M Dng & Thu H

CNG KINH T CHNH TR Cu 1: Trn c s ni dung quy lut gi tr, anh ch hy cho bit hng vn dng trong iu kin kinh t th trng Vit Nam hin nay. Tr li: Quy lut gi tr l quy lut kinh t cn bn ca sn xut v lu thng hng ha v n quy nh bn cht ca sn xut hng ha, l c s ca tt c cc quy lut khc ca sn xut hng ha. Yu cu ca QLGT: vic sx v trao i hng ha cng nh tiu dng hng ha phi c tin hnh trn c s gi tr x hi ca hh. Nh sn xut cng nh ngi tiu dng phi ly gi tr th trng lm cn c. V vy vic sx v tiu dng hh phi c thc hin theo nguyn tc ngang gi tr. Ni dung ca quy lut gi tr: - Dng thi gian l thc o gi tr. Theo thc o ny ni dung quy lut gi tr l thi gian lao ng x hi cn thit. Cc ch th kt phi ly thi gian LXHCT sn xut ra mt n v hng ha lm cn c, lm i tng t chc sx v lu thng hng ha. - Dng tin t lm thc o gi tr, theo thc o ny ni dung quy lut gi tr l chi ph trung bnh cn thit bng tin ca x hi sx v lu thng. ->Cc ch th kt phi ly gi tr xh hay gi c th trng lm i tng v cn c tin hnh sx, kinh doanh v tiu dng. Tc dng chnh ca QLGT: - iu tit sx v lu thng hh: vn dng qua vic tc ng vo cung v cu lm thay i gi c, qua gi c iu tit sx v lu thng theo hng c li nht.

cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

- Thc y lc lng sx pht trin: vn dng qua vic to mi trng php l v mi trng kt pht trin th trng sc lao ng c hm lng cht xm cao, cng th trng khoa hc v cng ngh. - Khuyn khch s tin b, o thi s lc hu, phn ha ngi sx: vn dng qua vic ban hnh lut cnh tranh, lut ph sn, cc chnh sch xh Hng vn dng: Tm vi m: - La chn i tng sx (c ngha l cc doanh nghip phi tr li cu hi nn sx mt hng no v ko nn sx mt hng no?) tr li cu hi ny th dn phi lm g-> DN phi tin hnh kho st gi c qua tng thi k, qua tng ngnh hng, qua nhiu th trng. + Li ch t vic kho st gi c, nguyn tc chung th DN s phi tin hnh sx mt hng c gi c cao hn hoc l cao nht. VD: mt hng my tnh bng t khi Apple ra nhng mt hng gi cao th rt nhiu cty cng cho ra i nhng sn phm mt bng nhng vi gi thp. Tuy nhin, khi phn phi trn th trng vi gi cao, hang Apple vn c a chung hn so vi nhng mt hng gi thp (gi thp ch c ci li trc mt). + Bn cnh DN s xc nh v tnh ton c thi gian sx hh hp l (bit c khi no cn sx, khi no ko cn sx) +N c th xc nh dc s lng mt hng cn sx l bao nhiu. - La chn ngun lc sx (cc yu t u vo, my mc, nguyn vt liu t ai, con ngi, vn ti chnh) - Thc hin cc quyt nh cung ng theo chiu hng c li: + Trng hp 1: gi c > gi tr: nn tip tc sn xut

cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

+ TH2: gi c= gi tr : nn tip tc sn xut v tip tc sx mi sng dc. Nu ngng sx th khon tin khu hao my mc, nguyn vt liu, tin cng u khng thu c khon no trong khi my mc mnh u t ngay t u. Nu tip tc sx t khon tin khu hao my mc vn c li nhng t. +TH3: gi c < gi tr ( mc tng i) nn tip tc sx v vn tin trang tri, khon tin khu hao my mc vn c li. Tuy nhin ch c th cm c c t mt n hai nm. + TH4: gi c < gi tr ( mc tuyt i) ngng sn xut v ch tr lng v nguyn vt liu. tm v m: - Nh nc s dng quy lut gi tr iu tit sn xut v lu thng hng ha bng cch can thip trc tip vo gi c. C hai cch: nh nc nh gi ti a (bo v li ch ngi tiu dng), nh nc nh gi ti thiu (bo v doanh nghip, khuyn khch sx pht trin) - Nh nc s dng quy lut gi tr iu tit sx v lu thng hh bng cch can thip gin tip vo gi c. +TH1: nh nc mun khuyn khch pht trin mt mt hng no ni a th phi nh thu cao khi nhp khu. +TH2: i vi nhng mt hng m gy ra nhng tc hi i vi xh, nh nc khng khuyn khch pht trin th phi nh thu cao. Vd: thuc l, ru, bia Kt lun: Quy lut gi tr c vai tr c bit quan trng trong s pht trin kinh t th trng, n l quy lut kinh t cn bn chi phi s vn ng ca nn kinh t th trng. S tc ng ca quy lut gi tr mt mt thc y s pht trin ca nn
cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

kinh t, mt khc gy ra cc hu qu tiu cc i vi nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nc ta trong giai on hin nay, quy lut gi tr ng vai tr cc k quan trng. Tuy nhin, c pht huy c cc mt tch cc, y li cc mt tiu cc cn l mt vn ph thuc nhiu vo vai tr qun l v m ca nh nc v nhn thc ca mi cng dn. Cu 2: Anh ch hy trnh by tc ng ca hng ha sc lao ng (hay cn gi l c ch lao ng lm thu) i vi qu trnh pht trin kinh t x hi VN hin nay. Tr li: Sc lao ng l ton b th lc v tr lc ca con ngi, l kh nng lao ng ca con ngi. Sc lao ng l yu t c bn ca mi qu trnh sx. N ch tr thnh hng ha khi c hai iu kin sau: Mt l, ngi lao ng phi l cng dn t do (c t do v mt thn th), ngha l c quyn em bn sc lao ng nh mt hng ha, ni cch khc l h c t do i lm thu. Hai l, h khng c t liu sn xut v cc ca ci khc. Trong iu kin , h buc phi i lm thu tc l bn sc lao ng ca mnh kim sng. Trong thi i hin nay, hai iu kin ny vn rt ng, tuy nhin cng c nhng biu hin mi. Mt l, c mt b phn ngy cng nhiu ngi lao ng va l ngi lm ch va l ngi lm thu. Hai l, a v ca ngi lm thu c s thay i ln, h c nhiu c hi chn vic, chn ng ch. Ba l, c s chuyn ha t quan h mua bn sc lao ng thnh quan h mua bn dch v lao ng. Vn ny thy r quan h tuyn dng cng nhn tri thc, cc chuyn gia v ngay c i ng ngi lm osin. Cng ging nh mi hng ha khc hng ha sc lao ng cng c hai thuc tnh: gi tr v gi tr s dng.

cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

- Gi tr: l hao ph lao ng x hi cn thit sx v ti sx ra n. Nhng vic sx v ti sx ra SL phi c thc hin bng cch tiu dng cho c nhn. V vy, lng hng ha SL bng lng gi tr nhng t liu cn thit v vt cht v tinh thn nui sng ngi cng nhn v gia nh ca h cng vi chi ph o to cng nhn theo yu cu ca sx. Gi tr hng ha SL ph thuc vo iu kin c th ca mi quc gia trong tng thi k nht nh. Ph thuc vo hon cnh lch s ca tng nc, tng thi k, ph thuc vo trnh vn minh t c, vo iu kin lch s hnh thnh giai cp cng nhn v iu kin a l kh hu. Do c th xc nh c lng hng ha SL do nhng b phn sau y hp thnh: mt l gi tr nhng t liu sinh hot v vt cht v tinh thn cn thit ti sx SL, duy tr i sng ca bn thn ngi cng nhn; hai l ph tn o to ngi cng nhn; ba l gi tr nhng t liu sinh hot vt cht v tinh thn cn thit cho con ci ca ngi cng nhn. - Gi tr s dng: Gi tr s dng ca hh SL l cng dng ca n tha mn nhu cu tiu dng sl ca nh t bn. Khc vi hng ha thng thng, hh sl khi c s dng s dc to ra mt lng gi tr ln hn gi tr bn thn n. l ngun gc ca gi tr thng d. Hh sl l iu kin chuyn ha tin t thnh t bn. y cng chnh l cha kha gii quyt mu thun chung ca nh t bn. Nh vy tin ch tr thnh t bn khi n dc s dng lm phng tin mang li gi tr thng d cho ngi c tin. iu ch thc hin dc khi ngi c tin tm dc mt loi hng ha c bit l hh sl. HH sl l mt loi hh c bit. Tnh cht c bit ca n dc th hin hai thuc tnh: gi tr hng ha sc lao ng mang tnh tinh thn v lch s, gi tr s dng ca hh sl khi tiu dng n li thu c mt lng gi tr ln hn gi tr ca bn thn n. Vai tr ca Hh sl:

cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

Quan h thu mn lao ng hm nay c mt bc thay i v cht rt ln, hnh thnh mt th trng cung ng sc lao ng, hnh thnh mt c ch lm thu. Quan h thu mn lao ng tr thnh quan h hp ng l thnh tu ca khoa hc qun l v php lut. C ch lm thu tc ng rt ln n s pht trin ca mt nn kinh t. - Tc ng tch cc: cp vi m: + Tc ng tch cc t pha cung lao ng: gip ngi lao ng khng ngng nng cao trnh chuyn mn, nghip v ca mnh. Rn luyn c thc t chc k lut lao ng rt tt. + Tc ng tch cc t pha cu lao ng: hnh thnh c ch tuyn chn lao ng mt cch hiu qu, c ngha trong vic phn b cc ngun lc, trong hch ton, qun l, thc y nng cao nng sut lao ng c nhn v nng sut lao ng x hi. Thc hin lu thng sl qua ch lao ng hp ng lao ng v s hnh thnh cc trung tm trao i nhn ti, cc trung tm gii thiu vic lm hay cc hi ch vic lm. Thc y s cnh tranh, lm cho nn kinh t pht trin. Nng cao cht lng o to i ng lao ng, hnh thnh nn cc vng chuyn mn. D p dng ng b cc tin b khoa hc v cng ngh. cp v m: Gn lin vi nh nc, chnh c ch lao ng lm thu em li nhng c s l lun nh nc vch ra nhng chin lc qun l hiu qu gp phn nng cao cht lng i ng lao ng thc y kinh t pht trin. - Tc ng tiu cc: + Lm tha ha mt b phn ngi lao ng (v cha c vic lm hoc tht nghip). Trong tht nghip l vn nghim trng nht lm gia tng khong cch giu ngho, ny sinh mt s t nn x hi v tht
cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

nghip, lm pht sinh mt s khon chi tiu vo lao ng nh: o to li lao ng, to vic lm cho nhiu ngi dn tht nghip Cu 3: Anh ch hy phn tch iu kin thc hin tng sn phm x hi trong ti sn xut m rng nn kinh t. Tr li: Gi nh: mt nn kt ca mt quc gia no s dc chia lm hai khu vc: - Khu vc I: sx t liu sx (my mc) - Khu vc II: sx t liu tiu dng hoc sinh hot ->c s chuyn mn ha cao. Sau hai bn trao i sn phm cho nhau v s trao i ny gi l hai khu vc thc hin tng sn phm xh. Phn tch d liu ca KV I: bt u sx phi chun b gi nh KV b ra mt lng gi tr u t cho c l 4000 gi tr, cn v l 1000 gi tr, gi nh nu m ca KV I t c l 100%. -> m ca KV I t c chc chn l 1000 gt. C 3 yu t c, m, v m c/v=4/1 th xc nh tng gt ca KV I = 6000gt. T m=1000, gi nh KV I tin hnh phn b gi: m1 l m tch ly, m2 l m tiu dng. VD: m1=500, m2=500. Cc nh u t khu vc I phi tin hnh phn b nh sau: Tip tc u t cu to hu c c/v=4/1, phi tng cng cho: Dc=400, Dv=100 ->Mun cho qu trnh sx th hai th doanh nghip phi gi li 4000c ri cng thm 400 c tng cng (400Dv). Tng t iu kin cn cc nh u t phi gi li t nht 1000v (Dv). (4000c+Dc)+(1000v+Dv)
cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

Khu vc II: c trng thi cn bng KVII phi bm st ton b yu t ca KVI C=1500gt; v=750gt. c/v=2/1. Gi s m ca kvII l 100%, xc nh c m ca KVII l 750. Cc nh sx KVII phi tch ly bao nhiu, tiu bao nhiu nu khng kt s khng hong? M1=150; m2=600. Vi m1=150 chng ta c th xc nh da trn t l c/v=2/1 -> Dc=100; Dv=50 -> (1500c+100Dc) + (750v+50Dv) + ? -> t c mt lng m no . Hai khu vc d liu cn bng. Nu nn kt t c nhng con s ny th kt n nh v tip tc pht trin. Nu hai bn trao i thc hin tng sn phm cn bng th kt n nh, nu ko cn bng th kt ko n nh. KVI chuyn qua kvII bao nhiu gi tr? KVII chuyn qua kvI bao nhiu gi tr? Khu vc I: Trong 6000 gt to ra, ni b kv gi li 4400 gt. V v th nh sx tr cho ngi lao ng 1100gt v phi sang KVII mua n. -> 1100gt c chuyn sang KVII. Cn li m2=500gt thuc v cc nh u t v nh u t cng phi i mua n v chuyn sang khu vc II lng gi tr th hai. -> 500gt. Nh vy KVI chuyn qua kvII 1600gt. Khu vc II: Chuyn 1600(c+Dc) c chuyn qua kvI mua my mc. Cn v 800(v+Dv) dc trao i ni b, cn li m2 thuc v nh u t kvII cng phi n v n ti ch tip tc gi li -> tng cng kvII chuyn qua kvI = 1600gt. Hai bn trao i cn bng-> nn kinh t n nh.

cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

T gi nh trn chng ta c th rt ra ba iu kin thc hin tng sn phm x hi: - Mt l: cho nn kt t c trng thi cn bng: KVI: I(v+m) > II(c) Gi tr ca KVI ti thiu phi ln hn gi tr ca KVII dnh mua my mc. Trng thi cn bng ca hai khu vc: I(v+Dv+m2) = II(c+Dc) 1600=1600 - Hai l: ton b gi tr t liu sx ti thiu ln hn gi tr sx ca hai kv cng li. I(c+v+m) > I(c) +II(c) I(c+v+m) = I(c+Dc) + II(c+Dc) -> 6000=4400+1600

- Ba l: gi tr mi ca c hai khu vc ti thiu phi ln hn gi tr t liu tiu dng ca KVII: I(v+m) + II(v+m) > II(c+v+m) I(v+Dv+m2) + II(v+Dv+m2) = II(c+v+m) 1600+1400=3000

Ton b s trnh by trn cho thy qu trnh thc hin ti sx m rng trong nn kt i hi phi tun th quy lut trao i sn phm xh. Tuy nhin trong thc t ko trnh khi s vi phm quy lut lm cho qu trnh ti sx c lc mt cn i gia cc khu vc, gia cc ngnh, gia cc yu t Nu s mt cn i qu ln v ko di s lm cho nn kt ri vo khng hong. hn ch tnh trng

cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

trn, cn tng cng vai tr qun l vi m v v m nn kt. Cu 4: Anh ch hy trnh by mi quan h gia gi tr thng d, li nhun, li tc v a t. Cho v d minh ha.

Tr li: Khi nim: - Gi tr thng d l phn gi tr mi do lao ng ca ngi cng nhn to ra trong sn xut v thuc quyn s hu ca ch u t. (k hiu m) - Li nhun l s tin li m nh t bn thu c sau khi bn hng ha do c s chnh lch gia gi tr hng ha v chi ph t bn.(k hiu p)

V d: Trong mt qu trnh sx hng ha, nh t bn u t sx si: + Mua: 10kg bng ht 10USD +Thu 1 cng nhn lm vic 10h/1 ngy/3USD +Hao mn my mc l 2USD Gi s trong 5h bui sng bng lao ng c th, ngi cng nhn to ra cho nh t bn 10kg si bng 10USD, bng lao ng tru tng ngi cng nhn to thm lng gi tr mi l 3USD. Tng gi tr hng ha si l 15USD. Nu ngy lao ng ch l 5h th nh t bn ko c li g. Nhng nh t bn thu cng nhn l lm vic trong 10h ch ko phi 5h. Do vy trong 5h lao ng bui chiu, nh t bn ch phi chi ph 10USD mua 10kg bng v 2USD hao mn my mc cn tin cng ko phi chi tr na. Tng t nh 5h u, nh t bn li c s lng si vi gi tr 15USD v hng ha si dc to ra trong 10h l 30USD. Nh vy trong mt ngy lao ng 10h nh t bn chi ph: mua 10kg bng = 20USD, hao mn my mc =4USD, tin cng = 3USD ->
cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

tng cng l 27USD. Nu bn ng gi tr doanh thu s l 30USD, tr i chi ph l 27USD, nh t bn thu dc tin li l 3USD. Gi tr thng d thu c l 3USD. Li nhun thu c cng l 3USD. - Li tc - +Li tc cho vay: l mt phn ca li nhun bnh qun m ngi i vay tr cho ngi cho vay v c s dng t bn trong mt thi gian nht nh. (k hiu z) V d: S t bn tin t cho vay l 4000USD, t sut li tc hng nm l 5% th li tc hng nm ca n l 200USD. + Li tc c phiu: l phn li nhun ca c ng nhn c t c phn ng gp. V d: Mt c phiu c mnh gi l 100USD c t sut li tc ngn hng l 4%, th gi c phiu l 300USD th li tc c phiu l 12USD. - a t: l phn gi tr thng d cn li sau khi tr i phn li nhun bnh qun m cc nh t bn kinh doanh nng nghip phi np cho a ch. +a t chnh lch: l phn li nhun siu ngch ngoi li nhun bnh qun thu c trn rung t c iu kin sx thun li hn, l s chnh lch gia gi c sx chung v c bit. +a t tuyt i: s a t nht thit phi c ca ngi ch rung t khi cho thu u nhn c. +a t c quyn: l li nhun siu ngch do gi c c quyn ca sn phm thu c trn t ai c v tr hoc tnh cht c bit trong th m nh kinh doanh phi np cho ch t. Gi c rung t=a t:t sut li tc ngn hng.

cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

Mi quan h: - Gia gi tr thng d v li nhun: + V mt cht: p v m l mt, u l mt b phn ca gi tr mi do ngi lao ng to ra trong lnh vc sx. + V mt lng: p v m thng ko thng nht vi nhau, p c th bng m, c th ln hn hay nh hn m, v li nhun ph thuc vo doanh thu, doanh thu li ph thuc vo gi c v cung cu. Tuy vy, xt trong ton b x hi th tng gi c hng ha bng tng gi tr hng ha. V th tng li nhun lun bng tng gi tr thng d. C th ni mi quan h gia p v m l mi quan h gia ni dung v hnh thc. Trong mi quan h ny, m l ni dung, cn p l hnh thc biu hin bng tin ca m trong kinh doanh. - Gia li tc v li nhun: li tc chnh l mt phn li nhun bnh qun m ngi i vay tr cho ngi cho vay v c s dng t bn trong mt thi gian nht nh. - Gia gi tr thng d vi a t: a t t bn ch ngha l mt hnh thc bin tng ca gi tr thng d, l mt phn gi tr thng d do cng nhn nng nghip to ra m nh t bn kinh doanh nng nghip phi tr cho a ch. - Gia li nhun v a t: a t TBCN l b phn li nhun siu ngch ngoi s li nhun bnh qun ca t bn u t trong nng nghip do cng nhn nng nghip to ra v np cho a ch

Cu 5: Anh ch c nhng hiu bit g v cng ty c phn v th trng chng khon.

cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

Tr li: 1. Cng ty c phn: Khi nim: - Cty c phn l loi doanh nghip m t bn ca n c hnh thnh trn c s lin kt nhiu t bn c bit v tin tit kim ca c nhn thng qua vic mua c phiu. - C ng l ngi mua c phiu. C ng c quyn tham gia i hi c ng bu ra hi ng qun tr v thng qua mi quyt nh ca cty. - C phiu l loi chng khon c gi, ghi nhn s ng gp vn vo cty ca c ng. C phiu c 2 loi c bn l: c phiu ph thng v c phiu u i. Trong , li tc ca c phiu ph thng l i lng ko c nh, n ph thuc vo kt qu sx kinh doanh ca cty; cn li tc ca c phiu u i li ko ph thuc vo kt qu sx kinh doanh ca cty n l i lng c xc nh trc. - C tc l phn li nhun ca c ng nhn c t c phn ng gp. - Mnh gi c phiu: l tr gi ban u ca c phn c ghi trn c phiu. - Th gi c phiu l gi c mua bn c phiu trn th trng. Th gi c phiu = Li tc c phiu/ T sut li tc ngn hng - Tri phiu l giy ghi khon n ngn hn ca cty. - Tri ch l ngi mua tri phiu. Tri ch ko c tham gia i hi c ng. Nguyn tc t chc: Cty c phn l mt th ch kinh doanh, mt loi hnh doanh nghip hnh
cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

thnh, tn ti v pht trin bi s gp vn ca nhiu c ng. Trong cty c phn, s vn iu l ca cty dc chia nh thnh cc phn bng nhau gi l c phn. Cc c nhn hay t chc s hu c phn c gi l c ng. C ng c cp mt giy chng nhn s hu c phn gi l c phiu. Ch c cty c phn mi c pht hnh c phiu. Nh vy, c phiu chnh l mt bng chng xc nhn quyn s hu ca mt c ng i vi mt cty c phn v c ng l ngi c c phn th hin bng c phiu. Cty c phn l mt trong loi hnh cty cn bn tn ti trn th trng v nht l nim yt trn th trng chng khon. u, nhc im: - u im: + Nh u t ch chu trch nhim hu hn tng ng vi t l gp vn trong cty. + Quy m hot ng ln v kh nng m rng kinh doanh d dng t vic huy ng vn c phn. - Nhc im: + Mc thu tng i cao v ngoi thu m cty phi thc hin ngha v vi ngn sch nh nc, cc c ng cn phi chu thu thu nhp b sung t ngun c tc v li c phn theo quy nh ca lut php. + Chi ph cho vic thnh lp doanh nghip kh tn km. 2. Th trng chng khon: Khi nim: Th trng chng khon l ni din ra cc hot ng giao dch mua bn cc loi chng khon. Vic mua bn c tin hnh hai th trng s cp v th cp. Do vy th trng chng khon l ni chng khon c pht hnh v trao i. C phiu cng nh tri khon v cc chng khon c gi nh: cng tri, tn phiu, k phiu, cc vn bn t cm
cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

c u c th c mua bn. Chc nng: Th trng chng khon thc hin cc chc nng ch yu sau: - Huy ng vn u t cho nn kinh t; - Cung cp mi trng u t cho cng chng; - Cung cp kh nng thanh ton cho cc chng khon; - nh gi gi tr doanh nghip v tnh hnh ca nn kinh t; - To mi trng gip Chnh ph thc hin chnh sch kinh t v m. Phn loi: - Th trng chng khon s cp: l th trng mua bn cc loi chng khon pht hnh ln u tin. Th trng s cp to iu kin tng quy m vn u t cho nn kte v l ni cung ng chng khon vo lu thng. - Th trng chng khon th cp: l th trng mua bn li cc loi chng khon c giao dch ln u trn th trng s cp.Th trng th cp ko lm thay i quy m vn u t trong nn kte, nhng n gip cho cc ngun vn vn ng n ni u t c li hn. Trong thc t, th trng th cp thng c t chc theo hai cp l: th trng tp trung v th trng phi tp trung. + Th trng tp trung: l ni cc hot ng giao dch c thc hin ti s giao dch, chng khon c mua bn ti y phi tha mn cc tiu chun nim yt. + Th trng phi tp trung: l ni m cc hot ng giao dch ko thc hin ti a im c nh, cc loi chng khon c mua bn th trng ny thng din ra thng qua ng dy vin thng hoc h
cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

thng computer, ti y thc hin phng thc mua bn thng cho bt k ai chp nhn gi c a ra nn cn gi l th trng trao tay. Th trng chng khon l loi th trng phn ng rt nhy bn i vi cc thay i ca nn kte. V vy, ngi ta thng v n l phong v biu ca nn kte. Th trng chng khon l mt tt yu kte, n lun mang li sc mnh kte mi cho cc quc gia. Cu 6: Anh ch hy phn tch bn cht ca t bn cho vay v cc hnh thc vn ng ca t bn cho vay. Tr li: T bn cho vay tng tn ta trc t bn ch ngha. N ra i trong thi k tan r ca ch cng x nguyn thy. Trong cc hnh thi kte x hi trc ch ngha t bn, t bn cho vay nng li l hnh thc cho vay c trng. Trong ch ngha t bn, t bn cho vay l t bn tin t tm thi nhn ri, m ngi ch ca n cho nh t bn khc s dng trong mt thi gian nht nh nhn c s tin li no gi l li tc. (k hiu l z) Trong nn kte thng tn ti mu thun l: mt s ngi cn c thm tin u t m rng sn xut kinh doanh; mt s ngi khc li c tin nhn ri tm thi. C hi loi ngi ny u c nhu cu thu li v th l quan h vay mn xut hin gii quyt c mu thun trn. Ngun gc ca t bn cho vay l t bn tin t nhn ri nh: qu khu hao cha n k i mi my mc thit b; tin mua nguyn liu, nhin liu cha n k s dng; tin tr lng cng nhn cha n k tr; li nhun tch ly cha u t vo sn xut cng cc ngun thu nhp bng tin v tin tit kim ca dn chng c im ni bt ca t bn cho vay l: quyn s hu v quyn s dng ca t
cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

bn c tch ri; t bn cho vay l hng ha c bit, ngi cho vay (ngi bn) ko mt quyn s hu, ngi i vay (ngi mua) ch l mua quyn s dng t bn trong mt thi gian nht nh; khi s dng gi tr ca n khng mt i m cn tng ln. T bn cho vay l t bn c sung bi nht. Do vn ng theo cng thc TT, trong T=T+z, nn n gy n tng tin c th ra tin. T bn cho vay ra i thc y nhanh qu trnh tch t, tp trung, iu ha, s dng hp l v c hiu qu cc ngun vn tin t trong x hi, kch thch vic pht trin v ng dng tin b k thut cng ngh vo sn xut kinh doanh. Tn dng t bn ch ngha l hnh thc vn ng ca t bn cho vay. Tn dng c nhiu hnh thc: Tn dng ngn hng, tn dng thng mi, tn dng nh nc v tn dng quc t. - Tn dng ngn hng l quan h vay mn m mt bn l ngn hng v mt bn l cc ch th cn li trong nn kte. Trong quan h tn dng ny, ngn hng ng vai tr mi gii, l ngi vay cho vay v qua hot ng kinh doanh m ngn hng tp trung vn v phn phi vn cho nn kte. Tn dng ngn hng gn lin vi s vn ng ca t bn tin t, v i tng ca tn dng ngn hng l tin t. - Tn dng thng mi l hnh thc mua bn chu hng ha gia cc nh t bn trong kinh doanh. Vic mua bn chu dc coi nh l nh t bn ny cho nh t bn kia vay mt khon vn c gi tr tng ng vi gi tr cha ng trong hng ha. Bi vy ngi cho vay phi c tr li tc. Gi c hng ha mua bn chu bao gi cng cao hn gi c mua bn thanh ton tin ngay v phi bao gm phn li tc. Tn dng thng mi gip nh u t trong lnh vc sn xut bn c hng ha trc thu tin sau, nh u t trong lnh vc lu thng khc phc c tnh trng thiu vn, tun hon v chu chuyn vn trong nn kinh t c lin tc hn.
cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

S vn ng ca tn dng thng mi gn lin vi s vn ng ca t bn hng ha, v i tng ca t bn thng mi l hng ha. - Tn dng nh nc l quan h vay mn m mt bn l nh nc v mt bn l cc ch th cn li trong nn kinh t. Trong quan h tn dng ny, nh nc l ngi i vay, cn cc nh kinh doanh v cc tng lp dn c trong x hi l ngi cho vay. Tn dng nh nc thng dc thc hin di hnh thc ngn hn v di hn, s tin vay c s ha nhp vo vn ngn sch chi tiu theo cc mc tiu xc nh ca nh nc. i tng tn dng nh nc c th l t bn hng ha, c th l t bn tin t. Ngy nay thng l t bn tin t. - Tn dng quc t l quan h tn dng gia nh nc hoc t chc kte ca mt nc vi phn cn li ca th gii. c th l chnh ph, t chc kt ca mt nc hay t chc ti chnh quc t. Tn dng quc t ang to nn dng lun chuyn vn ti chnh ln mnh nh v bo. Tin t tr thnh th hng ha quc t trong thi i ton cu ha nh hin nay, ch cn mt vi pht c th a vo s dng bt c ng ngch no trn hnh tinh. Tn dng quc t mang li cho cc quc gia kh nng khai thc tt hn ngun lc ca chnh mnh v ca nc ngoi cho nhu cu tng trng. Cu 7: Anh ch c nhng hiu bit g v dn ch v nhng d bo ca cc nh kinh in ca ch ngha Mc- L nin v nn dn ch XHCN. Tr li: Dn ch c ngha l nhn dn l ngi ch ca quyn lc hay ni cch khc l quyn lc thuc v nhn dn. Dn ch l mt thuc tnh gn lin vi phm tr nh nc. Trong lch s tng tn ti bn hnh thc dn ch. - Dn ch ch n: gn vi nh nc chim hu n l, dn ch thuc v
cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

giai cp ch n. - Dn ch phong kin: gn vi nh nc phong kin, dn ch thuc v vua - Dn ch TBCN: gn vi nh nc TBCN, dn ch thuc v giai cp TBCN - Dn ch XHCN: gn vi nh nc XHCN, dn ch thuc v s ng. Dn ch lun lun mang tnh giai cp. Trong qu trnh hnh thnh v pht trin, dn ch XHCN c nhng c trng c bn sau y: - Mt l, vi t cch l ch nh nc c sng to bi qun chng nhn dn lao ng di s lnh o ca ng cng sn, dn ch XHCN bo m mi quyn lc u thuc v nhn dn. y chnh l c trng bn cht chnh tr ca dn ch XHCN. iu cho thy dn ch XHCN va c bn cht giai cp cng nhn va c tnh nhn dn rng ri v tnh dn tc su sc. - Hai l, nn dn ch XHCN c c s kte l ch cng hu v nhng t liu sx ch yu ca ton x hi. y l c trng kte ca nn dn ch XHCN. c trng ny dc hnh thnh v bc l ngy cng y cng vi qu trnh hnh thnh v hon thin ca nn kte xhcn. l qu trnh ci to v xy dng lu di k t khi bc vo thi k qu ln CNXH cho n khi CNXH thc s trng thnh. - Ba l, trn c s ca s kt hp hi ha li ch c nhn, li ch tp th v li ch ca ton x hi (do nh nc ca giai cp cng nhn i din), nn dn ch XHCN c sc ng vin, thu ht mi tim nng sng to, tnh tch cc x hi ca nhn dn trong s nghip xy dng xh mi. - Bn l, nn dn ch XHCN cn c v phi c nhng iu kin tn ti vi t cch l mt nn dn ch rng ri nht trong lch s nhng vn lm nn
cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

dn ch mang tnh giai cp. Trong nn dn ch , chuyn chnh v dn ch l hai mt, hai yu t quy nh ln nhau, tc ng, b sung cho nhau. y l chuyn chnh kiu mi v dn ch theo li mi trong lch s. - Nm l, nn dn ch XHCN khng ngng dc m rng cng vi s pht trin kte, x hi, hon thin h thng lut php, c ch hot ng v trnh dn tr. Cu 8: Anh ch c nhng hiu bit g v nh nc v nhng d bo ca cc nh kinh in ca ch ngha Mc-L nin v nh nc XHCN. Tr li: Nhng vn l lun chung v nh nc: - Ngun gc: nh nc ra i do s mu thun giai cp khng th iu ha c. - Bn cht ca nh nc l cng c quyn lc trong tay mt giai cp (giai cp thng tr v mt kinh t) - c trng ca nh nc: + S phn chia v qun l dn c theo lnh th c tr + S hnh thnh mt b my quyn lc + Ch thu kha - Chc nng: + gc phm vi: c hai chc nng i ni v i ngoi (trong c m th ngoi mi m) + gc chnh tr: c 2 chc nng thng tr chnh tr v t chc qun l xy dng cc mt trt t ca i sng x hi. Nhng d bo ca cc nh kinh in:
cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

Xy dng XHCN l mt qu trnh ci to x hi c, xy dng x hi mi trn tt c cc lnh vc kte, chtri, vhoa, t tng. Vi ngha , nh nc XHCN l phng thc, phng tin, l mt cng c ch yu ca nhn dn trong s nghip xy dng v bo v t quc. Bi vy bo m cho s nghip xy dng CNXH thnh cng th vic xy dng v khng ngng hon thin nh nc XHCN mt trong nhng cng c ch yu ca qu trnh ci to xh c, xy dng x hi mi, l mt yu cu tt yu, khch quan trong tin trnh cch mng XHCN. Ngoi nhng c trng chung ca nh nc th nh nc XHCN c nhng c trng ring c bn sau: - Mt l, nh nc XHCN l cng c c bn thc hin quyn lc ca nhn dn lao ng, di s lnh o ca ng cng sn. - Hai l, nh nc XHCN l cng c chuyn chnh giai cp, nhng v li ch ca tt c nhng ngi lao ng tc l tuyt i a s nhn dn, thc hin s trn p i vi nhng lc lng chng i, ph hoi s nghip cch mng XHCN. - Ba l, cc nh kinh in ca ch ngha Mc-Lenin xem mt t chc, xy dng l c trng c bn ca nh nc XHCN, ca chuyn chnh v sn. L nin cho rng mt c bn ca n l t chc v xy dng ton din x hi mi- x hi XHCN v cng sn ch ngha. - Bn l, nh nc XHCN l yu t c bn ca nn dn ch XHCN. - Nm l, nh nc XHCN l mt kiu nh nc c bit nh nc ko cn nguyn ngha, l na nh nc. Sau khi nhng c s kinh t x hi cho s tn ti ca nh nc mt i th nh nc cng khng cn, nh nc t tiu vong. y l mt c trng ni bt ca nh nc v sn. (Nguyn nhn: xut pht t ngun gc v bn cht ca nh nc) Lin h vo Vit Nam: Hin nay nh nc ang tin hnh thu thp kin
cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

nhn dn cho vic sa i Hin php, nhiu cho rng nc ta nn i tn nc thnh Nc cng ha dn ch nhn dn Vit Nam. Theo em kin ny rt hp l v tn mi ny th hin ng vi hin thc ca ch chnh tr m nh nc ta ang xy dng. Cu 9: Anh ch hy cho bit nhng d bo ca cc nh kinh in ca ch ngha Mc-L-nin v hnh thi kinh t - x hi Cng sn ch ngha. Tr li: Theo quan im ca Cc-mac v Anghen hnh thi kinh t x hi cng sn ch ngha pht trin t thp n cao, t giai on x hi XHCN (ch ngha xh) ln x hi Cng sn ch ngha.

Trong ch ngha x hi, ch kte v s pht trin vn ha mi t ti gii hn bo m cho xh thc hin nguyn tc phn phi lm theo nng lc, hng theo lao ng. Giai on cao ca CNCS l giai on xh cng sn ch ngha. giai on ny con ngi khng cn l thuc mt cch phin din v cng nhc vo phn cng lao ng x hi, ng thi lao ng trong giai on ny ko ch l phng tin kim sng m n tr thnh nhu cu s 1 ca con ngi. Trn c s din t t tng ca Cac-mac, L-nin phn tch qu trnh hnh thnh v pht trin ca hnh thi kte xh CSCN qua ba giai on: thi k qu , giai on u ca xh CSCN v giai on cao ca CSCN. Thi k qu t CNTB ln giai on u CNXH: - Thi k qu ni chung l thi k tn ti an xen gia ci c v ci mi, ci c mt i nhng cha mt hn, ci mi n hnh thnh ri nhng cha hnh thnh xong. V d: d xh phong kin i qua nhng nhng tn d ca n vn tn ti v sau, cn i vi ci mi, iu kin v vt cht tinh

cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

thn vn cha hnh thnh xong. - Thi k qu mc c th t TBCN ln CNXH l thi k ci bin cch mng su sc trn tt c mi lnh vc ca i sng x hi. Ph i ch c, xy dng ch mi, ph i ch ngi bc lt ngi xy dng ch cng hu v t liu sx. - Thi k qu bt t khi giai cp cng nhn v nhn dn lao ng ginh chnh quyn v tay mnh, dng chnh quyn ci to x hi c v xy dng x hi mi. V n s kt thc khi nhng tin vt cht v tinh thn cho s ra i ca CNXH xy dng xong. Giai on u ca x hi CSCN: 6 c trng - Mt l, c s vt cht ca xh XHCN l nn i cng nghip. - Hai l, CNXH xa b ch t hu TBCN, thit lp ch cng hu v t liu sn xut. - Ba l, xh XHCN l mt ch xh to ra c cch t chc lao ng v k lut lao ng mi. - Bn l, xh XHCN l mt ch xh thc hin nguyn tc phn phi theo lao ng, coi l nguyn tc c bn nht. - Nm l, xh XHCN l mt xh m nh nc mang bn cht giai cp cng nhn, c tnh nhn dn rng ri, tnh dn tc su sc, thc hin quyn lc v li ch ca nhn dn. Giai on cao ca hnh thi kt-xh CSCN: Ti giai on ny, con ngi s c gii phng hon ton v c pht trin mt cch ton din. Khi nhn loi c th chuyn t vng quc ca tt yu sang vng quc ca t do, c iu kin pht trin ton din nng lc, mang ht ti nng v tr tu cng hin cho x hi. Lc , nh nc tr thnh ko cn thit, n t tiu vong v s tiu vong l mt qu trnh.
cng kinh t chnh tr

M Dng & Thu H

Nh vy, cc nh kinh in ca ch ngha Mac-L-nin a ra cc d bo v lun gii v s ra i, pht trin ca hnh thi kte-xh CSCN trn c s phn tch quy lut pht trin khch quan ca xh, c bit l quy lut kinh t ca s vn ng trong xh TBCN.

cng kinh t chnh tr