8.3.

06 ARHEOLOGIJA ANTIKE GRKE GEOMETRIJSKA EPOHA GRKE CIVILIZACIJE Od otprilike 1 000 do 700 BC ( od kraja 2 tis BC do kraja 800 BC ) - geometrijsko razdoblje je prvo veliko razdoblje gr civilizacije ; poslije slijedi arhajsko , klasino te helenistiko razoblje a svako se od njih jo djeli - klju nestanka mikenske civilizacije je velika seoba naroda sa sjevera ( srednje europe koja je zavrila na granici egipta ( B. I. ) ) Dorani prema jugu iz pravca Tesalije - nestaju Mikenski gradovi - stanovnici koji su nositelji mikenske civilizacije migriraju na : Kretu , Cipar te krajem 2 tis. treba trait poetak grke civilizacije - Tirint 13 st. faze destrukcije ali i obnove doljnjeg dijela grada koji je ponovo naseljen - U submikenskom periodu ne nestaju sve tradicije mikenske civilizacije ali nestaju gradovi ( neki ostaju npr. Atena ) citadele su bile u ruevinama i nisu se obnavljale ali u manjim mjestima ( selima ) ivot se praktiki nastavlja normalno ( odvija ) a koncem 11. st. BC je zavrilo spajanje grka s tim stanovnitvom ( poetak 12.st 1050 ) - Sredinom 11 st. ( krajem ) zapoijne prvo pravo poglavlje grke civilizacije podjeljenu izmeu 5 - 6 plemena Dorani ( peloponez ) , Jonjani ( vjerojatno ostaci drevnog mikenskog stanovnitva ; atika , sredijna grka , beocia ) , Tesalci , Eonjani ( na sjeveru ) - Grko geometrisko razdoblje je dobilo naziv po geometrijskog dekoraciji nema vie u umjetnosti npr. mikenskog i kretskog naturalizma u motivima na slikarijama te nestaju i druga prijanja obiljeja kao to je npr. Linear B pismo ; sve se to zbiva u mranom meu razdoblju mikenske i grke civilizacije taj se naziv moe dati skoro cijelom geometrijskom razdoblju jer je najmanje poznato razdoblje grke umjetnosti - 1. razdoblje grke antike civilizacije je geometrijsko razdoblje - upotreba eljeza koje sa sobom donose Dorani zapoinje kraj mikenske civilizacije i zavrava bronano doba - geometrijsko razdoblje je poznato preko keramike, sitne figurativne plastike i kroz oblike graditeljstva - sa umjetnikog aspekta je geometrijsko razdoblje dekadencija u odnosu na mikensku umjetnost ali i razdoblje razvitka npr. metalurgije ( razvoj eljeza ) , raanja grke knjievnosti u kasnom razdoblju geometrijskog razdoblja u 8 . st . polako izlaze iz tame - mikenski tamni firmis na svijetloj osnovi na crteima keramike + naturalni motivi deokracije to je razliito od grkog naina i po motivima i po dekoraciji - grke posude su tehnoloki bolje izrade ali slabiji ukrasi ; podjela na trake ili frizove ih povezuje a krajem mikenske civilizacije to nestaje i nastaju najjednostavniji geometriski oblici u samo jedan friz na najvanijem dijelu posude na vratu a ostale dvije trake su prazne poslije se iri na vie dijelova posude nisu vie krugovi , polukrugovi , trokutii , meander , cik-cak uzorci i posude izgledaju poput koare gusto ispunjene a u 8. st . se javljaju i figuralni uzorci PERIODIZACIJA : 1 . Protogeometrijsko razdoblje cca 1050 900 BC 2 . Rani geometrijski period cca 900 850 BC 3 . Srednji 850 750 BC 4 . Kasni geometrijski period 750 700 BC

PROTOGEOMETRIJSKI - period je karakteristian po amforama , kraterima , krcima , uzorak je skromniji , sadri jedan do dva friza , bolje je kvalitete od mikenskog , nalazimo ga po cijeloj grkoj a najljepi primjerci su proizvedeni na lokaciji DIPILO blizu Atenske nekropole - ukopi tipa ciste moglo je biti prekriveno humkom zemlje , ukraavan gornji dio groba sa npr. amforama ( kao nadgrobi spomenici visine oko 1m , mogli su biti u obliku rtve ljevanice te kao prinosi unutar samoga groba ) - krater posuda za rtvu ljevanicu - poeatk 10 st. BC atenskog cemeterija - x slika dipilonska amfora iz prve polovice 9. st. x oslikane firmisom kao u mikensko doba koji se dobiva od fine iste gline + kinica pa se pusti da isparava fina boja za premaz ; friz i lik tamnim frizom ( crno ) sve ivotinje i svi ljudi su jednaki te je prazan prostor izmeu svake figure ispunjen npr. trokutiima to je tzv. Siluetno slikarstvo ; poprsja su naslikana pomou ( u obliku ) trokuta a glava je toka . kasnije dolaze teme sprovoda , ceremonija , trka konja u ast pokojnika . Prikaz je 2D anface , bez odjee i pozadine ( pejsaa ) - prema kraju 8. st. broj traka biva manji a sa figuralnim prikazom vei sa irim trakama na vratu i trbuhu amfore a geometrijska dekoracija se nalazi na rubu posude ( dno , ruke i kraj vrata ), iri je repertoar motiva kao npr. trka dvokolica , ratnici , mitoloka bia ; sitna figurativna plastika - geometrijsko razdoblje zavrava sa pojavom prvih motiva grke knjievnosti i motiva iz npr. Ilijade i Odiseje ; nisu vie vezani uz grob ali je to jo uvijek siluetno slikarstvo i ista paleta boja - drugi tip posuda su golemi krateri za mjeanje vina i vode na gornjem dijelu ( sl s predavanja ) najvei dio posude gornji ( na reciptoru ) koji stoji na doljnjem dijelu ( nozi ) nalaze se dva friza sa prikazom sprovoda i na doljnjem prikaz trke u ast pokojnika x bige = dvolkolice x ; te keramike posude je teko unititi jer su velike i kvalitetene pa i ako se razbiju lako se mogu sljepit jer pucaju u velike komade - oinohe = posuda sa visokim vratom za grabit tekuinu - pikside = cilindrini tip posude s poklopcem - iza keramikih posuda najvie je predmeta sitne figurativne plastike od terakote , bronce i bjelokosti a motivi su ivotinje konj , bik , kouta ali i figure ratnika , mitolokih bia tipa kentaur iz 8. st uzrok posljedica jaeg dodira grka sa civilizacijama prednjeg istoka a prikazi boanstava su iskljuivo od slonovae koja se je uvozila iz Sirije - ili u funkciji grobnih priloga ili kao zavjetni darovi u svetitima nalazimo bronane figurice koje su najee ukraavane urezivanjem npr. geometrijskih oblika , a terakota tamnim firmisom - pronaene su i fibule koje su spajale dva osnovna dijela grke odjee hiton i plat

GRADITELJSTVO

U njegovo prouavanje se kree od arhajskih hramova koji su relativno dobro sauvani a imaju oznake prethodnog vremena ; slabo popraeni u literaturi . - Lefkandi na otoku Eubeji uglavnom mimoila sudbina peloponeza graevina iz 10. ili 9.st. BC po funkciji HEROON graevina sagraena za pokojnika slavljenog kao heroja ( nadgrobni hram ) nastali po uzoru na hram ali im je druga namjena . Dugaka je 45 m a zavrava apsidom ralanjena na par odaja aksijalne koncepcije ( po sredini tekao red stupova po osi ) , izraena od drva unutar apsida sa dva stupa po osi prolaz dvije ceremonijalne prostorije , glavne odaje s jednim redom drvenih stupova sa dva ukopa ratnika i njihove ene poloen sa konjiem . Zanimljive su dvije stvari : podsjea u osnovi konstrukcijski inspiriran mikenskim megaronom a druga je stvar da je cijela bila obloena oklonadama stupova tzv. Peripteros graa pravokutna s etri strane okruena stupovima poveznica mikenskenskog arhajskog kraljevskog megarona i tradicionalnog tipa klasinog grkog hrama - 2. vaan primjer je pokrajna Etolija lokalitet Termum vie slojni od 9. 7. st. BC ( pojave prve arhajske arhitekture dorskog stila ) apsidalna je graevina s kvadratnim tlocrtom okruena stupovima sluila kao hram . 1. faza je najstariji hram iz 9. st slino graevini iz Lefkande ( rani geometrijski period ) ; 2. faza sadri predvorje celu i opistodon ( stranja prostorija ) 8. st. BC razvijeni geometrijski period 3. faza je Apolonov hram iz arhajskog razdoblja kasno 7. st. drveni krov i stupove , od opeke i cigle , karakteristika metope to su tri faze razoja jednog svetita - grki hram u Antama - Perakori kod Corinta - Izglede hramova znamo po pronaenim terakotnim modelima njihovih prikaza 15. 3. 06. ARHITEKTURA ARHAJSKOG RAZDOBLJA Od cca 700 do poetka 5. st. BC ( 2/4 5. st. ) Starije razdoblje grke civilizacije u odnosu na klasini ( helenistiki ) period Prijelaz iz geometrijske u arhajsku epohu najlake je pratiti preko stilova keramike Gr graditeljstvo moemo pratiti od geometrijskog razdoblja Glavna promjena u graditeljstvu arhajkog razdoblja u odnosu na prethodo je prijelaz sa drvenog na kameni nain gradnje jedan od osnovnih razloga je doticaj sa civilizacijama B.I. i Egipta putem trgovakih veza koje su nakon mikenskog razdoblja obnovljene u 8. st. i paralelno poetak grke kolonizacije ( juna italija ,sicilija , sjeverna afrika , delta nila , obale sirije ) Najstariji period arhajskog razdoblja je ORJENTALIZIRAJUI PERIOD 720/10 do sredine 7. st a iza sredine 7. st. zapoinje pravo arhajsko razdoblje koje se djeli na stariji , srednji i mlai arhajski period Stariji period je teko odvojiti od orjentalizirajueg perioda poetkom 8. st i zavava 580. BC ; zapoinje srednji ( razvijeni ) do 530/20 zadnje 6. st. ; mlai ( zreli ) do 480/70 te nakon njega sljedi klasino doba 2 fenomena : MONUMENTALNA SKULPTURA ( opet se javlja nakon nekoliko stoljea iaok nismo sigurni da neke mic i minoj moemo definirat kao skulpturu ) pojava KUROSA i KORA utjecaj Egipatske umjetnosti PRIJELAZ SA DRVENOG NA KAMENO GRADITELJSTVO masivna upotreba kamena do tad samo kamena postolja , drveni stupovi i zamjena , jedan od vanih razloga promjene konstrukcije krovova - pokrivaju graevine ploama a drvo to nemoe izdrati te ga zamjenjuje kamen . Do pred kraj 7. st. zavrio je prijelaz , neki

hramovi i dalje imaju drvene stupove a od 6. st. drveni stupovi skroz nestaju . 1. Arhitektonski stil ( sloj ) kamene gradnje je DORSKI STIL upotrebljavao i drvenu gradnju ali naravno nisu ostali ostaci ali znamo iz raznih npr. figuralnih prikaza hramova te uvjetno moemo govoriti iz ostataka tlocrta od zadnje 7. st. 630/620 . BC GLAVNE KARAKTERISTIKE DORSKOG STILA : sagraen na platformi od 3 stepenice donje dvije formiraju STEREOBAT a zadnja STILOBAT , stup se polae direktno na stilobat . 2 djela stablo kanelirano je sa 16 do 20 FLUTA i KAPITEL odvojen profilacijama , prvi dio kapitela je EKINUS a zadnji ABASKUS na to nadljee ( ide ) greda ARHITRAV ili EPISTLE , FRIZ i KORNI formiraju ENTEBLATURU . Arhitrav obino ravan , friz od TRIGLIFA i METOFA naizmjenino postavljen GUTT(A)E i MUT(UL)E ih nadvisuju slijedi KORNI ; PEDIMENT i SIMA . Imali su skulpturu unutar zabatnih polja u reljefu prvo terakoti bojana skulptura pa onda u kamenu vapnencu , zadnja faza je skulptura u kamenu u punom volumenu . AKROTERIJI ukrasi rubova zabata i vrh zabatnog polja ivotinjske figure poslije ovjek u prirodnoj veliini . STUPOVI : hram veih dimenzija stup od veeg broja tambura uvrivani a manje graevine u komadu stupovi krov na dvije vode pokriven krovnim crijepom poslje u klasino doba od mramora naziv dorski jer se javlja u dijelu grkog kopna i kolonijama nastanjenih preteno od strane dorskog stanovnitva ali i ostala podruja npr. partenon na atenskoj akropoli koji je u jonskom podruju dijelovi hramskog zdanja su bili bojani poelo je od drvenog stupa da ga zatite te se tradicija nastavila u kamenoj gradnji tukatirani presvueni bijelim vapnencom sama zdanja 6 na 7. st BC problematina jer nema pisanih podataka za datiranje veine graevina najee na temelju npr. osnutak kolonije i podizanje hrama dakle toni podaci o osnivanju kolonije i mogua pogreka 50-ak godina jedan od najstarijih dorskih hramova je 1. HERIN HRAM na otoku SAMOSU nastao oko 800 BC , 6.5 m irine kameni zidovi opeka , kolonada drvenih stupova po sredini i 3 paralelno na ulazu x sl. Dredos na Kreti manji Apolonov hram x oko 650 BC zamjenio DRUGI HERIN HRAM ( Herairon ) dugaka cela stup na lateralnim zidovima , portik sa 4 stupa , okruen drvenim stupovima kraa strana 6 dua 18 stupova ( 3 : 1 ) = PERIPTERNI TLOCRT HRAM U ANTAMA , prostilni i periptos unutranjost nema karakteristini tlocrt arhitekture dorskog hrama. S prednje strane pronaos , cela ( svetite ) aditon ( vrsta riznice ) do rimskog doba 1. faza dorske gradnje ali je iz doba drvene gradnje THERMON ( Termu ) APOLONOV HRAM cca. 630 , jedan od najstarijih grkih hramova s krovnim crijepom , kolonada drvenih stupova 5 kraa str 15 dua str . Naene slikane metope od terakote . Aksialna koncepcija kao Herin hram , drveno krovite , crijep od terakote . Metope za ispuniti kraj drvenih greda presvueno utosmeom bojom 80x80 cm HERIN HRAM U OLIMPIJI ( HERAIRON ) centralni dio tog svetita u olimpiji do 5. st BC kad ga je zamjenio Zeusov hram . oko 600.BC . Dorski stupovi prikazuju razlite dimenzije i karakteristike jer je izvorno imao drvene stupove to nam donosi Pauzanije koji su postepeno kako su se troili zamjenivali kamenim stupovima . Tip heksastilni peripter 6-16 stupova . klasian raspored unutranjosti . Najvaniji rano arhajski period dorski hram . Trobrodna cela jedan od najranijih . Hekatopendon sto grkih stopa 32m . OTOK KRF ( KORKIRA ) ARTEMIDIN HRAM Loe sauvan mogue

rekonstruirat u tlocrtu . Dobri ostaci arhitektonske plastike sa zabata . Graen od vapnenca . Oksastilni 8 na kraoj strani . Zabatna skulptura od vapnenca . cca 580 BC. GRKE KOLONIJE : SIRAKUZA APOLONOV HRAM ostalo malo pregraivan/dograivan .Entazist suzuju od dna prema vrhu .Hexastilni peripter 6/17 . Proelje od 6 dorskih stupova nakon inter kolumne ( razmak izmeu dva stupa ) slijedi jo 6 stupova lokalno specifinih za Siciliju jer ih nema u grkoj . SREDNJE ARHAJSKO RAZDOBLJE 580\`30 najvanija faza jer se pored dorskog javlja i jonski stil na obali male azije APOLONOV HRAM U KORINTU oko 550 BC tip hexastilni peripteros 6\15 , monolitni stupovi od vapnenca , ima dvije cele ( predvorja ) sa 2 stupa u antama povezane prolazom ; 2. cela za Apolonovu sestru Aretmidu . Uniten u grkoj borbi protiv Rima 146 . Korint razruen obnovljen u tipinim rimskim graevinama . Najvaniji dorski hram u grkoj tog razdoblja . HRAM C U SELIMUNTU NA SICILIJI ne zna se kome je posveen . Slian je Apolonovom hramu na Sirakuzi . Oko 570 , 6/17 raspored stupova . Dvostruko proelje odvojeno . Naeni ostaci arhitektonske skulpture kornia i sredinjeg motiva jednog zabata glava gorgone oslikana i raena od terakote u svrhu zatite hrama od zlih sila Atropoterski karakter . NAJSTARIJI HRAM U POSEJNNIJI ( J. ITALIJA ) LUKANIJA ( PAESTUP PO RIMSKI ) Zapoeta arheoloka istraivanja u 18. st u duhu prosvjetiteljstva nalazi se u tadanjem Napuljskom kraljevstvu potreba za dokazom drevnog postanka . 1. HERIN HRAM ( TZV. BAZILIKA ) HERARION Sredina 6. st. tlocrt i sistematizacija zanimljivi , 9\18 stupova pronaus 8 stupova , dvobrodna cela vodila dva prolaza . Nema veze s dorskim stilom sa Sicilije ni s niim iz matike grke . Graenje od kamena vapnenca i dobro je sauvan za grke hram nije samo kua boanstva nego prirodno kruje svetoga gaja za tovanje boanstava npr. u Olimpiji stupovi su zamjena za drvee u jednom gaju JONSKI STIL ( pojavljuje se u sredinjem djelu male Azije koju su kolonizirali jonjani ) raskoniji i dekorativniji od dorskog . Platforma ista stup ima bazu suprotnu dorskom stupu i ovisno o stilu dali u grkoj ili maloj aziji onaj iz grke moe imati etvrtastu plimu ( osnovu ) torusi i trohili , stablo vitkije elegantnije zbog veeg broja kanalira ( ljebova ) . Kapitel volute u funkciji jastuastog djela , abakus , greda , friz kontinuirani prikaz u reljefu , korni , visina zabata nia od dorskog hrama . Pojavi jonskog stila prethodi EOLSKI STIL sredinji dio istone obale male azije , pojava graevine ( hrama ) s eolskim kapitelima nema ih puno , manja svetita Neandria , Lezbos . Rijetko stoje na bazi .Izrauju se do oko 500 BC Jonski stil se prvi put pojavljuje NA OTOKU SAMNOSU 3. HERARION , arhitekt Roikus , hram tipa dipteros , duboka proelja , pronaus , golema cela bez stupova , okruen s dvije kolonade stupova nisu sve imale jonske volute . 52105m , stupovi visine preko 18m ,lo teren uzet materijal za 4.HERARION 8 redova stupova do ulaska u celu stupovi 18,5m . Proelje 8 stupova 9 stranja i 24 na duoj strani . Kapiteli od mramora ostalo je od vapnenca. Kronoloki iza 3. prije 4. doalzi ARTEMIDIN HRAMU EFEZU cca 570 po uzoru na 3. Herarion . 55115m , dipteros , sredinja cela otvorena i ispred golemi rtvenik . Arhitekti : Teodorus , Kersifon , Metagen . Izgled 3. Herariona u unutranjosti .Prvi hram koji iz vana izgleda ko da je od mramora jer su zidovi bili obloeni mramorom a

friz od bjelokosti , crijpovi su od mramora i stup vanjske kolonade najdojni tamburini ukraeni u dubokom reljefu , stupovi visine 19m , zapaljen . 4. TIPA DIPTEROSA OKOLICA MILETA DIDIMI APOLONOV HRAMA slabo poznat arhajske i klasine gradnje SIFNISKA RIZNICA ( mlae arhajsko razdoblje ) hram u Antama , cela , portik sa kariatidama ( kore ko stupovi ) , bogata dekoracija uokolo vrata i zidova . 520BC MASILISKA RIZNICA hram u Antama ( Delfi ) nema tipine jonske kapitele,antafiksi,520BC RIZNICA ATENJANA delfi 500 BC , dva dorsak stupa na portiku . Prvi hram u cijelosti sagraen od mramora . 4 teme na metofama amazonomakije ( borba sa amazonkama ) AFAIN HRAM NA OTOKU EGINI heksastilni peripter , trobrodna cela za dva kata dorskih stupova . Prethodi partenonu . Prva zabatna skulptura od mramora bojana je .

22.3.06.g. PROTOATIKO ( KORINTSKO ) SLIKARSTVO Javlja se krajem 8.st na izmaku geometrijske epohe cca 720 . Prvo se javlja na posudama iz Korinta koji je bio najvei centar produkcije keramike robe tijekom orjentlizirajueg stila ( starije arhajsko razdoblje ) sa stajalita rairenosti te robe po cijelom mediteranu . Korint na posudama manjih dimenzija geometrijskih dekoracija na rubovima posude ( rukama ) i dolazi palmeta , lotusov cvijet , fantastina bia orjentalni utjecaj . Novi motivi su izvedeni siluetnom tehnikom obrisnog slikarstva . pr. vr tipa oinohoe iz korinta zadnja 8 st . Naziv protokorintski stil jer prethodi pojavi pravog crnofiguralnog stila u arhajskom periodu a alternativni je protoatiki stil . Protokorintski stil ( keramika ) faze : 1 ) RANO ( stariji ) cca 720-690 BC karakteristian po malim posudama , sferasti oblik aribalosi ( za dranje ulja\parfema ) stane u dlan preteno skifosi malih dimenzija dekorirani jednostavnim ivotinjskim motivima , rozetice , lotusov cvijet , manje-vie realno , imaginarno na tragu siluetnog slikarstva ; izmeu motiva se nalaze kao ispune mali rombovi , rozete i slino 2 ) SREDNJI PROTOKORINTSKI STIL 690-650 dijeli se na dva perioda : - I 690-670 - II 670-650 posude npr. tipa pikside . Glavna razlika je da se u veem omjeru javljaju motivi ( likovi) ivotinja ( lav ,pantera) a pred kraj ovog razdoblja ivotinjski likovi (motivi) se javljaju na sporednim djelovima posude ( npr. na rukama ) a glavni motivi postaju narativne scene te zapoinje II faza skifos poela upotreba bijele i crvene boje specijalno za detalje glave , tehnika urezivanja otro ilo za urezivanje obrisa figure , detalja glave do sloja gline . Ova je tehnika motivirana ( porijeklo ) iz rezbarenja bjelokosti ; aribalos mcmilan s lavljom glavom je super primjer iz sredine 7. st. bijelom i crvenim bojom visine 7 cm , ima 3 figuralna friza a na dnu je scena lova , u sredini su konjanici i glavna tema je borba hoplita 2 falange ; siluetna tehnika ali i detalji vojne opreme u raznim bojama ( smea , crvena , bijela ) . Druga posuda po vanosti je Kiivaza ( chigi ) s kojom zapoinje 3 ) KASNI PK STIL 650-625 produkcija PK stila traje 100-ak godina nije tipian proizvod korintske industrije Olpe ( vr al ne oinokoa , okrugli gornji dio ) naen u etruanskoj grobnici , ima tri

friza u gornjem su dvije vojske , u sredini je prikaz lova na lavove a na dnu je prikaz lova na zeeve = narativne scene atike posude su tipa : amfora , hidria kratere vee su - PK stil zavrava prelaskom u Korintski stil ; gubi na kvaliteti Korintsko slikaratvo sve vea potreba za izradom posuda je smanjila kvalitetu a Atenski majstori uzeli stil rovarenja crveno-bijelo i potisnuli korintski KORINTSKI STIL Pr. posuda tipa olpe ivotinje i sfinga , aryballos sa priakzom ivotinja i trkaa . Polikromni viebojni npr. javlja se i uta i ljubiasta boja PROTOATIKI STIL - Kraj 8. do kraja 7. st. - Karakteristike : osnovna razlika je u veliini i obliku posude pr. analatos hidria RANI P.A. STIL 700-675 - Jaa veza sa geometrijskim razdobljem ; 3 friza geometrijski oblik u najveem dijelu su figuralne scene divlje make , siluetno prikazivanje , prikaz plesa - Nema upotrebe otrog ila nego tek pred kraj 7. st. BC - Pr. isto analatos vaza/hidria sa priakzom : fantastinih bia , flore , plesa , trka dvokolica u ast pokojnika ; neke su sluile kao nadgrobni spomenik - Upotreba bijele i crvene boje mukarci su crveni a ene bijele SREDNJI P.A. STIL 675-650 - Karakteristian po izboru tema/motiva osim zagrobnih scena javljaju se prve prave scene grke mitologije i knjievnosti pr. slikar Polifema (psedonim) KASNI P.A. STIL 650-630 BC - U Ateni se izrauje posue koje imitira korintsko ( spec polimorf ) Zavrava oko 610 pojavom crno-crvenog atikog stila pr. slikar Nesosa ( pseudonim ) gorgone u trku i Heraklo ubija Nesosa olus ivotinjski motivi na ruicama ; jo se preferiraju velike posude 29.3.06. NONE nije mogao govoriti pa smo cijeli sat sluali seminar o kurosima i korama 5.4.06. CRNO FIGURALNO ARHAJSKO SLIKARSTVO Radi se nanoenjem boje kistom i urezivanjem detalja otrim ilom Za ono vrijeme revolucionarna metoda Od oko 630 Atena koristi tehniku urezivanja ; a sredinom 6. st BC e prevladati na tritu ( potisnut e korintski stil ) Poznato oko 20-ak tis. primjeraka samo atenske c.f. keramike do oko 100 tis. fragmenata TEHNIKA IZRADE : naprednija u odnosu na geometrijsko razdoblje ; zahtjevala je veliku vjetinu izrade i znanje . Glina s primjesom puno eljeza i malo vepnenca da se pri peenju oslobaa eljezo feroksit koji daje crnu boju te se mjea s drvenim ugljenom plus kinica u firnis smjesa gline ostavljena u kinici dok ne postane elatinska smjesa pogodan za slikanje . Izraivale su se posude iz vie djelova npr. serijski noga,trbuh,vrat pa su se poslije spajali na lonarskom kolu i slikale firmisom , crvenom i bijelom bojom , urezivanje , peenje u 2 do 3 faze : 1. faza peenje na temperaturi od 800 stupnjeva celzijusevih uz prisustvo kisika ( otvoreni dimljak ) te je crvenkaste boje u 2. fazi se dimljak zatvori ( nema kisika ) reoksidacija premazanu

u gusti crni firmis te 3. faza dijelovi koji nisu bili premazani crnim firmsom poprimili su crvenu boju a firmis ( crno ) je ostalo crno 2. razlog popularnosti je to za razliku od geometrijskog razdoblja pojavljuju imena pravih majstora i slikara ali nije bila opa praksa znamo 10-ak imena ; a nenapisana imena zamjenjujemo pseudonimima npr. po imenu keramiara npr. Andokides( pseudonim ) Andokidov slikar. Druga mogunost da ima naziv po figuri Kalos ljepukasti mladi koji je velian na brojnim posudama npr. Antimedes Antimedov slikar ; i trea mogunost prema zbirci di se uva najznaajnija posuda njegova opusa npr. Berlinski slikar ili iz vlasnika/biveg tog predmeta ili po specijalnom stilu npr. velike glave , izbaen lakat . Potpisuju se jer ta metoad oslikavanjasve popularnija i potpisi su kao logotip jame kvalitetu . primjer amfore sa prikazom kad Odisej osljepljuje Poliferma 2 friza trbuh i vrat 7.st. protoatiki , siluetno sliakrstvo MOTIVI : krajem 7 st. (630/`20)monumentalne narativne scene od protoatikog stila ivotinje , fantastina bia , ivotinjske figure u nizovima trake jedna iznad druge . S vremenom postaju ljudske figure pr. Heraklo , Perzej ; podjela muko crveno ene bijelo a tek je poslje razlika vidljiva preko odjee . Upotreba cvijetne dekoracije : lanac vijenaca s lotosovim cvijetom i palmeta , brljan lovor koriste ih za spajanje/razdvajanje scene ( frizova ) , divlje zvijeri ,sfinga , sirena ,kentauri , scena borbe pr. Herakla i Nesosa ( kentaur ) Najraniji masovni korpus grke mitologije vide se oruja , ukrasi na titovima , ratnik koji pobjeuje je lijevo i vs , motivi plesa ,zabave , scena banketa , komasta motiv pijanih golih mukaraca , scene sporta , ek unutar raznih radionica Bila je vea vanost keramiara od slikara jer se morao brinuti za nabavku matriajla , stanje na tritu , uspjeh izrade a nama je slikar danas vaniji KRONOLOGIJA : 1.faza najstarija pojava 630-600/10 630/20 pojavljuje se tehnika urezivanja dominiraju prikazi velikih ivotinjskih frizova jedan od najveih predstavnika 630/20 je bio tzv. Berlinski slikar , najbolji prijelaz protoatiko u atiko arhajsko crno figuralno ( najbolje pokazuje taj prijelaz ) detalje urezuje a slika kao prije protoatiki,rozete drugi predstavnik je slikar Nesosa ( naziv je dobio po borbi Herakla i Nesa , vee posude i ivotinje , preferira dvostruko urezane linije temelj atenskog slikarstva dodatno naglaavanje ( korintski stil ima samo jedan urez ) , jedan od prvih ene boji bijelo a mukarce crveno obojica stvaraju u vrijeme dominacije korintskog stila 2.faza razdoblje 600-570 po prvi put se poinju ozbiljno natjecati s korintom slikar Gorgone 600/580 najvei nasljednik Nesosa prikazuje vie ivotinjskih likova od ljudi slikar Sofilos najznaajniji u 2. razdoblju jer se prvi potpisuje pravim imenom ( 2 puta potpisan kao slikar i 1 kao keramiar preferira vee posude pr. dinos , vea upotreba boje , javljaju se teme iz knjievnosti enidba Peleja i Tetide koji su Ahilovi roditelji ; prvi primjer friza sa puno ljudskih figura 3. faza 570-550 BC potpuno zanemarivanje ivotinjski prizora Ergotimos Kleitias 2 potpisani na tzv. Fransoa vazu ( naena u oko 200 fragmenata ) , koja je otkrivena 1845.g. u Italiji u Etruanskoj grobnici . Tip kratera s volutama ukupno 270 ljudskih i ivotinjskih figura u 11 frizova , 121 natpis nad likovima ali i npr. natpis rtvenik , fontana . 1 friz je ispunjen fantastini biima a

ostali mitoloke teme , lov na Kalidonskog vepra od strane heroja . Minijaturno sliakrstvo vs Gorgone Inovacija prikaza osjeaja vide se emocije ive scene ( pr. kad oni ljudi silaze s broda gore ruke , bacanje u vodu) Slikar s akropole dobio naziv po jednom dinosu koji prikazuje borbu ratnika . Oko 570/60 ; Nearkos -do unuka Antenora mu ide obiteljska tradicija 4. faza 550/30 Vrhunac crno figuralnog stila Lidos , Amazis , Egzekija Lidos sauvan mu je potpis na dvije posude , zadnji tradicionalni atenski slikar sa velikim ivotinjskim frizovima Amazis potpisao 8 posuda , keramiar i slikar . Oboava urezivat fina obiljeja odjee , oruja . Jedan od prvih uveo scene svakodnevnog ivota pr. Menade i Dioniz Egzekija najvei , grupa E majstora pod njegovim utjecajem razvila , 550/30 , jedan od prvih pokuava prikazati odjeu u 3D ali mu to crno f. teh nedoputa te e to tek biti mogue uvoenjem crveno f. tehnike , pojava cjelovite slike u unutranjost posude ( oni dupini i brod okolo crveno ) . Nakon njega crno figuralni stil gubi na popularnosti

Nikostenov potpis je najei vie 10-aka a po stilu mu se mogu pripisati stotine posuda . Razvio je specijalni oblik amfore tzv. Nikostenova amfora IZA 530 DOLAZI CRVENO FIGURALNI STIL U RADIONICI ANDOKIDES ; Andokidov slikar predsatvnik bilinguarnog slikarstva jedna strana crno a druga crveno figuralna Obrisna tehnika figure u boji posude , okolo crno pa je onda naslikana odjea i detalji vjerniji prikaz draperije Zna se srest tehnika urezivanja koja s vremenom nestaje pa crveno figuralni postaje iskljuivo slikarski stil do 500 BC crno figuralni stil ostaje u upotrebi ali za siromaniji sloj koji si ga sada moe priutiti kad vlada crveni na Panatenejskim igrama svi su dobivali crno figuralne amfore