TEKNIKA ALEKSANDRINE1

Teknika Aleksandrine i mson njerzit q t ndrprejn nivele t panevojshme t tensionit mendor dhe muskulor gjat aktiviteteve t tyre t prditshme. Ai sht m shum nj proces edukativ sesa nj teknik e relaksimit apo form e ushtrimit. Teknika Aleksandrine sht dshmuar se sht e dobishme pr dhimbjet e shpins dhe pr smundjen e Parkinsonit. Ka dshmi t pamjaftueshme pr t prcaktuar nse ajo ka efekt edhe pr astmn. Mjekt e praktiks thon se probleme t tilla shpesh shkaktohen te njerzit q vazhdimisht e keqprdorin trupin e tyre pr nj periudh t gjat, pr shembull duke qndruar n kmb apo ulur duke mos e shprndar mir peshn e trupit, duke mbajtur kokn gabimisht, apo duke ecur apo vrapuar n mnyr joefektive. Qllimi i tekniks Aleksandrine sht q tu ndihmoj njerzve ti msojn shprehit e tyre t kqia fizike dhe t kthehen n pozitn e balancuar t pushimit dhe t drejtpeshimit n t ciln trupi sht i vendosur mir. Kjo teknik e ka marr emrin sipas aktorit Frederick Matthias Alexander, i cili i zhvilloi parimet e saj n vitet 1890, si nj mjet personal pr ti lehtsuar problemet e frymmarrjes dhe ngjirjen gjat fjalimeve publike. Ai ia ngarkoi ksaj teknike meritat t cilat ia mundsuan atij t vazhdonte pasionin e tij pr aktrimin e Shekspirit. HISTORIA Aleksandri ishte orator shekspirian q e prjetoi humbjen e zrit gjat performimeve t tij. Pasi q mjekt e asaj kohe e njoftuan at se nuk mund t gjenin shkaktart fizik q e shkaktonin kt, Aleksandri arsyetohej se ai ishte duke i br dika vetvetes derisa fliste q ia shkaktonte kt problem. Vetgjurmimi i tij n drejtime t ndryshme shpalosi faktin se ai e tkurrte krejt trupin para fonimit (ndrtimit t zrit) pr tu prgatitur pr t gjitha prgjegjet verbale. Ai e zhvilloi hipotezn se kjo form e br shprehi pr ta trhequr kokn prapa dhe posht pa nevoj, e ndrprente funksionimin normal t krejt mekanizmave t qndrimit, t frymmarrjes dhe t zrit. Pas eksperimentimit pr
1

E emruar sipas shpiksit t saj Frederik Matias Aleksandr,

ta zhvilluar aftsin e ndrprerjes s tkurrjes s panevojshme t qafs q i ishte br shprehi, ai e gjeti se problemit t tij t vazhdueshm me humbjen e zrit iu gjet zgjidhja. Derisa ishte n nj turne recitali npr Zelandn e Re (1895) ai filloi ta kuptonte rndsin e madhe t mbajtjes s koks q kishte pr funksionimin e prgjithshm fizik. Prmtepr, Aleksandri kishte vn re se shum njerz e shtrngonin zakonisht muskulaturn e torzos s eprme ashtu si kishte vepruar ky, edhe prpara shum aktiviteteve prve fjalimeve. Aleksandri besonte se vepra e tij mund t aplikohej pr t prmirsuar shndetin individual dhe mirqenjen. Ai m von e rafinoi teknikn e tij t vetvzhgimit dhe t riushtrimit pr tua msuar zbulimet e tij t tjerve. Ai i sqaroi arsyetimet e tij n katr libra t botuar, m 1918, 1923, 1931 dhe 1942. Ai gjithashtu i ushtroi msonjsit q ta aplikonin veprn e tij prej 1930 deri sa vdiq m 1955. Ushtrimi i msonjsve u ndrpre gjat viteve t L. II Botrore ndrmjet 1941 dhe 1943, kur Aleksandri iu bashkangjit nxnsve dhe msonjsve t Shkolls s Vogl n Stow, Massachussetts, pr tu bashkangjitur me t vllain. Edhe i vllai A.R. Aleksandr e msoi teknikn e t vllait. Njerz t famshm q e kan msuar teknikn e Aleksandrit jan shkrimtart: Aldous Huxley, Robertson Davies dhe Roald Dahl, dramaturgu George Bernard Shaw, aktort Judi Dench, Hilary Swank, Sir Ben Kingsley, Michael Caine, Jeremy Irons, Suzanna Hamilton, John Cleese, Kevin Kline, William Hurt, Jamie Lee Curtis, Paul Newman, Mary Steenburgen, Robin Williams dhe Patti Lupone, muzikantt Paul McCartney, Madonna, Yehudi Menuhin dhe Sting, dhe fituesi i Nobelit pr mjeksi dhe fiziologji Nikolaas Tinbergen. PROCESI Trajtimi i Aleksandrit e theksonte prdorimin e liris pr tu stabilizuar n do veprim. Teknika aplikohet n mnyr dinamike pr lvizjet e prditshme si edhe pr veprimet e zgjedhura nga studentt. Pr shkak t ndryshimit t balancs, veprimet e tilla si ulja, ulja cuc, krcimi apo ecja, shpesh zgjedhen nga msuesi. Mund t zgjedhen edhe veprime tjera nga studenti, t prshtatura sipas inetersit t tyre, apo aktivitete pune, si jan
2

hobi t ndryshm, prdorimi i kompjuterit, ngritja, vozitja apo performimi gjat aktrimit, sportit, fjalimit apo muzikimit. Msonjsit e Aleksandrit shpesh e prdorin veten si shembuj. Ata demontrojn, sqarojn dhe i analizojn prgjigjet e nj studenti prej nj momenti n nj tjetr si dhe prdorimi i pasqyrave, pamjeve t inizuara, apo shqyrtime t shokve t klass. Modelimi i drejtuar me nj prekje t leht t dors sht mjeti elementar pr zbulimin dhe udhheqjen e mnyrs s tejkalimit t prpjekjeve t panevojshme. Sugjerimet pr prmirsime jan shpesh specifike te secili student. Ushtrimi si mjet pr t msuar sht ln qllimisht anash pr shkak t nj supozimi zakonisht t gabuar se ekziston nj pozicion i drejt. Jan vetm dy ushtrime specifike q praktikohen ndaras; njri sht duke u shtrir prgjysm n shpin; pushimi n kt mnyr prdor prparsin mekanike si mjet i lirimit t tensionit t grumbulluar muskulor. sht gjithashtu edhe nj koh specifike pr ta praktikuar parimin e Aleksandrit: drejtimin e vetdijshm pa br (vepruar). Ushtrimi i dyt sht AH e fishklluar, e cila prdoret pr t koordinuar frymmarrjen e lir & prodhimin e zrit. Liria, efikasiteti dhe durimi jan vlerat e parashkruara. T prshkruara jan prpjekja e panevojshme, shprehit e vetkufizimit si edhe supozimet e gabuara perceptuese. Studentt shtyhen t ndryshojn rutinat e tyre tejet automatike t cilat interpretohen nga msuesi se jan n fakt dhe kumulativisht (t grumbulluara) kufizuese nga ana fizike, joefikase dhe duke mos e mbajtur strukturn anatomike. Msuesi Aleksandrin jep strvitje verbale gjat monitorimit, duke udhzuar dhe duke parandaluar shprehit e panevojshme q n burim prmes nj asistence (ndihmese) t specializuar. Ky intervenim i specializuar krkon nga msonjsit Aleksandrin q ta demonstrojn n vetvete koordinimin e prmirsuar fizik t cilin ata jan duke ia komunikuar studentit. Aleksandri e zhvilloi terminologjin pr t prshkruar metodat e tij, t skicuara n t katr librat e tij q e sqarojn prvojn nganjher pardoksale t msimit dhe t zvendsimit t ndreqjeve t reja.

Kontrolla e vetdijshme konstruktive (e dobishme) Aleksandri instistonte n nevojn e arsyetimit strategjik, sepse vetdijsimi pr ndjeshmrin kinestetike sht nj ndjenj relative, jo nj faktor i vrtet i marrdhnjes faktike trupore n hapsir. Pozita aktuale e mbajtjes s trupit ndjehet s brendshmi si sht normalisht e zakonshme, megjithat joefikase. Termi i Aleksandrit, mbimimi i shthurur ndijor e prshkruan se si prsritja e nj rrethane e inkurajon krijimin e nj shprehie derisa nj person prshtatet me rrethanat apo krijon shkathtsit. Nse ushtrohen dhe harrohen, shprehit e prmbyllura mund t aktivizohet pa ndjenja reaguese se kto shprehi jan n realitet, vetm duke menduar pr to. Shprehit shkurtpamse, t cilat jan ekzagjeruar n mnyr t dmshme gjat kohs, si sht frymmarrja e kufizuar apo adaptimet e supozuara nga shprehia pr rrethanat e shkuara, do t ndalen pas msimit se si t perceptohen dhe t parandalohen ato. Fundi fiton Nj tjetr shembull sht fundi fiton. Kjo shprehje domethn t fokusoheni n nj qllim ashtu q t humbet pikpamja pr mjetin-prmes t cilit; qllimi kshtu do t arrihej n mnyrn m t duhur. Sipas msuesve t metods Aleksandrine, fundi fiton e rrit mundsin e zgjedhjes s strategjive t vjetra apo t shumllojshme kundrthnse t prballimit. Fundi fiton zakonisht zbatohet sepse nj prioritet i domosdoshm i mosdurimit apo i frustrimit e arsyeton at. Frenimi N leksikonin e tekniks Aleksandrine, parimi i frenimit konsiderohet nga msonjsit se sht m i rndsishmi pr t arritur prfitim t prmirsuar. Zgjedhja e ksaj fjale prej F.M.Aleksandrit na on n domethnjen moderne t fjals s shpikur nga Sigmund Frojdi. Frenimi prshkruan nj proces t vetdijshm pr t zgjedhur momentin e ndrprerjes, t ndaljes apo t parandalimit t plot t nj keqprdorimi t panevojshm q sht br shprehi. Pasiq shprehit e panevojshme parandalohen apo ndrprehen, rifillohet

nj sasi dhe shkall m e lir e lvizjes, q prjetohet nga studenti si nj gjendje e t brit asgj apo e lejimit. Kontrolli parsor Ky koordinim i lindur q del n pah, gjithashtu prshkruhet n mnyr m specifike si kontrolli parsor. Kjo sht nj marrdhnie thelbsore e koks, qafs dhe boshtit kurrizor. Prgjigjet e trupit prcaktohen nga cilsia e lvizjes s koks dhe t syve q nga zanafilla e lvizjes s koks. Ajo ka e rrit cilsin e prgjigjeve tjera trupore sht nj tundje e but e koks prpara pr t kundrvepruar nj form t lvizjes s befasishme prapa q ndodh zakonisht, e bashkangjitur me nj lvizje lart t koks duke e larguar nga trupi, q e zgjat boshtin kurrizor. Studentt gradualisht msohen ta fusin n funksion krejt trupin e tyre pr t realizuar mnyrn e re t lvizjes fillestare. Drejtimet Pr t vazhduar zgjedhjen dhe prforcimin e prdorimit t mir, q shpesh sht m pak dominant, preferohet sugjerimi i vazhdueshm, duke menduar vetmeveti, i nj serie t thurur t urdhrave dhe drejtimeve. Dhnja e drejtimeve sht shprehja pr mendimin dhe projektimin e nj harte ideale anatomike se si mund t prdoret trupi pa ndonj prpjekje t madhe. Drejtimi sht m shum mendim domethns (sugjestiv), sesa q realizohet me dashje, sepse prgjigjet fizike pr drejtimin shpesh ndodhin jasht aftsis s dikujt q ta perceptoj (kuptoj). Pasi q liria e shprehjes apo lvizjes sht objektivi, shumica e prgjigjeve t duhura nuk mund t parashikohen, por vzhgohen dhe zgjedhen brenda momentit. Uniteti psiko-fizik Konceptet e prgjithshme si jan Uniteti psiko-fizik dhe Prdorimi (Dobia) e prshkruajn se si strategjit e t menduarit dhe vmendja punojn s bashku gjat prgatitjes pr veprim. Ato tregojn prkimin e prgjithshm t asaj se si qllimi bashkohet me ekzekutimin pr t ndikuar n mnyr direkte n perceptimin e ngjarjeve dhe n rezultatin e synuar.
5

DOBIT Sipas instruktorit t metods Aleksandrine, Michael J. Gelb, njerzit duan q ta studiojn teknikn Aleksandrine ose pr t hequr qafe dhembjen, pr t rritur mundsit e tyre performuese, ose pr shkaqe t zhvillimit dhe transformimit personal. Si pr shembull n mesin e aplikacioneve t arteve performuese, teknika Aleksandrine prdoret dhe ushtrohet prej trajnerve t ushtruar klasik dhe muzikantve. Mbrojtsit e saj thon se ajo mundson radhitjen e lir t t gjitha aspekteve t traktit vokal duke e rritur me vetdije rrjedhjen e ajrit, duke lejuar prmirsimin e tekniks vokale dhe tingullit. Pasiq teknika gjoja se sht prdorur pr t prmirsuar frymmarrjen dhe qndrueshmrin n prgjithsi, mbrojtsit e saj gjithashtu pretendojn se atlett, njerzit astmatik, tuberkular dhe me sulme paniku gjithashtu kan pasur prmirsime. Teknika sht prdorur nga aktort pr t zvogluar frikn nga skena dhe pr ta rritur spontanitetin. Duke e prmirsuar menaxhimin e stresit, teknika mund t jet nj plotsim i psikoterapis s njerzve me t meta, njerzit me PSD (Posttraumatic Stress Disorder rregullime Posttraumatike nga Stresi), sulmet e panikut, belbzimit dhe dhimbjeve kronike. Metoda Teknika Aleksandrine zakonisht msohet privatisht n nj seri orsh (10 deri 40 or), t cilat mund t zgjasin prej 30 minutash deri nj or. Studentt jan shpesh performues, si pr shembull aktor, valltar, muzikant, atlet dhe orator (spiker), apo njerz q punojn pran kompjuterit, apo asish q kan dhimbje t shpeshta pr arsye tjera. Instruktort i kontrollojn studentt e tyre, e pastaj u tregojn atyre si t qndrojn dhe t lvizin me drejtpeshim m t mir dhe me tendosje m t vogl. Ort prfshijn pun n karrike apo n tavolin, shpesh prpara nj pasqyre, gjat s cils instruktori dhe studenti do t qndrojn n kmb, d t ulen, t shtrihen, duke lvizur racionalisht dhe n t njjtn koh duke e ruajtur pozicionin e drejt t koks, t qafs dhe t kurrizit.

Pr tu kualifikuar si msues i tekniks Aleksandrine, instruktort duhet t kryejn s paku 1.600 or, q zgjatin s paku tri vjet, n ushtrime t mbikqyrura nga msuesi. Rezultati duhet t jet i knaqshm pr kolegt e kualifikuar, pr t fituar antarsin n shoqatat profesionale. Efektiviteti Ka dshmi se teknika Aleksandrine sht efektive dhe ia vlen materialisht pr t menaxhuar dhimbjet kronike. Nj studim i rastsishm i kontrolluar universitar m 2002, i kryer me 93 njerz me smundjen klinikisht idiopatike t Parkinsonit zbuluan se pjesmarrsit t cilt pranuan ort e tekniks Aleksandrine, paraqitn prmirsime t vazhdueshme n funksionimin e tyre fizik, si dhe u deklaruan se jan m pak t depresionuar dhe se kan prmirsuar qasjen ndaj vetvetes. Nj studim i botuar m 1997 nga Shoqata Gerontologjike e Ameriks, konstatoi, se msimdhnja e tekniks Aleksandrine paraqiste shenja se u ndihmonte balancn dhe e rriste shtrirjen funksionale te grat e moshs mbi 65 vje. Nj gjurmim sistematik gjat 2003 i eksperimenteve t kontrolluara klinike lidhur me teknikn Aleksandrine, i gjeti dy studime serioze q sugjeronin se teknika Aleksandrine sht efektive n zvoglimin e paaftsis s pacientce q vuanin nga Parkinsoni dhe se prmirsonte sjelljet shkaku i dhimbjeve dhe paaftsin te pacientt me dhimbje shpine, dhe prfundonte se dshmia q e prkrahte efektivitetin e tekniks Aleksandrine ishte inkurajuese por jo edhe vendimtare. Nj eksperiment i kontrolluar fakultativ me 579 pacient n Britani, q vuanin nga dhimbje kronike apo t herpashershme t kurrizit t poshtm, i raportuar n British Journal of Sports Medicine, konstatoi se pacientt q pranuan ort e tekniks Aleksandrine, pas ksaj treguan se kishin pasur m pak dhimbje shpine dhe prmirsime t dukshme n kualitetin e tyre t jets. Studimi konstatoi se nj me nj msimet nga teknika Aleksandrine prej msuesve t regjistruar ka prfitime afatgjata pr pacientt me dhimbje kronike t shpins,
7

dhe se gjasht or msimi t ndjekura sipas prshkrimit ishin poaq efektive sa 24 or tjera. M 1996, nj spital n Tel Aviv kreu nj studim me 67 pacient me dhimbje shpine me kohzgjatje m t madhe se 3 muaj, konstatoi se pacientt prfituan nga nj qasje multidiciplinare e trajtimit q prfshinte shkollimin e shpins, intervenime psikologjike dhe trajtimin me akupunktur, kiropraktik, teknik Aleksandrine dhe nj specialist dhimbjesh. M 2001, nj artikull i katr doktorve t Kidney International (Revista ndrkombtare e veshkave), gazeta zyrtare e Shoqats Ndrkombtare t Nefrologve , vrente se edhe pse deri n ditt e sotme nuk ishin br studime t kontrolluara me pacient q kan smundjen policistike me dominim autozomal t veshkve me dhimbje t forta, vrojtimi i tyre personal n raste t veanta dshmonte se teknika Aleksandrine u ndihmonte njerzve pr lehtsimin e dhimbjeve, veanrisht kur ishte e prcjellur nga trajtimet n shtjell uji dhe terapia me masazh. Sidoqoft, m 2004, Maheri konstatoi se Trajtimet fizike, si jan: akupunktura, shkolla e shpins, hidroterapia, prkrahja lumbare, TENS (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation), frkimet, ultrazri, terapia e Pilatit, terapia e Feldenkraisit, teknika Aleksandrine dhe terapia kraniosakrale (CST), ose kan vlera t pazbuluara ose jan joefektive, prandaj nuk do t duhej t merreshin parasysh gjat trajtimit t dhimbjeve n kurrizin e poshtm me nj asje t bazuar n dshmi. Ndikimi Filozofi dhe edukatori amerikan John Djui (Dewey) u impresionua me teknikn Aleksandrine pasi kishte pasur dhimbje koke, qafe, pamje t turbullt dhe simptoma stresi t cilat u prmirsuan shum pasi q e ndoqi udhzimin e Aleksandrit pr ta prmirsuar mbajtjen e trupit. M 1923, Djui shkrou parathnjen pr librin e Aleksandrit Kontrollimi i vetdijshm dhe i dobishm i individit.

Oldos Haksli (Aldous Huxley) kishte pasur msime transformuese me Aleksandrin dhe vazhdoi kt edhe me msues tjer pasi u shprngul n SHBA. Ai e monte veprn e Aleksandrit n at mas sa q e bazoi karakterin e doktorit q e shpton personazhin n I verbri n Gaz (nj form eksperimentale e nj vepre autobiografike) te F.M.Aleksandri, duke i vendosur shum prej frazave t tij n gojn e personazhit. Ai gjithashtu shkroi Qllimi dhe mjetet pr pikpamjet e tij mbi teknikn. Sir Stafford Cripps, George Bernard Shaw, Henry Irving dhe gjigant tjer t skens, Lordi Lytton dhe njerz tjer eminent t kohs gjithashtu shkruajtn vlersime pozitive pr veprn e tij pasi q morn msimet me Aleksandrin. Prej fillimit t daljes n sken t veprs s Aleksandrit n kt fush n fillim t shekullit 20, idet e tij inspiruan shum iniciator n fushn e prmirsimit mendje-trup. Fritz Perls, q inicoi terapin trupore, ia ngarkonte Aleksandrit frymzimin pr veprn e tij psikologjike. Metoda e Feldenkraisit dhe Teknika e Mitzvahut ishin q t dyja t ndikuara nga teknika Aleksandrine, n form studimi para se iniciatort t themelonin diciplinat e tyre.