qu: Nguyn tc ny i hi cc t chc, cc n v s dng ngun kinh ph hay ngun vn ca ngn sch cp pht phi nng cao tinh thn trch nhim s dng mt cch c hiu qu v tit kim nht.. - Nguyn tc trng tm trng im: Nguyn tc ny i hi vic phn b cc khon chi ngn sch phi cn c v u tin cc chng trnh trng im ca Nh nc, trnh tnh trng u t trn lan m phi gn u t gii quyt dt im mc tiu pht trin kinh t x hi ca Nh nc hoch nh trong thi k . - Nguyn tc Nh nc v nhn dn cng lm: Nh nc v nhn dn cng lm trong vic b tr cc khon chi ca ngn sch Nh nc nht l cc khon chi mang tnh cht phc li x hi.
14
Nguyn Phng Thy
- Nguyn tc phn bit r nhim v pht trin kinh t - x hi ca cc cp theo lut php b tr cc khon chi cho thch hp: Qun trit nguyn tc ny trnh vic b tr cc khon chi chng cho, kh kim tra gim st, ng thi nng cao trch nhim v tnh ch ng ca cc cp. - Nguyn tc kt hp cht ch cc khon chi ngn sch Nh nc vi khi lng tin t c mt trong lu thng v cc phm tr li sut, t gi hi on to nn cng c tng hp cng tc ng n cc vn ca kinh t v m. 2.6. Bi chi Ngn sch Nh nc: 2.6.1. Khi nim v phn loi Bi chi ngn sch nh nc l tnh trng mt cn i ca ngn sch nh nc khi thu khng chi. Cn c nguyn nhn gy ra, c th chia bi chi thnh 2 loi: - Bi chi c cu: xy ra do s thay i chnh sch thu chi ca Nh nc, Nh nc ch ng pht hnh thm tin vo lu thng chi tiu nhm kch thch kinh t pht trin. - Bi chi chu k: xy ra do s thay i ca chu k kinh t, thng xy ra trong chu k suy thoi ca nn kinh t. Thc t cho thy bi chi ngn sch khng c ngun b p hp l s dn ti lm pht, gy tc hi xu i vi nn kinh t cng nh i sng x hi. Nhng nu bi chi mt mc nht inh ( di 5% so vi tng chi ngn sch trong nm) th li c tc dng kch thch sn xut pht trin. 2.6.2. Cc bin php x l: - Tng thu v gim chi tiu ngn sch: l bin php c truyn nhng khng phi bao gi cng thc hin thnh cng c. - Nh nc phi r sot v t chc li h thng thu v qu trnh chi tiu ca ngn sch nh nc. - Vay trong v ngoi nc Bin php ny chnh l chnh sch thu b p thiu ht ngn sch, l gii php mang tnh cht tnh th nhm m bo b p bi chi mt cch nhanh chng, kp thi. III/ H thng ngn sch Nh nc v phn cp qun l NSNN Vit Nam: 1. T chc h thng Ngn sch Nh nc
15
Nguyn Phng Thy
H thng ngn sch Nh nc
Ngn sch trung ng
Ngn sch da phng
Ngn sch thnh ph trc thuc trung ng
Ngn sch tnh
Ngn sch c khu trc thuc trung ng
Ngn sch qun
Ngn sch thnh ph thuc tnh hoc th x
Ngn sch huyn
Ngn sch x
Ngn sch phng
TP trc thuc trung ng hin nay: TP H Ch Minh, Hi Phng, Nng, Cn Th. (Sp ti s c thm: Bnh Dng v Tha Thin Hu) 2. Phn cp qun l ngn sch nh nc: - Khi nim: Phn cp qun l ngn sch Nh nc l s phn chia quyn hn, trch nhim trong vic qun l, iu hnh nhim v thu chi ca mi cp ngn sch. Ngn sch Nh nc l mt th thng nht gm nhiu cp ngn sch, mi cp ngn sch va chu s rng buc cc ch th l chung, va c tnh c lp t chu trch nhim trong hot ng ca mnh. - Ni dung ch yu ca phn cp qun l: + Gii quyt mi quan h quyn lc gia cc cp chnh quyn trong vic ban hnh cc chnh sch ch thu chi, qun l ngn sch. + Gii quyt mi quan h vt cht trong qu trnh phn giao nhim v chi, ngun v cn i ngn sch.. + Gii quyt mi quan h trong qu trnh thc hin chu trnh ngn sch
16
Nguyn Phng Thy
- Mt s nguyn tc trong phn cp qun l: + Phn cp ngn sch phi c tin hnh ng thi vi vic phn cp kinh t v t chc b my hnh chnh. + Trong phn cp ngn sch phi m bo vai tr ch o ca ngn sch trung ng v tnh c lp ch ng ca ngn sch a phng. + m bo nguyn tc cng bng trong phn cp ngn sch. IV/ Chu trnh qun l ngn sch Nh nc 1. Hnh thnh ngn sch nh nc Bao gm cc giai on sau: - Lp ngn sch: + Khi nim: l cng vic khi u c ngha quyt nh n ton b cc khu ca qu trnh qun l ngn sch. Lp ngn sch thc cht l lp d ton cc khon thu chi ngn sch trong 1 nm ngn sch. + Yu cu: +/ D ton thu chi ngn sch phi m bo ph hp vi cc tiu chun, nh mc trong ch chnh sch ca Nh nc v s vn ng ca nn kinh t, x hi. +/ D ton thu chi ngn sch phi c tin hnh ng trnh t v thi gian quy nh. +/ D ton thu chi ngn sch phi m bo mi quan h ng n gia ch tiu hin vt v ch tiu gi tr trong s bin ng ca cung cu v gi c. + Khi lp d ton phi d vo cc cn c sau: +/ Lp d ton ngn sch phi da vo phng hng, ch trng, nhim v pht trin kinh t, vn ho, x hi, an ninh, quc phng ca ng v Nh nc trong thi k . +/ Lp d ton ngn sch phi da vo cc ch tiu k hoch pht trin kinh t, x hi ca Nh nc trong nin k hoch. +/ Lp d ton ngn sch phi da vo h thng cc chnh sch, ch , tiu chun nh mc thu chi ca ngn sch nh nc. +/ Lp d ton ngn sch nh nc phi cn c vo kt qu phn tch vic thc hin ngn sch trong thi gian qua. - Ph chun ngn sch:
Nguyn Phng Thy
D ton ngn sch c lp v tng hp t cp c s ln n trung ng v c trnh quc hi ph chun. - Thng bo ngn sch: D ton ngn sch sau khi ph chun s c thng bo t cp trung ng n a phng, n cc B, cc nghnh. 2. Chp hnh ngn sch: 2.1. T chc chp hnh d ton thu - Mc tiu : trn c s khng ngng bi dng pht trin ngun thu, tm mi bin php ng vin khai thc m bo t l ng vin chung m quc hi ph chun. - t c mc tiu , vic t chc chp hnh d ton thu phi thc hin ng b cc bin php sau: + Xc lp v hon thin h thng chnh sch ch thu thch hp, va m bo khuyn khch hot ng sn xut kinh doanh pht trin va m bo mc ng vin ca ngn sch Nh nc. + Nng cao cng tc tuyn truyn lm cho mi cng dn thy r trch nhim ca mnh trong vic thc hin ngha v i vi ngn sch nh nc. + Kin ton b my thu theo nguyn tc thng nht, nng cao hiu lc ca b my, m bo gn nh, hiu qu cao. + i mi v hon thin cng tc qun l thu t khu lp k hoch, giao k hoch thu, n khu t chc cng tc n c thu np, cng tc thng k k ton thu. + Tng cng cng tc bi dng, nng cao nghip c ca cn b qun l thu, ng thi x l mi quan h gia cc c quan chc nng lin quan n cng tc thu np ca ngn sch nh nc. 2.2. T chc chp hnh d ton chi: - Mc tiu: m bo y , kp thi ngun kinh ph ca ngn sch cho mi hot ng ca b my nh nc v thc hin cc chng trnh kinh t x hi c ph chun trong nm ngn sch. - t c mc tiu , vic chp hnh d ton chi cn phi thc hin cc yu cu c bn sau: + Thc hin vic cp pht kinh ph trn c s h thng cc nh mc tiu chun. + m bo vic cp pht kinh ph theo k hoch c duyt.
Nguyn Phng Thy
+ Thc hin nguyn tc thanh ton trc tip, ngha l mi khon kinh ph chi tr t ngn sch phi do kho bc trc tip thanh ton. + i mi phng hng cp pht vn ca ngn sch nh nc theo hng nhanh gn, d kim tra. 3. Quyt ton ngn sch nh nc Quyt ton ngn sch l khu cui cng trong chu trnh qun l ngn sch nh nc. Yu cu ca quyt ton ngn sch l phi m bo tnh chnh xc, trung thc v kp thi.
Quyt ton NSNN

CHU TRNH
Lp NSNN
Chp hnh NSNN
19
Nguyn Phng Thy
Chng 3: Ti chnh doanh nghip

I/ Nhng vn chung v ti chnh doanh nghip: 1. Khi nim ti chnh doanh nghip Ti chnh doanh nghip l h thng nhng quan h kinh t di hnh thi gi tr pht sinh trong qu trnh hnh thnh, phn phi v s dng cc qu tin t ca doanh nghip nhm phc v cho cc hot ng ca doanh nghip v gp phn t c cc mc tiu ca doanh nghip. 2. c im ca ti chnh doanh nghip: 2.1. TCDN gn lin v phc v cho cc hot ng kinh doanh ca doanh nghip: Khi tin hnh cc hot ng sn xut kinh doanh cc doanh nghip lun phi i mt vi cc vn v ti chnh doanh nghip, phi huy ng vn ti tr cho kinh doanh, phi s dng vn sao cho c hiu qu, phi thc thi v kim sot hng lot cc quan h ti chnh doanh nghip t c cc mc tiu ra. 2.2. TCDN gn lin vi hnh thc s hu doanh nghip: Trong nn kinh t hng ho nhiu thnh phn tn ti nhiu loi hnh s hu doanh nghip khc nhau. Hnh thc s hu doanh nghip chi phi n phng thc u t vn khi thnh lp doanh nghip, tc ng n phng thc v kh nng tng vn trong qu trnh hot ng, ng thi cn nh hng n vic phn phi thu nhp sau thu ca doanh nghip. C th: - Doanh nghip Nh nc: Nh nc u t ton b hoc mt phn vn iu l khi thnh lp, Nh nc c th u t b sung vn trong qu trnh hot ng, c th huy ng thm vn di cc hnh thc: vay, pht hnh tri phiu, nhn gp lin doanh nhng khng c lm thay i hnh thc s hu doanh nghip. Vic phn phi li nhun sau thu do Nh nc quy nh. - Cng ty c phn: Ngun vn ban u do cc c ng ng gp di hnh thc c phn. Vic phn phi li nhun sau thu do i hi c ng v HQT quyt nh. - Doanh nghip t nhn: Ngoi s vn do ch doanh nghip u t, doanh nghip cng c th huy ng thm vn di cc hnh thc khc nhng khng c php pht hnh chng khon. Phn thu nhp sau thu thuc quyn s hu v s dng ca ch doanh nghip.
Nguyn Phng Thy
2.3 TCDN gn vi ch hch ton kinh doanh: Mc tiu hot ng ch yu ca cc doanh nghip l li nhun. Do doanh nghip phi thc hin ch hch ton kinh doanh, phi p ng yu cu c bn ca ch hch ton kinh doanh l ly thu b chi v m bo c li. C nh vy mi m bo cho doanh nghip c th tn ti v ng vng trong iu kin kinh t th trng. 3. Vai tr ca ti chnh doanh nghip: Trong nn kinh t th trng, ti chnh doanh nghip c nhng vai tr c bn sau: - TCDN l cng c khai thc thu ht cc ngun ti chnh nhm p ng nhu cu vn cho sn xut kinh doanh ca doanh nghip. - TCDN l cng c gip doanh nghip c th s dng vn tit kim v hiu qu. - TCDN l cng c kch thch v iu tit sn xut kinh doanh. - TCDN l cng c quan trng kim tra kim sot cc hot ng sx - kd ca DN. 4. Nhng nguyn tc t chc ti chnh doanh nghip: - Nguyn tc tn trng php lut: Nguyn tc hng u ca t chc TCDN l phi tn trng php lut u t ng hng, ng lut nhng vn em li hiu qu cao nht cho DN. Nu khng tun th nguyn tc ny cc DN c th kinh doanh vi bt c gi no t li nhun. T dn n vic li ch ca quc gia v quyn li ca cc DN cc b nh hng. - Nguyn tc hch ton kinh doanh: Hch ton kd l nguyn tc quan trng nht, quyt nh s sng cn ca cc DN trong nn kinh t th trng. Yu cu ca nguyn tc ny l ly thu b chi, m bo c li. Nguyn tc ny hon ton ph hp vi mc tiu kd ca DN l ti a ho li nhun. - Nguyn tc gi ch tn: Gi ch tn l mt nguyn tc quan trng trong kinh doanh ni chung v trong t chc TCDN ni ring. Nu doanh nghip no khng quan tm n ch tn th doanh nghip tt yu s b khch hng, i tc xa lnh v dn dn s b ph sn. - Nguyn tc an ton, phng nga ri ro: m bo an ton l c s vng chc cho vic thc hin mc tiu kinh doanh c hiu qu. trnh ri ro trong kinh doanh, mt trong nhng gii php thng c cc DN p dng l u t vo nhiu lnh vc, nhiu hot ng phn tn ri ro. Ngoi phng php trn, cc DN cn phi lp cc qu d phng hoc tham gia bo him.
Nguyn Phng Thy
II/ Nhng ni dung ch yu ca hot ng ti chnh doanh nghip: 1. Qun l v s dng vn kinh doanh trong doanh nghip: 1.1. Vn kinh doanh a, Khi nim: Vn kinh doanh ca doanh nghip l biu hin bng tin ca ton b ti sn hin c ca doanh nghip v ang phc v cho sn xut kinh doanh ca doanh nghip nhm mc ch sinh li nhun. b, c trng: - VKD phi c trc khi din ra cc hot ng sn xut kinh doanh. - VKD khng ch tn ti di hnh thi tin t m cn tn ti di hnh thi phi tin t. 1.2. u t vn kinh doanh: a. Khi nim: u t vn l hot ng ch quan c cn nhc, tnh ton ca nh u t trong vic b vn vo mt mc tiu kinh doanh no vi hy vng s a li hiu qu kinh t cao trong tng lai. b. Phn loi: * Cn c theo phm vi u t: - u t bn trong doanh nghip: c chia thnh 2 loi: + u t xy dng c bn: l u t nhm to ra ti sn c nh ( TSC hu hnh v TSC v hnh) ca doanh nghip. + u t vn lu ng: l khon u t hnh thnh ti sn lu ng nh: nguyn vt liu, bn thnh phm, cng c sn xut nh, - u t bn ngoi doanh nghip: l hnh thc gp vn lin doanh vi doanh nghip khc, mua c phiu, tri phiu ca doanh nghip khc hoc Nh nc. * Cn c theo mc tiu u t c th ca doanh nghip: - u t hnh thnh doanh nghip - u t cho vic tng nng lc sn xut ca doanh nghip - u t cho i mi sn xut kinh doanh - u t thay i thit b cng ngh - u t m rng tiu th sn phm, tng nng lc cnh tranh - u t ti chnh ra bn ngoi.
Nguyn Phng Thy
1.3. Ngun vn kinh doanh Ngun vn kinh doanh ca DN c th c hiu l ton b cc ngun ti chnh m doanh nghip c th khai thc, huy ng c to nn vn kinh doanh ca mnh. Ngun vn kinh doanh ca doanh nghip gm: - Ngun vn ch s hu: l ngun vn thuc s hu ca ch DN. Cc loi hnh DN khc nhau th c ngun vn ch s hu khc nhau. Ngun vn ch s hu c ngha c bit quan trng i vi qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip, n to iu kin thun li cho ch doanh nghip hon ton ch ng trong sn xut. Nhng ngun vn ny thng b hn ch v quy m nn khng p ng mi nhu cu v vn. - Cc khon n phi tr: l ngun vn m doanh nghip khai thc, huy ng t cc ch th khc qua vay n, thu mua, ng trc tin hng, Vic huy ng cc ngun vn ny rt quan trng m bo cung ng y , kp thi vn cho sn xut kinh doanh 1.4. S dng v bo ton vn kinh doanh: 1.4.1. Vn c nh: Vn c nh ca doanh nghip l biu hin bng tin ton b TSC ca doanh nghip. TSC ca doanh nghip gm 2 loi: - Ti sn hu hnh : nh xng, my mc, thit b, phng tin vn ti, trc tip hoc gin tip phc v cho qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip - Ti sn v hnh: bn quyn tc gi, chi ph mua bng pht minh, sng ch, TSC ca doanh nghip thng b hao mn trong qu trnh sn xut kinh doanh, c th do gim gi tr s dng v mt gi. Vn c nh c b p bng bin php khu hao tc l trch li phn gi tr hao mn ca ti sn c nh. Tin trch li hnh thnh nn qu khu hao. Qu khu hao dng duy tr nng lc sn xut bnh thng ca TSC v dng ti sn xut ton b TSC. Vic qun l vn c nh bao hm c qun l v mt gi tr ( qun l qu khu hao) v qun l v mt hin vt ( qun l TSC). nng cao hiu sut s dng vn c nh th cn phi p dng cc bin php nng cao hiu sut s dng TSC; nng cao cht lng qun l vn c nh v bi dng nng cao trnh chuyn mn, tay ngh cho cng nhn. 1.4.2. Vn lu ng:
23
Nguyn Phng Thy
Vn lu ng l biu hin bng tin ton b ti sn lu ng ca doanh nghip phc v cho qu trnh kinh doanh ca doanh nghip. Ti sn lu ng ca doanh nghip l: nguyn nhin vt liu, bn thnh phm, sn phm d dang, c im ca ti sn lu ng l tham gia vo tng chu k sn xut, b tiu dng hon ton trong vic ch to ra sn phm v khng gi nguyn hnh thi vt cht ban u. Mun nng cao hiu qu s dng VL cn phi thc hin cc bin php sau: - Xc nh ng n nhu cu vn lu ng thng xuyn cn thit m bo hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip c tin hnh lin tc. - y nhanh tc lun chuyn vn mi khu ca qu trnh sn xut v tiu th. - p dng cc bin php bo ton vn nh x l cc vt t ng, hng ha chm lun chuyn mt cch kp thi ngn chn cc hin tng chim dng vn - Thng xuyn phn tch tnh hnh s dng vn lu ng c bin php iu chnh kp thi nhm nng cao hiu qu s dng. 2. Chi ph kinh doanh ca doanh nghip: 2.1. Khi nim: Chi ph kinh doanh ca doanh nghip l biu hin bng tin ca nhng hao ph v cc yu t c lin quan v phc v cho qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip trong mt thi k nht nh. 2.2. Phn loi: Cn c vo c ch qun l ti chnh doanh nghip, ton b chi ph ca doanh nghip trong k c cu thnh bi ba b phn: - Chi ph hot ng kinh doanh: l cc khon chi ph c lin quan v phc v trc tip hoc gin tip cho hot ng kinh doanh ca doanh nghip trong mt thi k nht nh. Gm: Chi ph vt t, chi ph khu hao ti sn c nh, chi ph tin lng v cc khon ph cp c tnh cht lng, cc khon trch np theo quy nh ca Nh nc, chi ph dch v mua ngoi v chi ph bng tin khc. - Chi ph hot ng ti chnh: l cc khon chi ph c lin quan v phc v cho hot ng u t ti chnh ra ngoi doanh nghip nhm mc tiu s dng hp l cc ngun vn, tng thm thu nhp v nng cao hiu qu hot ng ca doanh nghip. Gm: Chi ph hot ng lin doanh lin kt, chi ph cho thu ti sn, chi ph mua bn
Nguyn Phng Thy
chng khon, d phng gim gi chng khon, chi ph v li tin vay, chnh lch t gi, chit khu thanh ton cho ngi mua v cc chi ph khc phc v cho hot ng u t ti chnh ra ngoi doanh nghip. - Chi ph bt thng: l cc khon chi ph ca DN pht sinh mt cch khng thng xuyn v khng thuc cc khon chi ph k trn. Gm: chi ph nhng bn, thanh l ti sn, chi ph cho vic thu hi cc khon n kh i xa s k ton, chi ph v tin pht do vi phm hp ng kinh t, chi ph thu tin pht v cc chi ph bt thng khc. 3. Gi thnh sn phm dch v: 3.1. Khi nim: Gi thnh sn phm, dch v l biu hin bng tin ca ton b hao ph lao ng sng v lao ng vt ho kt tinh trong 1 n v sn phm hay dch v c to ra v tiu th 3.2. Phn loi: Cn c vo thi gian v c s s liu tnh ton, c th phn gi thnh sn phm dch v thnh 3 loi: - Gi thnh nh mc: l gi thnh c tnh ton da trn cc nh mc chi ph v cc yu t cu thnh nn n. Gi thnh nh mc c tnh ton v xc nh trc khi tin hnh qu trnh sn xut sn phm dch v. N l mt cng c qun l ti chnh ca doanh nghip, gip doanh nghip phn u qun l v thc hin cc chi ph mt cch hp l, tit kim v c hiu qu. - Gi thnh k hoch: l gi thnh c hnh thnh trong k hoch gi thnh, n c tnh ton da trn cc s liu k hoch v chi ph v sn lng. Gi thnh k hoch l mc tiu phn u ca doanh nghip, l cn c so snh, phn tch, nh gi tnh hnh thc hin gi thnh v k hoch gi thnh ca doanh nghip. - Gi thnh thc t: l gi thnh c tnh ton da trn s liu thc t v chi ph v sn lng sn xut kinh doanh. N ch c th c tnh ton v xc nh sau khi sn xut ra mt s lng sn phm dch v nht nh v tp hp c y cc chi ph c lin quan. Gi thnh thc t l ch tiu kinh t tng hp phn nh kt qun phn u ca doanh nghip trong vic vn dng cc gii php t chc, kinh t, k thut
25
Nguyn Phng Thy
thc hin qu trnh sn xut kinh doanh v l c s xc nh kt qu kinh doanh ca doanh nghip 3.3. Phn bit Chi ph v Gi thnh: - Ging nhau: u phn nh gi tr ca nhng hao ph v cc yu t c lin quan v phc v cho hot ng ca doanh nghip. - Khc nhau: + Chi ph l khi nim dng ch gi tr ca nhng hao ph v cc yu t trong mt thi k nht nh, n lin quan cht ch n yu t thi gian. Cn gi thnh khng lin quan n yu t thi gian, khng bao gm cc chi ph c lin quan n s lng sn phm dch v hon thnh qu trnh sn xut v tiu th. + Chi ph l cn c tnh gi thnh ca sn phm dch v hon thnh, s tit kim hay lng ph v chi ph c nh hng trc tip n gi thnh v vic qun l gi thnh gn lin vi qun l chi ph ca doanh nghip. 4. Doanh thu: 4.1. Khi nim: Doanh thu ca DN c hiu l ton b cc khon tin ( ngun ti chnh) c to ra v thu c t cc qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip trong mt thi k nht nh. 4.2. Phn loi: - Doanh thu t hot ng kinh doanh: l ton b gi tr tnh theo gi bn ca s sn phm, hng ho dch v ca doanh nghip c xc nh l tiu th, khng phn bit l thu c tin hay cha thu c tin. - Doanh thu t hot ng ti chnh: l cc khon thu c to ra t hot ng u t ti chnh v t cc n lc ti chnh khc ca DN trong mt thi k nht nh. Gm: li lin doanh lin kt, li c phn, li tin gi, li cho vay, li bn hng tr chm, li mua bn chng khon, mua bn ngoi t, chit khu thanh ton c hng, - Doanh thu t hot ng bt thng: l cc khon thu ca DN pht sinh c tnh cht khng thng xuyn v khng thuc hai b phn thu nhp k trn. Vd: cc khon thu t nhng bn, thanh l TSC; thu t nhng bn vt t, hng ho, ti sn di tha; thu t cc khon n kh i x l; thu t tin pht vi phm hp ng kinh t
Nguyn Phng Thy
5. Li nhun ca doanh nghip: 5.1. Khi nim: Li nhun l mc tiu cui cng ca hu ht cc doanh nghip, l ch tiu ti chnh tng hp cui cng phn nh kt qu v hiu qu hot ng ca doanh nghip. Li nhun cn l ngun ti chnh c bn doanh nghip tch ly v b sung vn cho sn xut kinh doanh ca DN, l c s m bo cho cc phn phi trong doanh nghip nh b l k trc, tr li tc c phn, trch lp cc qu trong DN, 5.2. Phn loi: Cn c theo tng loi hnh hot ng, c th phn loi nh sau: - Li nhun t hot ng kinh doanh - Li nhun t hot ng ti chnh - Li nhun t hot ng bt thng
27
Nguyn Phng Thy
Chng 4: Ti chnh trung gian

I/ Tn dng: 1. Nhng vn chung v tn dng 1.1. C s ra i v s pht trin ca tn dng: 1.1.1 C s ra i ca tn dng: Trong ch Cng sn nguyn thu, khi nn kinh t cn da trn ch s hu cng cng v t liu sn xut v lc lng sn xut cn trnh thp km th gia cc c s kinh t, hin tng vay mn hu nh cha xut hin. Khi xut hin ch t hu v t liu sn xut v phn cng lao ng x hi th trong x hi hnh thnh quan h trao i hng ho. Khi cc mi quan h kinh t trong x hi cng bt u xut hin, ng thi s phn ho giu ngho c c s pht trin nhanh chng. Mt s ngi tr nn giu c, d tha v tha v t liu sn xut v vt phm tiu dng. Bn cnh mt s ngi li tr nn tng thiu. duy tr cuc sng trong x hi tt yu phi din ra qu trnh iu ho sn phm t ni tha n ni thiu v hin tng vay mn xut hin. Ni cch khc, cc quan h tn dng ra i. 1.1.2. S pht trin ca tn dng: Trong ch chim hu n l v phong kin, tn dng nng l mt hnh thc vay mn ph bin. S pht trin ca tn dng nng li l c s quan trng cho s ra i v pht trin ca cc hnh thc tn dng mi. Trong nn kinh t th trng hin i, do li sut cao nn tn dng nng li khng cn ph hp. N dn c thay th bng hnh thc tn dng trong nn kinh t th trng hin i. Khi nim v tn dng: Tn dng l quan h s dng vn ln nhau gia nhng ngi i vay v nhng ngi cho vay da trn nguyn tc hon tr. 1.2. c im ca tn dng: - Phn phi ca tn dng mang tnh cht hon tr - Gi c trong hot ng tn dng l loi gi c c bit 1.3. Vai tr ca tn dng trong nn kinh t th trng: - Tn dng gp phn m bo cho qu trnh sn xut kinh doanh din ra thng xuyn, lin tc
28
Nguyn Phng Thy
- Tn dng gp phn thc y qu trnh tch t v tp trung vn thc y sn xut kinh doanh. - Tn dng gp phn iu chnh, n nh v tng trng kinh t. - Tn dng gp phn nng cao i sng ca nhn dn v thc hin cc chnh sch xh khc ca NN - Tn dng gp phn m rng quan h quc t, tng cng kh nng hi nhp ca kinh t quc gia vo kinh t ton cu. 2. Cc hnh thc tn dng: 2.1. Cn c vo i tng tn dng: - Tn dng vn lu ng: L loi tn dng c cung cp nhm hnh thnh hay b sung VL cho cc DN - Tn dng vn c nh: L loi tn dng c cung cp nhm hnh thnh vn c nh ca doanh nghip. 2.2. Cn c vo ch th cp tn dng: - Tn dng thng mi: L quan h tn dng gia cc doanh nghip, c biu hin di hnh thc mua bn chu hng ho - Tn dng Ngn hng: L quan h tn dng gia ngn hng, cc t chc tn dng khc vi cc doanh nghip v c nhn. - Tn dng Nh nc: L quan h tn dng trong NN ng vai tr l ngi i vay. Nh nc c th pht hnh tri phiu, cng tri vay vn ca cc doanh nghip, cc t chc kinh t, cc tng lp dn c gii quyt cc nhu cu chi tiu ca mnh. - Tn dng thu mua: L quan h tn dng ny sinh gia cng ty ti chnh vi nhng ngi sn xut, kinh doanh di hnh thc cho thu ti chnh - Tn dng tiu dng: L quan h tn dng gia Cng ty ti chnh vi ngi tiu dng p ng nhu cu v tiu dng - Tn dng quc t: L tng th quan h kinh t pht sinh gia cc ch th ca mt nc vi cc ch th ca nc khc, v vi cc t chc quc t khi cho vay v tr n tin vay theo nhng nguyn tc ca tn dng 2.3. Cn c vo thi hn ca tn dng: - Tn dng ngn hn:
29
Nguyn Phng Thy
L loi tn dng c thi hn cho vay vn di mt nm, thng oc s dng cho vay b sung, tng cng kh nng vn lu ng cn thit, khc phc tnh trng thiu vn c tnh cht tm thi trong sn xut kinh doanh hoc cho vay phc v nhu cu sinh hot tiu dng c nhn. - Tn dng trung hn: L loi tn dng c thi hn cho vay vn t 1 n 5 nm, thng c s dng cho vay vn phc v yu cu mua sm ti sn c nh, ci tin v i mi cng ngh k thut, m rng v xy dng cc cng trnh nh c thi gian thu hi vn nhanh. - Tn dng di hn: L loi tn dng c thi hn cho vay vn trn 5 nm, thng s dng cung cp vn cho xy dng c bn, ci tin v m rng sn xut kinh doanh c quy m ln. 3. Li sut tn dng: 3.1. Khi nim: L t l phn trm so snh gia s li tc thu c vi s tin cho vay pht ra trong mt thi k nht nh ( thng tnh trn 1 nm) Cng thc: Tng s li tc thu c trong k = x 100
Li sut tn dng trong k =
Tng s tin cho vay pht ra trong k 3.2. ngha ca li sut tn dng: - Vi t cch l mt cng c quan trng ca chnh sch tin t, li sut tn dng gip Chnh ph tc ng vo nn kinh t, kim sot lng cung ng tin t, iu chnh khi lng tin t trong lu thng. - Li sut tn dng cng tc ng rt ln n nhng quyt nh kinh t ca cc c nhn cng nh cc doanh nghip trong vic chi tiu hay tit kim, u t vo sn xut kinh doanh hay cho vay vn ly li. 3.3. Cc yu t nh hng n li sut: - Kh nng cung ng v nhu cu vn trn th trng: Khi lng vn cung ng trn th trng ln hn nhu cu s lm cho li sut gim v ngc li.. - Lm pht: Khi lm pht tng ln th li sut tn dng cng c xu hng tng theo. - Chnh sch tin t ca Chnh ph:
Nguyn Phng Thy
VD: khi Nh nc thc hin chnh sch tin t tht cht thng qua vic Ngn hng trung ng tng li sut ti chit khu lm gim bt khi lng tn dng ca cc ngn hng thng mi, buc cc ngn hng thng mi phi tng li sut cho vay i vi khch hng, t li sut trn th trng c xu hng tng ln. - Ri ro v k hn ca tn dng Khi thi hn cho vay di, ri ro ln th li sut cho vay s cao, ngc li thi hn cho vay ngn, an ton cao th li sut cho vay s thp. - Cc nhn t khc: S n nh kinh t chnh tr, t gi hi oi, tnh hnh ti chnh quc t, ... II/ Bo him: 1. Nhng vn chung v bo him: 1.1.Khi nim: Bo him l mt phm tr ti chnh gn lin vi cc quan h kinh t pht sinh trong qu trnh hnh thnh, phn phi v s dng qu bo him nhm m bo cho qu trnh ti sn xut x hi v i sng ca con ngi trong x hi c n nh v pht trin bnh thng trong iu kin c nhng bin c bt li xy ra. 1.2. c im v nguyn tc: 1.2.1. c im: - Bo him l mt hnh thc d tr ti chnh nhm b p v khc phc nhng tn tht thit hi i vi sn xut kinh doanh v i sng con ngi khi nhng bin c bt li xy ra. - Vic phn phi v s dng qu bo him khng xc nh trc c v quy m, thi gian din ra. - Phn phi ca qu bo him khng phi l s phn phi ng u bnh qun theo mc ng gp. 1.2.2. Nguyn tc: - Xc nh c qu tin t cn thit ti thiu b p nhng tn tht bt ng xy ra - Nguyn tc ly s ng b s t. - Cc i tng tham gia BH phi tham gia ng bo him ph trc khi xy ra ri ro. - Nhng tn tht do ch quan, khng thc hin ng quy nh ca php lut th khng c n b.
Nguyn Phng Thy
1.3. Vai tr ca bo him: - Gp phn n nh sn xut v n nh i sng - Gp phn cung ng vn cho pht trin kinh t - xh bng cc ngun ti chnh nhn ri. - H tr v thc hin cc bin php an ton lao ng, to iu kin ci thin, nng cao sc kho cho ngi lao ng. 2. Cc hnh thc bo him: 2.1.Cn c vo mc ch hot ng ca cc t chc bo him: - Bo him c mc ch kinh doanh: L cc hot ng BH v mc tiu li nhun, t chc bo him tm kim li ch kinh t trn c s cc hp ng bo him - nhn bo him ph v cam kt thc hin bi thng hoc tr tin bo him cho ngi c bo him khi xy ra s kin bo him - Bo him khng c mc ch kinh doanh: L hot ng bo him khng v mc tiu li nhun m nhm mc ch tng h gia cc thnh vin tham gia. Loi ny gm: qu d tr tp trung ca Nh nc, bo him x hi, bo him y t, Cc qu ny phc v cho mc tiu an ton, n nh s pht trin ca nn kinh t, ca tng n v doanh nghip, tng h gia nh hay c nhn. 2.2. Cn c vo hnh thc xy dng qu d tr bo him : - Qu d tr bo him khng tp trung: Qu ny c thnh lp trong cc doanh nghip, cc n v kinh t tp th, cc h gia nh nhm b p nhng tn tht do ri ro xy ra trong tng n v, tng gia nh. Ngun hnh thnh ca qu c trch t thu nhp ca n v, gia nh, - Qu d tr bo him tp trung: Qu ny do Nh nc xy dng, qun l v s dng. Ngun hnh thnh ca qu ny ly t ngun vn ca NSNN. - Qu d tr bo him ca cc t chc bo him: Qu ny l hnh thc d tr tp trung bng tin do cc t chc bo him m nhn cc dch v bo him. Ngun hnh thnh qu do cc t chc v c nhn tham gia bo him ng gp. 2.3. Cn c vo phng thc hot ng: 2.3.1.Bo him thng mi ( bo him ri ro):
Nguyn Phng Thy
a, Khi nim: Bo him ri ro l h thng cc quan h kinh t gn lin vi vic huy ng cc ngun lc ti chnh thng qua s ng gp ca cc t chc v c nhn tham gia bo him lp qu bo him, phn phi s dng chng tr tin bi thng cho ngi tham gia bo him khi gp ri ro bt ng b, c im: - Ngoi mc ch bi p bi thng nhng tn tht cho cc i tng c bo him khi xy ra s c bt ng, bo him thng mi cn mang mc ch kinh doanh. Ngha l khi khng xy ra ri ro th khng phi bi hon bo him ph s to ra thu nhp cho ngi kinh doanh bo him. - Tnh cht bi hon ca bo him thng mi khng bit trc c v thi gian, khng gian v quy m, ch xc nh c khi ri ro thc t xy ra. - Vic bi thng tn tht thc t cho ngi tham gia bo him thng rt ln, ln hn rt nhiu ln so vi s tin bo him ph ng gp. 2.3.2. Bo him x hi : a, Khi nim: Bo him x hi l s m bo thay th hoc b p mt phn thu nhp cho ngi lao ng khi h gp nhng ri ro lm gim hoc mt kh nng thu nhp t lao ng hoc mt vic lm thng qua vic hnh thnh v s dng mt qu tin t do s ng gp ca cc bn tham gia bo him x hi, nhm m bo an ton i sng ca ngi lao ng v gia nh h, ng thi gp phn m bo an ton x hi. b, c im: - Mc ch ca hot ng bo him x hi khng v li nhun m v quyn li ca ngi lao ng, ca c cng ng. - Vic phn phi s dng qu bo him x hi c chia thnh 2 phn: phn thc hin ch hu tr mang tnh cht bi hon v phn cn li va mang tnh cht bi hon va mang tnh cht khng bi hon. - S tn ti v pht trin ca qu bo him x hi ph thuc vo iu kin pht trin kinh t, x hi ca x hi loi ngi ni chung, ca tng nc ni ring.
33
Nguyn Phng Thy
Chng 5: Ti chnh quc t

I/ Nhng vn chung v ti chnh quc t: 1. Khi nim: 1.1. C s hnh thnh: S ra i v pht trin ca cc quan h ti chnh quc t bt ngun t cc quan h chnh tr v cc quan h kinh t gia cc nc vi nhau. Cc yu t hp thnh c s khch quan cho s ra i v pht trin cc quan h ti chnh quc t, trong yu t kinh t gi vai tr quyt nh, cn yu t chnh tr gi vai tr ht sc quan trng, i khi lm nn tng cho cc quan h ti chnh quc t ni ring v cc quan h kinh t ni chung. 1.2. Khi nim: TCQT l h thng cc quan h kinh t ny sinh gia NN hoc cc t chc kinh t - x hi, c nhn ca nc ny vi nc khc ( bao gm NN, cc t chc kinh t-x hi, c nhn) trong qu trnh phn phi cc ngun ti chnh bn ngoi hnh thnh v s dng cc qu tin t nht nh phc v vic thc hin cc chnh sch i ni v i ngoi ca cc nc. 2. c im: - Trong ti chnh quc t, s vn ng ca cc ngun ti chnh khng ch vt ra khi phm vi lnh th ca mt nc m cn lin quan n vic to lp v s dng qu tin t ca nhiu quc gia. - Hot ng phn phi ca ti chnh quc t gn lin vi vic thc hin mc tiu kinh t, chnh tr ca Nh nc. - Ti chnh quc t khng ch chu s chi phi ca cc yu t v kinh t m cn chu s chi phi bi cc yu t chnh tr ca mi nc 3. Vai tr: - To iu kin thun li cho cc quc gia ho nhp vo nn kinh t th gii. - M ra cc c hi cho cc nc pht trin kinh t - x hi - Nng cao hiu qu s dng ca cc ngun lc ti chnh II/ Cc hnh thc quan h ti chnh quc t ca Vit Nam 1. Tn dng quc t:
34
Nguyn Phng Thy
1.1. S cn thit ca tn dng quc t: Tn dng quc t l tng th cc quan h kinh t pht sinh gia cc ch th ca mt nc vi cc ch th ca nc khc v vi cc t chc quc t khi cho vay v tr n tin vay theo nhng nguyn tc ca tn dng Ngy nay, trong mt nn kinh t c tnh ton cu cao, tn dng l cng c quan trng cc nc hi nhp nn kinh t khu vc v th gii, khc phc nhng nhu cu to ln v vn cho pht trin kinh t - x hi ca mi nc cng nh nhu cu u t vn v thc hin chnh sch pht trin kinh t i ngoi, i ni ca nc . 1.2. Cc hnh thc tn dng quc t ca Vit Nam: - Tn dng quc t gia Chnh ph cc nc: ngun vn ca loi tn dng ny ly t ngn sch Nh nc ca nc cp tn dng, mc ch vay l p ng cc nhu cu c bn ca Nh nc i vay nh u t pht trin c s h tng, pht trin kinh t, Thi hn tn dng l trung v di hn, li sut khng cao. - Tn dng hn hp: l hnh thc tn dng kt hp gia vin tr khng hon li vi tn dng ngn hng, hoc kt hp gia tn dng Nh nc v ngn hng. - Tn dng ti chnh: l hnh thc vay vn ngoi t ca nc ngoi nhp khu cng ngh, k thut, vt t thc hin cng nghip ho phc v pht trin kinh t ca t nc. 1.3. Qun l n nc ngoi: Trong vic qun l vay n nc ngoi cn ch nhng im ch yu sau: - Thc hin tt chu trnh vay n nc ngoi: Chu trnh vay vn gm nhiu khu lin hon t tm ngun, k kt hp ng, s dng tin vay n hon tr tin vay. - Xc lp mt s ch tiu c bn v kh nng hp th vn vay v kh nng hon tr n: Kh nng hp th vn vay c tnh theo cng thc: K= Tng s n nc ngoi Tng sn phm quc ni Cc nc u c gng h thp dn ch tiu ny gim bt gnh nng n nc ngoi. 2. u t quc t: 2.1. u t trc tip ca nc ngoi vo Vit Nam x 100%
35
Nguyn Phng Thy
Cc quan h trong lnh vc u t nc ngoi ti Vit Nam c iu chnh bi Lut u t nc ngoi ti Vit Nam ban hnh. Cc hnh thc u t trc tip ca nc ngoi ti Vit Nam gm: - Hnh thc hp tc ti lin doanh trn c s hp ng: Hnh thc ny c hnh thnh trn c s mt hp ng kinh t, trong , hai bn hoc nhiu bn cng nhau tin hnh mt hoc nhiu hot ng kinh doanh trn c s quy nh trch nhim v quyn li ca mi bn bng mt hp ng kinh t m khng hnh thnh mt php nhn mi. - Hnh thc doanh nghip lin doanh: L hnh thc hp tc lin doanh trn c s hnh thnh mt php nhn mi. Vn iu l ca php nhn ny c hnh thnh t vn gp ca mt hoc nhiu ch th u t nc ngoi vi mt hoc nhiu ch th u t trong nc. y l hnh thc ph bin nht ca u t nc ngoi ti Vit Nam. - Hnh thc doanh nghip 100% vn nc ngoi: l nhng doanh nghip thuc quyn s hu ca ch th nc, h t b vn (100%), t chc, qun l v hot ng theo lut u t nc ngoi ti Vit Nam. - Khu ch xut khu cng nghip tp trung: l khu vcchuyn sn xut, thc hin cc dch v hng xut khu, c ranh gii a l do Chnh ph Vit Nam quy nh. Mi t chc, cc c nhn nc ngoi v Vit Nam u c quyn tham gia kinh doanh ti khu ch xut nu h c nhng iu kin v thc hin y cc iu kin do Chnh ph Vit Nam quy nh v khu ch xut. iu kin c bn l: + Sn xut, gia cng ch bin hng xut khu v phi bn nc ngoi. + S dng lao ng Vit Nam 2.2. u t ca Vit Nam ra nc ngoi: u t ca Vit Nam ra nc ngoi l vic s dng cc ngun lc ca Vit Nam nc ngoi nhm thc hin chnh sch kinh t i ngoi - i ni ca Vit Nam. u t ca Vit Nam nc ngoi nhm khai thc trit v c hiu qu cao cc ngun lc ca Vit Nam, pht huy nhng li th trong phn cng lao ng quc t, ph hp vi trnh pht trin ca t nc v chnh sch kinh t i ngoi ca Vit Nam hin nay, u t ca Vit Nam ra nc ngoi v ang c m rng dn dn. 3. Vin tr quc t khng hon li: 3.1. Vin tr khng hon li ca cc t chc quc t: Mt s t chc quc t ln: CIND, UNICEF, PAM, OMS,
Nguyn Phng Thy
Ngun vn cho cc t chc ny hot ng l do cc nc ng gp nn hot ng ca cc t chc quc t ny chu s chi phi ca cc nc gp vn c bit l cc nc c t l gp vn cao. Vin tr quc t ca cc t chc quc t theo hng gn lin vi cc chng trnh, d n pht trin kinh t - x hi, c s cam kt ca pha c vin tr v c cc t chc quc t ng ph duyt ti tr. V vy 3.2. Vin tr ca cc t chc quc t phi Chnh ph: Cc t chc phi Chnh ph thc hin cc phng thc vin tr theo nguyn tc quan h trc tip vi cc a phng, c s nhn vin tr. Vin tr ca cc t chc quc t phi Chnh ph bao gm 2 nhm ch yu: - Vin tr theo chng trnh d n c duyt - Vin tr tht thng. 3.3. Vin tr khng hon li ca cc Chnh ph: L vin tr song phng gia cc nc c tha thun tay i vi nhau. III/ Mt s t chc quc t c quan h vi Vit Nam 1. Chng trnh pht trin ca Lin hp quc: (UNDP) Sau chin tranh th gii ln th hai, cc nc mi ginh c lp a ra yu cu bc thit i hi c vin tr thot nn i ngho. Nm 1944, c quan Cu tr v ti thit ca Lin hp quc ra i nhm gip khn cp sau chin tranh. Nm 1949, Chng trnh m rng v vin tr k thut ca Lin hp quc ( FEAT) ra i, ch yu gip trang b k thut. Nm 1959, Qu c bit ca Lin hp quc ( FS) c thnh lp tp trung gii quyt yu cu tin u t. Nm 1966, UNDP ra i trn c s hp nht FEAT v FS vi chc nng kt hp c vin tr k thut v tin u t UNDP l mt t chc trc thuc i hi ng LHQ, mi hi vin ca LHQ u c tham gia u c tham gia UNDP m khng cn th tc kt np. ng u UNDP l mt tng gim c do tng th k LHQ ch nh, Hi ng qun tr UNDP gm 48 thnh vin. Vn ca UNDP do cc nc t nguyn ng gp hng nm ti i hi ng LHQ. 2. Qu tin t quc t ( International Monetary Fund IMF): IMF l mt t chc ti chnh a quc gia, c thnh lp nm 1944 ti Bretton Woods, M - hot ng trong lnh vc ti chnh, tn dng quc t. IMF hot ng theo
Nguyn Phng Thy
ch qun tr iu hnh. Ngun vn ca IMF bao gm ngun vn ng gp ca cc thnh vin v ngun vn vay. Quan h ca IMF vi Vit Nam: - Vit Nam chng ta chnh thc tr thnh hi vin ca IMF vo thng 1/1976 sau khi thng nht t nc v mt Nh nc. Tuy nhin, nu xt v lch s th Vit Nam c quan h vi IMF t nm 1956 ( Do ngu quyn Si Gn ng vai tr hi vin, n 1976 Chnh ph cch mng lm thi min Nam Vit Nam tip qun vai tr hi vin ca IMF). - Vn gp ca Vit Nam vo IMF khong 176.8 triu USD. - T nm 1977 Vit Nam bt u c vay ca IMF n nm 1997 tng d n l 157.9 triu SDR. - Trc y, VN l mt nc chm pht trin. V vy tranh th cc ngun vn tn dng v ti tr ca IMF pht trin kinh t - x hi cng l mt hng quan trng gim bt kh khn v vn cho pht trin kinh t. Mt khc, quan h tt vi IMF cn l tin quan trng tranh th s ti tr ca cc t chc ti chnh quc t v nhm cc ngn hng th gii, to tin tt cho vic pht trin quan h hp tc quc t ca VN. 3. Ngn hng th gii (World Bank - WB): T hp ngn hng th gii bao gm 3 t chc tin t quan trng: 3.1. Ngn hng ti thit v pht trin ( IBRD): - IBRD c thnh lp cng lc vi IMF v c quy nh gn kt mt thit vi IMF trong bn Hip c iu l thnh lp. IBRD thuc quyn s hu ca 160 nc thnh vin, ngun vn s dng gm vn ch s hu v vn vay. - Ton b quyn hnh ca IBRD c tp trung vo Hi ng cc thng c. Mi thng c do mt quc gia thnh vin b nhim, - Ngn hng ch cho vay i vi mc ch sn xut v phi thc y s tng trng kinh t ca cc nc ang pht trin m n cho vay. - Hot ng ca IBRD c p dng di cc hnh thc ti tr hoc ng ti tr, nh: cho vay theo li sut hin hnh ca th trng; tr cp v b p; bo lnh; 3.2. Cng ty ti chnh quc t (IFC): - IFC c thnh lp nm 1956 nhm tr gip cho khu vc kinh t t nhn cc nc ang pht trin, b tr cho cc hot ng ca IBRD.
Nguyn Phng Thy
- Thng qua hot ng ti tr cho pht trin kinh t t nhn, IFC thc y s pht trin kinh t ca cc nc ang pht trin, IFC khng ch cp tn dng m cn u t trc tip vo cc doanh nghip m khng cn s bo lnh ca cc Chnh ph. - Mc u t ca IFC ch chim t trng nh ( < chi ph ca d n ) v ch yu l u t h tr cho cc nc ngho. 3.3. Hip hi pht trin quc t ( IDA): - IDA c thnh lp nm 1960, cung cp cc khon cho vay di hn c th ln n 40 nm cho nhng nc ngho nht th gii. Hin ny c gn 160 nc thnh vin. - Cc khon cho vay khng tnh li, nhng c tnh khon ph hnh chnh khng ng k. - IDA khng c vn ch s hu, ngun vn s dng nhn c bng ngun vin tr u cho cc khon vay. Ngoi ra, mt phn thu nhp rng ca IBRD cng c chuyn giao cho IDA. 4. Ngn hng pht trin chu (Asian Development Bank ADB): - ADB l mt ngn hng pht trin khu vc, c thnh lp nm 1996, tr s t ti Manilia Philipine. - Phm vi hot ng l cc nc ang pht trin khu vc chu v vnh ai Thi Bnh Dng. i tng phc v ca ADB l cc nc km v ang pht trin khu vc, mc ch l h tr cho hot ng ca WB bng cch ti tr, vin tr cho cc nc ngho khng c kh nng v iu kin tip cn vi ngun vn ca WB
39
Nguyn Phng Thy
Chng 6: Th trng ti chnh

I/ Nhng vn chung v th trng ti chnh: 1. Khi nim th trng ti chnh: Th trng ti chnh l th trng m din ra cc hot ng trao i mua bn quyn s dng cc ngun ti chnh thng qua nhng phng thc giao dch v nhng cng c ti chnh nht nh. 2. iu kin hnh thnh th trng ti chnh: - Nn kinh t hng ho phi pht trin, tin t n nh vi mc lm pht c th kim sot c. - a dng ho cc cng c ti chnh, to ra cc phng tin chu chuyn vn cho th trng. - Hnh thnh v pht trin h thng cc trung gian ti chnh. - C h thng php lut v quy ch cn thit lm c s cho hot ng v kim sot th trng ti chnh - Phi to c c s vt cht k thut v c c h thng thng tin kinh t phc v cho hot ng ca th trng ti chnh. - Phi c i ng cc nh kinh doanh, cc nh qun l am hiu cc kin thc ca th trng ti chnh, vng v nghip v k thut hot ng ca th trng v phi c lc lng ng o cc nh u t c kin thc, dm ng u vi ri ro. 3. Phn loi th trng ti chnh: Cn c vo phng thc huy ng ngun ti chnh: - Th trng n: Trong th trng n, cc ch th huy ng ngun ti chnh thng qua phng thc chung nht l a ra mt cng c vay n ( c th l tri khon hay mt mn vay th chp). Thc cht, y l mt s tho thun c tnh cht hp ng, trong ngi vay phi thanh ton cho ngi gi cng c mt khon tin c nh trong nhng khong thi gian u n cho ti thi im quy nh trc l t thanh ton cui cng c thc hin. Lc ny ngi vay phi hon tr lun c vn v phn li tin vay cn li cho ngi nm gi cng c. Ch th huy ng ngun ti chnh ch c th s dng ngun ti chnh trong nhng khong thi gian c nh.
40
Nguyn Phng Thy
- Th trng vn c phn: Trong th trng ny, cc ch th huy ng ngun ti chnh thng qua phng thc pht hnh c phiu. Khi bn c c phiu, cc cty CP c c ngun ti chnh hnh thnh hoc tng thm vn t c ca mnh. Cc cng ty ny c quyn s dng ngun ti chnh trong sut thi gian tn ti v hot ng ca cng ty. Cn c vo s lun chuyn ca cc ngun ti chnh: - Th trng cp mt ( th trng s cp): l th trng ti chnh trong nhng chng khon mi pht hnh c ngi huy ng ngun ti chnh bn cho ngi u tin mua n. S hot ng ca th trng cp mt huy ng ngun ti chnh trong x hi chuyn thnh vn u t cho nn kinh t. Thng qua th trng ny, ngun ti chnh vn ng t ngi u t sang ch th pht hnh chng khon. - Th trng cp hai ( th trng th cp): l th trng ti chnh trong thc hin giao dch cc chng khon c pht hnh trn th trng cp mt. Trn th trng ny din ra vic mua bn chng khon gia cc nh u t. Th trng cp hai lm thay i ch s hu chng khon. Cn c tnh cht php l: - Th trng ti chnh chnh thc: l b phn th trng ti chnh ti cc hot ng huy ng, cung ng, giao dch cc ngun ti chnh c thc hin theo nhng nguyn tc, th cht nht nh, c Nh nc quy nh r rng trong cc vn bn php lut. Cc ch th tham gia th trng ny vi quyn v ngha v, trch nhim ca h c php lut tha nhn v bo v. - Th trng ti chnh khng chnh thc: l th trng ti chnh cc hot ng huy ng, cung ng, giao dch cc ngun ti chnh c thc hin theo s tho thun gia ngi cung cp ngun ti chnh v ngi cn ngun ti chnh khng theo nguyn tc th ch do Nh nc quy nh Cn c vo thi gian s dng ngun ti chnh huy ng c: - Th trng tin t: Trn th trng ny, ch c cc cng c n ngn hn ( thng k hn n mt nm) c mua bn. Ch th huy ng ngun ti chnh ch c quyn s dng ngun ti chnh huy ng c trong thi k ngn. - Th trng vn: Trn th trng ny c cc cng c vay n di hn v c phiu c mua bn. Ngi huy ng ngun vn ti chnh di hn c quyn s dng ngun ti chnh huy ng c trong mt thi gian di.
Nguyn Phng Thy
Gia th trng vn v th trng tin t c mi quan h khng kht vi nhau. S pht trin mnh m ca th trng tin t s thc y s pht trin ca th trng vn. Cc t chc ti chnh trung gian trn th trng tin t c th s dng k thut chuyn i cc ngun ti chnh c thi hn s dng ngn thnh cc ngun ti chnh c thi hn s dng di cung cp cho th trng vn. S pht trin ca th trng vn s kch thch th trng tin t pht trin. 4. Vai tr ca th trng ti chnh Th trng ti chnh thc y vic tch lu v tp trung tin vn p ng nhu cu vn xy dng c s vt cht k thut ca nn kinh t. Th trng ti chnh gip cho vic s dng vn c hiu qu Th trng ti chnh to iu kin thun li cho vic thc hin chnh sch m ca, ci cch kinh t ca Chnh ph Th trng ti chnh hot ng hu hiu s ci thin i sng kinh t x hi. II/ Vai tr ca Nh nc trong vic hnh thnh v pht trin th trng ti chnh 1. Nh nc to mi trng kinh t cho s hnh thnh v pht trin ca th trng ti chnh: Biu hin cc mt sau: - Nh nc thng qua cc chnh sch thu, li sut, tin t, t gi, to ra c cu kinh t mi, hp l c tc tng trng kinh t n nh, kim sot c lm pht. - NN thng qua cc chnh sch kinh t ph hp thc y u t, tng cng tit kim. - Nh nc nh hng cho s pht trin ca th trng ti chnh bng nhiu chnh sch, bin php v bc i ph hp cng vi s pht huy vai tr ca cc khu trong h thng ti chnh, to iu kin cho th trng ti chnh vn hnh an ton v c hiu qu. 2. NN to ra khun kh php l cho s hnh thnh v pht trin ca TTTC: NN xy dng, ban hnh h thng php lut to khun kh php l cho s ra i v hot ng ca th trng ti chnh. H thng php lut do NN ban hnh l c s php l iu chnh cc hnh vi ca ngi pht hnh, ngi u t v cc t chc trung gian, gii quyt cc tranh chp v x l cc vi phm trong hot ng ca th trng ti chnh. 3. Nh nc o to con ngi cho th trng ti chnh: th trng ti chnh hnh thnh, hot ng v pht trin khng th thiu yu t con ngi. Vi c ch hot ng phc tp, th trng ti chnh i hi phi c mt i
Nguyn Phng Thy
ng nhng ngi lm cng tc qun l, kinh doanh, mi gii, trn th trng ti chnh phi c kin thc tng i ton din c v kinh t, thng mi, lut php, ngoi ng, tin hc, c c i ng ny, cn c nhng chi ph o to ln v k hoch o to bi bn, khoa hc. Nhng k hoch ny ch c Nh nc mi sc thc hin v ngun ti chnh cung cp cho hot ng ny c huy ng ch yu t NSNN. 4. Nh nc thc hin vic gim st i vi th trng ti chnh: Vic gim st ca NN i vi hot ng ca TTTC va l vai tr ca NN, va l s cn thit xut pht t yu cu m bo hot ng lnh mnh ca th trng. III/ Th trng tin t Th trng tin t l mt b phn ca th trng ti chnh c chuyn mn ho vi cc ngun ti chnh c trao quyn s dng ngn hn. 1. i tng v cng c ca th trng ti chnh: - i tng: l quyn s dng cc ngun ti chnh c thi hn s dng ngn( thng nh hn 1 nm ). Chnh v tnh cht ngn hn nn th trng tin t cung ng ngun ti chnh c kh nng thanh ton cao v ngi tham d t b ri ro. - Cng c: + Tn phiu kho bc: l loi chng nhn n ngn hn ca Chnh ph do Kho bc Nh nc pht hnh nhm b p thiu ht tm thi ca NSNN. Thi hn thng l 3 thng , 6 thng v 1 nm. y l cng c quan trng nht ca th trng v c an ton cao, khi lng pht hnh ln. + Thng phiu: l chng ch ghi nhn s cam kt thanh ton v iu kin mt s tin xc nh trong 1 thi gian nht nh. V bn cht, thng phiu l cc giy t chng nhn quyn ch n v s tin hng ho, i vi vic mua bn chu gia cc doanh nghip vi nhau. Gm +/ Hi phiu: do ngi bn pht hnh i tin ngi mua +/ Lnh phiu: do ngi mua pht hnh cam kt tr tin hng ho, dch v khi n hn cho ngi bn + Chng ch tin gi Ngn hng: l cng c vay n do NHTM pht hnh, xc nhn 1 khon tin gi c k hn hoc khng c k hn ca ngi c cp chng ch. + Giy chp nhn thanh ton ca NH: c xem l loi chng khon rt an ton v chng c NH bo lnh
Nguyn Phng Thy
+ Cc hp ng mua li: l cc hp ng m ngi bn chng khon cam kt s mua li nhng chng khon c bn vi gi cao hn vo thi gian sau ( thng 1-2 ngy hoc vi thng ) + Vn d tr bt buc: l khon vn m cc NHTM bt buc phi d tr di dng tin gi NHTW + Tri phiu ngn hn ca cc cng ty: l giy nhn n ngn hn do cc cng ty pht hnh nhm p ng nhu cu tm thi. + Tn phiu ngn hng: l chng ch vay n do NHTW pht hnh bn cho cc NHTM v t chc tn dng. 2. Cc ch th tham gia - Ngn hng trung ng: - Ngn hng thng mi: - Kho bc Nh nc: - Ngi u t: - Ngi mi gii v ngi kinh doanh : IV/ Th trng vn: Th trng vn l 1 b phn ca th trng ti chnh c chuyn mn ho i vi cc ngun ti chnh c trao quyn s dng di hn 1. i tng, cng c ca th trng vn: - i tng: l quyn s dng cc ngun ti chnh di hn. Do tnh cht di hn nn ngun ti chnh th trng vn ch yu u t di hn vo sn xut kinh doanh hoc u t vo cc cng trnh h tng c s - Cng c: + C phiu: +/ C phiu thng: l loi c phiu mang li cho ngi s hu n nhng quyn li thng thng. C th: Quyn c nhn c tc theo kt qu hot ng kinh doanh ca cng ty v t l phn vn gp Quyn c b phiu bu ra hi ng qun tr Quyn c kim tra s sch ca cng ty
44
Nguyn Phng Thy
Quyn c chia s tin sau gii th +/ C phiu u i: l loi c phiu mang li cho ngi s hu n c hng nhng quyn li u i nht nh so vi c phiu thng. C th: Quyn nhn li tc trc c ng c c phiu thng Quyn c chia ti sn do gii th trc c ng c c phiu thng C tc ca c phiu u i c xc nh trc m khng ph thuc vo kt qu hot ng ca cng ty Nhng khng c quyn b phiu v tham d hi ngh ca cng ty. + Tri phiu: gm +/ Tri phiu chnh ph +/ Tri phiu cng ty +/ Tri phiu ca Ngn hng v cc t chc ti chnh 2. Cc b phn ch yu ca th trng vn: Th trng cho vay di hn: l b phn ca th trng vn din ra hot ng cho vay cc ngun ti chnh di hn gia ch th cung ng v ch th cn ngun ti chnh di hn m khng cn pht hnh chng khon Th trng tn dng thu mua hay cho thu ti chnh: trong th trng ny, ngi cung ngun ti chnh l ngi cho thu cam kt mua ti sn, thit b theo yu cu ca ngi thu ( ngi s dng ngun ti chnh) v nm gi quyn s hu i vi ti sn cho thu. Th trng ny gip ch th cn ngun ti chnh c c ngun ti chnh cn thit m khng cn c ti sn th chp - Th trng chng khon trung v di hn: V/ Th trng chng khon: L mt b phn ca th trng ti chnh c chuyn mn ho v mua bn chng khon cc loi ngn hn, trung hn v di hn. 1. Th trng chng khon s cp: 1.1. Ch th tham gia: - Cc ch th cn ngun ti chnh: huy ng ngun ti chnh bng cch pht hnh chng khon ( Nh nc, cc t chc ti chnh, doanh nghip, ngn hng thng mi, c bit l cng ty c phn)
45
Nguyn Phng Thy
- Cc ch th cung ng ngun ti chnh: l ch th mua chng khon mi pht hnh vi t cch l ngi u t - Ch th mi gii ng vai tr bo lnh: c th l Ngn hng hoc cc cng ty chng khon. Ngi bo lnh s c vn cho ch th cn ngun ti chnh trong vic pht hnh v m bo vic tiu th chng khon cn pht hnh s thu v ngun ti chnh. 1.2. C ch hot ng: - Th trng chng khon s cp l th trng pht hnh chng khon nn c ch hot ng ca th trng ny l c ch pht hnh - C 2 phng thc pht hnh thng qua ngi bo lnh Phng thc u thc pht hnh: Nhng ngi bo lnh s tp hp thnh 1 t chc chung di hnh thc 1 t hp pht hnh chng khon. Cc thnh vin ca t hp s tho thun v phng thc bn v phn phi th lao. Sau mi thnh vin s nhn 1 lng chng khon nht nh bn cho nh u t theo gi cng b. Ngi mua chng khon khng phi mt hoa hng hay chi ph no khc cho ngi bo lnh. Chi ph cho ngi bo lnh do ngi pht hnh tr( chnh l chnh lch gia gi bn cho ngi u t v s tin m ngi pht hnh nhn c) Phng thc pht hnh kiu u gi: Cc ch th pht hnh thng bo tin hnh u gi. Cn c vo bng tng hp xin mua ca cc t chc tham gia u gi, xp theo th t gi cho t cao n thp. Ch th pht hnh p ng mi lnh bt u t gi cao nht n khi t c tng s tin m h mong mun. 2. Th trng chng khon th cp: 2.1. C cu cn thit cho th trng chng khon th cp - Ngi u t: l nhng ngi mua bn li chng khon. Ngi u t quyt nh bn chng khon vi mc ch thu c li nhun trc mt hoc gim ri ro trong u t. Ngi u t quyt nh mua chng khon vi mc ch thu li nhun trong tng lai - Cc t chc qun l gim st th trng:
46
Nguyn Phng Thy
VN, t chc ny l U ban chng khon Nh nc, c thnh lp ngy 28/11/1996. T chc ny chuyn trch gim st cc hot ng ca th trng nh: + Cp giy php v gim st hot ng ca cc cng ty chng khon + Kim tra tnh hp thc ca cc nghip v giao dch trn th trng + Kim tra s chnh xc ca cc ti liu thng tin ca cc doanh nghip trong th trng - Ngi mi gii: l ngi ng vai tr trung gian gia ngi mua v ngi bn chng khon - S giao dch chng khon hoc trung tm giao dch chng khon: l t chc c t cch php nhn, c tr s, con du v ti khon ring. Chc nng ch yu + T chc, to iu kin cho vic giao dch, mua bn chng khon c tin hnh thun li, cng khai, ng php lut + Cung cp cho ngi u t thng tin cn thit lin quan n chng khon c giao dch trn th trng. - Cc t chc khc lin quan n nghip v chng khon: ( Cng ty t vn u t chng khon, Hip hi cc nh kinh doanh chng khon, Cng ty nh gi h s tn nhim,...) 2.2. Cc hot ng ch yu - Cung cp lnh mua bn chng khon: Lnh mua bn chng khon l ch th ca nh u t cho ngi mi gii th hin mun mua hoc bn chng khon theo yu cu h t ra - nh gi chng khon: l vic xc nh gi giao dch ca 1 loi chng khon ti 1 thi im nht nh. Gi ny c gi l th gi chng khon ( hay l gi th trng ca chng khon). N c hnh thnh t s cn bng ti 1 thi im gia cung v cu v loi chng khon - Giao dch chng khon: l hot ng tr tin mua v giao chng khon c bn. Gm: o Phng thc tr tin ngay o Phng thc giao dch theo k hn o Phng thc giao dch theo hnh thc tn dng
47
Nguyn Phng Thy
Chng 7: Cn i ti chnh tng hp

I/ L lun chung v cn i 1. ngha ca cn i: ngha ca cn i trong hot ng kinh t c biu hin trn cc kha cnh sau: - Cn i biu hin mi quan h tng ng v lng. S tng ng v lng c th biu hin di hai hnh thi hin vt v gi tr. Trong lnh vc kinh t, trong quan nim cn i, khng th ch ni n quan h cn bng v con s, m phi da trn c s phn tch nh lng tin hnh phn tch t trng thi cn i tnh sang trng thi cn i ng i vi cc yu t to thnh quan h s lng v cc ti liu gc ca chng. - Cn i biu hin cc c cu v quan h v s lng gia cc yu t c cu. Mi quan h s lng phn nh hot ng kinh t - ti chnh v kt qu ca n trong tng thi k nht nh. Cn phi sp xp sao cho hp l cc quan h, cc yu t y to iu kin la chn ti u cho s cn i chung. - Cn i biu hin quan h t l hi ho lun trng thi vn ng, l s thng nht gia tc v hiu qu. - Cn i v khng cn i tn ti khch quan v chuyn ho ln nhau 2. Ni dung ca cn i tng hp kinh t quc dn: Cn i tng hp kinh t quc dn c phm vi rt rng v ni dung rt phong ph, c th chia thnh 2 loi hnh: - Cn i tng hp ton quc ( cn i tng hp kinh t v m). y l cn i tng hp gia ti sn xut x hi v tng ngun lc ti chnh x hi, thc hin cn i tng hp gia tng cung v tng cu x hi nhm cn i v phn b ngun lc ti chnh v phn phn b kinh t, iu tit ngun lc ti chnh v iu tit kinh t thc hin theo chin lc chung trong phm vi ton quc.
48
Nguyn Phng Thy
- Cn i tng hp ca ngnh, khu vc, n v ( cn i tng hp kinh t vi m). y va l c s ca cn i tng hp kinh t v m, va phi c chun mc l cn i tng hp kinh t v m. nn kinh t quc dn c th pht trin mt cch vng chc v lin tc, mt trong cc iu kin c ngha quyt nh l phi xc lp c mt s quan h t l c bn nht trong nn kinh t xut pht t li ch ton cc. chnh l - To cho sn xut x hi ph hp vi nhu cu x hi nhm lm cho mc ch ca sn xut v x hi c thc hin. - Lm cho hai khu vc sn xut hot ng mt cch hi ho nhm cn i tng sn phm x hi theo t l di hnh thc hin vt - To quan h t l thch hp gia tch lu v tiu dng nhm cn i tng sn phm x hi theo t l di hnh thc gi tr - Thc hin cn i v nhn lc, vt lc v ti lc. Cn i ba loi quan h t l k trn phi thng qua s cn i v nhn lc, vt lc v ti lc th hin di hnh thc cn i c v ba mt ti chnh, tn dng v vt t. 3. C s l lun ca cn i tng hp kinh t quc dn: - L lun v ti sn xut ca K.Marx: K. Marx : + chia nn sn xut x hi thnh hai khu vc ln: Khu vc I ( khu + chia tng sphm xh di hnh thc gi tr thnh 3 b phn C, V, M V a ra nguyn l v s hnh thnh qu b p, qu tiu dng v qu tch lu. Trn c s , K.Marx a ra cng thc v mi quan h gia hai khu vc v ba b phn. l: +/ ti sn xut gin n cn c: (V+M)I = CII +/ ti sn xut m rng cn c: (V+M)I > CII - L lun kinh t hc v m trong nn kinh t m: II/ Nhng vn chung v cn i ti chnh tng hp 1. Khi nim cn i ti chnh tng hp: Bng cn i ti chnh tng hp, thc cht l mt hnh thc phn nh tng quan gia ngun to lp v hng s dng cc qu tin t ca c h thng ti chnh quc
vc sn xut ra t liu sn xut ) v khu vc II ( Khu vc sn xut ra t liu tiu dng)
Nguyn Phng Thy
gia. Chnh v th, bng cn i ti chnh tng hp cn c gi l bng cn i cc ngun ti chnh. Bng cn i ti chnh tng hp c nhim v: - vch ra chiu hng vn ng ca cc ngun ti chnh trong c nc qua cc khu ca h thng ti chnh thng nht - m bo s phi hp v s thng nht ca cc k hoch ti chnh, xc nh v tr ca mi k hoch ti chnh trong bng cn i v trn c s phi hp vic s dng cc ngun vt t v ti chnh trn phm vi ton b nn kinh t. 2. V tr ca cn i ti chnh tng hp: Trong h thng k hoch ti chnh quc gia: Trong h thng ny, cn i ti chnh tng hp l k hoch ti chnh c tnh cht tng hp, cc khon mc ca n c tp hp t cc khon mc ca cc k hoch ti chnh c th, do , n c mi quan h cht ch vi cn i ti chnh ca tt c cc khu trong h thng ti chnh quc gia. C th: - Cn i ti chnh tng hp c quan h mt thit vi cn i ngn sch Nh nc - Cn i ti chnh tng hp c quan h trn mt s mt no vi cn i ti chnh ca cc khu ti chnh khc trong h thng ti chnh ( ngoi NSNN) Trong h thng cc bng cn i kinh t quc dn: Trong h thng ny, cn i ti chnh tng hp l mt b phn hu c v l b phn c v tr nng ct. C th; - Cn i ti chnh tng hp c hnh thnh t cc cn i kinh t quc dn, cc ch tiu ca cn i ti chnh tng hp c tnh ton da trn c s cc ch tiu ca cn i kinh t quc dn - Cn i ti chnh tng hp, hay cn i cc ngun lc ti chnh, khng nhng phn nh s phn phi v ti phn phi sn phm xh di hnh thc gi tr theo cc ch tiu ca cn i kinh t quc dn, m cn vch ra ngun ti chnh (vn ) bo m cho vic thc hin cc ch tiu nhm tc ng mnh m ti s hnh thnh c cu vt cht ca qu trnh ti sx m cn i kinh t quc dn d liu. 3. Vai tr ca cn i ti chnh tng hp:
50
Nguyn Phng Thy
- Cn i ti chnh tng hp va phn nh, va to kh nng vch ra mt cch c cn c nhng quan h t l cn i quan trng nht trong nn kinh t xut pht t nguyn tc cn i gia chi tiu v ngun thu nhp bng tin. - Bng cn i ti chnh tng hp va phn nh, va to kh nng nh gi vic qun trit cc chnh sch ti chnh - tin t ca Nh nc v vic tun th cc nh mc, tiu chun c p dng trong qu trnh k hoch ho ti chnh. - Bng cn i ti chnh tng hp to kh nng xem xt, la chn phng n ti u trong vic cung ng v s dng cc ngun ti chnh ca ton b nn kinh t quc dn. III/ Ni dung, cu trc ca bng cn i ti chnh tng hp 1. Ni dung ca bng cn i ti chnh tng hp: Vic thit k danh mc cc khon mc trn bng cn i ti chnh tng hp da trn cc nguyn tc sau: - Cc khon mc ca bng cn i ti chnh tng hp phi c thit k ph hp vi cc khon mc ca bng cn i NSNN - Cc khon mc ca bng cn i ti chnh tng hp phi c tp hp theo cc tiu thc cho php d dng s dng cc s liu ca h thng ti khon quc gia 2. Cu trc ca bng cn i ti chnh tng hp:
51
Nguyn Phng Thy
BNG CN I TI CHNH TNG HP
Nm ..
Khon mc A. Ngun (thu) A1. Trong nc A11. Thu v ph, l ph A12. Li nhun A13. Khu hao A14. Vay n A2. Nc ngoi A21. Xut siu A22. u t trc tip A23. Vay n A24. Vin tr, tng biu A25. Chuyn ngn Tng s Ht ngun Cn i B. S dng(chi) B1. Trong nc B11. u t c bn B12. Tng vn lu ng B13. Vn x B14. Quc phng B15. Tr n B16. D tr B2. Nc ngoi B21. Nhp siu B22. u t trc tip B23. Tr n Tng s Nh nc Trong Phi ti Ti chnh chnh H gia nh
52
Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip B24. Vin tr, tng biu B25. Chuyn ngn Tng s D ngun Cn i
Nguyn Phng Thy
IV/ Phng php lp v s dng bng cn i ti chnh tng hp 1. Phng php lp bng cn i ti chnh tng hp: Bng cn i ti chnh tng hp c lp theo phng php tp hp kt hp vi phng php suy din. - Theo phng php tp hp, cc s liu trn bng cn i ti chnh tng hp c tp hp t cc s liu c lien quan trn cc cn i ti chnh ca cc khu trong h thng ti chnh quc gia ( nh cn i ngn sch nh nc, cn i ti chnh doanh nghip, cn i ti chnh ca cc t chc x hi v ca cc h gia nh) - Thc cht ca phng php suy din l da vo s liu ca cn i ngn sch nh nc, ca h thng ngn hng, bo him v cn cn thanh ton tnh ton s tng hp cc ch tiu ca cn i ti chnh tng hp. 2. S dng bng cn i ti chnh tng hp: S cn bng thu chi ( ngun - s dng) trn bng CTC tng hp c th c kho nghim theo cc gc khc nhau nhng ch yu l theo hai gc sau y: a, Nghin cu s cn bng gia kh nng ti tr ( tch lu ) v nhu cu ti tr (u t) trong ton b nn kinh t quc dn. - Kh nng ti tr ca nn kinh t bao gm kh nng c to ra trong nc ( tch lu ni a ) v kh nng ti tr t ngoi nc ( tch lu bn ngoi) - Nhu cu u t ca nn kinh t bao gm u t ca nh nc v u t ca DN - Mi qh gia kh nng ti tr v nhu cu u t c xem xt qua phng trnh: Tch lu ni a + Tch lu bn ngoi = u t ca Nh nc + u t ca DN
- Tch lu ni a gm: tch lu ca h gia nh, doanh nghip v ca Nh nc Tch lu h gia nh = Thu nhp gia nh + Chi tiu gia nh
53
Nguyn Phng Thy
Tch lu ca Doanh nghip
Doanh thu ca Doanh nghip
Chi ph ca Doanh nghip
Tch lu ca Nh nc = Thu thu c +
Tiu dng ca khu vc Nh nc
b, Nghin cu s cn bng gia thu, chi ca cc ch th trong nn kinh t l h gia nh, doanh nghip, Nh nc v quan h thu chi vi nc ngoi. Theo cch nghin cu ny, mi ch th, ngi ta m ra mt ti khon hch ton s thu v s chi ca chng.
Chng 8: Cng tc kim tra ti chnh

I/ Nhng vn chung v cng tc kim tra ti chnh 1. Khi nim kim tra ti chnh Kim tra ti chnh l loi kim tra c thc hin i vi qu trnh phn phi cc ngun lc ti chnh m bo tnh ng n, hp l ca vic to lp v s dng cc qu tin t 2. c im ca kim tra ti chnh: - Kim tra ti chnh l kim tra bng ng tin, thc hin thng qua cc ch tiu ti chnh i vi qu trnh to lp, phn phi v s dng cc ngun ti chnh qgia - Kim tra ti chnh l loi kim tra rt ton din, thng xuyn, lin tc v c phm vi rng. - Kim tra ti chnh va c kim tra thng xuyn v kim tra khng thng xuyn. 3. Tc dng ca kim tra ti chnh: 3.1. V pha Nh nc - Kim tra ti chnh gip Nh nc nm c tnh hnh s dng vn NSNN v hiu qu thc hin cc nhim v c giao
54
Nguyn Phng Thy
- Kim tra ti chnh gip NN nm c tnh hnh kinh doanh, tnh hnh thc hin k hoch sn xut kinh doanh i vi mi doanh nghip thuc tt c cc thnh phn kinh t - Kim tra ti chnh gip Nh nc pht hin, ngn chn, chn chnh nhng hin tng khng lnh mnh, nhng sai lch so vi nh hng XHCN - Cng tc kim tra ti chnh c tc dng to ln trong vic tng cng php ch XHCN, tng cng k lut ti chnh 3.2. V pha cc doanh nghip - Kim tra ti chnh gip cho ngi qun l DN nm c chnh xc, ton din v tnh hnh ti chnh iu hnh v kim sot cc mt hot ng sx - kd ca DN - KINH TTC trong cc DN gp phn bo v quyn li hp php ca cc bn thgia DN Trong lnh vc phi sn xut vt cht: cng tc kim tra ti chnh cc n v hnh chnh s nghip c tc dng thc y thc hin tt k hoch cng tc ca n v m bo tnh mc ch, tit kim trong s dng kinh ph NSNN cp 4. Nguyn tc kim tra ti chnh - Nguyn tc tun th php lut: + Cc c quan qun l phi tun theo php lut m bo tnh c lp v cao c trch nhim ca ch th kim tra, pht huy hiu lc ca cng tc kim tra, ngn chn tnh trng can thip tri php lut, lm v hiu ho hot ng kim tra. + Cc c quan, n v c kim tra phi chp hnh cc yu cu ca c quan v cn b kim tra c cng nhn - Nguyn tc chnh xc, khch quan, cng khai, thng xuyn v ph cp + Cng tc kim tra ti chnh phi m bo tnh chnh xc, bt c mt kt qu kim tra no nu khng m bo tnh chnh xc th dn n nhng hu qu tai hi v c khi n mc nghim trng + Khi i n kt lun phi khch quan, v t, khng thin lch, phi phn nh ng s tht + Tnh cng khai trong cng tc kim tra ti chnh l thc hin phng chm dn bit, dn bn, dn lm, dn kim tra
55
Nguyn Phng Thy
+ Tnh thng xuyn yu cu cng tc kim tra ti chnh phi c tin hnh mt cch thng xuyn, nh k v c h thng, bi s vt lun vn ng khng phi mt ln kim tra l . + Tnh ph cp ngha l vic kim tra ti chnh c tin hnh mi lc, mi ni, mi n v, mi hot ng lin quan n hot ng ti chnh, khng mt n v no c c quyn khng phi chu s kim tra - Nguyn tc bo v b mt: y l mt nguyn tc, k cng phi tun th trit v cng l o c ngh nghip ca cn b kim tra - Nguyn tc hiu lc v hiu qu + Tnh hiu lc ngha l kim tra phi c kh nng tc ng n vic ci tin cc hot ng ca n v c kim tra + Tnh hiu qu th hin kim tra ti chnh phi c tc dng phng ngn nga nhng thiu st, vi phm, vch ra nhng tim nng ca n v c kim tra. - Nguyn tc qun chng: Ngha l phi ng vin c ng o qun chng lao ng tham gia vo kim tra. Nguyn tc ny ph hp vi vic pht huy quyn lm ch ca nhn dn lao ng trong qun l kinh t - ti chnh. II/ Ni dung v phng php kim tra ti chnh 1. Ni dung ca kim tra ti chnh: Kim tra trc khi thc hin k hoch ti chnh: + l loi kim tra c tin hnh khi xy dng, xt duyt, quyt nh cc k hoch ti chnh. Ni cch khc, kim tra trc l kim tra khi nghip v thu, chi ti chnh cha pht sinh trong thc t, l kim tra khi xy dng, xt duyt d ton NSNN, d ton kinh ph ca n v hnh chnh s nghip. + Mc ch ca lai kim tra trc l xc nh ng n nhng mc tiu v ti chnh trong hot ng ca cc doanh nghip, cc nghnh, cc n v hnh chnh s nghip, m bo cho k hoch ti chnh gn gi, st vi thc t, ph hp vi k hoch sn xut kinh doanh, vi nhim v c giao, vi chin lc pht trin kinh t - x hi ca Nh nc.
56
Nguyn Phng Thy
+ Kim tra trc cng cht ch v nghim tc bao nhiu, cng m bo cht lng ca k hoch ti chnh by nhiu, m bo k hoch c c s vng chc v kh nng thc thi cao, ng thi ngn nga c nhng tnh ton lng ph. Kim tra ti chnh trong qu trnh thc hin k hoch ti chnh: bao gm cc ni + Kim tra chp hnh php lut, cc chnh sch, ch , tiu chun nh mc chi tiu ca Nh nc ban hnh v ang c hiu lc thi hnh + Kim tra vic s dng cc ngun ti chnh, cc loi vn kinh doanh. + Kim tra cc khon chi ph, doanh thu, l li trong tng hot ng kinh doanh + Kim tra v phn tch cc khon kinh ph do NSNN cp pht, chp hnh cc nh mc, tiu chun ch tiu ca Nh nc, kim tra mc ch ca tin vn cng nh ch tit kim v hiu qu ca cc khon chi, pht hin kp thi cc hin tng tiu cc, vi phm chnh sch, ch , k lut ti chnh ca Nh nc. Kim tra sau khi thc hin k hoch ti chnh: Loi kim tra c thc hin sau khi cc hot ng ti chnh, cc nghip v ti chnh din ra, c ghi chp vo h thng s sch bo biu. Ni dung bao gm: 2. Phng php kim tra ti chnh: 2.1.Da vo phm vi kim tra ti chnh - Kim tra ton din: L kim tra ton b cc hot ng ti chnh, cc nghip v ti chnh pht sinh trong mt thi k nht nh ca DN, mt c quan, n v vi mc ch xem xt y tnh hnh ti chnh c phn nh trung thc tnh hnh hot ng ca cc DN, c quan, n v. + u im: c th nh gi chnh xc tnh hnh ti chnh ca doanh nghip, xem xt tnh trung thc, chnh xc ca cc ti liu k ton dng bo co ti chnh v trnh qun l ti chnh ca doanh nghip, ca cc n v hnh chnh s nghip + Nhc im: tn chi ph, thi gian kim tra di v phi thng qua iu tra kho st v i chiu cc ti liu, s sch vi cc loi ti sn v vn hin c, phi qua kim k nh gi ti sn, phi quan h vi khch hng ca doanh nghip vi ngn hng, cc t chc tn dng, kho bc Nh nc tm kim bng chng, xem xt s d,
dung sau:
Nguyn Phng Thy
- Kim tra tng hp: L tin hnh kim tra ton b cng tc ca khch th kim tra mt cch c h thng t trn xung di. + u im: Cho php nh gi ng tnh hnh chung v kinh t - ti chnh ca mt h thng ngnh qun l, pht hin khu yu, khu mnh trong h thng v kt qu kim tra c ngha to ln trong vic ci tin hn na h thng qun l kinh t ti chnh - Kim tra in hnh ( Kim tra chn mu): L cch kim tra c tnh cht chn la ni dung ti chnh hoc mt nghip v ti chnh ca mt hoc mt s n v trong nhiu n v c cng tnh cht chc nng nh nhau + u im: Khng cn nhiu thi gian, t nhn lc, t chi ph + Nhc im: kt qu kim tra cha cho php pht hin y v chnh xc tnh hnh n v c kim tra - Kim tra trng im ( Kim tra chuyn ): L cch kim tra ch la chn 1 hay 1 s hot ng ti chnh ch yu, c gii hn ca mt DN, mt c quan, mt n v kim tra nhm chn chnh k lut ti chnh hoc kim tra c thc hin i vi cc vn trong mt DN, mt c quan, mt n v kim tra nhm chn chnh k lut ti chnh hoc kim tra c thc hin i vi vn trong mt DN 2.2. Da vo cn c tin hnh kim tra ti chnh - Kim tra qua chng t : Phng php ny thc hin kim tra bng cch da vo vo cc bo biu, bo co, s sch, s liu hch ton thng k - k ton, cc chng t ban u do n v chu s kim tra gi n c quan kim tra xem xt tnh hnh hot ng ti chnh ca n v. Ni dung: kim tra vic chp hnh php lut, cc nguyn tc cn qun trit, chnh sch, ch , nh mc, tiu chun ti chnh,... - Kim tra thc t: L cch kim tra c thc hin ti ch, ti hin trng, ti doanh nghip, ti c quan n v , ni din ra hot ng kinh t ti chnh ca n v c kim tra. Cc bin php nghip v thng s dng: cn, ong, o, m cc hng ho, tin mt, chng khon,...
58
Nguyn Phng Thy
so sch i chiu vi s liu trn c s s sch k ton vi chnh sch, ch ca Nh nc,... III/ Cc ch th tin hnh kim tra ti chnh 1. Ch th kim tra i vi ngn sch nh nc: - Quc Hi v HND cc cp: + Quc hi l c quan quyn lc Nh nc cao nht ca Vit Nam, l c quan duy nht c quyn lp hin v lp php. Theo Hin php, Quc hi thc hin quyn kim tra ti chnh trong qu trnh xt v quyt nh d ton Ngn sch, quyt nh phn b ngn sch, xt duyt v quyt nh d ton ngn sch, ph chuyn quyt ton ngn sch + Hi ng nhn dn l c quan i biu ca nhn dn a phng, i din cho ch, nguyn vng v quyn lm ch ca nhn dn, c quyn ra nhng ngh quyt v k hoch pht trin kinh t - x hi v ngn sch a phng. Theo Hin php, Quc hi v Hi ng nhn dn cc cp thc hin vic kim tra ti chnh trong qu trnh xt duyt v quyt nh Ngn sch Nh nc, gim st vic qun l, iu hnh ngn sch ca Chnh ph v UBND cc cp, ph chun quyt ton Ngn sch. Chnh Ph v UBND cc cp + Chnh ph l c quan hnh php, c quan hnh chnh cao nht, c nhim v thng nht qun l vic xy dng, pht trin kinh t - x hi, qun l ti chnh tin t, tn dng, t chc v lnh o cng tc Ngn hng Nh nc, thc hin k hoch pht trin kinh t - x hi, k hoch ngn sch nh nc, cng tc thanh tra kim tra Nh nc, chng quan liu, tham nhng trong nhng b my Nh nc, gii quyt, kiu ni, t co ca cng dn. + UBND cc cp l c quan hnh chnh Nh nc a phng chu trch nhim thi hnh quyt nh ca chnh quyn Nh nc cp trn v l c quan chp hnh ca Hi ng nhn dn cng cp. B Ti chnh v c quan ti chnh cc cp: B Ti chnh gip Chnh ph kim tra d ton kinh ph ca cc B, d ton Ngn sch a phng trc khi tng hp vo NSNN, kim tra thc hin tng khon thu chi ca NS trung ng v NS a phng, kim tra quyt ton ca B v quyt ton NS a phng trng khi tng hp thnh quyt ton NSNN trnh Chnh ph. Thc hin
Nguyn Phng Thy
gip B Ti chnh c cc c quan nh Tng cc Thu, Tng cc Hi quan, Cc qun l ti chnh doanh nghip, Kho bc Nh nc. H thng thanh tra Nh nc: C nhim v ch yu l thnh tra v thc hin chc trch, nhim v ca cc c quan Nh nc, cc n v. Nhng trong ni dung thanh tra, kim tra c thanh tra, kim tra ti chnh i vi tng v vic c th trong qun l ti chnh Nh nc. B K hoch v u t: thc hin phi hp vi B Ti chnh trong kim tra Kim ton Nh nc: l cng vic kim ton do cc c quan qun l chc nng xy dng NSNN, nht l phn b vn u t xy dng c bn t NSNN ca Nh nc v c quan kim ton chuyn trch tin hnh. Kim ton Nh nc thc hin kim tra vic chp hnh cc chnh sch, ch , lut l ca Nh nc ti cc c quan n v c s dng vn ngn sch, thc hin kim tra ti chnh cng, vic hnh thnh v s dng cc qu cng, kim tra ti chnh cc doanh nghip Nh nc v lc lng v trang. Ngoi ra, kim ton thc hin vic kim tra cc bo co quyt ton ngn sch. Ngn hng Nh nc: chu trch nhim qun l Nh nc i vi cc Ngn hng thng mi, i vi ng tin Vit Nam. NH Nh nc phi hp vi B ti chnh kim tra ti chnh khi xy dng d ton NSNN. NHTM thc hin kim tra cc khon thu np NSNN ca cc n v c s. 2. Cc ch th kim tra ti chnh i vi cc n v c s: - Kim tra ni b: l vic cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t, cc c quan hnh chnh, cc n v s nghip tin hnh kim tra ti chnh ngay trong n v mnh. - Kim tra ca cc c quan chc nng khc: l c quan ti chnh, kho bc, c quan thu hoc hi quan.
60

Tài Chính PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tài Chính PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

Chng I: Nhng vn c bn v ti chnh

cng mn hc L thuyt ti chnh

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

cng mn hc L thuyt ti chnh

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

cng mn hc L thuyt ti chnh

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

cng mn hc L thuyt ti chnh

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

cng mn hc L thuyt ti chnh

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

cng mn hc L thuyt ti chnh

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

Chng 2: Ngn sch Nh nc

cng mn hc L thuyt ti chnh

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

cng mn hc L thuyt ti chnh

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

cng mn hc L thuyt ti chnh

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

cng mn hc L thuyt ti chnh

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

H thng ngn sch Nh nc

Ngn sch trung ng

Ngn sch da phng

Ngn sch thnh ph trc thuc trung ng

Ngn sch tnh

Ngn sch c khu trc thuc trung ng

Ngn sch qun

Ngn sch thnh ph thuc tnh hoc th x

Ngn sch huyn

Ngn sch phng

cng mn hc L thuyt ti chnh

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

Trng Cao ng Ngh Thng mi v Cng nghip

Nguyn Phng Thy

Quyt ton NSNN

Chp hnh NSNN