Pamukkale niversitesi Mhendislik Bilimleri Dergisi Cilt 17, Say 2, 2011, Sayfa 79-85

Deri Materyalinden ve Dokuma Kumatan Tasarlanan Ceketlerin retim Srelerinin Karlatrlmas Comparison of Jacket Production Processes Designed by Fabric Materials and Leather
Emine UTKUNa*, Ziynet NDOANb
a

Pamukkale niversitesi, Buldan Meslek Yksekokulu, Moda Tasarm Program, 20400, Buldan, Denizli b Ege niversitesi, Mhendislik Fakltesi, Tekstil Mhendislii Blm, 35100, Bornova, zmir
Geli Tarihi/Received : 04.11.2010, Kabul Tarihi/Accepted : 26.01.2011

ZET
Deri ve deri rnleri sektr, 1990l yllarda dalan Dou Bloku lkelerinden gelen talep ve youn bavul ticareti neticesinde retim ve ihracat asndan nemli bir gelime gstermitir. Bu sre, sektrde byk yatrmlarn yaplmasna ve dolaysyla kapasite artna neden olmutur. Deri konfeksiyon sektr dokuma kuma konfeksiyon sektrnden eitli noktalarda farkllklar gstermektedir. Bu durum, deri konfeksiyonunda hammadde olarak kullanlan ilenmi derinin, dokuma kumalara gre ebat, kalnlk, homojenlik gibi biyolojik, kimyasal ve fiziksel farkllklarndan kaynaklanmaktadr. Derinin, doal yaps gerei farkl blgeleri farkl zellikler gstermektedir. Bu almada deri materyalinden ve dokuma kumatan tasarlanm ceketlerin farkl retim sreleri incelenmi ve karlatrlmtr. Anahtar Kelimeler : Deri, Deri konfeksiyonu, Dokuma kuma, Dokuma konfeksiyonu, Ceket retim sreci.

ABSTRACT
Leather and leather products industry has shown a significant improvement in export area, as a result of intensive shuttle trades and demand that comes from crumbling Eastern Bloc countries in 1990s. This development has caused capacity increasing and thus makes large investments in this sector. Leather garment industry differs from woven or fabrics industry at various points. Differantation seems in raw materials features such as size, thickness, biological, chemical or physical homogenity. Due to the natural structure, leather shows different attributes in different regions. This study examines the diversity of production processes of leather and fabric designed jacket. Keywords : Leather, Leather apparel, Woven fabric, Woven apparel, Jacket production process.

1. GR
Gnmzde hazr giyim rnleri iinde deri rnler de nemli bir moda trendi haline gelmitir. Deri rnler giymek sosyal statnn simgelerinden birisidir. Tketiciler hzla deien modann iinde deri rnlere daha ok ilgi gstermeye balamlardr (Belleau v.d., 2001). Konfeksiyon teriminin ansiklopedik anlam; giysi ve ev eyalarnn fabrikasyon (seri) ekilde retimidir. Konfeksiyon szc bir st kavram olup, hazr

giyim, ev tekstilleri ve teknik rnlerin retimini de kapsar (Kurumer, 2007). Deri konfeksiyon sektr dokuma kuma konfeksiyon sektrnden eitli noktalarda farkllklar gstermektedir. Bunun temel nedeni ise; derinin doal yaps gerei farkl blgelerinin farkl zellikler gstermesidir. Bu farkllk ayrca deri konfeksiyon sektrnn emek-youn bir sektr olmasn da aklamaktadr. Deri, dokuma kumaa gre daha pahal bir materyaldir.

* Yazlan yazar/Corresponding author. E-posta adresi/E-mail address : eutkun@pau.edu.tr (E. Utkun)

79

E. Utkun, Z. ndoan

2. DER VE HAZIR GYM SEKTRLERNE GENEL BAKI

Deri ve deri rnleri sektr, 1990l yllarda dalan Dou Bloku lkelerinden gelen talep ve youn bavul ticareti neticesinde retim ve ihracat asndan nemli bir gelime gstermitir. Bu sre, sektrde byk yatrmlarn yaplmasna ve dolaysyla kapasite artna neden olmutur. Bata Rusya Federasyonu olmak zere bu blgedeki lkelerden hemen her kalitedeki rne gelen youn talep ve yksek kar marj dier pazarlarn gz ard edilmesine yol amtr. Daha sonra 1997 yl Asya krizi ve 1998de Rusya Federasyonunda yaanan ekonomik kriz sektrn darbe almasna neden olmu, bu sreci 2001 ylnda lkemizde yaanan finansal kriz takip etmi ve sektrde ciddi bir daralma yaanmtr. Trk deri ve deri rnleri sektr, lkenin ekonomik durumu ve gelimeleri ile birlikte kendi iinde barndrd sorunlar nedeniyle arzu edilen gelimeyi henz salayamamtr (Sanayi Genel Mdrl, 2010). Trkiyede tekstil ve hazr giyim sanayinin temelleri Osmanl mparatorluu dneminde atlmtr. Cumhuriyetin kuruluundan sonra Smerbank'n kuruluu ile birlikte tm tekstil ve konfeksiyon fabrikalar ve atlyeleri bu kurulu ats altnda toplanmtr. Sektrde, 1950'li yllardan sonra zel sektrn nclnde geliim balam ve 1960'lardan sonra sentetik elyaf retimine balanmtr. Planl dnemde uygulanan ithal ikamesi politikas ve tevik tedbirlerinin de katksyla 1960-70 yllar arasnda sektrde daha ileri teknoloji kullanlmaya ve ilenmi rn imal edilmeye balanm, 1960-80 yllar arasnda nemli bir teknik deneyim kazanlmtr. 1980 ylndan sonra uygulanan, serbest piyasa ekonomisine dayal da alma ve ihracat tevik politikalar ile birlikte, zellikle 1980'li yllarn ikinci yarsndan itibaren tekstil ve hazr giyim ihracat nemli oranda artm ve ihracatn en nemli kalemi haline gelmitir. 1990lara gelindiinde ise toplam ihracat iindeki sektrn pay yzde 40a kadar kmtr. 1980li yllarn banda daha ok iplik, elyaf, kuma gibi tekstil mamulleri ihra eden Trkiye, 1984 ylndan sonra daha fazla konfeksiyon mamul ihra etmeye balam, toplam katma deeri tekstil mamullerinden yksek olan konfeksiyon mamullerinin ihracat 1990l yllarda artarak devam etmi ve sektrn retim, ihracat ve istihdam iindeki nemi artmtr (Sanayi Genel Mdrl, 2010). Tablo 1, Trkiye hracatlar Meclisinin (TM) raporlarndan yararlanlarak oluturulmu olup deri ve deri mamulleri ile hazr giyim ve konfeksiyon sektrlerinin ihracat deerlerini gstermektedir.

Buna gre deri ve deri mamullerinin Trkiye ihracat iindeki pay % 1 civarnda iken, hazr giyim ve konfeksiyon sektrlerinin ihracat paylar Trkiye ihracat iinde % 11 ile % 16 arasnda deiim gstermektedir. Verilerden de anlald zere hazr giyim ve konfeksiyon sektrleri ulat ihracat deerleri ile lkemizin ihracat iinde ok nemli bir yere sahiptir.
Tablo 1. Deri ve deri mamulleri ile hazr giyim ve konfeksiyon sektrlerinin ihracat deerleri (TM, 2010).
Yllar hracat Deerleri ( x 1000 ABD Dolar) Deri ve Hazr Giyim Trkiye Deri ve Mamulleri Konfeksiyon 1.178.517 13.986.002 85.774.644 1.268.796 16.059.858 105.964.665 1.340.365 15.740.051 132.027.196 1.064.715 13.297.909 101.629.000 807.054 10.586.069 80.898.771

2006 2007 2008 2009 2010 (Ocak-Haziran)

3. DER MATERYALNDEN RETLEN CEKETLERN RETM AAMALARI

Deri giyim alannda retim yapan iletmelerin retim aklar lek byklklerine gre her hangi bir deiiklik gstermemektedir. Bu konudaki farkllklar, iletmelerin modern iletme organizasyonlarna yaklamlarndan kaynaklanmaktadr. 3. 1. Model Hazrlama ve Kalp karma Model tasarm hayal gc, sezgi ve beceri gerektiren bir almadr. Tasarmcdaki bu zelliklerin dzeyi iletme baarsn da etkilemektedir. Ayrca model tasarmcsnn iyi bir kalp hazrlama eitimi almas ve tasarmn yapt giysileri dikebilme becerisine sahip olmas gereklidir (Doan ve Asil, 1996). Model blmnde u ilemler yaplmaktadr; giysi tasarm, giysinin; deri teknik ve estetik zellikleri, yardmc malzeme, yan ilemler, kalp iin gerekli ller, dikim iin gerekli ller ve dikim zelliklerini ieren teknik resimlerinin hazrlanmas, teknik kalp hazrl, kontrol ve onaylanmas, teknik kalp zerine model uygulanmas, rnek model dikimi, kontrol ve onaylanmas, retim iin, teknik izimdeki niteliklerin yan sra seri beden llerini de ieren tablonun hazrl, ana beden kalbnn serilendirilmesi, serilendirilen ana beden kalbnn bedenlerine ayrlmas, kontrol, dzenlenmesi ve kesilmesi, beden seri numunelerinin dikilmesi, kontrol ve onaylanmas,

Pamukkale University, Journal of Engineering Sciences, Vol. 17, No. 2, 2011

80

Deri Materyalinden ve Dokuma Kumatan Tasarlanan Ceketlerin retim Srelerinin Karlatrlmas serilendirilen beden kalplarnn kartonlar zerine kopyalanmas, kontrol, dzeltilmesi ve kesilmesi, sipari adetine uygun olarak kesim plan hazrl iin asortinin dzenlenmesi, deri boyutu ve kalp zellikleri ile beden dalm dikkate alnarak kesim plannn hazrl ve kesim emrinin dzenlenmesi (Dama, 2006). Bu arada astar iin de ayrca kalplar karlmaktadr. Bunlara ek olarak deriye uygun tela seimi yaplr ve tela yaptrlacak ksmlar iin tela kalplar hazrlanr. ekil 1de hazrlanan karton kalplar grlmektedir. Gelen deriler renklerine ve kalitesine gre asort yaplr. Sipari verilen ceket yaklak ka tane deriden kyorsa ayn asortta olan deriler o ekilde gruplara ayrlr. 3. 3. Kesim Asortta gruplanan deriler kesimhaneye gelir. Kesimhanede kalphaneden alnan kalplar derinin zerine konularak deri en az fire verecek ekilde kesilir ve kesilen deriler her ceket iin ayr ayr paketlenir. Ceketin modeline gre naka veya ilemeye gidecek paralar bu aamalarda belirlenir ve naka yollanr (ekil 2). a) Deri Kesim Kesim ilemi model hazrlama ve kalp karma blmnden sonra gelen kalplarn asort ileminden gemi deri zerine yerletirilmesi ve kalba gre derinin kesilmesi ile gerekletirilir. Deriler falata ad verilen bir kesici yardmyla, el ile tek tek kesilir. Deri kesiminde makas kullanlmas durumunda iki iinin grup almas sz konusudur. ilerin birisi kalplar deri zerine yerletirerek kalem ile izimi yaparken, dier alan bir baka masada iaretlemesi yaplm derileri makas ile keser. Derinin deerli bir girdi olmas nedeniyle firenin en aza indirilmesi iin, derinin durumuna gre ncelikle byk kalplar derinin zerine yatrlr ve kesilir. Byk kalplardan arta kalan yerlerden kol, yaka, cep gibi paralar kesilir. Kesici deriden en fazla yarar salayabilmek iin kalb iki ya da ekilde yerletirdikten sonra en uygun konumda kesimi gerekletirir (Doan ve Asil, 1996). Her kalp paras kesilirken, kesilecek parann giysinin hangi blm olduu gz nnde tutulmaldr. Bu renk ve yzey yapsnn kolay seilmesini salayacaktr. Derinin gevsek blgeleri, gerilimli ksmlara ve bitmi giyside grnen yerlere denk getirilmemelidir. Giysinin ana paralar derinin boyuna yerletirilerek kesilir (Dama, 2006). Bir giysi iin kesilen deri paralar demet haline getirilerek malzeme kart zerine tarih, model, renk, beden, sipari no, kesici ad ve makineci ad yazlarak takip ve kontrol kolayl salanr (Doan ve Asil, 1996). b) Astar Kesim Astar kesimin deri kesimden fark, sipari miktarna gre her bedenin her paras iin gereken miktarda astar zerine kesim kalbnn yerletirilmesinden sonra birden fazla ilgili para astarnn ayn anda kesilebilmesidir. Bu ilem srasnda, deri

ekil 1. Karton kalplar.

3. 2. Asortlama lenmi deri kalitesi, ayn srden ve ayn cinsten olan hayvanlarn derilerinde bile ya, cinsiyet fark, diilerin doum yapp yapmamas ya da parazit, geirilen hastalk, yaralanma ve izilme gibi faktrlerden etkilenme derecesine gre deiebilmektedir. Bu anlamda asortlama, derilerin daha nceden belirlenen nitelik benzerliklerine gre gruplara ayrlmas ilemidir. Bir giysiyi oluturacak derilerin ayn ya da benzer kalite ve renk tonunda olmas gerekir. Bu ilem rnlerin standardizasyonu asndan nemlidir (Doan ve Asil, 1996). Deriler, asort ncesi deri ler aletle llr. Deri l birimi dmdir (10 dm = 1 ayak). Model tasarm ve kalp hazrlama aamasnda bir modele ait bedenlerin yaklak ka desiden kacana, hangi kalite grubu ve renkten retileceine karar verilir. Asortu bu kararlar dorultusunda, daha nceden kalite asortu yaplarak gruplandrlm deriler arasndan uygun deri grubunu alr ve bu derileri renk asortlama ileminden geir, her beden iin gerektii kadar deriyi seer, demetler ve kesim blmne aktarr (Doan ve Asil, 1996).

Pamukkale niversitesi, Mhendislik Bilimleri Dergisi, Cilt 17, Say 2, 2011

81

E. Utkun, Z. ndoan kesimden farkl olarak motorlu kesim aralar kullanlabilmektedir (Doan ve Asil, 1996).

ekil 2. Kalplarn yerletirilmesi. ekil 3. Dikim ilemi.

3. 4. Dikim Dikim blmnde, ayak ve makineci alma gruplar eklinde allmaktadr. Burada kesimhaneden gelen gruplandrlm deriler alarak ayaklar tarafndan yapmas gereken paralara tela yaptrlr. Ceketin paralar da makinecinin dikecei ekilde st ste gelerek yaptrlr, diki makinesi ile dikilerek birletirme yaplr ve daha sonra yaptrma ilemi gerekletirilir. Astar blmnden gelen ve tulum halinde dikilmi olan ceket astarlar da makinede deri cekete monte edilir (ekil 3).
ekil 4. Deriden taan telalarn temizlenmesi ilemi.

Deri giysi dikim ilemler zinciri, her model iin hazrlanan ve dikim zelliklerini kapsayan dikim planna gre dikim, astar dikim ve tela blmlerince gerekletirilir. a) Tela Bir giyside esnemesi istenmeyen ve sabit bir formda kalmas istenen yaka, n paralarn kenarlar, kol az, kol oyuntusu ve mostra gibi yerlere kuma tela, esnemesi istenen etek ular, kemer, cep ve paral modellerin birleim yerlerine ise sentetik tela yaptrlr. Bu ilemler, bir ya da iki kii tarafndan st ste getirilmi tela ve derilerin birletirilmek zere tela makinesine yerletirilmesi ve basklanmas ile gerekletirilir (Doan ve Asil, 1996). Deriye tela yaptrldktan sonra deriden taan telalar temizlenir (ekil 4). b) Deri Dikim ve Astar Dikim Deri dikim blmnde alanlar genellikle bir ayak ve bir makineci olmak zere alma

gruplarna ayrlmtr. Ayak genellikle, giysiyi oluturacak olan yan, kol, arka orta, etek ucu vb. paralarnn dikilerinin muta ile dvlmek suretiyle iki yana alarak yasstlmas, yaptrc srlerek yaptrlmas, tekrar dvlerek salamlatrlmas ve ilik ama gibi ilemleri yapar. Yasstlma ileminin amac kenarlar dzgn ve ince grnml olmasn ve devam eden dikilerin daha kolay yaplmasn salamaktr. Yukarda belirtilen ilemler bitmi paralar ve dier paralar i akna gre makineci tarafndan birletirilir ve giysi tulumu denilen hale getirilir. Daha sonra astar dikim blmnde ayn yntemle tulum haline getirilen astar ile giysi tulumunun montaj, makineci tarafndan birletirilir (Doan ve Asil, 1996). 3. 5. El leri ve t Bu blmde asta tulumu ve deri tulumu birletirilmesi gerekletirilmi giysinin dikim sonras zerinde kalan yaptrc ve iplik artklar temizlenir, t ileri yaplr, dme dikilir ya da t t baslr. Ayrca toka ve benzeri aksesuarlar da el ileri blmnde giysiye eklenir (Doan ve Asil, 1996). Punto dikii gibi elle yaplan dikiler burada ilenmektedir.

Pamukkale University, Journal of Engineering Sciences, Vol. 17, No. 2, 2011

82

Deri Materyalinden ve Dokuma Kumatan Tasarlanan Ceketlerin retim Srelerinin Karlatrlmas Ceket zerindeki taan yaptrclar fra yardmyla temizlenir (ekil 5).

4. DOKUMA KUMATAN RETLEN CEKETLERN RETM AAMALARI

Model Hazrlama ve Kalp karma Bu aamada allacak olan ceketin modeli tasarlanr ve kalplar karlr. 4. 1. Pastal Plannn Hazrlanmas Kumatan en az fire verecek ekilde kuma stne hazrlanan bedenlerin kalplar yerletirilir. 4. 2. Kesim Plannn Hazrlanmas

ekil 5. El ileri.

karlan kalplardan, gelen sipari adetine gre hangi bedenden ka adet kesileceini gsteren bir kesim plan hazrlanr. 4. 3. Kuman Serilmesi Kuman boyu dorultusunda, serim masas zerinde veya kesim iin zel olarak tasarlanm bir yzeyde, st ste serilmesi ilemine serim ilemi denir (Kurumer, 2007). Kumalar kesim adetine, kuma kalnlna ve kesim aletinin kapasitesine gre kat kat serilir. Serim ileminde i ak genelde yledir. Kesim emrinin okunmas ve yorumlanmas Pastal boyunun iaretlenmesi Bindirme yerlerinin iaretlenmesi Serim masasnn zerine kat serilmesi Kuma toplarnn kontrol, tanmas ve yklemesi Serim tipine gre kuma katlarnn serilmesi Pastal kat adetinin kontrol Pastal resminin en st kuma katna yerletirilmesi ve tlenmesi Pastaln kesime hazrlanmas veya kesim blgesine sevki (Kurumer, 2007).

Astar ve giysi birletirildikten sonra tlenmektedir. tnn scakl ok nemlidir. Uygun olmayan scaklklarda allrsa deri ve astar tam olarak tlenmez ya da deri ve astarda bzmeler oluabilir (Dama, 2006). 3. 6. Son Kontrol Bu blmde retilen giysilerin rnek modele uygunluu kontrol edilir, dikim hatalar, renk uyumazl, dme, t t ve ilik yerleri kontrol edilir. Belirlenen hatalar hangi blmde olumu ise dzeltilmek zere ilgili blme iade edilir. retilen giysilerin retilmesi istenen nihai llere gre l kontrol yaplr. Son olarak kontrolden gemi giysilerin ambalaj ilemi yaplarak mamul ambarna teslim edilir (Doan ve Asil, 1996). Deri zerinde kk hatalar, lekeler grlrse son kontrolde bu hatalar rt boyasyla dzeltilmektedir. ekil 6de son kontrol ilemi grlmektedir.

4. 4. Kesim lemi Kesim, pastal resmi zerindeki paralarn formunu ve lsn koruyarak, pastal titiz biimde kesmek, paralamak veya ksmlara ayrmak iin uygulanan retim ncesi bir ilemdir (Kurumer, 2007). Serilen kumalarn stne pastal plan yerletirilerek kumalar kesilir. Yaplacak kesimin hassasiyeti ve iletmenin sahip olduu teknoloji seviyesine gre deiik kesim yntemleri kullanlr. Konfeksiyon sektrnde kesim yntemleri sistematik olarak drt ksmda

ekil 6. Son kontrol.

Pamukkale niversitesi, Mhendislik Bilimleri Dergisi, Cilt 17, Say 2, 2011

83

E. Utkun, Z. ndoan incelenebilir. Bunlar, elle hareket ettirilebilen kesim makineleri, sabit kesim makineleri, giyotin makineleri, bilgisayar yardmyla hareket eden kesim otomatlardr (Kurumer, 2007). 4. 5. Dzenleme Dzenleme blmnde retimi ngrlen kesilmi giysi paralar bir bedeni oluturacak ekilde istenen adetlerde ve cinslerde bir araya toplanarak dikime hazr hale getirilir. Gerekli olan iplik, fermuar, etiket, dme, astar v.s gibi aksesuar ve yardmc malzemeler de eksiksiz olarak her tek beden veya beden demetleri iin hazrlanr. Bir bedeni oluturan kalp paralarnn kuman farkl yerlerine yerletirilmesinden veya farkl toplarn kullanlmasndan ya da paralarn karmasndan dolay giysi birletiinde renk farkllklar oluabilir. Bu hataya engel olmak iin her bir kuma katna numara verilir. Ayn numaradaki giysi paralarnn birletirilmesi salanarak renk farkndan kaynaklanabilecek hatalarn nne geilmeye allr. Numaralama ilemi iin kalem veya numaratrler kullanlr. Dikim ilemine gemeden nce baz giysi paralarna tela yaptrlmas gerekebilir (yaka telas, manet, n para telalar gibi). Bu telalarn yaptrlma ilemi fiksaj makinelerinde gerekletirilir (Kurumer, 2007). 4. 6. Dikim Kesimde hazrlanm olan paralarn birletirilmesi yaplr. 4. 7. t Giysiye tasarmcnn dledii geometrik eklin verilebilmesi iin s, buhar ve basn yardmyla biim verilmesine tleme veya presleme ad verilir. tleme retim srasnda bir rn parasn bir sonraki ileme hazrlamak (diki ama, kat izi yapma, krma yapma gibi) veya istenen bir formda tutmak zere yaplan bir ilemdir. retim sonunda sata hazr hale getirmek zere de yeniden tleme ilemi yaplr. Son t ilemi uygulanmazsa, giysi ne kadar iyi dikilirse dikilsin gzel grnmez (Kurumer, 2007). 4. 8. Son Kontrol Ceketlerin son kontrolleri yaplr, sat etiketleri taklr, poetlenir.

5. SONU
Deri konfeksiyonu ile dokuma kuma konfeksiyonu arasndaki farklar u ekilde zetlenebilir; Deri giysiler, derinin alan ve yzeysel (fiziksel) zelliklerinin homojen olmamas sebebi ile ok sayda kalp parasndan olumaktadr. Deri konfeksiyonunda, retime asorti ilemi ile balanmakta ve bir giysi iin ayrlan derilerin sadece rengine, cilt dzgnlne gre deil dokunularak fiziksel zelliklerine gre de kullanlacak alan seilmektedir. Deri konfeksiyonunda hata dzeltme (rtu) ilemi mali adan ve zaman asndan dokuma kuma konfeksiyonuna gre daha zordur. Baz durumlarda (diki inesi delii gibi) olanakszdr. Deri giysi dikiminde kullanlan makineler, iplik, dme, fermuar gibi aksesuarlar dokuma kuma retiminde kullanlanlardan farkldr. Deri konfeksiyonunun dikime hazrlk aamalar dokuma konfeksiyonunun dikime hazrlk aamalarna gre daha zordur. Deri giysi kalbnn karlmas ve serilendirilmesi para says ok olduu iin zaman alcdr. Dokuma konfeksiyonunda pastal hazrlama ilemi deri konfeksiyonuna gre daha kolaydr. Dokuma kumata pastal hazrlanrken gz nne alnmas gerekenler; kuma eni, dokumann veya desenin yn ve kalp paralarnn bu yn dorultusunda en verimli olacak ekilde kuma zerine yerletirilmesidir. Deri iin pastal plan daha farkldr. Her giysi iin ayrlan belli adet deri partisi vardr ve derilerin fiziksel zellii ile giysinin formuna gre birlikte dnlerek deri zerine kalplar en yksek verimle yerletirilir. Derinin homojen bir madde olmay, deriden deriye hatta bir deri zerinde blgeden blgeye dahi farkl zellikte olmas sebebi ile dokuma kuma gibi ok katl kesime uygun deildir. Kalplarn deriye yerleimi ve kesimi zaman alan bir aamadr. Deri sektrnn temel hammaddesi olan ham deri, krmz et retimi faaliyeti sonucunda ortaya kan bir yan rndr. Belli bir dnemde ham deri arz fiyattan ve talepten bamsz olarak belirlenir. Ham deri talebinde bir deime olsa bile bu deiime bal olarak ham deri

Pamukkale University, Journal of Engineering Sciences, Vol. 17, No. 2, 2011

84

Deri Materyalinden ve Dokuma Kumatan Tasarlanan Ceketlerin retim Srelerinin Karlatrlmas retim miktar deimez, ama fiyat deiebilir. nk hayvan derisi iin deil, et retimi iin kesilmektedir. Halbuki pek ok sektrde hammadde arz talepteki deiimlere hemen veya zaman fark ile uyum gsterebilmektedir. Deri konfeksiyonu dokuma konfeksiyonuna gre daha karmak bir yapya sahiptir. retim srasnda hata riski bu sebeple daha yksektir. Deri giyim retiminde karlalan hatalar byk oranda iilik hatalarna bal olarak meydana gelir. Deride de kumata olduu gibi paralarn yn nemlidir, ancak deri homojen olmadndan bu i iin daha ok emek harcanr. Paralar bir araya getirilirken deri napa ise cilt zellikleri, set ve nubuk ise hav yn dikkate alnr. Kesim aamasnda, giysinin her simetrik blgesi iin genelde derinin ayn blgeleri kullanlr. Dokuma kuma ile allrken dikim ilemi esnasnda paralar bir sonraki ileme hazrlarken (diki ama, kat izi yapma, krma yapma gibi) veya istenen formda tutmak amacyla ara tler yaplmaktadr. Deri konfeksiyonunda ara tler yoktur. Ara tler derinin formunun bozulmasna neden olabilir. konfeksiyonunda ise kumalar katlar halinde serilerek kesim ileminde ok nemli tasarruflar elde edilir. Deri konfeksiyon sanayiinde bilgisayar destekli tasarm ve retim sistemleri (Computer Aided DesignCAD, Computer Aided Manufacturing CAM) kalplarn izimi, serilendirilmesi ve kesimi aamalarnda kullanlabilmektedir. Bu sayede emek, zaman ve materyalden nemli tasarruflar salanmaktadr. Yeni teknolojiler sayesinde deriler bir defada makineye yerletirilmekte ve deri yzeyi taranarak hafzaya alnmaktadr. Bu sistemin en kt yan, kalitesi dk rnleri daha uzun srede taramasdr. Ancak bu sistemle derinin seimi ve kesimi ard ardna gerekletiinden byk bir zaman tasarrufu salanmaktadr. Bu sistemde deri yerletirildikten sonra dijital lazer konturlar yardmyla kesim pozisyonuna getirilmektedir. Hatal, kullanlmayacak durumda olan deriler yine ayn ekilde ayrlm olmaktadr. Kesim ncesinde daha nceden hazrlanm olan ablonlar, lazerle deri zerine yanstlarak kesime geilmektedir. Bir kamera yardmyla derideki istenmeyen ksmlar kaydedilmektedir. Bu sistemle birlikte derinin kullanm oran artt gibi kesimi de ok hzl bir ekilde gereklemektedir. ki kiinin elde yapt kesim, bu sistemle 80-120 kez daha hzl bir ekilde yaplabilmektedir (ndoan v.d., 2004).

Deri konfeksiyonunda, deriler st ste serilip kesilememektedir, dokuma kuma

KAYNAKLAR
Belleau, B.D., Nowlin, K., Summers, T.A., Xu, Y.J. 2001. Fashion Leaders and Followers Attitudes Toward Exotic Leather Apparel Products. Journal of Fashion Marketing and Management, Vol. 5, 133-144. Dama S. 2006, Deri Giysi retiminin Optimizasyonunda CAD-CAM Sistemlerinin Kullanm zerine Aratrmalar 68 s. Ege niversitesi Fen Bilimleri Enstits yaynlanmam yksek lisans tezi, zmir. Doan, A., Asil, N. 1996. Deri Giyim Sanayisinde Faaliyet Gsteren letmede Bir Verimlilik Gstergesi Olarak Kayp Zamanlar 59 s. Milli Prodktivite Merkezi Yaynlar. Yayn No: 582, Ankara. Kurumer, G. 2007. Konfeksiyon retimi ve Teknolojisi 446 s. Printer Ofset Matbaaclk, zmir. ndoan, Z., Pamuk, O., nal Z.B. 2004. Deri Konfeksiyon Sanayiinde Giysi Modeli ile Deri Materyalini likilendirerek retim Verimliliini Artrmada CAD Sistemlerinin Etkinlii zerine Bir Aratrma I. Ulusal Deri Sempozyumu, 7-8 Ekim 2004. zmir, 543-558. Sanayi Genel Mdrl 2010. Tekstil, Hazr Giyim, Deri ve Deri rnleri Sektrleri Raporu 23 s. Trkiye hracatlar Meclisi (TM) Raporlar, 2010. http:// www.tim.org.tr/index.php?option=com_content&view =article&id=625&Itemid=135.

Pamukkale niversitesi, Mhendislik Bilimleri Dergisi, Cilt 17, Say 2, 2011

85