TME YETERSZL OLAN BREYLER

nsan, yorumlayarak be duyusu vastasyla itme alglayabildiklerini da insann beyninde evresini anlamlandrr. duyusu

alglamasna yardmc olan, evresindeki canllarla iletiimini salayan bir duyudur. nsanlar arasndaki iletiim, bir konuan, bir dinleyen ve ikisi arasndaki anlamay salayan bir arac ile gerekleir. Ses asndan ele alnacak olursa bu olay verici, alc ve ses dalgalar eklinde ifade edilebilir.

Konuann zihnindekiler, beyinden verilen komutla ve konuma organlarnca dinleyenin zmlenerek salanm olur. dil iitme seslerine dntrlerek araclyla aklamak aa beyne vurulduktan ular ve sonra burada olumas organlar

konuann

istedii

dncenin

TME YETERSZLNN NEDENLER NELERDR?

itme engeli vakalarnn %95inin doum ncesinde, doumda veya ocuk dili kazanmadan nce, %5inin ise ocuk dili kazandktan sonra olutuu bilinmektedir. itme engelinin nedenlerini doum ncesi, doum an ve doum sonras olarak snflandrabiliriz.

Doum ncesi Nedenler: Hamilelik dneminde annenin geirdii enfeksiyon veya hastalk Hamilelik dneminde annenin rntgen ektirmesi Hamilelik dneminde annenin ototoksik ila ve alkol kullanm Hamilelik dneminde geirilen kazalar Kan uyumazl Genetik faktrler Akraba evlilii (zellikle kzamkck, kabakulak, sarlk ...)

Doum An Nedenler:

Doum

srasnda

meydana

gelen

komplikasyonlar

(kordon

dolanmas, oksijensiz kalma ...) Dk doum arl Erken doum Bebekte kan deiimini gerektiren sarlk Doum srasnda ba, boyun ve kulakta grlen zedelenme

Doum Sonras Nedenler:

Orta veya i kulak yaplarnda zedelenme

ocukluk hastalklar (havale, menenjit, kzamkck, kzl...) 3 aydan fazla sren kronik orta kulak iltihab (otit) ocukluk yaralanmalar (kafatas krklar, atlaklar, ba veya

kulaklara iddetli darbe, ok yksek sese maruz kalma ve zarar verecek ekilde kulaa sokulan cisimler) Bunlara ramen iitme yetersizliinin nedeninin bilinemedii durumlar da vardr.

TMENN LLMES
itme engelli ocuun iitme kayb derecesini belirleyebilmek ve ocua aralarla uygun iitme cihaz seebilmek iin iitme aralar, duyarllnn kiiye sesli llebilmesi gerekir. itme duyarll odyometre (iitler) denilen yaplmaktadr. Odyometrik lm uyaranlar deiik iddet ve frekanslarda iletmeye yarayan aralardr. Bunlar sesleri gerektiinde sa, gerektiinde sol kulaa iletebilecek zelliktedirler. Ayrca baz odyometrik lm aralar sesi hava yolu ile ilettii gibi gerektiinde kemik yolu ile iletebilecek zellie sahiptir.

Odyometri ile elde edilen lm sonular iitme erileri biiminde kayt edilir. Odyometri ile elde edilen ve kiilerin iitme eik deerleri ile iitme alanlarn gsteren grafik eklindeki bu erilere odyogram denir.

TME VE TME ENGELNN SINIFLANDIRILMASI

itme ve iitme engeli deiik faktrler gz nne alnarak snflandrlmaktadr. Bu snflandrma, engelin derecesine, olu zamanna, nedenine, olu yerine, olu biimine ve sreenliine gre yaplabilmektedir. TME ENGELNN DERECESNE GRE SINIFLANDIRMA -10dB-15dB Normal 16dB-25dB Minimal itmede bir problem yoktur. Baz sesleri (alayan sesi, yaprak hrts gibi) duymada ve ayrdetmede gl 26dB-30dB Hafif vardr. Konuma seslerinin bazlarn duyabilme gl vardr. Fslt ile konuulanlar 31dB-50dB Orta duyamaz. Karlkl konumalar anlamada glk cihaz olmadan konumalar Sadece

eker. 51dB-70dB Orta-ileri itme 71dB-90dB leri 91dB ve zeri

anlayamaz ve takip edemez. Konuma seslerini duyamaz.

evredeki iddetli sesleri duyabilir. ok ileri Konuma seslerini duyamaz. ok yksek iddetteki sesleri duyabilir.

ok ileri derecede iitme kayb olan ve iitme cihaz kullanmas zorunlu olan bireyler sar, hafif ve orta derecede kayb olan bireyler ise ar iiten bireyler olarak tanmlanmaktadrlar.

TME ENGELN OLU YERNE GRE SINIFLANDIRMA itme engelli ocuklarda genel olarak iitme engelinin olu zamanna gre iki tr iitme kayb grlr. itme kayb ocuk dili kazanamadan ortaya kmsa dil ncesi iitme kayb, dili kazandktan sonra ortaya kmsa dil sonras iitme kaybndan sz edilir. TME ENGELN OLU YERNE GRE SINIFLANDIRMA ocuklarda genel olarak olu yerine gre be tr iitme kayb grlr. letim Tipi itme Kayb: D kulak veya orta kula etkileyen bir durum sonucu, sesin i kulaa iletilememesi sebebiyle meydana gelen iitme kaybdr. Sesin alglamasnda deil, sesin iletiminde bir sorun vardr. Orta kulak boluunda sv birikmesi sonucu oluan orta kulak iltihab, kulak kiri birikmesi, kulaa sokulan yabanc cisimler, iitme kanalnn imesi, yapsal anomali gibi durumlar iletimsel iitme kaybnn sebepleri olarak saylabilirler. Kula radyo sistemi olarak dndmzde, iletimsel kayplarda, mikrofon (d kulak) ya da iletici (orta kulak) ksmlarnn mkemmel olarak almamas sz konusudur. Genellikle bu tr iitme kayplarnda, tbbi mdahale ve uygun cihazlandrma ile olumlu sonular alnabilir. Duyusal-Sinirsel Tip itme Kayb: kulak ve i kulaktan beyne giden sinirlerin zedelenmesi sonucu meydana gelen iitme kaybdr. Bu tip kayplar iletim tipi iitme kayplarna gre genellikle daha ar ve kalcdr. Enfeksiyonlar, genetik etkenler ya da ila kullanm duyusal-sinirsel iitme kaybnn sebeplerindendir. Bu tr kayplarda radyo sistemi benzetmesini dndmzde alcnn iyi almamas sz konusudur. Mikrofon sesi alr ve iletici sesi ileterek grevini yerine getirir, ancak i kulak sesi alamaz ve grevini tam olarak yerine getiremez. Karma Tip itme Kayb: Bu tip iitme kayplar hem iletimsel hem de duyusal-sinirsel iitme kayb trlerinin bir arada grlmesidir.

Merkezi Tip itme Kayb: Merkezi sinir sisteminde meydana gelen bir zedelenme sonucu ortaya kan bir iitme kaybdr. D ve orta kulak grevini yapar, i kulak ve iitme sinirleri normal alr, fakat merkezde bir bozukluk vardr. Bu hasar bireyin sesleri alglamasn ve sese anlaml bir ekilde tepki gstermesini engeller. Psikolojik itme Kayb: itme organlarnn yaps ve ileyiinde bir bozukluk olmad halde iitme gereklemez. Bu gibi durumlar psikolojik iitme kayb diye adlandrlr. Bunun histerik sarlk, psikosomatik sarlk diye adlandrld da olur. ocuklarda psikotik durumlarla, yetikinlerde psiko-nevrozla birlikte grlebilir. Psikolojik iitme kayb ounlukla aniden oluur. Yukarda ad geen tm iitme kayb eitleri ila tedavisi veya cerrahi mdahale ile tedavi edilemez ise, geriye kalan tek zm iitme cihazdr. Her tr ve her derecede iitme kayb iin uygun olan bir iitme cihaz mutlaka vardr.

TME ENGELLLERDE CHAZLANDIRMA

itme Cihazlar itme cihazlar iitme engelli bireylerin ounluu iin, en etkili saaltm yaklamdr. Sesleri ykseltmek iin dzenlenmi olan itme cihazlar, mikrofon araclyla evreden gelen sesleri toplar, ykseltir ve bu ykseltilmi sesleri kullancnn kulana bir alc ile iletirler. itme cihaz sesi ykseltir ama iitme kaybn dzeltmez. Varolan iitme kalntsnn en etkili bir biimde kullanlmasna yardm eder. Odyolojik deerlendirmeler tamamlandktan sonra, birey iin en uygun olan iitme cihaz seilir. Tm iitme cihazlar mikrofon, ykseltici ve alc olmak zere ana ksmdan oluur ve pille alr.

TME CHAZI KULLANIMI

Her tip iitme kaybna ve iitme kayb olan her yataki bireye uygun bir iitme cihaz mutlaka vardr. Gnmzde gelien teknoloji ve erken tanlama sayesinde bebekler bile iitme cihazlarndan yararlanabilmektedir. Cihaz kullanmnda nemli olan, iitme kayb olan bireye en uygun iitme cihaznn seilerek cihaz kullanmnda srekliliin salanabilmesidir. itme cihazlar tam anlamyla doal sesi vermezler. Beynin yeni sesleri ayrt edip alglamas ve hatrlamas iin belirli bir zamann gemesi ve ocuun uygun eitimi almas gerekir. lk kullanlmaya balandnda, zellikle ocuklar cihaz takmay reddedebilirler. Sesleri ayrdetmeyi henz renmedikleri iin duyduklar sesler onlara anlamsz fazla ve rahatsz edici gelir. zellikle grltl cihaz ortamlarda ok rahatszlk duyarlar. retmenlerin

kullanmnda ocuklar tevik etmeleri gerekir. ocuun cihaz kullanm sresini arttrmak amacyla, retmen ve ailenin uygulayaca eitli dllendirme yntemleri, ocuun cihaza almasna yardmc olacaktr. Zaman iinde ocuk iitme cihazna altka seslerin ayrmna varacak ve iitme cihazndan yarar salama oran da artacaktr. Bylelikle ocuk cihaz kendisinin bir paras olarak grmeye balayabilecektir. Bu konuda retmenler ve aileler sabrl olmal, rencinin cihaza almas ve onu kendinden bir para olarak grebilmesinin zaman alacan hatrlamaldr. ocuk bydke, kula da byyeceinden belirli zaman aralklarnda gerekli kontrollerin yaplp, kulak kalbnn mutlaka deitirilmesi, eitim almaya baladktan sonra da dinleme seviyesi deieceinden cihazn ses ayarlarnn dzenli olarak ayarlanmas gerekir. Eer ocuun iki kulanda da iitme engeli varsa, her kulak iin ayr cihaz kullanlmaldr. ift cihaz kullanm ocuun iletiim becerilerinin geliiminde etkili olacak, sesin

ynnn tayinini kolaylatrarak eitim-retim ortamlarndan daha etkin bir ekilde yararlanlmasn olanakl klacaktr.

www.gallaudet.com http://education.qld.gov.au/curriculum/learning/

Cihaz kullanmnda dikkat edilmesi gerekenler: Kulak kalb: Eer kulak kalb kulaa uygun deilse veya

tam olarak yerine oturmuyorsa, bu durum renciye rahatszlk verebilir. Ayn durum kulak kalbnda bir hasar olduunda da geerlidir. Byle durumlarda cihazdan rahatsz edici tiz bir ses duyulur. Ayrca kulak kiri, kulak kalbn tkayarak ilevini yerine getirmesine engel olur. Bu nedenle belirli aralklarla kulak kalbnn cihazdan karlarak lk, sabunlu su ile temizlenmesi gerekir. Bitmi piller: retmenler ocuun tepkilerinin azalmasndan pillerin bitmi olduunun farkna kolayca varabilirler. Pillerin bitmeden deitirilmesi, rencilerin belli aralklarla azalan sesle kar karya kalmasn nleyecektir. Ayrca piller, art ve eksi ynlerine dikkat edilerek taklmaldr.

Cihaz kordonlar: Eer kordonda bir hasar var ise cihazdan hi ses kmaz, deitirilmeleri gerekir. Kordonlarn deitirilmesi kolay bir ilemdir. Ama kapama dmesi: retmenler dzenli olarak rencilerin cihazlarnn ak olup olmadn kontrol etmelidirler. renciler, cihaz ilk kullanmaya baladklarnda sklkla dmesini kapal tutma eiliminde olabilirler. renciler cihaz kullanmna altktan sonra, cihazn srekli ak olmas konusunda daha dikkatli olacak, cihazlarn kendileri kontrol etmeyi reneceklerdir. Buna ramen retmenler gnde en az bir kez cihaz kontrolne devam etmelidirler. Kulakta oluan yaralar: Kulakta bir enfeksiyon veya yara bulunmas durumlarnda cihaz kesinlikle kullanlmamaldr. renci rahatszlnn belirtilerini gsterdii anda, bir salk uzmanndan yardm alnmaldr.

renci, cihazn kaybetmemesi ve korumas konusunda bilinlendirilmeli ve gerekirse ya kk renciler iin cihaz, bir gzlk ipi yardmyla boynuna aslarak dmemesi iin nlemler alnmaldr. Ayrca cihaz kullanm konusunda ocuun ailesi bilgilendirilmeli, cihazn temizlii, nasl kontrol edilecei aileye retilmelidir.

retmenin bireysel iitme cihazlar konusunda yapmas gerekenler: Grsel kontrol: itme cihaznn iinde pilleri var m? Piller doru pozisyonda m? (+ ve kutuplar doru olarak yerletirilmi mi?) Kulak kalb temiz mi? Gstergeler (on off ve n/t) doru pozisyonda m ? Cihaz kordonunda bir problem var m ? Cihazn ses ayar doru seviyede mi? itsel kontrol : renciye Ses var m? diye sorulur. Eer renci bu soruyu anlamayacak dzeyde ise, rencinin arkasna geip el rpma , iki nesneyi birbirine vurma gibi etkinliklerle rencinin sese tepkisi kontrol edilir. Kontrol srasnda bireysel iitme cihazndan; Hi ses kmyorsa: Cihazn ama kapama dmesinin (power dmesi) ak olduundan emin olun. Eer dme kapalysa ak konumuna getirin. Cihazn sesini an. Cihazn pilini yeniden yerletirin.

Cihaz kordonunun hasarl olup olmadn kontrol edin. Srekli olarak ses kyorsa (tme slk sesi ) : Cihazn sesi ok ak olabilir, sesi ksn. Kulak kalbnn tkanm olup olmadn kontrol edin. Kulak kalbnn kulaa tam olarak yerleip yerlemediini kontrol edin. Kulak kalbnn ocuun kulana kk gelip gelmediini kontrol edin. Kulak kalbnn atlak ya da krk olup olmadn kontrol edin. Zayf ve bozuk bir ses kyorsa: Kulak kalbnn tkanm olup olmadn kontrol edin. Cihazn ses ayarlarn kontrol edin. Cihazn pillerini yeniden yerletirin. Kontrollerinize ramen cihazdan hi ses kmyor ise; - - renciye cihaz kullandrmayn, - - okulda teknisyen varsa, cihaz teknisyene gsterin, - okulda teknisyen yoksa, aileyi bu konuda bilgilendirerek gerekli nlemlerin alnmasn salayn.

TME

ENGELL

OCUKLAR

SADECE

TMES

YNNDEN

FARKLIDIR?

itme engelli ocuklar, iitme yetersizliklerinin zelliine bal olarak geliim srecinde baz farkllklar gsterebilirler. Ancak, bu onlarn iiten akranlarndan tamamen farkl olduu anlamna gelmez. Eitimdeki amalarmzdan biri de, iitme yetersizliine sahip ocuklarn, bu yetersizliklerinden doan farkllklar eitim ve retim ile en aza indirebilmektedir.

Dil Geliimi Dil geliimi, iitme engelli ocuklarn, en ok etkilendii geliim alanlarndan birisidir. iten ocukta dil kazanm, birbirine bal aamalardan meydana gelir. Buna gre; sesleri iitemeyen ve szel uyaranlar alglayamayan ocuun dil kazanm tam olarak gerekleemez.

Hayatn ilk yllarnda iitme engelli ocuklar, dil geliimi asndan iiten yatlarna benzer bir geliim gsterirler. ok ileri derecedeki iitme engelli bebekler, sadece grme alanlar iindeki nesne ve olaylarla ilgilenirken, iiten ocuklar, iittikleri seslere tepki verir, kendi kardklar sesleri duyarak, seslerini kontrol edebilirler. iten ocuklarla ebeveynleri arasnda ocuun kard sesleri, verdii tepkileri pekitirmeye, ynelik aktif bir iletiim hkm srerken, iitme engelli ocuklarn pek ounda bu durum daha farkl geliir. ocuunun engelli olduunu renen ailenin, ocukla szel iletiimi azalabilir. ocuun szel tepkilerinin az olmas, ailenin ocukla iletiimini etkiler. Ailenin kulland ifadeler ksa, basit, abartl bir hal alabilir. Bunun sonucunda, iitme engelli bebeklerde, ilk dnemlerde gzlemlenen ses karmalar yaklak 9 aydan sonra kaybolur, taklitler ortadan kalkar, sesin kaynana ynelme davran grlmez. iten ocuklar gibi tesadfi renmeleri gerekletiremez ve geliimlerini tamamlayabilmek iin destek eitime ihtiya duyarlar. itme engelli ocukla iletiimin azalmas, ocuun, sadece dil geliimini deil, bunun beraberinde sosyal ve duygusal geliimini de olumsuz ynde etkiler. Bu nedenle ne kadar zor olursa olsun, ocukla normal ve doal iletiime devam edilmesi ok nemlidir.

itme engelli ocuklar, dil geliimi asndan iiten akranlarna benzer bir geliim gsterdikleri iin eitimcilerin iiten ocuklardaki dil geliimi aamalarn (ek 1) bilmeleri nemlidir.

Bilisel Geliim Bilisel geliim srecinde dil, nemli bir yer tutar. itme engelli ocuklarn, dil becerilerindeki ve kavram geliimlerindeki yetersizlik, iitsel girdinin az olmas, bilisel geliim srecini de olumsuz olarak etkiler. Bu durum ocuun eitim ve yaant eksikliinden kaynaklanmaktadr. ocuk, dncelerini ifade etmede ve bakalarnn dncelerini anlamada engellerle karlar. Buna ramen iitme engelli ocuklar normal iiten akranlarndan bilisel becerilerde ok fazla geri kalm deillerdir. Erken tanlandklarnda ve erken eitime alndklarnda, bir ok ocuk, engeline ramen, akranlarn yalnzca birka yl geriden takip eder.

itme Engelli rencilerin Akademik Baar Dzeyleri Snf iindeki retimin en byk arac szel iletiimdir. Okulda retim, szl ve yazl dil araclyla yaplmaktadr. itme engelli ocuklar, dil ediniminde ve kavram geliiminde yaadklar glklerden dolay, okuma yazma gibi dilin kullanm gerektiren akademik becerileri kazanmada problem yaayabilmektedirler. Dile dayal olmayan akademik becerilerde ise iitme engelli ocuklarn iiten akranlarndan ok farkl olmadklar sylenebilmektedir. Okuma-anlama gibi dile dayal becerileri kazanmada yaanan sorunlarn altnda yatan bir neden, bu ocuklarn dillerinin gerek anlama boyutunda, gerekse ifade boyutunda yeterli bir ekilde gelimemi olmasdr.

itme engelli ocuklarn eitiminde en nemli drt faktrn erken tan, teknolojik gelimeler, aile eitimi ve okul eitimi olduu bildirilmitir. Bu ocuklarn alm olduklar tan, odyolojik hizmetler, aile eitimi ve okul eitimleri, dil geliimlerini dolaysyla ulatklar eitim dzeylerini ve sonuta da ilerideki yaamlarn ciddi bir biimde etkileyebilmektedir.

itme engelli ocuklar, eitim srecinde okumaya baladklarnda, yeterli olmayan dil geliimleri de dikkate alnarak, eitim ve retimde, bu ocuklara uygun ara-gerecin kullanlmas, en az snrlandrm ortamlarda eitim ve retimin gerekletirilmesi, bu ocuklarn baarlarn etkileyen nemli bir faktr olacaktr. itme engelli ocuklarn, yaantlara dayanan ve dil seviyelerine uygun, dili sadeletirilmi metinler ve ematik resimler gibi tm duyularna hitap eden, eitim ara ve gerelerine ihtiyalar vardr. retimde kullanlacak ara ve gerelerin ocuun, ailesinin ve toplumun ihtiyalarna uygun olarak seimi, belirlenen eitimsel hedeflere ulaabilmeyi kolaylatracaktr. Sosyal ve Duygusal Geliim ocuk doumdan itibaren ncelikle ailesi, daha sonra da yakn evresi ile etkileime geer. Aileocuk etkileimi, ocuun sosyal ve duygusal geliiminde en nemli faktrdr. letiim kurmak; aile ile ocuun dncelerini, toplumsal deerlerini, sosyal hayat paylamas sonucunu dourur. Aileler, ocuklarnn engelini fark ettikten sonra reddetme ve inkar gibi ocukla iletiimlerinin azalmasna neden olan bir takm srelerden geerler. Bu durum ocuun sosyal ve duygusal geliimine olumsuz bir zemin oluturur. Aileyle olan iletiimin giderek azalmas zaman iinde toplumla olan iletiime de yansr. Bu durum da ocuun sosyal ve duygusal geliimini olumsuz olarak etkiler. ocuun sosyal ve duygusal geliiminde, akranlar ile retmenleri de nemli rol oynarlar. Akranlarn ve retmenlerin, engelli ocukla kolay ve etkili iletiime girmesi ile ocuk sosyal kurallar, konumada kullanlan kurallar, farkl durumlara uygun tepki vermeyi,

kiilerle yakn ilikiler kurmay renebilir. Buna ramen eer ocukla iletiim kurulmuyor ya da iletiim iin ok az zaman harcanyorsa, ocuun sosyal evrenin bir paras olmas, olumlu benlik algs gelitirmesi gibi konularda problemler yaanr.

itme engelli ocuklar, ihtiyalarn szl olarak ifade etmede yetersiz kalrlar. Aileleri ve arkadalar onlarn duygu ve dncelerini anlamakta zorlanrlar. Byle durumlarda iitme engelli ocuklar kendilerini kt hissedebilir ve bu ocuklarn kendilerine olan zgvenleri zedelenebilir. ou kez, topluma uyum salamada zorluk eker, kendilerini soyutlanm hissedebilirler. Kk yatan itibaren iitme engelli ocuklara, iiten ocuklardan farkl davranmayarak, onlar engellerine ramen bu toplumun etkin bireyleri haline getirebilmek iin okul ve aile ibirlii yapmal, ocuk iin mmkn olan en uygun renme ortamlar salanmaldr.

TME ENGELLLERDE KAYNATIRMA ETM

Kaynatrma; zel eitim gerektiren bireylerin, yetersizlii olmayan akranlar ile birlikte eitim ve retimlerini resmi ve zel; okul ncesi, ilkretim, orta retim ve yaygn eitim kurumlarnda srdrmeleri esasna dayanan, destek eitim hizmetlerinin saland zel eitim uygulamalardr. Tanmdan da anlalaca zere kaynatrma, engelli rencinin sadece genel eitim ortamna yerletirilmesini ieren bir sre deil beraberinde destek hizmetleri, uygun plnlamalar ve eitli dzenlemeleri gerektiren

teknik bir uygulamadr. Bu uygulamann amac, engelli ocuklarla normal yatlarn eitsel ve sosyal ynden btnletirebilmektir. Kaynatrma uygulamalar; zel gereksinimi olan bir rencinin, en az kstlayc ortamda eitim hizmetlerinden yararlanabilmesi, dier bir deyile, eitim gereksinimlerinin en iyi ekilde karlanaca ve normal yatlaryla olabildiince fazla bir arada bulunaca eitim ortamna yerletirilmesi esasna dayanmaktadr. Kaynatrma, her tr ve dzeyde engele sahip renciler iin gerekli bir uygulamadr. Tm engel gruplarnda olduu gibi iitme engellilerin eitiminde de kaynatrma uygulamalarnn nemli bir yeri vardr. Bu dorultuda iitme engelli renciler asndan bakldnda; iitme engelli renciyi, iiten akranlarn, iiten rencilerin ve iitme engelli rencinin ailelerini kaynatrmaya hazrlama, iitme engelli renci iin en uygun eitimi en az kstlayc ortamda salama, iitme engelli rencileri bireysel gereksinimlerine gre deerlendirme, iitme engelli rencinin normal snftaki eitiminde karlaabilecei problemlere ilikin olarak snf retmenine ve okul personeline yardmc olma, esaslar kaynatrma uygulamalarnda nem kazanmaktadr. Kaynatrmann Yararlar: yi plnlanm ve gerekleri yerine getirilmi bir kaynatrma uygulamas iitme engelli ve iiten rencilerle birlikte bunlarn aileleri iin de nemli yararlar salayabilir.

itme engelli renciler asndan kaynatrmann yararlar itme engelli ocuk, akranlarn gzleme, model alma, taklit etme, i birlii kurma, paylama ve karlkl iletiim kurabilme frsatlarndan yararlanm olur.

 itme engelli ocuklarn, yalarna uygun konuma ve dil modelleri gzlemleme frsatlar artar, dolaysyla dili renmeleri kolaylar. itme engelli ocuklarn hem sosyal hem de szel etkileimlerinde art olur. itme engelli ocuklarn dil, motor, sosyal-duygusal, bilisel ve kiilik geliimi gibi geliim alanlar desteklenir, akademik ve psikososyal geliimlerinde olumlu ynde etkili olur. itme engelli ocuklar, toplumda bamsz yaam iin gerekli olan pek ok beceriyi dzenlenen etkinlikler iinde ya da oyunlar srasnda renebilirler. itme engelinden kaynaklanan ve bireyin toplum tarafndan dlanmasna neden olabilen davranlarn azalmasn salar, iitme engelli ocuun sosyal kabuln, uyumunu ve etkileimini arttrr. itme engelli ocuun, bir arkada grubuna katlarak eitli etkinliklerde bulunmas ve kabul grmesi kendine olan gvenini arttrr, bamsz bir birey olmasna katkda bulunur. Bu durum ocuun ayn zamanda bir toplulua ait olma ve deerli olma duygularn pekitirir. itme engelli ocuklarn insanlar arasndaki farkllklar ve benzerlikleri dorudan gzlemleme frsat olur.

iten renciler asndan kaynatrmann yararlar: iten ocua, toplumda kendisinden farkl bireyler olduunu ve onlarla nasl etkileime gireceini retir. iten ocuun, bireyler aras farkllklardan kaynaklanan korku ve endielerinin azalmasn salar. iten ocuklarn yardm etme, destek olabilme, ynlendirme, ibirlii kurma, paylama, baz durumlarda retmen roln stlenerek engelli arkadan tevik etme gibi olumlu davranlar gelitirebilmelerini salar. Engelli arkadana model olmann ya da ona yardmc olabilmenin getirdii sorumluluk, iiten ocua kendine gven duyabilme konusunda da olumlu kazanlar salar, kiisel geliimini destekler .

 Dier insanlarn ihtiyalarna kar daha duyarl ve toleransl olmay, engelli bireylerle ilikilere deer vermeyi renir.

itme engelli rencinin ailesi asndan kaynatrmann yaralar Aileler, ocuklarnn yeni beceriler kazandn, davranlarn kontrol edebildiklerini ve ocuklar iin bir eyler yapldn dndklerinde kendilerini daha iyi hissederler. Aileler, ocuklarnn performans hakknda retmene bilgi vererek, eitim programlarnn amalarnn belirlenmesinde katkda bulunarak, ocuklarnn eitim srecinde aktif olarak yer alabilirler. ocuklarnn okul ve evresi tarafndan kabul ile onlarn yalnz kalaca, ihmal edilecei konusundaki endieleri ortadan kalkar. Gelecee daha umutla bakarak ocuklarnn geliimine daha ok katkda bulunmaya aba gsterirler. Kendi ocuklarnn akranlaryla ayn haklara sahip olduunun bilincine varrlar. ocuklarn akranlaryla kyaslamadan kendi iinde gsterdikleri geliimlerle deerlendirmeleri gerektiinin farkna varrlar.

iten rencilerin aileleri asndan kaynatrmann yararlar iten rencilerin ailelerinin, farkll olan bireylerin ailelerinin, toplum iinde yaadklar sorunlara kar duyarl olmalarn salar. Engelli bireylere ve ailelerine kar nyarglarndan kurtulmalarna yardmc olur. Kaynatrma uygulamas sonucunda ocuklarnn dier bireylere kar tutumlarnda ve kendilerine olan gvenlerinde meydana gelen olumlu gelimeleri grerek kaynatrma konusunda olumlu tutum gelitirebilirler.

KAYNATIRMAYI BAARIYA ULATIRAN ETMENLER Kaynatrma program ile engelli bireyin var olan performansnn, en st dzeye karlmas yaplan mmkndr. Bunun bir gerekleebilmesi takm iin kaynatrma eitim ortamlarnda dzenlemelerin

yaplmas gerekmektedir. Okul Personelinin Kaynatrma Yaklamn Benimsemesi Okul idaresi, kaynatrma snf retmeni ve okuldaki dier tm personelin kaynatrmaya ynelik olumlu ve destekleyici bir tutum iinde olmas kaynatrma uygulamalarnn baarya ulamasnda nemli bir etkendir. Bu dorultuda, okul idaresi, snf retmeni, rehber retmen ve okulun dier tm personeli kaynatrma rencisinin tm okul tarafndan kabulnde, zerine deni yapmaldr. ncelikle, kaynatrmann engelli rencilerin hakk olduuna inanlmal, gerekli plnlamalar ve dzenlemeler yapldnda bu rencilerin gerekletirebilecekleri en yksek baarya ulaabilecei unutulmamaldr.. Kaynatrmaya Hazrlk Kaynatrma programna balanlmadan nce iitme engelli ve iiten rencilerin, retmenlerin, iitme engelli ve iiten ocuklarn ailelerinin program hakknda bilgilendirilerek, hazr bulunuluklarnn salanmas gereklidir. iten ocuklarn hazrlanmas: retmenlerin, iiten ocuklara, snfa yeni katlacak olan renci hakknda bilgi vermeleri gerekir. itme engelli rencinin baz yetersizlikleri olduu, fakat bunun yan sra birlikte bir ok ey yapabilecekleri, iitme cihaz ve cihazn ilevi, iitme engelli arkadalarna nasl yardmc olabilecekleri ve toplumda onlar gibi iitme engelli birok kiinin bulunduu anlatlmaldr. iten ocuklar, iitme engeli, kullanlan iitme cihazlar ile ilgili olarak film, fotoraf ve kitap vb. ara gerelerden de yararlanlarak bilgilendirilmelidir. Bylece rencilerin iitme engelli arkadalarna kar olumlu bir tutum

gelitirmeleri salanmaya allacak, bu da iitme engelli ocuun snf ortamna uyumunu ve kabuln kolaylatracaktr.

Engelli ocuklarn ailelerinin hazrlanmas: Engelli ocuu olan ailelerin endielerini azaltmak ve onlar kaynatrma program hakknda bilgilendirmek iin; engelli ocuun kaynatrma programnda karlaabilecei glkler, programn zellikleri, okul ve snfn zellikleri, ocuun okul ortamndaki gvenlii, ailenin evde yapmas gereken destek eitim hakknda onlara bilgiler verilmelidir. Ayrca kaynatrma sresince aileler dzenli aralklarla okula davet edilerek, ocuun geliimi hakknda bilgilendirilmeli ve dier ailelerle etkileimde bulunmalar salanmaldr.

iten ocuklarn ailelerinin hazrlanmas: iten ocuklarn aileleri, snftaki engelli rencinin zellikleri, yeterlilik ve yetersizlikleri, snfa uyumu gibi konularda bilgilendirilmelidirler. Bu aileler, engelli ocuklarn aileleri ile tantrlarak birbirlerine destek vermeleri salanabilir. Ayrca bu ailelerin, snfta iitme engelli bir rencinin varlyla kendi ocuklarnn olumsuz ynde etkilenebilecei, snf dzeninin bozulabilecei, retimin aksayabilecei ve retmenin sadece kaynatrma rencisi ile ilgilenerek dierlerini ihmal edebilecei ynndeki kayglar olabildiince azaltlmaya allmaldr. Bunun iin retmenin, gerek kaynatrma uygulamasnn ierii gerekse bireyselletirilmi eitim programlarnn nitelii konularnda onlar bilgilendirmesi uygun olacaktr.

retim Plnlarnn Bireyselletirilmesi retim plnlarnn bireyselletirilmesinde, iitme engelli rencinin gereksinim ve ncelikleri dikkate alnarak tm alanlardaki (rnein, okuma-yazma, matematik, vb.) performans dzeyinin belirlenmesi sz konusudur. Kaynatrmaya alnan iitme engelli rencinin destek eitime ihtiya duyduu alanlar belirlenerek renci iin uzun dnemli ve ksa dnemli hedeflerin belirlenmesi gereklidir. renci iin belirlenen amalar dorultusunda okulda yaplan etkinlikler hakknda aile bilgilendirilmeli, evde yaplabilecek almalar saptanarak aile bu konuda ynlendirilmelidir.

Kaynatrma retmeninin Yapmas Gerekenler: Kaynatrma retmeni, baarl bir kaynatrma uygulamas iin etkili bir snf ynetimine ihtiya duyar. Kaynatrma uygulamas yaplan bir snfta etkili bir snf ynetimi iin; itme engelli renci dahil her rencinin yapamadklarna deil yapabildiklerine younlalmal, her renci dier akranlar ile deil kendi iinde gsterdii gelime ile deerlendirilmelidir. rencilerin baarlar annda dllendirilmelidir. itme engelli renci, retmeni takip etmekte ve anlamakta zorluklarla karlaabilir. Bu nedenle snf iinde bir takm ortam dzenlemelerine gidilerek, iitme engelli renci, tahtay ve retmeni rahatlkla grp iitebilecei, grltden uzak bir yere oturtulmal ve rencinin dersi kolay izlemesi salanmaldr. retmen, renciyi soru sormaya tevik etmeli, ders ilenilerinde tekrarlara yer vermelidir.

renmeyi kolaylatrabilmek iin materyal kullanmna zen gsterilmeli, retimde kullanlan materyaller ocuklarn yaamndan seilen, grsel materyallerle desteklenmelidir.

Konulara uygun geziler dzenlenerek konu retimleri pekitirilmelidir. Okulda anlatlan derslerle ilgili olarak aileye bilgi verilmeli, aile evde yapabilecei etkinlikler konusunda ynlendirilmelidir. itme engelli renciyle konuurken az hareketleri abartlmamal, dier rencilerle konuuyormu gibi konuulmaldr. itme engelli rencinin akranlarn ve retmenini model alarak konumasnn geliecei unutulmamal ve renci rencide edilmeden syledikleri anlalmaya allmaldr.

Snf iinde iitme engelli rencinin istek ve duygular nemsenmelidir. itme engelli renciye soru sorarken, nce yapabildikleri sorulmal daha sonra yapamadklarn retme yoluna gidilmelidir. itme engelli rencinin zellikleri ve cihaz hakknda dier rencilere bilgi verilerek snf iinde kabul salanmaldr. itme engelli rencilerin snf dzeyine gre geri kald konularda kaynak oda desteinden yararlanmas salanmaldr. iten rencilerin ailelerinin snfta iitme engelli bir rencinin varl ile kendi ocuklarnn ihmal edileceine dair kayglar ve iitme engelli rencilerin ailelerinin kendi ocuklarnn uyumuna ynelik kayglar, gerektiinde rehber retmen veya dier uzmanlardan destek alnarak giderilmelidir.

Snfnzda kaynatrma programna dahil olan iitme engelli renciniz varsa zel Eitim Hizmetleri Ynetmeliini okuyarak bilgi edininiz.

DESTEK ZEL ETM HZMETLER Kaynatrma uygulamalarnn yarar salayacak ekilde yrtlmesinde, destek zel eitim hizmetlerinin nemli bir rol vardr. Destek zel eitim hizmetleri, kaynatrma uygulamasndan yararlanan iitme engelli renciye ve/veya retmenine salanan zel eitim hizmetleridir. Bu hizmetler rencinin gereksinimleri dorultusunda uygulanan eitim destek hizmetleridir. Kaynatrma uygulamasna dahil olan iitme engelli rencinin eitim

gereksinimlerinin tm devam ettii snfta karlanamad durumlarda kaynak oda uygulamasndan yararlanlmas uygundur. itme engelli renci, belirlenen derslerde ve uygun grlen saatlerde snftan karlarak kaynak odada bireysel veya grup eitimi eklinde yrtlen almalardan yararlanmas salanr. Ayrca, kaynak oda eitimi ile snftaki eitimin tutarl olabilmesi ve kaynak oda uygulamasnn amacna ulaabilmesi iin kaynak oda retmeni ile snf retmeninin yakn iletiim ve i birlii iinde olmalar gerekir.

Snf ii yardm, destek zel eitim kapsamna giren dier bir uygulamadr. Gerektiinde kaynatrma uygulamasnn yrtld snfta, zel eitim retmeni ya da yardmc retmen tarafndan snf-ii yardm salanabilir. Snf ii yardm uygulamasnda snf retmeni snfn geri kalan ile ders ilerken, yardmc retmen kaynatrma rencisi ile bireysel alr ya da tam tersi bir ekilde snf retmeni kaynatrma rencisi ile ilgilenirken yardmc retmen snfn geri kalan ile ders yapabilir. Yaplacak fiziksel

dzenlemeler ve uygun plnlamalar snf ii yardm uygulamalarnda kabilecek aksaklklar nleyecektir.

itme Engelli ocuu Olan Ailelerin Ortak zellikleri Her ailenin kendine has zellikleri vardr ancak yaplan aratrmalarda iitme engelli ocuu olan ailelerin baz ortak zellikler gsterdikleri de saptanmtr. itme engelli ocuu olan ailelerin genel zellikleri ve konuyla ilgili neriler ksaca yle sralanabilir: Bu ailelerde iitme engelli ocua ynelik olarak bir takm yanl tutumlar Anne babalar ar koruyucu ya da ar ihmal eden bir tutum iine girerek, ocuklarnn geliimlerini olumsuz ynde etkileyebilirler. ocuklarnn yapabileceklerini kstlayarak kendine gven duygusunun gelimesine engel olabilirler. Ayrca ocuun temel ihtiyalarnn karlanmas iin uygun ortam salayamayabilirler. Anne babalarn ocuklarndan beklentileri yksek olabildii gibi onlarn hibir ey yapamayaca konusunda nyarglar gelitirdikleri de grlmektedir. Her iki durumda da, ocuun kendi zellikleri ve yeterlilikleri dorultusunda Bu deerlendirilmesi nemli bir etkendir. Anne babalar, ocuklarnn varln veya ocuklarnda bir engelin bulunduunu inkr edebilmektedirler. Bu inkr sreci aileden aileye gre farkllk gsterir. Ksa bir sre devam edebildii gibi bir mr boyu bu inkr yaayan aileler de bulunmaktadr. Aileler, ocuklarn normal akranlar ile kyaslayan bir tutum gsterebilirler. Bu durum, ocuun evresindekilere olumsuz duygular beslemesine sebep olabilmekte ve sosyal geliimini olumsuz ynde etkileyebilmektedir. itme engelli bir ocua sahip olan ailelerde, anne babann birbirlerini sulama davranlarnn olduu da grlebilmektedir. Ebeveynlerin birbirlerini karlkl gerektii konusunda aileler bilgilendirilmelidirler.

grlebilmektedir. Bu tutumlar:

bilgilendirme, iitme engelli ocuklarn benlik kavramlarnn geliiminde olduka

sulamalar nedeniyle aile ii geimsizlikler gzlenebilmekte, hatta bu sebeple paralanan ailelere rastlanabilmektedir. Ailelerin, iitme engelli ocua kar bu yanl tutumlar, ocuun zihinsel, sosyal, duygusal ve psikolojik temel ihtiyalarnn karlanamamasna sebep olabilmekte, geliimlerini olumsuz ynde etkileyebilmektedir. itme engelli ocua sahip ailelerin, genelde sosyo-ekonomik

seviyesinin olduka dk olduu grlmektedir. Aileler genellikle balangta ocuklarnn engelleri ve bunun nedenleri hakknda bilgi

sahibi olamadklar gibi, yetersiz ve yanl bilgi edinmi de olabilirler. Bu konuda bilgi sahibi olmann onlarn en doal hakk ve ihtiyac olduu unutulmamal ve uygun eitim, danmanlk hizmetleri ile bu hak ve ihtiyalar olabildiince erken karlanmaldr. itme engelli ocua sahip olan aileleri genel anlamda bilgilendirmenin yannda,

duygusal olarak desteklenmeye ve rahatlatlmaya ihtiyalar olduu unutulmamaldr. Aileler, gerektiinde konu ile ilgili uzman kiilere ynlendirilmelidir. Aileler, iitme engeli konusunda gerekleri kabul etmede zorluk ekebilirler. Eitim ve

danmanlk hizmetleri ile ailelerin durumu kabullenmelerine yardmc olunmaldr. Eitimden umulan yararlarn salanabilmesi iin, okulda yaplan almalarn evde de

devam ettirilmesi gerekir. Eitimde srekliliin salanabilmesi asndan ailelerin, okulda ve snfta yaplan almalar ile evde yapmalar gerekenler konusunda bilgilendirilmesi nemlidir. Aileler, zellikle ocuklarnn gelecekleri hakknda byk endie iinde olabilirler.

ocuklarnn gelecei iin yapabilecekleri konusunda ynlendirici bilgiler verilerek onlarn bu kayglar azaltlabilir.

RETM STRATEJLER TME ENGELL RENCLERN KARILAABLECE ZOR DURUMLAR

ORTAM DZENLEMES NASIL OLMALIDIR? TME ENGELL RENCLERLE LETM KURARKEN NELERE DKKAT EDLMELDR

RETM STRATEJLER itme engelli ocuklarn eitiminde, bilgi ve beceri retiminin mmkn olduunca grsel aralarla desteklenmesi, eitim ortamlarnn dzenlenmesi ve akran etkileimine imkn salanmas olduka etkilidir. Ayrca yaayarak renmenin, renilenlerin kalclndaki nemi dnldnde, uygulamaya dayal aktif renmenin iitme engelli ocuklarn eitimindeki nemi olduka dikkat ekicidir. Ortam Dzenlemesi Eitim ortamnn uygun olarak dzenlenmesi iitme engelli ocuun retim srecini olumlu ynde etkileyecektir. rencinin iitme cihaz, stma ve havalandrma sistemlerinin sesleri, eya tama, sandalye ve sra gcrts, dardan gelen trafik grlts gibi arka plndaki sesler dahil tm sesleri ykseltir. Bu durum rencinin

dikkatini datarak sesleri ayrt etmesini gletirebilir. Eitim ve retimin etkili bir ekilde gerekletirilebilmesi iin, snf yaltmnn yaplm olmas nemlidir. Bunun iin: Zeminin hal ile kaplanmas, Zemin hal ile kaplanamyorsa, masa ve sandalyelerin ayaklarnn sesi nleyici herhangi bir malzeme ile kaplanmas, Duvarlarn strafor ya da baka bir malzeme ile kaplanmas, Camlarla ilgili ses yaltmnn yaplmas, Kap ve pencerelerin sk sk yalanmas, Istma ve havalandrma sistemlerinin sessiz olarak almasnn salanmas gerekir. rencilerin birbirlerini ve retmeni rahata grebilecekleri ekilde (U veya yarm daire) oturmalar salanmaldr.

Eer bu oturma dzeni salanamyorsa iitme engelli ocuun retmenini grebilecei, konumasn rahata takip edebilecei bir yere oturtulmas gerekir. Snf iindeki klandrma yeterli olmal ve retmenin yzn glgede brakmamaldr. renci retmenin yzn ve tahtada yazlanlar net olarak grebilmelidir.

Uygulamaya Dayal renme iten rencilerin, genelde dersin ilk 10 dakikasnda %70 orannda dikkatlerini toplayabildikleri halde son 10 dakikada bu orann %20ye kadar dt bilinmektedir. itme engelli renciler, iitemedikleri iin dikkatleri abuk dalabileceinden dolay bu oranlarn daha dk olabileceini sylemek mmkndr. Bu durumda iitme engelli rencilerin derse olan ilgilerini canl tutabilmek, aktif katlmlarn salamak etkili ve kalc bir renmenin gerekleebilmesinde nemlidir. rencilerin en iyi yaparak ve yaayarak rendikleri unutulmamaldr. Bilgi aktarmlarnda yalnzca szel ifadeler kullanmak yerine, grsel materyal destei ile birlikte, iitme engelli ocuk iin eitimsel yaant ortamlar hazrlanmaldr. itme engelli ocuklarn yaayarak, grerek edindii bu yaantya ve uygulamaya ynelik deneyimler, onlarn kavram ve dil edinimini kolaylatracak, renmeyi kalc kld gibi elenceli bir hale getirecektir. Bir tarih olaynn veya bir hikyenin ileniinde drama ynteminin kullanlmas, retimin deneylerle desteklenmesi, Plnlanan gezilerin snf iinde ilenen konulara paralel olmas, rencileri soru sormaya tevik eden etkinliklerin plnlanmas, Frsat eitiminden yararlanlmas

uygulama ve yaantya dayal renmeye verilebilecek rneklerden bazlardr. Eitsel Deerlendirme ve retimin Plnlanmas retim srecinde eitsel deerlendirme, retimin plnlanmas ve uygulamalar sonrasnda belirlenen hedeflere ulalp ulalmadnn belirlenmesinde nemli bir yer tutar. retim ncesi eitsel deerlendirme yaplarak rencilerin performans dzeyleri belirlenir. Daha sonra bu deerlendirmeler dikkate alnarak, her rencinin ncelikli gereksinimleri dikkate alnarak bireyselletirilmi eitim programlar hazrlanr. Bu dorultuda retim plnlar da hazrlandktan sonra, rencinin performans dzeyine uygun olan basamaktan retime balanr. retimin plnlanmasnda, uygun eitim ortamnn oluturulmas, kullanlacak materyallerin belirlenmesi, uygun yntem ve tekniklerin seilmesi ve ilgili etkinliklere yer verilmesi, eitim ve retimin baarsnda nemlidir.

rencilere, uygulama

rendikleri

bilgileri

kullanma

ve

olana

salanmasnn,

renilenlerin

kalclnda etkili olduu unutulmamaldr.

Materyal Kullanm renme ortamnda deiik materyallerin (oyuncaklar, pratik gnlk nesneler, doal malzemeler, artk materyaller vb.) bulunmas ve retimde grsel destek salayacak ara ve gerecin (grafik, video, slayt, televizyon, bilgisayar, sralama kartlar, haritalar, resimler vb.) kullanlmas, iitme engelli ocuklarn eitiminde daha etkili sonular alnmasn salayacaktr. Eitim ortamlarnda renciler bu materyalleri kullanma konusunda tevik edilmeli, gerek deneyimlerle renmeleri desteklenmelidir. Bir elma resmine bakarak elma hakknda edinilen bilgi yeterli deildir. Ancak gerek bir elma tanma deneyimleri varsa elma resmi iitme engelli ocuklar iin bir anlam tayabilir. Bu yzden, ocuklarn nesneleri tm duyularyla aratrmalar, ilikileri dorudan deneyim yoluyla kefetmeleri desteklenmelidir. Bir materyali deiik ekillerde kullanabilme frsat, iitme engelli rencilerin deiik deneyimler yaamalarn salarken yaratclklarnn geliimine ve yeni kavramlar kazanmalarna olanak salayacaktr. Bylece renciler, deneyimlerini kendi szckleriyle ifade ederek dili kullanma frsat bulabileceklerdir. Mmkn olduu lde tepegz veya benzeri sunum ara, gerelerinin kullanm, iitme engelli ocuun hem yazlanlar okuyup, hem de retmeni takip etmesini kolaylatracaktr. Tepegz vb. ara ve gerecin bulunmad ortamlarda, anlatlacak konunun ana hatlarnn, rencilerin grebilecei byklkte bir fon kartonuna veya tahtaya yazlmas iitme engelli ocuk asndan kolaylk salayacaktr. Akran Etkileimi ve birliki renme

retim srecinde, rencilerin birbirleri ile etkileime girerek, gerektiinde birbirlerini model almalar salanarak, birlikte alabilmeleri iin frsat yaratlmas, akran etkileiminde nemlidir. Farkl seviyedeki rencilerin bir araya getirilerek kk alma gruplarnn (kmlerinin) oluturulmas da ibirliki renmede esastr. birliki renme, eitim ve retim faaliyetlerinin etkin olarak gereklemesine yardmc bir retim stratejisidir. birliki renme ve akran destei iin; alma gruplar oluturulurken farkl zellik ve dzeydeki rencilerin bir araya getirilmesine dikkat edilmesi, Gruptaki her ocuun kendi grevini ve sorumluluunu bilmesi, Grup almasnn sonucunda, her rencinin bireysel olarak baarya ulamasnn salanmas, Grup almasnda her rencinin etkin rol almasnn salanmas. Farkl dzeydeki rencilerin yan yana oturmasna dikkat edilmesi

gereklidir. Bylece renciler akademik ve sosyal alanlarda birbirlerine destek olacak, retmenin snf kontrol kolaylaacaktr.

retmenin derse balamadan nce bireysel iitme cihazlar konusunda yapmas gerekenler: retmen derse balamadan nce rencinin derse katlmaya hazr olup olmadn kontrol etmek iin ncelikle rencinin cihazn kontrol etmelidir. Bu kontroller grsel ve iitsel olarak yaplmaldr. Grsel kontrol: itme cihaznn iinde pilleri var m? Piller doru pozisyonda m?(+ ve kutuplar doru olarak yerletirilmi mi?) Kulak kalb temiz mi? Gstergeler doru pozisyonda m ? (on off ve n/t )

 Cihaz kordonunda bir problem var m ? Cihazn ses (volume) ayar doru seviyede mi ? itsel kontrol : renciye Ses var m ? diye sorulur. Eer renci bu soruyu anlamayacak dzeyde ise rencinin arkasna geip el rpma , iki nesneyi birbirine vurma gibi etkinliklerle rencinin sese tepkisi kontrol edilir.

itme Engelli rencilerin Karlaabilecei Zor Durumlar ve Alnabilecek nlemler itme engelli rencilerin szel ynergeleri yanl anlamas sk rastlanan bir durumdur. Ynergelerin tahtaya yazlmas, yanl anlamay nleyecektir. O gn yaplacaklarn tahtaya yada bir panoya yazlmas da renciye yardmc olmak asndan yararl bir yoldur. renciler, retmeni dinlerken/izlerken ayn anda konuyu tahtadan ya da kitaptan takip edemeyebilirler. Bu yzden konu ile ilgili nemli noktalar karabilirler. Bu adan, ncelikle rencilerin retmeni takip etmesi salanmaldr. Kaynatrma snflarnda ise, rencinin bir ya da iki arkada, srayla ders notlarn onunla paylamas konusunda organize edilebilir. Eer ders yksek sesle okunarak ileniyorsa iitme engelli renci iin okuyan kiinin yerini tayin etmek ve metni takip etmek zor olacaktr.

Okumaya balamadan nce okunan metin ve metni okuyan kiinin renciye gsterilmesi yararl olacaktr. Dersler ilenirken kullanlan makine tr ders ara-

gerelerinden kan grlt rencilerin, retmenin sesini ayrt etmesini engeller. Ayrca bu tr cihazlarn kullanld ortamlarn karanlk olmas rencilerin dudaktan okumasn engelleyecektir. engelli ocuklarn Bu nedenle, eitim dikkate ortamlarnn uygun dzenlemesinde ve kullanlacak ara gerecin seiminde, iitme zelliklerinin alnmas olacaktr. Yeni bir konuya geildiinde, konunun iitme engelli renciler

tarafndan daha iyi anlalabilmesi iin retilecek yeni szcklerin ve ilgili terimlerin, konunun zorluk derecesine gre tahtaya yazlmas yararl olacaktr. itme engelli renciler, szck ve kavram daarcklarnn yetersizlii nedeniyle baz ders konularn okuyup anlamada zorlanabilirler. Bu nedenle, ders konularn ieren anlatmlar retmen tarafndan yalnlatrlmaldr. Gerektiinde nemli grlen yerlerin altlar izilerek rencilerden sadece bu ksmlar okumalar istenmelidir. itme engelli rencilerin rendiklerini ok abuk unuttuklar

gzlenmektedir. Bu nedenle derslerin ileniinde konu tekrarlarna arlk verilmelidir. itme engelli rencilerin iin kapasitelerini farkl uygun en iyi ve ekilde disiplin

kullanabilmeleri alanlarnda yaplmaldr.

renciyi

geliim eitim

deerlendirerek

plnlamalar

 Uygun eitim ve retim ortamnn hazrlanmasnn iitme engelli rencilerin eitiminin kalitesini arttraca unutulmamaldr.

itme Engelli rencilerle letiim Kurarken Dikkat Edilmesi Gerekenler rencilerle konuurken gz hizasna gelecek ekilde ayakta durun veya oturun. Konuurken, ders anlatrken snfta dolamayn. Tahtada yaz yazarken konumayn. ok yksek sesle veya fsldayarak konumayn, ses tonunuzun normal olmasna dikkat edin. Konuurken baka ynlere bakmayn. Konuurken anlalr ve ksa cmleler kurun. Konunun ak ve anlalr olduundan emin olun. Konuurken cmlelerinizi eksik brakmayn, tamamlayn. Konutuunuzda ortamn ok grltl olmamasna dikkat edin. Konuurken aznz elle veya kt gibi her hangi bir eyle kapatmayn. Konuurken yznzn rencilere dnk olmasna dikkat edin.

rencilerle konuurken aranzdaki mesafenin ok uzak veya ok yakn olmamasna dikkat edin. In yznze doru gelmesine dikkat edin, karanlk bir ortamda rencilerin sizin yznz grmesi ve anlattklarnz takip etmesi zorlaacaktr. Konuurken kullandnz jest ve mimiklerinizin abartl olmamasna dikkat edin. Konuurken dikkat datc vcut hareketlerinden kann. rencilerin her trl etkinlie katlmn salayn. Gnlk programnz dzenli olarak uygulayn, iitme engelli renciler, gn ierisinde ne yapacaklarn bilirlerse kendilerini daha gvende hissederler. Baz iitme engelli renciler, garip gelen sesler karabilirler. Kendileri kardklar bu sesleri duymadklar iin farknda deillerdir ve bu sesler rahatsz edici olabilir. Onlar uygun bir ekilde rktmeden uyararak bu sesleri karmalarna engel olun.

itme engelli rencilere sizi ve arkadalarn daha iyi grebilmek ve iitebilmek amacyla oturduklar yeri deitirme imkn salayn. Sakin ve sabrl olun ve rencilerinizle kuracanz iletiimin zaman alacan unutmayn.