ANARZM'E GR

[Bu makale Liz Highleyman tarafndan 1988'de yazlmtr.] evirenin Notu: evirenin metine yapt eklemeler, aklamalar vb, [...] ile gsterilmitir. Anarizm Nedir ? Tarihte Anaristler Anarizm Ne Deildir ? Tartlan Baz Konular Modern Anarist Hareket indeki Akmlar Sonu

Anarizm Nedir ?
Anarizm yanl kavramlarla kuatlm bir siyasal felsefedir. Bunun temel nedeni ise anarizmin gerekten de basit sloganlarla ve parti izgileri ile ifade edilemeyen farkl bir dn tarzna sahip olmasdr. Gerekten de 10 anaristten anarizmi tanmlamalarn istersiniz, byk bir ihtimalle 10 farkl cevap alrsnz. Anarizm siyasi bir felsefe olmann tesinde; siyasi, pragmatik ve kiisel yanlar kucaklam bir yaam tarzdr. Anarizmin temel ilkesi, hiyerarik bir otoritenin --devlet, kilise, babaerkil yap ya da ekonomik elitler olsun-- gereksiz olmaktan te isel olarak insanolunun kapasitesinin azamiletirilmesine bir engel olduu ilkesidir. Anaristler genel olarak insanlarn kendi ilerini yaratclk, birlikte alma ve karlkl sayg temellerinde idare edebilme yetisine sahip olduklarna inanrlar. Gcn isel olarak zarar verici olduuna, ve yetkililerin (ing. authorities) kanlmaz olarak kendi karlar ile ilgilendiklerine, ve kendilerini seenlerin iyiliinden ziyade kendi glerini arttrmay hedeflediklerine inanrlar. Anaristler genelde ahlk'n kiisel bir konu olduuna, ve yasal ya da dini bir otorite tarafndan dikte (ABD anayasas gibi saygn yasalar(!) da dahil olmak zere) edilmi yasalar olmasndan ziyade, dier bireyler ve toplumun iyilii iin sahip olduklar ilgiye dayanmas gerektiine inanrlar. Anarist felsefelerin ounda bireylerin kendi davranlarndan sorumlu olduu belirtilir. Babeerkil idare ekline dayanan yneticiler, insanlar kendileri iin dnme ve davranmadan alkoyarak, elit zmrelerin onlar yerine karar verdii ve ihtiyalarn karlad bir sistemi dayatr; bu da insanln yitirmi bir kitlenin olumasn hzlandrr. Otorite kendisini haksz yere, en temel kiisel ahlki kararlarn alnmasnda dahi en son karar verici olarak kabul ettiinde, rnein ne iin ldrlebilecei ya da ne iin lmeye deer olduu gibi konularda (mecburi askerlik ve krtajda olduu gibi), insan zgrl llemez ekilde kstlanm olur. Anaristler pekok farkl bask eitleri arasndaki balantlarn farkndadrlar -cinsellik, rklk, okcinslik (ing. heterosexism), snflk ve milliyeti venizm gibi -ve bu nedenle de dierlerinin devam ettii bir ortamda belli bir tanesine kar mcadelede younlamann yararszlnn da farkndadrlar. Anaristler dnyay dntrmek iin kullanlan aralarn baarlmas arzulanan sonularla uyumlu olmas gerektiine inanrlar. Anaristler resmi organizasyonlarn varlnn gereklilii ve halen varolan ykc kurumlarn ancak iddet eylemleri ile bertaraf edilelebilecei gibi konularda farkl grlere sahip olmakla beraber, pekou sadece mevcut dzeni

ykmann bir ama olmad; yerine kurulmas hedeflenen daha insancl ve aklc yeni bir dzenin ekillendirilmesinin de nemli olduuna inanrlar.

Tarihte Anaristler
Anaristler tarih boyunca devrimci hareketlerde nemli roller stlendiler. 1789'da balayan Fransz devrimi aslnda gl proto -anarist unsurlara sahipti. PierreJoseph Proudhon, Peter Kropotkin, Mikhail Bakunin ve Errico Malatesta gibi isimler devrimci anarist teorinin gelimesine 19. ve 20. yzyllarda nemli katklarda bulundular. Anaristler 1905 ve 1917 Rus devrimci hareketlerinde nemli roller stlendiler, ancak Bolevikler dierlerini tasfiye ederek gc ele geirmelerinden sonra sk sk acmasz metodlarla bastrldlar. 1936 -1939 spanyol Devrimi en yaygn olarak bilinen anarist hareketlenmenin sahnesini oluturdu; anarko -sendikalist organizasyonlar (FAI ve CNT) ileyen, hiyerarik olmayan toplumsal ve ekonomik alternatiflerin olabilirliini gsterdiler. ABD'nde, ayn zamanda Meksika ve Latin Amerika'da, sendika hareketlerinde her zaman anarko-sendikalist etkiler grld (rnein Dnya Sanayi ileri -ing. Industrial Workers of the World- gibi). Emma Goldman ve Alexander Berkman gibi nde gelen anaristler, 1900'l yllarn bandaki pek ok radikal oluumun iinde yer aldlar. 1960'larn toplumsal deiim ve alternatif yaamtarz hareketlerinin iinde pekok anarist unsur lar bulunuyordu (feminist hareketler, homoseksellerin kurtuluu hareketi, sava -kart ve zgr konuma hareketleri gibi); ama bunlarn pekou Marksist/Leninist/Maoist akmlarca ya bastrldlar ya da glgede brakldlar.

Anarizm Ne Deildir ?
Anarizmin ne olduunu anlatma abasnda anarizmin ne olmadn incelemek yararl olacaktr: Komnizm: Pekok anarist komnalizm ve kolektivizm kavramlarna deer verse de, yakn zamanda ken komnist totalitarizmi reddeder, ya da daha doru bir ifade ile Marksist-Leninist komnist devleti. Marksistler ve anaristler arasndaki 1870'lerde balayan kopmann nedeni Marksistlerin farkl bir isim altnda otoriterizmi yaatma abalardr. Marksist-Leninist gruplar, anaristlerin anti-otoriter ve bireylere azami zgrlk ilkelerini tamamen ihll eden nc parti ve proleteryann diktatrl kavramlarna geleneksel olarak nem verirler. Geleneksel Marksizm devletin zaman iinde yok olacan tahmin etse de, komnist rejim uygulamalarnda tekrar tekrar grdmz gibi devlet gc zerinde younlatrmakta ve onu oluturanlar ise bask ve kendi konforlarna dknle saplanmaktadrlar. Hrriyetiler: Hrriyetiler sk sk anaristlerle kartrlrlar, aslnda pekok adan rtmektedirler. Her ikisi de bireysel zgrlk ve devletin yokedilmesi konularna nem verirler. Hrriyetilerin pekou birincil ncelii bireye verir, ve bilinli kendi karn dnme ilkesine dikkat ekerler. Pekok anarist ise karlkl yardmlama ve topluluun tm yelerinin durumunun iyiletirilmesi zerinde younlarlar. Hrriyetilik zellikle ekonomik bak asndan ele alnabilir; mdahale edilmeyen serbest piyasa kapitalizmine azami deer veren hrriyetiler (hatta baz taraftarlar kendilerini anarko-kapitalist olarak adlandrrlar), zel mlkiyetin korunmas uruna

g kullanlmasna olumlu bakarken, kiisel iktisadi kazancn azamiletirmesi abasn engelleyen her trl hkmet mdahalesine kar kar ve ayn zamanda ekonomik (yani parasal) olmayan her trl deeri de gzard ederler. Hrriyetiler bir yandan anti-devletilik taraftarl yaparken, dier yandan ise bir ok dier tahakkm ve hiyerari biimine kar kmazlar (hrriyeti felsefede her zaman "en iyi olan var olur" ya da "ekonomik olan doru olandr" gibi bir melodi duyulur); bu nedenle de toplumsal g ilikilerini, zellikle de ekonomik olanlar, radikal bir ekilde deitirmeyi amalamazlar. Anaristler ise her zaman daha fazla toplumsal bak asn temsil ederler ve zenginin oransz bir ekilde fayda salayp, daha az baarl olann ar zorluklarla karlat herhangi bir sistemi ykma taraftardrlar. Anaristler bireysel teebbs, zek ve yaratcla nem verirken; ayn zamanda da bu bahsedilen niteliklere daha az lde sahip olanlara da saygl ve adaletli davranlmas gerektiini savunurlar. Nesnelciler 01 ise hrriyetilerin ar bir eklini temsil ederler. Hrriyeti Parti seim sisteminin r eforme edilmesini, narkotik yasalarnn kaldrlmasn ve hkmet dzenlemelerinin azaltlmasn gibi konular savunan nispeten lml bir oluumdur. Hrriyetilerin pekou aslnda "minanarist"lerdir, yani asgari ve mdahaleci olmamak koulu ile bir eit hkmetin varolmas gerektiini savunurlar. Anarist bir toplumda ne tip bir ekonomik sistemin var olaca sorusu ise cevapsz kalr. Baz anaristler her trl sermaye ve piyasa ekonomisinin yklmas gerektiini savunurken, bazlar ise piyasa ekonomisi iinde tam katlmc demokrasi ve ii sahipliini geerli klan bir sistemi tercih ederler; keza dier baz anaristler ise eitli ekonomik sistemlerin birbirleri zerine hakimiyet kurma eilimine sahip olmadka bir arada var olabileceini savunurlar. Liberalizm: Bu lkede[ABD'de] sregelen siyasi kavramlar anarizmi solculukla, ve solculuu liberalizm ile e tutmaktadr. "Sol" kavram 1990'larda olduka sorunsal bir kavram haline gelmitir, nk bugn mevcut olan modern siyaset geleneksel sol (liberal) / sa (muhafazakr) eitlemelerinin dna dmektedir. Anaristlerin pekou "ilerici" amalar savunmakla beraber, bu anarizme geleneksel siyasi yelpaze iinde yer verilmesini gerektirmez. Baz teorisyenler bunu, ekonomik otoriterizmin ve toplumsal otoriterizm derecelerinin yatay ve dey eksenleri oluturduu bir matriks iinde ifade etmeye alrlar; yani genellikle ekonomik liberalizmi savunanlarn toplumsal liberalizme kar kt, ya da tam tersi durumun olduu bir durumu ifade ederler. Modern ilerici siyaset byk lde "politik bir kimlik" kavram etrafnda ekillenmitir; yani asli ilgi ve ibirlii rk, cins gibi temellerde ekillenir. Halen anaristlerin byk bir ksm da aslen siyasal kimlik zerinde ekillenmelerine ramen, daha ayrntl bir anarist felsefe insanlarn artk bu tip snflandrmalara gereksinimlerinin olmayaca bir gelecei amalar. Liberaller mevcut sistemin reforme edilmesini (oy verme, lobi faaliyetleri ve gsteriler dzenleme aralar ile) hedeflerken; anaristler daha radikal bir tutum iinde, btn bozulmu kurumlarn yenilenmesini ve devlet mdahalesinin hibir biimini iermeyen dorudan eylem yolu ile daha insancl bir sistemin oluturulmasnn gerekli olduunu savunurlar. Anaristler gerek evrimci gerekse devrimci deiikliklerin geerli olacan savunurken, toplumun yeniden dzenlemesini gerek anlamda baarmak iin hiyerarik tahakkm ilikilerinin nerede olursa olsun yok edilmesi gerektiinin farkndadrlar; bu tarihsel olarak liberallerin ncelik verdii bir konu deildir. Anaristler bu g ilikilerinin bizzat kendilerinin (ister kapitalist ya da komnist, isterse demokratik ya da totaliter olsun) sorunun kkenini oluturduunun, ve bu nedenle de zm iin bir temel olamayacaklarnn farkndadrlar. Baz anaristler, kk ve yerel gelimelerin bile deerli olduu inanc ile oy kullanma ve protestolara

dayanan aktivitelerin iinde yer alsalar da, asl olarak bunlarn ara basamaklar olduunun, gerek ve nihai deiimi baarmak iin bunlarn tesine geil mesi gerektiinin farkndadrlar. Nihilizm: Nihilizmin "her eye kar" slogannn aksine anaristler rasgele iddet, ykclk ve "her koyun kendi bacandan" dzensizliklerine kardrlar (ama her zaman bu tavr iinde olupta kendilerini anarist olarak nitelendirenler vardr). Anarinin kaos ile zde olduu fikri talihsiz bir kavram yanlmasdr, zellikle gce sahip olupta otoritenin dzeni salamak iin gerekli olduuna inananlarca yaylmtr. Anaristler etkin, organize ve adil bir toplumun hiyerarik olmayan, merkezden idare edilmeyen ve katlmc temeller zerinde baarl olabileceini savunurlar.

Tartlan Baz Konular

Anaristler pekok konuda nemli llerde birbirinden ayrlan grlere sahiptirler. Anlamazlk olan en nemli konulardan birisi bireye kar toplum sorusudur. Bireysel anaristler bireyin zgrlne asli nemi atfederken, anarko -komnistler (ve anarkosendikalistler) genel toplumsal grubun faydas stnde younlarlar; mutualistler [karlklar] ise bu ikisi arasnda bir konumdadrlar. deal anarist toplumda, toplumun ihtiyalarnn iinde yer alan bireylerin zgr isteklerini ve kendi kaderlerini tayin etme haklarn engellemeden adil bir ekilde karlanaca mit edilir. Ekoloji ve teknoloji konular da anarist hareket iinde tartmal konulardr. Klasik anarizmin grleri, geleneksel Marksizm'in bilim ve aklcln yeri hakkndaki deerlendirmelerine benzerlikler gsterir. Modern anaristlerin pekou da teknolojinin isel olarak ne iyi ne de kt olduunu sy lerler, ama teknolojinin onu kullananlar ve ondan etkilenenlerin yararna en iyi ekilde hizmet edebilmesi iin, toplumsal sorumluluk balamnda yakndan incelenmesi ve dikkatle uygulanmas gereine dikkat ekerler. Baz dier gnmz anaristleri ise tekn oloji-kart ve ekoloji-merkezli bir gr savunurlar (bunlarn en ar ular ilkelciler ve yeniLudditecilerdir); onlara gre anarist toplum sadece teknolojik ilerlemenin durdurulmas ve daha ilkel, yerellemi ve ekolojik olarak uyumlu yaam biimle rine dnlmesi ile baarlabilir. Milliyetilik konusu da yine dier nemli bir konudur. Genel olarak anaristler uluslararaslamann savunucusudurlar (ya da buna milliyetsiz-lik de denilebilir); ve milliyetilik ile vatanperverlii devletin insanlar suni ayrmlara tabii tutarak, paralayp kendi gcnn arttrma abasnn bir ifadesi olarak grrler. Nfusun dk katmanlar dnya apnda benzer sefillikler iinde yaarken, ulus-devlet bir takm elit zmrelerin karlarna hizmet iin oluturulmu kurumlardr. Buna ramen baz anaristler, smrc, yekpare imparatorluklar yerine otoriter olsa da kk lekli bamsz devletlerin var olduu bir durumun tercih edilirlii temelinde, belirli ulusal bamszlk hareketlerinin desteklenmesi gerektiini savunurlar (Orta Dou'da Filistinlilerin abalar, ABD'de siyah milliyetilii ve bastrlm olan yerli topluluklar).

Modern Anarist Hareket indeki Akmlar

Bugnn "anarist hareketi" pekok politik ve felsefi konularda ortaklklara sahip olan farkl hareketlerin toplam olarak ifade edilebilir. Zaman zaman klasik anarizmin ilkeleri zerine ina edilerek, zaman zaman da onlardan sapmalarla olumu gruplarn eitlilii, gnmz anarizminin ufkunu alabildiine geniletmi ve geleneksel anari kavramlarnn yeniden tanmlanmasn da beraberinde getirmitir. Anarko-feminizm, feminizm ile anarizmin ideallerini birarada eritir. Anarko -feministler kadnn serbestlemesi ve babaerkilliin rol zerinde klasik anaristlerden daha ok dururlar, fakat tabii bu (baz dier feminizm eitlerinin yapt gibi) dier bask biimlerinin dlanaca bir derecede olmaz. Btn kadn anaristler kendilerini anarko-feminist olarak nitelendirmezler, yine anarko-feminist birisinin kadn olmas da gerekmez --ayrm geni bir perspektifte, bir kimsenin deerlerinin ne lde "kadn merkezli" olduu ve tahakkmn hangi unsurlarna nem verdii noktalarnda tanmlanabilir. Gnmz siyasi hareketlerinin pekounda olduu gibi, cinsiyet ayrm halen zmlenememi bir konudur. Bylece hiyerarik ve babaerkil toplumsal dzen tarafndan dayatlan suni cinsiyet blnmelerinin anarist hareket iinde de sregelmesi, gerek eitliin salanmas ve anaristlerin hedefledii snrlarn yklmas arzusuna engel tekil etmektedir. Dier yandan bir ok kadn ise geleneksel olarak erkek-egemen olan hareketin iinde kadnlarn bir alann olmas gerektiini savunarak, birlik salanmadan nce kadnlarn endielerinin geerliliinin tannmas ve anarist felsefe iinde harmanlanmas gerektiine inanmaktadrlar. Anarko feministler kadn sorunlarna (kadnlara kar iddeti azaltmak amac ile pornografiye sansr uygulanmas gibi) devleti zmleri genelde reddederler, ve dorudan eylem ile kendinden-glenmeyi (ing. self-empowerment) savunurlar. Anarko-feminist organizasyon biimi merkezden-datlmaya, katlmc karar alma mekanizmasna ve tabanda eyleme verdii nemle karakterize edilebilir. Anarko -feministler genel olarak, insani potansiyelin tam anlam ile gereklemesinin ancak geleneksel cinsiyet rollerinin tesine geilmesi, faydal "eril" ve "diil" niteliklerin tm insanlarda gelimesinin ve tm ilikilerde eitliin desteklenmesi ile tam anlam ile gerekleebileceine inanrlar. Pekok modern anarist zgr irade ve kendi kaderini tayin hakk lklerini kendi kiisel yaamlarnda uygulama abasndadrlar. Bu eilim iinde cinsellik, aile ve kiiler aras ilikiler alanlarnda deiik seenekleri kabul etme konusunda bir vurgu gzlenmektedir. likiler resmi, dinsel ve toplumsal kstlamalarla snrlandrlmadan, zgr irade ve ilgili tm bireylerin anlamas temellerinde olmaldr. Bunlar arasnda pekok tuhaf [yaygn olarak bilinen, kabul edilenden farkl olan anlamnda] anarist de vardr --homoseksel, lezbiyen, kar cinse geen, ve belki de iftcinsiyetli; anarizmin geleneksel snflandrmalar ykmay ne karmas bu gibi geleneksel olmayan ve/veya marjinallemi cinsel kimliklere sahip olanlara uygun bir ortam yaratm gibi gzkmektedir. Aynen feministlerle olduu gibi, baz homoseksel/lezbiyen/tuhaf gruplar otorite kart ve dorudan eylem ilkelerini benimsemilerdir (rnein yeralt ine deiim programlarn organize eden AIDS eylemcileri ve FDA-onayl olmayan ilalar satn alma klpleri). Evlilik, babae rkil ekirdek aile ve zorunlu yeniden retim gibi geleneksel zorlamalarn sadece gc ve otoriteyi kontrolnde bulunduranlarn karna hizmet ettiinin farknda olan anaristler, bir takm geleneksel seeneklerin yansra okelilik, geniletilmi aileler ve komnal ouk yetitirme gibi baz yaratc ve gnlllk temelinde ileyen iliki biimlerine de nem verirler. Anaristler, devlet tarafndan onaylanmann aynen cinsiyet ilikilerine de uygulanmasna karlk olarak, hkmetin tamamen bu iin

dnda tutulmasn isterler. Anarist homosekseller tipik olarak ordu gibi baskc kurumlarda homosekselliin artmas abalarna da kar karlar. Klasik anarizmin ateizmi desteklemesinin aksine (byk lde geleneksel baskc dini kurumlara tepki olarak), modern anaristlerin birou tinsellie --hem yeni-pagan eitlerine, hem de geleneksel dinler iinde zgrleme teolojisine sahip olanlarna, nem vermektedirler. Bu, insani potansiyellerin azamiletirilmesinde aklcln yansra kltr, ve insan kiiliinin tinsel ve doast yanlarnn da ayrdna varldn gereinin bir yansmadr. Ahlk alannda, bu anaristler resmi ve ahlki otoritelerin onaylamasndan ziyade kiisel sorumluluun ve bakalarn dnmenin geerli olmas gerektiini savunurlar. Tinselci anaristler btn yaamn i ie gemi olmasn vurgularlar, ve inanlar ekolojik olarak hareket eden, doa-merkezli anaristlerle uyuur. Bununla beraber, anaristler arasnda "kutsallk" fikrine ve "ulu bir dzen" kavramna yaslanmann geleneksel hiyerari olgularn tekrar oluturacana; bu nedenle de insanolunun tam zgrln baarmasnn nnde bir engel tekil edeceine inanan gl bir anarist unsur vardr. Anarist lkler, punk, alternatif sanat, delilik (ing. rave), gezginlik ve radikal renci kltrleri iinde genlik iinde de temsil edilmektedirler. Bu gen insanlar, varolan tketim toplumunda gzlenen yaamdan yabanclama ve adaletsizlik sorunlarndan kurtulmak iin; dorudan eylem ilkesini uygulayarak kolektif yaama, arazi igali, bilgi dkkanlar gibi kendine yeterlilik aralarna dayanan; ve gda kooperatifleri, bamsz ve ticaret-d mzik retimi ve datm gibi ekonomik alternatifleri yaratan, direni topluluklar kurmaktadrlar. Bu gen insanlar klasik anarizmin ilkelerinin birounu (her ne kadar bu yafta altnda olmasa da) kabul ederek, direnme eylemlerinde ve gnlk yaamlarnda, otorite-kart ve kendi kaderini tayin etme ilkelerini uygulamaya alrlar. Baz gnmz anaristleri bu tip "yaamtarz"ndan sakna rak, geni bir toplumsal deiimi organize edebilecek daha formel gruplar ve ilikiler a oluturmak zerinde younlarlar. Anaristler formel olmayan bir defalk zine'ler karmaktan, kkl gemileri olan oturmu gazeteler ve kitap yaynclna kadar geni bir yelpaze iinde yaynclk projeleri ile ilgilendiler. Anaristler giderek artan bir ekilde internet ve dier elektronik iletiim aralarn kullanyorlar. Internet sk sk eylem dzeyindeki anarizmin bir rnei olarak nitelendirilir, gerekten de internet aslnda merkezi resmi bir otoritenin olmad koullarda bym ve gelimitir. Elektronik iletiim ulusal snrlar amak iin bir yol meydana getirmektedir; ve rk, cinsiyet gibi kltrel engellerin nemini azaltabilir. Bununla beraber, gid erek artan ekilde elektronik iletiime balanmann ekonomik engelleri tekrar ortaya karmas, "sahip olanlar" ve sahip olmayanlar" eklinde biliim-a toplumlar yaratmas tehlikesi de olumaktadr. Anaristler elektronik iletiimi faaliyetler organize etme, nemli haberleri yayma ve bilgi deiimi amac ile kullanmaktadrlar; elektronik-posta listeleri ve Usenet haber gruplarnn yansra Spunk Press elektronik arivleri gibi zahmetli projeler de yer almaktadr. Aka hkmetler net zerindeki zgrlkten korkmaktadrlar, ve bilginin serbest akn engellemek iin abalarn giderek arttrmaktadrlar (terrizm ve pornografiyi nleme zrn kullanarak). Baz anaristler ise, hem "aracl", yzyze olmayan etkileime, hem de teknolojinin ykc evresel etkilerine kar ktklar iin elektronik iletiime kar kmaktadrlar.

Sonu
zet olarak, anarizm bireyler ve gruplar tarafndan, ounlukla kendilerini aka "anarist" olarak nitelendirmeden, o ya da bu biimde uyarlanm, ok yanl ve gene l hatlar ile tanmlanm bir felsefedir. Anarizm bir kimsenin varlnn tm unsurlar ile ilgili olabilir. zgrlk, kendi kaderini tayin hakk, kiisel sorumluluk, dorudan eylem ve gnll, kooperatif alternatiflerin yaratlmasna nem veren anarizm; bir kimsenin dnyay dntrecek radikal ve nihai toplumsal deiim iin alrken, ayn zamanda kendi hayatn dntrmenin geerli yollarn salayacak ufuk ve esneklie sahiptir.
01

Nesnelcilik ( ing. Objectivism): Kant, Descartes ve Dekartlar insan zihninin bir tasarm saydklar, tasarmsal bir varlk olarak tanmladklar nesne'yi insan zihninin dnda ve ondan bamsz olarak varsaymlard. Zamanla bu bilimd olan bir yanszlk anlayna dnt. zellikle ada burjuva felsefesinin siyasal amalarnda yararlanmaya alt bu anlay, d gereklii hi bir deerlendirmeye bavurmakszn olduu gibi ele almay nerir. Bu anlaya gre bilim yansz olmal; rnein toplumsal deimeler snfsal adan deerlendirilmemelidir [n]. Liz Highleyman'dan, Biseksel Hareketin Ksa Tarihesi (1988) EVR: Anarist Bak Kaynak: An Introduction to Anarchism Liz Highleyman'n Kiisel Sayfas: Liz Highleyman