Metalne konstrukcije II

2011. / 2012.
Tema 11
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcija II 1

SADRAJ PREDAVANJA OSNOVNI ELEMENTI KONSTRUKCIJE HALA I VIESPRATNIH ZGRADA

OSLONCI GLAVNIH KROVNIH NOSAA 1. PRORAUN 2. KONSTRUISANJE OSLONCI STUBOVA 1. PRORAUN 2. KONSTRUISANJE
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 2

OSLONCI GLAVNIH KROVNIH NOSAA

Zavisno od statikog sistema glavnog krovnog nosaa na osloncu se javljaju sledei uticaji: 1. Vertikalna reakcija (pokretno leite) 2. Vertikalna i horizontalna reakcija (nepokretno leite) 3. Vertikalna i horizontalna reakcija i moment ukljetenja (ukljeteno leite)

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

OSLONCI GLAVNIH KROVNIH NOSAA

Oslanjanje na AB konstrukciju preko sloja cem. maltera (rasponi L 6m) Kontrola napona u betonu: b = V / a * b 'b,doz Kontrola napona smicanja u ankerima: = H / A doz Kontrola napona pritiska po omotau rupe za ankere: b = H / Ab
A = povrina smicanja svih ankera Ab = povrina svih ankera izloenih pritisku po omotau rupe
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 4

OSLONCI GLAVNIH KROVNIH NOSAA

Oslanjanje preko dve ploe (rasponi L 20 m) Nalena (gornja) ploa je zavarena za nosa Podlona (donja) ploa je zavarena za stub Kontrola napona u zavrtnjevima (na smicanje i pritisak po omotau rupe) Kontrola napona savijanja u ploama
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 5

OSLONCI GLAVNIH KROVNIH NOSAA

Oslanjanje preko tangencijalnog leita (rasponi L > 20 m) Pri deformaciji nosa se slobodno obre na leitu Vertikalna reakcija se prenosi centrino sa nalene na podlonu plou koja ima zaobljenje sa poluprenikom r

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

OSLONCI GLAVNIH KROVNIH NOSAA

Oslanjanje preko tangencijalnog leita Vertikalni pritisak se prenosi po kontaktnoj liniji Kontaktni pritisak (po Hercu): k = 0,418 * ( (V * E) / (r * l) )0,5 k,doz
V = vertikalna reakcija E = modul elastinosti elika r = radijus zaobljenja l = duina kontakta k,doz = dozvoljeni kontaktni napon Sluaj opt. I II I II k,doz [MPa] 720 815 1080 1185
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 7

elik 0371 0363 0471 0473

OSLONCI STUBOVA
Reakcije oslonaca koje se javljaju u podnoju stuba se prenose na elinu leinu plou, a zatim na betonski temelj Leine ploe se dimenzioniu tako da napon u betonu temelja ispod leine ploe bude u granicama doputenih Mogue reakcije oslonaca zavisno od statikog sistema stuba: N 0, T = 0, M = 0 N 0, T 0, M = 0 N 0, T 0, M 0 (zglobna veza, pendel stub/prost tap) (zglobna veza, luk na dva ili tri zgloba) (ukljeten stub)

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

OSLONCI STUBOVA
Leina ploa moe biti izvedena kao debela (a, c, d) ili tanka sa ukruenjima (b)

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

OSLONCI STUBOVA
Zglobna veza stuba sa temeljom - mogunosti izvoenja: a) linijsko leite za stub zatvorenog poprenog preseka b) takasto pokretno leite za stub zatvorenog preseka c) zglobno leite (mogua rotacija bar oko jedne ose poprenog preseka); oslonaki deo stuba se suava koncentriui presene sile direktno u zglob

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

10

OSLONCI STUBOVA
Noice stubova Funkcija: prijem, raspodela i prenos statikih uticaja sa stuba na temeljnu konstrukciju Naponi u temelju i tlu ne smeju prekoraiti vrednosti doputene propisima Veza stuba sa temeljom mora biti u skladu sa usvojenim statikim sistemom Tipovi noica stubova zavisno od uslova oslanjanja stubova: Noice stubova koji nisu ukljeteni u temelj Noice stubova koji su ukljeteni u temelj

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

11

OSLONCI STUBOVA
Zglobna veza stuba i temelja Napon u temelju: = N / A
N = normalna sila u stubu A = kontaktna povrina izmeu noice stuba i temelja

Ukljetena veza stuba i temelja Napon u temelju: = N / A M / W

M = moment ukljetenja W = otporni moment kontaktne povrine izmeu noice i temelja

N / A = M / W dijagram napona je jednoznaan (trougao) N / A < M / W dijagram napona je dvoznaan (dva trougla)

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

12

OSLONCI STUBOVA
Zavisno od dijagrama napona ispod noice stuba nastaju dva sluaja: 1. Napon na celoj kontaktnoj povrini je pritiskujui (a, b, c) (Pritisak se prenosi kontaktom na temelj; sidrenje stuba: samo konstruktivno) 2. Napon na kontaktnoj povrini je delom pritisak, a delom zatezanje (d) (Pritisak se prenosi kontaktom na temelj; zatezanje se poverava ankerima) a b c d

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

13

OSLONCI STUBOVA
Napon na celoj kontaktnoj povrini je pritiskujui - proraun i konstruisanje noice stuba Dimenzionisanje kontaktne povrine odnosno noice: Apot = b * l = N / bs bs = dozvoljeni napon pritiska u betonu temelja irina noice b je odreena konstruktivnim zahtevima mora biti vea od irine stuba + dodatne dimenzije za smetaj ankera (konstruktivnih) Metod odreivanja duine i irine nalene ploe: proba i kontrola napona Naponski uslovi: odsustvo napona zatezanja ivini naponi pritiska u betonu moraju biti manji od dozvoljenih
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 14

OSLONCI STUBOVA
Metod odreivanja debljine nalene ploe Optereenje ploe: momenti savijanja usled reaktivnog pritiska temelja Uslovi oslanjanja: prema konstrukciji noice stuba Moment savijanja se uzima za traku ploe jedinine irine (1 m, 1 cm...) i visine (debljine) : M = M / b [kNm/m] Potrebna debljina ploe: Wpot = 1 * 2 / 6 = M / dop = (6 * M / dop )0,5 dop = doputeni napon za osnovni elini materijal
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 15

OSLONCI STUBOVA
Najjednostavniji oblik noice: samo ploa povezana sa stablom stuba Kritini preseci nalene ploe: 1-1, 2-2 Momenti savijanja: M1-1 = N * (l l1)2 / 8b; M2-2 = N * (b b1)2 / 8l Dimenzionisanje se vri prema veoj vrednosti momenta Nalena ploa se vezuje sa temeljom putem ankera, a za stablo stuba najee ugaonim avovima po obimu stuba
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 16

OSLONCI STUBOVA
Vea optereenja zahtevaju veu debljinu nalene ploe Tada je racionalnija izrada noice od nalene ploe ojaane rebrima Rebra imaju ulogu oslonaca nalenoj ploi Proraun rebara i njihove veza sa stablom stuba: prema odgovarajuim statikim uticajima Momenti u ploi zavise od statike eme ploe

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

17

OSLONCI STUBOVA
Mogue statike eme za ploe ojaane rebrima oslanjanje ploe: na 4 strane (polje br. 3) na 3 strane (polje br. 2) na 2 suprotne strane na 2 susedne strane

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

18

OSLONCI STUBOVA
Ploe ojaane rebrima Dimenzionisanje rebara se vri prema max. momentima savijanja Debljina rebara se obino usvaja, a proraunava visina Proraun veze rebara za stablo stuba se vri prema max. momentu savijanja i transverzalnoj sili Potrebna povrina ploe se odreuje na osnovu dozvoljenih napona pritiska u betonu
Marka betona Sredini napon pritiska s [MPa] Ivini napon pritiska r [MPa] MB10 1,5 2 MB15 2,5 3,5 MB20 3,5 5 MB30 6 8 >MB30 0,2fk 0,2fk
19

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

OSLONCI STUBOVA
Ploe ojaane rebrima Ploa se proraunava na reaktivno optereenje: p = N / b * l Plou delimo na polja koja se razlikuju po statikom sistemu: (1) konzola raspona ly Max. moment za traku jed. irine (npr. 1 cm): M = * p * ly2 (=0,5) (2) ploa oslonjena na 3 strane; ivice usvajamo kao slobodno oslonjene Max. moment za traku jed. irine (npr. 1 cm): M = * p * ly2 ly = slobodna ivica ploe; zavisi od odnosa strana (Galerkin)
lx / ly 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 1,2 1,4 2,0 >2,0 0,060 0,074 0,088 0,097 0,107 0,112 0,120 0,126 0,132 0,138

(3) ploa slobodno oslonjena na 4 strane Max. moment za traku jed. irine (npr. 1 cm): M = * p * ly2; (ly < lx)
lx / ly 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 1,9 2,0 >2,0 0,048 0,055 0,063 0,069 0,075 0,081 0,086 0,091 0,094 0,098 0,100 0,125
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 20

OSLONCI STUBOVA
Ploe ojaane rebrima Rebro se u ovom sluaju proraunava kao nosa sa 2 prepusta Raspon l i prepust lk su optereeni reakcijama ploa: sluaj (1), (2) ili (3) Vrednosti reakcija se mogu dobiti iz tabela datih u literaturi Dimenzionisanje rebara: Wpot = d * H2 / 6 = Mmax / dop
d = debljina rebra H = visina rebra dop = doputeni napon za osnovni materijal (elik)

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

21

OSLONCI STUBOVA
Ploe ojaane rebrima Proraun zavarenog spoja rebra i noice stuba kontrola uporednog napona u avu: V|| = R / (aw * lw) w,dop
R = reakcija rebra V|| = komponenta napona u avu smiui napon || osi ava aw = debljina ava lw = H 2aw = efektivna duina ava w,dop = doputeni napon u avu

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

22

OSLONCI STUBOVA
Noica stuba ukljetena u temelj Uslov: M/W>N/A Napone zatezanja na kontaktu nalene ploe i temelja primaju ankeri Max./min. napon na kontaktu: 1,2 = N / A M / W < br,dop A = b * l; Wpot = b * l2 / 6; br,dop = dop. ivini napon u betonu 2 = N / (b * l) + M / (b * l2 / 6) < br,dop Ako usvojimo irinu ploe b (iz konstruktivnih uslova) i uvedemo 2 = b,r dobija se kvadratna jednaina po l, pa je duina nalene ploe: l = N / (2b * br,dop) ( (2b * br,dop)2 + 6M / (b * br,dop) )0,5 Ako se usvoji duina ploe l, sledi: b = N / (l * br,dop) + 6M / (l2 * br,dop)
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 23

OSLONCI STUBOVA
Noica stuba ukljetena u temelj Raunske dimenzije nalene ploe se zaokrugle na praktine mere i ponovo izraunaju 1 i 2 Iz slinosti trouglova dijagrama napona, sledi: 1 : 2 = x1 : x2 Uvodimo smenu: x2 = l - x1 1 : 2 = x1 : (l - x1) Reavanjem po x1 sledi: x1 = l * 1 / (1 + 2 ); x2 = l * 2 / (1 + 2 ) Iz geometrije na slici sledi: p = l c - x2 / 3; r = l / 2 - x2 / 3 Uslov ravnotee u odnosu na rezultantu pritiska: Z * p + N * r M = 0 Zateua sila koju primaju ankeri: Z = (M N * r) / p
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 24

OSLONCI STUBOVA
Noica stuba ukljetena u temelj Proraun debljine nalene ploe zavisi od max. momenta u ploi Princip prorauna momenta savijanja u nalenoj ploi: kao kod zglobno oslonjenih stubova Potrebno je izraunati i moment savijanja u ploi od zateue sile Z Za sve proraune treba potovati stvarnu statiku emu konstrukcije Proraun i konstruisanje rebra za ukruenje nalene ploe: principi prorauna su kao i kod zglobno oslonjenih stubova uz uraunate uticaje od zateue sile
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 25

OSLONCI STUBOVA
Proraun i konstruisanje ankera za usidrenje nalene ploe u temelj Dimenzionisanje je prema proraunatoj sili zatezanja i doputenom naponu zatezanja u ankeru z,dop (propisi za zavrtnjeve tabela [MPa])
Sluaj optereenja k.. 4.6 k.. 5.6 I 110 138 II 125 156 III 138 173

Potrebna povrina preseka svih ankera: As,pot = Z / (n * z,dop)

As = ispitni presek ankera n = broj usvojenih ankera z,dop = doputeni napon zatezanja u ankeru

Min. broj ankera: 2 Max. broj ankera: zavisi od irine nalene ploe b
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 26

OSLONCI STUBOVA
Proraun i konstruisanje ankera za usidrenje nalene ploe u temelj Proraun duine ankera koja se ubetonirava u temelj (duina sidrenja) Osnovni uslov je doputeni napon prianjanja izmeu elika (ankera) i betona (temelja); on zavisi od marke betona Potrebna duina sidrenja ankera u beton: ls = Z / ( n * * d * dop )
Z = ukupna raunska sila zatezanja n = broj usvojenih ankera d = prenik stabla ankera dop = doputeni napon prianjanja ( tabela) MB dop [MPa] 15 0,60 20 0,67 30 0,76

40 0,85

50 0,92

60 0,98
27

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

OSLONCI STUBOVA
Proraun i konstruisanje ankera za usidrenje nalene ploe u temelj Ugradnja ankera: 1. Direktno u masu betona temelja (tokom izrade temelja) neophodna precizna izrada (ablon-ploa) 2. U unapred predvienim otvorima (anker-kanalima) u temelju; nakon montae stuba kanali se zalivaju cementnim malterom Dimenzije anker kanala: ba.k. 2,5d + 80 mm Ako je meusobno rastojanje ankera ea 7,5d zajedniki kanal
d = prenik ankera
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 28

OSLONCI STUBOVA
Proraun i konstruisanje anker-nosaa Pri velikim silama zatezanja u temelj se ugrauju anker-nosai Statiki sistem anker-nosaa: greda sa prepustima

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

29

OSLONCI STUBOVA
Proraun i konstruisanje anker-nosaa Sila koju prima anker-nosa : Z = Z n * d * * dop * ls Napon pritiska noica anker-nosaa na beton: p = Z / (2 * b * ln) Momenti savijanja u anker-nosau: za e > 0,207 * ln M1 = Z * e2 / (2 * ln) za e 0,207 * ln M2 = Z * (ln - 4e ) / 8 za e = 0,207 * ln M1 = -M2 Kontrola napona u anker-nosau: = Mmax / Wx dop
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 30

OSLONCI STUBOVA
Proraun i konstruisanje ankera za usidrenje nalene ploe u temelj U stubovima se mogu javiti i transverzalne sile Prenos transverzalnih sila na temelj se vri: 1. trenjem nalene ploe i temelja (male sile) 2. ankerima (obavezna kontrola ankera na smicanje) 3. dodatnom konstrukcijom (trnovima i sl.) Kod stubova kod kojih se javlja samo normalna sila pritiska (M = T = 0) treba usvojiti min. 2 ankera iz konstruktivnih razloga
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 31

OSLONCI STUBOVA
Zglobno oslanjanje Jednostavni zglobni oslonac stuba sa neukruenom leinom ploom 1. Stub 2. Zavareni spoj 3. Leina ploa 4. Sidreni vijak 5. Sloj za podlivanje (cem. malter d=2-3 cm) 6. Temelj (beton) 7. el. ploice za nivelisanje stuba

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

32

OSLONCI STUBOVA
Zglobno oslanjanje Zglobni oslonac stuba sa ukruenom leinom ploom 1. Konzolni limovi 2. Rebra za ukruenje

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

33

OSLONCI STUBOVA
Zglobno oslanjanje Zglobni oslonac stubova od upljh profila sa ukruenom leinom ploom Rebra za ukruenje

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

34

OSLONCI STUBOVA
Zglobno oslanjanje Oslanjanje preko ukrtenih nosaa Spojni zavrtanj

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

35

OSLONCI STUBOVA
Zglobno oslanjanje Zglobno oslanjanje stubova preko tangencijalnog leita

Obrtanje

Taka dodira
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 36

OSLONCI STUBOVA
Zglobno oslanjanje Zglobni oslonac sa epom

Slobodno obrtanje ep

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

37

OSLONCI STUBOVA
Ukljeteni stubovi Ukljetenje stuba pomou debele leine ploe (d 60 mm) Moment savijanja Normalna sila Zateua sila od momentnog sprega se poverava sidrenim vijcima (ankerima)

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

38

OSLONCI STUBOVA
Ukljeteni stubovi Ukljetenje stubova pomou ukruenih leinih ploa za vee momente savijanja moment savijanja

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

39

OSLONCI STUBOVA
Ukljeteni stubovi Ukljetena stopa reetkastog stuba Sile u pojasnim tapovima

Ankeri
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 40

OSLONCI STUBOVA
Ukljeteni stubovi Ukljetena stopa reetkastog stuba - primer

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

41

OSLONCI STUBOVA
Ukljeteni stubovi Ukljeteni stubovi sa veim transverzalnim silama (npr. stubovi za koje su vezani vertikalni spregovi) Zakoeni kanal za podlivanje Primena trnova

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

42

OSLONCI STUBOVA
Ukljeteni stubovi Stubovi sa manjim transverzalnim silama mogu preneti ove sile na temelj putem trenja izmeu leine ploe i podlivka (koeficijent trenja = 0,3) Pri proraunu treba uzeti: Nmin i Tmax * Nmin Tmax

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

43

OSLONCI STUBOVA
Ukljeteni stubovi Sidrenje stubova u temelj Ubetonirani ankeri (ugrauju se tokom izrade temelja) Zazor izmeu prenika ankera i rupa u leinoj ploi omoguava podeavanje poloaja stubova prilikom montae Vezna ploa fiksira ankere na potrebnom meusobnom rastojanju i poloaju
Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II 44

OSLONCI STUBOVA
Ukljeteni stubovi Sidrenje stubova u temelj Ankeri sa kukom i anker nosaem od ugaonika Anker-kanal u temelju

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

45

OSLONCI STUBOVA
Ukljeteni stubovi - sidrenje stubova u temelj Ankeri sa eki-glavom i anker nosaima od ][ profila Anker-kanal se izrauje u temelju Anker nosai se ugrauju tokom izrade temelja Ankeri se sputaju izmeu anker nosaa i zaokrenu za 90

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

46

OSLONCI STUBOVA
Ukljeteni stubovi Sidrenje stubova u temelj Anker kutije od tankog lima (d=1-2 mm) Anker nosai

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

47

OSLONCI STUBOVA
Ukljeteni stubovi Sidrenje stubova u temelj Oblikovanje konzolnog lima

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

48

OSLONCI STUBOVA
Ukljeteni stubovi Sidrenje stubova u temelj Stub ukljeten u aicu

Dr T. Vacev - Metalne konstrukcije II

49