Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

I.TNG QUAN V LM PHT: I.1 Khi nim: Lm pht l hin tng tin trong lu thng vt qu nhu cu cn thit lm cho chng b mt gi, gi c ca hu ht cc loi hng ha tng ln ng lot. T khi nim v lm pht, ta suy ra lm pht c nhng c trng sau: - Hin tng gia tng qu mc ca lng tin c trong lu thng dn n ng tin b mt gi - Mc gi c chung tng ln I.2 Nguyn nhn dn n lm pht: C nhiu nhn t khc nhau gy ra lm pht, chng ta c th xem xt mt s nguyn nhn c bn di y I.2.1 Lm pht tin t (monetary inflation): Loi lm pht ny xy ra khi tc ni cch khc l tin trong lu thng tng nhanh hn s lng hng ha v dch v c sn xut ra trong nn kinh t. Cung tin tng y c th do ngn hng trung ng mua ngoi t vo gi cho ng tin ngoi t khi mt gi so vi trong nc; hay do ngn hng trung ng mua cng tri theo yu cu ca nh nc I.2.2 Lm pht do cu ko (Demand pull inflation): Loi lm pht ny xy ra khi mc tng cu tng nhanh hn so mc tng cung Tng cu gia tng c nhiu l do khc nhau, xut pht t s thay i ca cc thnh phn chi tiu trong nn kinh t cu thnh nn tng cu: - Chi tiu ca ngi tiu dng gia tng (C): Ngi tiu dng tiu dng nhiu hn do thu gim, li sut gim, thu nhp tng - u t tng (I): cc doanh nghip u t nhiu hn do chnh sch thng thong ca chnh ph, k vng ca doanh nghip v tng trng kinh t trong tng lai - Chi tiu ca chnh ph tng (G): chnh ph tiu dng nhiu hn do chnh sch kch cu pht trin kinh t, chnh sch tr cp x hi - Xut khu tng (X): dn ti tng cu tng cao hn tng cung, hoc sn phm c huy ng cho xut khu khin lng cung sn phm cho th trng trong nc gim khin tng cung thp hn tng cu - Nhp khu tng (M): Sn phm khng t sn xut trong nc c m phi nhp khu lm cho tng cu ln hn tng cung, hay khi gi nhp khu tng th gi bn sn

GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng

Trang 1

Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

phm trong nc cng tng v lm pht hnh thnh khi mc gi chung b gi nhp khu i ln I.2.3 Lm pht do chi ph y (cost push inflation): Lm pht ny pht sinh khi chi ph gia tng mt cch c lp vi tng cu. Ta c mt s trng hp chi ph y: - Chi ph tin lng: tin lng gia tng do p lc t chnh sch tng lng ca chnh ph, t p lc ca cng on Cn lu trng hp tin lng tng ln do sc p ca th trng, do nhu cu m rng ca doanh nghip th ch c xem l lm pht do cu ko. - Li nhun: nu doanh nghip thuc loi c quyn lc trn th trng (doanh nghip c quyn, nhm c quyn), nhm mc tiu kim li nhun cao, doanh nghip s y gi tng ln c lp vi tng cu. - Ngun ti nguyn cn kit: khi cc ngun ti nguyn b khai thc ngy cng cn kit th tt yu s lm cho gi c dn tng ln, gia tng chi ph ca doanh nghip v t doanh nghip mun c li phi y gi c hng ha tng ln. I.3 Phn loi lm pht: C nhiu cch khc nhau phn loi lm pht. Da trn cc tiu thc khc nhau s c cc loi lm pht khc nhau: I.3.1 Cn c vo nh lng: - Lm pht va phi: cn gi l lm pht mt con s, c t l lm pht di 10%/nm. Lm pht va phi lm cho gi c bin ng tng i. Trong thi k ny nn kinh t hot ng mt cch bnh thng, i sng ca ngi lao ng c n nh. Nhng tc ng ca lm pht ny l khng ng k v vy n thng c cc nc duy tr thc y nn kinh t pht trin. - Lm pht phi m: lm pht xy ra khi gi c tng tng i nhanh vi t l 2 con s 1 nm. Lm pht ny s lm cho gi c tng nhanh chng, gy bin ng ln v kinh t. Lc ny, ngi dn tch tr hng ha, vng bc, bt ng sn v khng cho vay mc li sut bnh thng. Lm pht ny s s lm nh hng xu n sn xut v thu nhp, l mi e da i vi s n nh ca nn kinh t - x hi. - Siu lm pht: 3 con s 1 nm, lm pht xy ra khi gi c hng ha tng ln vi tc rt nhanh. Tc v t l siu lm pht vt xa lm pht phi m. Lm pht ny lm cho i sng v nn kinh t suy sp mt cch nhanh chng: tin lng thc t gim mnh, thng tin khng cn chnh xc, cc yu t th trng bin dng, hot ng sn xut kinh doanh lm vo tnh trng b ri lon, mt phng hng.
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 2 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

I.3.2 Cn c vo nh tnh: - Lm pht cn bng v lm pht khng cn bng: + Lm pht cn bng: gi c tng tng ng vi thu nhp thc t ca ngi lao ng, tng ph hp vi hot ng sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip. Do , lm pht ny khng nh hng n i sng hng ngy ca ngi lao ng v n nn kinh t ni chung. + Lm pht khng cn bng: gi c tng khng tng ng vi thu nhp thc t ca ngi lao ng. - Lm pht d on trc c v lm pht bt thng: + Lm pht d on trc c: l loi lm pht xy ra hng nm trong mt thi k tng i di v t l lm pht n nh u n. Loi lm pht ny c th d on trc c t l ca n trong cc nm tip theo. V mt tm l, ngi dn quen vi tnh trng lm pht v c s chun b trc, nn lm pht ny khng gy nh hng n i sng kinh t. + Lm pht bt thng: xy ra t bin m c th t trc n gi cha xut hin. Loi lm pht ny nh hng n tm l, i sng ngi dn v h cha kp thch nghi. T , loi lm pht ny s gy ra bin ng i vi nn kinh t v nim tin ca ngi dn vo chnh quyn c phn gim st. I.4 o lng lm pht: Lm pht c c trng bi ch s lm pht. N chnh l GNP danh ngha/GNP thc t. Trong thc t, khng tn ti mt php o chnh xc duy nht ch s lm pht, v gi tr ca ch s ny ph thuc vo t trng m ngi ta gn cho mi hng ha trong ch s, cng nh ph thuc vo phm vi khu vc kinh t m n c thc hin, v th: Ip = ip . d ip: ch s gi c tng loi nhm hng d: t trng mc tiu dng ca tng loi hng. Mt s ch s gi: Ch s gi sinh hot (vit tt ting Anh: CLI) l s tng trn l thuyt gi c sinh hot ca mt c nhn so vi thu nhp, trong cc ch s gi tiu dng (CPI) c gi nh mt cch xp x. Cc nh kinh t hc tranh lun vi nhau l c hay khng vic mt CPI c th cao hn hay thp hn so vi CLI d tnh. iu ny c xem nh l "s thin lch" trong phm vi CPI. CLI c th c iu chnh bi "s ngang gi sc mua"
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 3 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

phn nh nhng khc bit trong gi c ca t ai hay cc hng ha khc trong khu vc (chng dao ng mt cch rt ln t gi c th gii ni chung). Ch s gi tiu dng (CPI) o gi c cc hng ha hay c mua bi "ngi tiu dng thng thng" mt cch c la chn. Trong nhiu quc gia cng nghip, nhng s thay i theo phn trm hng nm trong cc ch s ny l con s lm pht thng thng hay c nhc ti. Cc php o ny thng c s dng trong vic chuyn tr lng, do nhng ngi lao ng mong mun c khon chi tr (danh nh) tng t nht l bng hoc cao hn t l tng ca CPI. i khi, cc hp ng lao ng c tnh n cc iu chnh gi c sinh hot, n ng l khon chi tr danh nh s t ng tng ln theo s tng ca CPI, thng thng vi mt t l chm hn so vi lm pht thc t (v cng ch sau khi lm pht xy ra). Ch s gi sn xut (PPI) o mc gi m cc nh sn xut nhn c khng tnh n gi b sung qua i l hoc thu doanh thu. N khc vi CPI l s tr cp gi, li nhun v thu c th sinh ra mt iu l gi tr nhn c bi cc nh sn xut l khng bng vi nhng g ngi tiu dng thanh ton. y cng c mt s chm tr in hnh gia s tng trong PPI v bt k s tng pht sinh no bi n trong CPI. Rt nhiu ngi tin rng iu ny cho php mt d on gn ng v c khuynh hng ca lm pht CPI "ngy mai" da trn lm pht PPI "hm nay", mc d thnh phn ca cc ch s l khc nhau; mt trong nhng s khc bit quan trng phi tnh n l cc dch v. Ch s gi bn bun o s thay i trong gi c cc hng ha bn bun (thng thng l trc khi bn c thu) mt cch c la chn. Ch s ny rt ging vi PPI. I.5 Tc ng ca lm pht: Lm pht c nhiu loi, v th cng c nhiu mc nh hng khc nhau i vi nn kinh t. Xt trn gc tng quan, trong mt nn kinh t m lm pht c coi l ni lo ca ton x hi v ngi ta s thy tc ng ca n. I.5.1 i vi lnh vc sn xut: i vi nh sn xut, t l lm pht cao lm cho gi u vo v u ra bin ng khng ngng, gy ra s n nh gi to ca qu trnh sn xut. S mt gi ca ng tin lm v hiu qu hot ng hch ton kinh doanh. Hiu qu kinh sn xut doanh mt vi x nghip c th thay i, gy ra nhng xo ng v kinh t. Nu mt doanh nghip no c t sut li nhun thp hn lm pht s c nguy c ph sn rt ln.
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 4 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

I.5.2 i vi lnh vc lu thng: Lm pht thc y qu trnh u c tch tr dn n khan him hng ha. Cc nh doanh nghip thy rng khi lm pht kh phn on th vic u t vn vo lnh vc sn xut s gp ri ro cao. I.5.3 i vi lnh vc tin t, tn dng: Lm pht lm cho quan h tn dng, thng mi v ngn hng b thu hp. S ngi gi tin vo ngn hng gim i rt nhiu. V pha h thng ngn hng, do lng tin gi vo gim mnh nn khng p ng c nhu cu ca ngi i vay, cng vi s st gi ca ng tin qu nhanh, s iu chnh li sut tin gi khng lm an tm nhng ngi ang c lng tin mt nhn ri trong tay. V pha ngi i vay, h l nhng ngi c li ln nh s mt gi ng tin. Do vy, hot ng ca h thng ngn hng khng cn bnh thng na m lm vo khng hong. Chc nng kinh doanh tin t b hn ch, cc chc nng ca tin t khng cn nguyn vn bi khi c lm pht chng c ai tch tr tin mt. I.5.4 i vi chnh sch kinh t ti chnh ca nh nc: Lm pht gy ra s bin ng ln trong gi c v sn lng hng ha, khi lm pht xy ra nhng thng tin trong x hi b ph hy do bin ng gi c lm cho th trng b ri lon. Ngi ta kh phn bit c nhng doanh nghip lm n tt v km. ng thi, lm pht lm cho nh nc thiu vn, do nh nc khng cn sc cung cp tin cho cc khon dnh cho phc li, an sinh x hicc ngnh, cc lnh vc d nh c chnh ph u t v h tr vn b thu hp li hoc khng c. Mt khi ngn sch nh nc b thm ht th cc mc tiu ci thin v nng cao i sng kinh t x hi s khng c iu kin thc hin c. Nh vy, lm pht nh hng mi mt ca i sng kinh t - x hi, tuy nhin khng nn ch nhn nhn mt tiu cc ca vn , y cng vy, cn thy rng, lm pht va phi c th em li nhng iu kin thun li gp phn thc y tng trng kinh t bn cnh nhng tc hi khng ng k. V vy, thc y tng trng kinh t v kim sot lm pht l bi ton lun thng trc trn bn ngh s ca cc Chnh ph nhng cng kh gii nht i vi tt c cc nn kinh t, k c nn kinh t th trng pht tin. Vit Nam cng khng phi l ngoi l.

GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng

Trang 5

Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

II. TNH HNH LM PHT VIT NAM QUA CC GIAI ON: II.1. Giai on t nm 1981 1989: II.1.1. Thc trng: Vo nhng nm 80, lm pht bc pht cng khai v tr thnh lm pht phi m vi mc tng gi 3 ch s, nm cao nht t ti ch s tng gi 557%, nhng biu hin v tc hi ca n khng km g siu lm pht. Nhng nm u 80 mc tng ny l trn 200%, n nm 1983 v 1984 gim xung, nhng t nm 1986 tng vt ti mc cao nht 557%, sau c gim; nh vy l mc lm pht cao v khng n nh. II.1.2. Nguyn nhn ca lm pht thi k 1981-1989 Trc ht, ta c th thy nguyn nhn ca lm pht t trong chnh cc th ch kinh t Vit Nam, t ch cng hu trn lan n c cu kinh t quan liu bao cp, mnh lnh, ng ca... Chnh th ch kinh t ny d lm cho nn kinh t hnh thnh v pht trin theo hng tng chi ph, tch ri nhu cu, c lp vi th trng th gii, do vy m khng th to mi trng kinh doanh c hiu qu cho cc x nghip cc cng ty, thc y mt cn i cung cu, thu v chi ngn sch... Th ch kch thch xu hng pht trin khng c hiu qu, khng trng pht cc x nghip lm n thua l. l nguyn nhn su xa a nn kinh t nc ta lm vo tnh trng lm pht phi m. Th hai, nhng nguyn nhn t trong chnh cc th ch ch o sai lm ca b my nh nc: c cu khng xut pht t hiu qu, chnh sch li sut qu thp so vi mc trt gi lm dn chng khng mun gi tit kim, cc ngn hng ch lm chc nng pht hnh thu gi m khng lm chc nng kinh doanh tin t v vn, khng bit u t vo ngnh c hiu qu, chnh sch ti chnh ch tnh n vic tn thu v pht hnh tin chi m khng bit nui dng cc ngun thu, vay ca dn chi v. v..Nhng chnh sch ny trn thc t lm cho cc ngun thu ngy cng cn kit, ngn sch ngy cng thiu ht v lm pht gia tng l mt iu khng trnh khi. Th ba, nguyn nhn lm pht do nhng iu kin khch quan gy ra nh chin tranh, thin tai... II.2. Giai on t nm 1990-1995 II.2.1. Thc trng Lm pht c kim ch v gim thp l kt qu ni bt ca nm 1992 v 1993. n nm1994 v 1995 lm pht li gia tng. So vi hai nm 1993 v 1994, tc lm

GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng

Trang 6

Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

pht 7 thng u nm 1995 mc cao nht (7 thng u nm 1993 l 3,9% v 7 thng u nm1994 l 7,2%). II.2.2. Nguyn nhn V cn i ngn sch nh nc. Tuy k hoch thu chi ngn sch nh nc c giao cho cc B, cho cc a phng t cui thng 12 nm 1994, nhng k hoch thu t mc thp. S d nh vy l do mt s ngun thu khng c c s vng chc, tht thu thu nghim trng mt s lnh vc, c ch thiu ng b, nht qun. Khu vc kinh t ngoi quc doanh pht trin mnh chim 24% GDP nhng ch np c 11% s thu v thu v ph. Tnh trng tc ng mnh n tin chi ngn sch Nh nc, c bit l cho u t pht trin. Thm vo vic thanh ton cc khon n xy dng c bn tp trung trong nm 1994 chuyn sang ln, mt s ngun chi pht sinh nh n nc ngoi, chi thc hin ngn sch x hi... Trong khi ngun b p ngn sch bng con ng tn dng trong nc v quc t ht sc kh khn, to p lc cho vic gia tng cung cp tin t trong nn kinh t. V t chc iu hnh nn kinh t thng qua chnh sch tin t: Mc d nh nc c nhiu c gng trong vic qun l iu hnh nn kinh t bng chnh sch tin t, nhng trong nhng nm ny ni ln mt s vn : + Vic thc hin, duy tr khng nghim ngt t l d tr tin mt bt buc i vi cc ngn hng thng mi ; vic tng vn tn dng v chm thu hi vn tn dng n hn phi tr ca cc ngn hng thng mi lm gia tng tng phng tin thanh ton trong nn kinh t. + Vic m rng v pht trin cc nghip v trong kinh doanh ca ngn hng thng mi v chnh sch s dng ngoi t trong nn kinh t thi gian va qua lm tng lng tin gi vo ngn hng, lm tng h s tin, do lm tng tng phng tin thanh ton. + Mc n tn dng ca ngn hng thng mi tng qu nhanh; nhiu lnh vc u t km hiu qu, dn tri, tnh trng cc cng trnh d dang ph bin lm trm trng thm s mt cn i hng tin trong nn kinh t. Hn na, lng tin mt trong lu hnh khng cn thu ht qua knh ngn hng, to p lc kh i vi gi c th trng, c bit khi c s bin ng v gi c. II.3. i Mi C Ch, chnh sch.
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 7 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

Nhng kt qu bc u ca qu trnh i mi c ch, chnh sch gi theo ng li i hi VI v i hi VII ca ng Cng sn Vit Nam c th hin trc ht v v c bn l c ch v chnh sch gi chuyn bin theo hng xo b c ch tp trung, quan liu bao cp, thng qua h thng hai gi chuyn mnh sang c ch mt gi kinh doanh ph hp vi quan h cung cu v th trng, bt u t gi mua nng sn, thu sn, gi bn l hng tiu dng v dch v... V n nay hu ht cc loi vt t ch yu ; m rng quyn t ch v gi, i i vi i mi c ch k hoch ho, t ch v vn t chu trch nhim v li l trong sn xut kinh doanh. Vic iu hnh kinh t v m ca nh nc c s ng b trn cc mt ti chnh, tin t v iu ho th trng gi c, bi chi ngn sch v nhu cu tn dng vn lu ng cho cc t chc kinh t c b p ch yu bng ngun vay dn; ngn hng c d tr sc can thip hai th trng vng v la khng xy ra t bin gi, lm pht c km ch v gim thp l kt qu ni bt trong nm 1992. Gi c th trng c xu hng i vo n nh. Ch s gi bn l hng ho dch v trong nhng thng u nm 1992 tng 5 - 6% thng. T thng 3-1992 tc tng gi lin tc gim, mc tng gi bnh qun hng thng t 3,5% trong qu I, xung 0,75% trong qu II v xung cn 0,2% trong qu III, mc tng gi hng thng trong qu IV l 1,05% tuy cao hn qu II v III nhng thp hn nhiu so vi mc tng gi trong qu IV cc nm trc. Mc tng gi c nm l 17,49% thp hn mc Quc hi ra t u nm (30-40%). S d t c s n nh nh trn l do kt qu tng hp ca nhiu nhn t, nhng trc ht l chnh sch qun l cht ch khi lng tin t tng thm, m rng vic pht hnh cc tn phiu, k phiu thu ht mnh s tin nhn ri trong dn, ci tin mt bc cng tc iu ho lu thng tin t, xo dn bao cp qua ngn sch v tn dng, chn chnh cng tc qun l ngoi hi vi s can thip trc tip ca ngn hng v th trng vng v la, ng thi trong lnh vc gi tip tc i mi v hon thin c ch qun l, gn lin vi qu trnh chng lm pht, c thc thi trong cuc sng bng cc gii php tnh th v c cc gii php c bn lu di. T thng ba nm 1989 ln u tin sau nhiu nm lm pht nghim trng trong vic thc hin cc gii php chng lm pht cao ch trng n khu trng tm cn x l l chnh sch tin t, tn dng. Do cng l ln u tin p dng chnh sch li sut ph hp vi qui lut ca c ch th trng: a li sut huy ng tit kim ln cao hn
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 8 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

tc trt gi. Li sut huy ng v cho vay cc t chc kinh t cng c dch gn vi li sut huy ng tit kim v ch s trt gi thi trng, rt ngn k hn 3 nm (ngn) v 5 nm (di) v tin gi tit kim xung khng k hn v k hn ba thng. Gii php tnh th ny c tc dng quan trng chn ng lm pht cao. Mc lm pht bnh qun thng t 14,2% nm1988 gim xung cn 2,5% nm1989. Mc lm pht c km ch trong c su thng u nm 90, y li nguy c khng hong kinh t- chnh tr- x hi, to iu kin ci thin quan h kinh t vi cc t chc ti chnh th gii v gp phn n nh chnh tr x hi to c lng tin trong nc v trn th gii v tnh ng n v cuc mi nc ta. Tuy nhin trong vic p dng bin php tnh th nng li sut tit kim v iu hnh chnh sch li sut ni chung cng lm ny sinh nhng mu thun mi, ngoi tc dng tch cc c gy mt s tiu cc cho nn kinh t, cng chnh l mt trong nhng nguyn nhn dn n ti lm pht cao( so vi nm 1989 v u 1990) t qu III/1990 cho n u nm 1992( tc trt gi hng ho hng thng bnh qun qu III/1990 l 4,5%, qu IV/1990 l 7,6% v bnh qun thng ca nm 1991 l 4,5%. Li sut ngn hng khng c iu chnh kp thi, tng ng vi tnh hnh lm pht theo ng tnh cht tnh th ca cng c ny, nn c lc tr thnh qu cao so vi ch s trt gi. kch thch tng tin gi qu mc, thu hp u t cho sn xut v lu thng gy kh khn cho kinh t quc doanh trong qu trnh phc hi v sp xp li. Nhng t qu III/1990 li sut tr ln thp xa so vi tc trt gi, sinh ra bao cp tr li cho kinh t quc doanh v pht sinh nhu cu vn gi to t c s. Vic p dng bin php tnh th s dng chnh sch li sut ngn hang chng lm cao trong nm 1989 v ko di n qu I/1990 lm c ch ngn hng b mo m tri qui lut, li sut cho vay thp hn li sut huy ng tin tit kim. Tnh trng ny tuy c c khc phc dn trong nm 1991 nhng lm cho ngn hng cng cho vay cng l, b l ngn sch cho ngn hng v ngn hng khng chuyn sang kinh doanh c. Tnh trng bao cp trong tn dng trong kinh t quc doanh ( li sut tn dng thp hn tc trt gi) che giu thc trng l ca khu vc ny, hnh thnh nhu cu gi to v vn. Vic s dng vn vay km hiu qu n kh i c lc ln n 20% d n tn dng ca ngn hng nh nc. Do vy ch trng chng bao cp qua gi ng b vi chng bao cp qua vn khng c kin tr v thc thi c hiu qu.

GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng

Trang 9

Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

Vic p dng bin php tnh th nng li sut tit kim khng ng b vi thi hnh cc bin php c bn chn chnh kinh t quc doanh i mi chnh sch ti chnh tin t thay i chnh sch tin lng, sp xp i lao ng, trc ht l bin ch khu vc hnh chnh s nghip, cc chnh sch bo him chuyn ngn hng sang kinh doanh thc s, lm lnh mnh th trng vn... Cho nn nhng nguyn nhn tim tng ca lm pht vn cn tn ti. T nhng bi hc kinh nghim rt ra trong qu trnh thc thi cc gii php chng lm pht mang tnh tnh th ca thi k 1989-9991 m nm 1992 trong vic iu hnh nn kinh t bng cc bin php v m ca nh nc c s ng b trn cc mt ti chnh- tin t v iu ho th trng gi c, bi chi ngn sch v nhu cu tn dng vn lu ng cho cc t chc kinh t c b p ch yu bng ngun vay dn; ngn hng c d tr sc can thip hai th trng vng v la khng xy ra t bin v kt qu l lm pht c km ch. chnh l tnh hin thc ca cc gii php chng lm pht, ng thi cng l thnh cng trong iu hnh v m nn kinh t Vit Nam trong qu trnh chuyn i kinh t cng lm sng t lun im ng n: chng lm pht v chuyn sang c ch th trng c s qun l ca nh nc l hai qu trnh an xen xon xut vi nhau, lm tin v to iu kin cho nhau t ti nhng mc tiu c bn: tng trng kinh t kim ch v y li lm pht bo m cn cn thanh ton thng mi v m bo cng bng x hi ca qu trnh i mi c ch kinh t v c ch qun l do ng ta khi xng t i hi VI (1986). II.3. Khi qut thc trng lm pht Vit Nam giai on 1996- 2007: Thc trng lm pht ti Vit Nam 12 nm qua (1996-2007) c th tm lc li trong my im ni bt sau y: Th nht, Vit Nam ko c ch s lm pht (CPI) t mc ba con s (774,7%/1986; 223,1%/1987; 393,8%/1988) xung mt con s (5,2%/1993) v duy tr n trong hn mi nm qua. Ni bt hn ht l vic kim ch c lm pht mc thp m chng ta khng phi nh i, hay la chn gia mc tiu tng trng v lm pht nh n thng din ra ti nhiu nc. tht s l mt thnh tu ln. C th thy r hn iu ny qua din bin ca ch s lm pht v tng trng kinh t t 1996 2007 biu di y:

GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng

Trang 10

Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

Th hai, sau 11 nm lm pht gi mc mt con s, nm 2007 ch s ny tng ln mc hai con s. im khc bit ca lm pht trong nm ny l s tng gi din ra ng lot c nhm hng lng thc v phi lng thc. ng u v tc tng gi trong nhm cc hng ha tnh CPI l thc phm (tng 21,16%, ring thng 12 tng 4,69%). Nhm hng nh v vt liu xy dng tng cao th hai (tng 17,12%, ring thng 12 tng 3,28%). ng th ba l nhm hng lng thc (tng 15,4%, ring thng 12 tng 2,98%). Phng tin i li v bu in ng th t (tng hn 7%, ring thng 12 tng 0,7%). Tip n l nhm hng may mc v giy dp (tng 7%, ring thng 12 tng 1,16%); dc phm v y t (tng 7%), v.v...Hin tng gi tng din ra hu ht cc nhm hng ho v dch v nh vy cho thy, nguyn nhn ca lm pht khng ch hon ton do tc ng ca gi c th gii hay t cung hng ho, dch v; m r rng l c nguyn nhn t tin t. Th ba, khc vi tnh trng lm pht ca nhng nm trc, ch s gi tiu dng cc thng trong nm 2007 tng lin tc ngoi d on, vt qua ch tiu Quc hi ra ht ln ny n ln khc (ni khc i l khng kim sot c!). V d, ti thi im cui nm 2006, lm pht nm 2007 c d bo mc 6 - 7%, v t l tng trng kinh t l 9 - 10%. Nhng, mi n thng 7/2007 ch s lm pht t mc 6,19%, trong ring thng 7 l 0,94%. Trc tnh hnh , thay v ch tiu lc u l 6% - 7%, Chnh ph phi iu chnh ch tiu lm pht c nm mc di 8%, vi nim tin l ch s
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 11 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

gi tiu dng ca cc thng cn li gi mc tng khong 0,4%/thng . Nhng ri, ngay trong thng 8 gi tng thm 0,55% (cao hn d on), ri thng 9 vn tip tc tng 0,51%, thng 10 tng 0,74%, thng 11 tng 1,23%, v thng 12 tng k lc: 2,91% (cao nht so vi cc thng trong nm, k c thng 2/2007 l thng c Tt Nguyn n; v cng cao nht so vi cc thng 12 ca 11 nm trc ). Kt thc nm 2007, tc tng gi tiu dng chung ln n 12,63% so vi nm trc, gn gp ri tc tng trng kinh t (8,44%). iu khin cho nhiu ngi phi lo lng, nht l nhng ngi ngho. H lo lng khng phi v mc lm pht cao (bi nn kinh t Vit Nam cng tng i mt vi lm pht cao trong nhiu nm, nh 1990: 67,4%; 1991:67,6%; 1992: 17,6%; 1994: 14,4%; v 1995: 12,7%, thm ch cn rt cao, nh cc nm trc 1990), m lo v tc tng gi din ra qu nhanh, trong khi cc nh hoch nh chnh sch li lng tng trong cch x. Th t, vi mc 12,63%, ch s lm pht nm 2007 . cao hn nhiu so vi li sut huy ng tit kim (li sut ca cc ngn hng thng mi nh nc khong trn 8%, v ca cc ngn hng thng mi c phn khong 9,5%). iu khin cho ngi c tin gi tit kim b thit thi ln do li sut thc m, v kt qu l dng tin t c rt khi ngn hng u t vo knh khc c hiu qu hn (ngi giu th mua nh v bt ng sn, u t chng khon; cn ngi ngho th c c ng no u i ht thnh vng). Kt qu l lng tin trong lu thng cng ln thm, lm cho gi c cng tng cao hn, ng thi li tim n nguy c khng hong thanh khon cho h thng ngn hng. Th nm, lm pht cao trn thc t lm cho ng tin Vit Nam c xu hng tng

GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng

Trang 12

Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

gi so vi ng la M, d cho trn danh ngha ng Vit Nam vn mt gi tng i so vi la M mt cch u u qua cc nm (t gi gia USD/VND nm 2001 l 14.725 VND; nm 2002: 15.280 VND; nm 2003: 15.510 VND; nm 2004: 15.740 VND; nm 2005: 15.859 VND; nm 2006: 15.994 VND; v nm 2007: 16.241 VND). Nhng do gi c ti Vit Nam tng cao hn gi c ti M (12,63% so vi 4,1% nm 2007), nn d t gi danh ngha c phn h thp gi tr ng Vit Nam th trn thc t ng la vn ang b h thp gi tr so vi VND (USD b mt gi 8,1% so vi nm 2006, do lm pht 4,1%, ti M 1 la nm 2007 c sc mua tng ng vi 0,959 la nm 2006, v bng 16.241 ng Vit Nam nm 2007. Cng do lm pht 12,63%, ti Vit Nam 16.241 ng nm 2007 ch c sc mua tng ng vi 14.189 ng ca nm 2006; cn 1 la ti Vit Nam nm 2006 ch cn bng 14.795 ng vo thng 12/2007. Nh vy, nu so vi sc mua l 15.994 ng ca nm 2006, th ng la ti Vit Nam vo cui nm 2007 b mt 8,1% gi tr. iu v hnh chung gp phn hn ch xut khu v khuyn khch nhp khu. Thc t l nm 2007 Vit Nam nhp siu k lc, vi 12,45 t USD, bng 25,6% tng kim ngch xut khu. S bin ng ca ch s gi tiu dng, gi vng v gi la M ti Vit Nam nm 2007 c th hin biu sau:

C th thy, s bin ng ca cc ch s gi tiu dng, gi vng, v gi la l rt khc nhau qua cc thng. Nhng thng u v cui nm, nht l cui nm ch s gi bin ng mnh hn. thy r hn iu ny, c th xem xt s bin ng ca gi c theo tng thng biu di y:
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 13 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

D so snh theo cch no, th s bin ng ca gi c cng vn th hin mt xu hng chung l ch s gi tiu dng v gi vng tng cao, c bit l gi vng tng rt cao v lin tc khng ch trong nm 2007, m c trong sut 7 nm qua (nm 2001 tng 5%, nm 2002 tng 19,4%, nm 2003 tng 26,6%, nm 2004 tng 11,7%, nm 2005 tng 11,3%, nm 2006 tng 27,2%, nm 2007 tng 27,35%). Cn gi la tng chm, thm ch trong vi nm gn y c xu hng gim nh. Nu so vi thng 12/2000, gi vng nm 2007 tng gp 2,2 ln, cn gi tiu dng tng hn 1,5 ln, v gi USD tng 1,1 ln. II.4. Tnh hnh lm pht nm 2008: II.4.1. Din bin: Nu nh nm 2007, lm pht tng n 2 con s gy nn hoang mang cho ngi dn v c cc nh lnh o t nc, th n nm 2008, tm pht thc s bng n v thc s gy nn nhng bt n v m. Ch s gi khi u nm 2008 vi mc tng cao 2,38%, bo hiu mt nm y kh khn v ni lo lm pht thc s xut hin vo ngy 21/2 khi ch s gi tiu dng thng 2/2008 t mc tng 3,56% so vi thng trc, thng Ba tng 2,99%; thng T l 2,2%, thng Nm t nh tng ca nm 2008 l 3,91%, thng Su tng 2,14%, tnh trung bnh 6 thng u nm 2008 lm pht ln ti 2,86% cho mi thng. Lm pht nh im vo thng 7 nm 2008 khi ln ti trn 30% (YoY).

GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng

Trang 14

Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

Qua n thng 9 nm 2008, lm pht gim mnh so vi nhng thng trc v lin tip 3 thng 10, 11 v 12/2008 CPI tng trng m. Tt c l do cc chnh sch tht cht tin t ca NHNN, cc bin php km ch lm pht ca chnh ph ng thi t thng 9 nm 2008 khng hong ti chnh t M bt u lan rng ra ton cu lm gi

c nhiu mt hng gim mnh. i vi tng nhm hng c th, nhn chung trong nm 2008 c 4 nhm hng c ch s gi bnh qun tng cao so vi nm trc l: hng n - dch v n ung tng 36,57% (ring lng thc tng 49,16%, thc phm tng 32,36%); nh - vt liu xy dng tng 20,51%; phng tin i li - bu in tng 16% v dng - dch v khc tng 13,17%. Ngoi ra, ch s gi bnh qun ca vng trong nm 2008 tng 31,93%, trong khi ch s gi USD ch tng bnh qun 2,35% so vi nm 2007. Bn cnh , tc ng tm l y nhiu loi hng ha tng gi bt hp l. Ti mt s thi im, trong lc gi xi mng xut xng ca mt s nh cung cp ch c 53.000-55.000 ng/bao, th gi bn trn th trng ln 80.000 - 90.000 ng/bao...CPI cng y li sut huy ng v cho vay ca cc ngn hng thng mi tng lin tc trong giai on ny, c nhng thi im vt trn 18-19%, i vi huy ng tin gi, v 21-24% vi cho vay. Bnh qun mc tng CPI thi k ny t 2,48%/thng, d c iu chnh bi cc nhm gii php kim ch lm pht ca Chnh ph. Kt thc nm 2008, lm pht li v cn 19,89%, y l mc cao nht trong vng 17 nm qua. Trong CPI ca lng thc tng cao nht v t 49,16%, ch s gi tiu dng (CPI) thng 12/2008 gim 0,68% so vi thng trc, nhng so vi thng 12 nm 2007 tng 19,89% v ch s gi bnh qun nm 2008 so vi nm 2007 tng 22,97%; c bit, so vi k gc nm 2005 tng 46,07%.
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 15 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

II.4.2. Nguyn nhn: Lm pht nm 2008 mc cao l tng ha ca cc loi nguyn nhn, c chi ph y, cu ko, lm pht tin t v cng thm yu t tm l. II.4.2.1. V chi ph y: y l nguyn nhn d nhn thy i vi lm pht ca Vit Nam trong thi gian qua. Vi mt nn kinh t kh m, kim ngch nhp khu ln n 90% GDP (2008), s bin ng ca gi c trn th gii tc ng ngay n gi c trong nc. Nm 2007 v na u nm 2008, gi c ca hu ht cc mt hng trn th gii bin ng mnh, c bit l gi du th, lng thc, thc phm v cc nguyn liu trong sn xut cng nghip. S tng gi ca hu ht cc hng ha trong nc gp phn lm cho lm pht Vit Nam bng pht. C th l vic tng gi du (tng 72%) k t u nm 2007 n thng 3/2008 nh hng n gi c nhiu mt hng nh st thp (tng 114%), xi mng, phn bn (tng 59,6%), kh ho lng (tng 95%), lng thc... c bit l lc , th trng th gii thiu lng thc. Do , go t mc gi 400-500 USD/tn tng n hn nghn, thm ch 1.200 USD/tn. Ngoi ra, v Vit Nam phi nhp nhiu nguyn liu, nn khi gi th gii tng nh cn bo p vo ngay, khin chng ta phi gnh chi ph u vo tng mnh. Nhng, c nhng mt hng khng phi nhp khu m gi vn tng rt cao nh gch tng gp i, gp ba, i khi tc tng gi ca gch cn cao hn c thp. R rng, c mt tc ng dy chuyn no . Tt c dn n chi ph u vo phc v cho sn xut tng cao, y ton b gi c cc mt hng trong nc tng mnh, dn n ch s gi tng cao. II.4.2.2.V cu ko: Mt nguyn nhn khc tuy khng phi l nguyn nhn chnh dn n lm pht nm 2008 nhng cng l mt trong nhng l do dn n lm pht, l do cu ko. Nu nhn c nm th nhu cu tiu dng nm 2008 so vi cc nm trc khng thay i nhiu, nhng giai on 6 thng u nm li tng kh cao, mc d giai on ny gi hng ha tng. Mt c im na l nm nay, th trng chng khon km si ng hn trc, th trng bt ng sn cng ng bng nn mt lng tin vo th trng hng tiu dng, chuyn thnh tch tr hng ha, khin gi hng ha tng. II.4.2.3. V cung tin t:
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 16 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

Thc t cho thy rng nguyn nhn do chi ph tng ln ca hu ht cc hng ha trn th gii khng th gii thch hon ton cho lm pht Vit Nam nm 2008. Quan st bng sau chng ta thy cng chu mt s tng gi nh nhau nhng hu ht cc hng ha trn th gii u khng chu mc lm pht cao nh Vit Nam. Nh vy, ngoi nguyn nhn chnh l do s tng gi ca cc hng ha (lm pht do chi ph y), nguyn nhn do cu ko, th mt nguyn nhn rt quan trng gy nn bng n lm pht Vit Nam chnh l lm pht do nguyn nhn cung tin.

(Chu s tng gi ca hng ha trn th gii nh nhau nhng lm pht Vit Nam cao hn nhiu so vi cc quc gia khc) Sau khi chnh thc gia nhp WTO vo nm 2007, Vit Nam c cng ng quc t nh gi cao v tim nng pht trin. Vn u t nc ngoi vo Vit Nam tng ln nhanh chng. Nm 2007, vn u t trc tip (FDI) gii ngn ln ti 8 t USD, nm 2008 ln ti 11.7 t USD, chim gn 1/3 lng vn u t trong nn kinh t. Dng vn u t gin tip (FPI) cng tng ln nhanh chng, trong nm 2007 c tnh c trn 7 t USD t dng vn gin tip vo Vit Nam. Vn vin tr pht trin (ODA) hng nm Vit Nam nhn c khong 2 t USD (nm 2007 l 2 t USD, 2008 2.2 t USD). Kiu hi chuyn v Vit Nam hng nm t 5-7 t USD. Mc d, Vit Nam lun b thm ht thng mi cao nhng khon thm ht ny t hn cc dng tin chuyn vo Vit Nam dn n cn cn ti khon vng lai vn thng d. D tr ngoi t ca ngn hng thng mi lin tc tng cao (nm 2006 tng 4.6 t USD, nm 2007 tng 10.6 t USD, nm 2008 2.4 t USD). D tr ngoi t ca NHNN tng ng ngha vi

GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng

Trang 17

Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

mt lng tin tng ng VND c bm vo nn kinh t, mt khc NHNN khng thc hin bin php V hiu ha lng tin bm vo nn kinh t do vy tin trong nn kinh t tng ln. Ngoi ra, nm 2006 v 2007 nh du nm pht trin mnh m ca h thng ngn hng, tng trng tn dng nm 2006 t 50.18%, nm 2007 t 49.1%. Nh vy tng trng tn dng cao v dng tin mua ngoi t ca NHNN lm cho cung tin tng mnh dn n lm pht. II.4.2.4. Yu t tm l: Nm 2008, yu t tm l cng c ng gp ng k vo mc tng ca ch s gi... Yu t tm l ni ln my t st gi c trong nm 2008, lin quan n xi mng, st thp, c bit l cc ln st go. Cn st go nm 2008 pht i t Tp.HCM v lan ra c nc. Trong thi im gi go tng t bin, ti Tp.HCM, c hin tng ngi dn tranh nhau i mua go gi cao, thm ch mi ngi ch c mua vi kg. iu ny cng kch thch gi c tng cao hn. Sau , cng c mt s bin php bnh n li, nhng r rng gi c ln rt cao v nh hng t gi go ko theo hng lot hng ha, dch v khc tng theo. Kt qu l vo thng 5, ch s gi tng cao nht trong nm 2008.. Thm vo l xng du, trong nm 2008, Nh nc 15 ln iu chnh gi xng du, trong ch c hai ln tng gi, 13 ln gim gi. Tuy tng gi hai ln nhng bin iu chnh rt cao, nht l ln iu chnh hi thng 7, ti gn 30%. Gi xng du tng tc ng mnh n nn kinh t. Du diezen tng th cc tu nh c phi nm b ht. C th, sn xut b nh n, hng ha t i, kh khn chng cht ln. Mt yu t na c th cp thm l thi tit. Mc d cc nm u c b nh hng ca thi tit n cc hot ng kinh t, th nhng nm 2008 c qu nhiu din bin bt thng. II.4.3. Gii php ca Chnh Ph: Chnh ph ch trng thc hin chnh sch tin t chc ch, c th l kim sot cht ch tng phng tin thanh ton v tng d n tn dng ngay t u nm. Ngn hng Nh nc, thng qua vic ch ng, linh hot s dng hp l cc cng c chnh sch tin t theo nguyn tc th trng thc hin bng c yu cu ny. Chng hn nh mt s chnh sch sau: a. Ngn hng nh nc pht hnh tri phiu kho bc trong nm 2008 vi tng s
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 18 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

lng tin huy ng c l 20.300 t ng. b. Thay i li sut huy ng tin gi thu ht tin trong lu thng. c. Kim sot chc ch, nng cao hiu qu chi tiu cng: c th ct gim u t cng v chi ph thng xuyn ca cc c quan s dng ngn sch, kim sot cht ch u t ca cc doanh nghip nh nc, c gng gim t l thm ht ngn sch. u t t ngun ngn sch nh nc v u t ca doanh nghip nh nc hin chim khong 45% tng u t x hi. Ct gim ngun u t ny s lm gim p lc v cu, gim nhp siu, gp phn nng cao hiu qu ca nn kinh t. Chnh ph s quy nh c th t l vn u t v chi ph hnh chnh phi ct gim v yu cu cc b, a phng xc nh cc cng trnh km hiu qu, cc cng trnh cha thc s cn thit c s iu chnh thch hp. iu ny s c thc hin mt cch kin quyt ngay trong vic phn b li v cn i ngun vn. Cng trn tinh thn , Chnh ph yu cu cc B trng, Ch tch UBND cc tnh, thnh ph vi t cch l i din ch s hu nh nc, r sot cht ch cc hng mc u t ca doanh nghip nh nc, kin quyt ct b cc cng trnh u t km hiu qu. ng thi, to iu kin v tp trung vn cho nhng cng trnh sp hon thnh, nhng cng trnh u t sn xut hng ho thuc mi thnh phn kinh t y nhanh tin , sm a vo sn xut. d. Tp trung sc pht trin sn xut cng nghip, nng nghip v dch v bo m cn i cung cu v hng ha; khc phc nhanh hu qu ca thi tit v dch bnh tng sn lng lng thc, thc phm. Pht trin sn xut l gii php gc, to hiu qu nhiu mt, va tng ngun cung cho th trng trong nc v xut khu, gp phn kim ch lm pht, gim nhp siu, va thc y tng trng kinh t, li khng gy phn ng ph. thc hin yu cu ny, Chnh ph giao nhim v cho cc b trng, ch tch UBND cc tnh v thnh ph ch o quyt lit, kp thi tho g cc kh khn, vng mc v vn, v th trng, v th tc hnh chnh, thc y sn xut pht trin. e. y mnh xut khu, kim sot chc ch nhp khu v gim nhp siu; Cn i cung cu v hng ho, nht l cc mt hng thit yu cho sn xut v i sng nhn dn khng gy ra t bin v gi, ngn chn u c. Th tng Chnh ph, cc b trng lm vic vi cc hip hi ngnh hng, cc doanh nghip kinh doanh cc mt hng thit yu, nh: lng thc, thc phm, thuc
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 19 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

cha bnh, xng du, st thp, vt liu xy dng, phn bn... giao nhim v cho cc n v ny phi bo m ngun hng, ng thi c trch nhim cng Chnh ph kim gi gi c. Trong khi kin tr ch trng thc hin c ch gi th trng, xo b bao cp qua gi, nhng trong 06 thng u nm 2008, mc du gi th gii tng cao, Chnh ph quyt nh cha tng gi in, gi than, gi xng du; gi n nh gi xi mng, phn bn, nc sch, thuc bnh, v my bay, tu ho; giao B Ti chnh r sot ct, gim cc loi ph thu t nng dn... bo m ngun cung trn th trng ni a, gi vng an ninh lng thc v kim ch s tng gi qu mc ca nhm hng ny, Chnh ph quy nh lng xut khu go nm 2008 mc 4 triu tn v trong ba qu u khng qu 3,2 triu tn. Chnh ph cng giao B Ti chnh xut phng n nng thu xut khu than, du th v nghin cu kh nng p dng thu xut khu go. Trong iu kin ng USD gim gi so vi ng tin cc nc l th trng xut khu ln ca nc ta, vic neo gi qu lu t gi hi oi gia ng tin Vit Nam v ng la M khng phn nh ng quan h thc trn th trng ngoi t. V vy, Chnh ph ch trng p dng t gi linh hot vi bin thch hp, phn nh quan h cung cu trn th trng, gip cho vic kim ch lm pht nhng khng nh hng ln n xut khu, bo m vic mua bn, chuyn i ngoi t din ra thun li. Cn cn thng mi l mt ch tiu v m rt quan trng, i hi phi p dng cc bin php kin quyt hn ch tnh trng nhp siu trn c s y mnh xut khu, kim sot nhp khu. lm vic ny, Chnh ph ch o thc hin nhiu gii php: Ngn hng Nh nc bo m vn v mua ht ngoi t cho cc doanh nghip lm hng xut khu, x l ngay cc ch tc v tn dng xut khu cho tng trng hp c th; tng cng h tr cng tc xc tin thng mi i vi hng xut khu; ci cch mnh th tc hnh chnh lin quan n hot ng xut khu gim chi ph cho doanh nghip, gp phn nng cao kh nng cnh tranh ca hng xut khu Vit Nam i i vi vic p dng cc hng ro k thut v cc bin php khc ph hp vi cc cam kt quc t ca nc ta gim nhp siu, k c vic tng thu nhp khu nhng mt hng khng thit yu. f. Trit thc hnh tit kim trong sn xut, tiu dng: Tnh trng lng ph trong sn xut, tiu dng din ra kh ph bin cc c quan, n v. Tim nng tit kim
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 20 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

trong sn xut,tiu dng l rt ln. V vy, Chnh ph yu cu cc c quan nh nc ct gim 10% chi tiu hnh chnh, cc doanh nghip r sot tt c cc khon chi nhm h gi thnh v ph lu thng. Chnh ph ku gi mi ngi, mi nh trit tit kim tiu dng, nht l nhin liu, nng lng. y l gii php va c tc dng gim sc p v cu, gim nhp siu, va gp phn nng cao hiu qu ca c nn sn xut x hi. g. Tng cng cng tc qun l th trng chng u c bun lu v gian ln thng mi, kim sot vic chp hnh php lut v gi: Kin quyt khng xy ra tnh trng lm dng cc bin ng trn th trng u c, nng gi, nht l cc mt hng thit yu cho sn xut v tiu dng, nh: xng du, st thp, xi mng, thuc cha bnh, lng thc, thc phm; ngn chn tnh trng bun lu qua bin gii, c bit l bun lu xng du, khong sn. Cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t phi thng xuyn kim tra gi bn ti cc mng li bn l v cc i l bn l ca doanh nghip mnh. Chnh ph ch o cc tng cng ty nh nc phi gng mu i u trong vic thc hin yu cu ny v chu trch nhim trc Chnh ph v hot ng ca h thng bn l v i l bn l ca doanh nghip. Chnh ph cng yu cu cc hip hi ngnh hng tham gia tch cc, ng h cc ch trng v gii php bnh n th trng, gi c. h. Tng cng cc bin php h tr n nh i sng v sn xut ca nhn dn. M rng vic thc hin cc chnh sch v an ninh x hi. Trc tnh hnh gi c tng cao, nh hng n i sng ca nhn dn, nht l vng ngho, h ngho, vng b thin tai, ngi lao ng c thu nhp thp, Chnh ph ch trng m rng cc chnh sch v an sinh x hi. Chnh ph quyt nh tng 20% mc lng ti thiu cho nhng ngi lao ng thuc khi c quan nh nc, lc lng v trang, t chc chnh tr, t chc chnh tr x hi t ngy 1 thng 1 nm 2008. Chnh ph cng quy nh iu chnh mc lng ti thiu theo hng tng ln i vi lao ng Vit Nam lm vic cho doanh nghip c vn u t nc ngoi, c quan, t chc nc ngoi, t chc quc t v c nhn ngi nc ngoi ti Vit Nam, lao ng lm vic cng ty, doanh nghip, hp tc x, t hp tc, trang tri, h gia nh, c nhn v cc t chc khc ca Vit Nam c thu mn lao ng. Ring vi ngi lao ng qua hc ngh (k c lao ng do doanh nghip t dy ngh), mc lng ti thiu quy nh cao hn t nht 7% so vi mc lng ti thiu
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 21 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

vng. Ngoi ra, khong 1,8 triu ngi v hu v ngi hng tr cp bo him x hi c tng lng 20%, hn 1,5 triu ngi c cng c iu chnh tr cp ln 20% so vi mc chun hin hnh. Chnh ph quyt nh gi n nh mc thu hc ph, vin ph v tip tc cho sinh vin, hc sinh i hc, cao ng, hc ngh c hon cnh kh khn c vay u i hc tp. Tip tc xut go d tr quc gia cp khng thu tin cho h ng bo b thin tai, thiu i (5). ng thi, tip tc y mnh vic thc hin cc chng trnh mc tiu quc gia, cc gii php h tr khc i vi cc vng kh khn, vng b thin tai. iu quan trng cn ch l phi xy dng c ch v kim tra vic thc thi, bo m ngun h tr ca Nh nc n ng i tng, khng b tht thot, tham nhng. II.5. Tnh hnh lm pht nm 2009: II.5.1. Din bin: Kt thc nm 2008, lm pht mc 19.89%, mc cao nht trong vng 17 nm qua. y l nm c nhiu din bin kinh t phc tp i vi th gii v Vit Nam. Sang nm 2009, mc tiu chnh ca Vit Nam l kim ch lm pht nhng vn phi m bo tng trng kinh t n nh so vi cc nm trc. Tuy nhin, t cui nm 2008 n nay, do hiu ng ph ca vic kim ch lm pht trong nc, tng trng kinh t Vit Nam gim mnh vo qu 4 nm trc v ri xung y ca qu 1 nm 2009 (tng 3.1%). ng trc tnh hnh trn, Chnh ph chuyn mnh mc tiu u tin t kim ch

Ch s gi tiu dng nm 2009 so vi thng 12/2008

T l % 7.00 6.00 5.00 4.00 3.00 2.00 1.00 0.00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Thng Ch s gi tiu dng

Ch s gi tiu dng 0.32 1.49 1.32 1.68 2.12 2.68 3.22 3.47 4.11 4.49 5.07 6.52

lm pht sang ngn chn suy gim kinh t, tng trng kinh t hp l. CPI ca thng 12 nm 2009 tng mc 1.38% so vi thng trc, v CPI c nm 2009 tng 6.88% so vi nm 2008 (theo Tng cc thng k). y l con s kh thi khi

GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng

Trang 22

Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

Chnh ph t mc tiu kim ch lm pht nm 2009 di 7%. Tuy nhin vn cn nhiu lo ngi bi xu hng tng gi nhanh ca mt s mt hng. Theo quy lut, gi c mt s mt hng thit yu thng tng gi trc Tt nguyn n. Mc tng ny y ch s gi mt hng lng thc thng 12 tng 6.88% so vi thng trc v tng 4.57% so vi nm 2008. Mt hng thc phm thng 12 so vi thng 11 khng tng mnh nh so vi nm 2008 li c mc tng cao 8.39%. Sc tng ca 2 mt hng ny a ch s gi nhm hng n v dch v n ung thng 12 tng mnh mc 2.06%. So vi nm ngoi, mc tng ny chnh cao 8.71%. Nhm nh v vt liu xy dng bao gm: tin thu nh , in, nc, cht t v vt liu xy dng thng 12 cng tng mc 1.4%. So vi nm 2008, mc tng ny thp hn so vi mt s nhm hng khc. Nhm ung, thuc l tng 0.97%. Nhm may mc, m nn, giy dp tng 0.81%. Mt s nhm khc c mc tng khng cao, t mc t 0.07 n 0.25% nh nhm vn ha, gii tr, thit b v dng gia nh. Trong 11 nhm hng ha, dch v tiu dng thit yu, trong thng 12 v c nm 2009, nhm Bu chnh vin thng li gim 0.11%. Ring ch s gi vng trong thng 12 tng cao 10.49%, a c nm tng 19.16% so vi nm 2008. Ch s la M thng 12 tng 3.19% a con s c nm 2009 ln 9.17% so vi nm 2008. Mc d ch s gi nm 2009 nm trong mc nh mong i, tuy nhin vn cn mt s lo ngi bi, so vi cng k nm 2008, mt s mt hng thit yu vn ang c xu hng tng cao, t 8.53 n 9.56%.
Ch s gi tiu dng t ng thng nm 2009 so vi thng trc lin k
T l % 1.60 1.40 1.20 1.00 0.80 0.60 0.40 0.20 0.00 1 -0.20 -0.40 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 0.44 0.32 -0.17 0.35 0.24 0.55 0.62 0.52 0.37 0.55 1.17 1.38 Ch s gi tiu dng

Thng

GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng

Trang 23

Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

II.5.2. Nguyn nhn: Cng nh nguyn nhn ca lm pht nm 2008, lm pht nm 2009 bao gm cc yu t sau: II.5.2.1. V chi ph y: Phn ln cc ngnh kinh t Vit Nam vn cn ph thuc kh nhiu vo ngun nguyn liu th gii, nn khi th gii tng gi, chng ta phi chu h qu ko theo i vi gi c trong nc. Gi c trn th trng th gii, nu nm 2008 tng cao vo u nm gim mnh vo cui nm th nm 2009 u nm mc thp nhng ang c xu hng cao ln vo cui nm, nht l gi xng du, st thp, thc n chn nui, ng, sa, thuc cha bnh l gi tnh bng USD khi nhp khu tnh bng VND s cn tng kp, bi t gi nm nay tng cao hn nm trc. Vic bt u thc hin c ch th trng i vi cc mt hng ch lc, nh hng phn ln n i sng kinh t Vit Nam nh than, xng du, in, than v cc dch v khc cng lm cho mt bng gi c tng ln. Tc ng dy chuyn ca vic mt hng ny tng gi th mt hng kia cng phi tng theo cho ph hp gy h ly lm cho gi c tng cao hn. V dng nh thnh quy lut, khi cc mt hng tng gi th rt kh gim d chi ph u vo gim, v ch cn mt tc ng nh tng gi thm th gi c s tin ch kh th li. II.5.2.2.V cu ko: y khng phi l nguyn nhn chnh cho lm pht 2009. Nu loi tr yu t tng gi, tng mc bn l hng ha v dch v tiu dng thng 1 tng 4%, 2 thng tng 5%, 3 thng tng 6,6%, 4 thng tng 7,4%, 5 thng tng 8,4%, 6 thng tng 8,8%. Tuy cha bng tc tng ca cc nm trc nhng cao hn tc tng 6,5% ca nm 2008 v cao gp i tc tng trng GDP (3,9%). y l ng lc ca tng trng, va l mt trong nhng yu t quan trng lm cho gi tiu dng c xu hng tng cao. Th trng chng khon trong nm km si ng hn nm trc, th trng bt ng sn cng b ng bng, nn lung vn dch chuyn sang th trng hng ha. Nm 2009 cng chng kin nhng k lc mi ca gi vng th gii, lm cho th trng vng rt si ng. Do nhu cu v vng tng ln rt cao, lm gi vng trong nc chnh rt xa so vi gi quy i th gii, nn Chnh ph phi nhp thm vng bnh n gi vng. II.5.2.3. V cung tin t:

GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng

Trang 24

Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

Trong thi gian qua, cung tin lun c xem l nguyn nhn cn bn gy nn lm pht Vit Nam. Tc tng tng phng din thanh ton, d n tn dng, tin mt lu thng ngoi h thng ngn hng hin mc trn di 15% so vi cui nm 2008. Mi lin h gia tng trng tn dng vi tng trng kinh t v lm pht

(Ngun: Tng cc thng k) n 30/10/2009, tng phng tin thanh ton tng 23,99%, tn dng tng trng 33.29% so vi cui nm 2008. Nm 2009, nu tng trng GDP khong 5.32%, trong khi tng trng tn dng ln n gn 40%, t l l 7.51 (theo Ngn hng Nh nc). y l mt t l qu cao so vi nhiu nc trong khu vc ng Nam . Bnh qun cc nm trc, t l ny ch l 3.85. Trong khi vi cc nc trong khu vc, Indonesia l nc cao nht c t l ny l 3.32, cn li ch t 1 n 1.3. iu ny cho thy hiu qu s dng vn ca ta qu thp, chi ph vn qu ln, gy p lc ln nn kinh t. Dng nh phi tng cung tin tht nhiu c th m bo cho vic tng trng kinh t. Vn ny mang tnh c cu. S dng vn km hiu qu lm cho sc cnh tranh ca nn kinh t gim, dn ti c cu kinh t km sc cnh tranh. II.5.2.4. Yu t tm l: Bn cnh , nm 2009, gi c ca nhiu u vo nh gi than, gi in, gi xng v gi nc ng lot c iu chnh tng. Ngoi ra, trong nm 2009, lng tng, cng vi tnh hnh kinh t th gii m ln s lm gi c cc mt hng tng Tuy nhin, khng phi c gi u vo tng bao nhiu th gi c sn phm tng ln by nhiu nu cc doanh nghip c cc bin php qun l chi ph, tit kim c chi ph sn xut h gi thnh sn phm. Mt nhc im khc ca th trng Vit Nam l yu t tm l c tc ng mt phn kh ln ti gi c hng ha. V mt l thuyt, tin lng tng
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 25 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

ln b p mc tng ca gi c, gip m bo v nng cao i sng ca ngi dn. Tuy nhin, trc khi tin lng c chnh thc tng ln, th thng tin tng lng cng y gi cc mt hng thit yu ln cao. II.5.3. Gii php ca Chnh ph: II.5.3.1. Cc gi kch cu kinh t: Gi kch cu th nht tr gi 1 t USD c Chnh ph quyt on thng qua v sm c gii ngn nhanh chng h tr 4% li sut vay ngn hng thng mi cho cc khon vay ngn hn di 1 nm ca cc doanh nghip va v nh, c vn iu l di 10 t ng, s dng khng qu 300 cng nhn, khng n ng thu v n tn dng qu hn Gi kch cu th nht l h tr u t chung, huy ng ngun vn u t khong 90,8 nghn t ng bng cc ngun ng trc, chuyn vn v tri phiu Chnh ph. H tr min gim thu tr gi 28.000 t ng, gip ch cc doanh nghip rt nhiu trong tnh hnh sn xut kh khn hin nay. Gi kch cu th hai cng c cng b vi quy m ln hn, cho vay di hn hn (ti 2 nm), iu kin ni lng hn v lnh vc cho vay cng m rng hn. Doanh nghip c d dng tip cn ngun vn vay, cung cp b 2% li sut vn trung v di hn vi thi gian ti a 24 thng cho doanh nghip, c bit l cc doanh nghip u t xy dng c s h tng. Cho n ht thng 7/2009, theo bo co s b trn ton quc c 350.000 t ng c gii ngn theo knh ca 2 gi kch cu. II.5.3.2. C ch kim sot t gi: Tnh chung c nm 2008, NHNN 3 ln tng v 5 ln gim li sut c bn. Li sut ti cp vn, li sut ti chit khu cng c tn sut iu chnh tng ng. C ch iu hnh t gi ghi nhn nhng iu chnh cha tng c trong lch s. Bin c 3 ln ni rng, t +/-0,75% ln +/-3%; t gi bnh qun lin ngn hng c 2 ln iu chnh mnh, vo thng 6 v cui thng 12 / 2008. T nm 2005 n nay, s lng tin pht hnh mi phc v cho mc tiu chng suy gim kinh t, cho n nay tng 135%. y l mc tng rt ln mc d NHNN c n lc ht li mt phn cung tin. Tnh ti cui thng 11, tng d n cung ng cho nn kinh t tng hn 34% so vi cng k nm ngoi, vt 4% so vi ch tiu c nm cho ton h thng ngn hng.
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 26 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

NHNN la chn gii php can thip mnh v nhanh vi hy vng bnh n th trng bng cch bt ng tng li sut c bn, iu chnh c t gi v bin t gi, tc ng cc tp on c ngoi t bn li cho ngn hng. Theo , t gi bnh qun lin ngn hng s c iu chnh ln mc k lc mi 17.961 ng n mt la, tng thm 5,44% so vi trc . ng thi, bin t gi gim t 5% hin nay xung cn 3% (khng ch t gi kinh doanh ti cc ngn hng khng c cao qu hoc thp hn 3% so vi t gi lin ngn hng do NHNN cng b hng ngy). Tnh chung c vic tng t gi lin ngn hng v gim bin , t gi chnh thc s tng thm 3,44%, qua a trn t gi kinh doanh ti cc ngn hng thng mi ln 18.500 ng, thay v mc 17.885 ng n mt la. Cng vi vic iu chnh t gi, NHNN cng quyt nh tng li sut c bn ln mc 8% mt nm k t 1/12, sau 11 thng duy tr 7% mt nm. Vi li sut c bn mi, trn li sut kinh doanh ti cc ngn hng thng mi s l 12% mt nm, thay v mc c 10,5%. bin php sit tn dng c hiu qu cao hn, NHNN cng tng mt lot li sut ti cp vn (t 7% ln 8% mt nm) v li sut chit khu (t 5% ln 6% mt nm). Cc mc li sut mi ny cng s c hiu lc t 1/12, qua gin tip hn ch tn dng bng cch tng chi ph vn ca cc ngn hng thng mi. Ngoi ra, Th tng s tc ng ti cc tp on nh nc c ngun thu ngoi t h bn li cho ngn hng. c tnh, tng lng ngoi t m cc doanh nghip cn gi trn ti khon vo khong 10,3 t USD, trong mt phn khng nh l ca cc tp on Nh nc II.5.3.3.Tit kim chi ph sn xut x hi v chi tiu cng v t Gim mc tng chi ph phi thc hin tit kim trong sn xut x hi. lm c iu ny, bn thn cc doanh nghip cn phi tng cng qun l sn xut theo nh mc, kim tra cht ch cc yu t u vo theo ng quy cch, phm cht, ch ng nghin cu tm vt t thay th vi chi ph thp, nht l i vi vt t nguyn liu nhp khu. Mt gii php gim mc tng chi ph khc c th p dng l hon thin cng ngh, i mi cng ngh, ci tin t chc qun l nhm tng nng sut lao ng. ng thi tit kim chi tiu cng ca nh nc, tng gia nh, c nhn. II.5.3.4. Tng cng kim tra, gim st pht huy tnh cng khai minh bch ca chi tiu cng
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 27 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

Cn xt li cc chng trnh, d n u t, hot ng chi tiu c trung ng v a phng, u t ca cc thnh phn kinh t, kim tra tin thc hin cc d n, cc cng trnh. Khn trng hon thnh cc d n, cc cng trnh, c bit l nhng cng trnh trng im, hon thnh dt im cc cng trnh dy da ko di chng sm pht huy tc dng. Ch ng iu chnh k hoch trin khai cc d n u t, tp trung ngn sch vo nhng cng trnh cp thit, nhng chng trnh khng cp thit nn chuyn vo nhng nm sau. Cng khai minh bch, thng qua s gim st chi tiu cng ca cc t chc phi Chnh ph, cc on th chnh tr x hi v t chc qun chng. II.5.3.5.Qun l cht ch hat ng chi tiu thu i ngoi t trn th trng Tch cc thu ht ngoi t trong dn bng vic khuyn khch gi tit kim ngoi t vi li sut hp dn; thc hin t gi hi oi linh hat gia tin Vit v mt s ngoi t, nht l ngoi t mnh chi phi hot ng xut khu ca Vit Nam nh USD, EURO, Yen m bo tc ng khch quan vo xut nhp khu, khng gy thit hi chung cho nn kinh t. Khuyn khch chi tiu khng dng tin mt, c bit l khch nc ngoi. Cn to c ch nhm khch ny c th tham gia, nht l i vi th trng chng khon, th trng bt ng sn. II.5.3.6.Thc hin bn tri phiu Chnh ph, tn phiu kho bc cho dn, thu hi tin mt Hot ng ny c tc dng rt tch cc lm gim nhanh lng tin mt trong lu thng v tc ng trc tip ti gim lm pht. Trong trng hp cp bch hin nay, khng nn u thu tri phiu v tn phiu qua trung gian. Ngn hng Nh nc, Kho bc Nh nc nn trin khai bn trc tip cho dn. Bn trc tip s trnh c cc khu trung gian nn mc li sut i vi ngi mua s cao hn, thu ht c nhiu ngi tham gia. C th t chc thnh nhng chin dch phn phi tn phiu, tri phiu trong thi gian c th vi c ch thun li kt hp vi s tuyn truyn c ng mnh m ng vin mi tng lp nhn dn, mi t chc x hi tham gia. II.6. Tnh hnh lm pht hai thng u nm 2010 Lm pht hai thng u nm 2010 ca c nc l 3,35% (thng 2 l 1,96%), tuy nhin con s cht tnh ton ca thng 2 li l t thi im 12/2 thay cho ngy 15 nh bnh thng do vng Tt. Vi mc lm pht cao nh vy nhiu chuyn gia kinh t cng nh cc nh u t ang tp trung s ch vo thng 3 khi m lm pht thng 3 s phn nh chnh xc nht s tng gi hng ha, dch v trong thng Tt v c bit l
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 28 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

tc ng ca tng gi xng, in v than. Vi vic cc yu t u vo tng cao nh vy mc lm pht c nm 2009 nhiu kh nng cao hn mc "k hoch" 7% t ra. D bo vic tng cc yu t u vo nh in, than v lng c bn s gp phn lm lm pht ca c nm chu thm sc p tng 1%. Gi s lm pht thng 3 ch mc 2% th trong qu 1 mc lm pht l 5,35%, cng thm vi 1% sc p ny th trong 9 thng cn li t c "k hoch" 7% th nhng nh iu hnh v m ch c th xoay x c trong phm vi ti a l 1% na, v y l iu gn nh khng th.

Vi mc lm pht cao nh hin ti chc chn vic iu hnh chnh sch tin t s khng th lng tay v trong thi gian va qua chng ta cng thy c nh hng ca iu ny khi lin tip li sut c bn, t gi c nng ln, li sut huy ng v c bit l li sut lin ngn hng lun mc cao v vic gii ngn tn dng mc rt hn ch. Li sut c bn, trn li sut t ra l mt chic o ngy cng cht chi v khng ph hp, chnh iu ny li gy kh khn cho doanh nghip cng nh ngn hng do dng vn gp kh khn khi lu thng, iu ny i hi ngi iu hnh chnh sch tin t phi c s thay i nhm khi thng dng vn ny m bo tng trng kinh t cng nh lnh mnh ha th trng tin t. III. D BO TNH HNH LM PHT VIT NAM NM 2010-GII PHP KIM SOT LM PHT: III.1. D bo tnh hnh lm pht Vit Nam nm 2010: Da vo s liu thc t ca nm 2009 v tng trng kinh t v lm pht, Ngn hng Nh nc d bo rng, trong nm 2010, tng trng v lm pht s din ra theo mt s kch bn sau: Kch bn 1: Tc tng ca tn dng v tng phng tin thanh ton nm 2009 khong 30%, nm 2010 khong 25 - 27%. Hiu qu u t gim nh so vi nm 2008, ICOR t khong 7,7 nm 2009 - 2010 do u t m rng theo chnh sch kch cu. Gi du th gii tng tr li v t mc bnh qun 64 USD/thng nm 2009 v 70
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 29 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

USD - 75 USD/thng nm 2010. Gi go th gii c xu hng tng v t mc bnh qun 570 USD/tn nm 2009 v 750 USD/tn vo nm 2010 (go 5% tm Thi Lan). Kt qu d bo bng m hnh kinh t lng v phn tch nhn t nh hng, nm 2010, tng trng kinh t khong 6 - 6,5%, lm pht khong t 10%. Kch bn 2: Tc tng tng phng tin thanh ton v tn dng nm 2009 khong 25 - 27%, nm 2010 khong 23 - 25%. Hiu qu u t tng ng nm 2008, ICOR t khong 7 - 7,5. Gi du th gii bnh qun 60USD/thng nm 2009, 70 - 75USD/thng nm 2010 (theo d bo ca IMF ngy 8/7/2009). Gi go th gii c xu hng tng v t mc bnh qun 565 USD/tn nm 2009, 600 USD/tn nm 2010. Kt qu d bo theo m hnh kinh t lng v phn tch nhn t nh hng, nm 2010, tng trng kinh t khong 6,2% - 7%, lm pht khong 7,5 - 8,5%. Trin vng di hn ca kinh t Vit Nam da vo nn tng vng chc l ngun nhn lc c hc vn ngy cng c nng cao trong khun kh c cu dn s vng; tng lp trung lu tr tui vi nhu cu tiu dng a dng phong ph; tng lp doanh nhn nng ng c h tr bi chnh sch ci cch c cu kinh t ca Chnh ph. Song trong ngn hn vi bi cnh hu khng hong, lo ngi ln nht ca chng ti l s nng ng v vng vng ca khu vc t nhn s b tc ng tiu cc do tc ng cnh tranh v ngun lc t khu vc doanh nghip nh nc khi cc chnh sch kch thch tng trng c ko di. Thm vo , vic quay tr li tim nng tng trng ti u ca kinh t Vit Nam cng c th b chm li do nhng tin trin chm chp ca qu trnh ti c cu kinh t. Nm 2010, Chnh ph t ra cc mc tiu kinh t ch cht vi mc tng trng GDP 6,5% v lm pht di 7%. Do nhng lo ngi ni trn, d bo ca chng ti thn trng hn nh hng ca Chnh ph mc d chng ti da vo nhng gi nh kh lc quan v hi phc kinh t ton cu. GDP v thng mi ton cu trong nm 2010 c d bo tng 4,1% v 5,3% trong d bo Trin vng kinh t th gii mi nht ca IMF trong thng 2 l c s chng ti hy vng vo tng trng kh quan ca xut khu v FDI mc 12% v 18%. Ngoi kh nng cnh tranh sn c, nm 2010 khu vc xut khu nhn c nhng h tr v u tin cung cp tn dng vi li sut hp dn v s gim gi ca VND. FDI gii ngn d bo cng hi phc tr li mc trc khng hong khi th trng ti tr vn cho cc d n FDI tr li iu kin bnh thng. R
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 30 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

rng, li th truyn thng v n nh chnh tr v ngun lao ng c chi ph cnh tranh trong xu th VND tip tc gim gi s lm cc nh sn xut nc ngoi cn nhc thm v u t vo Vit Nam so vi mt s nc trong khu vc vi bt n chnh tr ko di. Tng trng tiu dng ni a trong nm 2010 d kin s ci thin nh so vi nm 2009 trong iu kin trin vng sng sa hn v vic lm, thu nhp i km vi k vng gia tng mt cch thn trng v chi tiu do p lc cao v lm pht. Tm l trn ca ngi tiu dng c bc l mt cch r rng qua cuc kho st ngi tiu dng gn y ca TNS Vit Nam cho thy 60% ngi c phng vn t tin vo trin vng cng vic v thu nhp trong nm 2010 trong khi 35% ngi tiu dng c phng vn cho rng s tng chi tiu so vi 2009 v 39% ngi tiu dng c phng vn d nh gim chi tiu so vi 2009. l nhng tt c nhng iu chng ti c th lc quan trong nm 2010. u t t nhn v chi tiu cng d kin ch tng tng i nh trong nm 2010. Trong khu vc t nhn nguyn nhn cho d bo khng tng trng u t cao l li sut cao hn v k vng li nhun trong nm 2010 gim ng k so vi mc tng trng t bin ca mt s ngnh trong nm 2009 khi chi ph u vo gia tng trong iu kin rt dn cc bin php kch thch kinh t. Hai s kin ln c th tc ng n kinh t nm 2010 l l k nim 1000 nm Thng Long v qu trnh cc ngnh v a phng hng ti i hi ng ton quc 11 vo u nm 2011. C th do cc s kin m tng chi thng xuyn trong nm 2010 d chi tng 24,6% trong khi tng chi u t cng d kin ch tng 11,3%. Yu t s kin c tc ng ln n c cu chi u t v thng xuyn trong nm 2010 theo hng tng trng thp hn v chi u t. Song lc cn ln nht tng trng u t cng v tng mnh chi tiu ngn sch cao l kh nng hn ch v huy ng tri phiu Chnh ph th hin trong thi gian qua. Tng hp cc yu t chng ti d bo GDP tng trng 6,1% trong nm 2010. V lm pht, chng ti d bo CPI tng 9,2% do p lc tng gi n t bn ngoi do gi nguyn liu c bn tng, p lc tng gi t yu t bn trong cng kh ln do s tng gi than, xng, in, phn bn ha cht trong thi gian qua. Trong iu kin sc mua v thu nhp c ci thin, cc doanh nghip cng c th d tng gi bn b p tng chi ph hn. Song chng ti cng loi tr kh nng lm pht 2 con s do tm l lc quan thn trng ca ngi tiu dng v chnh sch tin t d kin cng s cn bng hn trong nm 2010.
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 31 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

C mt s yu t c th lm sai lch d bo v mc hi phc ca kinh t Vit Nam trong nm 2010 ca chng ti theo c hai chiu. chiu bi quan hn, th nht c th cc nn kinh t ch cht trn th gii c mc hi phc thp hn tim nng s gy ra s hi phc thp hn k vng ca khu vc xut khu. Th hai c th cc vn mt cn i c tnh c cu ca khu vc ngn hng khng c gii quyt s lm hn ch tn dng, tng mnh li sut v lm nn kinh t gim tc ng k. Song trong cc kch bn bi quan hn v tc hi phc chng ta cng s c mt mc lm pht thp hn so vi d bo ca chng ti chiu lc quan hn, th nht c th tiu dng v u t t nhn s kh quan hn d bo ca chng ti do ngun tit kim di do c th to c hi cho ngi dn v doanh nghip chi tiu v u t mnh tay hn khi tm l lc quan chim u th. Th hai c th cc chnh sch tin t v ti kha h tr tng trng s c Chnh ph u tin duy tr hc hin mc cao hn chng ti k vng v mt s cn bng trong chnh sch. Trong kch bn lc quan hn v hi phc chng ta s c mt mc lm pht cao hn ng k so vi d bo ca chng ti. Tng hp d bo cc ch tiu kinh t v m ch cht: 2006 Tc tng GDP Tng lng hng ha bn l Tc tng trng xut khu Tc tng trng nhp khu Cn cn thng mi FDI thc hin Tng trng tn dng Tng CPI bnh qun 12 thng % % % % T USD T USD % % 8,23 n.a 22,7 22,1 -4,02 4,1 35,8 n.a 2007 8,48 9,3% 21,9 39,6 -10,36 8,1 53,5 12,1 2008 6,23 6,5 29,5 28,3 11,5 25,2 23,2 2009 5,3 11 -14 -20 10,5 37 6,8 2010F 6,1 11 12 15 -12.6 11,8 26 9,2

-12,77 -10.4

Ngun: TCTK, NHNN, nhm 14 c tnh III.2. Gii php kim sot lm pht : Nm 2010, mc tiu tng qut l phc hi tc tng trng kinh t t cao hn nm 2009,tng tnh n nh kinh t v m, nng cao cht lng tng trng, ngn chn lm pht cao tr li, phn u t ch s gi tiu dng khng tng qu 7%; bo m an sinh x hi, Chnh ph ban hnh Ngh quyt s 03/NQ-CP ngy 15/01/2010 v cc gii php ch yu iu hnh kinh t x hi, d ton ngn sch nh nc nm 2010.
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 32 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

Nhng gii php ch yu ch o, iu hnh thc hin k hoch pht trin kinh t-x hi v d ton ngn sch nh nc nm 2010 nh sau: III.2.1 V chnh sch tin t: iu hnh cc cng c, chnh sch tin t ch ng, linh hot, thn trng, bo m kh nng thanh khon ca nn kinh t. Kim sot cht ch tc tng tng phng tin thanh ton v d n tn dng. iu hnh th trng ngoi hi v t gi linh hot trong mi quan h vi li sut, gi tiu dng v cn cn thng mi. ng ph c hiu qu vi cc bin ng ca cc lung vn; gi n nh cn cn thanh ton tng th v mc d tr ngoi hi cn thit. Tip tc x l tn dng ph hp vi mc tiu kinh t v m; tip tc thc hin h tr li sut i vi cc khon vay trung hn v di hn ngn hng bng ng Vit Nam theo Quyt nh s 443/Q-TTg ngy 4/4/2009 ca Th tng chnh ph v cc khon vay mua my mc, thit b, vt t phc v sn xut nng nghip v VLXD khu vc nng thn theo Quyt nh s 497/Q-TTg ngy 17/4/2009 ca Th tng Chnh ph. Thc hin nhanh, c hiu qu cc bin php tng cng kh nng tip cn ngun vn tn dng cho cc doanh nghip, nht l cc doanh nghip nh v va. Tng cng thanh tra, gim st v m bo an ton h thng ngn hng. Cng , s dng cc ngn hng thng mi c quy m ln ng vai tr ch o trong vic thc hin cc gii php iu hnh chnh sch tin t, ph hp vi yu cu pht trin. III.2.2 V chnh sch ti kha Thc hin chnh sch ti kha linh hot c kim sot cht ch, phn u tng thu, trit tit kim v nng cao hiu qu chi ngn sch nh nc; phn u gim bi chi ngn sch nh nc nm 2010 xung di 6,2%. iu chnh hp l chnh sch thu ph hp vi yu cu pht trin kinh t, tng cng qun l thu; Thc hin gin thi hn np thu thu nhp doanh nghip n ngy 31/3/2010 i vi cc doanh nghip nh v va trong mt s ngnh, lnh vc, doanh nghip sn xut, gia cng dt may, da, giy. Thc hin cc bin php ph hp to iu kin thun li cho cc doanh nghip v ngi dn vay vn sn xut kinh doanh vi li sut hp l. Tp trung tho g kh khn cho sn xut kinh doanh, xut khu, tng cng huy ng v s dng c hiu qu cc ngun lc x hi.
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 33 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

III.2.3 V chnh sch gi: Thc hin nht qun c ch gi th trng c s qun l ca Nh nc. Trnh cc hin tng neo gi gi c ca nhng hng ha mc cao bt hp l bt chp s gim gi trn th trng th gii hoc ng gi th trng trong nc qu thp bt hp l trong khi gi th trng th gii tng v cc yu t hnh thnh gi thay i. iu hnh gi ph hp tn hiu ca th trng th gii "c ln, c xung" nhng khng th ng; khng th ni gi trong nc th trng trong nc chu s tc ng t do, t pht ca gi th trng th gii m cn c nhng bin php iu hnh kinh t v m thch hp vi tng giai on. Trong iu hnh gi cn tip tc thc hin c hiu qu hn vic kim sot gi hng ha, dch v c quyn; khuyn khch cnh tranh v gi theo php lut m hin nay ang p dng i vi i b phn hng ha, dch v ca nn kinh t. p dng c hiu qu cc bin php bnh n gi khi th trng c nhng bin ng bt thng. Kim sot cht ch cc phng n gi, mc gi ca cc hng ha, dch v thuc danh mc Nh nc nh gi, bnh n gi, ng k gi, k khai gi; nhng hng ha, dch v c Nh nc s dng ngn sch t hng phc v cc chng trnh, mc tiu quc gia; hng ha, dch v cng ch, hng ha cn c tr cc, tr gi phc v ng bo dn tc, min ni, hi o, hng ha thc hin chnh sch x hi. Tip tc m rng c ch u thu, u gi, thm nh gi i vi hng ha, dch v mua sm t ngun ngn sch. Nghin cu tng bc chuyn t hnh thc tr gi, tr cc sang u t trc tip cho cc i tng th hng. Tng cng cng tc kim tra, kim sot th trng, chng bun lu, gian ln thng mi, gian ln v thu, kim tra vic chp hnh php lut nh nc v gi, u tranh chng mi hin tng u c nng gi bt hp l III.2.4 V chnh sch xut, nhp khu: Thc hin cc gii php y mnh xut khu (cc mt hng c li th cnh tranh, mt hng c tim nng, c gi tr gia tng cao, mt hng mi c hm lng cng ngh cao); ch trng cng tc xc tin thng mi a dng ha th trng. C cu hng ha theo nhu cu th trng, nng cht lng hng Vit Nam theo tiu chun quc t, gi thng hiu v uy tn vi bn hng. y mnh sn xut hng tiu dng ni a, nht l thc phm, ung, hng dt may, thuc cha bnh; u tin h tr ngnh hng c li th so snh, s dng ngun nguyn liu trong nc v s dng nhiu lao ng.
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 34 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

Kim sot nhp khu thng qua vic r sot c cu li danh mc, cc mt hng nhp khu kim ch nhp siu, nht l cc hng ha tiu dng xa x cha thit yu ( t, xe my, ru, ha m phm). III.2.5 V chnh sch th trng: Pht trin ng b cc th trng. Tp trung hon thin th ch cnh tranh, kim sot c quyn; th ch th trng ti chnh, th trng bt ng sn, th trng lao ng, th trng cng ngh v mt s dch v cng c bn. Tng cng cng tc gim st, x l ri ro trong hot ng ngn hng, chng khon, nng cao tnh minh bch ca th trng. Tng cng qun l th trng, bo m cn i cung cu hng ha, dch v phc v sn xut v i sng nhn dn, chng u c trc li, nng gi. y mnh vic thc hin qun l gi c theo nguyn tc th trng. y mnh hn cng tc ci cch hnh chnh, nng cao hiu lc, hiu qu ca Nh nc; tng cng cng tc thanh tra, kim tra chng tiu cc, tham nhng, lng ph. III.2.6 V cng tc tuyn truyn: Thi gian qua cc c quan bo ch tuyn truyn phi hp cht ch vi B Ti chnh trong cng tc tuyn truyn v lnh vc ti chnh. Trong thi gian ti ngh cc c quan bo ch tuyn truyn tip tc phi hp vi B Ti chnh v cc B, ngnh lin quan gp phn tuyn truyn ng ch trng chnh sch ca ng, ch o ca Chnh ph v cng tc ti chnh ni chung v cng tc qun l, iu hnh gi ni ring nhm to s ng thun ca x hi cng chung sc phn u thc hin c kt qu cc Ngh quyt ca Quc hi ra. III.2.7 Mt s bin php khc 1. Tng kh nng d bo ca c quan chc nng Do h thng thng tin c phn tch km, cc s liu d bo ca cc c quan chc nng thng xa ri thc t, m mt trong nhng nguyn nhn l thiu s thng nht trong d bo gia cc c quan chc nng. V d nh B Ti chnh c d bo, Ngn hng nh nc cng c d bo nhng li khng khp nhau. Do vy, gii php a ra thiu nht qun, ng b, mc d gii php l ng. V mun kim ch c lm pht cn s quyt tm ng b ca cc ngnh, cc c quan chc nng. 2. Chng lm pht nn t trong bi ton tng th nn kinh t v m, v chng lm pht th kh c th t ti mc tiu chung: n nh, tng trng, bn vng. Do kim ch lm pht, cc bin php c th a ra l: bnh n v m, gim chi tiu ngn
GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng Trang 35 Nhm thc hin: Nhm 14

Mn: L thuyt ti chnh tin t

Lm pht Vit NamThc trng v gii php

sch, gim u t cng, gim thm ht thng mi, tng t l d tr bt buc hay gim tc tng trng tn dng, thc hin chnh sch li sut thc dng,

GVHD: PGS.TS V Th Minh Hng

Trang 36

Nhm thc hin: Nhm 14