Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

GII THIU CU CHUYN HOA TI COLOMBIA Dch t cun Plowing the Sea Nurturing the Hidden Sources of Growth in the Developing World ca hai tc gi Michael Fairbank v Stace Lindsay, Nh xut bn Trng Qun tr Kinh doanh Harvard xut bn nm 1997. Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright c nh xut bn cho php dch v s dng. Ti sao cc nc ang pht trin li gp nhiu kh khn trong vic to ra ca ci vt cht cho a s cng dn ca h nh vy? Chng ti kt lun rng l do chnh l do phng thc cnh tranh truyn thng ca h sai lm. Cc nh lnh o ca cc nc ang pht trin phi tm ra nhng hnh thc cnh tranh mi trong nn kinh t ton cu hin nay. Nhng trc khi c th p dng cc phng thc mi, chng ta phi hiu r nhng hn ch ca cc phng thc c. C th tm hiu cc hn ch ny qua cu chuyn v ngnh xut khu hoa ti ca Colombia - mt ngnh cng nghip c l tr nn c u tin nht ti cc nc vng Andes. Cu chuyn ny cho thy cc m hnh c th c v gi thit v hnh ng. Cc m hnh ny c th thy lp i lp li trong cc ngnh xut khu mt thi huy hong v nay ang xung dc. Cc gi thit tng c hoan nghnh trong nn kinh t c, nhng li ang t tht bi trong nn kinh t mi. Nhng gi thit ny lm cho nhiu c hi pht trin b b l v to iu kin pht sinh cc m hnh cnh tranh cn phi c ph b, chng ta nhn thc c tim nng to ln ca cc nc ang pht trin.

Tm kim thin ng El Dorado Edgar Wells l mt ngi giu tng. L mt nh doanh nghip xut thn t lng yu thch trng hoa, ng v gia nh tr v Colombia sau 20 nm sng nc ngoi vi d nh bin qu hng mnh thnh ngun cung cp nhng loi hoa tt nht Chu M. Thi , M l ni duy nht Ty bn cu c cc nh trng hoa cht lng cao. Nm 1950, doanh thu hoa ct cung ca cc nh trng hoa M l 220 triu USD, trong 68% l bn sang khu vc ng bc M, nht l vng Boston, Philadelphia, v New York. 70% tng s cc nh trng hoa - thng l cc doanh nghip gia nh c nh cng nm khu vc ng bc. Do cc hn ch v giao thng hi v bn cht d ho
M. Fairbanks & S. Lindsay 1 Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

ca hoa, cc nh trng hoa trong vng ch yu cnh tranh vi nhau, khng cn bit n ngi sn xut hay tiu dng ti cc ni khc trong nc cng nh ngoi nc. Nhng cc thay i to ln n. Trong thp nin 1960, s pht trin cc trang tri ln v cc tin b trong giao thng bin i hn th trng Bc M giu c. Trong nhiu nm, hoa ca cc nh vn vng ng bc tng i ti hn nn bao gi cng c gi hn so vi cc nh vn pha ty v pha nam. Nhng ri n thi hong kim ca my bay phn lc. Cc chuyn bay thng mi theo lch trnh u n xa s u th ca cc nh vn vng ng bc. Vn ti ng khng cng vi vn ti mt t bng xe c my lnh cho php chuyn hoa ti ct cung n bt c a im no M ch trong vng vi gi. Cc tay chi mi bt u vo cuc. Cc nh vn c th di chuyn n cc vng nng thn min ty, ni c chi ph sn xut thp hn, nht l chi ph nhn cng. T h nh bi cc nh vn pha ng bc, mc d chi ph vn chuyn t min ty vn cn cao hn. Nm 1968, hn 2/3 hoa ti ca M c trng ti hai bang California v Colorado. Nm 1975, B Nng nghip M cho bit 25% nh vn M sn xut 75% tng sn lng hoa ti ct cung ca M. Cc nng tri min ty, vi chi ph thp v quy m ln, c bit l gi nhn cng ct hoa rt r, khin cho nhiu nh vn pha ng nc M phi ng ca. ng Edgar Wells khng qun cc bi hc v nhng thay i trn th trng M. Tuy khng phi l chuyn vin trong lnh vc trng hoa hng lot trn quy m ln nhng Wells bit rng Colombia c kh nng cung cp cho cc nh bun hoa ti nhng li th tng t nh khu vc min ty nc M, thm ch hn na. Vng ng c Bogota ng bng xung quanh th ca Colombia - l mt trong nhng khu vc c kh hu thun li nht trng hoa trn ton b ty bn cu. Vng ng c ny c nhit iu ha n nh quanh nm, ban ngy ko di 12 ting ng h y nh nng mt tri v t ai cc k mu m. Cc iu kin t nhin ny thun li n ni nhiu nm sau cc nh vn trng hoa y cn nhc li: "Thi trc, ch cn cm mt cy cc xung t, rc ht ging xung quanh, nh nc bt ln mt t, v ph nylng ln trn, th l hoa mc ln ngay." chnh l nhng g m Wells v nhng nh trng hoa khc thi lm. Quanh nm, cc loi hoa cht lng cao mc ti tt trong nhng thng n gin lm bng g v nha ti khu vc ng c Bogota. Khng ch trng rt d dng m thu hoch cng
M. Fairbanks & S. Lindsay 2 Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

khng tn km. Lng tr cho mt nhn cng nng nghip ngi Colombia ch khong hn na la M mt ngy. Nm 1966, mc lng ny tng ln mt cht thnh 0,8USD - vn cn rt thp so vi mc lng ca nhn cng M. Sau nhiu nm tm ti p dng cc k thut trng hoa ca M, Wells v cc nhn vin thuyt phc c mt nh bun s hoa ngi M mua th hoa ca mnh. Ngy 18/10/1965, l hoa ti u tin ca h c vn chuyn i M. Tuy nhin, lc khng ch c Wells nhn thy c tim nng ca Colombia trong ngnh trng hoa ti xut khu. Cng nm , khi chuyn hng u tin ca Wells ln ng i M, mt s nghin cu ca trng i hc Chicago cng cho thy kh hu ti khu vc ng c Bogota rt thch hp vi hoa cm chng. Nm 1969, mt nhm 4 ngi M, trong c mt nh vn California, mi ngi u t 25,000 USD thit lp mt cng ty i tin phong trong vic xut khu hoa t Colombia. Cng ty mang tn Floramerica v khi u kinh doanh bng vic xut khu hoa cm chng v hoa cc cc loi hoa ti lu v khng i hi k thut trng ta, x l v vn chuyn phc tp. Sau cng ty nhanh chng thm vo hoa hng - vn yu t hn v i hi phi c trng ta, x l v vn chuyn t m kh khn hn. Floramerica xut khu vo M khong 400,000 USD hoa cm chng nm 1970 v gn 2 triu USD vo nm 1972. Nm 1986, doanh s bn hng nm ca cng ty ln n gn 50 triu USD v tr thnh mt trong nhng cng ty xut khu hoa ti ct cung ln trn th gii. Cc cng ty Colombia khc nhanh chng bt chc phng thc sn xut v tip th ca Floramerica ng thi tuyn dng cc nhn vin ca Floramerica sang lm cho h. Cc cng ty ang pht trin ny tn dng c u th v canh tc di v chi ph nhn cng r ca Colombia to ra 31% u th v chi ph cnh tranh so vi cc nh vn M, mc d tnh c chi ph vn chuyn kh cao. T nm 1966 n 1978, hoa ti ct cung ca Colombia xut khu vo M tng t 1% ln 89.6% trong tng sn lng nhp khu hoa ti ca M. Mt cuc nghin cu do chnh ph Colombia tin hnh nm 1971 c lng rng cc nh vn Colombia xut khu hoa ti vo M theo thang gi bn ti M c th kim c mc li nhun cao n 57% doanh thu. T l li nhun ny cho php cc nh u t thi c th nhn c li sut cao n 600% vn u t. Edgar Wells so snh nn cng ngh trng hoa ti lc vi ngun vng huyn thoi m thc dn Ty Ban Nha tm thy Colombia

M. Fairbanks & S. Lindsay

Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

ngy xa: "400 nm sau, kho tng thc s ca thin ng El Dorado c khm ph... mt ngun ca ci v tn cho mi cng dn Colombia..." M hnh: Qu ph thuc vo cc yu t sn xut cn bn Cc nh sn xut ni a gi thit rng cc li th v ti nguyn thin nhin v chi ph nhn cng r s gip h t c v tr dn u trong cc th trng xut khu, v do h khng to ra nhng iu kin thun li sng to. im tp kt Miami: Hon chnh chui gi tr xut khu Phn khch vi cc kt qu kh quan ban u, cc nh vn Colombia tm cch pht huy nhng thnh cng bc u ny. Nhng h nhanh chng nhn ra rng tuy c li th ng k v chi ph nhng mun xut khu vo M t tim nng ti a, h phi vt qua hai th thch: tm ra phng thc phn phi hiu qu cho sn phm, v tm cch m rng phm vi khch hng tiu th. H s kp thi tm ra nhng phng thc mi thc hin hai mc tiu ny. Cc gii php ca h to iu kin cho bc tng trng vt bc lc y nhng ng thi cng gieo rc mm mng ca nhng rc ri cho ngnh trng ta v kinh doanh hoa ti trong tng lai. Th thch u tin m ngi trng hoa Colombia phi i din - phn phi sn phm hoa ti vo th trng M nhanh chng v hiu qu - l mt tr ngi kh vt. H thng c s h tng giao thng vn ti ni a ca Colombia rt yu km v kh c trin vng ci thin nhiu. ng s cht lng xu, khng c cng ty vn ti ng b no cung cp xe ti c thit b lm lnh, kho bi sn bay bc d hng ha km hiu qu v nng bc, lm nh hng mc ti ca hoa. Hn na, cho n thp nin 1990, phi trng Bogota ch c mt ng bng, dn n vic cc chuyn bay thng b tr hon v hoa ti b ho tn, nht l trong dp L Tnh yu quan trng. M hnh: Yu km trong hp tc gia cc cng ty vi nhau Cc ngnh ngh c lin quan v phc v cho ngnh ngh ang xt, chng hn giao thng vn ti, lin kt qu yu km lm nh hng tiu cc nghim trng n cc doanh nghip ti cc nc ang pht trin. Ngnh sn xut hoa ti Colombia thuyt phc Avianca - hng hng khng quc gia Colombia - v nhiu cng ty vn ti Colombia khc cung cp cho h dch v vn ti

M. Fairbanks & S. Lindsay

Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

c bit, hoa ti xut khu vo M c vn chuyn cn thn v c trch nhim hn, ban u l trong cc khoang hnh l ca cc my bay dn dng v sau l trn cc my bay vn ti chuyn dng. Nhng lc , mng li thng tin vin thng yu km v vic thiu cc n lc tip th trc tip trn th trng M hn ch kh nng ca Colombia trong vic iu phi ng i ca hoa ti t Bogota n cc a im khc nhau trn khp nc M. Nu Colombia khng khc phc c kh khn ny th h khng th no duy tr c u th ca mnh trn t M. Cc nh vn Colombia i ph vi th thch ny bng cch tin phong xy dng mt h thng tip nhn v phn phi hoa ti kh cng phu ti Miami. Thng qua hip hi ngnh hoa ti Asocoflores, cc nh sn xut hoa Colombia thnh lp mt cng ty x l phn phi hoa chung, gi l Transcold. Cng ty ny chu trch nhim bc d hoa ti vo cc kho tr lnh, chun b sn sng cho vic hon tt th tc hi quan v sau vn chuyn bng xe ti n cho cc nh bun s, ni hoa ti s c phn phi li cho cc nh bn l. Dn dn, mt h thng phc tp cc n v phn phi trung gian hnh thnh p ng vic a ngun cung hoa ti t Colombia n vi ngun cu hoa ti ca cc nh bun s khp ni trn t M. Trung tm phn phi ti Miami cho php cc nh xut khu Colombia c mt im tp kt cn thit thm nhp vo th trng M. Trung tm tp kt hoa ti Miami ra i gp phn to iu kin cho s xut hin nhiu khch hng mi hn v kh tnh hn dc theo cc tuyn ng vn chuyn. Quy m ln hn gip h thp chi ph vn chuyn ca hoa ti n t Colombia so vi hoa ti n t b bin pha ty nc M. Nhiu cng ty xut khu hoa ti Colombia, trong c c Floramerica, thit lp cc cng ty nhp khu v phn phi hoa ti thuc quyn s hu ca h Miami, cho php h xa b cc n v phn phi trung gian v nh , c phm vi chi phi trc tip hn trong vic tip th cc sn phm hoa ca h. Vt qua c th thch trong cng on phn phi, sn lng xut khu hoa ti ca Colombia tng vt v cc nh vn Bogota tr thnh i th cnh tranh ng gm ca cc nh vn M ngay trn th trng M. Cc th trng mi Tng cng c hiu qu ca cc knh phn phi hin hu, cc nh sn xut Colombia bt u ng u vi tr ngi th hai - m rng phm vi khch hng thng qua cc knh phn phi mi. Cho n thi im ny, hu ht cc u mi bn l hoa ti ti M l cc ca hng hoa nh. Vn quen thuc vi mc gi cao ca cc nh
M. Fairbanks & S. Lindsay 5 Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

trng hoa ca M cng nh sn lng v cht lng hoa ti dao ng mnh theo ma v, cc ca hng hoa thng bn cc loi hoa ti m h phi chm sc lu tr c bit cn thn vi gi rt cao. Ngi tiu dng M do quen ngh rng hoa ti l mt mt hng xa x ch c bn nhng ca hng c bit. Theo quan im ca cc nh vn Colombia, nhn thc ca ngi tiu dng M gp phn hn ch mc tng trng tiu dng hoa ti ni chung. Nhng gii hn nh vy phi c ph b bng cch tp trung tn cng ngi tiu dng thng qua cc knh phn phi mi - cng chnh l hnh ng m cc nh vn Colombia tin hnh. Hoa ti Colombia cht lng cao, gi r v cung cp quanh nm hon ton bin i phng thc tip th v phn phi cc loi hoa ti ni chung trn th trng M. Ngun cung cp n nh v gi c phi chng gp phn h thp chi ph cho cc ca hng bn l hoa ti v gim thiu cc ri ro do vic lu tr nhiu hoa ti mt lc. iu ny c ngha l nhng u mi bn l hoa ti tim nng khc, chng hn nh cc siu th, c th c khai thc v khng cn phi da vo u th truyn thng ca cc ca hng hoa ti na. Ngoi ra, quy m sn xut Colombia cng vi vic cc nh vn sn sng kt hoa thnh b ti cc nng tri Colombia hay ti Miami khin cho cc siu th khng ngn ngi g m khng cho hoa ti Colombia mt c hi. Cc nh vn Colombia lm ng nhng iu m h cn phi lm, ngha l kch cu thng qua vic gia tng cc knh phn phi mi - thng qua cc knh ny ngi tiu dng M c th mua hoa ti mt cch d dng hn. Bng vic lm cho hoa ti gi c phi chng c mt ti th trng M qua cc knh phn phi khc nhau, Colombia gia tng mc cu v hoa ti ct cung ca th trng M, v bng vic qung co rng ri, h lm cho mc cu ny cng ngy cng tng, chuyn i nhn thc v hoa ti t mt mt hng xa x phm thnh mt hng ha thng dng trong tm vi ca i a s dn M. Hoa ti tr thnh mt mt hng ph bin nhiu siu th, ca hng v trung tm mua sm. Chng hn, nm 1977, ch c 13% cc siu th c bn hoa ti, nhng n nm 1986, t l ny tng n 86%. Phn ng ca ngi tiu dng ni chung rt tch cc. T nm 1978 n 1988, tng mc tiu th hoa ti ca M tng hn 300%, t 227.5 triu USD n 713.6 triu USD. Sn lng hoa ti nhp khu t Colombia tng trung bnh 21% mt nm, t 22.6 triu USD ln 175.6 triu USD.

M. Fairbanks & S. Lindsay

Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

Cc nh sn xut hoa ti Colombia pht hin ra mt phn khc th trng rt hp dn ch yu da vo mc gi thp v cht lng chp nhn c, hp dn nhng ngi tiu dng i mua sm m khng d nh trc ti cc a im mua nhu yu phm ph bin ca dn M. H p ng c nhu cu tim n t trc n nay v nhanh chng hc c cch iu chnh cc li th t nhin ca h vi nhng g ngi tiu dng i hi. Tuy nhin nh chng ti s trnh by di y, cc nh vn Colombia lc by gi khng quan tm n hai yu t: phn khc th trng m h khm ph ra c d dng thm nhp hay khng v mi quan h ngi sn xut - ngi tiu dng linh hot n mc no. Cc nh sn xut hoa y p ng v tm kim c mc cu hin hu nhng h khng bit cch to ra mt ngun cu tinh t hn trong i b phn ngi tiu dng thng qua vic gio dc ngi tiu dng v gi tr ca hoa ti do h cung cp. M hnh: Km hiu bit v khch hng Cc doanh nghip thng thin v vic sn xut hng ha v sau tm kim th trng tiu th hng ha. Cc n lc tm hiu nhu cu ca ngi mua trc khi y hng ho vo tay ca ngi mua khc thng b xem nh. Ngoi ra, t khi c s tm hiu ngha chin lc khi la chn phn khc th trng tiu dng phc v. Chnh ph Phn ln thnh cng ban u ca cng nghip sn xut hoa ti Colombia l do cng sc ca cc nh vn trn ng c Bogota v cc i tc linh hot ca h ti Miami. Tuy nhin cc nh tin phong ca cng nghip hoa ti cng c hng nhiu li th t cc thay i v chnh sch xut khu ca chnh ph Colombia, din ra cng lc vi thi k tng trng mnh m nht ca ngnh sn xut hoa ti. T nm 1967 n 1973, chnh ph tin hnh nhng hnh ng nhm ci thin mi trng phn-xut-khu ni chung ca kinh t Colombia, h gi ng tin peso (vn ang c nh gi cao hn thc t), gim nh cc hn ch nhp khu vn gy sc p v lm pht ln ng peso, v thit lp h thng iu chnh t gi c kim sot nhm ngn chn vic ti din s tng gi ng peso. Kt qu l t gi hi oi thc tng i n nh trong sut nm 1972. Ngoi vic thay i chnh sch ngoi hi, chnh ph cn p dng nhiu bin php khuyn khch xut khu. u tin l vic a ra mt giy php xut khu mi, Certificado de Abono Tributario (CAT) vi mc hon thu rng ri hn t trc n
M. Fairbanks & S. Lindsay 7 Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

nay cho nhng mt hng khng phi l sn phm xut khu truyn thng, bao gm c hoa ti ct cung. Th hai, mt c quan xc tin v qu h tr xut khu c thnh lp, PROEXPO, cung cp cc dch v xc tin thng mi nh t chc hi ch v tin hnh nghin cu th trng, h tr cho vay "vn lu ng" (v i khi vay di hn). Th ba, k hoch Vallejo cho php nhp khu min thu cc yu t u vo phc v xut khu. Cc chnh sch ny to iu kin cho mc tng trng vt bc trong cc lnh vc xut khu khng phi l truyn thng. Trong sut giai on pht trin xut khu 1967 1974, sn lng xut khu cc mt hng phi truyn thng tng 500%, so vi t l tng ch c 86% ca cc mt hng truyn thng. Sn lng hoa ti xut khu trong cng thi k tng t gn 100,000 USD ln 16.5 triu USD. p lc mi ng thi vi vic sn lng xut khu hoa ti t mc k lc, cc nh vn trng hoa Bogota cng bt u cm thy nhng p lc mi. Ging nh nhng ngi hng trong bi kch Hy Lp, cc nh vn Colombia nhn ra rng thnh cng ca h cng chnh l nguyn do dit vong ca chnh h. Hin nay, cc nh vn Colombia cm thy nhng ngy m li nhun n vi h d dng qua xa vi. Mt ngi trng hoa Colombia ni: "By gi chng ti ang c gng ht sc ch c th sng st." Ti sao mi vic c th thay i nhanh chng n nh th? Vn u tin chnh l quyn chi phi cng lc cng mnh m ca nhng ngi kim sot h thng knh phn phi. Thnh cng em li ca ci cho cc nh vn Bogota, nhng cng ng thi gia tng mc li nhun ca cc n v trung gian phn phi Miami. Thc t l cc nh vn Bogota no a dng ha cc chc nng ca mnh (vertically intergrated) bng cch mua quyn s hu cc n v trung gian ti Miami ngy cng nhn ra tm quan trng ca tiu im ny trong vic xy dng quan h vi khch hng v tin hnh thu thp thng tin th trng. Dn dn h tm cch cng c quyn lc ca mnh bng cch mc c ro rit (hay ni cch khc l li dng) vi nhiu nh vn Colombia quy m nh v khng a dng ho chc nng, vn rt cn cc dch v trung gian. H cng tm cch d phng cc ri ro ca mnh trong mt th trng vn c mc cu dao ng nhiu theo ma v v do mc gi cng dao ng theo.

M. Fairbanks & S. Lindsay

Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

Cc n v trung gian t c c hai mc ch . u tin h ch chp nhn phn phi hoa ti ca bn th ba theo hnh thc k gi. iu c ngha l bn th ba khng bao gi c nhn n t hng theo gi c nh. Cc n v trung gian ch mua hoa ti ca cc nng tri khc khi ngun hoa ti ca chnh h khng cung cp cho th trng, v khi h s c hng 15% doanh s bn hoa ti do bn th ba cung cp v hon ton khng chu trch nhim g nu nh hoa khng bn c. Hn na, d phng vic gi bn b gim, cc n v trung gian ny thit lp mt h thng "thu ph theo hp hoa". i vi mi hp hoa h phn phi, h s thu ph 12 USD cho d hoa c bn vi gi bao nhiu i na. H thng ny s c li cho c bn trng hoa ln bn trung gian phn phi hoa nu tnh hnh sn xut ang pht trin v gi c n nh mnh. Nhng trong tnh hnh sn lng cung cao v gi ang gim th ch c bn trung gian phn phi hoa l hng li. Do hng tp trung chin lc ca cc nh vn trng hoa Columbia ch trng mt s loi hoa nht nh, mc a dng hn ch th cung vt cu cng lc cng c kh nng xy ra. Vin cnh ny kim ch gi bn hoa ti v nh hng tiu cc ln cu trc ngnh trng hoa - nhng trc mt khng nh hng g n cc n v trung gian phn phi hoa. M hnh: Tht bi trong vic m rng knh phn phi tip cn ngi tiu dng Nhiu doanh nghip qu ph thuc vo cc n v trung gian phn phi. Nhng n v ny c qu nhiu quyn chi phi i vi doanh nghip v cn tr cc doanh nghip tm hiu v thc t th trng. Nhng doanh nghip no thc hin vic m rng knh phn phi tip cn ngi tiu dng th li c khuynh hng thit lp nhng c ch pht huy li nhun ngn hn v khng ti kim tra v ti thit lp c ngun li th cnh tranh ca h. Cc nh sn xut M bo hiu mt thay i quan trng Dng nhp khu o t t Colombia trong thp nin 1970 to ra phn ng phng v. Nm 1977, cc nh vn trng hoa M i hi chnh ph gim sn lng hoa ti ct cung nhp khu, cho d quc gia xut khu c vi phm lut ph gi hay khng. Nm 1979, mt yu sch khc tip tc c trnh, i hi hn ch mc nhp khu hoa hng. Tuy cc yu sch ny khng cp n mt quc gia xut khu c th, nhng r rng nhng hnh ng ny nhm tn cng Colombia, vo thi im ang chim 89% tng sn lng hoa hng nhp khu vo M.

M. Fairbanks & S. Lindsay

Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

Cui cng th c hai yu sch u b bc b. Chnh ph M kt lun rng nhng kh khn m cc nh vn trng hoa M gp phi phn ln l do nh hng cuc suy thoi kinh t do khng hong gi du ha 1973 - 1974, v rng bn cht ca ngnh trng hoa hon ton khng c vn g rc ri, v vic nhp khu hoa ti khng gy ra bt c nh hng tiu cc nghim trng hay bt cng no. Nhng cc yu sch ca nh vn trng hoa M khin cho cc nh vn Colombia v cc i tc phn phi ca h ti Miami lin kt vi nhau thnh mt mt trn thng nht. Chnh iu ny bo hiu mt thay i ln trong vai tr ca hip hi ngnh hoa ti Asocoflores. Hip hi ngnh hoa ti ban u c thnh lp nhm mc ch h tr cho cc thnh vin thng qua cc hot ng nh nghin cu th trng M, lin kt cng c ngun cung cp, nghin cu nng nghip v sinh hc. Bt u t cuc ng trn th trng cui thp nin 1970, Asocoflores chuyn sang hot ng nh mt c quan iu phi cc ngun lc i ph li cc n lc bo h th trng ni a ca cc nh trng hoa M. Mt trong cc n lc ca Asocoflores l vic sng lp y ban Hoa ti Colombia, ng vai tr lnh o trong vic iu phi cc hot ng vn ng v qung co cho cc nh vn trng hoa Colombia ti M. Sau Asocoflores tp trung vo cc tr ngi m cc nh vn phi i din ti Colombia. Quyt nh rt khi cc hot ng cnh tranh trn th trng M v tp trung vo cc vn ti Colombia ca hip hi ny nh du mt ct mc khng ni bt nhng rt quan trng trong lch s ngnh trng hoa ti ca Colombia. Gia vic tp trung cc li th cnh tranh vo th trng mi v s bo h ca chnh ph kt hp vi vn ng, cc nh trng hoa Colombia la chn s bo h v vn ng. T bt u hnh thnh mt m hnh trong hip hi ca ngnh c xem nh ng vai tr vn ng chnh ph Colombia gy hn vi chnh ph M, vn bo v quyn li ca cc nh vn trng hoa M. Hip hi ny cng tin hnh vn ng chnh ph Colombia nhn c nhng u i nh chi ph u vo thp hn, trong c chi ph nhn cng v trang thit b my mc nhp khu, v cc chnh sch kinh t v m c li hn, chng hn nh vic gim gi ng ni t lm cho hoa ti t Colombia r hn i vi ngi tiu dng M. M hnh: Ch ngha gia trng

M. Fairbanks & S. Lindsay

10

Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

Chnh ph cm thy c trch nhim nhiu hn mc cn thit i vi thnh cng ca mt ngnh kinh t, nhng lch s chng minh rng chnh sch ny khng c hiu qu trong vic to ra cc li th bn vng. Cc doanh nghip khng cm thy c trch nhim i vi tng lai ca chnh mnh. Do quen vi vic thiu p lc cnh tranh thc t cng nh quen c chnh ph h tr, doanh nghip bt u da vo nhng li th khng c o v d b doanh nghip khc bt chc. Cung vt cu l l tt nhin Tuy cc nh trng hoa M khng t c nhng bin php bo h nh mong mun chng li ngun hoa t Colombia, nhng cc nh trng hoa Colombia bt u nhn ra k th ang n gn v k th chnh l bn thn h. Tn dng iu kin canh tc tuyt ho v chi ph nhn cng r mt ca quc gia lng ging Ecuador, cc nh u t Colombia gp phn gia tng din tch trng hoa y t 50 hecta vo u thp nin 1980 ln 500 hecta vo u thp nin 1990 v 800 hecta vo nm 1996. Ngoi ra, nhu cu vn tng i thp v vic tip cn cc k thut cn thit d dng cng hp dn nhiu nh vn trng hoa Colombia m rng sn xut sang Ecuador. Mc cu ca th trng M khng tng tng ng vi tc tng trng sn xut qu nhanh. Hu qu l gi bn bt u gim. T nm 1980 n 1990, gi trung bnh thc t ca mt gi hoa ti gim t 18.88 xung 15.96 USD. Cc siu th - knh phn phi gi thp chim th phn ngy cng tng trong tng doanh s hoa ti bn ra - cng gp phn vo vic gim gi bn. Ngoi ra, nhng c ch thu ph nhm bo v quyn li ca cc n v phn phi trung gian ti Miami cng bt u lm gi bn cng gim nhiu hn. Cc n v phn phi trung gian lo lng v s lng hoa ti khng bn c ho dn trong cc kho tr v buc phi nh gi theo nhu cu th trng, trong mt s trng hp mc gi a ra bng hoc thm ch thp hn c chi ph sn xut. Mc d iu ny c ngha l c n v trung gian v nh trng hoa hu nh khng kim c li nhun t vic bn hoa nhng n v trung gian vn thu mc ph c nh "theo hp hoa". u thp nin 1990, li nhun thun ca cc n v phn phi trung gian gim xung thp hn 10% v li nhun ca cc nh vn Colombia th hon ton bc hi. i vi cc nh vn c c s phn phi hoa Miami, y l vn au u, cn i vi cc nh vn cha c trm phn phi th y l mi nguy him cht ngi.

M. Fairbanks & S. Lindsay

11

Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

Vic thiu thng tin v nh v chi ph tng i ca cc nh sn xut trong th trng Colombia v nc ngoi tr thnh vn cn kh gii quyt. Ngoi Ecuador, cc nc khc nh Mexico cng gia tng din tch sn xut hoa trong nh knh t 100 hecta nm 1982 ln 750 hecta nm 1992. Tuy vn c xem l i th cnh tranh ch chuyn xut khu hoa ti cht lng thp sang cc th trng khc nhng cc nh vn Mexico ci thin cht lng sn phm v d nh chuyn ch hoa ti ca h bng ng b trc tip sang M. nh v gi thnh ca h hin nay u? nh v gi thnh v k hoch pht trin ca h trong tng lai ra sao? Nhng cu hi tng t tr nn cc k nghim trng. M hnh: Thiu kin thc v v tr tng i Cc doanh nghip v chnh ph hoc khng hiu, hoc khng lng ht v tr tng i ca h so vi cc doanh nghip cng ty hoc chnh ph khc cnh tranh vi h. Vn hnh m khng c nhng kin thc nh vy khin cho cc doanh nghip cng ty khng th nh hnh tng lai ca ngnh kinh doanh ca h. Nn kinh t m ca Nh vy l cc nh vn trng hoa v cc n v trung gian phn phi hoa ca Colombia gp rc ri do b kt trong mt h thng c ng lc qu mnh. Th trng M ri vo tnh trng cung vt qu cu, phm vi cc sn phm hoa ti do h cung cp khng a dng, hoa ti ngy cng tr thnh hng ha ph thng, v n u thp nin 1990 th mc li nhun ca h c nguy c tr thnh s m. Lc by gi liu cc nh vn trng hoa Colombia c th trng i bin php h tr no t pha chnh ph Colombia khng? Th nhng phi ni rng chnh ph Colombia khng t thi g cc nh vn trng hoa Colombia c th hy vng nhiu vo vic chnh ph c sn sng v c kh nng gip h hay khng. Lch s quan h gia chnh ph v ngnh trng hoa rt khng n nh. T 1973 n 1982, chnh ph tin hnh nhiu bin php lt ngc li khuynh hng ng h xut khu ca mi trng kinh t Colombia. ngn chn lm pht ngy cng tng, chnh ph gim t l gim gi ng peso t gi hi oi thc gia tng lin tc t 1975 n 1981. Nm 1978, t l ny gim xung thp hn mc nm 1967. Tr cp theo chng trnh CAT gim v nm 1982 cc quy nh hn ch nhp khu sit cht hn i ph vi cc vn mt cn bng v kinh t v m.
M. Fairbanks & S. Lindsay 12 Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

Tuy nhin cc nh vn trng hoa vn c th gia tng xut khu trong giai on ny. Trong khi nhm cc lnh vc xut khu khng phi truyn thng ch gia tng tng qut 2% mt nm th sn lng xut khu hoa ti ct cung tng 17%, nh c s h tr ca h thng phn phi v tip th ti Miami. Nm 1984, khi chnh ph quay ngc li gim gi ng peso o t v gim nh hn ch nhp khu, ngnh trng hoa ti li tng doanh thu xut khu vi tc trung bnh 20% mt nm. Nhn chung lc by gi ngnh trng hoa ti t mnh phc hi khng cn c s h tr c th ca chnh ph v tip tc pht trin cho d khng c cc chnh sch thun li t pha chnh ph. Sau khi chnh ph quyt nh h tr xut khu, th nhng g chnh ph c th gip cho cc nh vng trng hoa Bogota khng bit c gim thiu nhng kh khn v mt chin lc m ngnh trng hoa ang phi i din khng. Chnh ph Colombia r rng l bt lc trong vic tr a li nhng i hi bo h cng lc cng tng ca cc nh trng hoa M. T thng 5 nm 1986, cc nh vn M bt u trnh hng lot cc kin ngh yu cu chnh ph M bo h trong cc phn khc th trng phn hoa ti b sn phm nhp khu cnh tranh d di nht. Nu ln 10 quc gia xut khu hoa ti trong c Colombia, Ecuador v H Lan, cc nh vn trng hoa M tm cch phng v chng li 98% tng s hoa ti nhp khu vo M, vn n t cc nc ny. Nhng i hi ny tht ra rt v l v nhng yu cu tng t b bc b vo thp nin 1970. Tuy nhin trong tnh hnh thng mi c s qun l ca chnh ph vo thp nin 1980, kh nhiu yu sch c chp thun ti M. Nhng phn ng ca chnh ph Colombia khng c tc dng g trong vic ngn cn chnh ph M p dng mc thu pht c hiu lc t thi im trc (retroactive penalty duties) v cc mc hn ch thng mi chng li vic nhp khu t Colombia cng nh cc nc khc. Thc s th cc loi thu v cc mc hn ch ny khng nng n (tuy chi ph qun l v php lut ng k) nhng Asocoflores v cc nh vn trng hoa Bogota cm thy rng chnh ph Colombia khng h tr h khi cn thit. V cm gic b b ri cng lc cng t hn. Nm 1989, Tng thng Barco khai trin chng trnh Apertura chuyn tip nn kinh t Columbia sang giai on t do thng mi, nhm ti lp s cn bng kinh t v m ti Columbia v dn n vic tng trng bn vng. Chnh ph ca ng gim t l gim gi ng peso. iu ny cng vi t l lm pht khin cho ng tin peso c ti nh gi v gy ra s gia tng chi ph i vi cc nh vn Colombia trong mt th trng m sn lng cung hoa ti vt xa mc cu. l git nc cui cng lm trn ly nc y.
M. Fairbanks & S. Lindsay 13 Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

Cng thng gia tng Cc nh vn Bogota lin kt vi nhau thng qua hip hi ngh nghip ca mnh Asocoflores v by t kin phn i ngy cng quyt lit i vi chnh ph. Theo quan im ca h, chnh ph khng nhng khng thng cm vi nhng kh khn h ang gp phi m thc s cn c tnh gy nh hng tiu cc cho h bng cch thao tng ng peso mt cch v ti v. S dng ting ni ca bo ch, Asocoflores bt u buc ti chnh ph l c hnh vi "phn cnh tranh". Cuc chin bt u. Bc tc v nhng li buc ti ca Asocoflores, B trng Ngoi thng Colombia ch trch ngnh trng hoa ti "li bing" khi phi i din vi cnh tranh ton cu. C l nn tham kho mt s cu tr li phn bc ca ng trnh by trong mt hi ngh v t do thng mi gia M v cc nc vng Andes vo thng 6/1993. Trong mt th gii ngy cng cnh tranh khc nghit hn, ai ng qun th s b cun tri. Tuy ngnh trng hoa hng nhiu u i t Hip nh u i thng mi dnh cho cc nc vng Andes hn bt k ngnh sn xut kinh doanh no khc, nhng nu cc nh trng hoa Colombia khng chuyn ng th trong vng 5 nm na h s bin mt. Ngnh trng hoa pht trin trn c s cc li th tng i t nhin nh nh nng, v tr a l, v nhn cng r. Vi nhng li th ny h t c v tr th hai th gii v xut khu. Tuy nhin cng nh trong bt k mt qu trnh pht trin linh hot no, hin nay nhng li th ny tr thnh khng v nu cc nh vn vn cho rng nhng li th ny l hon chnh th h c nguy c ngc nhin v iu ny... Chng ta phi noi gng H Lan, vn hon ton khng c bt k mt li th t nhin no nh vy nhng li duy tr c v tr dn u th gii ca h. Bng cch no? Vi chin lc thng mi, phn khc th trng, ci thin phn phi, ci tin k thut. Trong khi , mc d ti rt au lng khi phi ni ln iu ny, cc nh vn Colombia ang ng qun trn chin thng. Chng hn, hin nay h ch c mt im tip cn duy nht i vi th trng M l Miami. H tp trung vo Florida, ni ch tiu th c 10.2% tng nhu cu tiu th hoa ti ca nc M. Ti hon ton hiu rng chnh ph phi c gng nhiu hn nhm ci thin c s h tng ca phi trng, ng s v h thng vin thng v rng phi trnh khng bin ng t gi xy ra quy m ln. Chng ti ang xc tin nhng
M. Fairbanks & S. Lindsay 14 Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

vic ny. Th nhng trong khi ch i th cc nh vn phi hnh ng trnh b bin thnh nn nhn ca chnh thnh cng ca h. My ngy sau ch tch Asocoflores phn pho li bng mt l th cng b rng ri trn bo ch. Tha ngi B trng, Ti trn trng nhng mnh m phn i nhng nhn nh ca ngi pht biu trong Hi ngh t do thng mi rng cc nh vn trng hoa ang ng qun trn chin thng v rng chng ti phi tch cc hn trong vic tm ra nhng phn khc th trng cha c khai thc v noi gng H Lan - t nc m theo quan im ca ngi duy tr c v tr s mt th gii n thun nh vo vic pht trin cc chin lc thng mi. u tin xin cho php ti nhc li rng v tr m Colombia t c trn th trng quc t ngy nay khng hon ton ch l kt qu ca cc iu kin t nhin thun li - cc li th m nhiu quc gia khc trn th gii cng c. Thnh cng ca Colombia c c cng l nh vo k thut sn xut m chng ti tm ti pht trin (hoa trc y ch c trng phc v mc ch thng mi ti cc quc gia c cc ma khc nhau trong nm). Thnh cng cng nh vo vic pht trin cc knh phn phi quan trng v linh hot kt hp vi cc chin lc xut khu nghim tc, trt t v hng n tng lai ca cc doanh nghip. N lc ny c s h tr ca hn 70,000 ngi Colombia lao ng cn mn v hiu qu hng ngy trng nn nhng bng hoa cht lng tuyt ho cho th gii. Khi phn tch qu trnh pht trin ca cng ngh xut khu hoa ti H Lan, tha ngi B trng, tht ng ngc nhin l cn phi ch s trng hp vic ti nh gi ng guilder vi vic mt th phn ca H Lan trn th trng Bc M. Trong trng hp hoa cc chng hn, H Lan hin nay ch chim 3% th trng Bc M, th m nm 1985 h chim n 30%. Khng cn nghi ng g na, hin nay H Lan vn l quc gia hng u th gii trong vic xut khu hoa ti. V v tr ny t c l do H Lan phc v cho cc th trng trn cng chu lc vi h, ni m thu nhp bnh qun u ngi cao khin cho cc cng dn ca chu lc ny tr thnh nhng ngi tiu dng hoa ti l tng nht trn th gii. Ngoi ra, v tr a l v cu trc giao tip gn
M. Fairbanks & S. Lindsay 15 Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

gi nhau gip cho vic vn chuyn phn phi sn phm din ra cc k nhanh chng - mt li th r rng trong vic tip th cc sn phm d h hng. Vic ti nh gi tin t chc chn l khin cho H Lan mt i tnh cnh tranh trn th trng Bc M. V vy, ti chia s nhn nh ca ngi rng nu nh chng ta khng "chuyn ng" th Colombia s bin mt khi th trng Bc M. iu c ngha l nu chnh ph khng quyt nh p dng cc chnh sch khuyn khch xut khu, xa b s chnh lch gia lm pht ni a v gim gi tin t - nm nay t l chnh lch ny ln n hn 25%. Tht l ng ngc nhin v cc nh vn xut khu hoa vn cn c th duy tr v tr hin nay ca h trn th trng th gii cho d gp bao nhiu tr ngi trong nc, trong c s thay i t gi tin t, s thiu ht cc c s h tng vin thng v phi trng, chi ph nng lng qu cao, l cha k cuc khng hong nng lng gn y. Nh ngi nu, cc quc gia khc ang pht trin ngnh trng hoa ca h vi s h tr ca chnh ph nc h - nhng chnh ph hiu c rng trn u trng quc t, khng ch c khu vc kinh t t nhn tin hnh cnh tranh, m cc quc gia cng i u vi nhau. V sau y l phc p ca ngi B trng: Ti rt quan tm, v xin th thc l hi ngc nhin, khi c l th m ng c nh gi cho ti. Ti ngc nhin l bi v r rng l cc hip hi ngh nghip hnh nh l bt kh xm phm. Chnh ph khng th cp n h, cng khng th ngh l h nn c thi tch cc hn hoc l thay i cch thc hot ng, bi v nu lm nh th th h bc bi. Vi tinh thn hp tc, ti cho rng cn phi thay i tnh trng ny. Nh ti pht biu trong bi din vn ca mnh, ti la chn v d v ngnh trng hoa trong s rt nhiu v d khc ti c th s dng minh ha mt lun im, rng Colombia phi nh hng cc hot ng sn xut, tip th, v phn phi tp trung vo ngi tiu dng. Colombia phi a dng ha cc chc nng hot ng ca mnh ci thin hiu qu ca mi mt xch trong ton b chui xch, v quan trng hn ht, l thay i h t tng ca mnh.

M. Fairbanks & S. Lindsay

16

Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

Ti cha bao gi phn bc vic chng ta phi n lc nhiu hn trong vic ci thin c s h tng, v ti tin rng ti l mt B trng phn i mnh m nht vic thay i t gi tin t. Nhng iu khng c ngha l cc nh xut khu khng c gng t c nhng bc tin di hn nhm tr nn hiu qu trong mt th gii m nng sut v s i mi ngy mt tr nn quan trng. Tnh hnh ngnh trng hoa c ht ln ri li xung. y l ngnh sn xut kinh doanh c lch s ng ch Colombia, v sau cng th c th ni rng ngnh ny khng khai trin c ht tim nng ha hn ban u. Mt trong nhng nguyn nhn c th l v khu vc kinh t t nhn v chnh ph khng c cng quan im v nhng tim nng, nhc im cng nh u im ca ngnh ny, khin cho i bn bt b ln nhau v lun im ca mi bn ch ng mt phn. M hnh: li cho nhau Khi tnh hnh cnh tranh ca ngnh xut khu tr nn gay gt, khu vc kinh t t nhn v chnh ph phn chia thnh hai pha i lp v mi bn cho rng bn kia phi chu trch nhim v tht bi trc mt. Chnh ph qu trch t nhn l sai lm v mt qun l chin lc. T nhn buc ti chnh ph v khng to ra c mi trng kinh t v m thun li. C i bn u c v c l. Tm tt Mc ch khi tng thut cu chuyn v ngnh trng hoa Colombia l gii thiu by m hnh ph bin trong nhiu doanh nghip v ngnh ngh ti cc nc ang pht trin. M hnh tng qut l cc doanh nghip xy dng c nhng hnh thc kinh doanh thnh cng khi p dng vo th trng thc t. i vi cc nc ang pht trin, thnh cng ny ch yu da trn s kt hp ti nguyn di do, u i ca chnh ph, nhn cng r, hoc mt s li th cn bn khc. V ngn hn, thnh cng ny l li ch i vi ton th nn kinh t, nim t ho ca cc chnh khch, v chun mc ca "tnh cnh tranh" trong cng ng kinh doanh. Tuy nhin mi vic dn dn thay i. Cng thc em li thnh cng bui ban u khng cn hiu qu na. Ti cc nc ang pht trin, ci vng lun qun ht tm ra phng thc cnh tranh thnh cng, ri sau li khng thch nghi c vi thc t cnh tranh thay i, c lp i lp li lin tc. Chng ti s chng minh rng cc li th ng k m cc nc ang pht trin c c nh ti nguyn thin nhin di do,
M. Fairbanks & S. Lindsay 17 Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn

Chng trnh Giang day Kinh te Fulbright Nien khoa 2004-05

Tiep th a phng Bai oc

Cu chuyn hoa ti Colombia

nhn cng r, v t ai mu m ni cho cng ch gp phn lm cho tnh trng ngho nn ca h kh vt qua, ch khng phi to ra tng trng kinh t. Nhng li th tng i h c c khng nng cao v ci thin mc sng cho mt cng dn trung bnh trong nc . V nhng n lc bin cc li th tng i khng c o, d b bt chc thnh cc li th cnh tranh bn vng v phc tp hn thng khng thnh cng. Dng nh khng c ai c kh nng ph v vng lun qun ny, cho d l doanh nghip t nhn, chnh ph, hay cc t chc h tr a phng. Hng t la M ra Chu Phi v Chu M Latinh nhm xa b i ngho v ci thin tnh hnh tng trng kinh t. Nhng nhng khu vc ny vn ph thuc vo cc ngun xut khu ti nguyn thin nhin v vin tr nc ngoi khng n nh nh t trc n nay. By m hnh nu trn l gii v gp phn to nn bn cht khng thay i c ca vn ny. Hy xem xt nhn nh sau: ngnh trng hoa l mt "mnh" trong ton cnh nc Colombia - by m hnh nu trn s ti xut hin ti tng doanh nghip trong ngnh trng hoa, trong cc ngnh sn xut kinh doanh khc ti Colombia, v trong hot ng ca Colombia vi t cch mt quc gia, cng nh trong s vn hnh ca cc quc gia khc. Mt n d minh ha cch thc by m hnh ny xut hin trn cc tm mc doanh nghip, ngnh ngh, quc gia v tp hp cc nc ang pht trin l mt cng cy trng tng t nh mt cnh cy, m cnh cy th trng li hao hao c thn cy.

M. Fairbanks & S. Lindsay

18

Bin dch: Hu c Hiu nh: Bi Vn