Film ve Televizyon Yapm Sreci

Giri Film ve televizyon yapmclnn balangcndan bu yana geen yllar iinde, yapm teknikleri ilerlemi ve byk lde gelitirilmitir. Bununla beraber, bu tekniklerin, ilk nclerin koyduu ilkeler ve uygulamalara hl sk skya bal kaldn belirtmek yerinde olur. Bu konuda yazlm kitaplar, konuya -genellikle- sanki gizli bir trenmi gibi yaklar ve znde dosdoru ve mantksal olan ilemin ok karmak ve gz korkutucu bir grntsn ortaya serer. Dolaysyla, bu ders notlar film ve televizyon yapmclnn temel unsurlarn, gereksiz teknik ayrntlara girmeden, az ve z olarak sunmak amacyla yazlmtr. ncelikle, yapmda alan, yetimi personel ve geni kaynaklar yoluyla desteklenen, acemi yapmc kadrosu iin yazlm olmasna karn, bu notlar ayn zamanda, ok kameral tekniklerin kullanld bir stdyo dzenlemesinde televizyon -ya da video- yapmlar yapmaya koyulan herkes iin yararl olacaktr. Notlarn asl ilgi alan, dzenli ve ekonomik almay gerekletirmek iin planlama, teknik ve ynetsel becerileri bir araya getirme yoluyla etkin film ve televizyon yapmlar yaratmak olacaktr. Film Yapm Bir sinema filminin fikir olarak douundan gsterime girmesine kadar izledii sretir. Profesyonel yapm srecinin en nemli unsurlarndan biri btedir. Kadro, donanm, dekorlar, meknlar ve dier belirleyici etkenler bte erevesinde ekillenir. Yksek bteli filmler oklukla, sinema endstrisinin en nemli merkezi olan Hollywood'da yerleik yapm kurulular tarafndan retilir. Bu tarz yapmlarda, says birka bine ulaabilen kadrolar ve gelimi teknolojik olanaklar kullanlr. Sinema filmlerinin finansman; kra ynelik ticari, reklm amal sponsorluk, propaganda ve kitlelerin ynlendirilmesi amal sponsorluk, eitli amalar gzetilerek devlet destei vb. gibi biimlerde olur. Bir yapmn kalitesini etkileyen en nemli unsurlardan biri bte olsa da, yaratc sinemaclar tarafndan dk bteler ve kk kadrolar ile ekilmi birok baarl sinema filmi mevcuttur. Film yapmnn basamaklar Film yapm srecinin ana basama vardr: 1. 2. 3. Yapm ncesi Yapm Yapm sonras

Hollywood tarz bir filmin retimi genellikle yl kadar srer. lk yl filmle ilgili dncelerin ve senaryonun gelitirilmesine harcanr. kinci yl finansman salama, kastn oluturulmas, film ekimi meknlarnn, film platosunun ve kostmlerin hazrlanmasyla ve son olarak da filmin ekilmesiyle geer. nc ylda ise film ekimi sonras montaj almalar ile filmin promosyonu ve datm yaplr. Film yapm srecinin basamaklar yle ayrlabilir: Yapm ncesi

Yapm

Senaryo yazm Bir senaryo satn alm Finansman Krtasiye Szlemeler ve yasalar Bte Zamanlama Rol dalm Prova Set kurulumu Mekn bulma

Tantm Teknik Ynetim ve set idaresi Film ekimi Kamerada zel efektler

Yapm Sonras

Film kurgusu Grsel efektler Mzik besteleme Ses kurgusu Mzik efekti Film datm & Pazarlama Tantm Sat, sergi, datm

Film yapm srecinin ana konularna gemeden nce, film yapmnn temel kavramlarna bir gz atalm. Film, Sinema Filmi 1. 2. 3. 4. Sinema filmini gerekletirmekte kullanlan, selloitten, saydam, esnek, bklebilir, bir yz a duyar-katla sval, bir ya da iki yannda delikler yer alan, eni ve biimi eitli lmlere gre belirlenmi kuak; sinemann ilenmemi hammaddesi. Bunun henz alcda kullanlmam, duyarkat etkilenmemi olan bo film. Ayn kuan alcda kullanlm, zerinde gizli grnt olumu olan, dolu film. Sinemaclkta, bir oyunun btnn tayan erit veya eritlerin btn. (Genel anlamda) Gstericide kullanlmak zere her eyi hazr, tamamlanm sinema yapt.

Film, fotoraflk, sinema, rntgen ve radyografide grnty tesbit etmeye yarayan yar saydam plastik erittir. Esasn bir plastik erit zerine emlsiyon halinde srlp kurutulmu ince, a duyarl bir tabaka tekil eder. Fotorafln balad ilk yllarda, plastik erit yerine cam kullanlrd. Sonradan eilip bklebilen nitrosellozdan yaplm filmler kullanlmaya baland. Fakat bunlar yanc olduundan, terk edilip, yanc olmayan, esnekliini uzun zaman muhafaza eden ve ykama ilemleri srasnda boyutlar deimeyen asetilselloz esasl filmler yapld. Ia duyarl tabakay meydana getiren emlsiyonun esasn, k grnce deien gm tuzlar (gm klorr, gm iyodr, gm bromr) tekil eder. lk zamanlar gm tuzlar kolodyum denilen zelti iine ktrlerek plastik film eridinin zerine srlrd. Kolodyum kuruyunca, filmin banyo ilemini zorlatrdndan, bunun yerine jeltin kullanlmaya baland. Gm tuzlar jeltin iinde billur veya tanecikler halinde yaylm haldedir. Jeltin zeltisine, gm nitrat ve sodyum veya potasyum tuzlarn katmak suretiyle elde edilen emlsiyon, filmin zerine bir yarktan geirilerek yaylr. Soutulduunda jeltin kuruyarak sertleir. Meydana gelen kaplama tabakasnn kalnl onda bir milimetre kadardr. Rntgen filmlerinin iki yz de kaln bir tabakayla kaplanr. Renkli fotoraf filmleri kat kat deiik gayeleri iin tabakalarla kaplanrlar. Eni ve boyu ok byk olan film toplar istenilen en ve boyda kesilerek makaralara sarlr. Sinema filmleri gibi kabn da kenarlarna delik alr. Film zerindeki jeltinli tabakaya k dnce burada bulunan gm tuzlar, gme veya tabakann dier maddeleriyle reaksiyona girebilen bir halojene dnr. Meydana gelen gm ok az olduundan grnt gizlidir. Bu gizli grnt developman ilemiyle belirgin hale getirilir. Bu ilemin temelini gm tuzlarn gme dntren kimyasal maddeler meydana getirir. Ik grm gm tuzu tanecikleri, bu kimyasal maddelerden daha abuk etkilenerek gme dnr. Ik grmemiler ise bu maddelerden etkilenmezler. Grntdeki ara tonlar, taneciklerin bir ksmnn etkilenip, bir ksmnn etkilenmemesinden ileri gelir. Grntler bu yzden taneli bir yapya sahiptir. Tanecikler ne kadar bykse, resmin taneli yaps da o kadar belirgin hale gelir. Ayrntlar grntlemek gleir. Filmlerin duyarlln lmek iin DIN ve ASA olmak zere iki sistem kullanlr. Az duyarl yava filmler kk saylarla, ok duyarl hzl filmler ise byk saylarla belirtilir. ASA sisteminde duyarlk iki katna knca, say da iki katna kar. DIN sisteminde ise duyarlktaki art sayya 3 eklenerek belirtilir. Renkli filmlerde mavi, yeil, krmz klara duyarl kat kat tabakalar bulunur. Dier renkler bu tabakalarn etkilenme derecelerine gre tesbit edilirler. Bu tabakalarda gm tuzlar yannda renk maddeleri de bulunur. Siyah-beyaz filmlerde grnty gm meydana getirdii halde, renkli filmlerde gm temizlenerek atlr. Grnty ise developman ilemi iin katlan kimyasal maddelerin ykseltgenmi halinin renk maddeleriyle reaksiyona girmesi meydana getirir. Dorudan pozitif grnt veren renkli filmlerin yaps ayndr. Farkllk, banyo ilemlerinden ileri gelir. Tarihe / Film Filmin kimyasal esas 1787'de Alman Johann Heinrich Schulze tarafndan kefedilmitir. Schulze, tebeir ve gm nitrat karmn bir cam ie zerine srm ve bir ksmn kapatarak gnete brakmtr. st kapanmayan ksmn gne ile siyaha dndn belirlemitir. 1840'ta ngiliz William Henry Fox Talbot, gm iyot ile kaplanm bir kttan negatif ve pozitif ksmlar elde edileceini gstermitir. Yarm dakikalk bir kta kalmadan sonra, negatif gallik asit ve gm nitratl banyodan geirilmekteydi. Ik grmeyen gm iyodun sodyum tiosulfate veya hipoya gemesiyle resim tesbit edilebiliyordu. 1847'de Fransz Niepce de Saint-Victor, a hassas maddeleri toplayp cama srerek daha ileri gelime salad. ngiliz Frederick Scott Archer, 1851'de kolodyum ve banyo iin pirogallik asit kulland. Kolodyumu kullanmadan hemen nce cama srlmesi ve ya

olarak banyodan geirilmesi nemli bir zorluk karmaktayd. Ancak bu yolla binlerce resim elde edilmitir. Modern film 1870'te jeltin emlsiyonun kullanlmasyla balad. Bu madde a hassas gm alta balyor ve a hassasl artryordu. Kullanmdan nce srlebilmesi ve resmi negatifte uzun zaman tutup, banyoyu istenilen zamanda yapma imkn vermesi ok byk kolaylk salyordu. Yapm, zlence, Sinema Yapm, Televizyon Yapm 1. 2. 3. 4. Bir filmin gerekletirilmesi iin yaplan almalarn tm. Bu almalarn rn (belli bir lkenin, belli bir dnemin, belli bir okulun, yapmevinin rn). Bir televizyon izlencesini gerekletirmek iin gerekli almalarn tm. Bu almalarn rn.

Yapmc, zlenceci, Sinema Yapmcs, Televizyon Yapmcs 1. 2. 3. Bir filmin yapmyla ilgili tm ynetimsel ve parasal ileri (kimi zaman sanatsal ileri de) stlenen, filmin anaparasn salayan kimse. Bir yapmevinin bakan, yneticisi; sinema yapmcs. Bir ya da birden ok izlencenin ana konusunu bulan; izlencenin hazrlanmas, gerekletirilmesi almalarn ynetmenle ya da tek bana yrten kimse; televizyon yapmcs, izlenceci. Genelde sinema yapmcsndan deiik olarak televizyon yapmcs, yapmn sanat ynn de gzetir ve genellikle izlenceye bir kiilik, biem kazandrmakta pay olur.

Sinema
1. Filmlerin izleyicilerce toplu olarak izlenebilmesi iin, film gstermeye yarayan zel bir makineyle grntlerin beyaz perdeye yanstld salon veya yapya da sinema denir. Boylar ve iyaplar ok deiik olan bu yaplarn temel blmleri unlardr: Bilet satlan gielerin bulunduu giri; salona alan bekleme salonu; koltuk sralarnn, balkonlarn, localarn, k kaplarnn ve perdenin yer ald salon; perdenin karsna den yerde bulunan gsterim odac. Herhangi bir devinimi dzenli aralklarla paralara blerek bunlarn resimlerini saptama, sonra bunlar gsterici yardmyla karanlk bir yerde perde zerine yanstarak devinimi yeniden oluturma ii. Bir lkede sinemay oluturmak iin gerekli kurulularn tm; sinema ileyimi (sektr). Gzel sanatlarn bir dal olarak sinema sanat ( yedinci sanat ). Sinemay oluturmak iin yaplan almalarn tm; sinemaclk. Bir lkenin kendine zg nitelikler tayan yerli sinemas (2-6 anlamlarndaki sinema szc, sinematografszcnn ksaltmasdr.

2. 3. 4. 5. 6.

Sinema Dili 1. Sinemann balangcndan bu yana ortaya koyduu en iyi yaptlarnn anlat, biim, biem zellikleriyle oluan; dorudan doruya sinemann yapsndan doan ya da br sanatlardan esinlenerek sinemaya zg bir kla sokulan anlatm zelliklerinin, bu zelliklerin dayand temellerin tm. Sinemay bir anlat arac olarak br sanatlarn anlatm yollarndan ayran; sinema olarak tad zellik ve olanaklarn, kendine zg szck (grnt) daarcnn, bunlarn kullanl tarzndan doan biemin oluturduu dil. Sinemann gereklerine uygun anlat yolu. 5846 sayl Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'ndaki Madde 5'e gre sinema: Tespit edildii materyale baklmakszn, elektronik veya mekanik veya benzeri aralarla gsterilebilen, sesli veya sessiz, birbiriyle ilikili hareketli grntler dizisidir.

2. 3.

Sinematograf 1. [Fr. cinematographe / ng. cinematograph / Al. kinematograph / ta. cinematografo / Yunanca (kinma, atos=devinim) ile (graphein=yazmak) szcklerinden tretilen ve devinimi yazan, saptayan anlamna gelen bileik szck.] Lumire Kardelerin kendi bulular olan sinema aygtna verdikleri ad. Bu aygt hem alc, hem gsterici, hem de basm aygt olarak kullanlabiliyordu. Sinematograf ve bundan treyen sinematografi ( devinimi yazma, saptama ), sonradan sinema, sine biiminde ksaltlarak eitli anlamlarda kullanld; eitli szcklerin tretilmesinde temel alnd.

Film yapmcs
Film yapmcs, bir filmin yapmn stlenen kimsedir. Bir film yapmcs, filmi balatr, koordine eder, gidiatn izler, filmin btesine gre personeli, datm, vs. ayarlar. Ayrca, balangcndan tamamlanana kadar olan film yapm srecinin tm safhalaryla ilgilenir. Bte, bir filmin yapm iin btn giderleri, film btesidir. Btenin Yararlar letmeler hazrladklar bteler sayesinde; Amalarn ve hedeflerini tespit eder. Hedefledikleri durum ile gerekleen durum arasndaki sapmalar ve nedenlerini tespit ederek gerekli dzeltme ilemini yapar ve ileriye ynelik nlemini alr. Daha aklc ve salkl sonular elde edilir. Mevcut olanaklarla neler yaplabileceini ve bu konudaki en doru ve verimli yolu gsterir. Hedeflere ulamak iin ilerlenen yolda nelere katlanlacan gsterir.

letmenin sahip olduu kaynaklar en etkili ekilde kullanma olana salar. Ynetimin salkl ve doru karar vermesine yardmc olur. Gelir ve giderlerin srekli kontrol altnda tutulmasn salar.

Dekor; bir film ekimi srasnda, ekimi yaplan sahnede kullanlan eyann tmdr. Senaryo (sinema) Belli bir teknik ve yetenee dayanan, yedinci sanat kurallarn ve o gnn teknik kurallarn dikkate alan, ilk satrdan son satrna dek sinemaya uygun olarak hazrlanan metin. Bir baka deyile senaryo, grnt ve sese dnecek bir dncenin, bir olayn yazya dklmdr. Stdyo Stdyo (Atlye), sanatlarn (veya zanaatkarlarn) alt mekana veya bir sanat ve onun stdyosunda alan asistanlarna denir. alma alanlar fotoraf, sinema, animasyon, radyo, televizyon ve mzik olabilir.Stdyo, Latince heves, istek anlamna gelen studere'den tremitir. Atlye ise stdyonun Franszca karl olan atelier szcnden gelmitir. Trke'de stdyo daha ok sanat ve tasarm dallarnda kullanlrken atlye daha geni anlamda, sanayi ve zanaatte de kullanlr. Film ynetmeni Ynetmen, aslnda herhangi bir kurulu veya oluumu yneten kimsedir. Fakat bugn genel anlamda ynetmen ile tiyatro ve sinema ynetmenleri kastedilir. Bir tiyatro veya film ynetmeni, Trk Dil Kurumu tanmna gre: oyunlarda oyuncularn rollerini datp oyunu dzenleyen, metin, yorum, dekor, mzik vb. geler arasnda birlik salamaya alan kimsedir. Ynetmene rejisr de denir. Film ynetmeni bir senaryo temelinde, filmin artistik ve dramatik ynlerini dzenler. Bu grev kabaca unlar ierir:

Filmin genel artistik vizyonunun fark edilmesi. eriin ve filmdeki olay rgsnn, senaryoda tanmland ekilde, aknn kontrol edilmesi, dzenlenmesi. Aktrlerin hem mekanik hem de dramatik olarak performanslarnn ynlendirilmesi. Filmin ekilecei mekanlarn dzenlenmesi ve seilmesi Teknik detaylarn dzenlenmesi ve ynetilmesi Ynetmenin film iin dnd artistik vizyonu tanmlayan her trl aktivite. Zaman zaman ynetmenler ynettikleri filmlerin senaryosunu da yazarlar.

Film trleri Film trleri detayl olarak yllara, lkelere, lisanlara gre ayrlsa da yaygn olarak kullanlan / bilinen ayrma metodu senaryo trne gre ayrmadr. Ksaca filmler konularna gre ayrlrlar.

Trler Aksiyon Macera Animasyon Biyografi (Hayat Hikayesi) Otobiyografi Komedi (Polisiye) Su Belgesel Dram Aile Fantastik Oyun Gsterisi (Game-Show) Tarihi Mzik Mzikal Gizem Gereki ya da Televizyon (Reality-TV) Bilim Kurgu (Sci-Fi) Romantik 1. Romantik Komedi 2. Romantik Dram Ksa Metraj Spor Korku Gerilim filmi Korku-Gerilim Sava Vahi Bat

Sinema ve televizyon ekim aygt

Kamera, birka temel eden oluur: biri bo, br grnt kaydedilmi filmi ieren makara (verici ve alc makaralar); dilerin filmin deliklerine girip dnmesiyle filmi k penceresi nnde deiik hzlarda hareket ettiren mekanik dzenek; ekilecek nesneden k nlarnn filmin duyarl blmnde toplanmasn salayan optik sistem. Bunlara modele gre eklenmi eitli tamamlayc veya ikinci derecede nemli dzenekler eklenir. 1920li yllara kadar kameralar elle dndrlen bir kolla altrlrken, sonradan bu kolun yerini motor sistemi almtr. Gnmzde aa yukar tm kameralarda refleks vizrler kullanlmaktadr. ok hzl grnt kayd iin (bir kamerann normal hz genellikle saniyede 8-48 grnt arasnda deiir) de zel kameralar (optik dengeliyicili; bir dizi elektrik sinyali; elektronik) yaplmtr.

Film kameras
Bu resmin animasyonuna alttaki web adresinden mutlaka baklmal. Sistemin nasl altn ve filmin nasl pozlandn daha kolay anlayacaksnz. Temel lem: Film, kepengin ak olduu zaman aydnlatlr. Kepengin kapand zaman trnak tarafndan bir ereve daha ileriye tanr. Televizyon kameras, optik grnty bir dizi elektrik sinyaline dntrr. Grntlenecek sahne nce bir objektif yardmyla, bo bir tpn iine yerletirilmi aa duyarl bir yzey stne yanstlr. Ik nlar, aydnlatlm yzeyin her noktasna n gcyle orantl younlukta elektronlar yayar. Yaylan elekt-ronlarn oluturduu art (pozitif) elektrik ykleri bir katot nyla taranp yanszlatrlr. Sonra bir ykselte tarafndan ykseltilir.

Dijital film kameralar Arriflex D-20, 2005'te Arrinin ilk kard film-tarz high definition film kamerasdr. Bu kamerann avantaj ebat ve sensrlerinin trdr. Standard CCD yerine yeni Arriflex Akademik oranda (1.37) Sper 35-geniliinde er-evelenmi kapya sahip olan bir tek CMOS sensr kullanr. Bu 35mm-gibi ereve ayn lenslerle herhangi bir 35mm kameraya benzer bak alan ve alan derinliini verir. Kamera 1080p'yi ( 1920x1080), 12-bpsdeki i Bayer-veri'yi, deiken kepenk alarn (180a 11.2) ve hzlarn dalmn (1-60 FPS) destekler. Sony CineAlta, hareketli resim retime ynelmi High definiton video kamera serisidir. Saniyede 25 kare ekim yapabilirler. 24p ve 1920x1080 pixel 1080p znrle sahiptirler. Baz film tarayclarnn yatay bir ekilde standart bir 35mm ereveden 10.000 piksel yukarsnda tutabilme kabiliyeti vardr. CineAlta kameralar (zellikle Sony HDW-F900) HDCAM kasetlere kayt yapar. Bununla beraber CineAlta yalnzca bileen videosuna sktrlan 1440 x 1080 pixeli kaydeder. Sony HDW-F900 Cinealta 2002'de nl ynetmen George Lucas'n tamamen dijital video olarak ekilen ilk byk bteli film olan Star Wars'un ekimlerinde kullanlmtr. Camcorder Camcorder (okunuu: kemkordr), hem (video) film ekmek hem de oynatmak iin kullanlabilen, video (film) kameras. ngilizce Camera ve Recorder szcklerinden tretilmi bir bileik kelimedir. Camcorder szcne, henz TDK tarafndan bir Trke karlk nerilmemi olmakla birlikte, 1985 ylnda yaynlanan Ikizi fotoraflk terimleri szlnde, Gnlk olarak tutulan ve gemii anlatan kiisel notlara gnlk ya da gnce, gemii anlatan grsel kaytlara ise izlek denilmitir. Buna gre, bir olay grsel olarak anlatan, her trl kayt bir izlektir. Bu tanmn, kaydedilmi film ya da video grnts anlamna geldii grlecektir. Ayn szlkte, video kameras izeker, ekilen filmi oynatmak iin kullanlan aygt ise izzer olarak adlandrlmtr. Hareketli grntler eken kameralarn tm (film ya da video kameras) optik bir yanlsama temeli zerine kurulmutur. Buna gre, artarda ekilen resimler, belli bir hzla gsterildii taktirde, gze, hareket ediyormu gibi grnr. Gerek film kameras gerekse video kameras bu prensipten yola karak gelitirilmitir. Tm video ve film kameralar z itibar ile hareketli grntler kaydetmeye yarayan bir fotoraf makinesi trdr. Artarda, belli bir hzla (prensip olarak saniyede 25 kare) fotoraf ekme zellii olan bir fotoraf makinesi ile ekilmi olan grntler, ayn hzla gsterilirse, optik bir yanlsama sonucu, hareket ediyormu sans uyandrr. Film sanayi ve videografi bu temel zerine kurulmutur.

Hollywood,
Amerika Birleik Devletlerinin Kaliforniya eyaletinde bulunan Los Angeles kentinin bir blgesidir. Kent merkezinin kuzeybatsnda yer alr. Sinema stdyolarnn ve film yldzlarnn oturduu evlerin bu blgede younlamasndan dolay Hollywood Amerikan sinema endstrisiyle zdemitir. ABD'de yaplan ilk filmler New York kenti civarnda ekilmiti. 1900 yllarna doru Kaliforniya'da ilk filmler yaplmaya baland. Kaliforniya'nn tercih nedeni daha gzel bir havaya ve ak alanlara sahip olmasyd. Ayrca bir dier nedeni de nl buluu Thomas Edison'a sinema konusundaki patentlerinden dolay deme yapmaktan kanmakt. Thomas Edison sinema dalndaki birok patent haklarn elinde bulunduruyordu. New York blgesinde Edison'un avukatlarna deme yapmamak mmkn deildi. Kaliforniya'da Edison'un avukatlarnn etkisi azd ve gerekirse Hollywood'un Meksika snrna yaknlndan dolay polisten kaarak Meksika'da saklanmak mmknd.7

Yapm Hazrlklar
Film ve TV Program maliyeti yksektir; ada bir televizyon yayn stdyosunu ara gerele donatmak milyonlarca dolara mal olabilir. Film ve televizyona youn emek harcanr; ada bir televizyon stdyosunu iletmek iin dzinelerce insan gereklidir. Yine de btn bu harcamalara karn, ekim ortamndaki tek kamera birimine oranla, verimli ve iyi ileyen bir stdyo, televizyonun maliyetini drr. Byk ve ada bir stdyonun gnlk kiras, [rnein TRT iin 2007 tarifesinde] ; 1. 2. 3. 4. 5. 1 kameral std. btn ekim ekibi ve ekipman, saati 250.- $ [en az 4 saat] 2 kameral std. btn ekim ekibi ve ekipman, saati 300.- $ [en az 4 saat] 3 kameral std. btn ekim ekibi ve ekipman, saati 400.- $ [en az 4 saat] 4 kameral std. btn ekim ekibi ve ekipman, saati 600.- $ [en az 4 saat] 5 kameral std. btn ekim ekibi ve ekipman, saati 800.- $ [en az 4 saat]

ve o bir gnlk srede [ 8 saatlik bir almayla x 800.-$ = 6400.-$ ] otuz dakika veya daha uzun sren bir program gerekletirilebilir. Ayn program darda ekilseydi, yalnzca ekimi 80-120.000.-$a mal olan, be alt gnlk bir tek kamera almas gerekirdi. Buna

kurgu iin drt hafta, sanatlar iin bundan da uzun bir sreyi, ekim yeri, yolculuk, yiyecek-iecek harcamalarn da eklerseniz, stdyoda bir gnde yksek kaliteli bir rnn ekilmesi kouluyla stdyo, darda ekimden daha ekonomik olmaktadr. Ama tek kameral sesli film stdyosu gibi bir stdyo kullanrsanz bu alma hi de ekonomik olmayacaktr. Birden ok kamerayla verimli ekilde almak ok zor deildir. Bunun srr planlamada yatar. Bir televizyon stdyo program, daha ok bir bilgisayar program gibidir. Pek ok kiinin grev ald, gnler hatta haftalarca sren titiz hazrlklar, gerek zaman birimleriyle dnldnde bir kiinin tek bana asla baaramayaca bir hzla gerekletirilir. ok kameral stdyo yapmnda iki tip planlama vardr. Bunlar belki de en iyi ekilde, erik Planlamas ve Olaslklarn Planlamas olarak adlandrlr. Olaslk planlamas, program malzemesinin deiken olduu yapm tipleri iin kullanlr. Haberler, gncel olaylar ve spor gibi... Yaynlanacak gncel konu henz belli olmayabilir, ama stdyo ekibi yine de, program bir olabilirlik temeline dayanarak, verimli ekilde yrtecek biimde planlayabilir. Eer olay gerekleirse unu yaparz; eer bir stdyo rportaj olursa, bunu u kameralarla u ekilde ekeriz, vb. gibi... te yandan ierik planlamas program malzemesinin nceden bilindii durumlarda kullanlr. Maliyet, verimlilik ve kalite arasndaki denge, ancak deneyim ve dier yapm sreleri ile karlatrma yaplarak zlebilecek bir denklemdir. rnein, baz lkelerde iki saatlik sradan bir dramay stdyoda bir gnde yapan, stelik bunu gsteren televizyon kurumlar vardr. Bunun yannda, yalnzca bir saatlik bir oyun iin stdyoda hemen hemen ay harcayanlar da vardr. Bu muhteem bir yapm olabilir, ama maliyeti de o derece yksek olur. Genel bir l olarak, BBC yirmi be dakikalk bir dramay on iki saatlik bir stdyo gnnde yapmaktadr. BBC bunu, yapmclar, ynetmenler, tasarmclar olmak zere herkesin gereken ekilde yetitirildii bir yapm sistemini uygulayarak yapar. Ayrca, bir program bu ok zel sistemden gemeden stdyoya gelemez. Film yapmnda da tr ne olursa olsun ayn TV Program yapmnda olduu gibi; maliyet, verimlilik ve kalite arasndaki denge yapm sreci iin ok nemlidir. Zaman Uzayda var olduumuz gerei; uzayda hareket eden her hangi bir ey, o uzayda hareket etmek iin snrl bir zamana ihtiyac vardr. Dolaysyla zamanla uzay arasnda birbirinden koparlamayan bir iliki vardr, dier bir deyile zaman ve uzay birbirinden ayr olarak ele alnamaz. Zaman ve uzay ile hareket arasnda da birbirinden koparlamayan bir iliki vardr. Biz hareketli resim yapyoruz, bu nedenle zaman bizim alma srecimizin ok nemli bir unsurudur. Zaman bize yalnzca hareketli grnty grme olana salamaz, ayn zamanda yaratclarn / yapmclarn zaman srekli olarak arpttmzn da farknda olmamz konusunda bizi uyarr. Televizyonda yaynlanan birka dakikalk magazin tr program paketleri bazen pek ok saatlik almay kapsar. Bir hayat hikyesi birka saat ierisinde anlatlabilir, bu sre uzun olursa anlatm skc olur. Yapmc / ynetmen bir taraftan gerek zaman, bir yere gidi sresini, ekim sresini organize etmek zorundadr; ancak kurgu odasna girdikten sonra farkl bir zaman izelgesinde almaya mecburdur. Birka saat, birka dakikada anlatlr. Zamann hareketle balants, sadece nmzdeki nesne/obje ile deil, ayn zamanda kamerann hareketi ile de yakn bir ilikisi vardr. Grnen Hareket Perdede ve ekranda grdmz hareket, aldatmacadan baka bir ey deildir. Bizim gerekte baktmz, her saniyede 25 [TV] / 24 [Film] kare hznda bize sunulan hareketsiz resimlerdir. Televizyon grnts sinema grntsnden daha karmaktr, nk televizyon grntsnde her hareketsiz resim, ekran tarayan bir noktann tm ekran taramas suretiyle satrlar halinde duran grnt ile ortaya kmaktadr. imdi LCD ekranlarda piksel kullanm ile daha net ve duyarl bir grnt olumaktadr. Hem film hem de televizyonda, hareketli grnt aldatmacasn yaratan iki mekanizma vardr. Birinci mekanizma grntnn srekli olarak varldr ki bu hzl bir ekilde sunulan grnt silsilesinden krpmay alr. Krpma hz, kritik fzyon frekansn getiinde, bu direkt olarak gzn arkasnda retina tarafndan gerekletirilir. kinci mekanizma ise beyin tarafndan altrlr ve grnen hareket adn alr. Bu basite u anlama gelir: Eer gz, beyni bir ncekinden hafife farkl ama belirli bir ynde hareket etmi grntler ile beslerse; beyin, bir hareketsiz grntler silsilesini dzgn olarak akan grntler haline evirir.

Senaryodan Perdeye
Yapmc
Bir filmin meydana getirilmesi balca evreye ayrlr; bunlar hazrlk [yapm ncesi], ekim [yapm] ve tamamlama [yapm sonras] evreleridir. Birinci evrede, her hangi bir film ekme dncesi doar, bunun iin gerekli para salanr, filmi meydana getirecek ynetmen ve teknik elemanlar bulunur, senaryo yazlr, alma tablosu hazrlanr. kinci evrede, filmin stdyo iinde ve dnda ya da farkl mekanlarda ekilmesi gerekletirilir. nc evrede, ekilen filmin ykanmas, baslmas, kurgusu, seslendirilmesi, oaltlmas gibi ilemler yer alr. Btn bu ilerin tmne, yani bir filmin meydana getirilmesine yapm denir. Bu ii gerekletirmek iin kurulan ortakla yapmevi, yapmla uraan kimseye de yapmc ad verilir. Film, bir fikrin yazl bir metinle grnt biimine sokulmasndan meydana gelir. Senaryo ad verilen yazl metni senarist hazrlar, grnt biimine sokulmasn ynetmen gerekletirir. Fakat bir filmin meydana gelmesi dier sanat yaptlarndaki kadar basit bir ilem deildir. Ressam, fras, boyalar, kanvasyla; heykeltra ta, kalemiyle; yazar kt kalemiyle yaptn meydana getirebilir ama bir filmin gerekletirilebilmesi iin son derece geni ve kark bir rgtlenmeye, milyarlarca liralk sermayeye ihtiya vardr. En iyi ynetmen bile, elinde ne kadar iyi senaryo olursa olsun, bunu film haline getirmek iin byk bir sermaye bulmak zorundadr. Sinemada bu sermayeyi yapmc salar. Genel olarak bir filmi ekmeye karar veren, konuyu seen, senaryoyu hazrlattran, ynetmen ve teknik elemanlar szlemeyle kendine balayan, filmin yapm giderini hesaplayan, bu giderin yerli yerinde harcanmasn gzeten yapmcdr. Buna gre, bir filmin hazrl iin; yapmc, senarist ve ynetmenin ba baa, el ele vermeleri gerekir. Senaristlerin durumu hemen her lkede ayndr, fakat yapmc ile ynetmenin durumlar lkeden lkeye deiir ve genel olarak, ABD ile Avrupa lkelerinde bunlarn durumlar birbirine tamamyla karttr. A.B.D.de Yapmc Amerika'daki byk yapmevlerinin bandaki stdyo bakanlarnn yannda yapmla grevli bayapmc bulunur. Bayapmcnn emrinde, yapmevine bal 1520 yapmc vardr. Bayapmc her yl ekilecek filmlerle ilgili program bunlarn giderlerini hazrlayp yapmclara datr. Yapmclar bu programa ve yapm giderine gre filmin hazrlna giriir: Senaristi, oyuncular, ynetmeni, yapm ekibini seer. Bu ite yardmc yapmc da kendisine yardm eder. Yapmc ayrca filmin ekimini bandan sonuna gzetler, kurguyu istedii gibi yaptrr, senaryoyu istedii gibi deitirir. Filmin baar ya da baarszlndan bayapmcya kar birinci derecede yapmc sorumludur. Grld gibi Hollywood'da yapmc, filmin hazrlanmasndan piyasaya srlmesine kadarki btn almalar yneten, bunlar zerinde tek sz sahibi olan kimsedir. Ynetmen ise, sadece eline tututurulan senaryoyu, hibir deitirme yapmadan kendi semedii oyuncular ve yapm ekibiyle ekmekle grevli, yapmevine szlemeyle bal bir memurdur. Baz Oscar trenlerinde ynetmenlerin yapmclara teekkrlerinde; kendilerine eitli konularda zgrlk tannmasndan tr sevinlerini aklayarak, sanki yaratlarnn izinle ortaya ktklarn ilan eder gibidirler Ancak iin derinindeki gerei bilmeyenler buna bir anlam veremezler. Avrupa lkelerinin ounda durum byle deildir. Avrupa'da yapmc her hangi bir filmin sermayesini salar ve bu sermayenin yerinde kullanlmasna dikkat eder. Yapmc senaryo ve oyuncu seiminde sz sahibiyse de, bunlarda ynetmene de sz hakk tanr. Yeni yeni bizde de rneklerini grdmz, yapmcnn tmyle ynetmene teslim olduu projeler de vardr. Trkiyede Yapmc Avar Filmin sahibi kr Avar, ynetmeni aan Irmak iin bir syleisinde Babam ve olum proje aamasnda riskli grnmyor muydu? sorusuna yle cevap vermi; onun getirecei her projeye gz kapal girerim. Bu, iki insann yapt bir ite, varabilecekleri en u noktadr ve taraflar iin son derece verimli ve gzel iler yapmann iaretidir. Filmin ekimi, kurgusu, seslendirilmesi gibi sanat bakmndan gereken ilemlerde ise, ynetmen tam bir serbestlie sahiptir. Bu iki kart dzen karlatrld vakit birincinin mahzurlar, ikincinin salad stnlk kendiliinden ortaya kar. Hollywood'da yapmevinin ynetim kuruluna ve bu yapmevini destekleyen byk mali sermayeye kar sorumlu olan yapmevi bakan bayapmcdan, bayapmc da emrindeki yapmclardan her eyden nce kazan getiren film evirmesini ister. Oysa ok kazan getiren film ok kez sanat bakmndan baarl bir yapt deildir. Amerika'da yapmc, bir sanat deil tccar yeteneine sahip bir kimsedir. Avrupa'da ise yapmc ile ynetmenin alma alanlar iyice ayrlmtr. Ynetmen de evirdii filmin mali bakmdan baarszla uramasn istemeyerek, kendi sorumluluu altnda gerekletirdii filmin ayn zamanda sanat bakmndan da baarl olmas amacn gder. A.B.D.de de, bir filmin meydana getiriliinde sz sahibi olan ynetmenler vardr, ama bu ynetmenlerin says Hollywooddaki btn ynetmenlerin %10 una bile varmaz. Bunlar, birka filmi arka arkaya baar kazanm, durumlarn salamlatrm ynetmenlerdir.

Fakat bunlar da, yapmevi karsndaki bamszlklarn srdrebilmek iin bu baarlarn devam ettirmek zorundadrlar. Bazen bu gibi ynetmenlerin ayn zamanda yapmc olarak ie girdii de olur. O vakit yapmc-ynetmen adn alrlar. Bazlar senaryoculuu da yklenerek yapmc-ynetmen-senaryocu olur. Daha ok Bamsz Sinemaclar denen bu grubun yapt pek ok i baar kazanm ve bunun sonucunda da ABDli yapmclar ynetmenleri daha zgr brakmaya balamlardr. Yurdumuzda film yapm, genel izgileriyle Avrupa lkelerindekini andrr. Kk yapmevleri halindeki ortaklklarn bakan olan ya da bamsz alan yapmc, belirli bir film iin senaryo hazrlatr, ynetmeni, oyuncular seer, yapm ekibini kurar. Ynetmen olduka bamsz bir almayla filmi evirir, kurgusunu ve seslendirilmesini ynetir. Bu konuda en iyi rnek olarak nmze gelen yapm Ekya, Filma yapm irketinin bir almas. Yapmclk asndan Trkiye iin bir rnek ve mihenk ta olmu bir yapm. Senaryo baznda da irdelendiinde ok iyi bir Trkiye yks. 2007 Hazirannda stanbula gelen ve bir konuma yapan usta senarist Robert Mckee Ekya iin ok iyi bir film diyor ve yle aklyor; benim iin film demek hikye demektir. Yerel ve benim bilmediim, bana yeni bir ey syleyen ve anlatan hikyeler benim ilgimi eker. Byle senaryolardan oluan filmleri beeniyorum diyor Robert Mckee, nk bana yeni bir ey retiyorlar.

Senaryo
Belli bir teknik ve yetenee dayanan, yedinci sanat kurallarn ve o gnn teknik kurallarn dikkate alan, ilk satrdan son satrna dek sinemaya uygun olarak hazrlanan metin. Bir baka deyile senaryo, grnt ve sese dnecek bir dncenin, bir olayn yazya dklmdr. Senaryo yazm Amerikan ve Fransz tarz olarak iki farkl biimde gerekletirilir. Amerikan tarznda her sahne iin alt izili biimde bir knye (stbalk) oluturulur. Knyede sahne numaras, karakterler, mekn, i-d ve gece-gndz ayrmlar belirtilir. Fransz tarz senaryonun sahneler ikiye ayrlm sayfada solda grnecekler, sada duyulacaklarn yazlmasyla oluturulur. Senaryoda sadece eylemler ve dialoglar bulunur. Teknik detaylara yer verilmez. Evrensel senaryo formatnda bir sayfa 1- 1,5 dakikaya denk gelmektedir.4 Teknik detaylara yer verilen, ekim senaryosudur. Yapmc bir film evirmeye karar verdi mi, yaplacak ilk i; konu bulmak ve bu konuyu senaryo biiminde ilemektir. Konu ok eitli kaynaklardan salanabilir; her eyden nce senarist ya da ynetmenin yaratc gcnden doabilir. Dorudan doruya sinema iin tasarlanan, baka bir kaynaktan alnmayan byle bir konuya dayanan senaryoya zgn senaryo denir. Senaryo Biimleri Dnce-yk / Sinopsis / Outline /

Dnce yk, Sinopsis; Bir bakta okunabilen, diyaloglarn olmad 1-3 sayfalk zet Outline; [Taslak/zet] Tm yknn hibir eyi atlamadan sahnelere gre birka sayfada yaplan zet. Step Outline; [zet Liste] Her sahnenin banda, olayn bir tmcelik zeti bulunur.

Sinopsis Yunanca'dan gelen sinopsis szc kkensel olarak bir bakta okunabilen demektir. Fransa'da bu szck olayn ve kiilerin 1-3 sayfalk bir zeti anlamnda kullanlr. Bu zette diyaloglar yer almaz. Anglo-Sakson kltrlerinde sinopsis ok daha ksa, birka satrlk zet demektir; bunlara brief outline (ksaltlm outline) da denilmektedir. Her sahnenin kk kartlardan olumas halinde 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Olayn ve verilerin / kii, zaman, mekan yer alr. Kart yntemiyle senaryo yazarken, sahnelerin yerini deitirmek, ya da araya yeni sahneler koymak - karmak ok kolaylar. Olayn mantksal ve dramatik eklemleniini denetleyebilir. Senaryo boyunca kiilerin hangi sklkta grndn ve bir araya geldiini izleyebiliriz. Senaryonun ileyiini denetleyebiliriz. Temel sahneler hangileri ? Kartlara olay ya da aksiyon durumuna gre renk verir ve bir panoya asarsak, filmin akn grebiliriz.

Tretman Gelitirim Senaryosu 1. 2. 3. Filme konu olan yknn bir betimlemesidir ve diyaloglar ierebilir. 15-45 sayfa uzunluunda, imdiki zamanda ve nc kii azndan anlatlan bir konu zetidir. Anlatda rol oynayan nemli kiilerin bir betimlemesini de kapsamaldr.

ekim Senaryosu 1. 2. 3. Fransada ekim senaryosu, senaryonun gerek biimidir. Teknik dekupaj dnda her bilgiyi kapsar. Hareketin, kiilerin ve mekann betimlemeleri, diyaloglar.

4. 5.

ekim senaryosu sahnelere blnr ve her sahnenin banda baz bilgiler verilir. /D, Gndz/Gece, Hareket mekan, Oyuncular/Ya, istee gre ek bilgiler.... ekim senaryosu genellikle iki stun halinde yazlr. o Soldaki stuna / Grsel bilgiler / Hareketler, nesneler, grnr varlklar o Sadaki stuna / Sesli bilgiler / Diyaloglar, Efektler, [Hareketlerden doan grltler yazlmaz.] Yalnzca vurgulanmas gereken, dramatik bir ilevi olan sesler yazlr.

6.

ekim senaryosuna, filmlerin trne gre baz blmler eklenebilir. o Kiilerden her birinin yaam yks. o Balamn [toplumsal, corafi, tarihi], senaryonun anlalmasnda etkili olacak biimde gelitirilmesi. o Konuyla, ierikle ve senaryo iin esinlenilen kaynaklarla ilgili tasarmlar o Haritalar, grafikler, resimler...

Teknik Dekupaj ; [shooting script] 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. ekim ve mizansen iin gerekli bilgilerle donatlmtr. ekim lekleri, ekim alar, Oyuncunun hareketleri, Kamerann hareketleri / optik hareketler - zoom in... Grsel balantlar / Grntnn kesilmesi, kararmas, almas, sahne gei biimleri Kullanlan objektifler / filtreler ekilecek planlar sraya sokulmu ve numaralandrlmtr.

Story-board ; [ Resimli taslak] 1. 2. 3. 4. 5. Her sahne izgi filmlerde olduu gibi ematik bir biimde grselletirilir. Kiilerin ve kamerann hareketleri, ekim alar vs gibi eyler yazl olabilecei gibi, ksaltmalar, ekiller- oklar, noktal izgiler gibi grsel kalplar da olabilir. Fantastik ya da kurgubilim filmleri gibi zel trlerin ekiminde zellikle kullanlr. Filmin ekiminde teknik ekip ve ayrca da stdyo aamasnda grsel efektiler ayn kareler zerinde alaca iin, iin nasl olmas gerektii resmedilirse yaplacak i amacna ulamakta o kadar kolay yol kateder. Bir kullanm yeri de reklam filmleridir. Yaplacak ve ortaya kacak iin nasl olmas gerektii herkes tarafndan daha nce grnme isteinden ortaya kar.

zgn Senaryo rnekleri

Taksi ofr / 1976
1976 yapm, ynetmenliini Martin Scorsese'nin yapt baroln Robert de Niro, Cybill Shepperd, Jodie Foster ve Harvey Keitelin oynad yaplagelmi en nemli Amerikan filmlerinden birisidir. Vietnam gazisi Travis Bickle uykusuzluk ekmektedir. Bu uykusuz geceleri atlatabilmek amacyla taksi ofrl yapmaya balar. Bu meslek ona Manhattan'n hi grmedii pislik dolu yzn gsterir. Fahieler, satclar... Travis tm bunlara kar byk bir fke duymaya balar. Travis, bir yandan toplum iin yapabileceklerini dnrken bir yandan da sevdii kadn etkilemeye almaktadr. Arabasna binen henz 13 yanda bir fahie olan kk Irs, Travis'i derinden etkiler. Bir eyler yapabileceine inanan Travis kendini gelitirmeye karar verir. Bir sre iinde kendini bir lm makinesi haline getirir. Kk Irs'i pis hayattan kurtarabilmek iin bir dizi cinayet iler. kendide lmcl yaralar alr. Herey bittiinde medya onu kahraman ilan etmi, kk Iris ise ailesinin yanna dnmtr. zgn ad : Taxi Driver Ynetmen : Martin Scorsese Yapmc : Julia Phillips & Michael Phillips Senaryo yazar : Paul Schrader Oyuncular : Robert De Niro / Jodie Foster / Harvey Keitel /Cybill Shepherd / Peter Boyle / Albert Brooks Grnt ynetmeni : Michael Chapman Kurgu : Tom Rolf / Melvin Shapiro Film mzikleri : Bernard Herrmann Yapm yl, lkesi : 1976, A.B.D Yapm irketi : Universal Pictures Sre - Renk : 113 dakika - Renkli Cins - Tr : Sinema filmi - Dram Bte : 1.300.000 dolar

Kurtlar Vadisi Irak

Kurtlar Vadisi Irak, ynetmenliini Serdar Akar'n yapt 2005 yapm Trk filmidir. Trk yapm en pahal bteye sahip (14 milyon YTL) bir film olup, konusu itibaryla ABD Temsilciler Meclisinde Dileri Bakan Condoleezza Rice'a Amerikan Hkmetinin uluslararas tutumu ve Dnya tarafndan nasl grldne dair szl soru nergesi verdirten ilk filmdir.

Konu: Trkiye'de mafyay kerten Polat Alemdar'n Irak'ta Trk askerinin bana geirilen uval olaynn intikamn almaya almasn anlatr. 8 stemen Sleyman Aslan, Kuzey Irakta uval hadisesini yaam onbir askerden biridir. Olanlar askerlik onuruna yaktramayan stemen, ardnda Polat Alemdara yazlm bir mektup brakarak intihar eder. Kendisi de devlet adna alan bir istihbarat olan Polat, onuru uruna intihar eden bu askerin son arzusu karsnda kaytsz kalamaz ve adamlaryla beraber Kuzey Irakn yolunu tutar. Cannes Film Festivalinde Jri zel dlne layk grlm Serdar Akar, Kurtlar Vadisi - Irak ile Trk sinemasnn en yksek bteli filmine imza atyor. Drt ayr dilde ekilen filmde 3000 figran yer alyor.9 Trk sinemasnda da artk senaryo yazlrken, konunun uzmanlarna danlmaktadr. Kurtlar Vadisi dizisinin senaryo almasnda u yardmc unsurlar gryoruz;

Senaryo konsept danman : Soner Yaln Senaryo spervizr : mer Ltfi Mete Ynetmen : Serdar Akar Yapmc : Raci amaz Senaryo yazar : Raci amaz / Bahadr zdener / Ali Kurt Oyuncular : Necati amaz / Billy Zane / Ghassan Massoud / Bergzar Korel / Grkan Uygun Grnt ynetmeni : Selahattin Sancakl Film mzikleri : Gkhan Krdar Yapm yl, lkesi : 2006, Trkiye Yapm irketi : Pana Film, maj TV Sre : 122 dakika Dil : Trke, Krte, Arapa, ngilizce Cins : Sinema filmi Tr : Aksiyon, macera Renk : Renkli Bte : 10 milyon $ Gsterim tarihi Trkiye : 3 ubat 200611

Babam ve Olum
Babam ve Olum, 2005 yapm bir aan Irmak filmi. Ege'deki iftlikten gazetecilik okumak iin ayrlan Sadk'n, yllar sonra oluyla beraber yeniden iftlie dnnn, 12 Eyll Darbesi arka plannda aktarld filmin senaryosunu da yine aan Irmak yazd. Film, Trkiye'de 3.500.000 izleyici snrn aan nadir filmlerden biri olma baarsn gsterdi. Konusu: 1980 darbesinde annesini kaybeden kk Deniz (babas o dnemde bir ok erkek ocua verilen ismi koymu) yedi yl sonra hi grmedii dedesinin Egedeki iftliine doru bir yolculua kar. Denizin dedesini hi grmemesinin nedeni dedesiyle babasnn yllardr ks oluudur. Hseyin Efendi (etin Tekindor) okumaya diye gnderdii olunun politik olaylara kartn renince onu evlatlktan silmitir nk. Sadkn her eye ramen baba evine geri dnnn nedeni Denizden ayrlmak zorunda oluudur; kk olunu babasna emanet edecektir. Kelimenin tam anlamyla Deniz bu iftlikte hafif tatl kak bir ailenin ortasnda bulur kendini. Evin yanamalar, ks teyze (erif Sezer), traktr kullanan ve telsizle konuan mthi bir babaanne (Hmeyra), bileinden boazna kadar bilezikle dolaan gelin Hanife (Binnur Kaya) ve saf bir amca (Yetkin Dikinciler). Dnsenize hepsi bararak ve hep bir azdan konuuyor. Sadk, uruna savat bir Trkiyeyle ve terk ettii sevgilisiyle ve kendiyle kasabada yzleirken; ocuk, dedesinin ve babasnn arasndaki tm buzlar eritecektir. 13 Ald dller

stanbul Uluslaras Film Festivali (2006) En iyi erkek oyuncu: Fikret Kukan En iyi kadn oyuncu: erif Sezer En iyi film: aan Irmak Nuremberg Film Festivali (Almanya-Trkiye) (2006) En iyi film: aan Irmak Dnya Film Mzikleri dlleri(2006) Dnya film mzii dl: Evanthia Reboutsika

Ynetmen : aan Irmak Yapmc : kr Avar Senaryo yazar : aan Irmak Oyuncular : etin Tekindor / Fikret Kukan / Hmeyra / erif Sezer / Binnur Kaya / Yetkin Dikinciler Film mzikleri : Evanthia Reboutsika Yapm yl, lkesi : 2005, Trkiye Yapm irketi : Avar Film Datm irketi : zen Film Sre : 108 dakika Dil : Trke Cins : Sinema filmi Tr : Dram Renk : Renkli Gsterim tarihi Trkiye : 18.11.2005

Uyarlama
Gnlk yaamn her olay bir gn senaryo konusu olabilir. Zaten sinema yaamn ta kendisidir. Fakat senarist, daha nce baka bir amala hazrlanm her hangi bir metinden de yararlanarak bir senaryo meydana getirebilir. rnein nl bir roman, piyes, hikye... senaryo biimine sokulabilir. Daha nce baka bir amala hazrlanm her hangi bir metin sinema terimlerine gre hazrlanabilir. Uyarlama sinemaclkta ok sk kullanlan bir ilemdir. Uygulamada zgn senaryo says kadar, hatta bazen daha ok uyarlama senaryo kullanlr. Genel olarak, byk sat yapan edebiyat rnleri, uyarlama iin kanlmaz birer adaydr. Birleik Amerika'da senaryo ii de sistematik bir biime balanmtr. Bu lkedeki byk yapmevlerinin hepsinde birer senaryo blm vardr. Hollywoodda yapmevine bal aylkl yazarlar alr. Bunlarn almas balca iki trldr: yapmcnn verdii ya da kendilerinin bulduu bir konu zerinde senaryo hazrlamak, yapmcnn ya da kendilerinin dikkate deer bulduklar bir yapt senaryo iin uyarlamak. Senaryo Blmnde uyarlama iini yrtmek iin gerek yerli, gerekse yabanc yaynlar srekli olarak izleyen kimseler vardr. Bunlar dikkate deer grdkleri roman, hikye, piyes vs. gibi yaptlar zetleyip yapmcya verirler. Yapmc bu zeti beenirse yaptn uyarlama hakk satn alnr. Dnya klasikleri ile yln en ok sat yapan yaptlar, sinemaclarn uyarlama iin en ok bavurduu kaynaklardr. Bir roman her eyden nce hacim bakmndan filmden daha ykldr. Normal bir film iki saati hibir zaman amaz, oysa 200300 sayfalk ksa bir romann okunuu 78 saat srer. Bir film olsa olsa bir uzun hikye hacmine sahiptir. Fakat film, uzun hikyeden alnd zaman bile onu tpatp izlemez, nk ikisinin anlatm zellikleri baka bakadr. Roman ve hikye szcklerle ortaya konur, ok kez soyut kavramlardan yararlanr; buna karlk film grntlerle ortaya konur, bu grntler somuttur. Bir roman ve hikyenin uyarlanmasnda gz nne alnacak nokta, bunlarn sinemada kullanlabilecek ynlerinin, zellikleri bozulmayacak biimde alnmas, sinema zellikleri tamayan blmlerinin sinema terimlerine gre hazrlanmasdr. urasn da belirtmek gerekir ki, sinema zelliklerine ok yakn anlatml edebiyat rnleri de vardr. zellikle sinema-edebiyat alveriinin gittike oalmas, sinema ile edebiyatn birbirini karlkl olarak etkilendirmesi bu yaknl artrr. Bundan dolay da uyarlamaya daha yatkn olan ya da olmayan edebiyat yaptlar bulunmaktadr. Grnteki benzerliklerine ramen tiyatro yapt ile senaryo arasndaki bakalk daha fazladr; bir piyes, uyarlama bakmndan romandan daha elverisizdir. Hacm bakmndan ikisi arasnda byk bir bakalk yoktur, fakat anlatm arac olarak piyes ile film arasndaki bakalk olduka byktr. Tiyatro byk lde sze dayanan bir sanat olduu halde, sinema grsel bir zellik tar. Genel olarak sahnedeki gibi belli bir dekor iinde be alt kiinin konuup durmas, sinemada tahamml edilemeyecek bir nokta saylr. Bir piyesi iitmekle, yalnzca olgusunu, konusunu, dmlerini ve zmlerini anlayabiliriz. Oysa bir filmi yalnzca konumalarndan izleyemeyiz. Btn bunlardan anlalabilecei gibi, senarist her hangi bir piyesin olgusunu, kiilerini, konumalarnn nemlilerini alr, fakat onu tiyatronun dar ve ematik dekorlarndan, evresinden tabiat iine karr, szden ok harekete dayandrr.

Uyarlama Senaryo rnekleri ;

ngiliz Hasta
zgn ad : The English Patient Ynetmen : Anthony Minghella Yapmc : Saul Zaentz Senaryo yazar : Anthony Minghella (uyarlama) Michael Ondaatje (roman) Oyuncular : Ralph Fiennes / Kristin Scott Thomas / Willem Dafoe / Juliette Binoche / Colin Firth / Naveen Andrews Kurgu : John Seale Film mzikleri : Gabriel Yared

Yapm yl, lkesi : 1996 Datm irketi : Miramax Films Sre : 162 dakika Dil : ngilizce ngiliz Hasta, 1992'de yaymlanm olan Michael Ondaatje romanndan uyarlanm Oscar dll bir film. Ayrca roman da ilgi ekici kurgusundan dolay Kanada'da devlet tarafndan verilen nemli dller kazanmtr.Film ise 1996 ylnda vizyona girmitir. Filmin ynetmenliini Anthony Minghella yapmtr. Film 1996 ylnda en iyi film de dahil olmak zere 9 dalda oscar dl kazanmtr. Ek olarak, romann yazar Ondaatje de film yapmclar ve senaristler ile birlikte alm ve filmin romandan uyarlanma aamasnda nemli katklarda bulunmutur.

1997 Oscar dlleri

dl, En yi Film dl, En yi Yarmc Kadn Oyuncu : Juliette Binoche dl, En yi Sanat Ynetmeni :(Stuart Craig and Stephanie McMillan) dl, En yi Sinematografi (John Seale) dl, En yi Kostm : (Ann Roth) dl, En yi Ynetmen :(Anthony Minghella) dl, En yi Film Montaj :(Walter Murch) dl, En yi Mzik: (Gabriel Yared) dl, En yi Ses :(Walter Murch, Mark Berger, David Parker, and Christopher Newman) Adaylk, En yi Barol (Aktr): Ralph Fiennes Adaylk, En yi Barol (Aktris): Kristin Scott Thomas Adaylk, En yi Senaryo :En yi Uyarlama (Anthony Minghella)9

Baba / 1972
Baba (The Godfather), Mario Puzo'nun yazd ayn adl romandan uyarlanan, Francis Ford Coppola'nn ynettii, Marlon Brando ve Al Pacino'nun barollerini paylat filmdir. Filmin hikyesi, 2. Dnya Sava'nn bittii yl olan 1945'te balar ve 10 yllk bir dnemi kapsar. Film, New York'ta yaayan gl bir talyan mafya ailesinin hikyesini anlatr. Gsterime girdii (1972) andan itibaren ok ilgi grm, birok kurum, enstit ve derginin gelmi gemi en iyi filmleri sralamasnda en st sralara yerlemitir. Kullanc oylarnn baz alnd IMDB.com'un en iyi 250 film listesinde halen 1. sradadr. Yapm 1972 ylnda gsterime giren film, daha nce birok filmin senaryosunu yazm ve ynetmi olan Francis Ford Coppola tarafndan ynetildi. Coppola, 1970'te Patton filmi ile en iyi senaryo dalnda Oscar kazanmt ama ynettii filmler, byk kitlelere ulaamamt. Yapmc firma Paramount Pictures baarl olacandan emin olamad iin film, 6 milyon dolar gibi olduka dk bir bteyle ekildi. Filmin ekimleri 29 Mart - 6 Austos 1971 tarihleri arasnda yapld. ekimler, Coppola ile Paramount Pictures arasndaki gerginlikle balad. Bunun en byk sebebi, Coppola'nn srar ettii birok harcamann stdyo tarafndan gereksiz bulunmas idi. Ayrca stdyo, ismini sadece Broadway evrelerinin bildii Al Pacino'ya da pheyle yaklayor, ynetmenden oyuncu kararn gzden geirmesini istiyordu. Michael Corleone'yi oynamas iin stdyonun istedii isim Robert Redford'du. Ancak Coppola, talyan asll, Tony dll Pacino'da srar etti. Romann yazar Mario Puzo hem senaryoyu Coppola ile birlikte yazd, hem de ekimlere katld. Film, 24 Mart 1972 gn gsterime girdi ve ilk hafta 5,3 milyon USD gie geliri elde etti. Toplamda ise 81,5 milyon USD'ye ulat. Yeniden gsterimlerle birlikte 1997 yl itibariyle ABD'de 134 milyon USD, dnya apnda ise 245 milyon USD gie geliri elde etti. Bu, gelmi gemi tm rekorlarn alt st olmas anlamna geliyordu. Film bu rekoru, 1975 ylnda Jaws filmi tarafndan geilene kadar elinde tuttu. Baba filmi Oscar kazand:

En yi Film En yi Erkek Oyuncu - Marlon Brando (*) En yi Uyarlama Senaryo - Francis Ford Coppola, Mario Puzo

Film, ayrca 8 ayr dalda daha Oscar aday oldu. Bunlarn dnda 5 Altn Kre, 1 Grammy ald ve birok festivalden dlle ayrld.12 (*) Brando, kendisine verilen En yi Erkek Oyuncu Oscar dl'n ABD'nin, zellikle Hollywood'un kzlderililere kar uygulad ayrmcl gereke gstererek reddetti. Filmin etkileri Bir Don Corleone replii olan "Ona reddedemeyecei bir teklif yapacam", sinema tarihinin en ok gnderme yaplan repliklerinden biri haline geldi. Amerikan Film Enstits'nn 2005 ylnda yapt bir ankette, en ok hatrlanan 2. replik seildi.

Baba filmi, ardndan ekilecek olan Baba 2 ve Baba 3 filmlerine n ayak oldu. Bu filmler de Paramount Pictures stdyolarnda ekildi, Francis Ford Coppola tarafndan ynetildi ve barolnde Al Pacino oynad. zgn ad : The Godfather Ynetmen : Francis Ford Coppola Yapmc : Albert S. Ruddy Senaryo yazar Roman : Mario Puzo Uyarlama : Mario Puzo / Francis Ford Coppola Oyuncular : Marlon Brando / Al Pacino / James Caan / Robert Duvall /Diane Keaton Grnt ynetmeni : Gordon Willis Film mzikleri : Nino Rota / talya'da Sicilya Kasabas'nn yerel mzii. Yapm yl, lkesi : 1972, ABD Yapm irketi : Paramount Pictures Sre : 175 dakika Dil : ngilizce, talyanca, Latince Renk : Renkli (Technicolor)

Senarist ve Yardmclar
Senarist btn bu meseleleri gz nnde bulundurarak alr. Avrupa lkelerinde, senaryolarn meydana getiriliinde ynetmenin de byk lde emei bulunmas bu bakmdan ok yararldr. nk senaryoyu grnt klna sokacak olan ynetmendir. Senaristin ynetmenden baka bavuraca kimseler de vardr. Senaryo uyarlama yoluyla hazrlanyorsa, asl yapt yazann da, bu ie katlmas yararldr; yaptn havasnn korunmasnda yazarnn byk yardm dokunabilir. Bazen uyarlamas yaplacak metnin zetini senaristten baka bir kimse hazrlam olabilir, bu ii yapana uyarlamac denir; yani uyarlamaclk ve senaryoculuk ayn kimsede birleebilecei gibi bunlar ayr ayr kimseler de olabilir. Senaristin baka bir nemli yardmcs, konuma yazardr. Adndan da anlalabilecei gibi konuma yazar, konumalar hazrlar. ok kere, konumalar da senarist tarafndan yazlr, fakat gerekte konuma yazarl ayr bir yaratclk, teknik ve sanat isteyen bir almadr, bundan dolay da bu ile ayr bir kimse grevlendirilir. Bir filmdeki konumalar ile bir piyesteki konumalar arasnda byk bakalklar vardr. Konumalar bir tiyatro yaptnn hemen hemen en nemli esidir. Piyesin btn olgusu konumalarla yrr, geliir; dmler konumalarla atlr ve zlr; kiiler davranlarndan ok konumalarla belirlenir. Oysa sinemada konuma ikinci derecede bir edir; grnty hibir zaman aklamaz, nk sinemada bu, edebiyatta haiv denilen fazlalktan baka bir anlam tamaz. Sinemada konumalar grntye ancak yardmc olur, onu tamamlar. Bundan baka, tiyatrodaki konumalarn aksine, sinemadaki konumalar syleni, ses tonu, ortaya koyduu anlam bakmndan gnlk yaaytaki konumalarn hemen ayndr; yani tiyatroda olduu gibi bir sz sanat olmaktan ok, gnlk yaay yanstan doal ve gereki bir konumadr.

ekim Senaryosu
Ayrmlama evresiyle senaristin ve konuma yazarnn ii bitmi olur; buna karlk ynetmen almasnn ilk nemli blmne balar. Bu alma ayrmlamay ekim senaryosu klna sokmaktr. Bir ekim senaryosunun en ksa tanmlamas, tamamlanm bir filmin alaca kl daha ekime balamadan nce en kk ayrntsna kadar belirten metin olarak yaplabilir. Bir ekim senaryosu, ortalama 100200 daktilo sayfalk bir metindir. oaltlan bu metin, filmde alacak belli bal ilgililere datlr. ekim senaryosunun her sayfas iki stuna ayrlmtr. Soldaki stunda grntyle ilgili btn aklamalar, sadaki stunda ise konumalar ve sesle ilgili btn aklamalar yer alr. Bir ekim senaryosu yzlerce ekime ayrlmtr. Genel olarak bir filmde 500600 ekim bulunur. Bu ekimler 1den balayarak sra numaras alrlar; bu numaralara ekim says denir. Bir ekim, filmin en kk birimidir ve kamerann srekli olarak bir kerede iletilmesiyle elde edilir. Buna gre ekimlerin uzunluu az ya da ok olabilir. ekimlerin uzunluk ve ksal, ekilen sahnenin gereine gre deiir. ekimin bundan baka zellikleri de vardr. Bu zellikler kamerann ekim srasndaki durumuyla ortaya kar. ekim srasnda kamera, film zerine grntsn ald cisme yakn ya da uzak bulunabilir; bu cisme alttan ya da stten, dzgn ya da eik bakabilir; ya da ekim srasnda eitli hareketler yapabilir; btn bu durumlarda ortaya baka baka zellikte ekimler kar.

ekim lekleri
nce alc ile konu arasndaki uzakl ele alalm: Alc konuya ne kadar yaklarsa bu konunun grnt erevesinde kaplad yer o kadar byk olur; konudan ne kadar uzaklarsa konunun ereve iinde kaplad yer o kadar kk olur. ekim leinde ekimler kkten bye doru ylece sralanr: Ayrnt ekimi, ba ekimi, omuz ekimi, gs ekimi, bel ekimi, diz ekimi, boy ekimi, genel ekim, toplu ekim, uzak ekim. Hemen belirtmek gerekir ki btn bu ekimler birbirinden kesin bir lyle ayrlamaz; te yandan her ekimin snr bazen lkeden

lkeye az ok deiir. Genellikle ekim lsne temel olarak insan alnr, ekimler insan boyunun grnt erevesinde kaplad yere gre belirlenir. Bylelikle, konunun, grnt erevesine gre boy bakmndan sralanmas ortaya kar ki, buna ekim lekleri denir. ekim lekleri seyirciyi etkilemede ve mesaj iletiminde olduka etkilidir. Sinema ve televizyonda ok farkl ekim lekleri kullanlmasna ramen ekim leklerini on madde halinde genelleyebiliriz. 1. Ayrnt ekimi [A] her hangi bir cismin son derece byk grntsnn ereveyi doldurmasdr. rnein bir gzn, elin, bir bardan, anahtarn, bir yaznn, resmin btn grnt erevesini doldurmas bir Ayrnt ekimidir. Nesnenin bir ksmnn tm ekran doldurduu ekim leidir. zleyicinin dikkatini belli noktalarda toplamak iin idealdir.

2.

Ba ekimi [B] bir insan bann btn grnt erevesini dolduracak byklkteki grntsn veren ekimdir.

Genelde konuan bir insana ilginin ekilmesi iin kullanlr. Dinleme detaylar, nlemler, mimikler ba planda alnabilir. Ba boluu bu lekte iyi ayarlanmaldr. Mikrofon, yaka mikrofonu veya grnmesi istenmeyen taklar, rozetler iin ka leidir. Ba plan, fotograf ve televizyon erevesinde byk bir alan kaplayacandan, kiiyi izleyiciye yaklatrr. Mesaj veren kii daha ok dikkat eker. Sinema perdesinin byklnden dolay uzun sre ba plann kullanlmas, belki de normalden daha byk grnen ba nedeniyle seyirciye ar bilgi ykler. 3. Omuz ekiminde [O] ereveye bala birlikte omuzlar da girer. Fondaki veya evredeki ayrntlarn paralarnn da ereve iine alnmasn salar. Mzik aleti alan, dans eden, hareket eden veya konuurken hareket eden kiilerin yakn ekimleri iin ska kullanlr. Karlkl iki kiinin konumas srasnda kiilerin zellikle ba byklklerinin farkl olduu durumda omuz plan kullanlmas doru olur. kili Omuz ekim 4. 5. Gs ekimi [Gs] gsten yukarsnn ereveye girdii ekim eididir.

Kiinin aksiyon ynn verir Nesneldir Mekn ilikisini belirler... Konuya ilikin bir grntnn erevenin sa veya sol boluuna yerletirilme ans vardr. Bel ekiminde [Bl] ereveye belden yukars girer.

Bu lekte fon ve evredeki unsurlarn da kompoze edilerek ereveye yerletirilmesi gerekmektedir. Konuya ilikin bir grntnn erevenin sa veya sol boluuna yerletirilme ans vardr. Bu nedenle anons ve sunumlarda kullanlan en gzel planlardan biridir. Bel planda kii rahata hareket edebilir. ereveyi terk edebilir.8 kili Bel ekimi 6. Diz ekiminde [D] ise dizden yukars girer.

7. Boy ekimi [ByC] bir insan boylu boyunca ereveler. Genel bir bilgi vermek, kiiyi tantmak iin kullanlr. Boy planda dikkat edilmesi gereken ba boluu ve alt boluun orandr. Denemeler sonucunda ba boluu oran 2 birim dnlrse alt boluk orannn 1 birim olmas, boy plan iin en uygun grnty verdii grlmtr. Ba ve alt boluun verilmemesi ise dar bir alanda skm, ezilen insan grnts oluturmaktadr.11 8. Genel ekimde [Gn] bir insan genie bir dekor iinde boylu boyunca grnr. zleyene mekn hakknda fikir veren bir ekim trdr. Genel ekimin kullanl amalar: zleyiciye mekn hakknda ksa zamanda bilgi vermek Grntdeki nesneler arasndaki ilikiler ve uzaklklar hakknda bilgi vermek.

9.

Toplu ekim [T] birka kiiyi geni bir dekor iinde verebilen ekimdir.

10. Uzak ekim [U] ise, her hangi bir yerin tepe, kule, uak... gibi yksek ve ok uzaktan alnm grntsn verir.

ekim lekleri ve yaratt alanlar nelerdir:

Grntnn kullanm biimleri: 1- Gereksel 2- evresel 3- Yorumlayc 4- Simgesel 5- ykndrc 6- zletirici 7- Birletirici

Bir de iki kiiyi Gs ekiminde veren kili ekim [], kiiyi bel ekiminde veren l ekim [] gibi eitler vardr. Bundan baka, daha ayrntl bir snflamada iki komu ekimin arasnda yer alan durumlar da, istenirse, gsterilebilir [Yar-Genel, Yar-Toplu ekim... gibi].

Kamera Hareketleri
Kamera hareketlerini, zerine baland kamera aya ve onun oynar balkl kafas sayesinde yapar. Hatta baz hareketler iin [nearkaya-yana-yukar-aa] kamera farkl aygtlara da [aryo,crain vs.] balanmak zorundadr. Bu hareketler kameraman tarafndan kontrol edilerek elle veya uzaktan kontrolle otomatik olarak uygulanabilir. Pan / Saa - Sola Yatay evrinme Kamerann sadan sola - soldan saa doru yapt evrinme hareketine pan denir. Soldan saa yaplan harekete saa pan, sadan sola yaplan harekete sola pan denir. Uzun bir objeyi mesela bir gemiyi ekerken, gemi hakknda daha ok detay verebilmek amacyla pan yaplr. Pan yaparken birbiri ile ilikili iki unsur hakknda izleyiciye bilgi vermek ve bu iki unsuru birbirine ilikilendirmek amacyla hareket tercih edilir. Bu nedenle pan iin balang karesi ile pan hareketinin son karesi ok nemlidir. Bu iki unsur arasnda ok fazla boluk varsa pan tercih edilmez, aradaki bolik hem seyirci, hem de konu iin nemi olmadndan izleyiciyi skar. Dikkatinin dalmasna neden olur. Pan hareketi en fazla 90 alar iin tercih edilmelidir. Pan hareketinin hz da ok nemlidir. Detaylarn kaybolmayaca kadar yava, ama skmayacak kadar tempolu olmaldr.

Yukar - Aa evrinme / Tilt Kamerann dikey eksende, yukardan aaya - aadan yukarya doru yapt hareketlere tilt hareketi denir. Kamera gvdesinin ykselip alalarak yapt hareketten fark ekim dzlemin deimemesidir. Yukardan aaya yaplan tilt hareketine tilt down, aadan yukarya yaplan harekete tilt up denir. rnein bir insan vcudunu yukardan aaya doru taradmzda oluan hareket tilt down olacaktr. Genel grnts herkes tarafndan bilinen veya daha nceki planlarda gsterilen objelerin detaylar hakknda bilgi vermek amacyla, ereve formatna uymayan ok yksek ve byk objelerin ekiminde, mesela bir kadnn kapy amasyla kafasnn grnmesi sonra kapy alan kii gzyle aa doru bir bak ( gz sz ) gerekletirmek veya normal olmayan bir davrann srprizini seyirciye gstermek ( kapdaki kadnn plak oluu gibi ) amacyla, zel efektler veya karmaa gibi bir ok ama ile tilt hareketi yaplr.

leri - Geri Hareket / Truck Kamera ile ileriye - geriye doru yatay eksende yaplan harekettir. Dolly, pedestal veya aryo ile yaplabilir. Hareket takiplerinde kullanlr. Konunun hareketine aksi istikamette yaplabilir. Bu sayede konunun olduundan daha hzl hareket ettii etkisi uyandrlabilir. ereveyi gereksiz yere bytmemek veya kltmemek iin kullanlr. Yanlamasna Kayma / Dolly / Crab Kamera gvdesini hareket ettirilerek yaplan mekanik harekettir.

Bu hareketler, dar mercek asnda tavsiye edilmez. Kameray ele alarak ve kamera sallanmasn, titremesini gz ard ederek yaplabilir. Kayma hareketi dz zeminlerde tekerlekli bir tripod veya dolly ile zeminin bozuk olduu durumlarda aryo kurarak yaplabilir. Yryen, koan bir kiiyi ereve geniliini deitirmeden takip etmek amacyla sk sk kullanlr. Duvardaki, tabletteki kabartmay yatay dzlemde tararken pan yaparsak kabartmann ularna doru netlik ve ereve bymesi problemini ortadan kaldrmak iin yatay dzlemde kayma hareketi idealdir. Yukar - Aa Hareket / Pedastal Kamera ile yukardan - aaya veya aadan - yukarya doru dikey eksende yaplan harekettir. Mesela bir insan ayaklarndan bana kadar ereveyi geniletmeden takip etmek iin yaplr. Dikey nesnelerin yzeylerindeki resim veya kabartmay takip ederken tilt hareketi yaplrsa netlik ve ereve bymesi probleminden kanmak iin idealdir. Ark Kamerann dairesel olarak yapt harekettir. erevenin sabit tutulmas, hareketin doru yaplmas iin gereklidir. Resim erevesinin balangc ile biti karesinin ayn formatta olmas tercih edilir. Optik Kaydrma / Zoom ekilen konunun sabit bir yerde durmas ve kamera gvdesi ile hareket etmeye gerek kalmadan grnt asnn bymesi veya klmesinin mercekler yardmyla salanmasdr. Objektif iinde bulunan merceklerin ileri veya geri hareketiyle yaplr. Bu optik kaydrmaya zum denir. Sabit al objektiflerde, odak uzakl sabit olduundan bu hareket mmkn deildir. Deiken al zum objektifler ile mmkndr. Aslnda zum objektifler, ani a deiiklikleri gerektiinde, kameramann sk sk objektif deitirecei durumlarda zaman kaybn ortadan kaldrmak amacyla ve bir ok objektifin tanamayaca durumlar iin retilmektedirler. Ancak bu ani a deiikliini bir hareket olarak kullanan ynetmenler ile zum hareketi ortaya kmtr. ereveye smayan konunun genelini grmek iin veya genel grnt iinden detaylar almak iin zum yaplr. Zum hareketinde ereve geniler veya daralr. Bu durumun gz nnde bulundurulmas halinde kullanlabilir. rnein uzaktan kameraya yaklaan bir insan gs planda takip etmek iin ilk objektif genilii eer 125mm ise, o insan kamera yaknna geldiinde objektif ap 20mm civarna kadar genilemektedir. Bu durumda, kameraya yaklaan insan ereve d brakmamak iin etraftan konuyla ilgisi olmayan birok ey ereveye girecektir. Zum hareketinde en byk dezavantaj, dar bir ada objeyi ektiimizde arka plann flulamas, objenin genelini grmek iin a geniletildiinde ise arka plann da netlemesidir.

nsan gz bir grntden baka bir grntye geerken keserek hareketi takip edebilir. Yani insan gznn doasnda zum yoktur. Beyin ise bu hareketi dzeltemez. Zum hareketi aslnda ciddi bir kamera hareketidir ve zaten ereve iinde hareket eden nesneler varsa izleyicinin dikkatini datmamak iin ayrca bir zum hareketi yaplmas tavsiye edilmemektedir. Kamerada Kombine Hareketler Kamera ile ayn anda birden fazla hareketin yaplmasna kombine hareket denir. Ska kullanlmasnn seyirciyi karmaaya ve mekn hakkndaki bilgileri alamamasna neden olmas nedeniyle zel hareketler olarak az kullanlr. Birbiri arkasna kombine hareketler yaplmaz veya kurgulanmaz. erevenin gereine gre ayn anda sola pan ve tilt yaplabilir. Bu bir kombine harekettir. Kameraman ayn anda kamera gvdesini sola dndrerek yukar kaldrr, netlik ise kamera asistanna aittir. Bu hareketler kameraman tarafndan kontrol edilerek el ile manuel veya uzaktan kontrol ile otomatik olarak uygulanabilir. Kamerann objektif dzeninin zerine taklan remote control cihazlar ile zoom hareketi ve netlik kamera asistan tarafndan uzaktan kontrol edilebilir. Kamera gvdesine taklan servo motorlu sistemler ile kamera her yne kameramann uzaktan kontrol ile dndrlebilir.

Kamera Hareketinde Zamanlama Kamera hareketinde kameramann birden fazla konuya dikkat etmesi gerekir. En nemlisi zamanlamadr. 1. 2. 3. 4. 5. Balang erevesi Hareket Balangc Hareket / Zamanlama / Senkron Hareket Sonu Son ereve

1. Balang erevesi Bir resmin iinde hareket yaplacaksa, ama iki resim arasnda balant yapmak, resimleri taramak, detayl ekimler yapmak olabilir. Bu nedenle harekete bir yerden balamak kanlmazdr. Bu ilk karenin konuyla ilgili ve kompozisyon kurallarna uygun olmas gerekir. lk yaplan ereve montajcnn iki resmi birbirine kolayca balayabilmesi ve sonradan yaplacak hareketin bann kesilmemesi iin en az 8 saniye kaydedilmeli ve daha sonra harekete balanmaldr. 2. Hareket Balangc Kompozisyon kurallarna uygun ilk erevenin kaydndan sonra, kameraman kendini hazr hissettiinde harekete balamaldr. Balang sert bir hareketle yaplmamaldr. Yumuak bir kayma hareketi ile balamak, hareket balangcnda tereddt etmemek, hzl balayp sonradan yavalamamak veya ok yava balayp sonradan hzlanmamak gerekir. 3. Hareket / Zamanlama Hareket yava balayp, belirli bir sabit hzda devam etmelidir. Bu hz kameramana verilebilir veya kameraman normal bir hzda hareket eder. Eer hareket sresi verilmise kameraman bu zamana uymak iin bir bir deneme yapmal, zaman tutarak kontrol etmelidir. Hareketin tamamnda bu srenin tamamlanmas ii hzlanlmamal veya yavalanmamaldr. Bu zamanlama sadece kameramann sorumluluundadr. 4. Hareket Sonu Kamera hareketi tamamlandnda, harekete balanlan hzda yavaa hareket bitirilir ve durulur. Hareketin bitii srasnda ani durular veya ok yava durular, bir trl duramamalar affedilemez. 5. Son ereve Kamera hareketine son verildiinde durarak ilk erevedeki gibi en az 8 saniye kayt yaplmaldr. Hareketin sonunun kesilmemesi ve montaj iin bu sre gereklidir. Kamera hareketine son verilerek bulunan son erevenin, konuyla ilgisi olan ve kompozisyon kurallarna uygun bir ereve olmas gerekir. Kamera As ve Gr Noktas

Kamerann mercei ile konu arasndaki aya kamera as denir. Daha nce de grdmz gibi, kameralar ok kez bir ayak bal zerinde bulunur. Bu balk kamerann yatay bir eksen zerinde aaya yukarya, dikey bir eksen zerinde saa sola hareketini salar. Kamera yatay eksen zerinde mercei aaya doru uzanacak biimde eilirse stten Gr (G) durumu meydana gelir, yani konu yukardan aaya bakld zamanki biimiyle grnr. Bunun kart, kamerann yatay eksen zerinde mercei yukarya doru kalkacak yolda hareketidir; bu durumda da Alttan Gr (AG) meydana gelir, konu aadan yukarya bakld zamanki gibi grnr.

Nesnenin gc
ereve konumu: erevenin st ksmnda yer alan nesnenin gc artar. Byklk oranlar: Nesnenin ve onu evreleyen eylerin greli oranlar nesnenin gcn etkiler. Nesnenin Gc gr Asndan Nasl Etkilenir ? 1. 2. 3. Uygun olmayan ekilde dzenlenen nesnenin gc azalr. Alak al ekimler nesnenin gcn ve nemini vurgularken, yksek al ekimlerde zayflk ve nemsizlik izlenimi vardr. ekim yaknlatka nesnenin gc artar.

Senaryonun Biimi
Ynetmen ayrmlamaya dayanarak, ekim senaryosunu en kk ayrntsna kadar hazrlar, yle ki, bir ekim senaryosunu bitirdikten sonra film; ekim ekim, hatta grnt grnt ynetmenin gznde artk hazrdr, tamamlanmtr. ekim senaryosunun kaleme alnmas, ynetmenden ynetmene deiir. Baz ynetmenler kabataslak bir ekim senaryosunu yeterli grrler; ynetmenlerin ou ise ekim senaryosunu btn ayrntlaryla hazrlarlar. Hatta ekimlerin ne kadar sreceini belirten ynetmenler bile vardr. Yukardan beri belirtilen noktalar toparlarsak, bir ekim senaryosunun kaleme alnnda, yani buna verilecek biimde balca unlarn gz nne alnmas gerektii gze arpar. ekim says, ekimin kapal bir yeri mi, ak havadaki bir yeri mi gsterdii [bunlar i ve d terimiyle belirtilir], ekimin gndz m yoksa gece mi geen sahneyi gsterdii, ekimin getii yer, ekimin eidi.
rnek bir Senaryo : Filmin Ad : MUTLULUK Filmin Tr : Deneysel Filmin Sresi : 3 dk Yapm - Ynetim - Senaryo : Pnar akarcan Kamera - Kurgu - Devamllk - Ik - Ses : Pnar akarcan Oyuncular : Burin Yaln, Can akarcan (El) Mzik : Celtic Irish Instrumental Sanat Ynetmeni : Bahar zer Filmin Orijinal Format : Mini DV Yapm Yl : 2006 Proje Danman : . Gr. Yavuz Sezer Sh 1 / Pnar Ev / Gndz- / Salon 1 / Masayla birlikte Toplu Ykn Pl / Bo yap-boz kartonu, keleri kadrajn kenarlarndan dar kacak ekilde durur. Kartonun sol altna gelecek ekilde koyu krmz, el yazs karakterlerle ve byk puntolarla: MUTLULUK? Yazs. Zincirleme Sh 2 / Burin Ev / Gndz- / Burin Oda / Burin (19) / SNEMASKOP 2 / Burinin amorsundan, Gs Pl / Aynadaki Burin, krmz odada, hareketsiz ve ifadesiz ekilde aynaya bakar. 3 / Burinin amorsundan, Ba Pl / Aynadaki Burin, krmz odada, hareketsiz ve ifadesiz ekilde aynaya bakar. Zincirleme Sh 3 / Pnar Ev / Gndz- / Salon / Can (El) Mzik: Celtic Irish Instrumental Mzik: Celtic Irish Instrumental giri blm.

 4 / Ykn Pl / Yap-boz kartonu. El, bo yap-boz kartonunun zerine bir yap-boz paras koyar. Zincirleme Sh 4 / Burin Ev / Gndz- / Burin Oda / Burin (19) / SNEMASKOP 5 / Burinin amorsundan, Gs Pl / Aynadaki Burin, krmz odada, hareketsiz ve gznden yalar akarak, aynaya bakar. Zincirleme Sh 5 / Pnar Ev / Gndz- / Salon / Can (El) 6 / Ykn Pl / Yap-boz kartonu. El, yap-boz kartonunun zerine ikinci ve nc yap-boz paralarn koyar. Zincirleme Sh 6 / Burin Ev / Gndz- / Burin Oda / Burin (19) / SNEMASKOP 7 / Aynadan Ba Pl / Burin, hareketsiz durarak ve gzya dkerek aynaya bakar, dudan yavaa srmaya balar. 8 / Ykn Pl / Burinin dudaklar ve burnunun ucu. Burin, dudan yavaa srmaya devam eder. Zincirleme S 7 / Burin Ev / Gndz- / Karanlk Koridor / Burin (19) 9 / Ykn Pl / Burinin az ve burnunun ucu. Az, koyu renk bir earpla balanmtr. Zincirleme Sh 8 / Pnar Ev / Gndz- / Salon / Can (El) 10 / Ykn Pl / Yap-boz kartonu. El, yap-boz kartonunun zerine drdnc yap-boz parasn koyar. Zincirleme Sh 9 / Burin Ev / Gndz- / Burin Oda / Burin (19) / SNEMASKOP 11 / Ban ucu grlecek ekilde stten Amors Aynadan Bel Pl / Burin, yerde oturmu, elinde tuttuu fotorafa bakar. Zincirleme Sh 10 / Pnar Ev / Gndz- / Salon / Can (El) 12 / Ykn Pl / Yap-boz kartonu. El, yap-boz kartonunun zerine beinci yap-boz parasn koyar. Zincirleme

Mzik: Celtic Irish Instrumental

Mzik: Celtic Irish Instrumental

Mzik: Celtic Irish Instrumental

Mzik: Celtic Irish Instrumental

Mzik: Celtic Irish Instrumental

Mzik: Celtic Irish Instrumental

Mzik: Celtic Irish Instrumental

Mzik: Celtic Irish Instrumental

Bunlarla, ekim senaryosunun solundaki stunda br teknik aklamalarla birlikte ekimin neyi gsterecei ayrntlaryla anlatlarak verilir. Sadaki stuna ise konumalar; eitli tabii sesler (grlt, ses etkileri) ve mzik zerine aklamalar konur. Sadaki stunla soldaki stun arasndaki bantnn, ekim senaryosunun yazlnda gz nnde tutulmas gerekir. Yani soldaki stunda bir kimsenin konumaya balad, bir grltnn, ses etkisinin yer ald belirtildii zaman, bunun sonucu ayn hizada sadaki stunda yer almaldr. ekim, sahne, ayrm, blm... gibi eitli film paralarnn birbirinden nasl ayrldn gsteren noktalama terimleri de senaryonun gerekli yerinde belirtilir. Yurdumuzda senaryonun nemi bugne kadar anlalm deildi, ancak son bir iki yldr dizi filmlerin ve gen bamsz ynetmenlerin filmleriyle senaryo gerek arln hissettirmeye balad. Senaristliin apayr bir sanat ve teknik olduu, senarist yetitirmek gerektii zerinde hi durulmamakta, uyarlamac ve konuma yazarnn ise ad bile gememektedir. Amerikan sinemasnda 2007 sonbaharnda yazarlar sendikasnn balatt grevle, gerek Amerika gerekse de btn dnya senaristlerin ne olduunun farkna vardlar. nk Trkiyede yaynlanan baz Amerikan dizilerinin yayn bile sekteye uramak zereydi. Bu nedenle Golden Globe dl treni neredeyse dzenlenemedi. Oyuncularn da verdikleri destekle, Akademi bu iin olmayacan grd. nk dnyaca mehur 2008 Oscar dl Treni de grev nedeniyle yaplamayacak gibiydi. Sonunda yapmclar yazarlara, yaptlarn tm rn uzantlarndan pay vermeyi kabul ettiler ve grev bitti. te yaznn gc bir kez daha kendini kantlam oldu. ekim senaryosu da, baz ilkel eitleri bir yana braklrsa, sinema endstrimizin itibar etmedii bir eydir. ok kez bir ayrmlama, hatta ileme ile yetinilmekte, eldeki taslak, ekim srasnda deitirilmektedir. Hatta ekim srasnda gn gnne hazrlanan senaryo ve konumalara dayanlarak film meydana getirildii sk sk rastlanan bir olgudur. Bunun sonucu olarak da, filmler dramatik yapdan yoksun kalmakta, konumalar aksamakta, kiilerin belirli bir tip olarak gelitirilmesi, bir karakter yaratlmas mmkn olmamaktadr. Elde bir ekim senaryosunun bulunmay ayn zamanda hazrlk almalarnn tam anlamyla yaplamamasna, alma tablosunun meydana getirilememesine, zaman kaybna yol amaktadr.

Oyuncularn Seimi Bir senaryonun hazrlanmasndan sonra yaplacak ilk ilerden biri oyuncularn seimidir. Bu seimde izlenen yol lkelere gre deiir. A.B.D.de her byk yapmevinin uzun sreli szlemelerle kendine balad birok oyuncu vardr. Yapmc, senaryonun zelliklerine gre, eli altndaki oyunculardan hangilerinin bu senaryoya daha elverili olduunu kestirir. kinci derecede roller iin aa yukar kalplam oyuncular bulunmaktadr, bunlar ok kez hep ayn rol canlandrr. Geri gnmzde bu uygulama giderek azalmaktadr. nk zaman iinde oyuncular, filmlerdeki karlar grp deiik antlamalara gitmektedirler. rnein filmin gsteriminden elde edilecek karn yzdesi zerinden 2-5 gibi bir getiri ve belki bunun yannda sabit bir para vs. gibi. Artk oyuncularn yapma ortaklklar, hatta bizatihi kendilerinin yapmc olarak filme soyunduklar iler grebilmekteyiz. Bazen oyuncu senaryoya gre deil, senaryo oyuncuya gre seilir; ikinci derecedeki rollerde olduu gibi hep ayn tipi yaratan oyuncular konusunda buna sk sk rastlanr. Bylece, Brad Pitt ve Angelina Jolieye, Julia Robertsa, Nicole Kidmana, Renee Zellwegere... gre biilmi senaryolardan sz edilebilir. Bunun ok rastlanan bir eidi de, belirli bir kahramann eitli servenlerini canlandran oyuncular iin hazrlanan senaryolardr. Daha az rastlanan bir durum da, yapmcnn, ynetmenin yeni bir yldz ortaya srmesidir. Hollywoodda yakn zamanlara gelinceye kadar oyuncularn durumu ynetmenlerinkinden farkszd. Yapmevinin aylkl memuru gibi olan oyuncu, kendisine hangi rol teklif edilmise bunu oynamak zorundayd. Rol reddedemez, deiiklik isteyemezdi. Ancak sayl birka oyuncu, alaca senaryoyu seebilmek hakkna sahipti. Ancak bu bile, teklif edilen birka senaryo iinden birini semek eklinde oluyordu. Bugn ynetmenler gibi oyuncular da olduka bamsz bir duruma gelmilerdir. Yapma ortak olan, yapmclk, ynetmenlik yapan oyuncularn says artmaktadr. Avrupada oyuncular genel olarak yalnz bir film iin szlemeye balandklarndan, ynetmenin, istedii oyuncuyla almas kolaylkla salanabilmektedir. Dkmn Hazrlanmas ekim senaryosu oaltlp ilgililere datldktan sonra, bu senaryoda yer alan eitli elerin dkmne geilir. Dkm, her hangi bir ekim senaryosunun batan sona dikkatle incelenerek filmin ekiliinde gerekli btn elerin teker teker taranmas, sonra bu taranan elerin dzenli bir yolda kmelendirilmesidir. Dkm, filmin sanat ynnden sorumlu olan ynetmen ile filmin mali ve idari ynnden sorumlu olan yapm ynetmeninin bakm altnda, ynetmen yardmcs tarafndan hazrlanr. Bir dkmde en nemli alma dekorlar zerine yaplandr. ekim senaryosunun gerektirdii btn dekorlar teker teker not edilir; her dekordaki ekimin ne kadar srecei yaklak olarak hesaplanr. Bundan sonra sahne donatmnn dkm yaplr. Sahne donatm her hangi bir dekor iinde bu dekora doal, gerek bir grn vermek iin gerekli bir olgudur. Bu, ok kere ekim senaryosunda belirtilmemitir. Fakat sahnenin zellii gz nne alnarak hangi eyann bulunmas gerektii tahmin edilir ve bunun listesi yaplr. Bunun iin de bu dkm yapacak kimsenin son derece geni kltrl, anlayl, yaratma gcne sahip bir kimse olmas gerekir. rnein bir mutfak sahnesinde bulunmas gereken eya, bu mutfan hangi toplum katndan bir kimsenin olduu gz nne alnarak belirlenir. Filmin ya da film iindeki bir sahnenin zaman/uzam dilimindeki; lke, blge, ehir ve etnik yapya gre de dkm yaplmaldr. nc nemli dkm, giysiler iin yaplr. Bu da gene bundan nceki gibi geni bir kltr ve yaratma gc ister. ekim senaryosunda yer alan btn kiilerin yalar, tipleri, toplumsal durumlar sahnenin gerei gz nne alnarak balca giysilerin listesi yaplr. Bu belli bal dkmlerden ayr olarak, filmin sre dkm hazrlanr. Dakikalama, her hangi bir ekimin ne kadar sreceini doruya en yakn biimde hesaplamaktr. Bylelikle, tamamlanan filmin aa yukar ne kadar srecei nceden kestirilebilir. ekim senaryosunda yer alan btn kiiler iin de bir dkm yaplr. Ayrca her rol iin oyuncu seildike, ekim senaryosundaki kii ile bunu canlandracak oyuncu belirlenir. Bu belli bal dkmlere, gerektii zaman grntyle [film hileleri, maketler...], sesle [zel etkiler, sonradan seslendirme...], makyajla ilgili eitli dkmler de katlr. Nihayet, her dkm almasnda ekilecek film konusunda ie yarayacak btn bilgiler de bir yana kaydedilir [rnein filmde alan herkesin ad, adresi, telefon numaras; laboratuarlarn, sahne donatm salanacak maazalarn adresleri... gibi]. Bylelikle bir dkm almas sona erince, ekilecek film konusunda her an bavurulabilecek bir el kitab ortaya km olur. Filmde alacak olanlarn hepsi kendisiyle ilgili dkmlerin birer kopyasn alr ve ona gre hazrlanr. Dekorcu dekorlar, giysi

yaratcs giysileri hazrlar, yapm grevlisi sahne donatmn aratrr. Bu arada ynetmen ve yardmclar yer seimiyle megul olurlar, darda ekimler iin en uygun yeri ve tabii dekoru aratrrlar.

Gnlk Dkm Warner Brothersn Casablanca film ekimi iin 2005 ylndaki gnlk dkm rnei.

Nitekim gnlk dkm de, alma tablosundaki her hangi bir gne ait bilgilerin topluca yer ald bir listeden meydana gelir. Gnlk dkm, daha nceki dkm notlarna ve alma tablosuna dayanlarak gn gnne hazrlanr, bir gn ncesinden alma takmna [ynetmen, oyuncu, tekniki...] datlarak ertesi gn yaplacak almalar konusundaki btn bilgileri verir. Gnlk dkmde genel olarak unlar yer alr:

Filmin ad, Gnlk dkmn ait olduu alma gnnn tarihi, Kanc alma gnne ait olduu, almann hangi saatler arasnda yaplaca, ekimin hangi dekor iinde geecei, ekilecek sahnelerin, ekimlerin says, Oyuncularla ilgili blm [oyuncunun ad, canlandrd rol, hangi giysiyle grnecei, kata hazr bulunmas gerektii],

Sahne donatm [hazr bulundurulmas gereken btn sahne donatmnn listesi], Teknik aklamalar.

Aada Claude Autant-Larann Le Rouge et le Noir - Kzl ile Kara [1954] filmi iin hazrlanm bir gnlk dkm rnei yer almaktadr:

Yurdumuzda tam anlamyla ekim senaryosu hazrlanmad gibi yine tam anlamyla alma tablosu, dolaysyla gnlk dkm de tam anlamyla hazrlanmamaktadr. Bu da almalarn uzamasna, aksamasna, ekim srasnda birok eksikliin ortaya kmasna yol amaktadr. alma Tablosu Dkm, bir yandan filmin hazrl iin yararl bir belge olduu gibi, te yandan iki belgenin hazrlanmasna da temel olur. Bu iki belgeden biri alma tablosu, br gnlk dkmdr. Daha nce senaryo rneini grdmz ynetmen Pnar akarcann MUTLULUK adl filmine ait alma plan. rnek alma Plan:

alma tablosu, bir bakma dkmlerde yer alan btn nemli noktalarn byk bir tabloda bir bakta grlecek biimde toplanmasndan meydana gelir. Bu tabloda, film ekimine balanmasndan bitimine kadarki almalarn hepsi gn gn gsterilir. alma tablosu, dkmde karlan notlar ve ynetmenin, yapm ynetmeninin, sanat ynetmeninin verdii bilgilerle yine ynetmen yardmcs tarafndan hazrlanr. Bir alma tablosunun en nemli ii, ekimlerin ekili srasn dzenlemekdir; nk ekimler hibir zaman ekim senaryosundaki ekim says izlenerek ekilmez. Bunun eitli sebepleri vardr, en nemlisi dekorun ortaya kard glklerdir. Bir filmin ekilmesi iin bir stdyo kiralanmtr, alma sresi snrldr. Bu stdyoda birka dzlk vardr, ayn anda ancak birka dekor kurulabilir. Bu durumda ekim senaryosundaki sra izlenirse ne olur? Diyelim ki ekim senaryosuna gre bir gece kulb dekoru var. Senaryoda batan birka ekim, ortada birka ekim, sonlara doru birka ekim bu gece kulbnde geiyor. Buna gre; senaryodaki ekim says srasna uyulsayd, bu gece kulb dekorunun ekimin banda yaplp bozulmas, ortalara doru yaplp bozulmas, sonlara doru yine yaplp bozulmas gerekecekti. Bu da hem zaman, hem para, hem de emek kaybna yol aacakt. Bundan dolaydr ki, ekimde ekim says srasna uyulmaz, bunun yerine ayn dekor iinde geen btn ekimler kmeletirilir. Bylece ayn dekor iinde geen btn ekimler ekildikten sonra baka bir dekor iinde geen ekimlere geilir. Fakat ekimlerin kmeletirilmesinde yalnz dekorun ortaya kard gerekler gz nne alnmaz, baka etkenleri de hesaba katmak gerekir. ekimleri kmeletirmenin en nemli sonucu, senaryodaki ekim srasnn, dolaysyla dramatik gelimenin paralanmasdr. Bu paralanma sonunda yle gerekir ki, senaryonun sonlarndaki baz ekimler en nce, ortadaki ekimler ikinci olarak, batan baz ekimler en sonra ekilebilirler.

rnein Bisiklet Hrszlar filminin senaryosundaki sraya gre; Riccinin i bulmas, sonra bir bisiklet edinmesi, sonra da bisikleti aldrmas gerekiyor. ekim kmelenmesi bu sray tamamyla altst edebilir. Bisikletin alnmas ilk gn, i bulmas daha sonra, bisikleti edinmesi en sonra ekilebilir. Bu durum belirli bir psikolojik gelimeyi canlandrmakta olan oyuncu iin byk glkler karr. Bundan dolaydr ki, nemli psikolojik gelimeleri gsteren sahnelerin elden geldii kadar normal bir srayla birbirini izlemesini de gz nne almak gerekir. Diyelim ki, belli bir dekor, senaryonun gereine gre birdenbire baka bir dekora gemei gerektiriyor. rnein Mario Monicellinin I soliti ignoti - Toto gangsterinde (1957) odann duvarn delen kasa hrszlar bir anda kendilerini mutfakta buluvermektedirler. Bu durumda iki dekorun ve ekimin birbirini izlemesi gerekmektedir. Oyuncularn durumu da ekim kmelenmesinde rol oynar. Barol oyuncularndan ounun ayn zamanda baka filmlerde ya da tiyatroda oynayanlar vardr, ancak belirli gnlerde alabilirler. Bu da, bu oyuncularn grndkleri dekorlarn, dolaysyla ekimlerin belirli bir sraya balanmasna yol aar. Nihayet darda ve ieride olmak zere ikiye ayrlan ekimler de bu kmelendirmede rol oynar. nk baz darda ekimlerin, hava artlar, kiralama artlar gibi etkenler dolaysyla ancak belirli gnlerde yaplmas gerekebilir. u halde, ynetmen yardmcs hangi dekorun ne alnaca, bu dekor iindeki ekimlerin, sahnelerin srasn saptar. Her ekimin ekilmesinin ne kadar sreceini hesaplayarak bunlar alma gnlerine ayrr. Bylece, alma tablosunda yer alacak elerin hepsi elde edilir ve alma tablosunun izilmesine geilir. alma tablosunda genel olarak unlar bulunur:

Filmin ad, ynetmeni, tarih [filmin ekilmesine baland gnden bitimine kadarki btn gnler izelge halinde yer alr. allmayan gnler, ekim gnlerinden dikey stunlar boyunca eik izgilerle ayrlr.] ekimin nitelii [nerede, hangi saatte, hangi dzlkte allaca]. ekim [Dekorlarn sras, her dekor iinde geen sahneler, her dekordaki ekimde yer alan ekim says, her ekim gnnn tahmin edilen ekim sresi.] Oyuncular [Baoyuncular, ikinci derecedeki oyuncular, figranlarn hangi gn alacaklar.] alma tablosunda ayrca nemli sahne donatm, eitli teknik aklamalarla ilgili stunlar da bulunabilir.

Bylece bir alma tablosunda belirli bir gn ele alp yukardan aaya doru stunu izlediimiz zaman o gn yaplmas gereken btn ileri bir anda renebiliriz.

ekim Plan

Daha nce senaryo rneini grdmz ynetmen Pnar akarcann MUTLULUK adl filmine ait ekim plan.

Film ekimi kamerann icadndan buyana dnyann her yerinde pahal bir itir. Bu nedenle film yapmcs, filme ilikin n aratrmalarn; projeye karar verdikten sonra ok sk bir ekilde yapar ve btelendirir. Bte demek; neyin, nerede, ne zamanda, kim ya da kimler tarafndan ve nasl yaplacana bal olarak ortaya kan teknik bir dokmandr. Dolaysyla, film ekiminin ortasnda; yahu unu unutmuuz, buraya bilmemne lazmd gibisinden eyler asla affedilemez. Bu nedenle ekime balamadan nce Ynetmen yardmcs ve yapmcnn ortaya karaca bir ekim planna ihtiya vardr. Bu plan ne kadar detayl yaplrsa o kadar salkl bir netice elde edilir.

te bu nedenle size, Warner Brothersn Casablanca film ekimi iin 2005 ylndaki gnlk ekim plan rnei.

Eski dostum ynetmen mer Varg, Kabaday - 2007 filminin ekimi srasnda bu konuda kulana gelenleri bir sohbetimizde yle anlatt; mer Varg: Sabah altda motor diyordum... Dolaysyla planladmz gibi ekim -drt gibi bitiyordu. Tabii baz gnler betealtda bitirdiimiz de oldu. Gece ekimlerinin olduu sahneleri de ona gre planlyorduk. Fakat piyasa bizim almamza bir trl akl erdirememi olacak ki, eitli rivayetler kartyorlard... Sonra i planlanan zamanda bitince ok ardlar... ekim Ekibi alma tablosu hazrlanrken, bir yandan da filmin ekiminde dorudan doruya alacak olanlardan meydana gelen ekim ekibi kurulur. Ortalama bir ekim ekibi, balca be blme ayrlan u kimselerden meydana gelir: Ynetim ekibi :

Yapm ynetmeni, Ynetmen, Ynetmen yardmclar, Devamllk asistan / devamllk / continuity Yapm grevlisi.

Kamera ekibi :

Grnt ynetmeni / lighting cameraman, Kamera ynetmeni / operatr, Yardmclar, Iklar, akak Fotoraf.

Dekor - Giysi - Makyaj :

Sanat ynetmeni, Dekoratr, Dekor iileri, Donatmc[aksesuar], Demeci, Giysi yaratcs [stilist], Bagiysici, Giydirici, Makyajc, Berber.

Ses ekibi :

Ses ynetmeni, Ses ynetmen yardmcs, Mikrofoncu.

Oyuncular :

Baoyuncular, kinci rol oyuncular, nc rol oyuncular, Ufak rol oyuncular, Figranlar.

Ynetim Ekibi Btn ekim ekibinin, filmin gerekletirilmesi iin en uygun, en elverili ekilde almas, ynetmenin sorumluluundadr. u halde bir ynetmenin hem bir sanat, yaratc, hem usta bir idareci, hem de iyi bir teknisyen olmas gerekir. Bu bakmdan, ynetmeni, yaratc nitelii olan bir orkestra efine benzetmek yanl olmaz. Ynetmenin ii filmin hazrlk evresinden balar, ekimde en byk yk zerine alr, nihayet ekimden sonra da kurgu, seslendirme... gibi almalarda devam eder. Daha nce de grdmz gibi, yapm ynetmeni, herhangi bir filmin ekiminde yapmcnn btn mali ve idari ileri kendi adna ve yerinde ynetmesi iin tayin ettii kiidir. Buna gre yapm ynetmeni, bir filmin hazrlanmasndan tamamlanmasna kadarki btn almalarn mali ve idari ynn evirir. Yapm ynetmeninin bu ilerdeki yardmcs yapm grevlisidir. Yapm grevlisi, zellikle filmin ekilmesi iin gerekli kiilerin ve malzemenin salanmas iini yklenir. Ynetmen yukarda da belirttiimiz gibi, filmin btn sanat sorumluluunu zerinde tar, ekim senaryosunun grnt klna sokulmasn salar. Ynetmenin hazrlk evresindeki eitli almalarn yukarda gzden geirmitik [konunun seimi, senaryonun ilenmesi, ekim senaryosunun hazrlanmas, alma tablosunun hazrlanmas, oyuncularn seimi, ekim ekibinin meydana getirilmesi...]. Bundan sonraki safhalarda daha ayrntl olarak greceimiz gibi, ekim evresinde de ynetmen sahnenin hazrlanmas, sahne dzeni, grnt erevelemesi, kamera hareketleri, aydnlatma, oyuncularn provas, oyuncular ynetme... gibi almalar ynetir. ekimden sonra gnlk ekimlerin incelenmesi, kurgu, birletirme [ses yollarn ayn kuakta birletirme...] gibi eitli ilerin yaplmasna bakar. Ynetmene bu ilerinde iki ya da daha ok yardmcs destek olur. Ynetmen yardmcs [ya da birinci yardmc], ynetmenin en yakn alma arkadadr; bir yandan ynetmen ile yapm ynetmeni arasnda irtibat salarken, bir yandan da hazrlk, ekim ve ekim sonrasndaki btn almalarda; ynetmeni akla gelebilecek her eit ikinci derecede ilerden kurtarr. Yukarda da belirtildii gibi alma tablosunun, dkmlerin hazrlanmas, yer seimi, dakikalama, ufak rol oyuncularnn, figranlarn seimi, ynetmen yardmcsnn grevleri arasndadr.

ekim srasnda ynetmen yardmcsnn grevi de arlar; gnlk dkmleri hazrlamak, dkmlerde belirtilen her eyin (dekor, sahne donatm, oyuncular, teknik elemanlar...) gnnde ve saatinde yerli yerinde olmasn salamak; ufak rol oyuncularn, figranlar oyuna hazrlamak; ynetmenin her eit isteini ilgililere ulatrmak; ertesi gnn dkmn hazrlamak... bunlar arasndadr.

Ynetmen yardmcs ok kez bu ileri ikinci yardmc ile paylar. Genel olarak, ynetmen yardmcl, ynetmenlikten sonra hemen hemen en nemli grevdir. Tannm birok ynetmen de ynetmen yardmclndan yetimitir. Ynetmen yardmcsndan sonra ynetmenin en yakn alma arkada devamllk asistandr. Devamllk asistan [script-girl / continuity], bir ekim senaryosunun herhangi bir yanla dlmeksizin grnt biimine sokulmas iin gerekli btn notlar tutar. Bir devamllk asistannn en nemli ii, ekim senaryosundaki ekimler arasnda uyuumun salanmasna yardmc olmaktr. Daha nce de grdmz gibi, ekim srasnda ekimler hibir vakit senaryodaki sray izlemiyordu; bir ekim yapldktan sonra, bunun ardndan gelen ekim ok kez gnlerce, hatta haftalarca sonra ekiliyordu, oysa bu iki ekim, tamamlanm filmde tpk senaryodaki gibi birbiri ardndan gelecektir. Fakat birbiri ardndan gelen bu iki ekim, haftalarca arayla ekildii iin giyside, sahne donatmnda, oyunda, durumda, aydnlatmada... farklar meydana gelebilir. Oysa bu eit en kk ayrlk, perdede birbirini izleyen iki ekimde hemen seyircinin gzne arpar. Bunun nne gemek iin ne yapmal? te devamllk asistannn grevi, bunu salayacak btn notlar tutmak, bu konuda en ufak aksakla meydan vermemektir. Devamllk asistan [ki uluslararas bir terimle script-girl ad verilen bu sinemac ok kez kadndr], bir film ekiminde akla gelebilecek her eyi not eder.

Oyuncunun giyimi, Sa tuvaleti, Makyaj, Genel grn, Durumu, Hareketi, Oyunu, ifadesi, Grntye girii, Grntden k; Dekorun zellikleri, Sahne donatm; Kamerayla ilgili teknik notlar [mercek, filtre, aydnlatma...], Sesle ilgili teknik notlar [grlt, ses etkileri...].

Bylece, ynetmen 119. ekimden hafta sonra 120. ekime getii vakit, 119. ekim zerine bilinmesi gerekli btn ayrntlar devamllk asistanndan renebilir. rnein,

119. ekimde kravatl olan oyuncunun 120. ekimde kravatsz grnmesi; 119. ekimde ayaa kalkmak zere olan oyuncunun 120. ekimde hala oturur grnmesi; 119. ekimde sol elinde tepsi tutan hizmetinin 120. ekimde tepsiyi sa elle tutmas; 119. ekimde lo olan odann 120. ekimde birdenbire apaydnlk olmas... nlenir.

Filmlerimizin bu eit yanllarla dolu olmas, bugne kadar devamllk asistan diye bir meslein sinemadaki neminin anlalmamasndan, devamllk asistan kullanlmamasndan ileri gelmektedir. Devamllk asistannn br grevleri arasnda, filmin dakikalanmas [bunu ynetmen yardmcsyla birlikte yapar]; ekim srasnda konumalarn ekim senaryosundakine uygun olmasn salar.

Ynetmenin isteiyle deiiklik yaplrsa bunu not etmek; Kurgucunun almasn kolaylatrmak zere her ekim iin ayr bir kurgu raporu hazrlamak; Laboratuar ilemlerinde yardmc olacak grnt raporunu kaleme almak; Nihayet her gnk almalarla ilgili bir yapm raporu hazrlamak vardr.

Btn bunlardan anlalaca gibi bir devamllk asistann son derece kuvvetli bir bellei olmas, byk bir gzlem yetenei tamas, hibir eyi gzden karmamas gerekir.

Kamera Ekibi
Kamera ekibi, dorudan doruya filmin grntlerinin elde edilmesini salayan teknik elemanlardan meydana gelir. Bu takm, grnt ynetmeninin bakanlnda alr. Bir film, eninde sonunda grntleriyle ortaya ktna gre, grnt ynetmeninin ar bir sorumluluk tad meydandadr. Grnt ynetmeninin hem iyi bir sanat, hem usta bir tekniki olmas gerekir. Byk bir grsel duygu, resim ve dzenleme bilgisi, salam bir beeni, ani karar verme, elindeki olanaklardan en iyi yoldan yararlanma, kulland malzemenin olanaklarn, zelliklerini bilme, kendi alanndaki teknik gelimeleri yakndan izleme... bir grnt ynetmeninde bulunmas gereken belli bal niteliklerdir. Grnt ynetmeni gerek stdyoda gerekse dardaki ekimlerde klarn dzenlenmesini, kamerann yerletirilmesini erevelemeyi, grntnn film zerine alnmasn, grntnn laboratuar ilemlerini ynetir. Buna gre grnt ynetmeni filmin ekiminde ve ekim sonrasnda da alr. Fakat daha hazrlk devresinde ie balar; nk ekim senaryosunu incelemesi, ynetmenle, sanat ynetmeni ile konuarak, dekorun olanaklarna, sahnenin gereklerine gre kamera hareketlerini, aydnlatma artlarn nceden gzden geirmesi gerekir. Yapmn btesine gre dnlen ve yapmn grsel anlatmna uygun decek film trn ve zelliklerine de grnt ynetmeni karar verir. Biz bunlarn en basitinden (amatr iler iin) en gelimiine kadar eitlerine de bakalm.

Grnt Ynetmeninin Grevleri Sanat eserinin gzellii ayrntda gizlidir. Teknik - biimsel olanaklarla uramamak, onlar savsaklamak sinemay, ynetmenin belirledii syleve hizmet eden anlatm zenginliklerinden yoksun brakr; filmin anlamn ve dzeyini kendiliinden drr. Film setinde sinemann teknik bilgisine sahip olan, dolaysyla onun biimleniinde temel rol oynayan kii grnt ynetmenidir. Grntlerin estetik bir boyut ve ynetmenin istedii anlam kazanarak bir sanat eserinin paralar haline gelmesi, byk lde onun yeteneine ve bilgisine baldr. Bu bakmdan grnt ynetmeni, ynetmenle birlikte filmin grsel sorumluluunu tayan bir ikinci sanat olarak grlmelidir. zellikle k konusunda, sinemann biimini tmden deitiren trl uygulaymlarn yaratclar onlardr. rnein Fransz Yenidalgas grnt ynetmenleri, aydnlatma konusunda getirdikleri deiikliklerle; Alman Davurumcu grnt ynetmenleri gibi (ama bu kez sertletirerek deil yumuatarak) sadece grntnn deil, sinema anlaynn kkten farkllamasna nclk etmilerdir. Sinema biiminin temel malzemesi olarak kabul edilen grntnn, resimsel zelliklerinden gelen; izgi, ekil, k, glge, ton, renk, leke, derinlik, lek, bak as gibi deikenlerine, zamana yaylan sinemann devinimi ve grnt teknolojisinden dn ald tm optik, mekanik, kimyasal, elektronik deitirme olanaklar katlmakta. Ve bu deikenleri sonsuza dzenleme imkn, gsterilen eyin sonsuzca deitirilebilmesine, dolaysyla sinemada gsterilen eyden ok, onu gsterme biiminin nem kazanmasna neden olmaktadr. O, sadece estetik bir biimden deil, yaratlan anlamdan da sorumludur. Demek ki grnt ynetmeni, ynetmenle birlikte, sadece biimi deil grsel anlam da oluturmaktadr. 2 Bundan baka, btn film boyunca grntlerde belirli bir eliin salanmas da grnt ynetmeninin iidir. Bu da sanld kadar kolay bir ey deildir. Hazrlk almasnda grnt ynetmenine den bir baka i, filmin belli bal oyuncularnn eitli alardan, eitli aydnlatma artlarna gre nasl grndklerini incelemektir. Bu yaplmad takdirde, oyuncularn ayn film iinde kendi kendine benzememesi gibi bir sonula karlalr. Kameralarda kullanlan film makaralarnda 300 metrelik film bulunur, oysa normal bir filmin uzunluu 3.000 metreye yaklar; ayrca her ekim iin ok kez drt be ayr ekim yaplr. Buna gre, bir filmin ekilmesi srasnda dzinelerce kutu film kullanlr. Bu filmler hep ayn fabrikann, ayn tip malzemesi bile olsa, hepsinin a kar duyarl yine de yzde yz birbirini tutmaz. Bu bakmdan bir film boyunca grntlerin hepsinde genel bir elik salamak, ancak eitli kutulardaki filmlerin daha nce denemeden geirilmesine baldr. Baz ok titiz grnt ynetmenlerinin, ekimde ayn duyarkat saysn [imalat srasnda verilen kutu zeri numara / ayn zamanda imal edilen ve ayn kimyasal zellii tayan film olduu anlalr] tayan film kullanmalar da bunun iindir.

Grnt ynetmeninin ekim srasndaki en nemli almas, ekim senaryosundaki aklamalara ve ynetmenin isteine gre grnt erevelemesi, kamera hareketlerini gerekletirmek ve zellikle ve zellikle aydnlatmay dzenlemektir.

Kamera Ve Kompozisyon Kurallar

Kompozisyon, kameramann sanatsal zevkini, duygusal bilincini, kiisel olarak beendiklerini ve beenmediklerini, deneyimini kapsadndan, kat kurallar uygulanamaz. Bir sahneyi yaratmak mekanik bir sre deildir, ancak matematiksel ve geometrik unsurlar baarya ulamak asndan yardmc olabilir. Sinema filmleri iin kompozisyon yaratmann temel gl, insanlar ve eyalarn ekilleri kadar hareketlerin ekilleriyle de uramaktr. Kompozisyon, Kamera Alarnn Birletirilmesi Film kareleri, belirgin bak alarna sahip olarak kompoze edilmelidir. Bu gibi unsurlar kullanmak veya geici olarak karmak konusuna dikkat edilmelidir. Srekli kompozisyon, sahnede hareket ettikleri srece oyuncularn doru erevede kalmasn salar, uygulamas ise ok zor deildir, ancak devaml dikkat ister. Oyuncularn her zaman doru giriler yaptna; oyuncu-geri plan ilikisinin film asndan tatmin edici olduuna; nemli pozisyonlardaki duraklamalarn iyi kompoze edilip edilmediine dikkat etmek gereklidir. Bu olayn baarya ulamas iin, ilk olarak oyuncularn her nemli noktaya yerletirilmesi ve en iyi filmsel etki iin dikkatle kompoze edilmesi ve daha sonra nemli pozisyonlar arasndaki hareketlerin gerekletirilmesi gerekir. Grntnn Yerletirilmesi Grntnn yerletirilmesi, konu unsurunun erevede yerleimi veya erevede olma iidir. Birok sahne, aksiyon ilerledike srekli kompoze etmeyi gerektiren oyuncu ve/veya kamera hareketlerini ierir. Hareket eden bir oyuncuya, hareket ettii yne doru daha fazla alan verilmelidir. Hareketsiz konumda ise, bakt yne doru daha fazla alan olmaldr. Oyuncularn balarnn stnden st ereve izgisine olan mesafenin fazla olmas, film karesinin alt ksmn ar gsterecektir. Yetersiz ba st mesafe film karesini ok kalabalk gsterecektir. En alttaki ereve izgisi oyuncunun eklem yerlerini; diz, bel, dirsek, omuz, yatay olarak kesmemelidir. Sonu Kompozisyon, oyuncularn ve objelerin sahne iinde gzel bir ekilde dzenlenmesi veya uzayn, yerin bir blm olarak dnlmelidir. izgilerin, formlarn, ktle ve hareketlerin eitli zelliklerini tanyp, erevenin doru ekilde dengelenmesi iin kompozisyonel arlklar dikkate alnmaldr. Hareket halindeki oyuncu ve aralar dikkatli biimde ereveleyin ki her zaman doru hareketleri yapsnlar.

Resim Dengesi
Genellikle dengeli kompozisyon arzu edilir. lgin olmayan biimsel simetrik denge deil, resmin toplam dengesi nemlidir. Bir resimdeki denge unlardan etkilenir: 1. ereve iindeki nesnenin bykl. 2. Nesnenin tonu. 3. Nesnenin ereve iindeki konumu. 4. ekim iindeki nesnelerin birbirleriyle ilikisi. Dengeyi Ayarlamak

Denge resmin merkezi etrafnda dner. Dengesiz ekimler grsel olarak kararl ve ekici deildirler. Biimsel simetrik dzenlemeler genellikle monoton ve skcdr. Kompozisyon amal baz gruplamalar byk lde kararllk ierir; ancak dengeli grnmeleri iin doru erevelenmelidirler. Denge ekle gre deiebileceinden, simetriyi azaltmak iin nesneleri yz yze konumlardan kanarak eitli alardan ekebilirsiniz. Ya da nesnelerin greli byklklerini ayarlayabilirsiniz. Nesnenin ereve merkezine olan greli mesafelerini deitirmek, resim dengesini de deitirir.

Tek bana braklmak bir nesneye arlk kazandrr. Mnferit nesneleri gruplayarak daha fazla bir toplu arla sahip olmalarn salayabilirsiniz. Byklk ve ton bir arada toplam dengeyi etkilerler. Daha byk alanlar ve daha koyu tonlar dikkatle erevelenmelidir. erevenin st ksmna doru uzanan koyu tonlar, aaya doru kuvvetli bir itme etkisi ve kasvetli bir kapallk duygusu yaratrlar. erevenin altnda ise, kompozisyona katlk vererek salam bir taban olutururlar.

Deien Denge 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Denge ve vurgu eitli ekillerde deitirilebilir: Mercek as deiince orantlar deiir. Kamera mesafesi deiince orantlar deiir. Nesne yksekliinin tekrar ayarlanmas Nesne gruplamasnn deimesi. Kamera yksekliinin deimesi. Bak noktas deiince: tonlar deiir, ktleler ekime girer. Aydnlatma deiince: alanlarn tonlar ve renkleri deiir. Dengelenmi bir resmin grn dzenli ve planldr. Denge bir ekim iindeki nesneleri birletirir. Dinamik bir huzursuzluk veya gerilim yaratmak amacyla bazen resmi bilerek dengesiz bir ekilde dzenleyebilirsiniz. Fakat bu etkiye sk bavurmayn. Dengeli bir dzenlemenin statik olmas gerekmez. Dikkati baka noktaya ekmek veya resmin etkisini deitirmek iin, bir kiinin yerini veya erevelemeyi deitirerek, bir ekimin dengesini srekli ayarlayabilirsiniz. Denge ok znel bir etki olup llemez. Fakat yararl ve ynlendirici ilkeler de vardr. erevenin ortasna almak olduka tatmin edicidir; emniyetlidir ancak seyredilmesi skcdr.

Bir nesne erevenin ortasndan uzaklatka, ekim giderek daha dengesiz grnr.Bu etki, zellikle erevenin st ksmnda bulunan daha byk ve/veya daha karanlk nesnelerle artar. erevenin bir kenarnda bir nesne veya tonal bir ktle varsa, ekimin geri kalan ksmnda bir kar dengeleme gerekir. Bu dengeleme eit bir ktle (simetrik denge) veya bir araya gelerek ana ofset blgesini dengeleyen kk alanlar serisi eklinde olabilir. Ton, grsel arl etkiler: Koyu tondaki nesneler ak tondakilerden daha ar ve kk grnrler. Koyu tonlu kk bir alan, resim merkezinden uzakta olan ak tonlu daha byk bir alan dengeleyebilir. erevenin st ksmna doru uzanan daha koyu tonlar, aaya doru kuvvetli bir itilme ve kasvetli bir kapallk duygusu olutururlarken erevenin alt ksmnda salamlk ve katlk duygusu verirler. Sonutaki dengeyi toplam yatay etki belirlese bile, dengeyi yatay elemanlardan ziyade dey elemanlar etkiler. Dzgn ekilli nesnelerin grsel arl dzensiz ekilli nesnelerinkinden daha fazladr. Krmz turuncu gibi scak renkler, mavi, yeil gibi souk renklerden daha ar dururlar. Parlak (doymu) renk tonlar, doymam veya koyu renk tonlarndan daha ar grnrler. Grnt ynetmeninin birka yardmcs vardr; bunlardan kamera ynetmeni [kamera operatr], ekim srasnda kameray dorudan doruya ileten, hareketlerini gerekletiren kimsedir. Kamera ynetmeni ok kez, grnt ynetmeninin talimatna gre kamera asn, kamera hareketlerini, erevelemeyi hazrlar. Yine grnt ynetmenine bal olan, fakat kamera ynetmeninin emrinde bulunan yardmclardan biri odaklayc, br takcdr. Odaklayc, kamera merceinin, zellikle hareketli ekimlerde odaklanmasyla urar. Takc, kamerann doldurulmas, boaltlmasyla [film kamera kasetine film takma ve boaltma] grevlidir. Iklar ile grnt ve kamera ynetmenleri arasndaki irtibat da takc salar.

Ik / Glge / Aydnlatma
Ik: Gze uyarmda bulunan ve beyin tarafndan yorumlandnda grme duyusuna, yani grlebilir a yol aan elektromknats nm. Bu elektromknats nm 4x107 m (mor) ile 7,7x107 m (kzl) arasndaki dalga uzunluklarnda yer alr. Beyaz ksa, grlebilir dalga uzunluklarnn bir karmdr. Dalga uzunluklarndaki deiiklikler gzde deiik duyulara yol aarak deiik renkleri oluturur. Grme olay kla balar. Ik grsel nesnelerin bize yansmasn, dolaysyla grmemizi salar. izimi istenen biimin bir yzeyde gereklemesi, yanstm olduu k deerlerinin doru grlmesi ve doru yerletirilmesine baldr. Resmetme olaynda k; beyazla, n yok olmas da beyazn giderek siyaha dntrlmesiyle anlatlr. I anlamak iin doa gzel bir retmendir.

Doal nesnelerin k deerleriyle aratrlmasnda ama; objeyi ktta yinelemek deil biimini, eklini, dokusal yapsn, parlakln, matln ve planlarn yanstan k deerlerinin nasl bir dzenle yerlerini aldklarn grmek ve kiisel yorumlarla btnletirmektir. Byle bir almadan hareketle izlenimlerimize dayal bir yorum, bir dzenleme de yaplabilir. In yaps ulat yzeyin yapsyla aktnda farkl etkiler yaratr. In yansma zelliinin yannda krlma zellii de vardr. Farkl younluktaki ortamlarda, bir ortamdan dierine geen k krlr. nemli olan uygun seebilmektir, tpk uygun bir kompozisyonu semek gibi. Ik; dolayl, dorudan, cephe , (glgeleri yok ederek yzeysel bir etki oluturur ve aydnlanan cisim dzlemsel grlr) tepeden gelen k, (ktlenin arln ve yer ekimini vurgular) ters k, (ktlenin biimini ortaya koyar) yan k (k-glge yardmyla dokuyu ortaya kartarak derinlik hissi verir.) olarak ele alnabilir. Ayrca geli alarna ya da doal nedenlere (kar, yamur, deniz kenar, yksek yerler) gre n durumu da deiir.

Ik, salt resmin oluumunda rol oynamaz, ayn zamanda sanatsal balamda da belirleyici olur. Kullanlan k tarz resmin estetik deerinde etkili olur. Film ve fotorafta n kullan biimi glgeyi belirler. Bu da bireysel farkllklarn getirdii bir ayrcalk, bir tarz olabilir. Glgenin sert olmas grafik, yumuak olmas resimsel tavr oluturabilir. Ik, klasik resimdeki belirlilik ya da Barok resimdeki belirsizlik gibi biimsel balamda kullanlabilir. Ik bilgisine sahip olmak, ekilen fotorafn kaliteli olmasn salar. Bylece fotorafta yarat alanlarndan biri olur. Ik, nesneleri grnr klar, Ik, siyah-beyaz ayrnty belirler, Ik, mekn ve derinlii sembolize eder, Ik, atmosfer yaratr, Ik, imgesel anlatm arac olarak kullanlabilir. 3

Glge: Somut nesnelerin, aydnlatlm yanlarnn tersinde yaratlan karanlk. 4 Glge: Resim dilinde genellikle koyu bir rengin gittike alarak bir kabartma etkisi yaratmak iin kullanlmas. Glge, yar glge ve den glge olarak e ayrlr. Glge (ombra) bir nesnenin kendi stnde yaratt koyuluktur; sz gelimi, bir yan aydnlk olan krenin, teki yanna gectike koyulamasdr, karanlk blm glge (penumbra) olarak adlandrlr. Yar glge (mezz ombra) aydnlkla glge arasnda kalan, nesnenin yuvarlaklna gre n azald yar karanlk blmdr. Den golge (shattimento) ise izilen nesnenin yere yayd glgedir... (Filippo Baldinucci, Vocabulario Toscano dellArte del Disegno yaptndan, Floransa 1681.) Gz bir aratr (harika bir ara), milyonlarca yl sren evrimi sonunda, hareket eden organizmalarn dnyada yollarn bulmalar, dmanlardan ya da evredeki tehlikelerden kamalarn, ksacas hayatta kalmalarn salamtr. Bunu yaratan balca etken, gzle grlebilir uzaklktaki nesnelerin stlerine den k olmutur. In eitlilii ve yzeyde yaratt tonlar, bize onlarn biimlerini; yzeydeki yansmas, dokularn; spektrumun dalga uzunluklarna tepkileri de renklerini gstermektedir. Altta yatan mekanizmay fark etmeden, edindiimiz bilgiyi kullanr, ayn dnyay grr, onunla elimizden geldiince bouuruz. Grnleri aktarmaya calan ressamlar, eski dnyada n deiimlerini duyarl bir gzle izlerlerdi. Cicero, ressamlarn glgelerde, kuytularda bizlerden daha ok ey grdklerini belirtmiti. Glgeler gerek dnyann bir paras deildir; onlara dokunamayz, onlar tutamayz, gerek olmayan eylerden sz ederken glgeyi mecaz olarak kullanrz. Ama bir glgenin varl, bir nesnenin somutluunu kantlar, glge veren bir nesne gerektir. Bir nesneye k kaynandan yaylan k arptnda, nesnenin aydnlanan yznn tersinde oluan karanla glge denir. Ik nesneye arparak ileri gidemez. Tabii nesne effaf deilse. Fakat nesnenin etrafndan sonsuza doru ileriye doru gidecektir. Eer nesneye arpan ve k duvar gibi baka bir engele arptnda buray aydnlatacak, fakat nesneden geemedii iin nesnenin izdmnde koyu bir ortam oluacaktr. Bu koyulua glge denir. Glgeden korkmak yerine onu kontrol ederek faydalarndan istifade etmek gerekir. Sinema perdesi ve televizyon ekran iki boyutludur ve derinlik, nc boyut sanal olarak glge olmadan elde edilemez. Glge cisimlerin fiziksel zelliklerini ortaya karr ve bir anlam kazandrr. nsan yz de buna dhildir. Glgesiz bir yz ifadesizdir. Aslnda k yapmak demek kontroll glgeler yaratmak demektir. Glgenin Faydalar nsan beyninde oluan grnt iindeki nesneler hakknda daha fazla bilgi vererek grnt - beyin - psikoloji ilikisine yardmc olmak glgenin en byk faydasdr. Glge yardmyla nesneleri boyutlandrmak Sadece k vererek aydnlatlm bir nesne yerine k yaplarak zerinde belirli glgeler yaratlm nesneler, kontroll glgelerle derinlik kazanr.

Glge yardmyla saklamak Makyaj yardmyla doada olmayan karakterler yaratldnda prl prl bir aydnlatmada seyirciyi etkilemek ve makyajn hatalarn gizlemek olanakszdr. Makyaj yardmyla yaplan yara izleri veya plastik malzeme biraz glgede braklarak saklanr. Oyuncunun yzndeki baz morluk veya yaralar da glgede braklarak seyirciden gizlenebilir. Terminatr isimli filmde makyaj 8 saat srd halde seyircinin etkilen- mesi iin yz hep glgede braklmt. ekim yaplan mekndaki seyirciye gsterilmek istenmeyen nesneler veya blgeler glgede braklarak saklanr. Bylece konuyla ilgisi olmayan nesneleri ereveden yok etmi oluruz. Glge yardmyla korkutmak Normalde boyutlar bilinen canllarn, nesnelerin glgeleri uzatlarak, bytlerek iri ve deforme edilmi biimlerdeki grnts insan daha ok etkiler. Yryen bir insann arkasndan yaklaan eli bakl birisi yerine glgesi daha korkun bir etki yaratr. Ayn zamanda bakl kiinin kimliini sakladndan seyirciye srprizler hazrlanabilir.

Film Iklandrmasnn Kkenleri Film klandrmas, tarihsel olarak birka dnemden gemitir. Balangta yalnzca ilevseldi. Duyarl dk negatifler, yava objektifler ve denetlenebilen gl k kaynaklarnn yokluu, sinemaclar bulunabilen her trl sahneye yneltmeye zorlad. Bunun sonucunda filmlerin ou, d meknda plak gn altnda ekildi. Stdyolar bile ak havadayd; setler arka avlularda kuruluyor ve k kayna olarak gne kullanlyordu. lk stdyo Thomas Edison ile beraber sinema teknolojisinin ortak yaratcs olan K.L. Dickson tarafndan yapld. Black Maria adl stdyo, gnein gn boyunca hareketini izleyebilmek iin dner bir zemin stne ina edilmiti. Film endstrisinin dodugu yer olan New Yorkta stdyolar, binalarn en st katnda, cam tavanl olarak kuruldu. Tek denetim arac, yumuatmak ve dalgalanmalar salamak iin camlarn altna gerilen devasa mslin perdelerdi. Daha sonra biraz daha k salamak iin ark lambalar kullanld ama bunlar denetlemek mmkn deildi. Bu gidii ykan, acar tiyatro oyuncusu David Belasco ve onun k tasarmcs Louis Harttman oldu. Belasco, dramn etkisini glendirmek iin gereki etkiler kullanmak istiyordu. Sahne tasarmcs Adophe Appia da ayn gnlerde almalarn srdryor ve glgenin de k kadar etkili olduuna, k ve glgeyi kullanmanm, fikirlerin aktarm iin bir yol olduguna inanyordu. Tam olarak bir kara film olmamakla birlikte, Yurtta Kane de ayn dnemdendir ve o trn anlatmc, grsel olarak arpc ve zgl ykleme olanaklar yaratan anlatm tekniklerini kullanr. Bu sahnede gazeteci, Kanein anlarnn sakland mahzendedir. Muhafz, iinde srlarn aa vurulacan umduumuz an defterini getirirken, sahneyi aydnlatan tek k demeti, Caravaggionun tablosunda olduu gibi, karanlklar delen bilgiyi temsil ediyor. Yumuatma ile karlanmayan gl arka k, karakterleri tam bir leke halinde brakarak onlarn bilgisizligini vurguluyor. Belasconun fikirlerini sinema dnyasna tayan, onunla alm bir aktr, Cecil B. De Mille adl gen bir adam oldu. Kameraman Alvin Wycoff ile alarak, hem dogal olan, hem de grnty kuatan tek kaynak n kulland. Technicolor ortaya knca gerek duyulan muazzam gteki k, dogal ve anlatmc klandrmaya sekte vurdu ama siyah-beyaz filmler klandrmay yaratc ve etkileyici biimde kullanmaya devam ettiler. Kara Film Anlatm arac olarak klandrmann zirve noktalarndan biri, hi kukusuz kara filmler adr: Hemen hepsi siyah-beyaz cekilmi olan, gerilim ve polisiye ykleri anlatan krk ve ellili yllarn Amerikan filmleri. Kara film trnun en belirgin zellii, lo aydnlatmadr: yan klar, chiaroscuro (k-glge oyunu).. Bu, elbette grsel tarzn eitli unsurlarndan biri; bunun yannda kullanlan alar, kompozisyon, montaj, derinlik ve hareket, hepsi yeni birer anlatm aracyd. Hepsi II. Dnya Sava srasnda gelitirilen ve daha nce doal meknlarda film ekimini zorlatran lojistik sorunlar hafifleten, daha hzl ve ince grenli siyah-beyaz negatif, daha hzl objektifler, kk ve daha hareketli kaydrma arabalar, kolayca tanabilir k kaynaklar gibi teknik bulular bir araya gelerek bu tarzn geliimine katkda bulundu. Btn bunlar sinemaclarn, yamurla slanm kaldrmlarnda neon klarnn yansd, lo bulvarlarnda bilinmeyen tehlikelerin kol gezdii ve gn battktan sonra her yan gizem ve tehdit dolu ehrin karanlk, acmasz sokaklarna kabilmelerini salad. Iklar, ba knn / gaffer emri altnda alrlar; grnt ynetmeninin, kamera operatrnn talimatna gre, k kaynaklarnn yerletirilmesinden, altrlmasndan sorumludurlar. Bir filmde aydnlatma byk bir dikkat, bilgi ve beeni isteyen itir. Her eyden nce sahnenin yeteri kadar aydnlatlmas konusu gelir. Sinemann ilk zamanlarnda k kayna olarak cva buharl lambalar kullanlyordu. Bunu, tiyatrodan alnan ark lambalar izledi. Bugn ark lambalaryla birlikte akkor ldaklar kullanlmaktadr. Ark lambalar genel olarak 75 300 amper gcndedir. Ular birbirine yakn iki karbon ubuktan geirilen elektrik akmnn pozitif karbon ucunda bir akkor k meydana getirmesine dayanan ark lambalan siyah-beyaz filmlerde gne , ay gibi etkiler elde edilmesinde kullanlr. Akkor ldaklar ise 150 Watt ile 10 kiloWatt arasnda deien toplayc ldaklardr. Bunlara toplayc ldak ad verilmesi, madenden bir balk iinde bulunan gl bir lambann verdii n aynaya yansmas ve bu n mercek yardmyla belirli bir blgeye ynetilebilmesidir. Balca toplayc ldaklar, kkten bye, yle sralanrlar: Kk ldak (100200 Watt), kk toplayc (500750 Watt), ikilik (2 KW), belik (5 KW), onluk (10 KW). Toplayc ldan aksine datclar, keli, ileri beyaza boyanm ve bir taraf ak madeni kutular iine yerletirilen k kaynandan meydana gelmitir; bunlarda mercek bulunmad iin, geni bir alana yayarlar. Datclar 750 Wattlktr; bir de iki datcnn birletirilmesinden meydana gelen ift datc vardr.

Datclar, toplayc ldaklara yardmc olarak kullanlr. Toplayclar, belirli bir alanda ok aydnlk ya da keskin glge elde etmekte, datclar sahnenin genel aydnln arttrmada ie yarar. Grnt ynetmeni ayrca bu k kaynaklarn daha kullanl duruma sokmak iin kepenk / Barn Doors ad verilen yardmc aralardan da yararlanr. Kepenkler, lambann i alannda bulunan metal kapaklardr. Bu kapaklar lambadan kan n huzmesinin eklini deitirmek iin ayarlanabilir. Bunlarn balcalar, nnde ift kanatl kepenk kapaklar bulunan bir k kaynandan meydana gelen, bu kapaklarn alp kapanmasyla az ya da ok datan ift kanatl kepenk; k kaynann nne konularak sahneye decek k miktarn dzenleyen madenden, saydamsz bir kepenk olan k rtsdr / bayrak / flag. Ik rtlerinin bir de oymal [efektif] filtre denilenleri vardr ki, trl biimleri olan bu filtreler sahneye eitli glgeler drlmesini salar. Grnt ynetmeninin en byk yardmclarndan biri de, k kaynandan gelen nlar belirli bir noktaya yneltmekte kulland eitli boy ve yapdaki yanstclardr. Grnt ynetmeni ite bu eitli k kaynaklarn ve yardmc aralar belirli bir dzende yerletirerek; konu zerine den n miktarn ve biimini belirli bir anlaya gre dzenleyerek sahneye belirli bir hava verir; iki boyutlu olan film zerinde derinlik duygusu uyandran boyutlu grnler elde etmee alr. Genel olarak bir sahnenin aydnlatlmasnda birinci derecede rol oynayan a ana k denir. Bu ana k dar bir alan kaplad vakit, sahnenin byk blm karanlkta ya da yar aydnlkta [lolukta] kalr. Bu eit ana a clz ana k denir. Ana k, btn sahneyi gz doyurur derecede aydnlatyorsa buna da kuvvetli ana k ad verilir. Aydnlatma, konunun aydnlatl ynne gre de birka eittir. Konu tam kardan aydnlatlyorsa, yani k, kamera ynnden geliyorsa buna nden aydnlatma denir. Bu durumda konu glgesizdir, konu zerindeki btn engebeler ortadan kalkar. Bunun kart geriden aydnlatmadr. Bu durumda konu, k kayna ile kamera arasnda kalr, n yn kameraya dorudur. Geriden aydnlatma durumunda konunun grnts siluet olarak grnr, k iddeti ne kadar ok olursa bu siluetin belirginlii o kadar artar. Konunun alttan aydnlatlmasna alt aydnlatma, stten aydnlatlmasna st aydnlatma denir. Bu durumlarda konunun glgeleri yukarya ya da aaya doru uzar. Buna karlk sadan ya da soldan aydnlatmada, yani yandan aydnlatmada, glgeler, n geldii ynn tersine doru uzar. apraz aydnlatma, yandan aydnlatma ile nden aydnlatma arasndaki ortalama durumdur. Grnt ynetmeni sahnenin gereklerine gre bu eitli aydnlatmalardan hangisine bavuracana karar verir. i ktan lolua kadar eitli aydnlk dereceleriyle ynetmenin istedii havay yaratmaa alr. Ksacas, kla bir eit resim yapar. Sinemada aydnlatmann nemi, filme alnan sahnenin ok kez hareketli oluundan da ileri gelir, Buna gre, aydnlatlmas gereken sahne srekli olarak deitii iin, k kaynaklarnn da buna uygun olarak srekli dzenlenmesi gerekir. Genel olarak bir filmin batan sona kadar sren bir temel kllk derecesi, bir de her sahnenin kendisine zg, deiik kllk derecesi vardr; grnt ynetmeninin balca grevlerinden biri, bu iki deiik kllk derecesinin birbirini bastrmayacak yolda dzenlenmesini salamaktr. Birok filmlde, gereken dramatik havay yaratmakta ya da filmin temel kllk derecesini btn film boyunca srdrmekte baarszla uranmas; filmin baz blmlerinin karanlk, baz blmlerinin gz alacak lde parlak oluu, bu iki kllk derecesinin birbirine uydurulmasndaki aksamadan doar.

AKAKI - KLAPE / OYUNCU - SET FOTORAFI / SES EKB akak, hem kamera ekibini hem de ses ekibini ilgilendiren bir grevi yerine getirir. akaknn kamera ekibini ilgilendiren grevi, her ekimin banda, kamerann nnde ekim tahtas / klape ad verilen dikdrtgen biimindeki bir levhay tutmaktr. ekimler ayr ayr paralar halinde ekildikleri iin, bunlarn seslendirmede ve kurguda kolaylkla birbirinden ayrt edilebilmesinde, her ekimin banda yer alan ekim tahtas grnts byk bir kolaylk salar. Film sesli olarak ekiliyorsa, bu ekim tahtasnn altnda, levhaya bal bir tahta kullanlr. ekim tahtas, zerinde filmin ad, ekim says ve ekimin kanc defa ekildii, tebeirle yazlan bir karatahtadr. Bu tahta, levhaya arptrlnca bir ak! sesi karr, akak da adn buradan alr. akan sesi her ekimin banda ses kua zerine alnd iin, grnt kua ile ses kuann kolaylkla elenmesine yardmc olur. Sinemac, grnt ile ses kuan birletirmek istedii vakit, akan ekim tahtasna arpt an gsteren grntnn yanna ses kuanda ak! sesinin kt grnty getirir, bylelikle her iki kuak da birbiriyle elenmi olur. Fotoraf, reklm ilerinde kullanlmak zere eitli fotoraflar eken kimsedir. Genel olarak bu fotoraflar iki eittir: Oyuncu fotoraf, alma fotoraf. Birincisi, her hangi bir oyuncunun zel olarak poz verdii vakit ekilen fotoraftr. kincisi, bir filmin ekilii srasndaki her hangi bir almay gsterir.

Gnmzde dijital klapeler / ekim tahtas kullanlmaktadr.

Ses Ekibi Ses ekibi, ses ynetmeninin bakanlnda ses ynetmen yardmcs, mikrofoncudan meydana gelir. Ses ynetmeni, bir filmin ekilii srasnda grntyle ilgili sesleri almak, eitli sesleri (konuma, grlt, mzik...) birletirmek, bunlarn teknik ve sanat bakmndan baarl olmasn salamakla grevlidir. Dekorlarn akustik bakmndan uygunluunu aratrmak, kamera hareketlerine uygun olarak mikrofonun hareketlerini saptamak, ses iddetini ayarlamak, ses ynetmeninin balca ileri arasndadr. Ses ynetmen yardmcs, ses alcsn altrr, sesin ses kua zerine geirilmesini gerekletirir. Mikrofoncu, ekim srasnda ses kaynann yer deitirmesine gre mikrofonun hareketlerini salar; bu amala madenden yaplma bir mikrofon kolu[boom]nun ucuna asl mikrofonu, kamerann gr alan ierisine girmeyecek ya da mikrofon glgesini filme alnan sahneye dmeyecek biimde ynetmekle grevlidir.

Dekor - Giysi - Makyaj

Bir film iin gerekli btn dekorlarn yaplmas, atlmas, bu dekorun iinin donatm, bu dekor ve donatm iin gerekli hazrlk almalar sanat ynetmeninin bakm altnda yrr. Sanat ynetmeni de, grnt ynetmeni gibi hem usta bir sanat, hem iyi bir teknikidir. Sanat ynetmeni ekim senaryosunu iyice inceler, dekorla ilgili gerekli btn notlar karr. Ynetmenin belli bir sahneyi canlandrmas iin, nasl bir dekor meydana getirilmesi gerektiini tasarlar. Bu dekorlarn bir yandan ynetmenin isteine cevap vermesi, filmin niteliklerine uymas, bir yandan da sinemann gereklerine uymas arttr. Sinemann gerekleriyle anlatlmak istenen nokta, bu dekorlarn grntde iyi bir sonu vermesi, ayrca kamerann almasn kolaylatracak [kamera hareketleri, k kaynaklarnn yerletirilmesi, ekim ekibinin rahata alabilmesi, sesli ekimlerde akustik bakmndan uygun bir ortam...] yapda olmasdr. Sinemada dekor, her eyden nce filmin konusuna uygun havann yaratlmasnda byk bir etkendir. Sanat ynetmeni bu havay ekim senaryosunun genel yapsndan karr, bunun maddi artlarnn yaratlmasna alr. En kk ayrntnn seiminde, bu ayrntnn gerekletirilmesinde ve kamera nne yerletirilmesinde bu amala davranr. Sinema dekorunun tiyatrodakinden ok ayr olduunu daha nce de belirtmitik. Tiyatroda duvarla evrili, basit, son derece ematik bir dekorla yetinilir. Oysa sinemada mercek, en ufak yanlmalar, geree aykrlklar bylterek verdiinden bu kadar basit bir dekorla yetinmek mmkn deildir. Seyircinin gerek hayattakinden ayrt edemeyecei yapda dekorlar yaratmak gerekir. Bir filmde birbirinden ok ayr dekorlarn yer ald dnlrse sinema dekorlarnn yaratlmasndaki glk daha iyi anlalr. Bundan baka filmlerin trleri ile dekor arasnda da sk bir balant vardr. Bir gldrnn, psikolojik bir dramn, bir korku filminin, bir sava filminin, kovboy filminin, polis filminin dekorlar birbirinden olduka ayr zelliktedir. Sanat ynetmeni btn bunlar gz nne alarak alr. Bir dekorun meydana getirilmesinde, ekim senaryosunun incelenmesinden sonraki evre, bu dekorun tasarlanmas, bunun taslak olarak kt zerine dklmesidir. Kt zerindeki dekor, sadece ematik resimlerden meydana gelmez; sanat ynetmeni filmlerin belli bal dekorlar ve dekorlar iinde geen belli bal sahneleri iin, eitli alardan yaplm yzlerce resim yapar. Bundan sonraki evre, bu iki boyutlu taslaklarn dekor olarak gerekletirilmesidir; Bunda da sanat ynetmeninin balca yardmcs dekorcudur. Dekorcu; marangoz, al iisi, doramac, boyac... gibi iilerle el ele vererek dekorlarn yapmn gerekletirir. Bu almann, aa yukar gerek bir inaattan hemen hi fark yoktur. Filmdeki bir kap, gerek kap, merdiven, gerek bir merdivendir. Dekorlarn, gerek bir inaattan fark, ok kez inaatta hi kullanlmayan fakat grn bakmndan filmde tamamyla gerek inaat duygusunu uyandran malzemenin kullanl; dekorlarn ok kez tam deil ancak gerekli blmlerinin yaplmasdr. rnein bir oda dekoru iin, odann tamamn yapmaa her vakit lzum yoktur, hatta iki duvarn yaplmas yeter. Bunun aksine bazen btn bir apartman dairesini, i ie gemi salonlar yapmak gerekir. Bu eit eklentileriyle birlikte tamam yaplm olan dekorlara tam dekor ad verilir. Bu dekorlar, senaryonun gereine gre, srekli sahnelerin yer ald, kamera hareketleriyle bir odadan brne, bir salondan bitiiine ara vermeksizin geilmek zorunda kalnd vakit yaplr. Buna karlk, tam dekorun, gerek dekorun yaplmas bazen mmkn olmaz, bazen de mutlaka gerekli deildir. O vakit de optik

olanaklardan, grsel yanlmalardan yararlanlarak, ayn sonucun daha kolay yoldan elde edilmesine allr. Bazen de tamamyla film hilelerine dayanan dekorlara bavurulur. Bu eit dekor hilelerinin en basiti, belirli bir sahnede arka sray meydana getiren dip dekorunun resim ya da fotoraf yoluyla gerekletirilmesidir. rnein bir pencerenin dnda birtakm yaplar gzkyorsa, bu yaplarn yerine son derece bytlm fotoraflardan meydana gelen dip / fon fotoraf kullanlr. Fakat dip fotoraf ancak cansz bir fon meydana getirir. Hareketli bir fon meydana getirmek zere geriden gsterime bavurulur. Geriden gsterimde dip fotorafnn yerini yar saydam bir perde alr. Bu perdenin dekora alan yznn gerisinden gstericiyle daha nce ekilmi bir film yanstlr; bylece pencerenin tesinde hareketli, tabii bir dekor varm gibi bir sonu elde edilir. Nitekim hareket halindeki otomobilin yer ald sahnelerde de, otomobilin penceresinden darda grnenleri vermek iin ok kez geriden gsterime bavurulur; bu dururumda da oyuncular, stdyoda olduu yerde duran bir otomobil iinde yer alrlar, otomobil geriden gsterim yaplacak perdenin nne yerletirilir. Perdeye, daha nce hareket halindeki bir otomobilden alnm film yanstlr. Otomobil hafife oynatlr, bylelikle gerekte yerinde duran otomobil az ya da ok hzla hareket ediyormu gibi grnr. Yine geriden gsterime bavurularak bir denizi, bir orman, bir da byle hareketli fon olarak stdyoda kullanmak mmkndr. Bu durumda stdyodaki bir oyuncu Afrikann balta girmemi ormanndaym gibi gsterilebilir. Bir dekorun tamamnn yaplmas byk emek, para ve zaman istedii vakit, bu dekorun yalnz bir parasn gerek dekor olarak hazrlamak geri kalan ksmn kk bir maket yardmyla tamamlamak mmkndr, bu eit ekime, maket ekimi ad verilir. Maket ekiminde, kamerann biraz tesine kk bir maket yerletirilir, bu maket gerek dekorun bir devamdr. Kamerann mercei uzaktaki yarm gerek dekor ile yakndaki maketi birbirinin devam olarak birletirerek verir.

Bunun ayna ile yaplan, ayna ekimi gibi eitleri vardr. Btn bu ekimler salam bir optik ve perspektif bilgisi, tam bir lleme gerektirir. Belli bir yerin ok uzaktan alnm ekimleri iin de maketten yararlanlabilir. Ustaca yaplm ve bir masa byklne yaylm bir maket, optik kurallar sayesinde bir ehrin uaktan alnm grntleri gibi grnebilir. Maketler ayn zamanda, baz nemli dekorlar iin de hazrlanr. Bu durumda maketin ekimde hibir rol yoktur, fakat temsil ettii dekorun tam grnn, bu dekor iinde kamerann eitli hareketlerini nceden dzenlemekte byk yardm dokunur. Dekorlarn boyanmas da, nemli bir konudur. Filmin zellikleri ve aydnlatma bakmndan, dekorlar gerekte olmalar gerekenden ok, belirli baz renklere boyand takdirde iyi sonu verir. Eskiden siyah-beyaz filmler iin en ok kullanlan renk griydi; bugn bej, ak mavi, yeil, krem renkler daha ok kullanlmaktadr. Renkli filmde ise boyama ii ilk srada yer alr. Dekorlarda bazen zel birtakm grnler salamak da gerekir. Bunun en ok rastlanan, dekorun eski bir grne brnmesidir. Yzyllk bir yapmn svalar dkk, duvarlar atlam, toz topraa bulanm grnn salamak bilgi, gzlem, dikkat iidir. Dekorlar bir defa kuruldu mu, sra bunlarn denmesine gelir. Bunun iin donatmc, demeci, demeci yardmcs birlikte alrlar. Demeci bir dekor iin gerekli mobilyay, hallar, perdeleri, br eitli eyay seer. Giysi, genel olarak belirli bir karakteri, belirli bir toplum katndan insan d grnyle tantmakta nemli bir etkendir. Belirli bir tip, belirli bir giyim tarznn dnda dnlemez. Bu bakmdan ekim senaryosundaki belli bal tiplerin ne giyecekleri, nasl giyinecekleri, ynetmen ile sanat ynetmeninin, bagiysici ile giysi yaratcsnn ba baa verip kararlatrmalar gereken bir konudur. Tarihsel konulu filmlerde giysi daha da nem kazanr, nk bu kez ie belirli bir an giyiniini tarih gereklerine en uygun biimde yaratmak iin o an giyiniini btn ayrntlaryla incelemek konusu da katlr. Deiik lkelerdeki giyinii, birka yl arayla deiiveren modann belirli bir tarihteki durumunu yakndan izlemek gerekir. Bundan baka, yalnzca geree uygunluk deil, fakat ayn zamanda yeni bir giysi yaratmann da ilk sraya getii almalarla karlalabilir. Nitekim tannm giysi yaratclarnn filmlerinde ortaya attklar giysilerle kendilerinin de bir moda yaratt sk sk rastlanan olaydr. Bir filmin giysi ileri, herkesten nce giysi yaratcs ile bagiysicinin sorumluluu altndadr.

Giysi yaratcs
ekim senaryosundaki belli bal kiilerin durumlarn inceler, ynetmenle birlikte bu kiilerin karakterini, zelliklerini tartr, giysi taslaklar hazrlar, bu taslaklara gre giysinin hazrlanmasn salar. Bu almalarnda giysi yaratcsna bagiysici yardm eder. Bagiysici Ayrca giysileri diken terzileri ynetir, provalar yapar, giysilerin zamannda hazr olmas, ekim srasnda gerekli deiikliklerin yaplmasn salar, nihayet bunlarn korunmasndan da ba giysici sorumludur. Makyajc Makyajc bir yandan grnt ynetmenine, bir yandan sanat ynetmenine baldr. Makyajc, her hangi bir oyuncunun yzne filmin gereklerine uygun bir grn vermekle grevlidir.

Bu bakmdan makyajn balca eidi vardr:

Oyuncunun resme giderliini artrmak ya da bunu salamak, oyuncuyu belli bir tarihsel kiinin grnne sokmak.

Resme giderlik, her hangi bir kimsenin hoa giden, gzel, ekici bir grnt verebilme yeteneidir. Baz kimselerde bu bir tabiat vargsdr; grnte hibir zellii olmad halde grntde ok gzel grnen kimseler vardr. Bunun aksine, son derece gzel olduu halde grntde hi de iyi sonu vermeyen kimselere rastlanr. Makyajc, bir filmdeki belli bal oyuncular iin filer tutar, bunlarn makyaj zelliklerini kaydeder. Bazen, sahnenin durumuna, aydnlatmaa ve kullanlan duyarkatn eidine gre deneme niteliinde ksack bir film ekilir. Dorudan doruya makyaja dayanan baz tiplerin yaratlnda ise, makyajcnn nemi bsbtn artar. Bu durumda, makyajcnn, oyuncunun aldan yaplm bst zerinde almas gerekir.

Oyuncular
Oyuncu terimi, bir filmde her hangi bir kiiyi canlandran kimseleri anlatan genel bir terimdir. Gerekte, gerek nitelikleri gerekse grdkleri i bakmndan oyuncular eit eittir. Nitelikleri bakmndan oyuncular yaratc ve yldz olarak iki byk blme ayrmak yerinde olur. Yaratc oyuncular, birbirinden ok ayr tipleri, bu tipin btn zelliklerini en ince ayrntlarna kadar verebilen, her filmde bambaka bir kiiyi canlandrabilen sanatlardr. Yaratc oyuncudur. Yldzlar ise hemen her filmde kendi kendilerini, balangtan beri temsil ettikleri bir kalp-tipi tekrarlayan, nlerini sanat yeteneklerine deil grnlerine, youn bir reklma, evrelerinde yaratlan efsane havasna borlu olan oyunculardr. Jodie Foster, Julia Roberts, Marlon Brando, Jack Nicholson, Robert de Niro, Al Pacino, ener en.... bu blme girer. Bir filmde balca kiileri canlandran oyunculara baoyuncu ad verilir; bunlarn hemen yan sra gelen oyuncular da ikinci rol oyunculardr. Ksa srmekle birlikte dikkati eken bir tipi canlandran oyunculara ufak rol oyuncular, kalabalk sahneleri doldurmakta kullanlan, birka cmlelik konumas olan ya da hi konumayan oyunculara da figran ad verilir.

ekim
attn vuracaksn, ya ektiini ..? To shoot, ngilizcede ate etmek, tetii ekmek, vurmak anlamlarna geldii gibi, fotoraf ve film ekmek anlamna da geliyor. Bu iki eylemin ortak noktalarndan ilk akla geleni, ikisinde de bir hedef saptamak, ona nian almak veya odaklanmak olarak tarif edilebilir. Bir sinema yaptnn film zerine dorudan doruya alnmasyla ilgili almaya ekim denir. Hazrlk evresinden sonra gelen ekim evresi, ilk ekim gnnden son ekim gnne kadar uzanr ve ekim sresi adn alr. ekim gn, allmayan gnlerin kart olarak kullanlan ve ekimin yer ald gnleri belirten bir terimdir. Buna gre bir ekim sresi iinde allmayan gnler ve ekim gnleri yer alr. Bir filmin hazrlk sresiyle ekim sresi lkeden lkeye ve filmden filme deiir. Genel olarak bir filmin hazrl ne kadar ayrntl olarak gerekletirilmise, ekim sresi o kadar ksalr. Bundan dolay bir filmin hazrln mmkn olduu kadar ayrntl olarak gerekletirmek daha verimli olur; nk filmin giderini asl kabartan, ekim sresinin uzunluudur. Trkiyede sinema almalarnn gerektii kadar verimli olmay, hazrlk evresine gereken nemin verilmemesinden ileri gelmektedir. ok kez, senaryonun bile ekim sresi iinde gn gnne tamamlanmaya alldn daha nce grmtk. Bu da bir yandan ekim sresinin uzamasna, ya da nitelikten vazgeilerek bu srenin anormal ekilde ksaltlmasna, bir yandan da ekim srasnda karklklara, zlmesi g meselelere yol amaktadr. Genel olarak, bir film tasarmnn douundan ilk ekim gnne kadar bir yllk hazrlk dneminin yer almas normaldir. 12 aylk bir hazrlk dnemi sonunda normal uzunluktaki bir film 6 haftalk bir ekim sresi gerektirir. Bizde ise, hazrlk sresi ok kez 34 ay gememekte, bu blk prk hazrlanmayla bir ay, 20 gnlk ekim srelerinde film evrilmektedir. Daha nceki konularda grmtk; Senaryo, mekan, sanatsal ynler ve oyuncularla yaplan n alma ne kadar oturmusa, ekim sresi ve film btesi o kadar azalr. Bir film ekiliyor

Filmin hazrlk evresi sona erdikten, ilgili herkes hazrln yaptktan, gerekli malzeme ve kiiler salandktan sonra balayan ekim sresinde bir ekim gnnn nasl getiini grelim: Ynetmen yardmcsnn bir gn nceden datt gnlk dkme gre ertesi sabah sette her ey ve herkes saatinde hazr durumda olmaldr. Ekiplerden herhangi birindeki kii ya da herhangi bir alet, aksesuar vs. gibi bir ey eksik olursa ekim yaplamaz ve i uzar. in uzamas yani zamann artmas beraberinde btenin artn da getirir. Bunun ska tekrarlanmas hali, bir yapmcnn bu iten zarar etmesinin balangcdr. Dekor iileri dekorlar hazrlam, donatmc sahne donatmlarn yerli yerine koymutur. ekim saatine kadar oyuncularn makyaj yaplr, salar taranr, giysileri giydirilirken, sette klar klar hazrlar; grnt ynetmeni ile kamera ynetmeni kamerann hareketlerini kararlatrr, denemesini yaparlar. Ses ynetmeni ile yardmclar, mikrofonun hareketlerinin nasl yaplmas gerektiini hesaplarlar. ekim balamazdan nce, ynetmen oyuncular bir keye ekerek oynanacak sahne konusunda kendilerini aydnlatr, sonra ekimden nce bu sahne, ynetmen iyice piirildiine karar verinceye kadar, tekrarlanr. Sahnenin provas birka kere de kamera hareketleri, klar ve mikrofonla birlikte yaplr. Her ey ve herkes hazr olunca ekime geilir. Eer film ekimi, Amerikada devasa irket stdyolarndan birinde yaplyorsa; ynetmen ses alma odacndaki ses ynetmenine sesin gelip gelmediini sorar, ses ynetmeni ses geirmez olan ses odacndan durumu bildirir. Stdyo dndaki krmz n yanp yanmad kontrol edilir; ekim srasnda sete kimsenin girmemesi iin kapnn dndaki krmz lamba yaklr.

Ynetmen bundan sonra kamerann altrlmas iin motor / ekim emrini verir. Kamerann altrlmasyla birlikte akak ekim tahtasyla objektifin nne gelerek klapeyi tutar filmin adn, ekim saysn ve kanc ekim olduunu bararak syler ve klapeyi vurur. Klapenin kamera nnden ekilmesiyle birlikte ynetmen oyunculara oyun/bala! emrini verir, bylece ekime geilir. Her ne kadar yukarda grdmz zere, oyuncular sahneyi defalarca prova etmilerse de hibir zaman bir ekimin tek olarak evrildii grlmemitir. Her eyden nce laboratuardaki her hangi bir kazaya kar ekim en az iki kere yaplr. Bunun dnda ekim srasnda her hangi bir aksama olursa [sesli ekimlerde gereksiz bir grlt, konumalarda yanllk, yanl bir kamera hareketi, oyuncunun istenmeksizin grnt dnda kal...] ekim tekrarlanr. zellikle ynetmen oyundan memnun kalmad vakit de ayn ekim birka kere tekrarlanr. Bazen de ynetmen ayn sahnenin birka deiik adan, gr noktasndan evrilmesi gereini duyar. Bundan dolay genel olarak bir ekim 56 kere evrilir. Bylece her seferinde ekim levhasnda ekimin kanc defa evrildiini gsteren say deitirilmek yoluyla ekim yeniden alnr. Baz ynetmenlerin almalarnda, oyuncunun o sahnedeki farkl yorumuna da yer verdii ve dolaysyla bunun iin de tekrar yaplmas olaandr. Bundan sonra bir baka ekime geilir. Bu ykl ve titiz almadan tr, bir ekim gnnde aa yukar ancak yarm dzine kadar ekim elde edilebilir; bunlar da tamamlanm filmde ancak 23 dakika srebilecek bir film paras meydana getirir. Tabii bu, byk bteli yapmlar iindir. ekilen filmler ykanmak zere laboratuara gnderilir; laboratuarda ykanan negatif filmlerin, pozitif seyir kopyalar ertesi ekim gn sonunda bata ynetmen olmak zere ilgili teknik elemanlar tarafndan seyredilir. ekim mekannn laboratuvarlara uzak olduu yerlerde bu sre bir iki gn uzar. Gnlk ekim ad verilen bu paralar inceleyen ynetmen, bir ekimin hangi ekiminin daha baarl olduunu, ekim srasnda alnan notlarla da karlatrarak kararlatrr. Ynetmenin gnlk ekimler arasndan setikleri kurgu odasna yollanr. Bylece bir filmin evrilii bittii zaman ekim senaryosundaki 500-600 ekime karlk, kurgu odasnda 2000 - 3000 ekim birikmi, olur. Her ekime, yukarda da belirtildii gibi, devamllk asistannn kurgu raporu eklenmitir.

Kurgu
Ynetmenin denetiminde alan kurgucu, bu ekimleri inceler; ynetmenle birlikte, kullanlacak ekimleri yeniden ayrr [ekimde alnan notlar bu ie klavuzluk eder]; ekim srasndaki sraya, yani ekim says srasna gre, bu ekimleri u uca ekleyerek kaba kurguyu meydana getirir. Bundan sonra, kurgucunun asl nemli grevi olan ince kurgu balar. Burada kaba kurguda olduu gibi mekanik bir alma deil, yaratc bir alma gerekir. Kurgucu daha nce ekim senaryosunu iyice inceledii iin filmin genel yryn, her sahnenin, ekimin temposunu kafasnda canlandrr; eli altndaki kaba kurgulu filmi defalarca izleyerek bu temponun tamamlanm filmde nasl salanabileceini kararlatrr. Filmi keser, yaptrr, tekrar keser; ekimlerden bazlarn atar; sahnenin gelimesinde akcl bozan her hangi bir duruma rastlad zaman, iki ekim arasna bu akcl salayan yeni bir ekim, balayc ekim ekler; baz ekimlerin yerini deitirir. Bylelikle bir yandan filmin genel temposunu, bir yandan da akcln salar. Kurgucunun bundan sonraki en nemli ii, yine tempo ve akclkla ilgili olarak filmin noktalamasn gerekletirmektir.

Noktalama, bir filmin ekim, sahne, ayrm, blm gibi eitli paralarnn birbirine balanma biimlerine denir. Bu konuda senaryoda gsterilen noktalamalar da gz ard etmeden alr. Ancak aksine bir gr varsa da onu ortaya koyar. Noktalamann en basiti, bir ekimin br ekime eklenmesiyle yaplr. Bu durumda bir grntden br grntye dorudan doruya geilir ki buna kesme denir. Kesme, genel olarak ekimleri birbirine balamakta kullanlr. Zincirleme, bir ekimin grntleri yava yava belirsizleirken, ondan sonraki ekimin grntlerinin yava yava belirmesi ve ncekilerin yerini almasdr. Genel olarak sahneler, zincirleme yoluyla birbirine balanr. Zincirlemeden daha kuvvetli noktalama eidi, kararma ve almadr. Kararmada, grntler yava yava karararak, kapkaranlk hale girer ve grnmez olur. Alma, bunun aksine, kapkaranlk grntlerin yava yava aydnlanarak yerini belirli grntlere brakmasdr. Genel olarak ayrmlar, blmler kararma ve alma yoluyla birbirine balanr. Bunun bir baka eidi de silinmedir. Silinmede, ikinci ekimin grnts perdenin her hangi bir kesinden belirir, ilk ekimin grntsn her hangi bir biimde (dz, eri, krk, yatk izgiler...) silerek yerini alr. Bunun silinme ile kararan ve alan silinmeli kararma ve silinmeli alma eitleri de vardr. Silinme ile kararma ve almann birlemesinden meydana gelen noktalama eidi de noktal alma ve noktal kararmadr. Birincisinde, kapkaranlk bir grntnn ortasndaki bir nokta yava yava byyerek yerini grntlere brakr. kincisinde grnt bir emberden nokta biimine doru gittike klen ekilde karararak grnmez olur.

Baka bir noktalama eidi de, ekim srasnda yaplan yldrm geiidir. Yldrm geii, bir ekimin sonunda kamerann hzl bir evrinme yapmas, bundan sonraki ekime de yine hzl bir evrinmeyle balamas sonunda elde edilir. Bylece bir ekimin son grntleri ile ikinci ekimin ilk grntleri, gzle seilemeyecek ekilde birbirine kenetlenmi olur. Kurgucu btn bunlar ve daha birok film hilesini gerekletirmek iin optik basm aygt (Truca) denilen bir aygttan yararlanr. Optik basm aygt iki filmi birden oynatan bir gsterici ile son derece gelitirilmi bir kameradan meydana gelir. Bu kamera, gstericinin bal olduu metrelik maden taban zerindeki rayda ileri geri hareket edebilir. Bu aygt, bo film zerine bir ya da birka filmin grntlerini ayn zamanda ya da ayr ayr olarak, eitli deiikliklerle saptayabilir. Grntnn bytlmesi, kltlmesi, hareketin yavalatlmas, hzlandrlmas, tersine hareket, hareketin durdurulmas, eitli noktalamalar, grntnn kllk derecesinin deitirilmesi... Optik basm aygtnn balca ilemlerindendir. Dijital teknolojinin gelimesiyle film endstrisi de onun getirmi olduu yeniliklerden yararlanmaya balad. Artk ekilen negatifler, pozitif i kopyasna baslmadan direkt olarak dijital ortama kaydediliyor. Btn kurgu ilemleri burada sonlandrlp, ona gre negatif kesim ve kurgu montaj yaplyor. Bu ilemden dolay da hem zaman hem de para kazanlm oluyor. Bu arada yaplacak olan efektif dier ilemler iin de bir kolaylk salanm oluyor. Ayn konunun seslendirmenin btn ilemleri iin de geerli olduunu sylemeliyiz. nk filmin btn seslendirme ilemlerinde film ve banyo harcamas gerekirken, bu ilemlerin de dijital ortamda yaplmasndan dolay yine zaman ve para konusunda bir kazan szkonusu oluyor. zel efekt, (jargonda ksaca SPFX/SFX) film, televizyon, ve elence sektrlerinde yaygn olarak kullanlan, normal yollarla yaratlmas mmkn olmayan veya ok riskli olan olaylar yaratma yoludur. Byk patlamalar ve uzaya yolculuk gibi ekimlerde ska kullanlr. Yaplan eylerin hepsi hayal deildir, baz nesneler yaratlr (rnein: Star Wars). Bir sap yaplr, stne bir ubuk koyulur ve stne kl ne renkse onun selofan yaptrlr. In klc tamamdr. Ska grsel efekt ile kartrlmaktadr. Ancak zel efektler, ekim ile yaplr, bilgisayarla yaratlan imajlara da dayaldr. Patlayan bir ey gerekten patlatlr, ya da yklan bina, maket de olsa, gerekten yklr.

Kurgu/zel Efekt Grsel efekt ile yaplan patlamalar, sentetik partikl sistemleridir, yklan binalar, robot grnml insanlar 3 boyutlu modellenmi objelerdir. Bunlara birka grsel rnek verelim. Kurgucunun eli altndaki br balca aygtlar unlardr: Kurgu masas, sarc, yaptrc, eleme masas, kazyc, zamk. Kurgu masas, zerinde kurguyu kolaylatracak yapda bir gsterici bulunan masadan meydana gelir. Bu gsterici, hem grntlerin seyredilmesini, hem de sesin dinlenmesini salar. Fakat br gstericilerden deiik birok zellikleri vardr. Her eyden nce, bu gstericinin verdii grntler beyaz perde leinde deildir. 1517 in byklnde bir grnt aksi izlenir. Gstericinin hz istenildii gibi hzlandrlr, yavalatlr; film ne olduu gibi geriye de sarlr, istenildii kadar durdurulur. Sarc, filmi bir makaradan brne sarmak, bylelikle filmin ynn deitirmekte kullanlr. ki eksenden meydana gelen sarcnn bir eksenine bal olan kol dndrlnce, eksene bal makaralardaki film yer deitirir. Yaptrc, film paralarnn birbirine eklenmesinde kullanlan aygttr. Bir yaptrc esas itibariyle film zerine hafif basn yapan basit bir aygttr. ki film paras birbirine eklenmek istenildii vakit, birinin ucundaki duyarkat silmek amacyla birka milimetre eninde kaznr, kazlan yere zanik [film zamk] srlr, iki u yaptrcnn yatandaki dilere geirilerek yerletirilir, yaptrc

elle ya da pedalla iletilince bunlar bastrr ve yapmalarn salar. Eleme masas, zerinde yan yana drt dili makara bulunan bir masadan meydana gelir. Bu dili makaralar, kamera ya da gstericideki dili makaralar andrr. Kurgucu, eitli grnt ve ses kuaklarn bu makaralara takar. Bu makaralarn hepsi ayn koldan altrld iin hareketleri de etir. Bylelikle drt film de belirli bir noktadan makaraya yerletirilmek artyla, elenerek hareket ettirilebilir. Kurgucu, filmler zerine her hangi bir iaret, not koymak isterse bu i iin zel olarak yaplm bir yal kalemden yararlanr.

Seslendirme ve Birletirme
Daha nce de grdmz gibi, sesli film evrilirken, grntlerle birlikte ses de, ayr bir teyp yardmyla ses kua zerine saptanyordu. Kamerann hzna gre, bu ie zel ses kayt cihazlarnda bulunan bir kristal yardmyla film ekim hz da manyetik band zerine ses kaydnn yan sra ilenirdi. Bu hz kodlar 8mm dar banttan 16mm ya da 35mm manyetik bandlara geirilirken, senkronizasyonun salanmas iin stdyodaki ses kayt cihaznn kayt hzn da film ekim hzna gre ayarlar ve ona gre kayt yaplr ki, kurgu srasnda grnt ve sesin elemesinde bir kayma olmasn. Ancak gnmzde bu analog cihazlarn yerini digital ses kayt cihazlar ald. Bugn seslendirmede iki deiik usul kullanlmaktadr: Optik seslendirme ve manyetik seslendirme.

Optik seslendirme, 1927de sesli filmin bulunuundan gnmze kadar kullanlagelen ve sesin optik olarak elde edilmesine
dayanan usuldr; yani filmin bir yannda yer alan 2,13 mm enindeki ses yolu zerine ses titreimlerinin fotoraf usulne dayanlarak alnmas sz konusudur. Bu nasl salanr? Mikrofon tarafndan alnan ses titreimleri, mikrofonda elektrik titreimleri haline sokulur; bu titreimler amplifikatr yardmyla glendirilir. Bu elektrik titreimleri, ses kamerasndaki bir lambay az ya da ok k verir hale getirir; lambann kl, ses kua zerinde deiik ses grntsnn meydana gelmesine yol aar. Optik seslendirmede ses yolu iki eittir; Birincisinde ses grnts dzgn bir izgi olarak uzanr, buna karlk grntnn younluu deiiktir. Buna deiir younluklu ses yolu denir. kincisinde younluk ayrdr, buna karlk ses grnts girintili kntl deiik biimler gsterir; buna da deiir alanl ses yolu ad verilir. Bu ses grntleri, kameradan karlan filmde gizli grnt halindedir, bunun meydana kmas iin ses kua laboratuarda ykanr, negatifi, daha sonra da pozitifi elde edilir. Ses grntsnn gsterimde sese evrilii de u yolu izler: Film, gstericinin ses blmne geldii zaman, buradaki bir lambadan ses yolu zerine srekli olarak k der. Bu k ses grntsnn younluuna ya da biimine gre filmin te yanna deiik iddette ya da biimde geer ve bir foto-elektriksel (foto-sel) zerine derek elektrik akmna evrilir. Deiik iddetteki bu akm amplifikatrle glendirildikten sonra hoparlre giderek ses meydana getirir.

Manyetik seslendirmede, ses kuann laboratuar ileminden gemesine gerek yoktur. nk manyetik seslendirme optik ileme
deil, mknatslama ilemine dayanr. Manyetik seslendirmede kullanlan kuan st duyarkat yerine demir oksit ile rtldr. Mikrofondan gelen elektrik akm, bir elektromknatsa giderek iddeti deien bir manyetik alan meydana getirir. Manyetik ses kua bu alandan geerken, akmn iddetine gre deiik olarak etkilenir. Bu kuak, seslendirilir seslendirilmez yine ayn aygt zerinde alnabilir. Birletirme Bir filmin ekilmesi tamamland zaman ortada en az ayr ses kua (konumalar, grltler, mzik) vardr; fakat tabii sesler, ses etkileriyle birlikte bu ayr ses kuaklarnn says bazen bee altya ykselir. Bundan dolay, her eyden nce bu ayr ses kuaklarnn tek bir ses kua zerinde biletirilmesi gerekir. Film sesli olarak evrildii zaman bile, ses ile grnt ayr ayr kameralarda ayr ayr kuaklar zerine alnd iin, ikinci i, tek kuak haline getirilen ses kameralarda ayr ayr kuaklar zerine alnd iin, ikinci i, tek kuak haline getirilen ses kuandaki ses yolunun, grnt kuandaki yerine geirilmesidir ki, bu da yeni bir ilemi, elemeyi gerektirir. Birletirme ilemi, birletirme masas denilen zel bir masada yaplr: eitli ses kuaklar birbirinden ayr ses blmlerine taklr ve burada elemeli olarak dner. Her ses blm bir ses yolundaki sesi verir, bu blmlerden her biri birletirme masasna bir kanalla

balanmtr. Bu kanallarn her birinin sesin niteliini az ok deitiren komuta dmeleri vardr. Birletirme srasnda film ses ynetmeninin nndeki bir perdede gsterilir. Ses ynetmeni nndeki komuta dmeleriyle istenilen ses kuandaki sesin istenilen nitelikte alnmasn salar. Bu srada, ses kanallar araclyla bu ekilde ayn zamanda verilen sesler, yeni bir ses kua zerine alnr. Sonradan Seslendirme Her hangi bir filmde yer alan sesler, grntyle ayn zamanda alnd gibi, eitli sebeplerden dolay grntden sonra ya da nce de alnabilir. Bir sesin, ilgili olduu grntden sonra alnmas durumuna sonradan seslendirme denir. Stdyo iinde ya da dnda seslendirme artlar elverili olmad zaman, seslendirme malzemesinin stdyo dnda bir yere tanmas byk glkler kard durumlarda sonradan seslendirme ilemine bavurulur. Sonradan seslendirmenin en ok kullanld alan, grntde yer alan oyuncunun konumalarn grnt alndktan sonra kendisinin ya da bakasnn gerekletirmesidir. Oyuncu, belli bir sahnede g bir durumda olduu iin (rnein soluk solua, iki bklm...) konumalar grntyle birlikte almak iyi bir sonu vermeyebilir, bundan dolay ses, grntden ayr olarak sonradan alnr. Ya da oyuncunun zaman ya da sesi elverili deildir, o zaman grntler alndktan sonra konumalar bir bakas tarafndan gerekletirilir. Btn bunlar, seslendirme diye adlandrlan ilemi meydana getirir. Seslendirmenin en yaygn kullanl yeri, yabanc dildeki konumalarn yerli dile evrilmesidir. Bu durumda rnein Arapa bir filmin konumalar Franszcaya evrilir; Arapa konuan oyuncunun dudak hareketlerine uygun Franszca karlklar bulunur ve konuma Franszca olarak yaplr. Bunu salamak iin de konumann yer ald blmler birok defa sessiz olarak perdede gsterilir. Seslendirmeci grntde kendisinin seslendirecei oyuncunun dudak hareketlerini inceler, konumasn buna uydurmaa alr, bylece dudak elemesi salannca yeni konuma ses kuana alnr. lkemizrde yeni yeni sesli film ekilmesine ramen, yine de ounlukla filmler, sonradan seslendirme yoluyla yaplmakta.

nceden Seslendirme Sonradan seslendirmenin tam kart nceden seslendirmedir. nceden seslendirme, adndan da anlalaca gibi, nce sesin alnmas, sonra da bu sesle ilgili grntlerin alnmas yoluyla olur. rnein btn arkl, dansl sahnelerde nceden seslendirmeye bavurulur. nceden seslendirmeye yol aan balca iki sebep vardr. Birincisi, ayn zamanda eitli hareketler yapan, oynayan, dans eden oyuncunun bu durumda ark sylemesinin iyi bir sonu vermemesi. kincisi, grntlerin ayr ayr ekimler halinde saland halde, sesin srekli olarak salanmas. nceden seslendirme u yolu izler: arkc, seslendirme odasnda orkestrayla birlikte arksn syler. Mzik ve ark ses kuana alnr. Bu ses kua stdyodaki bir hoparlrden verilirken, arkc ayn arky petsen syleyerek roln oynar, gerekli hareketleri yapar. Bu srada ynetmen arkcnn oyununu filme alr, istedii gibi kamera hareketleri yapar, sahneyi ekimlere bler. nceden seslendirme ilemi olmasayd, kamerann btn ark boyunca oyuncunun nnden ayrlmamas gerekecekti. Eleme Btn ses yollar bir ses kua zerindeki tek ses yolunda birletirildikten sonra bunun grnt kuandaki yerine geirilmesi ilemine sra gelir. Fakat bu yerine geirme ii gelii gzel olmaz, her hangi bir ses kaynann [rnein konuan bir kimsenin] grnts ile bu ses kaynandan kan ses arasnda bir balant bulunmas gerekir. Aksi takdirde ses ile grnt arasnda bir tutmazlk ortaya kar ki, bu da seyircinin derhal dikkatini eker. yle ki, rnein bir dudak elemesinde saniyenin 1/10 undan daha kk bir yanln bile hemen gze batt bilinmektedir. u halde, her eyden nce grnt ile bu grntye ait sesin birlikte yrmesini, yani elemeyi salamak gerekir. Daha nce kurgu srasnda elemeyi salamak iin film ekilirken grnt levhasna bal bir akan nasl kullanldn grmtk: Klape grnt levhasnn yanna arplrken hem grnts hem de sesi ayr ayr kuaklara alnyordu. Eleme srasnda, grnt ve ses kuaklar eleyiciye taklr. Klapenin grnt levhasna arpt an gsteren grnt ile ses yolunda klapenin bu arpndan meydana gelen sesi veren nokta [ki iddetli sesten dolay bu nokta kolaylkla ayrt edilir] yan yana getirilince eleme salanm olur. Fakat elemede dikkat edilecek bir nokta daha vardr: Grnt ile bu grntye ait ses yolu tam ayn hizada deildir; ses yolu, ait olduu grntden 20 kare ileridedir. Bunun sebebi, gstericide sesin alnmasn salayan ses blmnn, grntnn perdeye yanstlmasn salayan grnt blmnden [yani mercekten] sonra gelmesidir. Buna grnt-ses aral ad verilir. Grnt-ses aralna niin lzum vardr? Daha nce, kameray gzden geirirken, filmin kamera iinde srekli ve aral olmak zere iki eit hareketle yol aldn grmtk. Film, gstericide de hem srekli hem de aral olarak hareket eder. Oysa grnt iin gerekli

olan aral hareket ses iin mahzurludur. Bundan dolay gstericinin ses blm de, filmin srekli harekete getii bir noktaya yerletirilmitir. Basm Kameradan kan film ykandktan sonra bir negatif elde edilmi olur. Bu negatif filmde grntler, doadaki aydnlk blmleri karanlk, karanlk blmleri aydnlk olarak verir. u halde negatifin doadaki grn verebilmesi iin, negatifteki grntlerin baka bir film zerine alnmas gerekir. Bu durumda negatifin negatifi elde edileceinden, grntler doadaki kla dner. Negatiften elde edilen bu yeni filme pozitif ad verilir, bunu salamak iin de basm ilemine bavurulur. Basm aygtnn bir eidini yukarda optik basm aygt ad altnda grmtk. Btn basm aygtlarnn temeli bo film ile dolu filmin kar karya ya da birbirine bitiik olarak elemeli altrlmasna, bu srada k kaynandan kp dolu filmden geen n bo filmin duyarkatn etkilemesine dayanr. Bu durumda, k, ekilmi filmin [yani negatifin] aydnlk blmlerinden kolayca geer ve duyarkat fazla etkiler, karanlk blmlerinden geemez, dolaysyla duyarkat etkileyemez... Bylece elde edilen ikinci film ykannca, negatiftekinin tamamyla tersi sonu verir. oaltma Basm, yalnz negatif elde etmek iin deil fakat eitli pozitif ve negatifler elde etme, filmin kopyalarn karmakta da bavurulan bir ilemdir. Gerekte de bir filmin, kamerada kullanlan bo filmden elde edilen negatifi ki buna ana negatif / master denir, gerekli bir kopya karldktan sonra bir daha kullanlmaz; nk bu ana negatif, yz binlerce liray, aylarca sren almay temsil etmektedir. eitli ilemler srasnda kazaya uramas ve her basmda grnt deerinden biraz kaybetmesi ihtimali vardr. Bu bakmdan filmin kurgusuna, seslendirilmesine hazrlk almalarnda kullanlan pozitif i kopyas, en son biimini aldktan, ses ve grnty bir arada tayan birleik kopya meydana getirildikten sonra, filmin ana negatifinin bu son biime gre kurgusu yaplr ve ancak birka kopya karlmasnda kullanlr. Sonra her eit kazaya kar korunmal bir film deposuna saklanr. Ana negatiften karlan balca kopyalar unlardr: Gvenlik kopyas (negatifle ayn zellikleri tayan ve her hangi bir ihtimale kar negatifle birlikte saklanan kopya); dnyada ilk oynatm, ilk oynatm sinemasnda kullanlmak zere birka kopya; oaltmda kalp olarak kullanlmak zere bir kopya. Gerekte bir filmin 100150 kopyasn meydana getirmek iin bu son kopyadan yararlanlr. Bu kalp kopya, ana negatifin ince tanecikli pozitif bir film zerine karlan kopyasdr. Ana pozitif [ana grnt pozitifi, ana ses pozitifi] ad verilen ve eidine gre mavi, krmz, kahverengi olan bu kopyalar, kendisinden en az nitelik yitimiyle birok negatif kopya karmakta kullanlr. Bu negatiflerden de yine birok pozitif kopya elde edilebilir. Piyasaya srlen bu pozitif kopyalara iletme kopyas ad verilir. Basm srasnda negatif filmin baz yanllarn dzeltmek mmkndr. Bunun iin kertelemeye bavurulur. Kerteleme [anko], basm aygtndaki bo film zerine ekilmi filmden [negatiften] decek k miktarn dzenleme, negatifin ekim srasnda fazla ya da az klamadan doan kusurlarn bu dzenlemeyle nlemek ilemidir. Bu ile grevli olan kerteleyici, ya yllarn verdii gz alkanlyla ya da kerteleme aygt denilen bir arala negatifin kllk derecesini, yani younluunu ler. Her sahnenin kllk derecesini ynetmene bildirir. Ynetmen bir lek zerinde 20 kerteye ayrlm kllk derecesinden hangisinin hangi sahnede kullanlmasn istediini bildirir. Bu kllk derecesini salamak, ayn zamanda ok kez tek ekim iinde bile deiiklik gsteren bu kllk derecesini dzgn biime sokmak kerteleyiciye der. Kerteleyici, bu sonucu, negatiften geerek bo filmin zerine den dzenleyerek salar. Kerteleyici bunun iin iki yola bavurur: Negatifin kenarna gerekli noktalara entikler aar. Basm aygtnda bu entikler, aygtn diyaframn harekete geirerek n az ya da ok dmesini salar. Bu usulde entikler negatifi zedeledii iin, bugn daha ok klavuz kuak kullanlmaktadr. Saydamsz olan bu kuan zerinde deiik apta delikler yer alr. Bu kuak basm aygtnn k kayna ile negatif filmin arasna konur, bu delikler yardmyla negatif zerine den k miktar dzenlenir.

Tantma Yazlar / Jenerik, Altyaz

Basm srasnda yer alan baka bir ilem, filmin tantma yazlarn, gerekirse altyazlarn hazrlamaktr. Tantma yazlar, bir filmde emei geen btn sinemaclarn adlarn ve daha baka tamamlayc bilgiyi veren, filmin banda [bazen de sonunda] yer alan yazlardr. Tantma yazlarnda genel olarak unlar yer alr:

Film ad, Yapmevi, Senaryoyla ilgili bilgiler [ana konu, konu, uyarlama, senaryo, konumalar], Oyuncular, Yapm ynetmeni Grnt ynetmeni, Kamera ynetmeni / operatr, Sanat ynetmeni, Besteci, Ses ynetmeni, Giysi, Makyaj, Kurgucu, Yapmc, Ynetmen.

Altyaz, filmin konumalarn baka bir dilde veren ve filmin altnda yer alan yazlardr. Datm Bir film, her eyi tamamlanp piyasaya srlecek duruma geldii zaman [ki bunun iin filmin baz lkelerde denetlemeden gemesi, gsterim izni almas gerekir], yapmc ile filmi dorudan doruya sinemada oynatan sinemac arasnda yer alan datmc ortaya kar. letmeci de denilen datmc, filmin gsterim hakkn yapmcdan alan, buna dayanarak filmin kopyalarn sinema salonu sahiplerine kiralayan kimsedir. Genel olarak bir lke, sinema bakmndan baz iletme blgelerine ayrlmtr. Bu blgelerden her birinde bir ya da birka iletmeci bulunur. Sinemann ilk yllarnda, iletmecilik diye bir kol yoktu. O zaman ekilen ksa ksa filmlerin kopyalar, sinemaclara dorudan doruya satlyordu. Fakat 1906 ya doru datm [iletme] kolu ortaya kt ve ksa zamanda yapm ve gsterimle birlikte sinema endstrisinin balca kolundan biri oldu. Bugn iletmeciler birok lkede her hangi bir filmin yapmna az ya da ok lde bir sermaye ile katldklarndan, sinema endstrisindeki etkileri de artmtr. letmeci ayn zamanda bir filmin en iyi artlar altnda piyasaya srlmesini de salayabileceinden, genel olarak filmlerin gelecei zerinde nemli bir rol oynar. Datmc genel olarak u yolda alr: Bir yapmc, meydana getirdii filmi belirli bir sre iin [genel olarak bu sre be yldr] iletmeciye verir. lkedeki usule gre, iletmeci yapmcdan ya sadece bir pozitif alr, gerekli kopyalar kendisi karttrr, reklm malzemesini kendisi hazrlar; ya da bizde olduu gibi kopyalar ve afileri, resimleri, sinemada film iin yaplan reklmda, kullanlacak tantma filmini de yapmc salar. Bir filmden iletme amacyla karlan kopyalarn says lkeden lkeye deiir. Bu, bir lkedeki sinemalarn saysna, filmin sinemalar arasndaki tedavl hzna, filmin nemine gre belirlenir. letmeci el altndaki filmi kendine gre deerlendirir; filmi en uygun sinemada, en elverili tarihte gstermee alr. Bir yandan da afiler, resimler, tantma filmleri, zel gsterimler, ilk gsterim, basn toplantlar, basna gsterim... gibi eitli yollara bavurarak filme mmkn olduu kadar ok seyirci toplamaa alr. Bat Avrupa lkelerinde ve Birleik Amerikada iletmecilik daha aprak bir konudur. Birleik Amerikada byk yapmevleri ayn zamanda iletmecilik de yapar. Bir film piyasaya srlmeden nce deneme gsterimi, habersiz gsterim gibi usullerle seyircinin filme kar tepkisi renilir. Deneme gsterimi, bir filmin nceden yaplan reklmdan sonra bir sinemada seyircinin karsna karlmasdr. Habersiz gsterimde ayn i, seyirciye nceden haber verilmeksizin yaplr. Her iki durumda da seyircinin tepkisine gre, filmde baz deiiklikler yaplr. Amerikada ve bazen de Avrupa lkelerinde yapmc ve iletmeci, gsterim koluna baz yollardan bask da yapabilir. Bunun en tannm toptan kiralama ve grmeden kiralamadr. Toptan kiralama, iyi filmlerle birlikte ktleri de srmek iin kullanlan bir yoldur. Bu usulde sinemacya lokomotif ad verilen bir ya da birka iyi film gsterilir, fakat bunlar kiralayabilmesi iin belli sayda kt filmleri almas da art koulur. Grmeden kiralamada ise, sinemac filmi seyretmeden, hatta daha film tamamlanmadan kiralamak zorunda braklr. Genel olarak etrafnda ok grltl reklm yaplan, tannm oyuncularn yer ald filmler bu yolla daha ekilirken kiralanr. Birok lkede, iletme sresi sona erdii zaman, bu sreyi ya yenilemek ya da eldeki kopyalar yok etmek gerekir. Bir filmin iletildikten sonra, piyasadan ekilmesi ve uzunca bir sre sonra yeniden piyasaya karlmasna yeniden srm ad verilir. Gsterim Gsterim, sinema yaptnn seyirci nne kmasn salayan endstri koludur. Bu i, sinema salonlarnda gerekleir. Genellikle bir sinemann ileyiinden o sinemann sahibi olan sinemac/gsterimci sorumludur. Sinemann siyasetini sinemac belirler. Fakat bir lkede genel olarak byk kentlerdeki sinemalarn ou tek kimsenin elinde toplanmtr. Bu eit toplana grup ad verilir. Perdenin kendi zel kasas ve duvara montaj

Bu durumda bir gruptaki sinemann banda, sinemac tarafndan tayin edilmi bir mdr bulunur. Bu mdr sadece sinemann ynetim ileriyle urar. Sinemann programn hazrlamak, grubun programcsna der. Sinemalarn koltuk says genel olarak 50 700 arasnda deiir. Sinemalar gerek byklklerine, gerek rahatlklarna, gerekse bulunduklar yerlere gre snflanrlar. Bunlarn banda ncelikli gsterim sinemas gelir. Bu eit sinemalar byk bir bakentin en nemli birka sinemasdr. Film burada byk reklmlarla tantlmaa allr. n gsterim sinemas, ncelik gsterimindan sonra filmi hemen programna alan sinemadr. Fakat bunlar bat lkelerindeki bakentlerde yer alan bir avu sinemadan ibarettir. Gerekte gerek batda gerekse yurdumuzdaki byk kentlerde gsterim, genel gsterim sinemasnda balar. Bunlar bir filmi piyasaya ilk srmnde programa koyan birka salondur. Film buralarda gsterildikten sonra ikinci gsterim sinemasna geer. Fakat burada, bir bakentin yaknndaki bir ikinci gsterim sinemasnn o blgeye gre genel gsterim sinemas, taradaki bir ikinci gsterim sinemasnn da oraya gre bir genel gsterim sinemas olduunu gzden uzak tutmamak gerekir. Genel olarak, ikinci gsterim denilince, bir filmin ayn kentte her hangi bir sinemada oynadktan az ya da ok sonra yeniden srmne denir.

Sinema Salonu Filmlerin gsterim iin yaplm zel yapya sinema adn veriyoruz. Sinemann en nemli blmleri sinema salonu ile gsterim odas iidir. Sinema salonu, film gsterimini izleyen seyircilere ayrlan uzunca bir salondur. Bu salonun seyircinin karsna rastlayan yerde perde, bu perdenin karsna rastlayan yerde de gsterim odac yer alr. Her taraf kapal olan bu sinemalardan baka bir de ak hava sinemas [buna bazen yazlk sinema da denir] vardr. Bu eit sinemalarda salonun st kapal deildir. Ak hava sinemasnn Amerikada son yllarda gittike gelien bir eidi drive-in ad verilen sinemalardr. Bu eit sinemalar bir otomobil park gibidir. Otomobilli seyirciler Drive-ine otomobillerinden hi ayrlmakszn girer ve filmi kendi otomobillerinden seyrederler. Bir sinema salonu, gerekli gvenlik tedbirlerinden baka, her eyden nce grme ve iitme bakmndan doyurucu olmaldr. Grme bakmndan gerekli artlar, gsterici merceinin, k kaynann ve perdenin niteliiyle birlikte salonda bulunulan yerle salanr. yi Bir Sinema Salonu Nasl Olmaldr Gvenli olmal Gvenlik Grevlisi olmal Acil yardm odas ve doktoru olmal evre artlarndan etkilenmeyen nitelikte olmal (ses ve s yaltml) Ses ve Efektlere uygun olmal (Akustik) Perde dz, mat beyaz ve temiz olmal Koltuklar rahat olmal Perde seviyesinden itibaren ykselen bir a ile koltuklarn yerletirildii dzende olmal Her koltuktan rahata grlebilecek ekilde koltuklarn yerletirildii dzende olmal Oda scakln salayacak dzenekte olmal (klima ve kaloriferli) Yerleri hal veya yrndnde ses yapmayacak bir malzeme ile kapl olmal Kaliteli bir projeksiyon makinesi olmal Projeksiyon makinesi perdeye net grnt verebilmeli yi bir makinisti olmal Rezervasyon yaplabilmeli Personel seyircinin ilgisini datacak hareketlerde bulunmamal Seyircinin konsantrasyonu bozulmamal Genel olarak bir salondaki ilk srann perdeye uzakl perde geniliinin 0,87 si, son srann uzakl ise perde geniliinin 6 kat olmal; yandaki sralar, perde kenarna inen dikmeyle 30lik bir a yapacak ekilde iinde kalmaldr. Sralar arasnda bir insann rahata geebilecei bir aralk braklmal ve bir sradaki koltuklar bir ndekinden 810 cm. yksekte olmaldr. itmenin dzgnl, salonun akustik bakmndan uygun yaplmasna baldr. Hoparlrlerin yerletirilmesi, yanklar nleyecek maddeler kullanlmas, salonun sesin en elverili yoldan yaylmasn salayacak biimde yaplmas bunun banda gelir. Gsterim Odac Gsterim odac, gsterim aygtlarnn bulunduu kk bir odadr. Gsterim odac ok kez balkonun stnde yer alr. Fakat perde zerine den grntnn biiminin bozulmamas iin gsterim aygtndan kan n salona girmesini salayan gsterim penceresinin mmkn olduu kadar perde ile ayn dzeye rastlamas yerinde olur. Gsterim odac, her hangi bir yangn ihtimaline kar son derece korunmal yaplr. zellikle gsterim odac ile salon arasndaki balant en az lye indirilmitir. Gerekten de gsterim odac ile salon arasndaki balant, birka gsterim penceresi ile gsterimcinin grnty denetlemek iin

perdeyi seyrettii gzetleme deliinden ibarettir. Gsterim odac yangn tulalaryla rtldr; demirden ift kapldr. Gsterimde kullanlacak filmler madenden bir kasada saklanr. Bir gsterim odacndaki en nemli aygt gstericidir. Gsterici / Film Projeksiyon Cihaz Gsterici, sinema filmini perdeye yanstmakta kullanlan aygttr. Bir gsterici ile bir kamera arasnda byk bir bakalk yoktur. Kamerada olduu gibi gstericide de verici makaradan kan film srekli hareketle bir dili makaraya geer, bir st bklmden sonra gstericinin penceresine yaklar. Filmin tpk kamera penceresinin nnde olduu gibi gsterici penceresi nnde de aral hareketi gerekir. Gsterici ile kamera arasndaki en nemli ayrlk pencere nndeki ilemde ortaya kar. Kamerada mercekten gelen nlar pencereden kamera iine geip bo filmin duyarkatn etkiliyordu, oysa gstericide aygtn i tarafnda bulunan kuvvetli bir k kaynandan kan nlar filmden geerek mercee gelir ve mercek yardmyla salondaki perdeye drlr.