REPUBLIKA SRPSKA UNIVERZITET U ISTONOM SARAJEVU FAKULTET POSLOVNE EKONOMIJE BIJELJINA

SEMINARSKI RAD TEMA: Kriza u funkcionisanju Evropske unije

Kandidat: Mentor: Maja Predojevi 189/08 Spasoje Tuevljak

Bijeljina, Januar 2012.god..

Prof. dr

SADRAJ
1. UVOD..............................................................................................................................3 2. EKONOMSKA KRIZA U EVROPSKOJ UNIJI...........................................................4
2.1 Efekti ekonomske krize u EU............................................................................................5 2.2Dunicka kriza.....................................................................................................................5

3. NOVA KRIZA U EU.......................................................................................................6 4. Kriza u Europi se odraava na Zapadni Balkan ..........................................................7

4.3. EU obnavlja preferencijalne trgovinske mjere za zemlje Balkana................................8

5. Kriza u EU ugroava i standard Srbije..........................................................................8

5.1. Veze Srbije sa zemljama pogoenim krizom...................................................................8

6. Evropska unija i njen uticaj na BiH..............................................................................9

6.1. Kriza u evrozoni ugroava i BiH.....................................................................................9 6.1. Pom od EU......................................................................................................................11

7. POTPISAN PRISTUPNI UGOVOR SA HRVATSKOM............................................12

7.1. Danski pokret: Hrvatska ne treba ulaziti u EU!............................................................12

8. Novi fiskalni sporazum EU..........................................................................................14

8.1. Novi sporazum e ukljuivati 23 drave EU..................................................................14 8.2 EU izvodi lanice pred sud zbog budetskog deficita.....................................................15

ZAKLJUAK....................................................................................................................16

1. UVOD
Evropska unija (skraeno: EU) je unija (zajednica) dvadeset sedam evropskih drava. Unija je oformljena pod sadanjim imenom Ugovorom o Evropskoj uniji (vie poznatim pod imenom Mastrihtski ugovor 1992. godine. Mnogi aspekti EU su postojali i prije potpisivanja ovog ugovora, preko raznih organizacija oformljenih '50. godina dvadesetog veka. Politike aktivnosti Evropske unije se ispoljavaju u mnogim sferama, od politike zdravstva i ekonomske politike do inostranih poslova i odbrane. U zavisnosti od razvijenosti svake zemlje ponaosob, organizacija Evropske unije se razlikuje u razliitim oblastima. EU je definisana kao federacija u monetarnim odnosima, agrokulturi, trgovini i zatiti ivotne sredine; konfederacija u socijalnoj i ekonomskoj politici, zatiti potroaa, unutranjoj politici; i kao meunarodna organizacija u spoljnoj politici. Glavna oblast na kojoj EU poiva je jedinstveno trite koje se bazira na carinskoj uniji, jedinstvenoj moneti (usvojenoj od strane 12 lanica), zajednikoj agrokulturnoj politici i zajednikoj politici u sferi ribarstva.Unija nema pravo da premjesti dodatna ovlaenja drugih lanica na sebe bez doputenja odreene lanice. Isto tako, odreeni broj lanica rukovodi samostalno svojim politikama od nacionalnog interesa, kao to su inostrani poslovi, odbrana, valuta. Zahvaljujui ovakvom ustrojstvu, Evropska unija se ne moe definisati ni kao internacionalna organizacija ni kao konfederacija ili federacija. Moglo bi se rei da je sui generis cjelina. Trenutni i budui status Evropske Unije je predmet velike politike panje unutar nekih lanica EU. Od 1. januara 2007. EU ima 27 zemalja lanica. Ukupna povrina tih 27 zemalja je 3.892.685 km. Da je jedinstvena zemlja, bila bi sedma po redu drava u svijetu po povrini. Broj graana EU (pod uslovima Mastrihtskog sporazuma) u 27 zemalja je otprilike 485,5 miliona (2007). Bila bi dakle trea po redu poslije Kine i Indije, da se radi o pravoj dravi. U periodu od 1952/1958. est osnivakih zemalja EU bile su: Belgija, Francuska, Zapadna Njemaka, Italija, Luksemburg i Holandija. Dvadeset i jedna budua zemlja su im se pridruile u "talasima proirenja" Danska, Republika Irska i Velika Britanija (1973), Grka (1981), Portugal i panija (1986), Austrija, Finska i vedska (1995), Kipar, eka Republika, Estonija, Maarska, Latvija, Litvanija, Malta, Poljska, Slovaka i Slovenija (2004), Rumunija i Bugarska (2007). Hrvatska, Turska i Makedonija su zvanini kandidati. Evropska unija s Hrvatskom i Turskom pregovara od 2005. godine. Makedonija jo eka zvanini poetak pregovora. Drave, kao to su npr. Norveka i vicarska ne ele pristupiti EU. Norveka to ne eli uiniti jer je narodnim referendumom odbaeno njeno prikljuenje, ponajvie zbog euroskepticizma, dok npr. vicarski razlozi lee u tradiciji te drave koja je vjekovima uvala neutralnost. Norveka i vicarska imaju posebne bilateralne sporazume sa EU, to im omoguava bescarinsku zonu, te na taj nain njihova izolovanost od EU ne predstavlja probleme sa ekonomskog aspekta.

2. EKONOMSKA KRIZA U EVROPSKOJ UNIJI

Nakon to su u posljednjih 12 mjeseci odrani brojni sastanci na visokom nivou u vezi s nastojanjima da se rijei dunika kriza u eurozoni, situacija na kraju 2011. godine bila je gora nego na njenom poetku. Izmeu neizvjesnosti po pitanju sposobnosti 17-lane eurozone da prebrodi previranja u svom sadanjem obliku, te po pitanju budunosti same zajednike valute, oekuje se da e Evropa ponovo potonuti u recesiju. Dunika kriza, koja je 2010. godine zapoela u Grkoj, proirila se na Irsku i Portugal i nastavila ka sredinjim dravama eurozone, kao to su Italija i panija, po ekonomiji trea i etvrta drava eurozone. U prolih 12 mjeseci, meunarodne agencije za davanje rejtinga dale su niu ocjenu mnogim zemljama EU, ukljuujui i Kipar i Grku. Takoer su ukazale na to da bi ak i Francuska, druga ekonomija u tom podruju, mogla izgubiti svoj rejting na nivou trostrukog A. Osiromaena Grka je u 2011. godini potonula jo dublje, dok joj prijetnja od platne nesposobnosti visi nad glavom kao Damoklov ma. Suoena sa ve ogromnom i i dalje rastuom dravnom zaduenou, ta zemlja je prihvatila niz mjera tednje kako bi smanjila javnu potronja. Vidjevi da se sve vie novca uzima iz njihovih depova, uz rastuu nezaposlenost, Grci su odgovorili masovnim protestima i trajkovima. Krajem oktobra, lideri eurozone usuglasili su u principu novi paket finansijskog spasa, u vrijednosti od 130 milijardi eura, kako bi pomogli toj balkanskoj zemlji da odagna opasnost od bankrota. Tokom najnovijeg samita 27-lanog bloka 9. decembra, 17 lidera eurozone odluilo se za poveanu fiskalnu integraciju i jau koordinaciju ekonomske politike. Oni su se takoer usuglasili da bi se sve zemlje za koje se utvrdi da kre pravila EU po pitanju javnog deficita i dravnog duga trebale automatski suoiti sa sankcijama. Bugarska, Rumunija i sve ostale lanice Unije koje ne koriste euro, osim Britanije, izjavile su da e se pridruiti tom dogovoru, ije potpisivanje se oekuje u martu nakon pregovora koji e biti usmjereni i na postojee i na budue mehanizme finansijskog spasa u eurozoni. Evropski lideri takoer su se na samitu usuglasili po pitanju toga da je komponenta uea privatnog sektora, kojom se privatni povjerioci primoravaju da preuzmu 50% gubitka po osnovu svojih sredstava u Grkoj, imala negativne posljedice i da se vie nee koristiti.

2.1 Efekti ekonomske krize u EU

Svjetka ekonomska kriza se na zemlje EU odrazila padom ekonomske aktivnosti u 2009. godini, koja se ogleda u padu drutvenog bruto proizvoda, padu proizvodnje, poveanjem stopa nezaposlenosti, padu izvoza, te smanjenim bruto investicijama u privatni sektor.1 Promjene nivoa industrijske proizvodnje u kombinaciji sa stopama smanjenja izvoza u privatni sektor su znacajan pokazatelj dubine ekonomske krize koja je pogodila evropske zemlje Da bi se suocila sa efektima krize, EU je preduzela opsezne mere sadrzane u Evropskom planu ekonomskog oporavka koji obuhvata finansijske pakete pomoci, fiskalne stimulanse i privremenu podrsku tesko pogodjenim sektorima, te posebno ugrozenim skupinama. 2

2.2 Dunicka kriza

Dunika kriza, koja je prije dvije godine izbila u Grkoj otkriem stvarnih dometa javnog deficita koji je vlada prikrivala, proirila se na Portugal i Irsku, a u 2011. zahvatila Italiju i paniju te zaprijetila padom kreditnog rejtinga Francuskoj i ak Njemakoj. Otkako je financijska kriza krenula 2007., iz Sjedinjenih Drava prerasla je u gospodarsku krizu, recesiju, a danas duniku, politiku i socijalnu krizu. est je premijera od tada palo u lanicama Europske unije (Grkoj, Italiji, panjolskoj, Irskoj, Portugalu i Slovakoj). U Italiji i Grkoj vlast je povjerena tehnokratima koji e pod budnim pogledom Europske komisije i Meunarodnog monetarnog fonda provesti dramatine mjere tednje. U takvu ozraju populisti jaaju, a javno nezadovoljstvo buja na ulicama. Godina 2012. bit e stoga odluujua jer eurozona nije dovoljno snana da istodobno finansijski ozdravi Italiju i paniju. Italija e u 2012. morati nai 400 milijardi eura, od ega 150 u prvome tromjeseju. Zato ve poetkom 2012. eurozona mora izgraditi uvjerljivu protupoarnu zatitu eli li izbjei eksploziju eura, predviaju strunjaci. Neki od njih ne dvoje u ishod, uvjereni su da e euro propasti jer je prevelik jaz izmeu sjevera Europe koji vjeruje u proraunsku disciplinu i mediteranskih zemalja koje ele politika rjeenja za gospodarske probleme.

Evropska komisija The EU s response to support the real economz during the economic crisis an overview of Member States recoverz measures, Jul, 2009. 2 European Commission, A European Economic Recovery Plan, Novembar, 2008.

3. NOVA KRIZA U EU
Evropska unija preduzima zakonske mere protiv Maarske u vezi sa novim zakonima usvojenim u Budimeti, za koje Unija tvrdi da su u suprotnosti sa evropskim zakonodavstvom. To je najnoviji dogaaj u nizu koji preti da ugrozi maarsku ekonomiju, dok raste bojazan da se evropska dunika kriza iri prema istoku. Evropski komesari raspravljaju o jo jednoj krizi koja stvara pukotine u Evropskoj uniji. Posle jueranjeg sastanka, predsednik Evropske komisije oze Manuel Barozo je izjavio da je vreme da se preduzmu mere protiv zakona usvojenih u Maarskoj, koji su po svemu sudei protivni zakonodavstvu Evropske unije. Kolegijum je upravo odluio da pokrene prekrajni postupak protiv Maarske u vezi sa tri teme: nezavisnosti nacionalne Centralne banke, zakona o penzionisanju sudija i nezavisnosti slube za zatitu podataka. Procenjuje se da se u maarskoj prestonici okupilo oko dve hiljade ljudi koji su traili istupanje iz Evropske unije. Canad Segedi, lan Evropskog parlamenta, okomio se na predsednika Evropske komisije. Na problem je to ljudi kao to je Barozo, koje niko nije izabrao, preputaju evropske drave milosti globalnih finansijskih institucija. Maarska je okupirana. Ankete pokazuju da raste podrka za maarsku ekstremnu desnicu, upravo dok se zemlja bori da ne ode pod steaj. Razgovori Maarske i njenih kreditora, Evropske unije i Meunarodnog monetarnog fonda, prole godine su propali. Nil ering je ekspert iz analitike grupacije Kapital ekonomiks. Maarska nije deo eurozone. Njena valuta, forinta, naglo je izgubila vrednost. S obzirom da i dravne obveznice gube vrednost, maarski premijer Viktor Orban je bio primoran da se preko volje okrene kreditorima i zatrai finansijsku pomo. U okolnostima pozajmljivanja velike koliine strane valute koje je Maarska preduzela krajem protekle decenije i krize koja se krka u eurozoni i jakih trgovinskih i finansijskih veza sa zapadnom Evropom, sve je to oigledno veoma eksplozivna kombinacija.

4. Kriza u Europi se odraava na Zapadni Balkan

Kao to je to bio sluaj sa prethodnim kriznim valom, i nove ekonomske turbulencije u EU odrazit e se na gospodarski rast na Zapadnom Balkanu. Zato iz Svjetske banke savjetuju ovim zemljama da se dre u umjerenoj zoni" Iako su globalna kriza i turbulencije u eurozoni potresle i ekonomije drava nastalih raspadom nekadanje Jugoslavije, dublja integracija u EU i dalje, dugorono gledano, ostaje najbolja perspektiva za dalji gospodarski rast Zapadnog Balkana, navodi se u najnovijem izvjetaju Svjetske banke. To je ujedno i prvi polugodinji izvjetaj Svjetske banke posveen direktno ovoj regiji. Zemlje zapadnog Balkana koje nisu u EU podlone su posljedicama previranja u eurozoni, kae se u nedavnom izvjetaju Svjetske banke. Trgovina je jedna od glavnih oblasti u ekonomijama regiona koja e biti ugroena ukoliko bi se situacija pogorala, to bi takoer moglo dovesti do pada direktnih stranih ulaganja u tom dijelu Evrope. 4.1. Ekonomijama balkanskih zemalja preporuen obrambeni modalitet A kada je u pitanju nastupajue ekonomsko desetljee u EU, scenariji se kreu od loih ka katastrofalnim. Jedno je sigurno, Europa se vie ne moe vratiti na situaciju prije krize, niti e moi rijeiti probleme bez znaajnijih reformi sustava. Sve to e se odraziti i na zemlje Zapadnog Balkana, kako u gospodarskom tako i u integracijskom smislu. Male i otvorene ekonomije zemalja Zapadnog Balkana imat e malo kontrole nad nadolazeim kriznim valom, koji e se osjetiti kroz trgovinu, direktne strane investicije i bankarski sektor, kako je utvreno na predstavljanju izvjetaja Svjetske banke. Ekonomski problemi sa kojima e se suoavaju zemlje Zapadnog Balkana u velikoj mjeri su 'vanjske prirode' i nalaze se izvan njihove kontrole. One nisu te koje su zapoele krizu u eurozoni i akcije koje sada moraju poduzeti su uglavnom obrambene prirode. U tzv. obrambene metode ubrajaju se kontroliranje nacionalnog manjka kao i javnih i vanjskih dugova drava, a u ovom trenutku Crna Gora, zatim Srbija i BiH najblie su tzv. crvenoj liniji, kada je su pitanju dravni novani manjci. 4.2. Proirenje kao rizik ili dio rjeenja za EU? S druge strane, u integracijskom smislu, regija e, u situaciji kada je EU okrenuta samoj sebi i vlastitim reformama, morati urediti vie toga, a pod teim uvjetima kako bi dola pred vrata Unije koja, u tom trenutku, vjerojatno vie nee izgledati kao danas. I dok postoje oni koji u daljem irenju EU vide potencijalni novi teret, ima i onih koji na proirenje ne gledaju kao na dio rizika za EU, ve kao na dio rjeenja za postojeu krizu, obrazlaui to injenicom da je svaki novi val proirenja donio Europi novi podsticaj gospodarskog rasta. Oni preporuuju zemljama Zapadnog Balkana da, kroz reforme, postanu poeljniji partneri i ne daju EU razlog da im kau ne.

4.3. EU obnavlja preferencijalne trgovinske mjere za zemlje Balkana EU je 30. decembra odluila da obnovi preferencijalne mjere za Albaniju, Bosnu i Hercegovinu, Hrvatsku, Makedoniju, Srbiju i Kosovo do 2015. godine. Preferencijalne mjere, koje su istekle krajem decembra 2010. godine, omoguit e bescarinski pristup bloku za gotovo sve proizvode iz regije. Svi izvoznici e imati mogunost da zahtijevaju naknadu za dabine plaene tokom 2011. godine.

5. Kriza u EU ugroava i standard Srbije

Kriza u Italiji, Grkoj i Sloveniji u Srbiji bi najvie mogla da se odrazi na pad izvoza i investicija, to u praksi znai nove otkaze i nii ivotni standard. tedie ne treba da brinu, jer su tamonje banke na srpskom tritu sigurne, ali e privrednici sigurno sve tee dolaziti do kredita i obezbeivati likvidnost. Kad kriza pogodi trgovinskog partnera, realno je pretpostaviti da e biti makar indirektnih posledica. Ovako ekonomisti i privrednici odgovaraju na pitanje kako e problemi u Grkoj i Italiji, ali i najnoviji ekonomski potresi u Sloveniji, uticati na ekonomiju Srbije. Veza je jaa znajui da najvie robe izvozimo u Italiju, te da nam je Grka donela vie od dve milijarde evra investicija, a da je Slovenija uloila 1,6 milijardi. Kroz razliite kanale ove tri zemlje su uposlile oko 50.000 ljudi u Srbiji.

5.1. Veze Srbije sa zemljama pogoenim krizom

- Grka je u Srbiju uloila vie od dve milijarde evra investicija. U Srbiji posluje oko 300 grkih kompanija, a grke banke u Srbiji zauzimaju oko 15 odsto trita. - Italija je najvei izvozni partner Srbije. Na osnovu ulaganja od oko jedne milijarde evra od 2005. do 2010. godine, Italija je zauzela esto mesto meu stranim investitorima u Srbiji. U Srbiji ima oko 200 preduzea sa ueem italijanskog kapitala, koja zapoljavaju 18.000 ljudi. - Slovenaki kapital u Srbiji od 1,6 milijardi evra uloen je u 1.400 preduzea u kojima je zaposleno 25 do 27 hiljada ljudi. Privrednici strahuju da e se kriza negativno odraziti prvo na srpski izvoz, potom na investicije i bankarski sektor. Ukazujui na to da su Italija i Grka nai kljuni investitori, poznavaoci tvrde da bi u sluaju rasplamsavanja krize u ovim zemljama investicije bile smanjene. Negativan uticaj bi kriza iz okruenja mogla da ima i na srpski bankarski sektor. U Srbiji posluju dve italijanske banke - Unikredit i Inteza, te etiri grke: Euro EFG, Alfa, NBG i Pireus.

6. Evropska unija i njen uticaj na BiH

6.1. Kriza u evrozoni ugroava i BiH
Posljedice dunike krize u Evropi trpi i BiH, a vrijednost valute ove zemlje, koja je vezana za euro, mogla bi biti promijenjena. Bez reforme ekonomske politike, BiH ne moe sama izbjei recesiju. Kako je kriza u eurozoni prijetnja globalnoj ekonomiji, i u BiH se s panjom prate nastojanja evropskih lidera da sprijee finansijsku katastrofu. Ova zemlja ispoljava gotovo sve one slabosti koje su Grku dovele do ivice bankrota. Zbog politikih nesuglasica oko formiranja vlasti, BiH je na privremenom finansiranju, a prezadueni bosanskohercegovaki entiteti imaju nerealne budete i preveliku javnu potronju. trajkovi i protesti radnika u ovoj zemlji su svakodnevnica, a analitiari upozoravaju da bi moglo doi i do socijalnih nemira. "U sluaju ponovne recesije i pada proizvodnje u zemljama eurozone, posebno u Austriji i Njemakoj, privreda u BiH e se nai u krizi jer najvei dio svoje proizvodnje izvozi na ta trita to bi se odmah reflektiralo na proizvodnju u naoj zemlji" Analitiari tvrde da je izvjesna posljedica dunike krize recesija, ne samo u lanicama eurozone, ve i van granica evropskog kontinenta. Takoer istiu da, bez drastinih promjena u ekonomskoj politici, BiH ne moe sama odgovoriti ovim izazovima. 3 Rast BDP-a bi idue godine mogao biti svega 1 posto, a situacija bi mogla biti gora ako se kriza u eurozoni proiri. Stanje u Bosni i Hercegovini trenutno nije alarmatno, ali vrlo brzo moe postati takvo, povodom procjena da bi rast bruto drutveni proizvod (BDP) u Bosni i Hercegovini idue godine mogao biti svega 1 posto, pa ak i da bi situacija mogla biti gora ako se kriza u eurozoni proiri. Smanjenje rasta u Evropskoj uniji (EU) i eurozoni negativno utjecati na sam izvoz Bosne i Hercegovine, pa i na ekonomski rast. Strane direktne investicije se nisu oporavile od krize iz 2008/09. godine. Meutim, izvoz je bio kljuna poluga oporavka iz prole krize, ali sada e smanjenje rasta u EU i eurozoni negativno utjecati na sam izvoz, a i na ekonomski rast u Bosni i Hercegovini. Na priliv stranih investicija u Bosni i Hercegovini prvenstveno utjecati ekonomske okolnosti u zemljama iz kojih te investicije dolaze, a sluaju Bosne i Hercegovine to su zemlje EU. Bitno da se zemlja pripremi za negativne efekte potencijalne krize, navodei kao primjer druge zemlje u regiji - Srbiju, Makedoniju, koje se provoenjem reformi i aranmanima s Meunarodnim monetarnim fondom (MMF) i SB-om pripremaju za potencijalne efekte krize. Govorei o tome koliko je stabilan bankarski sistem u Bosni i Hercegovini, ve je sada evidentno da e dodatni izvori finansiranja banaka biti ogranieni, jer se nee moi
3

http://www.dw-world.de/

osloniti na izvore iz zemalja eurozone, samim tim, kreditiranje u Bosni i Hercegovini e biti usporeno. SB ve ima kreditnu liniju usmjerenu prema malim i srednjim preduzeima, kroz koju bi se mogla obezbijediti dodatna sredstva, ukoliko se vlasti za to opredijele. Osnovni preduslov budetske podrke Bosni i Hercegovini od MMF-a, SB-a, Evropske centralne banke (ECB) procjena da je makroekonomski okvir stabilan, a za ta je prvi korak usvajanje Globalnog fiskalnog okvira na Fiskalnom vijeu Bosne i Hercegovine, usvajanje odgovornih budeta za 2012. godinu na svim nivoima vlasti i nastavak rada na provoenju strukturalnih reformi. U predstojeem periodu SB e pruiti podrku za reformske aktivnosti u Bosni i Hercegovini u tri oblasti - unapreenje konkurentnosti domae privrede, socijalna zatita i inkluzija najugroenijih i odrivo koritenje prirodnih resursa. "Tokom naredne etiri godine Bosna i Hercegovina e imati na raspolaganju 148 miliona dolara beskamatnih sredstava od Meunarodne asocijacije za razvoj (IDA) za investicione projekte, a osim toga, bit e na raspolaganju i 200 miliona dolara od Meunarodne banke za obnovu i razvoj za pruanje podrke strukturalnim reformama u zemlji"4. "Finansijska kriza u Evropi e do odreene mjere imati posljedica po Bosnu i Hercegovinu (BiH), primarno po pitanju smanjenja prodaje sredstava kod komercijalnih banaka. To meutim nije glavni problem. Glavni problem je to domai i strani investitori nisu voljni investirati u BiH, te njena loa poslovna sredina, rairena korupcija i neefikasna uprava."5 BDP je iznosio 4,2 milijarde eura, bankovni krediti graanima iznose 820 miliona eura, zaduenost ekonomije RS iznosi 5 milijardi eura, a ukupni dug RS je 1,8 milijardi eura. To znai da bi RS morala dvije godine raditi samo za otplatu dugova, bez tekue potronje. MMF, Svjetska banka i Evropska komisija jasno su poslali poruku da nema novih kreditnih obaveza dok dravna vlada ne ispuni uslove za daljnju integraciju u EU. Postoji mogunost da e, zbog krize u eurozoni, znaajan broj finansijskih institucija koje posluju na "izranjajuim tritima" u iduem razdoblju povlaiti svoje resurse prema institucijama u matinim dravama koje su njihovi vlasnici, kako bi iste izvukle iz krize. Ovakav rasplet moe ukazivati na mogue vie cijene zaduivanja i generalno poskupljenje angamana sredstva. To bi na naem primjeru, znailo mogunost da finansijske institucije ponu povlaiti sredstva iz BiH kako bi finansirali potrebe zemalja iz kojih dolaze. "Konzekvenca bi bila da mi kao zemlja koja kronino potrebuje kapital za poduzetnike i druge projekte postanemo izvoznik kapitala"6

4 5 6

http://balkans.aljazeera.net/

Council Regulation on Community Statistics; (EC) No 322/97.

http://www.revicon.info

6.1. Pom od EU
U cilju jaanja regionalne integracije zapadnog Balkana i Turske u evropske institucije, Evropska komisija (EK) planira uloiti skoro milijardu eura za podravanje niza reformi. Ta sredstva su iz budeta za 2011. godinu, u okviru Instrumenta za pretpristupnu pomo (IPA), a ukupni iznos pretpristupnih sredstava za period 2007-2013. iznosi 11,5 milijardi eura. Sredstvima iz programa IPA podrava se regionalna integracija izmeu zemalja kandidata, potencijalnih kandidata i drava lanica EU, putem regionalnih i projekata za pojedinane zemlje. Bosna i Hercegovina ce imati koristi od EU u iznosu od 91.2 miliona evra. Dodatnih 210 miliona eura odvojit e se za programe koji zahvataju vie zemalja i za podrku meunarodnim tijelima za monitoring u BiH i na Kosovu. U BiH, sredstva e se usmjeriti na reformu pravosua i policije, jaanje institucija u skladu sa zahtjevima za lanstvo u EU i na obrazovnu reformu, kao i na pruanje podrke za presudni infrastrukturni i ruralni razvoj, pojasnio je jedan zvaninik iz ureda EU u Sarajevu.

7. POTPISAN PRISTUPNI UGOVOR SA HRVATSKOM

Pristupni ugovor sa Hrvatskom potpisan je 9. 12. 2011.godine na specijalnoj ceremoniji u Briselu, na marginama sjednice Evropskog vijea. Potpisivanje Pristupnog ugovora otvara put za proceduru ratifikacije nakon koje e 1. jula 2013. godine Hrvatska postati 28. lanica Evropske unije. Pristupanjem Hrvatske bie zavren esti val proirenja u istoriji Unije. Ovo predstavlja vaan korak na putu ka iroj Evropi mira, demokratije, stabilnosti i blagostanja. Dananja ceremonija oznaava ispunjenje dugog procesa pregovora i priprema za pristupanje koje je pokrenulo Evropsko vijee u Briselu u junu 2004. godine. Hrvatska je napravila znaajne napore kako bi zakone, regulatorne okvire i administrativne prakse uskladila sa Acquis-jem Unije. Vaan zadatak izrade Pristupnog ugovora na svakom od 24 ugovorna jezika zavren je u novembru 2011. godine. Na ceremoniji potpisivanja govore su odrali predsjednik Evropskog vijea Herman Van Rompuy, premijer Donald Tusk u ime Poljskog predsjedanja, predsjednik Evropskog parlamenta Jerzy Buzek, predsjednik Evropske komisije Jos Manuel Barroso predsjednik Hrvatske Ivo Josipovic i premijerka Hrvatske Jadranka Kosor. Ugovor su potpisali efovi drava ili vlada 27 zemalja lanica, predsjednik Hrvatske Ivo Josipovic i hrvatska premijerka Jadranka Kosor. Potpisivanjem Ugovora, Hrvatska se sada mora fokusirati na posljednje pripreme za lanstvo i jaanje napora kako bi mogli u potpunosti implementirati Acquis do 1. jula 2013. godine. Unija e izbliza pratiti ovaj proces. Potivanje obaveza preuzetih u procesu pregovora neophodno je kako bi Hrvatska u potpunosti iskoristila lanstvo u EU. Od 9. 12. 2011.godine, Hrvatska e kao aktivni posmatra uestvovati u radu Vijea i njegovih pripremnih tijela.

7.1. Danski pokret: Hrvatska ne treba ulaziti u EU!

Danski narodni pokret protiv EU vjeruje da je trenutano najgore mogue vrijeme za prikljuivanje Hrvatske Europskoj uniji te smatra da e u sve vie centraliziranoj Uniji hrvatski utjecaj biti marginaliziran. EU je u najveoj krizi u povijesti, a Hrvatska nema mogunost izuzea iz uvoenja eura kao to to primjerice ima Danska. To znai da e Hrvatska biti vezana za valutu koja se nalazi u velikim tekoama. Rizici za hrvatske graane su pritom golemi.

Danski narodni pokret sugerira da bi se Hrvatska trebala prikljuiti Europskoj organizaciji za slobodnu trgovinu (EFTA), umjesto Europskoj uniji, jer bi lanstvo u EFTA-i dalo hrvatskim graanima mogunost rada, studiranja, ivota i putovanja te trgovine u svim lanicama EFTA-e i EU- a, a imali bi demokratiniji utjecaj nego u EUu. Pritom hrvatsko gospodarstvo ne bi bilo povezano s europskom monetarnom unijom i eurom. Danski narodni pokret je organizacija utemeljena 1972. kojoj je danas cilj izlazak Danske iz EU-a. Pokret je zastupljen u Europskom parlamentu od prvih izravnih izbora 1979., a danas ima jednog lana.7

http://www.hrt.hr

8. Novi fiskalni sporazum EU

Lideri Evropske unije sklopili su na samitu u Briselu novi fiskalni sporazum, koji e omoguiti strou budetsku disciplinu, ali nisu uspeli da se dogovore o menjanju sporazuma Unije na ta je pristalo samo 17 zemalja, javile su agencije. Sporazum nije prihvatilo svih 27 zemalja, ime raste mogunost da imamo Evropu na dva koloseka. Do toga je dolo poto je britanski premijer Dejvid Kameron zatraio ustupke od Nemake i Francuske, na ta one nisu pristale, navela je britanska agencija. Lideri EU, na sastanku u Briselu koji je trajao skoro 10 sati, dogovorili su se o uvoenju automatskih sankcija ze one koji narue odredbe o deficitu u zoni evra, izuzev ako se tri etvrtine drava izjasne protiv toga, a potvreno je i novo fiskalno pravilo o uravnoteenim budetima koje e biti uneto u nacionalne ustave. Takoe, na samitu je dogovoreno da pone da funkcionie stalni interventni stabilizacioni fond (Mehanizam evropske stabilnosti), u kome bi bilo 500 milijardi evra.

8.1. Novi sporazum e ukljuivati 23 drave EU

Predsednik Evropskog saveta Herman van Rompej izjavio je da e dogovor o novim fiskalnim pravilima ukljuivati 17 drava evrozone, plus est drugih zemalja Evropske unije, ali ne svih 27 drava lanica.Van Rompej je kazao da e drave, prema ovom sporazumu, obezbediti 200 milijardi evra dodatnih sredstava za Meunarodni monetarni fond. Francuski predsednik Nikola Sarkozi je naveo da bi eleo da u novi sporazum budu ukljuene sve drave lanice EU, ali da to nije mogue zbog pozicije Britanije. On je naglasio da bi novi sporazum trebalo da bude spreman do marta, prenela je agencija AP. Sarkozi je rekao da je Britanija predloila da bude izuzeta od odreenih finansisijskih popisa. Mi to nismo mogli da prihvatimo zato to nedostatak regulative izaziva sadanje probleme. Odluke koje su donete na samitu lidera Evropske unije imae za rezultat poveani kredibilitet evrozone.

8.2 EU izvodi lanice pred sud zbog budetskog deficita

Evropska komisija, izvrno telo Evropske unije, dobie nadlenost da izvodi lanice Evrozone pred sud zbog prekoraenja limita za budetske deficite, predvieno je novim planom koji razmatraju lanice EU radi suzbijanja dunike krize. Stroi budetski propisi mogli bi da stupe na snagu nakon to najmanje 15 od 17 lanica Evrozone ratifikuje taj predloeni sporazum. Prethodna verzija je predviala da samo devet lanica zone evra potpie taj sporazum. Britanija je jedina lanica 27-olane EU koja je odbila da se pridrui naporima za produbljavanje integracije, razljutivi time svoje partnere na samitu lidera EU. O fiskalnom sporazumu razgovarae lideri EU na specijalnom samitu 30. januara kako bi on mogao da bude usvojen na jo jednom sastanku u martu. EU je odluila da pootri svoje propise poto su ih vlade lanica godinama krile, ignoriui limit za budetski deficit od tri odsto bruto domaeg proizvoda (BDP) i limit za dug od 60 odsto BDP.

ZAKLJUAK
Tope se, ranije ubedljiviji razlozi za pristupanje EU, kada je postalo jasno da ni stare ni nove lanice ne mogu da nau reenja za neke od svojih osnovnih problema, naroito u ekonomiji. Na taj nain se praktino stavlja ad akta na taj veliki optimizam koji je prethodnih godina vladao meu aspirantima za lanstvo, i sumnja se zapravo da bi dobici od lanstva bili veliki kao to se nekada mislilo. Primarno je zaustaviti zarazu koja se sa insolventne Grke, Irske i Portugala poela iriti na Italiju i paniju (koje su neusporedivo vee ekonomije i ije bi spaavanje moglo ozbiljno ugroziti eurozonu). Za to slue finansijski zajmovi koje je EU, u suradnji s MMF-om ve odobrila navedenim zemljama. Ali istinsko rjeavanje krize ovisit e prvenstveno o sposobnosti EU da ostvari bolju koordinaciju ekonomskih politika izmeu drava lanica i na neki nain prisili neodgovorne lanice na odravanje urednih javnih financija. Naravno, zemlje u problemima se moraju "skockati" i provesti neophodne reforme. Italija, Irska i Portugal na dobrom su putu, dok je Grka jo uvijek problematina. Ostaje jedino pitanje da li je sve dosad napravljeno dovoljno ili je to samo poetak?

LITERATURA 1.Woods N., The Political Economy of Globalization, Macmillan Press LTD, London,2002. 2.auevi, F. (2009),Globalna recesija i njene refleksije na BiH , Forum Bosnae,Sarajevo, br. 47. 3 . D o m a z e t , A . ( 2 0 0 9 , Konkurentnost poslovnog sektora i recesija u Bosni i Hercegovini, Forum Bosnae, Sarajevo, br. 47. 4 . D o m l j a n , V . ( 2 0 0 9 ) , Efektivni javni rashodi temelj antikriznog programa, ForumBosnae, Sarajevo, br. 47. 5 . H o d i , K . ( 2 0 1 0 ) , Uvodno izlaganje,savjetovanje na Vlaiu Mjere za ublaavanjeu t j e c a j a g l o b a l n e e k o n o m s k e k r i z e n a e k o n o m i j u B i H , O t v o r e n i U n i v e r z i t e t APEIRON, Travnik. 6 . M i l j e v i , D . ( 2 0 0 9 ) , Kriza kao sudbina, Forum Bosnae, Sarajevo, br. 47. 7.www.aod.ba(Agencija za osiguranje depozita Bosne i Hercegovine) 8.www.avaz.ba(Novinski internet servis) 9.www.bhas.ba(Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine) 10.www.limun.hr (Ekonomski web site) 11.www.sase.ba(Zvanini sajt sarajevske berze vrijednosnih papira) 12.www.vecernji.hr (Novinski internet servis) 13.www.wikipedia.com(Internet enciklopedija 14. www.scribd.com 15. www.setimes.com 16. www.capital.ba