RURALNA POLITIKA

prof. d-r Sa{o ]osev Ekonomski Fakultet Skopje

15/07/2013 1

Ruralna politika
Ruralna politika: zbir na merki so koi, vo ramkite na nacionalnata ekonomska politkka, se ostvaruvaat celite na strategijata na razvojot na ruralnite podra~ja vo sekoja nacionalna ekonomija Sovremena ruralna politika: sozdadena vo procesot na reformiarwe na agrarnata politika vo poslednite decenii na 20-tiot vek (najmnogu okolu pra{aweto na subvenciite) Reforma na agrarnata politika: pridonesuva za zgolemuvawe na zna~eweto na muktifunkcionalnosta na zemjodelstvoto (proizvodstvo na hrana, sozdavawe rabotni mesta, za{tita na `ivotnata sredina, i sl.) Uspe{na ruralna politika: onaa koja ovozmo`uva ruralnite podra~ja da: 1) go zadr`at svoeto naselenie 2) diverzificiraat svojata ekonomska osnova 3) gi voedna~at ruralnite i urbanite stapki na siroma{tija i nevrabotenost 4) imaat {to polesen pristap do osnovnite uslugi (zdravstvo, obrazovanie, kulturen `ivot, i sl.) 5) ja pro{irat imotno-sopstveni~kata struktura 6) go odr`at mentalnoto i fizi~koto zdravje na naselenieto 7) go promovira socijalniot dijalog me|u glavnite akteri 8) odgovaraat za svojot sopstven razvoj, bez pritoa mnogu da se potpiraat na pomo{ odnadvor

15/07/2013

Ruralna politika (prodol`uva)

Postojat 5 evolutivni fazi vo 40-godi{nite reformi na agrarnata politika na EU i koncipiraweto na politikata na integriran ruralen razvoj Inicijalna faza (od osnovaweto na EZ do sredinata na 1970-te godini): ruralniot razvoj se nab`uduva kako sostaven del na razvojot na zemjodelstvoto. Zemjodelstvoto e svoeviden socijalen za{titen yid, ja zadr`uva emigracijata od ruralnite podra~ja vo ramkite na mo}ta na apsorpcija od drugite sektori vo ekonomijata Vtora faza (vtora polovina na 1970-te do prva polovina na 1980-te godini): ruralnite problemi se sogleduvaat vo ramkite na politikite na regionalen razvoj (subvencionirawe na zemjodelstvoto). Za razvoj na pomalku razvienite podra~ja osnovani se nekolku fondovi: Evropski fond za regionalen razvoj (ERDF), Evropski socijalen fond (ESF), Evropski agraren i garanten fond (EAGGF). Treta faza: natamo{na dorabotka na mkonceptot na IRR, koj za osnova go ima Dogovorot od Mastriht (1992 godina) i reformite na MacSharry. Tuka se naglasuva ne samo integralniot razvoj na razli~nite stopanski sektori i granki, tuku predvid se zemaat i efektite od vakviot razvoj vrz `ivotnata sredina.

15/07/2013

Ruralna politika (prodol`uva)

^etvrta faza (Agenda 2000): ruralniot razvoj se nabquduva kako vtor stolb na ZZP. ZZP ima{e tri glavni celi: 1) sozdavawe posilni sektori na zemjodelstvo i {umarstvo, koi potoa }e bidat priznati kako integralen del na politikata na ruralen razvoj, 2) podobruvawe na konkurentnosta na ruralnite podra~ja, i 3) za{tita na `ivotnata sredina i za~uvuvawe na evropskoto ruralno nasledstvo. Petta faza (2007-2013): ruralniot razvoj se sproveduva obedineto: eden fond, eden menaxment i sistem na kontrola i eden tip na programirawe. Glavni celi na ovaa politika na ruralen razvoj se: 1) podobruvawe na konkurentnosta za zemjodelstvoto i {umarstvoto, 2) za{tita na `ivotnata sredina i selskiot prostor, 3) kvalitet na `ivot vo ruralnite podra~ja i pottiknuvawe na diverzifikacija na ekonomskite aktivnosti. Nov model na razvoj na agro-ruralniot sektor (ruralna ekonomija/ruralna industrijalizacija): integralna (multisektorska), teritorijalno zaokru`ena, selska ekonomija koja e sostavena od zbir na me|usebno povrzani ekonomski aktivnosti i drugi aktivnosti (primarno zemjodelstvo, prerabortuva~ka industrija, vodostopanstvo i ribarstvo, rudardstvo, lov, prostorno ureduvawe, organizacija na `iveali{tata, zdravstvo, obrazovanie i obuka) - vo nasoka na samoodr`liv razvoj na zemjodelstvoto

15/07/2013

Ruralna politika (prodol`uva)

Nova regulativa na ruralniot razvoj - strategiski pristap - Nov fond za ruralen razvoj: se vospostavuva edinstven sistem na programirawe i finansirawe na aktivnostite vo ramkite na politikata na ruralen razvoj - Izrabotka na strategija na ruralen razvoj: osnova na idnata politika na ruralen razvoj e STRATEGIJATA ZA RURALEN RAZVOJ koja ja izrabotuva Evropskata komisija, i taa }e bide osnova za nacionalnite strategii i programi za ruralen razvoj na zemjite~lenki na EU - Sproveduvawe na strategijata i na programite: }e se vovede zajaknat sistem za monitoring, evaluacija i izvestuvawe, zasnovan na me|usebno dogovorenata ramka pome|u Evropskata komisija i zemjite-~lenki na EU Novi oski (axes) i merki: 1) Konkurentnost (oska 1) - efikasnosta i konkurenstnosta ostanuvaat klu~ni celi ako se zeme predvid razli~nosta na agrarniot potencijal na zemjite-~lenki na EU 2) Upravuvawe so zemji{teto/`ivotnata sredina (oska 2) - obezbeduva davawe ekolo{ki uslugi preku agro-ekolo{kite merki vo ruralnite podra~ja i upravuvawe so zemji{tetot (vklu~uvaj}i gi i oblastite so fizi~ki i prirodni nedostatoci)

15/07/2013

Ruralna politika (prodol`uva)

3) Po{iroka ruralna ekonomija (oska 3) - osnovna cel e da se ima `iva prirodna sredina i da se pomogne vo odr`uvaweto na stabilna socio-ekonomska sostojba, posebno vo oddale~enite ruralnite podra~ja koi se soo~uvaat so opa|awe na brojot na naselenieto i ekonomskata aktivnost. Nov finansiski instrument za finansirawe na politikata 1) Evropski zemjodelski fond za garancii/European Agricultural Fund for Guarantee-EAFG - za prviot stolb na ZZP 2) Evropski zemjodelski fond za ruralen razvoj/European Agricultural Fund for Rural Development-EAFRD - za vtoriot stolb na ZZP Sovremenata ruralna politika pottiknuva razvoj na novi dejnosti: 1) Ruralen turizam - eden od klu~nite potencijali za razvoj na ruralnite podra~ja 2) Javni uslugi - zdravstvo, socijalni i kulturni institucii 3) Informati~ki uslugi - internet, informacioni tehnologii 4) Obrazoven sistem - internet, informacioni tehnologii

15/07/2013