Pht s v h cu vn chng

Tinh thn gii thing cng xuyn thm trong quan im ca tc gi v qu trnh c Pht hong dng o php v xy dng gio hi. mt trit thuyt c th tr thnh mt thc h t tng nh sau ny Pht gio tr thnh quc gio nhiu quc gia ng v ng Nam th s ta sng t bn thn n cha . 1. T Pht s... Trong tm thc nhn gian, cc bc i tn s, nhng ngi khai sinh cc tn gio ln trn th gii hu nh tn ti bng sc mu lp lnh ca huyn thoi nhiu hn l bng di sn t tng hoc hnh trng thc t ca cuc i h. c Jesus Christ ca o Thin Cha, hay c Pht Thch Ca ca o Pht u l nhng nhn vt nh vy. iu ny khng kh l gii. thi no cng vy, qun chng (m ng th chnh xc hn) bao gi cng c nhu cu c gi gm nim tin ca mnh vo mt bn ng siu vit, ngoi mnh. H tm thy cc nh t tng khai sinh tn gio mt ng Thng nhn hnh, mt quyn nng sinh to v hu dit mnh m n mc c th tho mn mi cu khn ca chng sinh. Trong hng y th tt nhin, nhng phng din Ngi ca i tn s khai mn lp gio u b tru tng ho, ci cn li l nhng phng din Thn thnh, ni bt v ph qut ( y, mt tng ca Nietzsche c chng minh: nhn loi t lng bit n vi cc v nhn bng cch lun lun hiu lm h!). Ni chung, m ng khng thch chp nhn ci thc t rng Jesus Christ hay Thch Ca Mu Ni trc ht cng l nhng c th ngi nh h, cng phi chu s ch nh ca nhng quy lut sinh ho trn thn xc vt cht v s tc ng ca vi kh hu vn ho ng thi trn hnh trnh tp

thnh t tng. Nhng vi cc nh nghin cu tn gio theo tinh thn duy vt lun th khc. Ti dng cm t cc nh nghin cu tn gio vi ni dung khng ch nhm vo gii hc gi hn lm, m m rng hn, n cn l cc tiu thuyt gia ct cng sc so trong b bn t liu, ng hu phc dng cuc i v chn dung tinh thn ca nh t tng khai sinh mt tn gio, mt trit thuyt. V Jesus Christ, ngi ta thng k ti Cuc mu st cc o nh ca Tendriakov, V hn y tr thnh ng cu th ca Silva Otero, on u i ca Aitmatov, S cm d cui cng ca Cha (The last temptation of Christ) ca Nikos Kazantzakis v nht l kit tc Ngh nhn v Margarita ca Mikhail Bulgakov v.v... V c Pht, theo nhng g ti c c, ta n nay c nh o vng ca V nh Cng v ng xa my trng ca Thch Nht Hnh [1]. c Pht, nng Savitri v ti ca H Anh Thi c th k l cun th ba. Cun sch ca H Anh Thi c hnh thnh trn cu trc lun phin (khng u nhau) gia cc chng Ti, c Pht, Savatri. Trong , cc chng c Pht c k li bng ging iu khch quan ca mt nhn vt ngi k chuyn bit tt c. N khc vi cc chng Savatri, vn l t thut ca nng Savatri v tin kip ca mnh (ngi k xng Ta); khc vi cc chng Ti, vn l li k ca nh nghin cu n hc v qu trnh cng Savatri hnh hng trn t Pht (ngi k xng Ti). Khng ngu nhin c s khc bit v im nhn trn thut ny gia ba phn ca tc phm. Bi l, cc chng c Pht chnh l topic ch yu trong ton b cun sch: k li lch s i Pht nhng mc quan trng nht. to ra n tng mnh v tnh chn xc ca nhng iu c k li, la chn nhn vt ngi k chuyn khng l ai c nhng li bit tt c l mt la chn ti u. Nhng nu ch nh vy th cc chng c Pht trong tc phm ca H Anh Thi c l cng s khng em li iu g mi khi ta i chiu chng vi nhng s kin c ghi li trong kinh Pht. Ci mi y, theo ti, l quan im c nhn ca tc gi v c Pht, v t , l cch tc gi x l nhng t liu lin quan xa gn n c Pht m anh dy cng thu thp c trong sut su nm sng trn t n . Quan im y, ni mt cch ngn gn, l tinh thn gii thing trit . Gii thing theo ngha qut sch nhng my m huyn thoi bao quanh cuc i c Pht hin l ch mt hin trit, mt nh t tng tm ra con ng gii thot. Thng xuyn c mt s phn bin ngm ca tc gi trc nhng chi tit mang mu sc huyn thoi v c Pht m kinh in Pht gio ghi li. S kin c Pht ra i chng hn, c tc gi gii thing ch bng hai cu bnh lun ca ngi k chuyn: 1/ Hong hu cha tru, ngi ta bo nhau, c mang mi thng ri m vn cha lm bn. 2/ Hong t mi ra i th hon ton tnh to. Trng hng b bm. X n da trng nh vy th cng coi nh ta ho quang. Cng c th thy, tc gi li nhiu chi tit huyn thoi khc - vic c Pht dng php thn thng dp tr cc ma vng chng hn - trong khi rt ch tng cng cc chi tit ht sc i thng v c Pht: Pht ch c th lm chm li, ch khng th ngn cn vic b tc Thch Ca ca Ngi b tn st di ngn la hn th ca vua Vidudabha. S kin c Pht nhp dit cng kh tr tru: Ngi cht v nhng th bnh ht sc ngi i nh au khp, ng rut, huyt l; trc thi th ca bc i gio ch, cc t ti gia bn qua bn li mi mi ng gp c mt cht tin mn lo cho cho vic tang l, ri trn gin ha tng i chn Pht bc trong vi trng vn cn cha ra khi b ci. Lng ci g thu thp c qu t i. Tinh thn gii thing cng xuyn thm trong quan im ca tc gi v qu trnh c Pht hong dng o php v xy dng gio hi. mt trit thuyt c th tr thnh mt thc h t tng nh sau ny Pht gio tr thnh quc gio nhiu quc gia ng v ng Nam th s ta sng t bn thn n cha . Cn phi c sc mnh bo tr t pha chnh quyn. V y th tc gi ti s dng kh nhiu chi tit cho thy c Pht l mt lnh o gio on khn kho n th no trong vic tranh th cm tnh ca cc i vng vng bc n. Cuc i p do Ngi t chc gia Pht v gio s danh ting Kassapa ca o th Thn La ngay trc mt i vng Bimbisara l mt v d rt sinh ng: chnh s quy phc ca v gio s ny gy n tng mnh cho Bimbisara v dn n vic i vng tr thnh ngi bo tr t nguyn cho gio on ca Pht. Mt khc, nhiu chi tit ri rc, tc gi cng ch lm ni bt mt thc t, rng nguyn tc t chc gio hi v h thng gio l, gii lut ca Pht gio khng h l kt qu ca s mc khi mt ln cho tt c. N l mt qu trnh iu chnh lin tc i

dn n hon thin. Lut cm ngi xut gia ung ru (gii tu) chng hn. Chng phi lut ny c ngay t ban u, m phi ch n khi mt nh s say ru ti kinh Kosambi ca tiu vng quc Vamsa, gy ra b bi khin vua Udena thiu thin cm vi gio hi, lc y Pht mi ban lnh cm ru cho ton th tng on, khng mt ngoi l. Vic cc n nhn c mt trong gio on kht s ca Pht cng vy. Thot u Ngi khng chp thun, d l b d rut Pajapati hay nng Yasodhara, v Ngi (trc khi xut gia). Ch ti khi li cu khn v nc mt ca nhng ngi thn khin Ngi phi ng lng, cng thm s thuyt phc ti gii ca tn gi Ananda, lc y c Pht mi ng trong gio hi ca Ngi ngoi tng cn c th c ni... C th, nhn nha trong cch k chuyn v kin tr vi tinh thn gii thing trit , tc gi rt ta t khi t liu ca mnh nhng chi tit kh tn v c dng, sp xp chng to nn mt truyn k ca ring mnh v cuc i c Pht. c Pht tr thnh nhn vt ca H Anh Thi. Nhn vt ny hin ln vi din mo ca mt hin gi, mt trit gia, mt nh t tng v i, nhng vn khng thi m cht Ngi! 2. ...n h cu vn chng Tuy nhin, c th chnh danh gi c Pht, nng Savitri v tica H Anh Thi l mt tiu thuyt, cn phi cn c vo nhng chng Savitri, ni m tc gi tr tng tng tho ci s lng, t do ht mc trong h cu vn chng. V chc chn, y cng l phn th v nht ca ton b cun sch ny. Savitri l mt cu Kumari (tc N thn ng Trinh) theo tp qun phong th thung lng Kathmandu thuc x Nepal. Savitri hnh ngh hng dn vin du lch, c k chuyn i Pht v k chuyn i mnh, m c hai cuc i y th u th k th VI, th V trc Cng nguyn, tc l cch 25, 26 th k khi cu chuyn bt u c k li! Ngi c hy ch n cu u tin ca chng Savitri u tin: Ta cng c mt trong l kn v ca hong t Siddhattha. Ch bng mt thng bo ngn gn ny thi, ngay lp tc ci h thm thi gian 25, 26 th k ngn cch gia lc Savitri k v lc cu chuyn thc s xy ra b san lp. Chng ta b tc gi ko tut vo mt thc ti khng tng ca th gii ngh thut do anh to ra, rng c Savitri ngi k chuyn, v nng cng cha Savitri c mt trong l kn v ca hong t Siddhattha, l mt! V chnh l vi t cch ca ngi chng kin, hn th, ngi tham d vo nhng s kin xy ra th qu kh m nhn vt nng Savitri tr thnh im mu cht tc gi trin khai nhiu tng ca mnh. Trc ht, Savitri l nhn t b tr cho tinh thn gii thing ha c Pht m ti cp trn. Trong nim ngng vng tuyt i trc bc i Gic ng, cc Pht t thng c thi quen phng i mi chi tit ca lch s i Pht. Chng hn, s th vi nhng nim hoan lc trn th m Ngi hon ton c th tn hng khi cn l hong t Siddhattha lun c xem l du hiu y quan trng cho mt s ra i v i, nhng t s nh gi ca Savitri, th: Hong t nh lc sang ci khc. Hong t h hng vi ci tc. Hong t lm vic ny m u c ngh sang vic khc. M m mng mng hm hm hp hp. Ging iu giu nhi ny chng nh c tc gi mang t tiu thuyt Mi l mt m [2] sang dt khot l mt i trng vi quan im thn thnh ha c Pht. Hoc, chng Savitri cui cng - c t ngay sau chng c Pht cui cng, nh mt ngoi s c t bn cnh chnh s v thi im c Pht nhp dit c chi tit: Gia m tn a phng nhn nho n y vic cho nhau, ta tnh nguyn nhn ngay vic tm ra cho gio ch... Gi th ta c tn tay mc nc tm cho chng. Ln duy nht. Ta i n tn cng tho nguyn. S tho nguyn thm m mt nim ngm ngi ca ngi n b sut i m p hnh bng ngi yu trong mng tng. Nhng iu c ngha hn, l n ngi i ho ci cht ca mt bc i tn s khai mn lp gio: Ngi cng khng trnh khi ci cht, v khi cht ri, Ngi hon ton mt quyn t quyt i vi tm thn T i ca mnh! Mt khc, nhn vt nng Savitri c tin kip v hin kip ca mnh li l mt chng nghim cho nhng t tng m c Pht gic ng cch y 26 th k. Xut thn ng cp v tng (Kashtriya), xinh p, v nht l li c gio dc trong bu kh quyn ca nn vn minh n

c i, ni sn sinh ra Dc Lc Kinh (Kama Sutra), Savitri l ngi cc k phng tng trong quan h nam n. Nng hng th khoi lc nhc dc mt cch tham lam, hi h (ngay c khi l mt lo ph, Savitri vn cn ti hi trai tr hng m!) Hng th nh th mi chnh l mc ch sng ca cuc i nng. a tnh ti mc gn nh l mt th ni tnh (mi bn tui, gp hong t Sidattha ln u, nng quyt tm ln ln s ly chng bng c), Savitri trn i m p trong tm tng hnh nh ca nh hin trit x Kasi, th nhng, cng l th tnh yu y nhng kht khao th xc. Chung cuc, nng c ci g? Cc bn tnh ln lt ri b nng ra i, k th cht v sc dc qu , ngi th tr thnh kht s trong gio on ca c Pht. Hai ln nng c chm vo thn th ca ngi yu trn i trong tm tng (ln th nht l lc Pht ta thin trong m ma bo, ln th hai l khi Ngi nhp dit), nhng c hai ln nng u m trong vng tay mnh mt thn xc khng hn, mt thc th tr tr trc ngn la tnh hng hc. Sut cuc i tin kip Savitri cha bao gi thc c v ci kh ca phn ngi, nng m chm trong dc vng th xc, v cng vi n, nng b y vo bnh xe lun hi. C l, y chnh l chic cha kho m ra b mt ca ci thc ti khng tng m nh vn to tc ngay t u (hai nng Savitri hai thi i cch nhau 26 th k, l mt). Du ch nhn ra yu t lun hi chnh l chi tit v chic khn xp mu : tin kip, cng cha Savitri xin hong t Siddattha chic khn xp v gi gn n nh mt bo vt; hin kip, c b Savitri c phong lm N thn ng Trinh khi ch chn ly chic khn xp trong mt cn phng c man vt. Trong mt chng Ti, nh nghin cu n hc - ngi k chuyn xng Ti - cho bit thm mt chi tit kh l lng v nng Savitri - hng dn vin du lch: c lun bt ci khanh khch mi khi chun b bc vo cuc giao hoan vi n ng. Khng nn c. V kh nng nhn xuyn qua bng ti khin ci trn tri l bch v s khim khuyt ca bn tnh c p vo mt c. C khng mun ci m ting ci vn c bt ra, nh di mt go nc lnh dp tt ci dc vng ng ng ca m n ng, cuc giao hoan bt thnh. Ti cho rng, y khng phi l chi tit nhm c bit ho nhn vt. Ci s bt ci khng ng lc ny c l l mt th n pht khin cho Savitri phi tr thnh N thn ng Trinh vnh vin (d c b trut ngi), khin cho c khng bao gi c bit n mt trong t khoi ca ngi i. Nu lin h vi tin kip ca c - nng cng cha Savitri lun khao kht v hu nh lun tho mn vi lc th thn xc c th ni, y chng ta ang chng kin kt qu vn hnh ca Nghip, ca quy lut nhn qu tng tc trn cc kip ca mt chng sinh cha c gii thot. C th k chuyn m khng lc tay trong nhng ci bao ti hay khng? Savitri l mt ci a CD. Anh c th nghe c m thanh trong mt ci a CD m khng cn my c CD khng? l mt i thoi gia Ti v Savitri. Cu tr li ca Savitri l s gii thch cho vic c c lun lc tay vo trong su chic bao ti khi k chuyn i Pht v k v tin kip ca mnh. Su chic bao ti, mi bao l mt k m, hp li thnh mt cu thn ch: Om mani padme hum (m ma ni bt m hng). Savitri khng ni r ci g trong su chic bao ti. Nh nghin cu n hc khng hi. Nh vn H Anh Thi cng khng gii thch. Cn ti, ngi vit bi ny, th rng trong l nhng cng tc in. Khi Savitri th tay vo, bt ln, c mt lung nh sng mnh ht ngc tr v 26 th k trc, soi ri din mo x hi n thi c Pht. Ngi ta nhn thy i sng xa x v s lng quyn ca cc gio s B La Mn. Ngi ta nhn thy nhng nghi thc ca l thanh ty v tp tc ha thiu ngi ph n cht theo chng. Ngi ta nhn thy s thc a try lc ca m tiu th cng t con nh quan quyn ph h, nhn tn mt nhng ngn chi bi ca h. Ngi ta cng nhn thy rt nhiu phng cch tu hnh k l m con ngi my m tm n mong c c s an lc tinh thn... Tt c nhng hot cnh y hp li, mang n cho ngi c ci khoi cm c du h xuyn thi gian. Nhng quan trng hn, n mang n mt s l gii theo cch ca vn chng rng v sao m c Pht v t tng ca Ngi li xut hin trn ci th.

 nhng trang u ca cun sch, tc gi t khng gian vng bin gii n Nepal khi bt cht c sng m: Trng c. Xp. Rt mng rt nh. Khng th bit bao gi n tan. Khng th nhn thy bt c ci g ngay trc mt mnh. Tt c u tr nn m la trong mn sng y, ch c Savitri l nhn xuyn qua n, cng nh nng c th nhn xuyn qua m en. Nhng cui cun sch, khi khng gian t dng vng ph ph ra... Vng nhn nht. Vng nh mt ci ko nht. t tri c bt dn ra ch n khi tri ti th Savitri li tr nn m trong ci cnh tranh ti tranh sng nhp nhong y. C dt nh nghin cu n hc i trong sng m, i trong m en. Cn khi mt ban ngy ang nht ra thoi thp sa son nhp dit vo m ti th nh nghin cu n hc li ch li cho c. V minh c mun hnh vn trng. Chng sinh nng ta vo nhau m m mm i trong cc vng v minh. Thot hn khi v minh c l ch c mt ngi, nhng ngi y nhp dit t rt lu, phi vy chng? (Ngun: Bo Vn Ngh, 12/5/2007)