Bn v xc nh gi tr Ngn hng thng mi Nh nc

Theo k hoch c phn ho doanh nghip nh nc (DNNN) ca Chnh ph s c phn ho ton b 5 Ngn hng thng mi Nh nc (NHTMNN). NHTMNN l NHTM do Nh nc u t vn, thnh lp v t chc qun l hot ng kinh doanh, gp phn thc hin cc mc tiu kinh t ca Nh nc. Nh vy, c phn ho NHTMNN l chuyn cc NHTM c 1 ch s hu l Nh nc thnh cc NHTM a ch s hu.

C phn ho NHTMNN c tin hnh c phn ho theo 2 bc:

Bc 1: Nng cao nng lc ti chnh NHTMNN theo hng t cc ch s lnh mnh ti chnh theo chun quc t.

Bc 2: Thc hin c phn ho NHTMNN.

Theo Thng t s 126/2004/TT-BTC ngy 24/12/2004 ca B Ti chnh, cc NHTMNN phi xy dng cc quy trnh c phn ho nh sau:

+ Xy dng phng n c phn ho (c ph duyt)

+ T chc bn c phn

+ Hon tt vic chuyn doanh nghip thnh cng ty c phn

Bi vit ny bn v xc nh gi tr NHTMNN trong giai on chun b c phn ho NHTMNN. Tc gi mong nhn c nhng kin trao i ca cc bn ng nghip quan tm ti vn xc nh gi tr doanh nghip trong c phn ho NHTMNN.

I. Phng thc xc nh gi tr NHTMNN Thc t trong thi gian qua cho thy, vn nh gi doanh nghip trong qu trnh chun b c phn ho l vn phc tp v tn km. Bi l, xc nh gi tr doanh nghip l qu trnh xc nh gi tr thc t ca doanh nghip ti thi im nh gi. Ngh nh s 187/2004/N-CP ngy 16/11/2004 ca Chnh ph quy nh: Gi tr thc t ca doanh nghip c phn ho l gi tr ton b ti sn hin c ca doanh nghip ti thi im c phn ho c tnh n kh nng sinh li ca doanh nghip m ngi mua, ngi bn c phn u chp nhn c. Nh vy, nhng cn c xc nh gi tr thc t ca doanh nghip gm: S liu trong s sch k ton ca doanh nghip ti thi im c phn ho, s lng v cht lng ti sn theo kim k phn loi thc t, gi tr

th trng ca ti sn ti thi im c phn ho bao gm c gi tr quyn s dng t, li th kinh doanh, uy tn, tnh cht c quyn ca sn phm dch v, thng hiu, kh nng sinh li...

Theo Thng t s 126/2004/TT - BTC ngy 24/12 ca B Ti chnh hng dn thc hin Ngh nh s 187/N-CP ngy 16/11/2004 ca Chnh ph v chuyn cng ty nh nc thnh cng ty c phn c quy nh phng php xc nh gi tr doanh nghip, gm 2 phng php: Phng php ti sn v phng php dng tin chit khu.

- Phng php ti sn l phng php xc nh gi tr doanh nghip trn c s nh gi gi tr thc t ton b ti sn hin c ca doanh nghip ti thi im xc nh gi tr doanh nghip.

- Phng php dng tin chit khu l phng php xc nh gi tr doanh nghip trn c s kh nng sinh li ca doanh nghip trong tng lai.

C th nhn thy phng php ti sn l phng php trc tip nh gi gi tr ca cc ti sn ca NHTMNN v vic nh gi cc ti sn da trn cc thng tin qu kh ca doanh nghip. Cn phng php dng tin chit khu l phng php nh gi gi tr gin tip ca NHTMNN thng qua vic lng ho cc khon thu nhp kinh doanh m NHTM c th mang li cho cc nh u t trong sut thi gian cn li ca NHTM, iu ny c ngha vic xc nh gi tr da trn cc d on v tng lai ca doanh nghip. V vy, 2 phng php trn u cho ra cc kt qu tng i. Phng php da trn thng tin qu kh c th khng phn nh c hin ti v tng lai doanh nghip. Cn phng php da trn suy on v tng lai th li ph thuc vo mc chnh xc ca suy on.

Theo ni dung quy nh ti Thng t s 126/2004/TT-BTC, khi nh gi cc NHTMNN s p dng phng php dng tin chit khu. Khi c th khng nh lng ht gi tr thng hiu v nhng li th kinh doanh ca NHTMNN. Nh vy, gi tr ca NHTMNN s bao gm 4 nhm sau:

+ Gi tr cn li ca vn ch s hu tnh n thi im nh gi: Gi tr cn li ca ti sn c nh hu hnh, v hnh, gi tr quyn s dng t, cc thit b khng thuc nhm ti sn c nh, vn u t lin doanh vo NHTM khc, doanh nghip khc hay l cc ti sn ti chnh v vn bng tin khc...

+ Chnh lch rng ca cc khon phi thu so vi tng cc khon phi tr (bao gm cc cc ri ro lin quan).

+ Cc qu cha chia, cha chi (nu c).

+ Gi tr li th kinh doanh: gm v tr a l, gi tr thng hiu, tim nng pht trin.

II. Xc nh gi tr NHTMNN 1. Phng thc t chc nh gi:

Vn cn quan tm khi xc nh gi tr NHTMNN l phi la chn c phng php nh gi ph hp, thc hin hiu qu phng thc t chc nh gi v chn thi im nh gi hp l (thi im 31/12/2006 i vi Ngn hng Cng thng Vit Nam v Ngn hng u t & Pht trin Vit Nam).

Vn ct li khi xc nh gi tr NHTMNN chnh l phi la chn mt phng php ph hp, phng php phi bo m nguyn tc xc nh gi tr mt cch chnh xc cc yu t hu hnh v lng ho c gi tr ca cc yu t v hnh. Do , khi xc nh gi tr NHTM cn phi xem xt cc yu t tc ng ton din n gi tr NHTM nh: Kh nng sinh li, s lnh mnh ca tnh hnh ti chnh, xu th bin ng ca li nhun, t sut li nhun, kh nng thanh khon, thc trng ti sn hu hnh, ti sn v hnh, s tng trng, m rng hot ng v pht trin, trnh v s nhy bn ca cn b lnh o v nhn vin, mc tiu di hn cng nh chin lc kinh doanh ca NHTM ...

Trong qu trnh xc nh gi tr NHTMNN, nu vn cn cc khon n xu v ti sn km g tr th phi c x l theo nguyn tc th trng. Cn i vi khon n khng c kh nng thu hi th cn c x l theo cc quy nh hin hnh ca NHNNVN.

2. Mt s ni dung cn xem xt khi xc nh gi tr NHTMNN l:

- Mt s vn quan tm l kha cnh: uy tn v thng hiu. Theo quy nh hin hnh, gi tr li th kinh doanh v uy tn c xc nh trn c s t sut li nhun sau thu thu nhp doanh nghip trn vn nh nc ti doanh nghip bnh qun trong vng 3 nm lin k trc khi c phn ho so vi li sut ca tri phiu ch nh ph k hn 10 nm thi im nh gi. Quy nh ny khng ph hp NHTM. Xc nh gi tr li th v uy tn theo quy nh trn i vi NHTM s lm cho gi tr thc t ca NHTM qu thp so vi tn nhim trc cng ng dn c s khng chun. Bi v trong thc t, gi tr v hnh ca NHTM c th ln xp x bng vn t c ca NHTM. xc nh ng gi tr thc t c bit l ti sn v hnh ca NHTM, hn ch thit hi cho nh nc nn b c ch nh gi qua hi ng m thc hin nh gi thng qua cc t chc nh gi nh Cng ty kim ton quc t.

- i vi tri phiu c bit: Vn iu l ca cc NHTMNN bng gi tr ca cc tri phiu c bit ny kh ln (khong 10.000 t ng trn tng s 18.000 t ng vn iu l) gi tr cc tri phiu c bit ny trn thc t mi l gi tr danh ngha, cha phi l vn thc, tc cha phi l vn bng tin. V th khi xc nh gi tr NHTM th theo chng ti gi tr ca tri phiu c bit ny khng tnh vo gi tr NHTM. Cn nu tnh gi tr ca cc tri phiu c bit ny vo gi tr NHTM th cc tri phiu c bit phi c tin t ho hoc l tin hnh x l trc khi nh gi.

- i vi cc qu c phn nh trong bng cn i k ton ca NHTMNN m qu cu thnh nn gi tr NHTM nh qu d tr b sung, qu u t pht trin th mi c xc nh gi tr cn li v tnh vo gi tr NHTM. Cn cc qu khc mc d c coi l vn ch s hu nhng c s dng cho mc ch khc, khng gp phn duy tr v tng thm gi tr bn vng cho MHTM nh qu khen thng, qu phc li, qu d phng ri ro tn dng... th khng c tnh vo gi tr NHTM.

- Khi xc nh gi tr NHTM, c mt s ti sn ca NHTM phi tin hnh nh gi li nh nh t, my mc thit b, vt t phng tin... Cn mt s ti sn tn ti di hnh thi tin t th ch cn xc nh cn c v s sch k ton, qua kim k. i vi vn gp vo lin doanh cng tn ti di hnh thi tin t nhng khi xc nh gi tr NHTM th phi xc nh li gi tr v thc t cc NHTM hoc lin doanh a phn l hot ng c hiu qu nn gi tr thc t ca cc khon u t ny chc chn cao hn nhiu so vi gi tr trn s sch.

- Trong tng ngun vn ca NHTMNN cn c ngun vn huy ng v vn vay. Cc ngun vn ny khng nm trong c cu gi tr NHTM nhng n li c vai tr quan trng, quyt nh nht trong hot ng kinh doanh ca NHTMNN. Quy m ca vn huy ng phn nh v th, uy tn ca NHTM trn thng trng. Quy m ca vn huy ng cng ln, chng t v th uy tn ca NHTM cng cao. y l mt trong nhng yu t gp phn xc nh gi tr li th kinh doanh, gi tr thng hiu ca mt NHTMNN.

III. Hnh thc c phn ho (CPH) Gi nguyn phn vn Nh nc hin c ti NHTMNN, pht hnh c phiu nhm thu ht thm ngun vn t bn ngoi, ng thi m bo cc nguyn tc sau:

- Nh nc vn gi c phn chi phi trong NHTMNN sau CPH.

- Vic bn c phn c th qua nhiu ln vi t l vn Nh nc gim dn nhng cho n nm 2008 s khng thp hn 51% vn iu l ca NHTMNN. Sau nm 2010, t l ny c th thp hn 50%.

- NHTMNN s nm gi ti thiu 51% vn iu l cc cng ty con ca NHTMNN sau khi cc cng ty ny c CPH.

- Bo m t l an ton vn ca NHTM NN t mc ti thiu theo thng l quc t l 8%.

Qua 5 nm thc hin chng trnh ti c cu, tnh hnh hot ng ca cc NHTM NN c nhng chuyn bin tch cc, nng lc ti chnh c ci thin, cht lng tn dng c nng cao, hn ch trong qun l iu hnh tng bc c khc phc. Tuy nhin, theo bo co ca NHNN th n thi im 31/12/2005 cc NHTM NN c tnh hnh sau:

NHTMNN Ngn hng NN&PTNT Ngn hng Cng thng Ngn hng T&Pht trin Ngn hng Ngoi thng Ngn hng BSCL

Vn iu l (T ng) CAR 6095 6,17 3265 4,43 3818 5,25 4030 5,97 823 5,74

ROE 11,86 12,84 7,90 14,90 7,85 0,44 0,49 0,41 1,00 0,56

ROA

iu chng t, tuy Chnh ph cp b sung vn iu l cho 5 NHTM NN vi tng s tin l 9.940 t ng trong cp bng tri phiu c bit 8.740 t ng, nhng tc tng trng tn dng v ti sn trong nhng nm qua l cao, trung bnh l 20%/nm nn tc tng quy m vn vn cha tng xng lm cho t l an ton vn ca cc NHTMNN lun lun mc thp nh trn.

IV. Nhng kh khn trong vic xc nh gi tr NHTMNN khi CPH. Cc NHTMNN c c im hot ng kinh doanh khc bit so vi doanh nghip Nh nc nn vic xc nh gi tr NHTMNN theo Ngh nh s 187/2004/N-Chnh ph ngy 16/11/2004 ca Chnh ph v Thng t hng dn s 126/2004/TT-BTC ngy 24/12/2004 ca B Ti chnh v xc nh gi tr l phc tp v kh khn.

1. Vn vn ghi s ca Nh nc: Vn ca Nh nc ti ngn hng trc khi CPH phi l vn thc. Nhng thc t qua nhng t b sung vn va qua, Nh nc ch cp mt loi Tri phiu c bit cho NHTMNN. Thc cht, y ch l phn vn ghi s (danh ngha) nn chng khng th to nn gi tr ngn hng. Do , khi nh gi tr NHTMNN th Nh nc c chp nhn loi tr vn ny ra khi gi tr ngn hng hay khng?

2. Kh khn do NHTMNN c s lng ti sn ln dn tri: Cc NHTMNN Vit Nam u c mng li hot ng rng khp c nc vi h thng vn phng, tr s, ti sn hu ht cc tnh thnh ph. Nh vy, vic kim k tnh ton, tp hp gi tr ca tt c cc ti sn ny l rt kh khn, phc tp. Hn na, khng th ch cn c vo gi tr s sch ca cc ti sn ny nh gi m phi xc nh ti sn ny theo gi th trng. Trong nhng ti sn thuc quyn s hu ca NHTMNN cn c cc loi ti sn hnh thnh do khai thc xit n t cc v n m nh gi cc loi ti sn ny cng kh thc hin v h s php l cng nh gi tr danh ngha ca cc ti sn ny li thi so vi thc t.

3. Kh khn trong vic xc nh gi tr quyn s dng t: Theo quy nh ca Lut t ai v Ngh nh s 187/2004/N-Chnh ph th khi CPH, doanh nghip c th chn hnh thc giao t hoc thu t i vi nhng din tch t doanh nghip ang s dng lm mt bng sn xut kinh doanh. Trong trng hp doanh nghip la chn hnh thc giao t th phi tnh gi tr quyn s dng t vo gi tr doanh nghip khi CPH, Trong nhng nm hot ng ca doanh nghip hnh thnh nn mt h thng tr s gn lin vi quyn s dng t c Nh nc giao s dng lu di. Bn cnh , cc NHTMNN cn ang c quyn s dng hp php nhng khu t thuc din cm c, xit n t cc v n. Khi thc hin CPH, chc chn cc NHTMNN phi tnh gi tr quyn s dng t ny theo gi th trng vo gi tr ngn hng.

4. Kh khn trong vic nh gi li th kinh doanh: Li th kinh doanh ca mt doanh nghip l v tr a l, gi tr thng hiu v tim nng pht trin. Theo quy nh hin hnh ti Thng t s 126/2004/TT-BTC th nu cch xc nh gi tr doanh nghip theo phng php ti sn, gi tr li th kinh doanh ca doanh nghip ch ph hp vi nhng doanh nghip sn xut kinh doanh thng thng m cha thc s ph hp vi NHTMNN v ngoi v tr a l v tim nng pht trin cao, NHTMNN c gi tr thng hiu rt ln. Vic xc nh gi tr thng hiu c gi tr l bao nhiu tin qu thc l v cng kh khn. Phng php dng tin chit khu khi tnh gi tr NHTMNN th khng cp v cch tnh gi tr li th kinh doanh.

Qu trnh CPH NHTMNN v ang thc hin theo yu cu ca Chnh ph - Vn xc nh gi tr NHTMNN l vn quan trng trong giai on chun b CPH - Gi tr thc ca NHTMNN s l c s li cun cc nh u t, nht l nh u t chin lc khi chp nhn gi c phiu ca ngn hng./. Trn i Bng