AKATALPA

Mart 2010 - Say 123 Aylk iir ve Eletiri Dergisi ISSN 1305 - 7685 Hulki AKTUN 12 Ocak 10 OPUS CNGN
Sabahleyin bir Cingn arabas geiyordu sokaktan tekerlekleri balon atn nallar da naylon mu ne t karmadan geiyordu ol sabah ki Cingn arabas muzikas nal sessizlii nal Srcs bir adam Yannda en bir cvr Beygir de bizden Yk envai p idi Yk senden benden Yk dnya idi Alasabah oynat genc-i d Kimse grmez bu sokakta Ki grse de aa Kasmpaa Ne yazar pler bizi grse Sabah sabah ak idi O Cingn arabas O adam, o cvr, o at Balkonda Elinde ay Kaygllar kankas Hulki

R YILLII TALEB DE ARZI DA ORTALAMA ARLERDEN GELYOR

Ortalama air olamayacana gre de aslnda air olamayanlardan! Genleri, yeni balayanlar dta tutarsak tabii! Gen bir air arkadam, bu yaknlarda, Sen de iir yazyor olsaydn, iir yllklarna kar kmazdn, deil mi? dedi bana. Hayr! Ne alakas var dedim. Farknda deilsin elbette, iyi airlerin, 150-200 kiilik yllklarda bulunmaktan holanmadklarn yakndan biliyorum diye srdrdm. Tamam, iir seiyorsunuz da, ayn dnemde ortaya kan 150-200 air mi olur? Seecekseniz 10-20-50 airden iir sein... Cmleleri alt alta yazan herkes air deildir ki dediklerini anlattm. Ve kendisine, konuya buradan bakmama vesile olduu iin teekkr ettim, imdi burada bir kez daha teekkr ediyorum. Deerli Arkadalar, siz, Dalarcann antolojilere girmemek iin verdii mcadelenin altnda ne yattn sanyorsunuz? O kadar da fazla ve gereksiz byklenme, diyebilirsiniz; ama airin bu tepkisinin temelinde kendince air saylamayacaklarla birlikte olmaktan kanma duygusunun yattndan phe duyannz var m? nk bu gen arkadamn konumamz srasnda belirttii gibi, air topluluu arasnda bir talep olmasa, bazlar da kp ille de iir yll hazrlamak iin kendini helak etmeye kalkmayabilirdi. airlerden gelen byle bir talep elbette var; ama hangi airlerden? Bir: Yeni balayanlardan. Loncaya ya da camiaya katldklarn hem kendilerine, hem de evrelerine gstermek iin, ki bu istek elbette belli oranda doal karlanabilir. ki: Ortalama ve ortalama alt airlerden: Yaptklar iten, iirinden hi emin olmayanlar ile kda uluorta dktkleri szlerin iir olduunu sananlarn dardan onay beklemesi de doal. Bylelerinin, bazlar gerekten air ya da iyi airlerin bulunduu bir platformda yer almaktan holanmalar, buna can atmalar da anlalabilir bir durum. iir yllklarnn hazrlanmasna yol aan, iki farkl alandan gelen byle bir talep gerekten de var. te yandan, bu talebe kendilerince bir arz sunanlar da, genelde, talebi duyanlarn ikinci kmesindekilere benzeyen ortalama ya da ortalama alt airler oluyor. ster onlarca kitap yaymlam olsunlar, ister aldklar sradan dl says sayfalar tutsun, durum deimiyor. iir yllklna soyunan airlerin kumalarna bakarsanz, ounun parltl, yle aman aman iir yazamad gereiyle karlarsnz. Hatta bu nitelik eksiini kapatmak iin seri retime geip ayn ay be-on dergide birden iir yaymladklar gereiyle de. ten ie hissettikleri nitelik eksikliklerini, belki baz gerek airler karsnda duyduklar imrenmeyi, eziklii, yllk hazrlayp, iine zenle kendi iirlerini de yerletirerek, farkl bir hiyerarik yap kurup zerine kendilerini oturtarak dnleme yoluna gidiyor bunlar. Ortalama airlerin bulunduu ortalkta kouturup duran airler, ya da ilerde yaptklarndan pimanlk duyacak baz gen yetenekler de, yllk hazrlaycs bu kt airlere stat muamelesi yapyorlar. Bylece olan iire oluyor. Hazr duyarlklarla kotarlan (Devam 23. sayfada)

Hulki Aktun, Onur Akyl, Adnan Algn, Zeki Ali, Nilfer Altunkaya, Serap Asl Arakl, Melek Avc, zer Aykut, Ahmet Adnan Azar, Memed Arif B., smail Mert Baat, Taner Baybars, Neriman Cahit, Arda Cevahir, Ramis Dara, Fikret Demira, Soner Demirba, Oresay zgr Doan, Refik Durba, Cuma Duymaz, Gltekin Emre, Orhan Emre, Seda Eri, Gr Gen, mit nat, Hasan Kahya, Arife Kalender, Ula Karada, Emin Kaya, Grgen Korkmazel, Cihan Ouz, Mine mer, Tamer ncl, Musa z, Faize zdemirciler, Acem zler, Jenan Seluk, Muharrem Snmez, Halim afak, Abdurrahman enel, Can H. Trker, Aliye Ummanel, Sedat Umran, hsan ren, Sadk Yaar, Nee Yan, Halim Yazc, Ali Galip Yener, Hakk Ycel.

UNUTMA DEFTER Ahmet Adnan AZAR

yedi 82 bahar, o sralar lk Tamer ynetimindeki Sanat Olay dergisinde yaymlanan Nzm ve Cenrarsdan Sonra adl ok uzun ve olaanst iirin nerdeyse btn dizelerinin belleimdeki tazelii daha srmekteyken ve bu lkede hl Yeter ki Kararmasn ve Bahar syancdr diyebilecek bir yrek tanabileceini henz bilmiyorken ve stelik shakn serin ve gvenli avlularndan ok uzakta, stanbulda, Papirs Barn o dneme zg umutsuz ve o yzden saydam olamayan pusu iinde grdmn onun yz olduunu teyit bile etmeden kalkp masasna giderek Vecdi Sayar araclyla tantm, iirin yaymlanmasnn Salih Ecerin zorlamasyla gerekletiini rendiimi, buulu bir kadeh marifetiyle iirden baz blmleri akn baklar altnda ve uultuya hi teslim olmadan okuduktan sonra bara dndm, sonra sonra onu hep sinemaclarla ve Ece Barda Yaar Kemalle grp, her seferinde arkadan dolanp baka iirlerinden baka dizeleri kulana fsldadm, onun glmseyerek ya otur iiri bitir ya da yarn bulualm dediini, sonra, ok sonra, onun yokluuna yol aan patlamann olduu yerde Zeki ktene bu yky anlatamadm, hi kimseye anlatamadm, gidenin o mu yoksa bizler mi olduunu bilmediimi ama Lorcann ldrld yl avlusunda kocaman bir yasemin aacnn olduu bir evde doduunu, kelaynak kularn, Hafz Divann, gneli frtnalarla bulutlu iekleri hep sevdiini, lm neden, ve neden her zaman bir sultan var Nemrut Dann tepesinde?gibi bir soruyu, Herkes unuttuunda kim hatrlayacak rtnn altndakileri? gibi bir soruyu unutmuum. Onat Kutlarm, Kl oktan yakm, unutmuum.

smail Mert BAAT KL TABLETLER TARH (VI) skt tableti

dere idi uyur idi kendisi yosun mavisi baharda ebruli imdi kzl akar o gnden beri

birinci gn
ter iinde ykseliyor magma kpryor gkler rzgrlarn volkannda yalar dklecek imdi pnarlarndan koca bir dan akacak topran kan May-Tara birazdan bir yldz patlayacak vur, daha hzl vur nabzm yap kzl yelesine bir ksran

ikinci gn
ek git ebedi forsa Mundustan szl sr fkeli boalarn ve br arpsn bulutlar kapsn gndz ile gece savrulan bir ku yeniden deniyor kanat vurmay kknden sklen aalarn uultusunda rtlyor kurunlanm bedenler sessiz dinle, suskudur, yumrukluyor kaplarn a ardna ve karlayp kucakla kendini boalt gkyznn merdivenlerinden baladm sana yaratacan Tufan szl onunla derinlere tutumu yznde kadrga cesetleri vur kendini yeralt sularna in: psu

sekiz 81de, Ankarada, eski Sanat Sevenler Derneinin dip localarndan birinde ve muhtemeldir ki Murtaza Vuraln ve hep dolu rak kadehinin bitiiindeki sesin, nedense Sivasa srlerek susturulabilecei zannna inat, sokaa kma yasaklarn, hep bilinmez trklerle terbiye ederek mahsus kmama beraberliklerine dntrebilen scak bir yrekle, bir zaman sonra yeniden Ankara sokaklarn, kimsenin kurmaya kalkamad bir cmlenin tam ortasna braklm bir nlem imi olarak yrdn ve faslalarda karl olmayan sorulara evriliini ve bir Mehmet Taner evinde, Funda, Ahmet Erhan, Haydar, ben, biz hepimize, gn boyunca elleriyle, sadece elleriyle anlattklarn, Mlkiyelilerin bahesinde raksnn yamurlarla aarna seviniini, zihnine kazd iirleri Klstr Turguta emanet ediini, direniini ama sonra baba uzana dnmeden, iirini trklere sarp, bilinmez kime, braktn, gittii uzakta uzakn vicdann onarp starak ve akarak gurubun gzyayla, uzakn sadece uzak olmadn gsterdiini unutmuum. Azer Yarann ldn unutmuum. 2

nc gn
bugn bir sedir aac ile konutuk uzun sevindim dnte bir geyik ile sevitim mor klleri Marsn

uutu alnmzda gzlerinde hzla derinleen bir hzn boynuzlarn kucaklayp uzatt bana anladm

hi duyannz var m? sessizliin sesine yaan ve eriyen kar Adn ne? adm yok Anlat! belleim yok Kaylar gerin. Manyeto! belleimde felekler belleim kehkean belleim kan seneler, seneler nce durmutu zaman

drdnc gn
aldatldm: kuatma bir n kendinde dalan boulan havanlar, makineli takrtlar kendinde dalan n genileyen ve uurumlaan direnmek, sonuna kadarsa yaylan ve oalan kozmosun narin bir yeilinde yzn karp sustu zaman solgun gzlerini kaldr bak bir an dalarn bellei var m, yldzlarn? souyan nefesimde haner kendimde yol alan uurumun bellei var m? bir azmaktan fkran kapaklanan dere yatanda ummanda kpren yalyarlara arpp karan kanma ssz bir yamur yayor dolunayda yamurun bellei var m? slanyor bitmemi szcklerinin alevi paralanm bedenlerde glgeli sesler mfrezeler mfrezeler kaytsz bir rlt geiyor kekik kokulu kumral salarnn arasndan suyun bellei var m? buzun ve buharn topra yrtan tohumlarn tarihi var m alnna vuran n? odada, ter iinde baryorum: yok mu hi kurtulan? acyla paralanyor cam haberlerde pe pee vur emirleri bileimde kan

altnc gn
ocuk, elindeki kd uzatt botu boluk okunduka yazlyordu altnc gn ki bir cgara iiminde krk yl sren bir yoldu sylediklerim yolun, anlattklar benim oldu nabzmda akn bir bcek zonklayp durdu

yedinci gn
dorudur yedi gnde yarattm uzun, upuzun kollarm dorudur yedi gnde yarattm ruhumun adrvanndan uultuyla akan alayan

gece
zerine gzlerimizi serip evet bu kldr dediimizde* ____________________________ (*): Son iki dize, Emirhan Ouza aittir. (Myndos Geii, s. 177, Krmz Yaynlar, 2009, stanbul.)
Notlar: May-Tara : Doruklardan fkrp akan ve yeryzn alevlerle kaplayan: topran kan (Altay miti). Mundus : Yeralt blgeleri ile yeryz dnyas arasndaki gei yerleri (Roma miti). Aps : Yeralt sularnn derinlikleri (Babilde, tatl sularn efendisi).

beinci gn
lagnde sessiz su karanlk ve yapkan lmn slak pc yenge sepetinden ykselen lk 3

AR ELETRS VE POLEMK ENFLASYONU Ali Galip YENER

Hayr balkta dizgi yanl yok; okuduunuz denemede iir eletirisinden deil, airlerin birbirleriyle uramasnn temel dinamiklerinden ve bunun teorik bir aklamasndan tabii bu aklama mmkn olabilirse sz etmeyi amalyorum. Polemosun anlam ile konuya girelim. Klasik Yunancada polemos sava, polemikos sava anlamna gelir. Bir bakma airlerin polemikleri, meslektalaryla kelimeler dzeyinde yrttkleri sava anlamndadr. Okumakta olduunuz denemede, felsefeci Gilles Deleuzen iir, egemen dil dizgesinden ka imler. biimindeki tanmnn, zamann polemiklerle geiren airler tarafndan iinin boaltldn gstermek amalanmtr. Polemiklere indirgenen, sen-ben kavgalaryla var klnmaya allan bir edebi uran egemen dil dizgesine teslimiyet haline dneceini batan ileri sryorum. Herbert Marcuse, estetik ve politika ilikisini sorgulad kapsaml bir denemede, sorgulanmas gerekenin, sanatn, sayesinde yerleik dzeni gzelletirme ve dorulama amacna hizmet ettii burjuva kltrnn olumlayc karakteri olduunu belirtir. Burjuva sanatnn / edebiyatnn geerli dil ve imgelerin dnce zerindeki baskn olma isteini bir biimde krmaya abaladn vurgular. zetle sylemek gerekirse, Marcuseye gre burjuva sanatnn burjuvaziyi evetlemesi kendine zg diyalektik bir ekil almtr. (H. Marcuse, Kardevrim ve syan, ev. G. Koca V. Ersoy, Ayrnt Yay. 1998, s. 83-84) Yukardaki alnty konumuzla ilikisi bakmndan nasl yorumlayabiliriz? airlerin iir urann ve genelde edebi retimin snfsal karakterini gz ard ederek yaptklar iin eletirel zmlemesini, kendi iir retimlerinin ve durduklar yerin bir savunusuna indirgemeleri ne anlama gelmektedir? airlerin, eletiriden holanmamalar, iir eletirisini yok sayarak var olan edebi mcadeleyi polemikler zerinden srdrmeleri esasen burjuva edebiyatnn burjuvaziyi evetlemesi eklindeki bir tutumun iine yaramaz m? Kk burjuva ideolojisi snrlar iinde, polemikten beslenen, kaypak, konjonktrel, snf dayanmas ile ban koparm, genel geer piyasac taleplere teslim olmu bir edebi retim tavr hangi alardan sorgulanmaldr? Bu trden derinlemesine zmlemelere frsat veren sorulara kapsaml yantlar bulmak okuduunuz yaznn snrlarn amaktadr. Medyatik hazc sanat piyasasnn taleplerini gz ard etmeyen ve Guy Debordun deyiiyle Gsteri toplumunda yaadnn btnyle farknda olan airlerin sava tutumlarn eletirmek iin, konuya narsisizm kltrnn verileri balamnda bir gz atmak doru olacaktr. ocukluktaki gerileme (regresyon) savunmalar, insann kendilik / kendi olma snrlarnn kaybolmas, her eyi ben bilirim sanrlar ve byl dnme hali hafif narsisistik bozukluklarda vardr. Bu trden psikiyatrik verilerle yola kp, airlerin / edebiyatlarn davranlarn ruh sal ltleri bakmndan yarglamak elbette eletirmenlerin haddi olmamak gerekir ve etik d bir yaklam olarak deerlendirilmesi normaldir. Ancak, airlerin bencilliklerini ve en ya da tek byk air olma zlemlerini de gz ard edemeyiz. Ge kapitalizmin iir retimi de dahil olmak zere her tr insan emeini metalatrd, medyatik hazcla insan emeini teslim ettii verili koullarda narsisizm kltrnn etkilerine bir gz atmak yararl olacaktr. Ge kapitalist toplum yapsndaki bireysel izolasyon, her koyunun kendi bacandan aslmas eklindeki bir deyimin genel geer bir insani tavr durumuna dntrlmesi ve narsisistik davranlar besleyen bir eitim

dzeni ve piyasa yaps edebi retim / tketim / eletiri srelerini etkilemitir elbette. Hatta daha ileri giderek unu belirtmek de mmkndr: Narsisizm kltrnn toplumsal sonular zerine alan baz psikiyatristlere gre ada psikanalitik konumdan bakldnda, izofreni her eyin tesinde narsisistik bir bozukluktur. Konunun izofrenik tezahrlere kadar uzanmasn bir kenarda tutarak narsisizm kltr zerinde biraz daha duralm. Narsisizm kltr hakknda yaplm kapsaml ve Trkeye evrilmi bir yapttan biraz sz edelim. Burjuva toplumunun dnsel birikimini tamamen kaybettiini ileri sren tarihi Christopher Lasch, ABD toplumunun can ekien hayat tarzn Narsisizm Kltr balkl almada ortaya koyar. Buna gre iddet ykl rekabeti bireycilik ve birey merkezci kendilik takntsnn hayatn her alannda baskn olduu ABD toplumunda, bireycilik basks altnda kendi varoluunun gerekliinden bile kuku duyan bireyler yaamaktadr. Bu bireyler, ciddi bir biimde toplum kart drtleri ve faizan (yer yer rk) eilimleri savunan, gelecek dncesini kaybetmi, sadece gncel olan iinde umutlanabilen, acil tatmin talep eden ve daima tatmin edilmemi bir arzu durumunda yaayan kiilerdir. ABDde eitim sistemi de bu trden narsisistik bireylerin yetimesi hedefi gzetilerek ina edilmitir. (C. Lasch, Narsisizm Kltr, ev. S. ztrk . H. Yolsal, Bilim ve Sanat Yay. 2006, s. 14-15) Eitim sisteminin yan sra, medya da var gcyle yukarda tanmlanan narsisistik bireylerin hayat tarznn savunuculuunu yapmakta ve devamlln salamaktadr. Medyann sanal bir doyum ortamn salamas ve beslemesi, zihinsel etkinlikleri, eletirel bilincin verilerini uyuturarak silmesi, yoksul, madur, isiz ve emeki kesimlerin smr ortamna ve sermaye dzenine daha kolay boyun emeleri iin elverili bir ortam oluturmaktadr. Ge kapitalizm (yeni emperyalizm kreselleme diye de okuyabiliriz) anda psikiyatrinin verilerine gre, bata ABD olmak zere burjuva toplumlarnda snr ruhsal durumlar, kiilik bozukluklar ve narsisizmde art arpc bir biimde gzlenir. Bu durum bir srpriz deildir ve burjuva toplumunun neoliberal dzendeki zlne, salk-i-eitim vb. alanlardaki srekli hak kayplarna kout bir biimde srme eilimi gsterir. Ayrca yaynclk sektryle ilgili bir duruma da konumuzla ilgili olarak deinmekte yarar vardr. Gnmz popler kitap yaynclnn bundan iki yzyl ncesi ile nasl kout bir hal sergilediine ilikin artc sorulara yer verelim. Byk felsefeci Immanuel Kant, 1790 ylnda devrin en nl popler yaynclarndan birine kamuya ak yaymlad bir mektupta u sorular sormutur: Bir lkede bu sanayi dalnda i tutan uyank bir yaync, kamunun beenisini iyi koklayarak byle bir ii fabrika usul yrtyor, bundan da beklenmedik haksz kazanlar salyorsa buna ne demeli? stne stlk byle bir yaync pazara arz ettii maln (yaynn) ierikte tutarllk ve deerini hi tartmadan, srf kazan gdsyle yalnzca o anki kitap pazarna egemen modalara prim veriyor, itibar ediyorsa ne olacak? Kantn kendi sorduu sorulara yantn aktaralm: Doaldr ki, bunlar bilerek seri yaynclk yapan biri, hevesli, kalemi kvrak yazarlarn kapsn almasn beklemeyecektir. O, pazara hangi mamul mal sunacan da, gnn modasna biim verecek hangi admlar atacan da ok iyi bilir. Bu ise tam da yayncnn bu piyasadaki talebi etkilemekle yetinmeyip, onu bizzat oluturmas demektir. (Aktaran: mer Trke, Popler Kltr ve Romanmz, Birgn Kitap, 6. 2. 2010) Sonu olarak, airlerin birbirlerini iir retimi zerinden deil de air durular zerinden haset, kendilik taknts ve narsisistik davran modelinin bir tezahr yoluyla eletirmelerinin ve iir eletirisinin airlerce polemiklere feda ediliinin teorik arka plannda u e vardr diyebiliriz: 1- narsisizm kltrn besleyen ge kapitalist toplumsal yap, 2- medyatik hazclk ve 3yaynclk sektrnde bunlarla dorudan balantl nitelik krizi. aligalipyener@gmail.com

Arife KALENDER KADIKY GZEL*

kapm arparak gitti ak titredi duvarlarm ruhumda oynad lgn bir kapak kirpiime yeil srdm dudaklarma leylak gezdim Bahariyede eski bir gn silindi doru izgiler tm saylar sahtekr bende bir deli var ller dirildi, diriler ld mrm okyanusa ald ne geri dnerim imdi ne ada bulur ayaklarm dar geliyor dar geliyor dar krn duvarlar evler lsn aramaktan kr olduum hayat birilerinin elinde tutsak oynat kayalar yerinden diyor irin aklm, akn aklm talar birilerine frlat boyla yamur sularn sarl iire, de yat ben bir Kadky gzeliydim arparak kapy gitti ak aklm bir erkein plerinde kald imdi mendiree vurarak dnp duruyor dalgalar
* Bahariyede kontes edasyla gezerdi. Banda krmz apka. Frfrl eteinden dantel jpon derdi. Kolunda ssl sepetler. Ak tenini saklard tl eldivenler. Yollar ksz imdi. Renkler silindi. Serin bir yel esiyor boluunda.

Serap Asl ARAKLI TAMU

Bu nasl sevgisizlik tanrm Btn sevgilerin gnah kr Erba

sahipsiz trenler geiyor iimin garndan her ey biraz ak msveddesi say ki sevmek bara bara susmak demek artk bir sevgili neresinden plr anladm ey archimed akn kandrma kuvveti beni bu yazgya inandran adam iimin her yerinde bu melodram artk bir nehir neresinden susar anladm gzel lm iin gzel sevgili gzlerimden imgeler salacak lmm ptn yerlerimden olacak artk bir yalnz bir yalnz neden seer anladm sen kanat dur iimin mrekkebini meer teki dediim boluk da senden ak bilgisi srekli szlye kalktm derslerden anladm cehennemin de kahramana ihtiyac var
skdar, 08.11.2009

Melek AVCI RZGR VE BULUNTU

Nilfer ALTUNKAYA KI GELMEDEN

gz bitiyor. yaraladn hayvann baklar gibi peinde mor bir trk. kaldrmlarn soumu kan. dlerimde kotuum ay ndan ocuk. mln. -ilitir onu herhangi bir yeregz bitiyor. pencerede gr bykl bir suret adamlmz. bir de kuytulu eteklerinde neler neler salnan kadnlmz. dalara ba koymak nedir bilemezsin. souk duvarlara bakmak yl boyu. saydamlndan krldm artk. -kartr beni kanserli dleregz bitiyor. devrimci bir kimlik ellerim. yeterince yrnd doum yerim. bir anariyi besler medeni halim. sensizlie srld adm soyadm. kurunlara gelesi akkan suum. -yaptr souk damgan yzmeeski bir eyll 2009

-oysa ben canmn skld yerdeydimrzgr dedim olgun bildim seni dalardan rendim meer ifasz dua frym bu buluntum dtm ve kirlendim kirliydim ve dtm bunu st dudana yazdm btn bir mrm orda ktlansn diye adna andm rzgr dedim incittim kpek komalarn iime den kediyi yakaladm salarmda gittim sokaklar benimi sarmaya devam ediyor oysa sevgilim 5

EDEBYATININ DOASI ZERNE Arda CEVAHR

Platoncu aknlklar hiyerarisi karsnda Aristoteles'in temel kukusu, aknln, varl kendi zerindeki deviniminin bir grnmne indirgeyecek hareket geililiini balantlandrmadyd; giderek, ideay, eyayla ayn ad tayan ve varl aklamaya yaramayan airane benzetme diye grmek gerekiyordu. Devinim, var olma srecinde varln arasalln koullamakta, varlk da, devinimi iinde ve devinimi araclyla uyguland doann erekselliini dorulayacak biimde var olmaktadr. Bylelikle Aristoteles, dsall, isel bir mekna indirgeyerek snrlamakta; Platon karsnda varln tesine, Demokritos nndeyse berisine yerlemektedir: dealizmi yermekte; ama saltk materyalizme de srt evirmektedir; ikisi arasnda, hem varla tz diye bilinen bir zek ierlemekte hem de ruhun varln varolua feda etmi olmamaktadr. Kukusuz, nesnede, kendisinden yoksun olduu bir doa vardr, dediinde de asl erekledii, dsalln iselliidir. Tz, materyalizme doru varln hareketini belirleyen zyap nitelii kazanmakta, ama ayn zamanda da, Platon iin olduundan daha az olmamakla birlikte, nesnellii geersiz klan saltk idealizmin a priori znelliine ykselmektedir. Burada, ampirik bir veri, nesnellii znellik iinde nic'olmaktan alkoyacamz saf yaanmlk, dizgenin diyalektik soyutlanmln bize tmdengelim yoluyla a priori salamaktadr. Bir zaman-mekn ilikisidir bu. Gerekliin anlar biiminde trevlendireceimiz kuram ve eylem, yarg ve sank, kubbe ve minare, usta-rak ilikisi. Bir dede-torun ilikisidir: Kurbanl yzerlerken torununa seslenir: Ba devaml ierden vur, postu yitirirsin. deayla balarn tmyle koparp atmayan, varla indirgemekle soyutluundan kurtaran, ama tze indirgemekle de materyalizmini yitiren, yoksunu olduu ve zgl eylemi araclyla ilikisini srdrd ereksel doaya doru onu kat etmesi gereken devinim: Platon karsnda Aristoteles'in edilgen varolu olarak ortaya koyduu varlkbilimdir. evrimsel zamann kurucu emas, ban postu kat eden eylemini ynseyen bilgenin baknda, siyasal ve toplumbilimsel grnglerin ampirik okluunu dzenlemede usa klavuzluk etmektedir. Sanat yapt sz konusu oldukta, zgllk iyi'nin z nitelii olduundan, iyi eserin zgll de onu ereklemi kimsenin grece saf iyiye (erdeme) yaknl ya da uzaklyla belirgindir. Srekli bir tzletirme ereindeki bu soyutlama ilemi, somut belirlenimlerini idealizmine vardrmak iin insani gerein u soyut aknln merkeze odaklamaktadr: Tragedya. Aidi olduu doann yoksun tikelliinde kamunun vicdann tayan, Tanr'da dahil herkes nnde iyiye ulamak iin bu doalln dorulamas gereken adamolunun evren nndeki u almaz yalnzl, btn tinselci retilerin barnda donuklam bulduumuz insan alnyazsnn derin baarszl... Gelgelelim, kartezyen cogitoyu, Locke'un, bilinci beyaz bo sayfadan ibaret gren anlkln, Kant transandantal zneyi, daha ileride, Kierkegaarda varoluun almaz iselliini, Hegel ve Marks'la beraber Romantizmin o byk bakaldrsn koullayan, hatta bizim Marks varoluuluumuzun atlmlk olarak varoluu betimlemesine de olanak salayan, ite yine post ve bak ilikisi, bu doadr. Yalnz biz, Kierkegaard ve bakalaryla birlik olup onun baaramazln savunmuyoruz, sadece baarmaya girimemi olduunu sylyoruz ki bu, baarszlk ardnda var olmayla kendini kantlayan ebedi bir soyutluk yerine, eylemin yokluunu grdmzn biricik kantdr. Dnceyi hangi biimiyle ele alrsak alalm, ister tinselci, ister maddeci hangi retiyi benimsersek benimseyelim, u kanlmaz gerek ki insanolu, soyutlanm aknlklarla

varlk arasnda dsalln iselletii biricik dnce btnlne, postla bak arasnda kendiliindenliinin almaz yadsnamazlna sahip kurucu bir akln varl demektir. Bilindii zere, bu akl, Aristoteles'i kilisenin hizmetine sunacak biimde tinin lehine yorumlam btn karanlk Ortaa ardndan, byk canlanna Descartesla ulaacaktr: Dnce, bilincin var olduunun biricik kant olmakta, akln zerindeki btn egemenliklerin rtsn kaldracak Aydnlanma'nn ve merkantilist sermayecilik anda hzla kendi bilincini kavrayan Burjuvazinin sunduu, evrensel insan imgesinin odana oturmakta, daha ileride, Locke'un ampirizmi ve baka pek ok eyle koullanm olarak, Kant'ta kendi zgllne ykselmektedir. Kant'ta, artk bak postun ngrd zaman meknsal belirlenimi terk ederek kendi yolunu kendisi izmekte, Hlderlin'i, Faust'u, Rimbaud'yu esinlemekte, bizde de, yaplan her eyin boa kacan bildiren tanrsal gzn snrlayc aknlna, Saltanat'a kar Merutiyetilii hazrlamakta, Descarteslk araclyla, tarih sahnesine Tanzimat entelektelini karmaktadr. Dnen us, tamamlanm bir gemile balarn koparma yoluna gitmekte; ama nndeki gelecein eksikliiyle de aknln gzleriyle dnp kendini gzetlemekte, eylemini dorulatmak zere yine kar kt aknl dorulama yoluna gitmektedir. Tanzimat yaznnn, bir tarafyla toplumcu ve yeni, dier yanyla sarayc ve eski iki grnm altnda ortaya k bu yzdendir. Dizenin ierdii her giriim, tpk Aristoteles'teki evrimsel zamann aknln meknyla snrlanmasnda olduu gibi, dizenin sonunda, ilikide olduu ereksel doann dzenini dorulayyla snrlanmakta, zamansal her devinim, kafiyenin mlk nnde hizaya getirmesiyle aknlk ynnden durdurulmaktadr. Birleimsel amalar, yarm yzyl sonra, hemen yukarda emekleme andaki Marksizmin uzanda, sk fk ahbaplkta olduu oktan yenilmi Alman idealizmi araclyla, akln Kant zgllne Kemalist Devrimle ulaacak, imge dzleminden dnce dzlemine geen us, eylemini koullayan nsel kalplar, evrimsel dizgenin kafiye snrlarn paralayarak kendi bildii yolda ilerleme zgrlne Nzm'la eriebilecektir. Nzm Hikmet'te ifte bir devinim sz konusudur: Ba zerindeki tzletirilmi aknlklardan kurtulmaya ynelik bu ifte devinim, iinden geilen an, hem yaptna ieriklik edecek grnglerin seimi, hem de trajik bir yaamyksnn elik ettii bireysel varolu dzleminde almas biimindedir. Kukusuz, Nzm Hikmet ne yllar sren hapisliinden ne de vatan hasretinden tr zgndr; nk aklla doa arasndaki ilikiyi aracsz salayarak akln zgrlnn en yksek aamasn ifade eden biricik yetkin bir felsefeye, Marksist grngeye sahiptir. Gelgelelim, Nzm'la ayn ada yazlan ve yaamas da; ancak Nzm'n ieri tkld bir devrin kurumlar ve mlkiyet ilikileriyle mmkn olan, eylemini baktan ve zamandan deil de posttan ve mekndan yana koyma hakkn kendinde peinen gren, mlkiyeti yakaya yerlemi bir iir tr de vardr. Garip iiri, eylemini devinim yoluyla anlayan ve aydnlatmak zere yine bu devinimin kendisine dnen Nzm Hikmet iiri karsnda, aka Kemalizm ncesine bir geri dnten, bir gerilemeden baka bir ey deildir. Bize, Marksizmin henz erken olduu bir dnemde, bunun geriye dnk bir ilerleme olduunu sylenecektir; bu, hi deilse Attil lhan ve Ahmed Arif'e kadar bir lde dorudur; nk bu airlerin her ikisi de, eylemlerinin odana hareketi yerletirmilerdir, bu ise, hemen ayn dnemdeki gerilemenin, kinci Yeni adyla tekrardan diriliinin yadsnamaz gereklii demektir. Dizelerinde hibir halde harekete yer vermeyen, bunu ise devinimi kuatan mekn doasal aknln znelliiyle grngleyen bir anlayn ilerleme neresindedir, bilmeyi isterdik dorusu. Gerekten de, kinci Yeni iiri de, ardl olduu Garip'teki zyapsall bnyesinde tamaktadr. Szckler, sfatlar, zarflar,

Sadk YAAR DOAL TEKLLK

baarmak iin almak gerekir dar rmandr aacndr varolmak doanndr olmakta biz varz ispatlamak ruhundur skyor kaldryor terliyor ok alyor bir dokunuyor kte dntryor aac vakte kim var dokunan ktle eviriyor bozuldu omzundaki kauuk yastk boynunu dik tutan elik eilip bkld zrh delindi bakasna karnnda su tamaktan nbeti alacakaranlk kedileri gibi gezmekten halsiz hasta aramaktan sormaktan krld kalbi hayatn zehrini zenle gizledii kibar kadeh atlad dald bakir gzbebeklerini arzuyla boan eliki imdi mhrleyecei bir parmak izi yok yani baparma yok yani mrekkep yani sayfa u dipdiri havay tutabilme gc kalmam ba var da yaslayaca bir hayat yok yok kendisiyle lm arasnda bir hava yast baarmak iin baparmak gerekir

Cuma DUYMAZ KREBE KRLEND

baca tttryorum ryalarm bekliyorum alnm akamlara srterek bir merdivenden usul nasibime kyorum bymekse yzmn nicedir amur kald kylarmda ne ok grlt kaplara kouyorum kapanm mazidir silemiyorum bo veriyorum boalyorum krebelerinizi kirletiyor allah allahlarnza baylyorum hem ben anneme oyulmu maaraym iimden yayorum

___________________________________________________

___________________________________________________

znelerle birlikte, hep iinde yer alnan meknn znelliini imlemekte ve dizenin sonunda bu znel yapsall kurumlatrmak zere iinde yer bulmaktadrlar. air, Gln tam ortasnda alyorum Her akam sokak ortasnda ldke nm arkam bilmiyorum Azaldn duyup duyup karanlkta beni ayakta tutan gzlerinin... dediinde, gln tam ortasnda alamakta, her akam sokak ortasnda lmekte, nn arkasn bilmemekte, azaldn duyup duyup karanlkta, sevgilinin gzleri tarafndan ayakta tutulmaktadr. Her imdiki an, gemi zamann devinimden yoksun obje donukluuyla meknsal doas iinde resmedilmekte, devinim, eninde sonunda, benimsemeye zorland kurumsal ilikilerin akn znelliiyle nne set ekilerek engellenmektedir. Bylelikle, Descartes ve Aristoteles'le birlikte, gerekliin aknlk uruna soyutland Platoncu idealizme geri dnm bulunuyoruz: Nzm, lhan ve Arifte bulduumuz, meknn zaman iinde betimleniinden, zamann mekn iinde betimlendii mutlak a priorizme. Bu idealizm, daha ileride, O. Pamuk ve Ahmet Altan'da kendini dzyaz ad altnda koullamakta, arada srada ykselen ve hemen bastrlan bir iki atlak sese karn, rnein Ben Ruhi Bey Naslm'n airinde, poetik doasnn kmltszlna yerlemi, salt bekleme dzeyindeki mekncln seyredii, . Asaf'ta, grngy enine boyuna lp tartan ama onu amaya da almayan bir bakm halinde ve Hegelci airler eliyle,

Bugne gelmitir. airin, harekete inmeyip iine yerleerek konutuu, yoksunu olsa da kendisinde var olduuna inand bu doa, bugn, Krt airlerde ve elbette hakl olarak, hakk yenmi mahrumluklarnn yoksun brakld corafya olarak kendini betimliyor. Dier yandan, btn gn kahvede oturan bizim u isiz Veli, isiz ve be parasz olsa da, kendini hi de be para etmezin biri grmeyerek ayn pahal sigaray imekten dn vermeye yanamyor; nk zrt de olsa bir aa doas kendinde var. Bir gen kz yaknyor: Snav kazanamadysam ben ne yapaym, evde ayr odam m vard ki! e henz alnm, kendini, elleri araclyla var ettii bir ilikiler btnn klesi deil de aa trden bir burjuva olarak dzenin bekisi gren bir ii, Eh, diyor, Allah raz olsun ekmek verenden, bir de emekli olup ktm m ileride... Her durum ve koulda, bende, yeteneklerimin aa kmak iin frsat kollad byle bir doa, bir ambar var demek ki. Eylemsizlii iinde skp kaldm, giriimimden alkoyan ve srekli soyutlama yoluyla yeni ve stn grnmlerini akln gne yerletirdiim, imgelem. iirle ve airlerle olan kavgamz da burada balyor ite. Ama varoluu olarak, kendimizi bununla snrlandramayz; gndelik ilikiler okluunun da eletirisi gerekiyor. Daha sonra, ilkin bu doann var ettii gndelikle edebiyat arasndaki eletirel ilikiyi, ardndan da, Denize Doru Konuma'dan balayarak yerleiki ve devinimci airleri ayr ayr gzden geireceiz.

Muharrem SNMEZ MOR FN

Kadife bir itahla parlattm silah dize verdim azna iirlerin Son Ki Ve balasn seyir Kedeki deliden biliyor herkes Oysa ben yedim kalbinizi Ne i Ne para Ne kadn Ne erkek Mazgallara methiyeler dzlyor p kovalarnn boynu eik Dik tut olum ban Dik tut olum Dik tut Dik Herkes byle seviliyor Namlusu geni arlar geidi plkte son bulan ehir Masum olanlar ve kzlar morgu Gir ieri Bu perde kapanmayacak Toplayp yedim btn martlar Show must fuck off ! Huh ! Terimi teninle sileyim Bylece anlalr akn kerameti Yalnzlktan ibaret Dvmelerden fal tutaym Belinde kelebek olan kz Byrken bir otel odasnda Dnyann br ucunda ceninler Denize dklecek Utanmaktan utancmn felsefe talar Bir beyaz ubuk Bir siyah pelerin Bir gri tavan Ama herkes biliyor ya Silah sonunda patlayacak

Halim AFAK HEP YARIM GECEDE KALDIM BRAZ DAHA KARANLIK!..

odadaki ayna cumartesi pazar pazartesi krld orta yerinden siyah sal aramba perembe cuma dnya gn gn ay ay yl yl istanbul milas ankara kim gelirse gece gelsin bisiklete binip bisikletten dtm geceden gittim nce suya kesmi yaran ptm sonra suya kesmi yaran bir daha ptm cumartesi hayat kald yerden balamazsa balamasn sokaklar evleri odalar dolduran kim vard uzun hayat st turun smblteber zambak rendim spektrumu geni aka gece balanr hayat bu yaanacak ok ey var gecikme dedike gece oldum gndz oldum su oldum st oldum iir yazdm iek diktim turun topladm hep ayn gecede kaldm ne olur biraz daha karanlk!

Abdurrahman ENEL UZAK FIRTINA

byk frtnalara kacam, acnn ertesi salarm ellerimle keseceim ksack dilediiniz gibi her makas sesinde bir lnn kollarnda eskiyecek kol saati bozkrda bekleyen su kular derininize uacak en derininize alm bir kuyuda dirilicek berrak nehirler yangn ortasnda toz iekleri gibi aacam uzanz avuntu avlularmda frtnaya kaplacak orada unutacaksnz kulama dualar okuyan deli kadn gmten bir gk ikiye blnecek yeryzne ceset gibi boylu boyunca uzanacak yzmde uluyan kpekler

Orhan EMRE LAMEKN

kryorsun bir gl dalndan esrik teninde ince bir vapur sznts kalyor gidilerinde bat limanda gnein susuyorsun yollarda meknsz yalva srmeleri dilde kanayan yara oluyorsun: ihaneti bir akn, kadim yalanlar yklenmi bir da lmleri kandan baka ne kalr geriye bu aktan 8

zer AYKUT SEKSEK

Senin elinden km bir azken rastlant imde gamzene benzeyen kse krld Boluum yoruldu kle kle Dlerin seslerini zen salya Yastkta kuruttuu tariften ald adn Hastaydm kalbim kadar Bakalarnn kahkahalarn yalnzca bilen ylece bilen duvarlarn ucu kadar

Memed Arif B. SZ DIKAPININ MANDALI

Memedim, dizede tek szck, bir tek szck, oturursa yerine; ite o benim dnyam, yaam varsllm. Diyen ustaya: Her uran farkl etii gnenci var dedim. Dkmcym! retim benim iim. Nefes nefese brakr; her ocakta soluduum hava. Yllarca toz-duman, nasl kevgire dnmesin cier? Dkmcym! Ate benim duygum; rperdi, dnt: Yllar iinde dncelerim. Her sv maden eritti; su gibi geirdi felein emberinden beni. Atldm kollarna; retim denen lgn sevgilinin, tutsa m oldum parann? Dnyal, dnyalm deil desem, kim inanr? Dkmcym! im bu benim; sz dkapnn mandal, yaam iirinde.
Adana, 2009

Acem ZLER YRSEM

yrsem ka ehir eder bir sokak isem ka dostluk scak bir ay alasam ka gkyz boalr uykusuz bir gece ka hayat eder bir geceden ka intihar kar tutsam ellerini ka bahar gelir braksam ka akam ker iime yaasam ka hayat eder bir mr beklemek lm ka yzyl ksam balkona ka yldz ka sokak kar karma birden dokunsam ehre ve geceye ka ocuk lr iimde sessizce kessem bu gkyzn ka ayna kar baksam hangi yzm yine karma yrsem bir mr yaacak yamur ehir byyecek uzayacak gece ve sokaklar balkonlar sokaa inecek bir bir yrsem o arky hatrlayacam hatta bir gn syleyeceim

Onur AKYIL SEYREDERM SEN

sen u keden kp gelince, buluttan bir yan var gemi gnler tvbesi, kalbine kadar yalnz st aalar, k baksan, grsen, bambaka bir ey hrriyet, ya yok nal sesleri duyulunca buruuyor toprak, evime, adma iyice uzak u gzelim yaz klar; kenardan kenardan en ince kysndan dalarn, kim nereye varrsa gel de bekle bamda, a avularn al sana bilye salarn da savur bakalm, rzgrlar tazeleiyor bylesine ehirler, ardnda kalyor insann, bylesine takvimler ak ve angarya, azmz yzmz, bir senin eteklerin baka bir de senin eteklerin baka, yabanc tanrm, yalanc tanrm mesela gnlerden birka kriz ncesi; beni yorma, adn kendin [unut baka sabah ben gelir yannda uyanrm, sabahla sabahlar. kim bilir baka caddeler, amaktan yaral omuzlarn, ki ller vesaire szlkleri, ok kavgal uzun bekleyiler, biraz daha [nafile sen de amma cahilsin ayrlrken, terk ederken, seviirken sonsuzu amak iin imdiyi kapatmalsn, bu da aklna iilik hadi imdi tekrar deielim vakti gelen uar 9

Adnan ALGIN AH
ok kaybettin ok vuruldun kelama darlma ya otuz be ya da iirlerin kuruluk nefes alamak serin bir ezan dizlerinin banda bazen her ocuk tanrlar kinat pasl heves iirin az teneffse msait allahn hakk , yalnzln ka msra plastik gl dayama akana mtereddit uzun bir yaradr iir dalarca aladnda

CAHT KOYTAK RNE GENEL BR BAKI Seda ER

Cahit Koytak, 1970 sonras Trk iirinin sessiz ama derinden soluyan cokun/gl sesi. Nefsinin dalgalanmalar ve med cezirleriyle srekli hesaplamalar yaayan ve okuruna da yaatan, 1949 doumlu air, yaymlad ilk iirlerinde dahi kemale ermi dizeleriyle Cumhuriyet sonras Trk iir geleneine salayaca katklarn sinyallerini vermekten ekinmemitir. Kusursuz bir cinayet tasarlar gibi arnlar iir corafyasnn engebeli yollarn. Kk sradan hayatnn farkndaldr tavr ve tutumlarn ynlendiren asl g. Zavall kk srlarn arlyla boulan ve tepeden trnaa hasede, kskanla ve menfaate bulanm ikiyzl dnyann ayn gkyz altnda bin bir haz ve cmertlikle ilenmi gnahlarn vebaliyle yzleen ve teki zerinden kendisiyle hesaplaan, zombilerin diyarnda insanca yaama mcadelesi veren air, var oluun gizlerini zmeye alan kaypak teorisyenlerin ve dnyamz soutan feylesoflarn bulunduu ortamda kendini hiliin dili arkndan kurtarmaya alr, bu esnada gizlenerek ky bucak yeryzn kelimeleriyle tavaf eder gibidir adeta. Haydar Erglenin Cahit Koytak iiri zerine syledikleri de dikkate deer bu balamda. Erglen Koytakn iirlerini tehlikeli ustalk rnleri olarak grdn sylyor ve ekliyor: Koytakn iirlerini el yazs olarak deil, ayn zamanda aln yazs olarak yazdn dnyorum. Gerekten Cahit Koytak yazd iirlerde dnen zne tarafn n plana kartarak, iiri salt duygulanmlarn da vurulduu, psikolojik boalmalarn yaand bir i dkme alan ya da manevi anlamda rehabilite eden bir ura olarak grmez. Ne kska altnda tutulmu belirlenimci bir tasavvurun ne de agnostik bir zihniyetin rndr Cahit Koytak iiri. Soyut ve terminolojik kavramlarla kendine dayanak bulan kuru, yapay bir ifade dilini kullanmaktan kanmtr air. Buna karlk gndelik hayatn ieriini, yaant elerini, sradan olaylarn nemsemitir Koytak. Bununla birlikte air iirlerinde olgular ve nesneler dnyasnn grnen yzlerinin ardnda kalan ancak kef ve ilham kanallaryla ayrdna varlabilen muhkem taraflarn hissettirmeye alr. airin derdi anlalmas g, kapal bir iir anlayna nclk etmek deildir. Farkl bir deyile egosantrik kurgularn tuzana dmez Koytak. Tasavvuf harcyla yourur iirini. Tanr sevgisi ve onu kimseyle paylaamama hissi hayatn rutin ak iinde yapmaktan zevk aldmz dier kk/olaan eylerin dnyasnda, onlarla birlikte duyumsanmaya balanr. Tanryla birlikte ondan treyen anlam okyanusunun derinliklerinde iz sreriz bylece. Koytakn burada Tanr kavramn felsefi sisteminin merkezine yerletiren Spinozann metafiziine yaklatn grrz. Spinozann Tanr ya da Doa (Deus Sive Natura) olarak formle ettii temel iddiasnda fizik dnyann znde teolojik bir yap barndrd, bu teolojik yapnn da evrensel olana tekabl etmesi vurgusu yatmaktadr. Tanry seven / Ve kimseyle paylamak istemeyen onu / Tanry seven, kanaryalar, ipek kravatlar / Tren durmadan atlamay / Yamurda slanmay / Bisiklet kiralamay kenar mahallelerde / Kk kzlara apka karmay / Ve karanlk sokaklara dalp gitmeyi film biterken. (Hu Aac Hakknda Bilgi Topluyorum) Her ey ortadadr aslnda. Zamann poyraz ayn nehirde iki defa ykanmamza izin vermez. air, bedenlerimiz kadar ruhlarmzn da yllara meydan okuyamayacan, kayp vermeden direnmenin mmkn olamayacan, Tin denizini dalgalandran ve andran kayalarn hkm srd dnyann dzeninin deiebilecei midinin bouna olduunun bilincindedir. Kayalar kanat rpyor / Kurt ku brakm kendini frtnaya / Bense derinlerden kopacak / Patlamay bekliyorum / Beyhude bekliyorum / Terk edilmi bir maden oca gibi.

Koytak, Kalabalkta ilk l atacakm gibi Ama hi ses karmayan ermi edasyla Cumhuriyet Sonras Trk iiri Maverasnda sesini, soluunu fersah fersah denizin derininde ya da insanln ac tarihine hislenip birbirine yaslanm sra dalar gibi duyarln ve katksz inancn bysnde harmanlam bir air. Hkim dnya dzeninin kvam tutturulmakta zorluk ekilmeyen poplist iirini yazmaz Cahit Koytak. Hu aacna eilir ve anlar; eylerin suretini, olgularn zahiriliini. Cahit Koytakta bilmenin ls bir srr zmektir. Nurettin Topunun belirttii gibi Kinat olaylarn ok tanmak, bilmek deildir. Bilmek, kanunu bilmektir. Dnyamzn nizamn anlamaktr. Sebepleri ve zaruretleri yakalamaktr. Byk nizamn muammasn zmektir. te byk nizamn muammasn zmeye adanm bir hayat Cahit Koyaknki. Olgularn kskacnda soluk solua koturmakla geen hayatna yer amak kaygs da olmasa. Nuha Gemi Resimleri isimli iirinde leceim efendim / Bir gn mutlaka leceim / Ama be krk be vapuru /- Kim durdurabilir onu- / Be krk bete kalkacak yine / biraz skr msnz? diyerek hem dnya hayatn hem de telii birbiriyle btnleyen, birini dierine ncelemeden dengede tutan bir hayat grn baaryla yanstmtr. Oysa bu gemide yaanmtr ne varsa, hayata dair; ftursuzca ilenmi gnahlar, verilmi sadakalar, dualarla sessizce yakarlan tvbeler, kazanlm madalyalar, ekilmi tral, trasz fotoraflar ve nicesi Zavall kk srlara adanm mrler air, her ne kadar dnyalln gelip geiciliine iaret etse de kelimeler tkenip yerini tek tk hecelere brakmaya balad anlarda bile, bu geminin dnda kalmak istemez. nk be krk be gemisi bir anlamda Nuhun da iinde bulunduu gemidir. Dier bir deyile Selamete giden istikamette yol alr bu gemi. Koytakn soluunda Ta bandan beri her eyi / Her eyi bilen Tanrnn / byklne yakan / bir sessizlik hissettirir kendisini. Oysa bizler tam da o anlarda Peygamber katleden kavimler gibi pas tutmayan hanerlerle batarz brne hayatn. Nesneler dnyasnn birer figr olma yolunda ilerlerken admlarmz dnyamz soutan feylesoflarn at yol zerinedir. erdeyken kendisini evreleyen maskelerden, sapknlklardan, iretiliklerden korkmaz air. Ya da kendi szckleriyle Giysilerle mankenlerle spotlarla / kapana kslmaktan. Ama korkmak kendinden, yalnzln ssz sularnda yol almak i seslere doru cretlice. te airin dnyann btn seslerini bastran l bu noktada ykseliyor. eylerin karanlk rtsn zarife ekerek stmzden, sadece dnmekten mrekkep bir insan siluetiyle karmza kyor Koytak. Ama yine de Klasik Hristiyan anlaynn ortaya koyduu ruh ve bedenin iki ayr tz olduu yanlgsna dmeden taknr bu tavr. Hatta bu uurumu iddetli bir eletiriye maruz brakr iirlerinde. Aziz Franoisyla yanardner dnyann bir taraf aydnlanrken dier yan karanlkta kalyor hep. Kilisenin ncile demeyen dudaklarndan dklen ve Kutsal Ruha varamadan toz olup uan dualarn deerini il il altnlarla len kilise babalar, l renkler, ar ve kirli kokulara brnerek karlar Ortaa Resminde okuyucunun karsna. Russell Neden Hristiyan Deilim isimli eserinde Hristiyan ahlaknn sann tutum tavr ve szleriyle deil, Kilisenin kar ve menfaatleriyle badar olduunun altn izmitir. yle devam ediyor Russell ayn eserde: Hristiyanlktaki en nemli ey, toplumsal ve tarihsel bakmdan sa deil, Kilisedir, Hristiyanl toplumsal bir kuvvet olarak yarglayacak olursak, ncillere bavurmamz gerekmez. sa, malnz mlknz yoksullara datn, dvmeyin, kiliseye gitmeyin, zinay cezalandrmayn, demiti. Ne Katolikler ne de Protestanlar bu szleri izlemede hevesli grnmemilerdir. Fransisken mezhebinden bazlarnn havariler kadar yoksul olunmas iin birtakm vaizler verdii dorudur, ama Papa onlar mahkm etmi ve retilerini zndklkla sulamtr. Bilindii gibi Assisli Franois, Fransisken tarikatnn kurucusudur. Bu tarikata mensup ahslar iin kurtulu ancak, maddi menfaatlerinden uzaklaarak ve dnya nimetlerinden feragat ederek gerekleecektir. Fransisken tarikatna mensup kiiler arasnda Ortaa dnce dnyasnn tandk simalarna rastlamak da olanaksz deildir. rnein bu yelerden biri olan Ioannes Scotus

10

Oresay zgr DOAN OK AMALI UYSALLIKLAR

yokluunu nemsiyorum, ar ar tkenmeni houna giderse snrlarn geerken zehirle beni sonras iki nokta ve ayrnt, somut unutkanlk veya inenin ucunda yem, acl byme bu kalplar kalbimin vampiri, zerime abanan boyut derin sularmn cehennemi, tedirgin beyaz tlleri pencerelerin, orada bir l var, an cenazesi ki deniz grnmez oradan, alaca karanln tesinde sakl bir gkyz var, elimin anlam soluunda evrimli sayfalar, zamana asl eyler orada herkes renkli yklerden dyor: az laf ok i dierlerinden, sonra olaylar ve drtler insan insan zetliyor, yenilginin soytar ananda veya burada krba glgeli sessizlik kulelerinde saat bizi izliyor, gzel gn: yenilgiler en gzel akla sslenir ama hzn en ok evde konuulur, yokutur denge yontusu, dibinde usulca ayna, dilimlenmi mavi d: bir sevin kokusu, odalara boyun ba, o gizlenmi ezgi yolu sslese yorumsuz koridorlar, yazn tablolar her yere not dmese utan pay umudu gerein engeline as, usandm gz ucuyla sana bakyorum, yine kpk oluyorsun karneyle yaam meyvesi ve bilgi kaps sonra sonbahar k u zaman dilimi dndaki konuma yalnzca alg masas ve bulvar, kartlklar uykusu belki de bu kente bahar gelmez, akam hep bir rk
______________________________________________________ Erigenaya gre, insan yazgs nceden belirlenmi deildir. Dolaysyla Fransisken tarikatnn bu yesine gre, yaad ada otoritenin temsili olan kilisenin bu sorunu zmekte yetersiz kal, akl ve iradeye olan vurguyu glendirecektir. Koytak Ortaa Resmi isimli iirinde de kilisenin Hristiyanlar zerinde yaratt korku ve otorite ablukasn sarsalayc bir dille ykmaya alr. rme, bir rahibe figryle verilmeli mesela / Dev bir ekirgeyle iftleen / ya da bir krkayakla dizeleri ortaaa yklenen karanlk a nitelemesinin kiliseye ve onun yaratt dinsel tutuma iaret eden uzantlarn aklamaya muktedir gzkmektedir. Kilisenin insan bedenini hor gren, aalayan ve her frsatta onu ktln nedeni olarak kabul eden yaklam bu dizelerle almaya allmaktadr. Oysa Kilisenin esas grevi, sann lmnden sonra Ruh-l Kuddsn var olmasn/yaamasn salamakt. Herve Rousseauya gre Kilise tarihte sann mistik bedeni olarak yaar. Oysa Koytak kilisenin kokumu varln, sadece ekilden ibaret olan szde kutsal savamn, papalar arasnda sregelen rant salama mcadelelerini btn arpklklaryla birlikte gzler nne serer. Kilise, bu ien kabaran / Ruha ve bedene smayan yara / Gnahlarmz dktmz / Fralarmz ykadmz bu kkrtl su / l renkler ar ve kirli kokular / Bu tylenmi kabuklanm / Rutubet ve kan tutmu zaman / Kilise celltlara iek dersi veren safiyet / Yarasalara ve kurtlara / Belagat reten tanrsal zek. Gemiin ar kokulu gnah yk, gelecein puslu aynasnda buu tutmadan keiler tarafndan karc hesaplarn potasnda arndrlr. Kilise bylece Ortaan tarih yazmcl misyonunu yklenmitir.

Can H. TRKER VARLIK

kksz siyah bir el ykselip salr rengarenk aarak birikmi hznn belki de kamak iin dourduu annesinden nce uurumunu yaratr gzleri bal bir bulut gibi koarak brakr her yerde utanga ayak izlerini ve gizlenir bir perdeyle kum tanelerinden ancak korkutur unutulmak karanlkta bu yzden aramaya koyulup kendini hohlayverir yzne hayaletini souk bir cesedin ta ki yitip acyan etznde atar hr uurumundan kendini varlk ryasndan kmtr da sanki bir lnn durur baucumda bulutsuz bir aa gibi

Ula KARADA NTHARIN

krmzs tersyz ikindili frezya bir gn unutuyorum nesnelemi durmakta szgelimi zaman hangi alfabeyle yazyoruz delilikleri?
Ocak 2010 ______________________________________________________ Tanrsal anlak misyonerlerin rm ruhlarnda sefaletin ve kokumuluun perdesiz yz olarak tecelli eder. sann ileci ideali, ruhun kurtuluu iin setii en uygun yol, yarasalarn ve kurtlarn geim kaps/haz ve tamah gzergh olacaktr. Oysa Unamunonun Gnlklerinde belirttii gibi Fakirlik, -sadece zaruri olan eylere sahip olmak- bir kutsanmadr: Ama bylesi fakirlik gerek bir zenginliktir. Ve lgn soluunu nefsimizde buulandran yalnzln ar senfonisi balar kendini inceden duyurmaya. Yalnzlk Kayserden Daha gldr / Ve Romadan daha uultulu diyen airin sesi bastrmaya almaktadr benliin ok sesli uultusunu. Ve ykntlarn stnde ykselen bir bsttr Cemil Meri Koytaka gre. Farelerin bceklerin eski medeniyetlerin / zerinde oturan bu muazzam abide / alteneye kadar kan / kan. Kemik. Ve kerpi / Ordan yukars Cemil Meri diyerek ileye tutsak olmu kan ve kemik yn insan bedenini aslnda ruhun kurtuluunun bir gerekesi klarak bu durumu ta tarih ve zek geninde amlamaya almaktadr. Bu esnada Cemil Meriin yllara meydan okuyan satrlar hafzann demir parmaklndan darya szan yolu yarlamtr bile. Her byk adam, kucanda yaad cemiyetin vey evladdr. nsan cemiyetle tam bir uyuma halinde olduu zaman tarihi yoktur. Doar, yaar, lr Tarihi yaratan fertle kalabalk arasndaki anlamazlktr. (Jurnal, Cilt 1) Gerek Trk iiri dzleminde Cahit Koytak, gerekse Dnce Uzam balamnda Cemil Meri toplumun iselletiremedii anti kahramanlar olarak kendi tarihlerinin yaratcln stlenmi kiilerdir.

11

POETKA / POLEMKA Cihan OUZ

smet zel Tartmas

Mzrak dediremediler gzelim gvdesine Deitirilsin aniden corafya dersinde konu Kamak isterken vuruldu. Dizeler Ku Misali

. Epeydir smet zel zerine zellikle internet zerindeki grup yazmalarnda derin bir tartma yrtlyor. Bunun nedeni ise airlikten sonra bir de stiklal Mar Dernei Genel Bakanl yapan airimizin hoyrata klar. Son bombas, Habertrk televizyonunda yaynlanan Kart Gr adl programda Alevilere ynelik abuk sabuk szleriydi. smet zel, aka, Trk olmayana gvur denir. Gvurda akl olsa Mslman olurdu. Aleviler de Mslman olamazlar. Aleviler, Hal ordularnn Anadoludaki kalntlar. Anadolu sadece Trk yurdudur. Alevilik ilkelliktir. Bunu herkes kolaylkla gzlemleyebilir. Aleviler, Hal Seferleri baarszlkla sonulandktan sonra buray terk etmek istemeyen Avrupallardr diyor. Her ne kadar konumasnn bir yerinde, Aleviler sznn eri, mert insanlardr diyorsa da, o laf arada kaynayp gidiyor! Tpk, smet zelin ayn programda syledii nce komnistti, sonra eriat oldu, imdi Trk oldu diyorlar benim iin! Ben hl komnistim. Mslman, komnist olmayacak da ne olacak! Bizi aldatan bizden deildir diyor hadiste. Bundan daha komniste ne olabilir? szlerinin kaynayp gitmesi gibi. smet zel daha ok tartlacak. Bu kesin. Belki de ad bunca tartma ve elikiyle bir sonraki yzyla kalacak yegne isim. Beni rahatsz eden o tartma deil, tartma zerinden metazori olarak kural haline getirilmeye allan kesinkes yarglar. rnein, sevgili Gltekin Emre, Varlk dergisinin ubat 2010 tarihli saysndaki iir Gnlnde, smet zeli byk air (!) sayanlarn nedense hi sesi soluu kmyor onun bu tr zrvalamalar karsnda diyerek, tartmaya yeni bir pencere ayor. Yksek lisans tezi smet zel olan (1992) ve en son Yeni dergisinde 66 sayfalk smet zel: Trk iirinde Nzmdan Sonraki Svari (2005) balkl yazy kaleme alan bir edebiyat olarak hemen yant vereyim: Bir kez, smet zel, sevgili Gltekin Emrenin dedii gibi, aslnda iirine baktmzda yle ahm ahm bir yan olmayan bir air nitelemesini asla hak etmiyor. Ona insanlktan yoksun bile diyebilirsiniz; son klarndan sonra buna hakknz var (Mesela ben yle dnyorum). Ama smet zel iirine, gemite tpk saclarn Nzm Hikmete yaklat gibi yaklaamazsnz. En bata, iire gnl veren bir insan olarak bu kendinize kar saygszlktr. Veyahut da o iiri yllardr hi okumadnz gsterir. smet zel bugn akln yitirmi, alalm (2005teki yazmda aynen byle demitim!) veya dinci faizan bir anlayn (pardon, o sadece bal bana bir akmdr, asla hibir akmn kuyruuna taklmaz!) uydusu haline gelmi olabilir. Bunlarn hepsine, evet. O zaman yapacanz ey, tpk her zaman yaptnz eydir: Okumazsnz! smet zeli boykot edersiniz! Ama dizelerine ilikin tek bir laf ederken, kl krk yarmanz iktiza eder. nk smet zel, her ne kadar konumalarnda ve yazlarnda o kt iklimin izlerini tasa da, i iire geldiinde baka bir insandr. Elinizi vicdannza koyun; Kamak sterken Vuruldu iirindeki u dizeler mi ahm ahm olmayan bir aire ait:
Gk grledi Can sarslmad imek akndan Ve yalar dilinden dkleni epritemedi Sert esen poyrazn dayatt siliklik Austos sca gerekesiyle pelteleme Dilsizlik sarlk olaklk krlk

. Yasakmeyve dergisinin Ocak-ubat 2010 saysnda Emirhan Ouzla gzel bir sylei var. Ate Hrszlar Sylencesinden sonra neredeyse 20 yldr ortalkta grnmeyen air yeni kitab Myndos Geii ile birka ay nce yeniden edebiyat dnyamza ho geldi. Dergide Caner Ocak imzal En yi Slogandr Yaamak nsan Olunca adl gzel bir iir var: en iyi slogandr yaamak, insan olunca gsnde ku tyleriyle dolar ehrin kylerini ie girer, di karr ocukluundan kalm kadnlara kimseye sylemez kendini bir rak iesiyle darlr kavgasna o sonbahar pi etse de, en iyi slogandr yaamak park yeri bulamaz yalnzlna. Seyyidhan Kmrcnn krkardei Neslihana ithaf ettii Umur iiri, mkemmel bir hasreti anlatyor: gittin / her gn bir bardak su dkyorum dnyaya. Yasakmeyvenin kardei Karakalemde Nurhak Kayann N e f - i n i n K a n Y e r d e K a l m a z adl edepsiz iiri ok ho (son dizesini ben bile buraya yazmaktan utanyorum):
u ana avrat kalabalk bir labirentse ben yolumdan amam dz giderim dnyam iine girdiimde st kapatlm fanus. rnein saltanat km u iskemleye taht diye oturan adam u yer yok diye ileye srlen bahtsz sadrazam; bak ben tahtn yanna oturursam kabma smam padiaha dere tepe dz giderim. Varlkta Betl Dnderin Hikrk iirinde kamburunu toparlayp yrr de insan / kalr orada glgesi! dizesi mthi. Tpk A. Bar Arn Deniz Aac iirindeki u dizeler gibi: harfleri topla ve gz bekle / anlalsn keder. Yllk Tartmas

. Kitap-lk, her yl olduu gibi yine ubat aynda YKY iir Yll verdi derginin yannda. Yll bu yl da Bki Asiltrk hazrlad. Geen yl yitirdiimiz Kemal zer, Selma Aabeyolu ve Sha Tutepeden birer anmalk iir var en bata. Sonra, en yal air olarak Arif Damarn (d. 1925) Cacala iiri geliyor. En sonda ise Mehmet Rayman var. Ya belirtilmediine gre hayli gen olmal. Asiltrk yine titiz bir alma yapm. Yllkta ne ararsanz var. Yldzlarmz bir trl barmasa da, hibir vehme kaplmadan, birka yldr kendisine de bunu e-mail yoluyla iletiyorum. Ama iir seimi konusundaki beenisini artk neyse o lt en batan beri eksik bulduumu belirtmeliyim. Onun 4 yldr hazrlad yllklarda air olarak hi yer bulamayan biri olarak sylemiyorum bunu; eksik olmasn her yllkta benim eletiri ve eletirel denemelerimi beendiini mutlaka vurgular. O adan bir sorunum yok. Kendi adma mesele de yapmyorum. Ama her sene yllkta yer alan ou iirden kat be kat gzel dizeler yazdm ve dergilerde yaymladm sanyorum eer halsinasyon grmyorsam. Evet, itiraz merciim yok. Zaten olmamal da. Buradaki kompleksin bana deil, tercihini yaparken, o yl yaymlanan iirleri elerken, elinin tersiyle ilk olarak gemite papaz olduu isimleri iten Bki Asiltrke ait olduunu dnyorum ister istemez. Asiltrkn elindeki terazinin adil tartmadn tahmin ediyorum. Bu saatten sonra da dzeleceine ihtimal vermek zor.
12

Yllk hazrlayanlarn, tpk Bki Asiltrk gibi, Herkesi memnun edecek bir iir yll hazrlamak imknsz! dediini duyar gibiyim. Bahane de artk klasikleti: Birilerini memnun etmek iin gsterilecek her tolerans, bir bakasn mutsuz etmenin, onun hakkn gaspetmenin yolunu aacaktr. (Hz. Bki) Tm bu eletirileri sayp dktm diye, Bki Asiltrkn kendisini bask altnda hissedip, daha imdiden gelecek yl iin bana rezervasyon yapmamas dileiyle peinen kartm oynuyorum: Ltfen, YKYnin 2010 iir Yllnda hibir iirime yer vermesin! Sakn! Akla Yazlan

Musa Z KI
Her k yamuruyla derinleir insana Yollarn tmceleriyle giyinen k Urayp bana srdrsen krlar Yenilenir k ats rzgr alnca Yol boylarnda derin yrdme aldanma Yeni bir k, eski ka benzer yelei Belki k kederlenir beni bir gn Ellerinin son taraf hep d otlar Gsnden kopan gm srmaya dmle beni Bir iyice dkmldr etei iylerin Bir sabahtan bir yazmaya ilerken efkat Ayn etrafnda uar m kelebekler st ba skk bir yk, diri bir bilin Mendilin kollarnda ince bir dnce K aldka giyinen mahcubiyet Kardelenin m uykusunda Senin kadar bilemez kimse k arlamay Ka gkyz gerekir nergisin yorulmasna Elinde bir atlasla alr bulutlar Ovalara haritalarn glgesini sermeli Trbanl bir harf der k karanlna

. Kitap-lkta Sina Akyolun i actan bir iiri var: Gmdm Herkes in iir: Bilemezler gelmeyi!
n, gitmeyi bildiler. Muaf dergisinin (fanzin mi demeliydim?) 5. saysnda Hseyin Alemdarn Epeski iirindeki :mrm h! buruk ve burkuk imlsz istekler sl dizesi sra d. Yokuun ubat saysnda Kenan Ycel kmazdan sesleniyor: btn yollar kafeslere kyordu, herkes / kendi kilidini kendisi vuruyordu stne. crann Ocak-ubat 2010 tarihli saysnda lhan Kemaln Ksack Tirat Bu; Uzun, Kaykk Hikye adl iiri ilgin: burnuna kkremi kokladn, gl. kamsn kalbin elinde, solursun tr nazn. soluksuz balanan hicret, yorulan yol, zr dilesin! kurtlar sofrasnda sana kalan, kemik. Dilesin, o da. eilsin bu itiraza. hayat! alp vermediklerinin ortandan, nar atla. hainsin. Manisada yaymlanan Gediz dergisinde zgr zmeralin Asi Vals iirini ok sevdim: Ben bu dansa seninle baladm O zamanlar yabancydn bilemezdin Dilini bilmediim bir yz srmtn yzme Kursamda bir baak bkmt boynunu Ben bu dans stnde unuttum Titrek kokar hl tenin. Bireyliklerin Ocak-ubat 2010 tarihli saysnda Pelin zerin Su Misafiri iiri ok uzaklardan el sallyor: imdi uzanm Sessiz Bir oyuksun meenin gvdesinde inde yamur biriktiren Ve Uyurken Sakin Masaln Dinlemeden Unutmaya Balayan. Sanat Cephesinde Melek Avcdan nahif ama gzel dizeler var: hayat virgl seriyor umutlara / noktalar beyaz maskeleri tutuyor / kvranyor iini aynada grnce siyah / btn filmler hep byle balyor. Kalbimi izen Dizeler

Emin KAYA BEN H KIBRISA GTMEDM

gvdenin iri kum dkt yataa ellerimizi baladk gee gndz bir serinlik mrlts eiinden pp durdu kapy kalkp eii susturmak sesini ksmak gibi bir ey olurdu Kbrs gazisi babann Rum evinden ard radyonun ki hep hznl bir keman sesine benzetirdik gcrtsn geceyi stmze ak unutan kapnn klleri eelemek bir sigara sarp imek imdi yz yangnna dnr lamba aydnlnda duvara den glgeden ne zaman glgelerden sz edilse ili bir keman sesi olur radyoda hep kaplarmz sonuna dek kapanr iimize ve balar akmaya bir ya harekt gzlerimizden bara doru 13

. Utanan bir melekmi ak / sonra her sevimemiz deli kekik kokusu (Ersan Erelik, Muaf dergisi, ubat 2010)

KIBRISLI TRK R Gltekin EMRE

28 31 Temmuz 2009 aras Kbrsta arap ve iir gnlerinden ok nce de biliyordum Adann airlerini ve iirini. Mehmet Yann hazrlad kapsaml Kbrsltrk iiri Antolojisini (Kasm 1994) byk bir merakla okumutum. Sonra Sombahar dergisinin ok kapsaml ve doyurucu Kbrs iiri zel Saysn da edinmitim (Mays-Haziran 1996) yaymlanr yaymlanmaz. Daha sonra Gsteri dergisinin Kbrsta Barn nc airleri (Haziran 2004) saysn okumutum taptaze tatlar devirerek. En son olarak Fikret Demiran byk bir zveri ve dikkatle hazrlad, Yasakmeyve dergisinin eki olarak verilen Gnmz Kbrsl Trk iirinden 20 airin (Eyll 2008) iirlerini de okuma olana bulmutum. Ayrca yllardr Fikret Demiran, Nee Yann, Faize zdemircilerin, Mehmet Yann, Gr Genin, Zeki Alinin, Tamer ncln, Neriman Cahitin, Ocak aynda yitirdiimiz Taner Baybarsn (18.06.1936 20.01.2010) iirlerini bilmekle kalmyor, onlarn yazdklarn yakndan izliyordum durmadan. Geen yazn mit natyla, Jenan Selukla, Aliye Ummanelle ve iirleriyle tantm. Yavruvatann siyasal ve ekonomik sorunlar hakknda o kadar yakndan bilgi sahibi olmasam da iirini epeyce derinden ve iten bildiimi sanyorum. iir ve arap etkinlikleri erevesinde Kbrsl air arkadalarla konuurken onlarn yeni iirlerinden oluan kapsaml bir say yapabileceimizi dndm. Bylece dnya ve Trk iirinden kopmadan, kendi kimliini oktan kantlam, durmadan gelien Kbrsl Trk iirini bir daha gndeme getirmi oluyoruz. Bu sayda yer alan airlerin iirleri stne benim bir ey sylemem doru olmaz. iirlerin olutuu ortam Grgen ele ald Kbrsltrk Edebiyatnda iir Gelenei bal altnda. Yazsnda Kbrsl (Trk ve Rum), ngiliz, Grek ve Osmanl-Trk kltrlerinden oluan bir gelenek atmosferi iinde olduunu belirtiyor Grgen. Sonra da yle srdryor gelenein art alanndaki blgelere uzanarak: Asur, Finike, Lzinyan, Bizans, Venedik damarlarn da kefedince okkltrl bir gelenek mirasna sahip olduunun iyice bilincine varlr. Bylesine zengin bir gemi ve gelenekten bugnlere ulaan Kbrsl Trk iirine baka halkalar da katmak gerekiyor elbette: Onun ve onlarn beslendii gelenek tarih boyunca Kbrstan gelip gemi uygarlklarn, belli bir sre burada yaayan air ve yazarlarn (Arthur Rimbaud, Namk Kemal, Lawrence Durell ve Yorgo Seferis gibi) brakt szl ve yazl mirastan ok daha geni bir corafyadan, ktalardan, ayrca dsel bir yurdun imgesel doasndan alyor zsuyunu. 1974teki Trkiyenin Adaya mdahalesi ile sonulanan srecin ardndan tm deerler, yaam biimleri, kltr-sanat altst olur. zellikle 74 sonras Kbrsl(trk) iiri adada var olmu eitli kltr katmanlarn ortaya karmaya ve onlardan yararlanmaya balar. Nee Yan, milliyeti iir, onun baat ismi zker Yan ve 70li yllarn sonlarna doru bu bellei sorgulayp karsna farkl bir bellek koyan Fikret Demiran iirinden hareketle toplumsal bellein akkanln ve arptma dinamiklerini ele alyor. Kbrs, teden beri okkltrl, okdilli, oktarihli, okkimlikli olduu iin iiri de bunlardan alacan alagelmitir. Adann iirinde 40 Kua Hece airleri, 1950 Kua serbest iir airleri, imgeci airler, 1970lerin ortalarnda kimlik araynn ne kt iirlerin airleri byk bir zenginlik ve eitlilik olarak ortak bir gelenek oluturmaya doru yol alyorlar. mit nat, Grnmez olmann rts oldu iir derken, Gr Gen Eksik seslerden treyen / yars yank, yars

Faize ZDEMRCLER BYRONU BEDBAHT EDEN MELAL

ar, en akraba yerlerde yabanclk hakikatin koynunda hakiki yalan erguvan, ehrin urasnda alr, burasnda salr glkurusunun stnde az lila, biraz meneke hanaylar ebediyen virane iimiz dmz yaz, nmz bahar, ama khne bir kafiye ararm koymak iin geip giden her eyin sonuna kendi ehrinin taksimine yrrken krmz karanfildi haki yeildi benim ada/m taksim ederken en kolay katlanlan ar naslsa bakasnn ars bir perevlik yol kalmken arkya kendi sularn ihlal edemeyen kadnlar ertelenmi intihar gibi aslrlar menekelenmeyi unutan sularn koynunda sar bir buyrua dnr gn bir metre(s)lik yaknlk adayla bar arasnda byronu bedbaht eden melal tam uramda
______________________________________________ ryadan sz ediyor. Zeki Ali, Gln kokusuyla kuand ruhum / sland tayaprayla dilim dizelerinde bir yenilii mutularken Hi gelmese de / o gzel haber / burada kalp bekleyeceiz / bazan birlikte, bazan uzak / sonsuza kadar / i ie... diyerek birlik ve beraberliklerini srdreceklerini dnya leme duyuruyor. Hakk Ycel, yaadklar dnemleri yle dizeletiriyor: o senin mcahit yazlp da kendi hayaline kurun skmak iin en gen vakit / bir kere lsem ne kar nasl olsa hatram kalr kmaz sokaklar adm bekler / dediin ve yasak bulumalar biriktirdiin her zalim gece sabah olana kadar / kim sylerse sylesin bir rya aryorum bundan sonraki mrme / kksz bir aa olsam da srlarm var nereden balasam dilim babil kulesi. Jenan Seluk, Israr etme, aklanamaz, ok karmak / anlamszlk diyerek skntl ve zm bekleyen durumlarna gnderme yapyor. Aliye Ummanel, tasn srekli ykselten bir atnn felsefesini oluturmaya alyor ksa ama can alc iirlerinde. Tamer ncl, karanlkn iindeki iiri sayor. Neriman Cahit, biz hep yarnlar bekledik diyor ve umudunu iirlerine adryor. Fikret Demira, Adann tarih, kltr ve mitolojisiyle besliyor iirlerini: Sesim hep bir eyleri ateledi ve getim, / ama sonunda her zaman kendime katm. Hasan Kahya, zengin imajlarla yryen bir iirin elinden tutuyor: Sel gibi aniden, baz lmler; / bazlarysa damarda ilerler. Nee Yan, haiku tadndaki iirlerinde kimliini derinletiriyor: Beni bekleyen / hangi kapnn ardnda? Faize zdemirciler, Trke-Rumca bir dnyada yaamann farklln gzler nne seriyor. Mine mer, Kbrsl Trk iirine deiik bak alar getiriyor ve klk deitiren yangnlarn iirini yazyor. Nee Yan da Kbrs Trk iirinin derinliklerine gtryor bizi. Mehmet Yan, meillerimize yant vermedi. Kbrsl Trk iiri dosyamzda onun iin yer almad. Akatalpann gelecek saylarnda Kbrsl Trk iirinin iyi rneklerine yer vermeye devam edeceiz.

14

KIBRISLITRK EDEBYATINDA R GELENE Grgen KORKMAZEL

tiraf etmeliyim ki, ancak 1992 ylnda ilk iir kitabm yaynlandktan sonra Gelenek nedir? Gelenek nerede biter, yenilik nerede balar? Hangi gelenekten besleniyorum? Ne gelenei? gibi sorular kurcalayp durmaya balad kafam. Aslnda, tuzak bir soru, Gelenek nedir? sorusu. Edebiyatnz ne kadar bildiinizi ve mirasnza ne kadar sahip ktnz ifa ediyor. Herkes gelenek denilince baka bir ey anlayabilir, herkesin kendine gre bir cevab olabilir bu soruya, ama var noktas deilse de k noktas ayndr. Sanrm hepimiz iin gelenein kk szl edebiyat, yani halk edebiyatdr. (Krsal kesimden geldiim iin, Halk iirlerini, hasat trklerini, Hasanbulliler gibi destanlar, belalt manileri ve berbernameleri dinleyerek bydm ben.) Aydnlanma andan beri sorgulanyor ve kuku duyuluyor gelenekten. Yalnz kuku duysak da duymasak da, istesek de istemesek de kurtulu yok ondan. Ben, gelenei dinden tremi; llerin, yallarn otoritesi ve dogmatik bir olgu olarak grmyorum. Ezra Poundn, The Tradition adl yazsnda da dedii gibi, Gelenek, elimizi ayamz balayan zincir takm deil, saklayp koruduumuz gzelliktir. Kbrsl bir air olarak bandan beri, Kbrsl (Trk ve Rum), ngiliz, Grek ve Osmanl-Trk kltrlerinden oluan bir gelenek atmosferi iindeydim. Asur, Finike, Lzinyan, Bizans, Venedik damarlarn da kefedince ok-kltrl bir gelenek mirasna sahip olduumun iyice bilincine vardm. Belki de, tekkltrllk iinde dnlrse gelenein istikrar ve sreklilii nem kazanr. ok-kltrl bir gelenek iindeyse para para, kopuk kopuk, hatta bir yerden sonra soyutlar. Benim beslendiim gelenek, tarih boyunca Kbrstan gelip gemi uygarlklarn, belli bir sre burada yaayan air ve yazarlarn (Arthur Rimbaud, Namk Kemal, Lawrence Durrell ve Yorgo Seferis gibi) brakt szl ve yazl mirastan ok daha geni bir corafyadan, ktalardan, ayrca dsel bir yurdun imgesel doasndan alyor zsuyunu. Belki var olandan ok yoksunluk, yokluk, yok olan daha yaratc bir olanak yaratyor. Yani, iir iin yokluun (yok olan, yok-lkelerin) topraklar var olan topraklar kadar zengin ve verimlidir. Yazl iir geleneim Ak Kenzi (1795-18. yy ba) veya Kaytaz-zade Nzm (1857-1924) ile balamyor, Kbrs Edebiyat veya Trke edebiyatla da snrlanmyor. Yerelden kalkarsak evrenseli kucaklayabiliriz ancak. Nazif Sleyman Ebeolu (1921-2007), Kaya anca (19451973), Sleyman Uluamgil (1944-1964) ve Pembe Marmara (1925-1984) gibi ada airlerden miras aldm yerel gelenei zmsemeye baktm ilkin. Bunun yannda, yal veya gen gnmz airlerini yakndan takip ettim, ediyorum. Hatta, 74 Kua airlerinin reddettii, milliyeti iirler yazm baz airleri, onlarn iirindeki milliyeti unsurlar ayklayp, nitelikli eserlerini mirasmz olarak kabul etti bizim kuak. zellikle 74 sonras Kbrsl(trk) iiri adada var olmu eitli kltr katmanlarn ortaya karmaya ve onlardan yararlanmaya balad. Zaten, ok-kltrl, ok-dilli ve hatta ok-kimlikli olan adann doal hali ve dayatmasyd bu. Yalnz, Kbrstan gelmi gemi tm uygarlklarn mirasna sahip ksa dahi, Kbrsl bir airin iir geleneini aklamak iin yeterli

Fikret DEMRA BALARKEN GNEL DALGALARDI ARKIM...

Balarken gneli dalgalard arkm, ortalarda rk paspas kokusu; bir d yelkenlisiyle ktm yolculuktan dkrgn, yorgun bir gezgin gibi dndm. Artk stme amur sratan drt tekerlektir -sonradangrmln gln, aptalca kibriylem bir emekli olarak kaldrmda yakalayan Hayat; INler ortalarda bir bok gibi dururken... Balarken kzkularyd geen kylarmdan, Hayatn kara dalgalar arptktan sonra ruhumdaki yaray iyiletirmek dt ya alan eimin o gizli flt sesine. Sesim hep bir eyleri ateledi ve getim, ama sonunda her zaman- kendime katm. Hep sesime akustii kusursuz bir sonsuzluk, kutl bir din aradm, ya olmayan bir Ak, hibir eyle sulanamaz, ayplanamaz bir hayat (karartlm bir mr yaadm ama.) Hrsz, pezevenk, hacyatmaz stunlar arasndan pislikten basamaklar ykselip giden bir merdivenin banda, iir-ateimle yolkesmek iin ldrlyorum ben. Bilmem ki arkm nerede ve nasl biter bu arszlklar, inanszlklar arasndaimdeki lk nerede biterse orada biter, iimdeki mart nerede dersem orada der, iimdeki korlar ne zaman kllenir kendi iimde ne zaman kle dnersem diyordum. Lefkoa (klarmzn sndrld yl)
___________________________________________________

deildir bu. En azndan benim iin geerli deil. nk kklerim adann dna tayor. Dil asndan bakacak olursak bile, tek dilli deildir eklendiim/koptuum iir gelenei. Bu belki de en fazla benim kuamn bir zellii. Tamam, iir iin olduka verimli topraklar var bu adann, yine de hazrlanan antolojilere, sekilere baknca biraz abartma, iirme olduu grlen Kbrsltrk iir gelenei kendi bana yeterli deil (genel olarak Trke iir gelenei de.) Benim kuamdaki airler en azndan Kbrsn her iki tarafnda yazlan iiri, Trkiyedeki iiri, ngiliz iirini ve hatta dnya deilse bile Avrupa iirini merak ediyor ve takip etme gereksinimi duyuyor.

15

Gitgide daha iyi anlyorum ki iir btn insanln ortak maldr. Ulusal edebiyat terimi artk fazla anlam tamyor, Dnya Edebiyat a balamak zeredir, herkes bunu hzlandrmak urunda almaldr. diyordu Goethe daha o zamanlar. Artk bu iletiim ve eviri anda, onca iir geleneinden, akmndan, grnden etkilenmeden, sadece kendi yerel geleneine bal kalarak iir yazmak dnlemez elbet. Etkilenmenin de sonu yok aslnda. Ka yanda olursak olalm, ka kitap yaymlarsak yaymlayalm, yine okuduklarmz (eski olsa bile yeni kefettiklerimiz) etkiliyor, etkileyecek bizi. Gemiteki byk airlerin glgesine girmeden, bamsz bir iir yaratmak imknszdr. Tabii ki her zaman iin en salkls ilkin kendi anadilimizin, edebiyatmzn temelleri zerine oturtmak, oradan balamak iir kulemizi kurmaya. Gelenek, ulusuluk erevesinin dna taar. Etnik ve politik kimliklerle aklanamaz. Baz airler sadece anadile indirgemek istiyorlar gelenei. Benim geleneim, tek-kimlikli, tek-dilli ve tek-kltrl deildir. Beni en ok etkilemi airlerden tanesi ana dilimin dndaki dillerde yazdlar iirlerini (ngilizce, Franszca, Rusa). ngilizce ikinci dilim olduundan ngilizce yazlanlar da dorudan beslendiim gelenein paras olarak gryorum. Sz konusu Fransz ve Rus airlerin eserlerini ise dolayl olarak Trke ve ngilizce evirilerden okudum, okuyorum. Bunlar sylemekteki amacm, gelenein bir tek dilden doduunu syleyen o anadil fetiistlerinden biri olmadmn altn izmek. Tabii ki seviyorum anadilimi, ama kutsallatrmyorum onu. Dier dillerden daha iyi veya kt deil. Bir dil ite. Baka bir dil de olabilirdi iinde bydm, o zaman da o dilde konuup, yazacaktm. Nitekim amzda, hibir ada olamad kadar oald, anadiliyle deil de veyanadiliyle, byd dille, eitildii dille yazan airlerin says. (Ayn zamanda, kresellemeyle birlikte 'katil diller'in glendiini, ve l dillerin saysnn arttn aklmdan karmyorum!) Evet, iir dille yaplr, bunu yadsmyorum. Yine de gnn sonunda dil bir aratr. Sadece dil deildir airi air yapan. air doan veya olan biri en iyi hangi dili biliyorsa, hangi dile hakimse, hangi dili tercih ederse yine onunla ifade edebilir kendini. iirin hangi dilde yazld nemli deil, nemli olan ncelikle o dil (veya dillerdeki) edebi geleneinin ne kadar zmsendii, ie sindirildii. Dadaizm, Ftrizm, Srrealizm gibi modern akmlar bile gelenekten tamamen kopula gereklemediler. Eer ki modernleme yle veya byle gelenekten beslenmiyorsa, gelenei reddediyorsa, tarihsel ve toplumsal bir yabanclamann iine srklenecektir. Gelenek-modernlik atmas bireyde kimlik krizi yaratacak ve yabanclamaya yol aacaktr. Yeni olan da gn gelince gelenee ekleniyor, kopu yok. yleyse eskinin yeniyle gerekleecek bulumas neden en ideali olmasn? Gelenein imdiki zamanmza etkisi ve katks yadsnamaz. Bilincimizden tamamen silmeye kalksak da onu, bilinaltmza yerlemitir (Ne o ne bu, tortudur gelenek!) Ondan kopmak imknszdr. Ayn zamanda unutulmamaldr ki, gelenek tehlikelidir. Bir air ona sk skya bal kalrsa tkanr, duraklar, yeni bir ey yaratamaz. Veya yaratsa bile gemitekilerin tekrarndan teye geemez bu. Ancak gelenei, gelenekleri renip zmsedikten sonra, ona kendi kiiliimizi ve yaadklarmz ekleyip, belli bir yenilik katabiliriz. Her eyden nce sorgulanmal gelenek (geleneksel estetik), ulusal politika ve sylemden arndrlarak kullanlmal. Gelenek; gelitirmek, dntrmek ve birletirmek iin vardr. Bir sanat daima gelenei amaya almaldr.

Nee YAIN KAPILAR ZERNE ETLEMELER

I Sokaklarn dolanrm ocukluun Zalim zaman Kaplarn ardnda tortusunu saklayan Kk kz renkli camlardan szan k oyunlarna bakar Hayatn fslts huzmeden bir rperti Kapnn hafzas Brakp gitmeye dair Yarm kalan cmlelerim Kapnn ardnda imdi ehre vardnda Kendine varrsn indeki uzakla Kaplarn ardnda uyuyan kadnlarn mavi rya kaytlar ehre doru akmakta Gecede saydamlaan sessizlik kapnn nnde bekler dilsiz ve yaral bir yolcu gibi kimizin kaps Ayn kap olsayd te bu an Gemile yaral Gelecekten korkan Bir zgn kap nmze kan ehir kapatr kaplarn inin acsndan Kara kaplar ardnda Bilmek istemediklerin varlyla yaral Beni bekleyen Hangi kapnn ardnda? Neden Her kap Kapanmaya dair?

II

III

IV

VI

VII

VIII

IX

XI

XII

XIII

16

KIBRISLI TRK RNN BUGN VE (OLASI) YARINI ZERNE Fikret DEMRA

Kbrsl Trk iirinin gemii (tarihi) ve dnemleri zerine son yllarda Trkiye dergilerinde de, dzenlenen zel saylarda, yaymlanan antolojik almalar ve sekilerde epey yazlp izildii iin, Akatalpann yaymlamay kararlatrd bu yeni zel sayda bir tekrar yerine biraz bugn zerine younlamak ve bugnk iaretlerden hareketle baz ngrlerde bulunmaya almak daha isabetli grnd bana. 1940l yllarda modernlemenin ilk iaretlerini vermeye, 60l yllardan balayarak modernlemesi iyice ivme kananmaya balayan bu iir, geride Nazif Sleyman Ebeolu, Pembe Marmara, Urkiye Mine Balman vb. 40 Kua Hece airleri ve Osman Trkay, zker Yan, Mustafa Adilolu, Bener Hakeri ile bugn de reten- Taner Baybars gibi 1950 Kua serbest iir airlerini (Taner Baybarsn zel konumunu unutmadan) brakp 1970e doru Fikret Demira, M. Kansu, Zeki Ali, Kaya anca vb. imgeci ve Orbay Delicermak, Sleyman Uluamgil gibi Garip iirine yakn airleriyle yol alrken, birok siyasi altst olularn da iinden geer ve bu altst olular da, poetik kayg, aray ve tercihler de bu iire rengini vurarak 1970leri ortalarnda kendini (airlerini) kimlik aray ve benzeri yeni sorunsallara doru yelken aarken bulur. 1970li yllarn ortasna gelinirken, 1974 TemmuzAustos infilakiyle btn paradigmalar altst olur: O gnlere kadar yazn (zellikle iir) alannda sregiden eletiri-tartma ekime ve polemikler (kuaklararas ekimelerekememezlikler, eski iir-yeni iir, milli iir-solcu/sivil iir, soyut-somut iir tartmalar) hzla gndemden der. Zaten byk ounluu manzume dzeyini amayan milliyeti iir ortalktan byk olaslkla sonsuza kadar- ekilir ve yerlerini yeni sorular alr. Artk hibir ey eskisi gibi olamayacaktr. Altst olularn bir sonucu olarak ortaya kan gelecee ynelik yeni siyasal, sosyal ve kltrel soru, sorgulama ve yeni yaplanmalarn soru ve sorunlarna kout olarak, yazn, iir, kltr de kendi sorularn sormaya balar: Biz kimiz (aslnda)? Anavatanmz neresi? Bundan sonras iin nasl bir kimlik, nasl bir kltr mirasndan yararlanarak nasl bir iir, yazn, sanat? Nasl bir gelecek? iir, yazn iin yantlar artk belli oranda hazrd aslnda: ze-kklere dn. Adann binlerce yllk tarihsel ve kltrel birikiminden, okkltrllnden yeni, zgn bir dil (yazn, iir dili) kar. Herkes yeni kimlii iinde, kendi olarak, kendi iirini, yaptn oluturmal, karmal gibi. Trke iinde farkl bir Trke, farkl Trke iinde farkl renk ve tnlarda airler ve ok renkli, ok kollu bir iir haritas ve bir iir deltas. Ezelden beri yaynevi yokluu, bir batp bir kan dergilerin yetersizlii, rgtszlk, ekememezlik hastal, eletiri yokluu ya da yetersizliiyeni dnemde de bir lde sorun olmay srdrse de, birtakm iyilemeler de grlmez deil. rgtlenmeler (bir kurulup bir bozulsa da) grece daha uzun mrldr artk. Dergiler de grece yle. Birka yaynevi de yle. iirden grece uzak durulsa da, u ya da biimde (bazen yaynevleri, bazen bir banka kuruluu sponsorluunda vb) iir kitaplar biraz daha bollar. Okur saysnda art grlr. Belirli bir beeni ve bilin sramas da. Ve airler de kendi kimlikleri iinde, ou zaman Trkiyedeki merkez iirden hi de aa kalmayan iirler yazarlar, kitaplar yaymlarlar. Trkiye merkez dergi ve yaynevlerinde yer edinirler. dller kazananlar olur.

Gr GEN EKSK OLMAYIN

1. Baklya Dev gzlerini dndr stme bak bakalm eksikliklerin bakalam saatinde ne diyor dilsizliim? 2. Sesliye Eksik seslerden treyen yars yank, yars rya nevrotik bir srntsn sen, sr! 3. Kokuluya ehvete vuran vcut snla akp gbek deliinde toplanyor gl ya limoniei ve tereotuyla tamamlanyor eksik olan. Bir arada tutuyor beni kokularn. Smsk. 4. Tatlya Ahtapot turusu, turun macunu ve karamelize edilmi biskuvi gibi zt tatlarla gelse de hatra, tatlar tam... Eksik olan, yitirilen ya da henz olgunlamam deil, baka...

___________________________________________________ Sonu olarak, bugnk Kbrsl Trk airler Atlasna gz atacak olursak, ya srasna gre u adlar zgn ve dikkate deer airler olarak grmek mmkn (Bu satrlarn yazar tarafndan hazrlanan ve geen yl Yasakmeyvenin ek kitapklarndan biri olarak yaymlanan Gnmz Kbrsl Trk iirinden 20 airi esas alarak): zker Yan, Taner Baybars, Neriman Cahit, M. Kansu, Fikret Demira, Orbay Delicermak, Feriha Altok, Ziya Ormancolu, Zeki Ali, Hakk Ycel, Filiz Naldven, Mehmet Yan, Rait Pertev, Nee Yan, Tamer ncl, mit nat, Faize zdemirciler, Grgen Korkmazel, Rdvan Arifolu, Jenan SelukBunlara herkesin kafasndaki seki ve antolojilere gre- yenileri de eklenebilir elbette. Benim listem bu. Hatta, aslnda birka ad bu listeden debilir ve yeni birka ad eklenebilir: Biri de Aliye Ummanel. Her airi ayr ayr deerlendirmek, iirlerinin renk ve tnsn hakkyla ortaya koyabilmek, bu ksa yaznn snrlarn ok aar. stelik, bunu yapmay hi canm istemiyor; birok nedenle. O nedenleri sralamay da gereksiz buluyorum. En iyisi, Akatalpa okurlarnn, muhtemelen bir blmnn derginin bu saysnda yer alacak iirlerinden yola karak bugnk Kbrsl Trk airler hakknda snrl da olsa bir ilk-fikir sahibi olmalar

17

KIBRISLITRK RNDE TOPLUMSAL BELLEK VE PARADGMA DEM Nee Yan

Edebiyatlarn baka kaynaklar tarafndan oluturulan toplumsal bellekten etkilenmelerinin yan sra toplumsal bellein oluumuna da katk koyduklar; kanonik edebi metinlerdeki anlatlarn toplumun paylalm anlatlar haline geldiini syleyebiliriz. Kbrs gibi sorunlu bir corafyada uluslaras lobicilik iin de malzeme olan tarih anlatlar, toplumsal ve politik projelerin de ncldrler. Tarih, bugnk toplumsal projeye iaret eder; onu legalize eder ve dayanaklarn oluturur. Tarihin iaret ettii dman bugnk politik projeyi, birlikte ya da ayr yaama tasavvurunu belirleyecektir. Toplumsal bellein oluumundaki eitli dinamikler, manipule edilmi, arptlm bellek, bu anlatlarn kurulmasnda ilevseldir. Bellein empoze edilmesi ise, milli dava diye tanmlanan ve yakn tarihin son be onylnda egemen olan politik varolu stratejilerinin srdrlmesi iin nemli bir ara olarak grlmektedir. Ulus iin gerekli olan anlat, grsel, iitsel ve szel aralar tarafndan gelitirilir. Edebiyat ise bu ulusal tarih anlats karsnda iki trl rol oynayabilir: Bu anlatnn kurulmasna katk koyan, onun epiini yaratp onu besleyen edebiyatlar olduu gibi anlatya kar kan edebiyatlar da vardr. Bu yazda, atmaya dair toplumsal bellein oluumuna katk koyan ve zellikle 1960l yllarda younluk kazanan milliyeti iir, onun baat ismi zker Yan ve 70li yllarn sonlarna doru bu bellei sorgulayp karsna farkl bir bellek koyan Fikret Demiran iirinden hareketle toplumsal bellein akkanlna ve arptma dinamiklerine bakacam. Bu iki airin iirindeki paradigma deiimini dnemlerindeki toplumsal, politik, kltrel atmosfer balamnda anlamlandrmaya alacam. Gemiin Filminin Ynetmeni Olarak Toplum, Otorite ve Edebiyat Gemi yeniden ina edilirken ve tarih anlatlar oluturulurken bu anlatnn kurulmasnda eitli psikolojik, sosyolojik, dilsel kltrel ve politik sreler devreye girer. Bir anlamda ulusun hikyesi de olan tarih, ulusun gurur duyaca bir anlat eklinde biimlendirilmelidir ve edebiyat burada nemli bir ilev yklenir. Edebiyatnn kayna kukusuz ki kiisel deneyimlerinin yansra bakalarnn deneyimleri ve toplumun paylat hikyelerdir. Edebiyat, kurgusal bir alanda olmann ayrclyla bu anlatlara nemli bir eni katar, yaratma serbestlii iinde hareket ederek bir miktar gerek hikyeye de dayandrd hayali hikyesini kurgular. Kolektif bellein kendisi bile zaten byk oranda kurgulanm ya da bir seicilikle dzenlenmi olduundan; bunun da zerine kurulan edebiyat metni anlaty kutsallamaya ve salamlatrmaya yararken kendi verisel katksn da yapmaktadr. Burada edebiyatnn bir kt niyet tadndan sz etmek de yanl olur. Edebiyat toplumun bir paras olarak bu anlatlarn oluma srelerinin de iindedir. Toplumun arptarak oluturduu kolektif bellek edebiyatnn elinde ok daha inandrclk tayacak biime dnr. airin Milleti Milletin airi Kbrsltrklerin 1963-1974 dnemine dair toplumsal bellei ve bu dneme dair tarih anlatlar toplumun kimlik algsn ve bu alg zerine temellenen gelecek tasavvurunu belirleme asndan politik proje sahipleri tarafndan tanmtr

ve bu da arptma ve maniplasyonu kkrtmtr. Bu dneme ilikin bellek 1974teki blnmeden sonra yaanan durumun gerekesi haline getirilmitir. 1963 kanl noeli ve onun hemen sonrasnda yaananlara dair resmi anlatlar grsel ve iitsel aralarla yaygnlatrlm ve bu dnemin hatrlanmas zerinden bir varolu tasarm oluturulmutur. Bu dneme dair anlatlar Kbrs konusunda resmi Trk tezi olan taksimin dayanaklarn oluturmutur. Tarih anlats: Bize bu ktlkleri yaptklar iin onlarla bir arada var olmayz. Dolaysyla ada, onlardan ayr yaayacamz biimde etnik olarak blnmeleri destekleyecek biimde kurgulanmtr. Kbrsta zellikle 1960l yllarda ne kan Milliyeti iir, toplumun kendine ve tekine dair belleinin olumasna katk koymu; dahas dorudan bu ilevi stlenmitir. zker Yan art arda yaynlanan Mehmetik Kbrsta, Kanl Kbrs ve Olum Savaa Mektuplar kitaplaryla Kbrsltrklerin atmal dneme ilikin tarihini iirlere dkmek istediinden sz etmitir. iirler Kbrsltrklerin maduriyetinin anlatsn oluturmaktadrlar. air iirini milletin ve onun milli davasnn hizmetine sokmutur. zker Yann anlarnda aktard bir anekdot arpcdr. Yann Kanl Kbrs kitabnn Trkiyedeki yaynevine ulap baskya girmesi bal bana bir hikyedir. Havaalan Kbrslrumlarn kontrolnde olduundan ve gmrkte detayl aramalar yapldndan kitap taslann normal yollarla adadan kmas tehlikelidir. Kitap tasla yaral bir askerin bacandaki bandajn iine sarlr ve Ankarada bir hastahaneye sevkedilen askerin bandaj alr. Altn deerindeki iirler ise askeri bir ahsiyet tarafndan alnp Istanuldaki yaynevine ulatrlr. Kanl Kbrs kitabndaki iirlerin birinde yle bir anlat vardr: Rumlar bir kye saldrmlardr ve kzlar ifal edeceklerdir. Trk kzlar ise ifal edilmektense birer birer intihar ederler. ...................... Baryor Rum itlerden biri: Hey deli Trkler Hey kyn hanmlar Karnnz ackmad m? ayet biraz aklnz varsa Direnmezsiniz isteimize Kzlarnz bizimle yatarsa Bol bol yiyecek size... Ve evdeki Trk kzlar Teker teker intihar ediyorlar Tavana astklar iplerle... Bu kitap Trkiyede yaynlandktan sonra byk ilgi grr. Kitaptan etkilenen Read zarda adl bir parlamenter alp Trkiye Byk Millet Meclisine gtrr ve orada ateli bir konuma yapp. Biz burada Kbrsta ne yapacaz diye ahkam keserken, orada zavall Trk kzlar intihar ediyorlar. plerle kendilerini asyorlar. Beklemenin hi anlam yok. Sayn milletvekilleri, sayn arkadalarm. Hi gecikmeden Kbrsa asker kartmalyz der. (Aktaran zker Yan. Nevzat ve Ben s.383) Daha sonra Bykelilik zker Yan ile temasa geip bu olay hakknda bilgi almak ister. air ise Hayr, byle bir olay ben hayal ederek yazdm, gerekte yaanmad der. Dmann saldrlar karsnda kzlarn intihar kahramanlk anlatlarnda yaygn bir motiftir. zker Yann iirlerindeki olaylar her zaman uydurulmu deildir. Pek ou gerek olaylarla ilgilidir. Bu olaylarn ayrntlar kurgulanp dramatize edilmitir. rnein Ayvasl kynde bir katliam olmu ve 11 Kbrsl Trk ldrlmtr. air kendisi oradaym gibi olay ve ayrntlarn hayal etmekte ve bunu iir halinde yazmaktadr. Buradaki anlat masumlar ve

18

zalimlerin karlamas biimindedir ve bunlar temsil ettikleri etnik grup iinde genelletirilmektedirler. Cinayeti ileyenin tad zellikler kendi etnik grubunun, rknn vermi olduu zelliklerdir. Fikret Demira Drtlemesi: Acl Bir Yurt in Fikret Demira iiri, zellikle Acl Bir Yurt in Drlemesi toplumsal bellek ve tarih anlatlar asndan ele alndnda bize milliyeti iir ile karlatrma balamnda geni olanaklar sunmaktadr. Bu iirlerin denk dt toplumsal dnemete toplumun kendisine empoze edilmi bellei sorgulamaya balad sylenebilir. Bu sorgulamada 1974 kua ve onu izleyen airlerin etkisinden sz edilebilir ama Fikret Demiran drtlemesi bunun esas zeminini oluturmutur. Empoze edilen bellek Unutma belgisi ile unutulmamas gerekene iaret etmektedir. Bu belgi, ayn zamanda unutu da iermektedir. Hatrlanmas, unutulmamas gereken belirginletirilirken unutulmas gereken de soldurulmaktadr. airlerin 1960l yllardaki Milliyeti iirin aksine bu soldurulan bellein alannda dolanmalar onlar dnemin politik iktidar ve otoriteleri nezdinde tehlikeli hale getirmitir. Karlatrma Demiran drtlemesinde milliyeti iirde sklkla var olan hemen hemen btn imgeler grlr. Atalar, yurt, toprak, ehitler(sava kurbanlar olarak) vb. imgeler Demiran iirinde de mevcuttur ama farkl bir paradigma iinde grnrler. Drtlemenin birinci kitabndaki Kbrs tarihi anlatsnn bir benzeri zker Yann Namk Kemal Kbrsta kitabnn giri blmnde de vardr. Kaleler gemi yzyllarn dehetiyle rperiyor, Fenikeliler Lzinyanlar Venedik korsanlar lkalardan bu lkenin sahibi olanlar, Bu kaleleri yapanlar ve fethedenler, Her kar topra terleri ve kanlaryla sulayanlar Yllar boyunca bu topraklar zerinde Doan byyen sevien glen ve alayanlar, Kale mahzenlerinde gzleri oyulanlar Ve yosunlu duvarlara sinmi deli lklar zker Yan, bu tarihin dkmn vermesine ramen Fenikeliler, Lzinyanlar ve Venediklilerle zdelemez. Onlar Fikret Demiradaki gibi atalar olarak grmez. Osmanlnn Kbrsa geliidir onun milad. Osmanlnn Kbrs fethi nin epiini Bayraktar Destan ve Cambulat Destan ile kurar. Bunu kurarken Kbrsl Trklerin toplumsal belleinin bir paras olan ve Mausa ve Lefkoa burlarnda bir cami ve kabir ile antlatrlan Bayraktar ve Cambulat mitolojik anlatlarn, yeniden ve iirin olanaklaryla daha arpc bir biimde sunar ve onlar Trkle dair imgelerle buluturur. Cambolatn ba koptu ya dmedi yere Kr atn srt boydan boya kanad. Kl aydnlnda bayrak gibi O artk bir at deil, aha kalkm vatand. Demiran drtlemesinin ilk kitab olan Limnidi Ateinden Bugne de kitabn adndan balayarak farkl bir paradigma kurulur. Limnidi atei, Kbrstaki neolitik insann yakt atetir. Fikret Demira, Kbrsltrklerin tarihini Osmanldan ya da Orta Asyadan balatan tarih anlatsnn karsna kklere ilikin yeni bir tez koyar. Atalarn tarihin balangcnda Kbrsta yaayan ilk insanda bulur. Kitap boyunca yaplan kronolojik dkmde Kbrstan gelip gemi her medeniyeti anar ve bunlar bir kltrel miras olarak sunar. Kkler Kbrs toprandadr. Bu toprakta yaayanlar topraktan gelip gemi btn medeniyetlerin mirassdr.

Milliyeti iirdeki Orta Asyadan gelen mitolojisinin yerine Kbrs topra ile aidiyet kurar.

Trkler

Bunu yaparken uzaktan gelen kklere de gndermeler yapar. Anne scakln sunan Kbrs dier kklerin yannda anlamszdr. Kklerimizin ne kadar sende, ne kadar artk o uzak ve belirsiz yerlerde? Sen bizim garibimiz, biz senin bazen yoluna len, bazen de stsz ocuklarn deil miyiz? (z ocuklarn m, pilerin mi, melezlerin miyiz?) Hangi toprak senin anne scakln sundu bize! Milliyeti iirde anne imgesi Trkiyedir ve anne-ocuk ilikisi anavatan-yavruvatan denkleminde ele alnr. Yavruvatan Kbrs, annesinden ayr dm, onun zlemiyle tutuan bir ocuktur. Bu anneye, ordusuyla gelmesi iin ar yaplr. Anneye kavuulacaktr ama anneye kavuturacak olan erkeklerdir, erkeklerin ordusudur. Anne pasiftir ve erkekler sayesinde yavrusuna kavuaca gn beklemektedir. Drtlemenin Hzn Ana kitabnda zellikle ne kan anne Kbrstr. Kbrs oullarn savalarda yitirmi bir Hzn Anadr. Kbrsta yaayan herkes Hzn Anann ocuudur. Kbrsltrkler ve Kbrslrumlar ayn annenin ocuklar olduklar iin kardetirler. Milliyeti iirdeki gibi anne uzaklardaki kurtarc deildir ama ileke ve bilge bir kadndr. Kbrslrumlar bu annenin dmanlar ve onun yavrusuna zulmedenler deil onun ocuklardrlar.Bu anne pek ok farkl etnik gruptan ocuklara da sahip olmu ve onlarn birbirlerini ldrmesinden tr ac ekmitir. Milli kimlik tanmlarna kar unu syler Kk annem Kimler aklayabilir ocuklarn olarak bizi? 1974 kua ile birlikte anayurt olarak anlmaya balayan Kbrs Demiran iirinde somut bir anne figrne dnr. Milliyeti iirdeki oullarn yitirdikleri iin yasl ama gururlu analar Demiran iirinde savaa lanet eden, ilenen annelere dnr. zker Yann iirlerinde ehitler tek tek adlaryla anlrlar ve kanlarnn diyeti iin gelecek kahramanlar beklerler. Milliyeti iirin kahramanlatrlan ehitleri Demira iin sava kurbanlardr. (Fikret Demira ehit sfatn hibir yerde kullanmaz.) lkenin erkekleri-ki bunlar farkl etnik kimliklerden de olabilirlertekine kar kahramanca savaarak lmemiler ama srklendikleri savalarda Hzn Anaya tarifsiz kederler brakarak lmlerdir. Hzn anann bir baka ad da zaten Yas Ana dr. lenler bouna lmlerdir. Milliyeti iirdeki gibi cennetin yedinci katnda Atatrk ile bulumamlardr. Demiran iirinde, lenlerin adlar milliyeti iirdeki gibi sralanmaz. Onlar bu topran sevgili oullardrlar ve gencecik yata hayatlarn yitirmilerdir. Milliyeti iirde toprak ehitlerin kanlar ile sulanmtr, urunda can verilmitir ve iinde binlerce ehidin kemiklerini tamaktadr. Dii bir imge olan toprak korunmas gereken namustur. Yakn akraba kadnlarnn bedeni gibi onu yabanclardan korumak erkeklerin sorumluluu altndadr ve bunun iin ldrrler. Fikret Demirada da toprak kutsaldr. Topra kutsal yapan ise urunda lnm olmas deil ona emek verilmi olmasdr. Toprak, tarih boyunca gelip geenlerin evi olmutur. Onu ekip bimiler, hayat srdrmlerdir. Toprak urunda lnen deil hayat verendir. Yokluklar, ktlklar aclar grmtr. Yzyllar boyunca gelip geene tanklk etmi ve bilgelemitir. Toprak annenin bedenidir ve dourgandr. Onu ezip geenler ac vermilerdir

19

Mine MER BR ANLIK LMSZLK

periz dank glerini krlanglarn Kalkp giderler yalnzla Deliak topacmn ucu Dndke oalan hayat Delimen gnbatmlar mark bulut Kum tanecikleri kadar zlem Yldz kaymas iimiz Szle szle gelir ak Yapraklarnda gz krpar krmz gln Skkleri diker takn sevgi Bir anlk l m s z l k olmal bu
Aralk 2009 ___________________________________________________

Tamer NCL ARAP KP

Komu kyden Dionysiosun oyununa geldik bu akam Kpren arap havuzunda itik, tm geceyi Sonra bir skma bir tazyik Karanlk bir PU()Tun Koyu glgesine patlad Afyonumuz Ne byk gnah!.. Ne byk aymazlk!.. Daha ohhh demeden Zeusun hm yad dumanl bamza Yldrmlar, ateli yldz yamurlar Tam, dalalm dedik Kurtarc Maaraya bir de Yeni Ay frlatt Yakuttan talarn akamzdan dudakularmza Szlen arap phtlat boazmzda Elimin tersi yoruldu silmekten, -ii de ekmektenkan yorulmad arabn son damlasna taklp iki sinsi meteor dt sndmz maaraya: Aptallk ve ntihar Afroditin beii kprd, Tanrlarn da az Gnahmz bykt -lahlara iemek.Nitovikla / Kumyal, 29.07.2009

ama bunlarn hepsi onun oullardr ve ondan domulardr. lerinden birini tekine tercih etmez. Milliyeti iirde yurt milletin evidir ve yabanclar ona gz dikmilerdir. Yurt iin lnmtr uruna savalmtr. Yurt aslnda Trkiyedir. Kbrs da onun bir parasdr. ki yurt (vatan) sz konusudur. Anavatan ve Yavruvatan. Yavruvatan Anavatandan ayrtlmtr ve ona kavumay beklemektedir. Fikret Demira iin de yurt kutsaldr ama ona milliyetiliin kavramlar ile yaklamaz. Oras zerinde yaayan herkesin evidir. Aslnda btn dnya insann evidir ama zerinde anlara sahip olunan bu toprak paras btn bu anlardan dolay ve akrabalktan dolay zeldir. Milliyeti iirde teki zalim ve ezeli dman Yunann bir paras ve onunla birlemek isteyen Rumlardr. Dman olarak tanmlanan Rumlar zalim ve kahpedirler., Biz cesareti temsil ederken Onlar yani Rumlar korkal, kallelii ve zulm temsil etmektedirler. Fikret Demirada ise teki snfsal bir tekidir. Yurdu talan edenler, ona zulm edenlerdir, Milliyeti iirdeki Trk kimliinin yerine Fikret Demira, melezlikle tanmlanan Kbrsll koyar. Kbrsllk ulusal bir kimlik deil ama bir corafyayla kurulan aidiyettir. Zaten Kbrsllk bir melezlik halidir. Dn, ka trl esmerlik kart esmerliine! stne stne gelen pein hkml rzgra kar Bir bilgelie yr, belini aan bir ekinde! Sorma kklerin nerde! Yreinin tanelerini Sevgiyle dkt yerde! Aldrma nerde kalan ilk kklerine! Dn, ve,de: -Kaytlar nedir ki; yalnzca baz katlar! Burada alandn, eitlendin, bilgelik kazandn s. 88 burda redi melezlenerek tanelerimiz s. 25 Kbrsltrk iirinde 70li yllarn sonunda yazmaya balayan gen airlerin oluturduu 74 kuayla ivme kazanan paradigma deiimi Fikret Demiran Acl Bir Yurt in drtlemesi ile dorua kmtr. Kbrsltrk edebiyatnn bu nde gelen airi yeni imgelerle milliyetii epiin yerine ada sylenceleri ulus-tesine dair bir air ngrsn oturtmutur.

mit NATI RNCNN CNNET

Grnmez olmann rts oldu iir grnr olann gmt bundandr her cesaret esarete dnt ve bzld iirin kr. Zannetmiti ki zannettikleriydi kendi bilmeliydi ki bilmedikleriydi teki her iir kendi iindi ta ki plansn imge ta ki dllensin anlam-rahimdeki vesvese. Tutmad dl olumad iirin mihengi anlam talan oldu soldu nefes ite byle vuku buldu iiriincinin cinneti nk hibir zaman olmayacakt duygularn eti.
Mausa, 26 Haziran 2008

20

Neriman CAHT BZ HEP

I Nasl yaar ryalar yok edilen kadnlar nasl sevdalanr ak olurlar!... Biz hep da balarnda yaklan atelerin rengini sevdik biz hep yarnlar bekledik... Bir avcnn daarcnda l kekikler misali / hep asl kald gnlerimiz Asl kald onca yl, onca zaman, onca yrek Daraalarnda asl kald hep... Drtnala bir atn kzl yelesine sarldk sarldk da uarcasna eteklerimizde umarszca alayan ocukluumuzun ban hi okayamadk... Kuruyup kalan bir nehir yatanca kuruttuk da hayatn rahmini beti benzi soldurduk soldurduk ki o kadar... Artk bizi yanstmyor baktmz aynalar... ylesine kendimizin tekrar ylesine aresiz ve yalnzdk ki!... Mevsimler geldi, mevsimler geti hep kapal kaldk ne gn giyinebildik ne soyunabildik geceyi... Aamadk / hep kapal kald hzn rengi panjurlarmz... II Hep kalbi krlarak yaar Parman emen kadn ocuklar neyin teladr yreklerindeki kular anlarn yitirdikleri o terkedilmi sokaklardan hep eksilerek karlar... Kimseler fark etmez bunu en ok da yalnzla yanar lambalar hep biten bir aka atlar yreklerindeki nar... k sner unutulur btn yaananlar Ve hep kalbi krlarak yaar parman emen kadn ocuklar. 21

Jenan SELUK ZOFRENG

Aylak ayaklarnla tneller kazarak aylnca kapanacak, Esneye esneye eskiterek yaanmam olan, Sanma kurtulabileceini bellein zindanlarndan! Ancak yazarak, yazarak ancak... Akl bir salncak, bir o yana, bir bu yana. Kesin sesinizi, berbat etmeyin... Ik, birazck k! Buzdan birer tuzak gzlerin baklarn babutsa, BATMASA! Israr etme, aklanamaz, ok karmak anlamszlk. Brakn peimi peimi brak. Ykm yakn, huzur ok uzak!
06, ara taraf

Hasan KAHYA MANOR HOUSE* YATIRI

Sel gibi aniden, baz lmler; bazlarysa damarda ilerler. Bu trden seimsiz seimi mptelann, atele dalanann. Byle bir lmd ite urayan, Bay Manor Housea o gn; kaptan apkas vard banda, birac bir elinde. Bay Manor House, Ian** ya da Frenchie; sarho da ayk, kimdi? Arsenalciydi, sevimliydi. Bildiim, zararl deildi. Kular gibi kanatlyd, hrd Socratese gre ruhlar Peki ya kanatlar, ocukluu tutuanlar? Fotoraf glmsyor tek imdi, parmaklklarda, ereveli; bir kadn grrm sk sk, sularken iekleri.

________________
*Metro ve evresi. **Ian ODell ( 1972 2009). Fotorafnn bulunduu yerde, Eric Hostelin avlusunda ierdi her sabah. enlerin urak yeri, imdi oras.

Taner Baybars MUTFAK PENCERESNDEK AY

Gel de bak. Bakr bir tavaya benziyor parlatlmaya ihtiyac olan. Bakar karm ama grmez. Kalkp kapatrm. Bilimsel bir denklem gibi kaynar ocakta tencere. Ah, evet! Ne kadar gzel! Tupturuncu, harika deil mi? Daha nce hi bu kadar turuncusunu grmemitim. Evet, grmeye grdn, ama farketmedin. lk defa deil bu, pencerenin yanna oturup karanla bakmamz hibir ey sylemeden. Londrann sis-klarn yanstyor gibi grnyor. Ne? Belki de!

Hakk YCEL .RE/S(M/GE)

srgnn yollar hangi renk bedenin hcresinden eksilerek ve tkenerek dilin ehvetinde akn yazl hangi renk ince kederden gizli marazdan gam ekilerek yalnzlk mabedinde gzn incisi hangi renk gn batm derin sularda yansyan dize szn ilesi hangi renk hakikat ve yalan uzak anlam yeniden dirili sonsuz re/s(im/ge)

Trkesi: Gr GEN

Zeki AL GLN KOKUSUYLA

Gln kokusuyla kuand ruhum sland tayaprayla dilim kl yaayan gsm korkmad ateten soludu gecenin sakl alazn kkmde katran vard yapramda asit bir aznlk hznyle uyand ieklerim corafyay onlar blt tarihi onlar miras yapt tel rgl saraylarna. Ben bir yolcuydum sayfalara glgesi dm bir yolcuku gelip durakladm son akmda. Gkyz en dourgand yldzlar en ksz sonsuz sayklamasna aklyd gne uzak bir sevda gibiydi yamur tayan bulut. Yzne bakp iime ekerken ruhunu rzgrn fsltsn dinledim am yapraklarnda allar uysal sesler bir baka dnyadand damarmz dar kanmz firardayd. Gln kokusuyla kuandm slak tayaprann diliyle konutum bitmeyen zlemi birdik anlatlmaz uzun bir zaman blnmezdi iki nefese tek bir ruh. 22

Aliye UMMANEL KOVA

kara kuyu dibinde d karanlk ve slak bam kaldrnca ge gzlerin uzak bana bir kova uzat iirimi al onu kurtar beni brak
18.07.2009

SU
gece sabaha doru ok kayp bir kuyu kendi kendini ekiyor kendi iine doru kova kova boalyor iir-su Karpaz, 25.07.2009

HAYATI RLETREN KTAPLAR, 18 Ramis DARA

Nihat Behramn (1946) 1967-2004 iirlerini bir araya getiren 16 kitaplk toplu iirler Hayatn arksndan sonra ki ikinci, dolaysyla 18. kitab kmak in Bu Karanlktanda, 2008-2009 yllarnda yazlm 30 iir iki blm halinde sunuluyor. Bir aya Karacaolanda, belki Yunusta, bir aya Cumhuriyet Dnemi hece iirinde, bir aya Garip sonras yaama sevinci iirlerinde, arlkl aya toplumsalc iirde bir eitlemeler toplam, potpuri adeta. Genelde insanlk sorunlar, lke sorunlar, bireysel sorunlar, iir gibi izlekler; devrimci bak, mcadeleci ruh, doa sevgisi, yaama sevinci duyarlklaryla yorularak ele alnyor. Yksek sesten, bazen yinelemeden korkmayan, baz iirlerde ince eleyip sk dokunmuyormu izlenimi de veren, i ve d uyaklarla destekli, rahat syleyili, insann dnyasna evrensellik, bilimsellik ve doallk penceresinden bakan iirler. Yalarm Taa Dnd (s. 4-5), Bebek Karlamas (s. 14), Kekre iir (s. 49) gibi iirlerin, gnmzde genelde ald kabul edilen 7li heceyle yazlm olmalar ilgin. Bir k girii okumasnda, izninizle, zel bir dizeye ve buradaki mevsimi betimleyen sfata dikkat ekmek istiyorum: Gne baktm leyleklenmi mevsimin (s. 40).
Knye: Nihat Behram, kmak in Bu Karanlktan, Everest Yaynlar, stanbul, Ekim 2009, 76 s.

(1. sayfann devam) ortalama iirler ve bu iirlerle ilgili, asgari akc Trke anlatm tutturamayan gnlk gazetelerde okur mektubu olarak yaymlanacak olsalar bir dnya dzeltmeye maruz kalacak bir dnya abuk yaz ve kitap ortal kaplyor. Sonra da toplumun, okurun, hatta airlerin iire deer vermediinden, iir kitaplarnn baslmadndan yaknlyor. Ortaya kan sonuta, sylediklerimin, bu kiiye zel, abuk iir yllklarnn hi mi pay yok, iirinizi severseniz? RD Not 1. Dizesinin ubat saysnda, Veysel olakn, bu kez E. Blent Yardmc imzasyla (slup bir nceki yaznn noktas virglne ayn nk!), bir kez daha yaz-edebiyat-iir d tutumla, ayn zne yklem balants sallanan, zensiz, hatal cmlelerle, arada dzgn saylabilecek, ama anlam yoksunu, u cmleyle, kendisini, Veysel olak, Trk Edebiyatnn yaayan en byk airi ve dnrdr. diye sunduu grlyor: Arkadalar, konutuumuz ey gerekten iir midir? Szn bittii yer buras deilse neresidir? RD Not 2. iir yllklarnn, zellikle airlerin tek balarna hazrladklarnn, iire yarardan ok zarar verdiini, bunlar hazrlayan ortalama airlerin kendilerini bu yolla pazarlama abas iinde olduklarn syler dururum ya yllardr, zmirdeki zat- kebir kendini en byk air ve dnr ilan edip gnmzde en ok ve beenilen iir yaymlayan dergilerden birinden artk yllna iir almayacan aklayarak, gstermek istediimi (yllklarn iir deil iliki setiklerini; airlere ynelik gnlk, mevsimlik sempati ve antipatilerle davrandklarn) saolsun kendisi gsterdi; stanbuldaki zat- sagirse, bulabildii btn ortamlarda, ulaabildii dergilerin hemen hepsinde, internet sitelerinde ad vererek ya da okluk vermeden, icat ettii eitli noktalardan bana saldrya geti, tam bir ishalli gibi; airliinde ayr, yazarlnda ayr ad kullanan, be takma ad bulunan bu zat- sagire gre eletiri yazmadm (ki yazdm!) drt ylda gelien terminolojiye uzak dmm, an ruhundan uzaklamm... Elbette ki kendimi Camusyle Sartrela karlatracak salkszlkta deilim, ama sevdiklerim olduu iin rnek verdiim bu kiilerin yarm yzyl nce yazdklarnda terminoloji eskimesi ya da an ruhuna uzaklk arar msnz? Be hey zat- sagir, siz nce herhangi bir aa dokunun, edebiyatn sahih dnyas iin sahici bir kiilik gelitirin, ok yzl pazarlamacl terk edin, sahici yaklaml ciddi eyler yazmay deneyin, ondan sonra baz dnceleri savunacak, bazlarna kar kacak duruma gelirsiniz belki. RD Not 3. Sahihlik, sahicilik, hakikilik, adilane koullar: Akatalpa dergisi araclyla ve dier abalarmzla, 2010lar ve sonras iirine getirmek istediimiz ortam bundan ibarettir. Yllklarla mcadele, yayncs airin reklamn her eyin nne alan dergilerle mcadele, nmzdeki aylarda balatacamz sahte dllerle mcadele kararllmzn sonul amac budur. Camiay, halisane niyetimizi anlamaya ve herkesi kendi alannda karnca kararnca, ama mutlaka edebiyat lleri iinde kalarak, bu tasarya katk yapmaya aryoruz. Arkadalar, bizcezi, temiz bir iir ortam, saf, duru, berrak bir edebiyat ortam iin zeletiri ve eletiri yapmann sras gemek zeredir. Akatalpa ve RD Not 4. Akatalpa'da iki kii (V. olak ile S. Akyol), iki kiinin (H. Kse ile G. Emre) kendi evlerinde bir gece konuk olarak kaldklarn sylediler; ikisi de yanl hatrladklarn daha sonra kabul ettiler, ama herhalde g duruma dtklerini sanarak, ya da ne hikmetse, hiddet gstermeye devam ettiler, beni de polemik severlikle vaftiz ettiler. Bu yazyla 35 yla yaklaan edebiyat hayatmda ikinci kez bir saldrya yant veriyorum u anda oysa. Bu hengmede yazdm nceki editr yazm da dahil ederseniz nc. RD Not 5. Ve bir gzellik! Kbrsl Trk iiri dosyamz yayn kurulu yemiz Gltekin Emre hazrlad. Kendisine teekkr ediyoruz. Akatalpa

* Sessiz Redifler, Cafer Turan (1959) ilk kitab Yamur Fotoraflarn (1984) da ieren iki kitaplk toplu iirleri. ki kitaplk toplu iirler, biraz yadrgatc bir ifade. Ama burada biraz yerinde. airin bu kitabndan sonra ok az iir yaymladn gryoruz nk. zellikle ilk kitab oluturanlar, sahici bir iirle yz yze olduumuzu ortaya koyuyor. Gariptir, hatta, airin en sevdiim iiri, kitabnn ilk iiri Salarn syan oldu. En gzeli demiyorum; en sevdiim diyorum. Zira insanlar, tabii iirle ilgilenenler, iyi ve kt iir konusunda mutabakata varabilirler; u iyidir, iirdir; u ktdr, iir deildir konusunda uzlaabilirler. Ama etkilenmek, sevmek konusunda her zaman, hatta okluk anlaamayabilirler. nk burada znellik devreye girer, yaanmlklarn farkll devreye girer. Her iir, okuyan, onda yol at armlar araclyla olumlu ya da olumsuz, az ya da ok etkiler. yilik ktlk, baka deyile olmuluk olmamlk izgisi aldktan sonra gelecek sevmek-sevmemek izgisi, zneldir. Buralardan hareketle Salarn syan Cafer Turan en sevdiim iiri oldu diyorum; on yl sonraki yaantmla baktmda bu iiri yine iyi iirler arasnda saymakla birlikte daha az sevebilir ya da hi sevmeyebilirim. Bunun yerine baka bir iiri ya da iirleri koyabilirim. zerinde daha nce ne oranda durulduunu u anda hatrlyor deilim, ama iirden etkilenmenin, sevip sevmemenin biraz byle bir yan vardr. Kitaptaki hayat hikyesinde asl adnn Turan Korkmaz olduu bilgisi de verilen Cafer Turan iiriyle ilgili bir tanmlama yaparsak, kahrl lirik diyebiliriz. Dnyay, bir hakszlklar yeri; ya da mr, uzak dlm bir sevgiliye yaknma zaman gibi alglayan birinin biraz efkrl, biraz dervie sylenmeleri.
Knye: Cafer Tura, Sessiz Redifler, z Yaynclk, stanbul, 2. bask 2006, 124 s.

23

Refik DURBA KLT

lmn da yamacndan hayatn rmak kysndan sese ses veren yalnzlk Kalbine kilitlediin yalnzlk... Hep byle mi durup durur kalbinin kara sevdasnda? Ecelden nefesiyle yalnzlk...

hsan REN RLER

YAAMDAN
Asl memelerine Zamann, brak ellerini stan bir ans kalsn.

KIYI SULAR
Ky sular scak dedi Kilitbahirli balk derinden geiyor balklar.

Sedat UMRAN KALABALIKLAR

Kalabalklar yalnzln iirdii bir balon Ne ba, ne ortas, ne de bir son Birtakm insanlarn sessizce fledii Anlalmaz konumalar, glmeleri, ne dedii Kimse izemez kalabaln bir net resmini ekil deitirir yle bir rzgr esti mi Bazan uzadka uzar elde kalr kuyruu Kalabalklar hiliin sancsz dourduu...

CHANNMA
Evrenin taraasndan anaforuna kaplrm korkusuyla es geiyordum ak, ayaklarma doland

Halim YAZICI DYALEKTK

ayn sularda ykanan su samuru gibiyim deimiyor ne yapsam mrm sabahlar itiim gnein rengi sokak talar dudaklarnn kvrm denizin deimiyor ne desem her akam kan gecemin aykr mdr nedir doann tarihi tarihine hlimin bouna m gitti koynumda beslediim fndk faresinin gzlerine ektiim srmesi iirimin hi mi yaanmam oldu imdi kulana fsldadm pikaplarda evirdiim sesi plaklarmn imdi ben hi mahcup olmaz mym yaadklarma yaamadklarma, yaayacaklarma kar imdi ben ne diyeceim.
Yayn Ynetmeni

Soner DEMRBA OKLUK

lk Tamere.. iindeki kularn okluundan geliyorum su dibini bulan beklemelerden dal aan yelin kumundan geliyorum glgesine yryen aacn yaprandan ekimli bir fiilin ayak bast otlardan geliyorum iine alan / kapanan kapnn hecesinden ryasnda uyuyan bulutun lekesinden geliyorum gln dokusuna den yamur damlasndan gecesi uzun gn arsndan geliyorum knyesi iir bir defterin cmlesinden iindeki kularn okluundan

: Ramis Dara (Mollagrani Mah. Teker Sok. Katk Pay : 25 TL No: 8, Zemin Kat, Osmangazi-BURSA) Posta eki : Ramis Dara adna alm 6025702 Yayn Danmanlar : hsan ren, Gltekin Emre, numaral hesap Serdar nver, Nahit Kayaba. Banka hesab : Ramis Dara adna Finansbank Fomara Sahibi ve Yaz leri Mdr : Tlay Elal Mu (Bar Mah. Adalet Sok. ubesindeki Adaletkent Sitesi H Bl. D: 3 Nilfer BURSA) 21329696 numaral hesap Yazma Adresi : Ramis Dara PK 68 16361 Ulucami BURSA Bask : Akn Erim Matb. Hocalizde Cad. 7/27 Yayn Tr : Yaygn sreli yayn. ISSN 1305 7685 Setba - BURSA E- Posta : akatalpa@hotmail.com _________________________________________________________________________________________________________________________________ Ocak 2000de Bursada Ramis Dara, Melih Elal, Serdar nver, Ali zelebi ve arkadalar tarafndan kurulan iir ve eletiri arlkl aylk edebiyat dergisi Akatalpa (www.akatalpa.com), air ve yazarlarnn baladklar telifler, hsan renin ve baka baz iir dostlarnn srekli katksyla yaymlanmaktadr.

24