1

Univerzitet

ltet za

SEMI NARS

KI RAD

BILA NS

KAO OSN

OVN IFIN

ANSI JSKII

ZVE

J
NACIONAL NI RAUNI
1

Metodoloka objanjenja Bruto domai proizvod na bazi d

NACIONAL NI RAUNI
1
__________c ___ ____c ______c _________ c _c ____________c _________c ___ _____c _c ___ ____c _c ____________c ________c _ ___ ___c _____ ___c _ _c ____________c ___ ____c________ c__ _ _ c_______ c______ __ _c c__c______c_______cc _c______c___ ___cc !_c___ ___c_c________c"______ _c#____ ___c_c___ ____c__c________c_c c$_c_____ _ c__c__________ c___ ___ _c c %c___ _ ___c___ ____c______c_______c_ c_____ c___c"__c_ __c_______c_____ c_c ______c _ _ c ___ __ c ___________c %c ____________c ______c _ c ______c ____c _ c _______ c _____ c _c ______c _ ___ __c ____c __c _ c ________c __"_&____c ______c _c _______c_ ___ __c________c_ __c________c_ ______c___c___ "c______"c_ ____c ' ___c________c_____ ______c_______c _ __ c________c_____ ___c(_____c______c _ c ___________c ___ ___c _c ______c ______ _c ________c _c ____ __c __c ___c ____________c ________c_______c__c___c____________c (_____c ______c _ ________c ________c _ "_ _c ____c _______ c ________c _______c _c _______c )_______c _c _____c ___ _______c )___"_____c ________c )_______*c ______c _______ c

__c _ ____c_c______c__c_ ____c______c ___c_c____c ____ c_c_____c______c_ _____c_______c +_____c_ ________c____ __ c_____ c_ ______c__c______c_______ c_ ___ _ _c_c ______c_ ________c____ c_______c_________c_ ______c_ ___ ___c ,_c ______c __c _______c _______c ______c ___ __c _ c _________c __c __ & __c ___ _____c _ ___c_c___ c__c________c___c______c_c______c_c__c______c____c___& _c_______c___c "_______c_____ ______c_______c___ __c_ c__c_ c_c__ __c_______c______c_c ______c ________c _c ____c __ c __________c _c ___c __c ________c _______c ______c _c ______*c _c ___________c_______c ______c _c _______*c!_c_ ________c _c___ ___c_______c ______c _c _______c- &_______c _______ _c _______c __________c______c _ c______c____. ______c _ ___ __c ___c ____/_______c ___c ___c ____/"______c _c __________c _ _____c0_c_____c__c_ ___ _ c_c_______c___ __c___

odane vrijednosti u tekuim cijenama

c

U obraunu Bruto domaeg proizvoda za Bosnu i Hercegovinu i entitete primjenjuje semetodologija Ujedinjenih nacija

"Sistem nacionalnih rauna" - SNA 1993 i njena evropskaverzija "Evropski sistem nacionalnih rauna" - ESA '95.Obraun Bruto

domaeg proizvoda, u skladu sa SNA/ESA metodologijom, radi se u Bosni iHercegovini od 1996. godine. Za ratne godine,

1992-1995, ne postoje pouzdane procjene Brutodomaeg proizvoda. Do 1991. godine Bosna i Hercegovina, kao i sve druge

republike biveJugoslavije, vrila je obraun nacionalnih rauna po konceptu materijalne proizvodnje.Po SNA/ESA metodologiji u

Bruto domaem proizvodu su obuhvaceni rezultati svih aktivnosti prizvod nje dobara i usluga. Ovaj koncept obrauna poznat je kao iri

koncept obrauna proizvod nje. U obraun se, pored materijalne proizvodnje i usluga vezanih za proizvodnju,uklju uju i sve druge djelatnosti kao to

su: bankarstvo i finansijske usluge; usluge osiguranja;usluge obrazovanja, zdravstva i socijalnog osiguranja; usluge dravne

administracije (odbrana, javni red, sigurnost i dr.); netrine usluge, line usluge, kao i svevrste neprofitnih usluga.Za

izvodenje obrauna Bruto domaeg proizvoda, za BiH i entitete, koriste se raspoloivistatisti ki podaci poslovnih

subjekata (preduzea, banaka, osiguravajuih drutava, ustanova,organa uprave i ostalih subjekata) koji su rezidentni na

prostoru Bosne i Hercegovine, kao i podaci o poljoprivrednoj i nepoljoprivrednoj proizvodnji (gazdinstva i radnje) koja se obavlja uokviru

domainstva.Obra un se izvodi na osnovu podataka poslovnih subjekata registrovanih i rasporeenih premaKlasifikaciji djelatnosti, koja je

uskladena sa evropskom klasifikacijom NACE - Rev.1 (Klasifikacija ekonomskih aktivnosti EU). Ova Klasifikacija djelatnosti

primjenjuje se ustatistikim institucijama u BiH ve vie godina. Poslovni subjekti su, za sada, za obraun BDP-a grupisani u podruja

djelatnosti kao institucionalne jedinice, prema sjeditu i pretenojdjelatnos ti, a ne prema jedinicama homogene aktivnosti

(jedinice u sastavu), to treba dostii unarednom periodu. Prije implementacija nove Klasifikacije djelatnosti procjene nacionalnihrauna

raene su prema Jedinstvenoj klasifikaciji djelatnosti (JKD), koritenoj u statistikomsistem u bive Jugoslavije. Na osnovu

obraunatog ukupnog bruto domaeg proizvoda u tekuim cijenama, prosjenoggodinj eg kursa Centralne banke Bosne i Hercegovine za

ameriki dolar i euro, te procijenjenih poda taka o broju ukupnog stanovnitva sredinom go
komuniciranja. Izumi telegrafa, telefona, radija i raunala bili su tako podloga za pojavu Interneta. Internet je nastavak raunalne mree uspostavljene u Sjedinjenim Amerikim Dravama tokom 1960. godine od Advanced Research Projects Agency (ARPA), koja je povezivala nekoliko raunala u etiri sveuilita u dravama Kalifornija i Utah. Ta prva raunalna mrea uope, nazvana je ARPANET (ARPA NETwork). Znanstvenici su izgradili ARPANET s namjerom da to bude mrea koja e jo uvijek uspjeno raditi i u sluaju da dio mree bude oteen. Takav koncept bio je vaan vojnim organizacijama koje su prouavale naine da odre komunikacijske mree u funkciji i u sluaju nuklearnog rata. Bilo je to vrijeme hladnog rata, i

upravo ta stalna ratna opasnost i elja da se uvijek bude ispred protivnika, donijela je svijetu mnoge proizvode i tehnoloke inovacije kojih, kako smatraju neki povjesniari ne bi bilo bez Hladnog rata. Prvotno zamiljen kako bi omoguio visoku uinkovitost u komunikaciji izmeu istraivakih centara, sveuilita i vladinih agencija SAD-a, Internet je ubrzo prerastao u internacionalnu mreu dostupnu svima. Kako je ARPANET rastao u 1970-ima, sa sve vie i vie sveuilita i institucija

UNIVERZITET VI
Get free access to this document by contributing to Scribd
Thanks for uploading to Scribd in the past! To make Scribd an active and valuable community, we ask users to upload one quality document for every one they download. What you can publish on Scribd: Creative writing Spreadsheets Poetry Recipes Original essays Speeches How-to-guides Sheet music Historical documents Presentations Academic papers Scientific data

TEZ U TRAVNIKUFAK ULTET

POSLOVNE EKONOMIJE U TRAVNIKUTRA VNIK

AMAR NALI

MODELI MULTIPLIKA TORA

SEMINARSKI RAD

UNIVERZ ITET U

SARAJEV UEKONO MSKI

FAKULTET POREZ NA

FAKULTET ZA

POSLOVNE STUDIJE
Banja Luka

SADRAJ
AGREGAT NA

POTRANJ A .................... .................... ................... strana 3-

krivulja agregatne potranje ................... ................... .............stra

na 5-razlika izme u makro i mikroekono mske krivulje

potra nje ...strana 7MODEL MULTIPLI KATORA ....................

.................... .................... strana 8

-

osnovni model

.................... .................... .................... ............stran a 8-Keynesov model

................... ................... ................... ..........strana 10ZAKLJU AK

.................... .................... .................... .................... ....strana 1

DOHODA K
SEMINARSKI RAD

Mentor: doc. dr. Denan onlagi Studenti: Arslan Kurtovi

63663-R04Studij: EkonomijaS mjer: Menadment

SADRAJ
SADRAJ ............................. ............................. ............................. .............................

............................. ......................... 2 1 UVOD

a) fco skladite dobavljaa, b) fco skladite kupca i c) odreena maloprodajna cijena. Ukupni prihod stjee se na tritu, ali i putem

premija, subvencija, kompenzacija, regresa, izvoznih premija i slino. Za investicijski projekt ukupni prihod ini svaki priliv sredstava bez obzira po kojoj osnovi ona pritjeu za prodanu robu i usluge. Moe se dogoditi da zbog naglaenog interesa za proizvodnjom nekog proizvoda drava daje subvencije ili premijama potie izvoznu konkuretnost. Kod formiranja ukupnih prihoda u trgovini se javlja veliki broj heterogenih artikala, a maloprodajna cijena se formira na nekoliko naina:

Ukupni prihodi trgovine ine trgovaka mara, rabat i ponekad kasa skonta. Trgovina je djelatnost koja robu prodaje krajnjem korisniku, pa ima zadatak da prodajom prikupi i porez na promet koji je izravan prihod dravi.

2.4. Raspodjela ukupnog prihoda Raspodjela ukupnog p

Sadrzaj:Opste o PDV 2Po reski obaveznik I poreski duznik

.3Pore ska osnovica I poreska stopa ....4Povr acaj,refakcija I refundacija poreza 5Poreska

oslobodjenja 6Po vracaj PDV ...7Pre tezni izvoznik

 ..8Hu manitarne organizacije .9Zaklju cak .10

rihoda analitiki je postupak kojim se rasporeuje ukupni prihod. Ta je raspodjela iskazana u Rau tome to obezbeuje da dobra i usluge iz zemlje i uvoza imaju isti poreski tretman na domaem tritu, to znai da se porezom ne utie na konkurentnost. Osim navedenih osnovnih naela u strunoj literaturi se javljaju i druga naela koja kao opta vae u sistemu PDV-a. Najee se navode sledea pravila:

U vrednost nabavljenih dobara ne obraunava se PDV. Oporezuje se samo dodata vrednost. Izvoz dobara se ne oporezuje, a uvoz dobara je oporeziv. Sistem PDV-a jednako se primenjuje i kod usluga.

-Metode naplate PDV-a U sistemu PDV-a svaki poreski obveznik utvruje svoju poresku osnovicu i vri obraun poreske obaveze, pri emu, na osnovu rauna svojih dobavljaa, odbija porez PDV plaen kao pretporez u prethodnim fazama. Takva metoda obrauna ima u sebi elemente samokontrole od strane poreskih obveznika, jer je svaki od njih zainteresovan da u raunu dobavljaa bude pravilno iskazan prethodni porez. U strunoj literaturi najee se navode tri metode izraunavanja dodate vrednosti kao poreske osnovice:

Metod oduzimanja primenom ovog metoda poreska obaveza se utvruje tako to poreski obveznik od ukupne vrednosti prodatih proizvoda i usluga oduzme ukupnu vrednost svojuh nabavki i na dobijeni iznos primenjuje poresku stopu PDV-a. Metod sabiranja kod ove metode dodatna vrednost kao poreska osnovica utvruje se zbirom elemenata koji ine tu vrednost (zarade, kamate, profit i dr.). Kreditni metod PDV se utvruje tako to se obraunat porez na osnovicu koju ini iznos izvrenog prometa obraunat po svakom raunu za prodata dobra i usluge, umanjuje za iznos prenetog poreza po ulaznim raunima za nabavljena dobra i usluge.

I metod oduzimanja i metod sabiranja imaju vie nedostataka, dok je kamatni metod najjednostavniji za primenu i najaurniji u smislu obrauna i naplate PDV-a. -Prednost PDV-a u odnosu na druge oblike oporezivanja prometa Primena PDV-a u velikom broju zemalja dokazuje da je PDV za sada najrasprostraniji oblik oporezivanja prometa sa brojnim prednostima u odnosu na klasini sistem poreza na promet. Najvanije prednosti PDV-a su:

Neutralnost na trokove i cene dobara i usluga. Proirenje poreske baze i izdanost fiskalnih prihoda Eliminisanje kumuliranih efekata oporezivanja prometa Automatizam u razlikovanju krajnje potronje od utroka za proizvadnju i dalju prodaju Podsticanje investiranja u osnovna sredstva Mogunost opcije statusa malog poreskog obveznika Suzbijanje poreske evazije.

Predmet oporezivanja Definisanje predmeta oporezivanja jedno je od sutinskih pitanja za pravilnu primenu poreskog sistema. Definisanjem predmeta oporezivanja treba dati odgovor na pitanje koje isporuke dobara i usluga podleu obavezi oporezivanja, a koje ne? Prema odredbi lana 3. Zakona o PDV-u, predmet oporezivanja su:

Isporuke dobara i pruanje usluga koje poreski obveznik izvri u Republici uz naknadu, u okviru obavljanja delatnosti Uvoz dobara u Republiku.

Da bi neka isporuka dobara, odnosno pruanje usluga postali predmet oporezivanja neophodno je da istovremeno ispune pet uslova, a to je:

Da postoji promet dobara i usluga Da se promet vri uz naknadu Da se promet vri u zemlji Da se promet vri od strane poreskog obveznika Da se promet vri u okviru obavljanje delatnosti poreskog obveznika.

Prema tome, samo ako je ispunjeno svih pet uslova isporuke dobara i pruanje usluga su predmet oporezivanja, sem ako Zakonom o PDV-u nije drugaije propisano. Prometom dobara smatra se prenos prava raspolaganja na telesnim stvarima (materijalnim dobrima) licu koje tim dobrima moe raspolagati kao vlasnik, ako Zakonom o PDV-u nije drugaije propisano. Dobra mogu biti sirovine, poluproizvodi, gotovi proizvodi, iva bia, prirodna dobra, stvari ili skup stvari i dr. Prema stavu 2. lana 4. Zakona o PDV-u dobra koja podleu oporezivanju smatra

INTERNACI ONALNI

UNIVERZIT ET PHILIP NOELBAKERFAK ULTET TURIZMA I HOTELIJERS

TVASeminars ki rad iz predmeta: Raunovodstv o Tema: PDV-POREZ NA

DODATU VRIJEDNOS TMentor: Prof. dr. sc. Marinko Marki Student:Sabri

na Hoti Haris urkoviSaraj evo, maj , 2011. godine

ju se i nematerijal

FAKULT ET ZA

POSLOV NE STUDIJE MEGAT

RENDV RAC

SEMI NARS

KI RADP OREZ

NA DODA TU

VRED NOST
PREDME T:

FINANSIJ SKI MENAD MENT

Mentor: Student: Marijana Ljubi

Tanaskovi Daniela

INDEX 015/09/13
ne stvari kao sto su voda, elektrina energija, gas i toplotna energija. Prometom usluga smatra se svako neinjenje i trpljenje. Prometom usluga smatra se i: prenos i ustupanje autorskih prava, patenata, licenci, zatitnih znakova, kao i druge intelektualne svojine; pruanje usluga uz naknadu na osnovu propisa dravnih organa; predaja dobara proizvedenih po nalogu naruioca, od materijala naruioca; razmena usluga za dobra i usluge; predaja jela i pia za konzumiranje na licu mesta; prenos vlasnikog udela na nepokretnostima; ustupanje drugih udela ili prava. nu dobiti i gubitka i time utvrujemo uspjenost poslovanja. Raspodjelom prihoda izdvajaju se sredstva za pokrie uloenog kapitala, materijala i rada, za pokrie trokova vanjskih izvora finansiranja, za opu potronju (poreze) i za vlasnike preduzea (dividende ili udio u dobiti, rezerve i zadranu dobit).

............................. .............................

............................. ............................. ....................... 3 2 POJAM I ZNAAJ POREZ

A NA DOHODAK ............................. ............................. ............................. ............ 4

2.1

C
ILJEVI I UINCI PORE ZA NA DOHODAK

............................. ............................. ............................. ...................... 4

2.1.1 Porez na dohodak kao instrument fiskalne politike .................................... .................................... .............. 4

2.1.2 Porez na dohodak kao instrument redistribucijske politike .................................... .................................... .. 5

2.1.3 Porez na dohodak kao instrument konjukturne politike .................................... .................................... ........ 5

2.2 O
BLICI POREZA NA DOHODAK

............................. .............................

............................. ............................. ........ 5 2.3 E

LEMENTI POREZA NA DOHODAK

............................. ............................. ............................. ............................. ... 6

2.3.1

Poreski obveznik .................................... .................................... .................................... ............................... 6 2.3.2

Poreska osnovica .................................... .................................... .................................... .............................. 6 2.3.3 Poreska stopa ....................................

.................................... .................................... .................................... 6 2.3.4 Poreske olakice .................................... ....................................

.................................... ............................... 7

2.4 O
BILJEJA POREZA NA DOHODAK

............................. ............................. ............................. ............................. ... 7 2.5

P
ORESKA SKALA

............................. ............................. ............................. ............................. ............................ 8

2.6 S
ISTEMI POREZA NA DOHODAK

............................. .............................

............................. ............................. ...... 8 2.7 E

KONOMSKI ASPEKTI POR ESKIH PRAVINOSTI

............................. ............................. ............................. ............ 9

3 POREZ NA DOHODAK U SRBIJI ............................. ............................. .............................

............................. . 11
3.1.1 Porez na zarade .................................... ....................................

.................................... .............................. 11 3.1.2 Porez na prihode od samostalne djelatnosti .................................... .................................... ....................... 11

3.1.3 Porez na kapitalne dobitke........................ .................................... .................................... .......................... 12

3.1.4

Godinji porez na dohodak graana .................................... .................................... ................................... 12

4 POREZ NA DOHODAK U OSTALIM ZEMLJAMA ............................. .............................

............................. 13 5 POREZ NA DOHODAK U BOSNI I

HERCEGOVINI ............................. ............................. ........................... 14

5.1

R
EFORMA POREZA NA DOHODAK

............................. ............................. ............................. ............................. . 14

5.2 P
OREZ NA DOHODAK U STRUKTURI JAVNIH PRIHODA

............................. .............................

............................. 15

6 ZAKLJUAK ............................. .............................

............................. ............................. ............................. ....... 18 LITERATURA ............................. .............................

............................. ............................. ............................. ............... 19

U ovom radu cemo objasniti precjenjivanje i potcjenjivanje cijene kotanja i njegov efekat na trokove i finansijski rezultat. Predstaviti cemo smjernice za poboljanje sistema obracuna trokova za realnije iskazivanje poslovnog rezultata. Nadalje cemo objasniti razliku izmedu tradicionalnih sistema obracuna trokova (TSOT) i njegovih implikacija na finansijski rezultat, cijenu kotanja i trokove, i racunovodstvo aktivnosti (Activity Based Costing). Objasniti cemo hijerarhiju trokova koju uvodi ABC sistem obracuna trokova i predstaviti tu podjelu trokova na primjeru. Izvriti cemo obracun trokova proizvoda koritenjem ABC sistema i pokazati njegove prednosti i uticaj na trokove. Prikazati cemo koritenje ABC u upravljanju aktivnostima, i izvriti procjenu trokova i koristi od primjene ovog sistema obracuna trokova u preduzecima. 4

Fiskalna politika predstavlja oblikovanje poreza i javnih rashoda s ciljem da se ublai jaz privrednih ciklusa, da se doprinese odravanju ekonomije pune zaposlenosti, osloboene od inflacije i deflacije. Upotreba fiskalnih prihoda (poreza, doprinosa, carina, taksa i sl.) i budetskih rashoda mora se vriti u pravcu i na naim ostvarivanja ciljeva i zadataka makroekonomske politike (ubrzani privredni razvoj, konkurentska sposobnost privrede, puna zaposlenost, porast ivotnog standarda stanovnitva). Fiskalna politika se bavi nainima prikupljanja novca u dravnu blagajnu i njegovog troenja. Sastoji se od porezne politike i politike javnih rashoda. Pojam politika potie od grke rei polis drava, tj. rei politikos dravni, javni, graanski. Politika je delatnost vezana za upravljanje odnosno rukovoenje dravom. Pojam fiskalan potie od latinske rei fiskus, koja oznaava dravnu blagajnu i pravnu osobu koja je nosilac imovinskih prava i zastupa je u svim njenim imovinsko pravnim odnosima.

Funkcije fiskalne politike

Osnovne funkcije fiskalne politike mogu se formulisati na sledei nain: stabilizaciona funkcija-nosioci fiskalne politike nastoje da njenim instrumentima obezbede privrednu stabilnost kao osnovu za neometano obavljanje ekonomskih aktivnosti; alokativna funkcija-fiskalnom politikom i njenim instrumentima odnosno politikom javnih prihoda i javnih rashoda utie se na odluke privrednih subjekata u vezi sa alokacijom oskudnih resursa na razliite delatnosti; redistributivna funkcija-fiskalna politika obezbeuje neometano snabdevanje javnim dobrima, odvijanje javne potronje i transfer sredstava prema ugroenim delovima stanovnitva.

Ciljevi i instrumenti fiskalne (javne) politike

Fiskalna politika je deo ekonomske politike i od ostalih oblasti se razlikuje po svojim instrumentima. Ona predstavlja politiku javnih prihoda i rashoda. Primarna funkcija fiskalnog sistema je da obezbedi

2.POJMOVNIK
Troak utroeni resurs za ostvarenje nekog cilja. Obicno se iskazuje u novcanim jedinicama, mora se platiti odnosno rtvovati za neki proizvod ili uslugu. Trokovi mogu biti stvarni (historijski) i planski trokovi. Predmet (nosilac) troka proizvod, usluga, projekat, kupac, marka proizvoda, aktivnost, odjel i sl., tj. ono za to se vee i mjeri velicina nastajanja troka. Nosilac troka je bilo ta to uzrokuje da se odvojeno mjere trokovi. Aktivnost (Activity) skup akcija koje se poduzimaju za ostvarenje ciljeva unutar neke organizacije. TSOT Tradicionalni sistem obracuna trokova koji rasporeduje opce trokove proizvodnje (OTP) na nosioce trokova. Upravljanje trokovima (Cost Management) postizanje menaderskih ciljeva na temelju optimalnog angairanja trokova. ABM (Activity Based Management) ili Upravljanje putem aktivnosti Istrauje i pronalazi podrucja gdje biznis gubi novac,tako da te aktivnosti mogu biti eliminisane ili poboljane tako da povecaju profitabilnost. 5utvrdio poslovni rezultat, moraju se ustanoviti ukupni prihodi i ukupni rashodi, jer su oni
osnova za utvrivanje poslovnog finansijskog rezultata. Razlika izmeu ukupnih prihoda i rashoda jeste poslovni rezultat. Poslovni rezultat moe biti pozitivan (dobitak) i negativan (gubitak). Svako preduzee, obavljajui djelatnost radi koje je i osnovano, ostvaruje prihode, a kao posljedica obavljanja djelatnosti, deavaju se i rashodi. Prihodi u prodajnom subjektu predstavljaju prodajnu vrijednost prodatih proizvoda, trgovake robe i materijala, kao i obavljenih usluga, a dodajuRDG ima sljedeu strukturu: a) b) c) d) e) f) g) h) i) ukupni prihod, ukupni rashod, bruto dobit (razlika izmeu ukupnih prihoda i rashoda), porezi (bruto-dobit je osnovica za izraun poreza), neto dobit, rezerve (zakonske, statutarne, rezerve za vlastite dionice) dividende (obine/povlatene) zadrana dobit

j) 2
k) Sadraj

l) UVOD ..................... ..................... .....................

..................... ..................... .................... 3

m)

n) 2.POJMO VNIK

..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..... 4

o)

p) 3.MODER NO PROIZVOD NO OKRUENJ E

..................... ..................... .................... 5

q)

r) 4.TRADI CIONALNI

SISTEMI OBRA s) t) UNA TROKOV A

..................... .................. 7
u)

v) 5.POTRE BA ZA UNAPRE w)

x) ENJEM SISTEMA OBRA y)

z) UNA TROKOV A ........... 9

aa)

bb) 6. RA cc)

dd) UNOVO DSTVO AKTIVNOS TI (ACTIVITY BASED

COSTING) .............. 12
ee)

ff) 7. HIJERARHI JA TROKOV

A ..................... ..................... ..................... .................... 19

gg)

hh) 7.1. AMERI ii) jj) KA VARIJANT A ABC

..................... ..................... ..................... .......... 20

kk)

ll) 7.2. NJEMA

mm) nn) KA VARIJANT A ABC ..................... .....................

..................... .......... 21
oo)

pp) 7.3. IMPLEMEN TACIJA ABC NA

KONKRET NOM PRIMJERU ..................... ...... 22

qq)

rr) 8. PRIMJER 2. ..................... ..................... ..................... .....................

..................... ..... 25
ss)

tt) 9. PRIMJER 3.- ABC U USLUNOJ

DJELATNO STI BANKE ..................... ........ 29

uu)

vv) 10. PRIMJER 4 ..................... ..................... ..................... .....................

..................... .... 33
ww)

xx) 11. KORITEN JE ABC SISTEMA

ZA DONOENJ E POSLOVNI H ODLUKA IABM..........

..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ........... 36

yy)

zz) 12. PREDNOST II NEDOSTA CI ABC SISTEMA

..................... ..................... ........... 38

aaa)

bbb) 13.ZAK LJU ccc)

ddd) AK ..................... ..................... ..................... .....................

..................... . 39
eee)

fff) 14.LITE RATURA ..................... ..............

3. Rashodi
3.1. Pojam rashoda Rashodi su jedan od elemenata mjerenja uspjenosti poslovanja pravnih osoba. Rashodi su smanjenja ekonomskih koristi tokom obraunskog razdoblja u obliku odliva, ili smanjenja sredstava ili stvaranja obaveza, to dovodi do smanjenja kapitala, osim onih koja su povezana s raspodjelom sudionika u kapitalu. Svako smanjenje aktive usljed poslovanja predstavlja rashod. Trokovi predstavljaju izuzetno kompleksnu ekonomsku kategoriju I zahtijevaju podrobnu analizu. Trokovi su novani

izraz utroaka, potroenih u cilju proizvodnje. U finansijskom knjigovodstvu se susreemo sa pojmom rashodi koji zauzima itavu klasu 5 u Kontnom okviru. U pogonskom knjigovodstvu sreemo pojam trokovi, pri emu mislimo na proizvodne, odnosno poslovne trokove nastale u cilju proizvodnih uinaka. To znai da rashodi predstavljaju iri pojam od trokova. Pored smanjenja aktive rashodi za rezultat imaju smanjenje sopstvenog kapitala u pasivi bilansa stanja . Rashodi su izazvani raznim poslovnim dogaajima koji se mogu dovesti u vezu sa tekuim uincima. i pored svih navedenih razlika u knjigovodstvu se upotrebljavaju pod nazivom trokovi i rashodi. Rashodi su iri pojam od prihoda zbog toga sto je svaki troak rashod, a svaki rashod nije troak. Druga bitna slinost rashoda i trokova je u tome to u trenutku nastanka preduzee za posljedicu nema odliv novca , ve odliv gotovine. Novani izdatak nastaje u trenutku plaanja, tj. kada preduzee sa svog tekueg rauna ili iz svoje blagajne vri plaanja. Npr. materijal, preduzee ima izdatke u trenutku plaanja materijala, dok trokovi nastaju u trenutku troenja.

3.2. Vrste rashoda Prema vaeim raunovodstvenim propisima, rashodi se dijele na: 1. poslovne rashode 2. finansijske rashode 3. ostale rashode se i neke druge vrijednosti koje poveavaju poslovni rezultat u odreenom periodu. Rashodi u privrednom drutvu predtsavljaju nabanvu vrijednost prodatih proizvoda, trgovake robe i materijala, kao i obavljenih usluga, trokovi administracije, i ostale vrste trokova. Rashodi umanjuju sopstvenu imovinu preduzea. Preduzee je duno da objasni vrste prihoda i rashoda tokom odreenogline 6 pod hd500 izvjetajnog perioda u bilansu uspjeha. Mjerenje utjecaja trokova na dobit preduzea jeste prvi korak za utvrivanje promjene trokova, najee njihovog rasta. I u tom smislu, pronalaska kritinih poslovnih taaka u preduzeu, na kojima se moraju izvriti promjene iz poslovanja preduzea bez obaveze njihovog naknadnog vraanja.

2. Prihodi
2.1. Pojam prihoda Prihodi su jedan od elemenata mjerenja uspjenosti poslovanja pravnih osoba. Prihodi su jedan od elemenata mjerenja uspjenosti poslovanja pravnih osoba. Prihodi su poveanje ekonomskih koristi tokom obraunskog razdoblja u obliku priliva ili poveanja sredstava ili smanjenja obveza, to dovodi do poveanja kapitala, osim onih koji su povezani sa uplatama sudionika u kapitalu. Za razliku od rashoda, koji predstavljaju svako smanjenje vrijednosti sredstava iz poslovanja preduzea bez mogunosti ili prava za njihov povraaj (refundiranje), prihodi su svako poveanje sredstava iz poslovanja preduzea bez obaveze njihovog naknadnog vraanja. Prihodi se ne mogu uvijek izjednaiti sa primanjem novca u preduzee, kao to se rashodi ne smiju u svakom sluaju poistovjetiti sa izdavanjem novca iz preduzea. Praenjem primanja i izdavanja novca, tj. identifikovanjem finansijskih ili novanih tokova, preduzee utvruje stanje slobodnih ili nedostajuih novanih sredstava; praenjem prihoda i rashoda, tj. njihovim periodinim sueljavanjem, preduzee, pak, izraunava uspjenost (rentabilitet) svoga poslovanja. Prema tome, pored podvajanja sredstava (u bilansu stanja) od rashoda (u bilansu uspjeha), neophodno je prilikom utvrivanja periodinog rezultata razgraniiti poslovne tokove ili tokove rentabiliteta (prihode i rashode) od finansijskih ili novanih tokova (primanja i izdavanja novca). Jer, po pravilu postoji u kratkom roku vremenska inkongruencija izmeu prihoda i primanja novca, sa jedne strane, i rashoda i izdavanja novca, s druge strane. Zbog toga se obino i kae da su prihodi perioda odgovarajua tekua, prola ili budua primanja novca, a rashodi perioda su odgovarajua tekua, prola ili budua izdavanja novca. Prihodi su sva poveanja ekonomskih koristi tokom obraunskog perioda u obliku priliva ili poveanja sredstava ili smanjenja obaveza to ima za posljedicu poveanje kapitala, ali ne i ona u vezi sa uplatama od strane vlasnika. Polazei od uglavnom opeprihvaenih principa (naela) urednog knjigovodstva i bilansiranja, a i dobrih poslovnih obiaja, prihodi predstavljaju vrijednosti realizovanih uinaka (proizvoda i usluga) na tritu. Drugim rijeima, osnova priznavanja prihoda i njegovog

ukljuivanja u bilans uspjeha odgovarajueg perioda je zadovoljenje principa realizacije. Princip realizacije, naime, predstavlja zahtjev da se pozitivni i negativni periodini rezultati (dobici i gubici) mogu smatrati ostvarenim tek poto su potvreni na tritu kroz prometni akt, tj. kupoprodaju uinaka. Prema tome, u raunovodstvu se pozitivan periodini rezultat (dobitak Slika 1) moe objektivirati tek poto je trino potvren (shodno principu realizacije), dok negativan periodini rezultat (gubitak Slika 2) treba prikazati u momentu kada je evidentan i mogu (shodno principu impariteta). Zbog toga, a u skladu sa principom opreznosti i sigurnosti, nije dozvoljeno prikrivanje negativnih periodinih rezultata (gubitaka) u previsoko valorizovanim sredstvima i (ili) prenisko bilansiranim obavezama. Drugim rijeima, sastavlja bilansa e radije podcijeniti nego precijeniti periodini rezultat budui da je periodini rezultat ne samo pokazatelj uspjenosti (rentabiliteta) poslovanja preduzea ve i osnova raspodjele i odliva vrijednosti iz preduzea.

2.2. Vrste prihoda Polazei od razliitih kriterija ili osnova klasifikacije, prihode preduzea moemo sistematizovati na vrlo razliite naine. Dvije klasifikacije prihoda su: prema mjestu nastanka ili aktivnosti preduzea prema redovnosti pojavljivanja i osnovi nastanka prihoda.

Prema mjestu nastanka ili aktivnosti preduzea moemo razlikovati prihode proizvodnih, trgovinskih, bankarskih, osiguravajuih, turistikih, saobraajnih i drugih preduzea. Sigurno je da e struktura prihoda u pomenutim i drugim preduzeima koja obavljaju razliitu djelatnost (aktivnost) biti vrlo razliita. Prema redovnosti pojavljivanja i osnovi nastanka razlikujemo: 1) redovne i 2) vanredne prihode. Redovne prihode, dalje, moemo sistematizovati u dvije grupe: a. poslovne prihode i b. finansijske prihode.

Redovni prihodi (poslovni i finansijski prihodi) su posljedica obavljanja redovnih ili uobiajenih poslova (aktivnosti) zbog kojih je preduzee i konstituisano. Tako, proizvodno preduzee vri sljedee tipine poslove: (a) proizvodnja gotovih proizvoda, (b) nabavka elemenata procesa proizvodnje, (c) prodaja gotovih proizvoda (d) nabavka i upotreba finansijskih sredstava. Zbog toga se redovni poslovni prihodi proizvodnih preduzea ostvaruju prodajom ili realizacijom proizvoda, usluga i materijala na eksternom i internom tritu, dok se finansijski prihodi realizuju iz odreenih finansijskih transakcija - po osnovu plasiranja finansijskihsredstava u druga preduzea ostvaruju se prihodi od kamata, na bazi povezivanja sa drugim preduzeima, moe se ostvariti uee u zajednikom rezultatu i sl. Trgovinsko preduzee, pak, obavlja, sljedee osnovne poslovne ili parcijalne zadatke: (a) nabavke robe radi prodaje, (b) prodaja nabavljene robe i (c) nabavka i upotreba finansijskih sredstava. Trgovinsko preduzee ostvaruje redovne poslovne prihode prodajom ili realizacijom robe i eventualno materijala, po pravilu, na eksternom tritu, dok finansijske prihode stie na isti nain kao i proizvodno preduzee, tj. iz finansijskih transakcija plasiranja finansijskih sredstava u druga preduzea, povezivanja sa drugim preduzeima i sl. Analogno finansijskim rashodima preduzee ostvaruje i finansijske prihode koji mogu nastati po osnovu: a) redovnih kamata kako na kratkorone i dugorone plasmane tako i na primljene mjenice od kupaca, b) iskoritenih ugovorenih kasa konta u sluajevima isplate obaveza prema dobavljaima prije roka njihovog dospjea, c) pozitivnih kursnih razlika na potraivanja i obaveze ugovorene u stranim sredstvima plaanja - devizama (u sluaju devalvacije domae nacionalne valute preduzee ostvaruje pozitivne kursne razlike od kupaca iz inostranstva i kratkoronih i dugoronih plasmana u inostranstvu; u sluaju revalvacije domae nacionalne valute preduzee ostvaruje pozitivne kursne razlike od dobavljaa iz inostranstva i kratkoronih i dugoronih kredita iz inostranstva) i d) zateznih kamata koje se zaraunavaju kupcima i drugim dunicima zbog kanjenja u isplati.

Za razliku od redovnih prihoda, nastanak vanrednih prihoda proizvodnih i trgovinskih preduzea nije nesporedno povezan sa redovnom aktivnou tih preduzea. Naime, vanredni prihodi su posljedica izuzetnih pogodnosti, povoljnih okolnosti i sluajnosti na iju pojavu konkretno preduzee nije u mogunosti da utie. Tako, vanredni prihodi predstavljaju periodino i povremeno poveanje sredstava (koje je praeno smanjenjem drugih oblika sredstava, poveanjem obaveza ili nastankom redovnih prihoda) ili smanjenje obaveza (koje nije imalo za posljedicu poveanje nekih drugih obaveza, smanjenje sredstava ili nastanak redovnih prihoda) proizvodnih, trgovinskih i drugih preduzea. Inae, vanredni prihodi se uglavnom pojavaljuju po osnovu: a) b) c) d) vikova obrtnih sredstava utvrenih inventarom, naplate otpisanih potraivanja, naplaenih i obraunatih penala i drugih kazni, naknadno identifikovanih prihoda iz prethodnih poslovnih godina i sl.

2.3. Formiranje ukupnog prihoda Ukupni je prihod finansijski izraz vrijednosti realiziranog outputa projekta. Prihod emo dobiti ako koliine prodanih proizvoda, roba i usluga pomnoimo s njima pripadajuim cijenama. Sukladno tipu investicijskog projekta mogue je navesti 2 temeljna modaliteta formiranja ukupnog prihoda: a) formiranje ukupnog prihoda u proizvodnji i b) formiranje ukupnog prihoda u trgovini. Ukupni prihod stjee se na tritu, ali i putem premija, subvencija, kompenzacija, regresa, izvoznih premija i slino. Za investicijski projekt ukupni prihod ini svaki priliv sredstava bez obzira po kojoj osnovi ona pritjeu za prodanu robu i usluge. Moe se dogoditi da zbog naglaenog interesa za proizvodnjom nekog proizvoda drava daje subvencije ili premijama potie izvoznu konkuretnost. Kod formiranja ukupnih prihoda u trgovini se javlja veliki broj heterogenih artikala, a maloprodajna cijena se formira na nekoliko naina: d) fco skladite dobavljaa, e) fco skladite kupca i f) odreena maloprodajna cijena. Ukupni prihodi trgovine ine trgovaka mara, rabat i ponekad kasa skonta. Trgovina je djelatnost koja robu prodaje krajnjem korisniku, pa ima zadatak da prodajom prikupi i porez na promet koji je izravan prihod dravi.

2.4. Raspodjela ukupnog prihoda Raspodjela ukupnog prihoda analitiki je postupak kojim se rasporeuje ukupni prihod. Ta je raspodjela iskazana u Raunu dobiti i gubitka i time utvrujemo uspjenost poslovanja. Raspodjelom prihoda izdvajaju se sredstva za pokrie uloenog kapitala, materijala i rada, za pokrie trokova vanjskih izvora finansiranja, za opu potronju (poreze) i za vlasnike preduzea (dividende ili udio u dobiti, rezerve i zadranu dobit).