Mc tiu hc tp 1. K ra cc nguyn nhn gy non 2. Trnh by cc triu chng chn on do non, non 3.

3.Trnh by cc yu t tin lng v d phng do non 4. Trnh by cch x tr do non, non

1. I CNG 1.1. nh ngha Theo t chc Y t th gii, non l mt cuc chuyn d xy t tun 22 n trc tun th 37 ca thai k tnh t ngy u tin ca k kinh cui cng. 1.2. T l - non c t l t 5% n 15 % trong tng s cc cuc . - Chng tc: da trng 8,5%, da en: 18,3%. (Theo T chc Y T Th Gii, 1997) - T l non Php vo 1972 l 8, 2% v 1981 cn 5, 6%. - Ti Bnh vin Trung ng Hu, t l non l 7,8 % (1995) 1.3. Tm quan trng i vi cng ng non nguy him cho tr s sinh, t l t vong chu sn cng cao khi tui thai cng non. c bit, tr non c nguy c cao v di chng thn kinh. Trc 32 tun t l di chng l 1/3. T 32- 35 tun t l di chng thn kinh l 1/5. T 35 n 37 tun t l di chng l 1/10. Chm sc mt trng hp non rt tn km. Ngoi ra khi ln ln tr cn c nhng di chng v tm thn kinh, l gnh nng cho gia nh cng nh x hi.

M b non th cng d bin chng st rau, nhim khun hu sn. Do non l mt trong nhng vn quan trng t ra cho cc thy thuc v x hi.

2. NGUYN NHN C khong 50% non khng xc nh r l do. Sau y l mt s nguyn nhn v yu t thun li: 2.1. Yu t x hi - i sng kinh t x hi thp, khng c chm sc trc sinh y . - Cn nng ca m thp v/hoc tng cn km. - Lao ng vt v trong lc mang thai. - Tui m di 20 hoc con so ln tui trn 35 tui. - M nghin thuc l, ru hay cc cht cocain. 2.2. Do m 2.2.1. Nguyn nhn do bnh l ton thn - Cc bnh l nhim trng: nhim trng ng tit niu, nhim trng nng do vi khun, virus. - Cc chn thng trong thai nghn: Chn thng trc tip vo vng bng hoc gin tip do phu thut vng bng. - Ngh nghip: cc ngh tip xc vi ho cht c, lao ng nng, cng thng. - Bnh ton thn ca m: bnh tim, bnh gan, bnh thn, thiu mu.

- Ri lon cao huyt do thai: Tin sn git - sn git ( 9% ) - Min dch: Hi chng khng th khng Phospholipid. 2.2.2. Nguyn nhn ti ch - T cung d dng bm sinh: chim 5% trong non. Nu c nguyn nhn ny th nguy c non l 40%. Cc d dng thng gp: t cung hai sng, mt sng, t cung km pht trin, vch ngn t cung. - Bt thng mc phi t cung: Dnh bung t cung, u x t cung, t cung c so. - H eo t cung: 100% non nu khng c iu tr. - Cc can thip phu thut ti c t cung nh khot chp. 2.2.3. Vim nhim m o - c t cung 2.2.4. Tin s sinh non - Nguy c ti pht 25 - 50 %. Nguy c ny tng cao nu c nhiu ln sinh non trc . 2.3. Do thai v phn ph ca thai - i v non, i v sm: 10% thng v 30% non, c nguy c nhim trng cho thai. - Nhim trng i. - a thai: 10- 20% non. - a i: do t cung qu cng gy chuyn d sm. - Rau tin o: 10% trong cc trng hp non v gy chy mu trc hoc i v. - Rau bong non.

Tm li mun tm hiu nguyn nhn v non, ta phi xem xt li ton b bnh l sn ph khoa, c nhng nguyn nhn v pha m, v pha thai, v phn ph ca thai, c nhng nguyn nhn phi hp.

3. TRIU CHNG V CHN ON DO NON V NON 3.1. Do non 3.1.1. Triu chng c nng - au bng: Sn ph cm gic au bng tng cn hoc tr nng bng di. - Ra dch m o: c th l dch nhy m o, ra mu hoc nc i. 3.1.2. Triu chng thc th - Cn go t cung: tha nh, c 1 - 2 cn go t cung trong 10 pht v thi gian quan st trn 30 pht. - C t cung c th cn di, ng kn nhng cng c th xo v m n < 4cm. - i v non: dn n chuyn d trong mt thi gian ngn. N l bc ngot trong non bi v n lm cho bung i b h, tng thm nguy c nhim khun. 3.1.3. Cn lm sng - Siu m: kho st di c t cung, nu di 2,5cm th nguy c non cao.

Hnh 1: C t cung bnh thng chuyn d non

C t cung xo trong

- nh gi thai v theo di cn go bng Monitoring, nu c 1-2 cn go u n trong 10 pht - Ch s do non di 6 - Ngoi ra cn lm cc xt nghim tm nguyn nhn: + T bo vi trng nc tiu. + Xt nghim vi khun c t cung. + Nu st phi ko mu tm k sinh trng st rt, CRP, cy mu tu trng hp. Cn nhc vic chc d i loi b kh nng nhim trng mng i.

3.2. non 3.2.1. Triu chng c nng

- au bng: Sn ph au bng tng cn, cc cn au tng dn. - Ra dch m o: c th l dch nhy m o, ra mu hoc nc i. 3.2.2. Triu chng thc th - Cn go t cung: c 2 - 3 cn go t cung trong 10 pht, tng dn. - C t cung xo trn 80%, hoc m trn 2 cm, u i bt u thnh lp hoc i v sm. - Theo di cn go bng Monitoring, nu c 2 - 3 cn go u n trong 10 pht. - Ch s do non ln hn 6

4. CC YU T TIN LNG: Da vo 4 yu t: cn go, thay i c t cung, i v, ra mu m o v ngi ta xy dng nn mt ch s do non

Bng 1. Ch s do non im 1 2 3 4

Yu t Go t cung i v Ra mu M c t cung Va 1cm Khng u u C th > 100ml 2cm 3cm 4cm R rng

Bng2 : Kh nng nh ch chuyn d thnh cng ( theo ch s do non )

Ch s

2 90

3 84

4 38

5 11

6 7

7 0

Chuyn d ngng 100 li (%)

5. IU TR 5.1. Do non 5.1.1. Tuyn x - Khng nn iu tr do non, chuyn tuyn trn cng sm cng tt. 5.1.2. Tuyn huyn v tuyn bnh vin chuyn khoa: S dng cc thuc c ch chuyn d. - Cc nghin cu so snh hiu qu ca cc thuc cho thy khng c thuc no c u th vt tri. Tt c nhng thuc ny ch c th ko di thi gian mang thai trong mt khong thi gian hn ch t 2 -7 ngy, y l khong thi gian s dng steroid v vn chuyn b m n c s y t c phng hi sc s sinh. Do , vic chn loi thuc no ph thuc vo s c sn ca thuc v nhng tc dng ph i vi b m v thai nhi. - Cc loi bta - mimetic + L cc thuc hng beta giao cm.

- Ritodrine l thuc c tc dng trc tip lm gim c trn ca t cung v ca phi. Pha 150mg trong 500ml dung dch mn ng trng. + Liu tn cng: Bt u truyn vi tc 20ml/gi v c 15 pht tng ln 10ml/gi v tng ti a l 70ml/gi. + Liu duy tr: Khi ct c cn tip tc duy tr thm 12 gi. Trc khi rt ng truyn 30 pht cho ung Ritodrine c 2 gi 10mg trong 24 gi v sau duy tr liu 20mg/4- 6 gi cho n khi thai c 36 tun. Ngng thuc khi nhp tim m trn 150 ln /pht v tim thai trn 200 ln/ pht. Huyt huyt p tm thu trn 180mmHg v huyt p tm trng di 40mmHg. + Tc dng ph trn b m bao gm: tng nhp tim, tng ng huyt, tng Insuline huyt, h Kali huyt, rng mnh, nh trng ngc, bn chn, bun nn, nn, o gic. + Tc ng ln thai nhi: nhp tim nhanh, h canxi huyt, h ng huyt, h huyt p, tng bilirubine huyt, xut huyt no tht. + Chng ch nh trong bnh tim, cng gip, tng huyt p khng kim sot c, i tho ng nng, cc bn gan v bnh thn mn tnh. Cc bnh nhn trn 35 tui cng c chng ch nh. - Terbutaline: Ch nh, chng ch nh ging Ritodrine. + Liu tn cng: Liu khi u 250mcg, truyn TM vi tc 10-80 g/pht cho n khi chuyn d ngng li. Sau tim di da 0,25- 0,5mg/2- 4gi trong 12 gi tip theo. + Liu duy tr: liu ung 5mg c 4- 6 gi mt ln cho n khi thai c 36 tun. Tc dng ph trn b m: lon nhp, ph phi, thiu mu c tim, h huyt p, nhp tim nhanh. Tc ng ln thai nhi: nhp tim nhanh, tng ng huyt, tng Insuline huyt, ph i c tim, thiu mu c tim. - Cc cht i khng Calci + Magnesium Sulfate: L thuc thay th cho cc thuc beta hng giao cm khi c chng ch nh dng cc thuc ny hoc khi c ng c thuc.

* Liu tn cng: 4-6g trong 100ml Dextrose 5% truyn tnh mch t 15-20 pht. * Liu duy tr: 2g/gi truyn TM, trong vng 12 gi, sau l 1g/1 gi trong 24 -48 gi. Theo di nng Mg ++ huyt thanh duy tr t 5-7mg/dL. * Tc dng ph trn b m: nng bng, ng lm, au u, mt mi, kh ming, c ch h hp, gim phn x gn xng. Th phn x gn xng pht hin qu liu thuc. Ngng tim v h hp c th xut hin nu dng qu liu. C th dng cht i khng l Calci (Calcium gluconate hoc calci clorua liu 1g tim TM chm). * Tc ng ln thai nhi: ng lm, gim trng lc c, suy h hp. + Nifedipine: * Liu tn cng: 20mg ngm di li mi 20 pht, ti a 3 liu. * Sau khi ct cn go th duy tr liu 10-20mg ng ung trong mi 4-6 gi. * Chng ch nh i vi trng hp c bnh tim, huyt p thp (di 90/50mmHg). Khng s dng cng vi Magnesium sulphate. Cn thn khi s dng cho ngi c bnh l thn. * Tc dng ph trn b m: nng bng, au u, bun nn, h huyt p thong qua. Tc ng ln thai nhi: hin cha c ghi nhn c bit g. - Thuc c ch tng hp Prostaglandine: Indomethacin liu 25mg/6 gi trong 5 ngy hoc nht hu mn 100mg sau ung 25mg/6 gi cho n 24 gi sau khi khng cn cn go na. Thuc ny c nhng tc ng ngc trn thai nhi: co tht ng ng mch, tng p lc phi, thiu i, xut huyt no tht, vim rut hoi t v tng bilirubine huyt - S dng Corticosteroid

+ Gip cho phi thai nhi trng thnh trnh c bnh mng trong, ch dng cho trng hp thai di 35 tun . + Cho corticoide m lm gim t 40-60% nguy c bnh mng trong s sinh. + Betamethason (Celestene) tim bp 2 ng/ mt ngy hoc mt ng /ngy trong 2 ngy, hoc Dexamethasone (Dexaron): 12mg/ngy (3 ng) tim bp x 2 ngy lin tip. Hiu qu ti a ca Corticosteroid t c trong vng 24-48 gi, do c gng tr hon cuc chuyn d t nht 24 gi sau khi s dng thuc ny. 5.2. non 5.2.1. Tuyn x - T vn, chuyn tuyn trn cng sm cng tt - Trng hp x: + Chm sc tr s sinh theo phc chm sc tr s sinh non thng, nh cn. +Chm sc m: theo di chy mu, kim sot t cung nu nhau thiu t vn, chuyn tuyn trn nu cn. 5.2.2. Tuyn huyn v tuyn bnh vin chuyn khoa Thi x tr cho mt chuyn d non c khc nhau, tu thuc i cn hay v, tui thai l mt yu t rt quan trng. - Cn m bo cho tr t b chn thng nht trong v tr non thng rt yu t. Ngi ta d dng ch nh m ly thai v li ch ca a tr nu l ngi mng, suy thai. - ng di c chp nhn khi l ngi chm v c iu kin. - Sau phi kim sot t cung trnh st rau, tm d dng t cung, xt nghim vi khun (rau, nc tiu v tr s sinh).

- Cn c s theo di dc bit trong chuyn d v c phng chm sc tch cc cho cc tr non thng sau . - Hi sc thai v chng ngt: Cho m th oxy ngt qung, mi ln 10 pht, 3-4 t / gi, lu lng 6-8l /pht. - Trnh sang chn cho thai: Bo v u i n khi m gn ht hoc m ht. Hn ch s dng oxytocin. Gip thai s d dng bng cch ct rng tng sinh mn khi s thai. - Trnh mt nhit cho tr mi , m bo m cho tr.

6. D PHNG Sau khi xc nh cc yu t nguy c, vai tr d phng l c gng loi b cc yu t nguy c: - Khng nn i du lch xa, ng vin ngh ngi ti a. - Tn trng thi gian ngh trc 6 tun (8 tun nu trn 3 con) - iu tr cc nhim khun nu c. - n nh cc bnh l ca m nh nhim c thai nghn, i ng, c bit cc thai nghn c nguy c cao. - Khu vng c t cung t tun th 12- 14 nu c h eo.