THIN CHA V TRN TH

TIN V SNG TRONG THI I NGY NAY

DN NHP - C TIN, HI VNG, TNH YU MT HNH NH V CHA KHNG HONG C TIN HOI NGHI THAN TRCH CA JOB CHUYN DI NON THIN CHA v TR HIU MT MU THUN B N TT C U C VIT RA? C PHP L THT? CHA TH C, NHNG GIO HI TH KHNG? CHNG I - THIN CHA 1. CON NGI HI TH THIN CHA NGI NAM V NGI N BN KIA A NG - TI T TNG LINH HN T DO 2. THIN CHA THIN CHA N NG HAY N B ? THIN CHA NH TH NO ? THIN CHA U? THIN CHA MUN G? 3 - TO DNG KHI THY L LI TUYT NH TO DNG IU GI L S D THIN NG V A NGC CY S SNG 4 . TRT T T NHIN NHNG BNG CHNG HIN NHIN CA V TR 5 CC GIAO C GIAO C C SCH CA MI SCH 6. L LUT V BN L LUT MI GII RN 7. TNH YU NGHA CUC SNG CHNG II - C GI-SU KI-T GISU - NHN VT GI TNG? 8. MC KHI TIN TRI V S GI THIN CHA T SA SAI ? 9. NH SNG 5 8 9 13 15 17 18 19 21 22 23 25 29 29 30 31 33 35 37 38 39 40 41 43 44 45 48 50 52 54 57 59 62 64 71 77 78 79 79 81 82

THI IM QUAN TRNG NHT CA LCH S NH SNG TRN GIAN IU G THEO CHN C KIT XUNG TRN? TIN MNG NG NG S THT S SNG 10. NG I C GISU CH THC L AI? MT CU Y B HIM ? PHP L HO BNH C GISU v CC PH N GP G HOANG A QUYN V CA 11. S THT CON THIN CHA BA NGI LY CHA CHNG CON NGUYN TC CHA CON 12. S SNG S SNG CON NGI NGUYN TC CA C GI-SU NHNG LO LNG NG CH V KHNG NG CH XT ON HAI CON NG CC TIN TRI GI V THN L G? 13. M THIN CHA KNH CHO C MARIA TN IU CC PHP L LNG NHN I CHUI MN CI (MAI KHI) 14 THNH GI INRI CUC KH NN CA CHA KI-T PHC SINH CHNG III: GAO HI 15. THNH LINH NH MI S KHI U BN CHT CA GIO HI TM IM CA GIO HI S MNG GIO HI THIN CHA V GIO HI 16. C SNG GIO HI S KHAI PHAO-L TRUYN GIO QU L MT THI IM L TNG GIO CH C CU NI B GIO HI 17. CC B TCH HO KIN TRC I SNG GIC NG TRNG THNH HNH NG CC THNH TI NI CC THNH 135

83 84 85 87 87 90 91 95 95 96 97 98 100 102 103 104 105 106 107 108 110 112 113 113 113 115 116 120 122 125 126 128 129 134

136 138 139 140 143 144 146 147 148 149 153 157 158 159 160

PHNG V N V TI HN NHN LINH MC CHT 18. TNG LAI GIO HI THIU S HAY GIO HI A S ? GIOAN - PHAOL II GIO HI HON V TRONG TNG LAI HP NHT KIT HU NHNG NGUY C MI CHO C TIN PHC HNG TM LINH IU C THT

162 166 168 170 171 174 175 176 178 179 179 180

Nm 1992, nh bo Seewald (1954) tm ti c Hng y Joseph Ratzinger, lc ang l B trng B Gio l c tin ti Rma v l nhn vt s hai trong gio triu. Seewald mang theo mt k hoch phng vn ln v Gio hi Cng gio. Anh vn l mt tn nhit thnh ca phong tro phn khng 68, b o, hng say theo cng sn v dt khot chng li Gio Hi, m theo anh, l mt t chc phn ng. Khi tm ti c Hng Y, l tng cch mng p ph trong anh bt u bc hi, dn nhng ch cho cu hi v ngha cuc i ang chm n trong tm tr. Cu hi bt anh li ln ng. Nhng v u? Anh mun lm li cuc i. V c l phi tr v li vi nim tin ca thi nin thiu. Nhng ngn ng ca ln gp g u tin ny kht mi t co v gay gt, nn c Hng Y khng th tip tc cu chuyn. Phi i ti 4 nm sau. Ln ny, 2 ngi kin nhn trao i vi nhau sut nhiu bui cui tun. V kt qu l cun Mui Cho i (1996) ra i. Cun sch nh mt qu bom nguyn t hay mt big bang (Seewald) n trn u dn u chu vn lnh m vi tn gio v nghi k i vi Gio hi Cng gio. Hng triu ngi c n, v nhiu ngi tm li c li vo vn ho Kit gio, vn l nn tng cuc sng ca h. Mui Cho i l cnh ca m ra cho nhng k t m t ngoi - v c ngi quan tm trong cuc - mun gh mt nhn vo Gio Hi, mun khm ph nhng b mt c ch, np sng, tht bi, thnh cng v tng lai ca mt t chc trn th. Cng vo lu i huyn b c m ra. Seewald bc vo v quyt nh li lun trong , sau mt cuc i ch bit phn khng v p ph. V Beckenbauer, hong bng nc c ni ting th gii, cng bc vo v xin li vi kho tng y, sau mt i i hoang. Trong lu i c g l, cho bao ngi, khi bc vo, khng cn mun quay li ng xa li c trn gian? Thin Cha v Trn Th (2000) s cho ta thy kho tng n giu trong . y khng cn l mt cnh cng i vo (nh Mui Cho i), m l nhng cnh ca phng bn trong m ra cc n s. Ni cch khc, khng cn l chuyn t m ca ngi cha tin ng ngoi nhn vo na, m l cuc tra vn gia nhng k tin v kho tng nim tin ca mnh. Ni ti kho tng nim tin Kit gio l ni ti s ni kt ca hn mt t ngi trn khp th gii, bt lun mu da, ngn ng, quc tch. Ci g lm h lin i vi nhau? Hai tc gi cun sch bo l nhng n s Kit gio. V th, trong ln xut bn u tin, sch mang ta : Thin Cha v Trn Th - Cc n s Nim tin Kit gio. M d l tr con ngi c m kho c cc n s , hay phi dng c tin tip cn chng, cc n s khng bit m bit (Beneict XVI, Spe Salvi) kia li l nhng tm bng ch ng c th cho mt cuc sng c ngha. Chng l ting ht ca cc m nhn ng gi mi Odysseus. L nhng n s bin i cuc i ca nhng Phanxic, Augustin, Inhaxi, Trxa Calcutta... V th, trong cc ln ti bn v sau, ta sch c i thnh Thin Cha v Trn Th - Tin v Sng trong Thi i Ngy nay.

Cnh cng m ra v cnh ca dn vo nhng khm ph, tuy hai m mt, chng b tc cho nhau. Cng v th, trong ln ti bn th 9 loi sch b ti, nh xut bn c gp c 2 cun in thnh mt tp chung. Sau khi bn dch ting Vit Mui Cho i ra mt vo u nm 2006 v c c gi nhit lit hng ng, Thin Cha v Trn Th c chuyn dch ngay sau . Tuy nhin, v nhiu kh khn, phi ch ti nay mi pht hnh c. Hai tc phm c dch ra 24 th ting trn th gii. Ni dung Thin Cha v Trn Th l cu chuyn tip ni gia Seewald - ngi con hoang gi y tr v - v c Hng y Ratzinger trc khi tr thnh Gio hong Beneict. Seewald i biu cho lp ngi (tr) mang tm t v suy ngh va thc tin va ng vc ca con ngi khoa hc v cuc sng hin i. Cn ng hong Gio Hi hay i hin gi (ch ca Seewald) Ratzinger khng ch tr li vi t cch l ngi thm quyn cao nht ca Gio Hi trong vn c tin, m cn nh mt nh tm l lo luyn, bit r u khuyt im ca pha mnh cng nh kh nng v bt cp ca i phng. Thin Cha v Trn Th gm 4 chng. Chng dn nhp (trang 24-78): c tin, Hy vng, Tnh yu bn v Tin, Cy, Mn, nhng ch m ta thy trong 2 Thng ip Deus Caritas Est (2006) v Spe Salvi (2007) mi y ca c Gio hong Beneict. Chng 1 (79-205): Thin Cha: Trnh by mt s quan im trong cun Nhp mn Kit gio (1968), tc phm lm nh thn hc tr Ratzinger c th gii bit n, cun sch tr thnh loi c in trong kho tng c tin Kit gio. Chng 2 (206-353): c Gisu Kit. Mun hiu nhng g c Beneict trnh by trong tc phm bestseller c Gisu thnh Nazateth mi y, ch cn c chng ny cng . Chng 3 (354-471): Gio Hi: Phn nh v tm tt nhng suy t ca nh thn hc Ratzinger v Gio Hi, c qung din trong rt nhiu bi vit, c bit trong lun n tin s Dn v Nh Cha theo Hc thuyt Augustinus v Gio Hi (1953). Mun hiu b c ln trong con ngi nh Beneict, chng cn phi c ht my chc cun sch ca ngi, cng chng cn phi tm v chuyn ban nghin cu t tng Joseph Ratzinger ti i hc Regensburg c, m ch cn c my cun sch trn l . Vit Nam dch cun c Gisu thnh Nazareth. Mt v n anh ti c cho hay s chuyn ng Nhp mn Kit gio, tc phm c dch ra my chc th ting. Cu mong cc bn dch ting Vit sm c gp mt trong gia sn vn ho chung ca Gio Hi. Trong lc ch i, chng ta hy tm dng my mn khai v ca Thin Cha v Trn Th. Chc chn mn khai v s ngon ming v d nut hn cc mn chnh. V li, mn chnh thng dnh cho nhng thc khch chuyn mn. Cn hng dn d nh a s c gi chng ta hn cn ca n tho mn cn i thc t ca cuc sng hng ngy hn. Chng hn: Chng ta mun bit c Gisu c phi l ngi Cng gio khng? Mun bit mt mi c tin nh th no, lm sao c c n? Thin ng, ho ngc ni u? Ti sao Thin Cha l Cha, m khng l M? Ti sao cc Hi Bo v Th vt khng m n kin Cha, khi Ngi cho php ta n tht th? Cha quyn nng v cng m sao li cho s d, bt hnh, ti t tng vo trn gian lm kh ta? c php tha ti ri, cn g thm n x c k by ra chuyn mua bn sinh thm ti? Ta c th va sng tri vi gio hun v tnh dc ca Gio Hi va l tn hu tt khng? Thin Cha c khi no phi t sa sai cha? Vn nn v vn nn. Mun nhng mn khai v quyn r v ngon ming cho ngi thi nay, phi c li dn khc, cch ch bin mi. Ni khc i, phi c ngn ng mi, hp thi. Thin Cha v Trn Th thnh cng p ng c th ngn ng mi . c n, khng th c kh qu, bit ri, ni mi!, phn ng m tn hu vn hay tht ra trc nhng bi ging di li ngn . M tri li, n kch thch tr hiu, a ta vo nhng vn nn thit thc phi gii quyt trn hnh trnh c tin v cuc sng. Chnh c Hng y Ratzinger cng u t tha thit: Ta 4

phi lm sao dy ln li s t m v Kit gio, phi lm sao cho ngi ta mun tm bit Kit gio thc s l g. Mun c vy, Kit gio phi c hng mi cho thin h, n phi chng t c th c c du ch thi i, phi ni c ngn ng thi i. Trong cuc trao i v Thng ip Spe Salvi trn mng gia mt s anh ch, khi cp ti chuyn thin ng ho ngc, mt tham d vin cho hay: ti chng cn phi t vn di dng chi c, v c m dy rng: Thin ng a ngc hai bn Sing nng kinh ht (th) mau ln thin ng. C vy m lm! Bao lu cn c hai bn, hn th gii s cn k. Nhng gi nh mt i mt bn, chng hn khng c a ngc na, khng cn phi s my tay qu c en thui c sng c ui (hnh v thi Trung c khng thy qu ci!) li xung l la ca chng na th th th gii s ra sao y? Nguy to! M qu vy, c ng B trng B Gio l c tin trc y v Thng ip ca ngi Beneict mi y khng thy a ngc u c. Luyn ngc c ngi quan tm, nhng ho ngc tm mi chng thy. V na, thin ng l g, u? C phi nh trong kinh Koran Hi gio m t: l ni cc trinh n chn mng ( hnh nh c ti 72 nng ln, con s c th ti khng nh r lm) ang lng lng ch i? Tht ra, y l mt lm ln cht ngi ca my v chp sch Hi gio xa, khi h chuyn cc on Koran t ting Aram sang ting rp. Theo tc gi (cha dm l din) Christoph Luxenberg trong cng trnh nghin cu ngn ng ngon mc Die syro-aramische Leseart des Koran.Ein Beitrag zur Entschlsselung der Koransprache, Berlin 2007 (Cch c Koran bng ting Syri - Aram. Mt ng gp vo vic m kho ngn ng Koran ) ca ng, nhiu on Koran nguyn l li kinh phng v ca Kit gio vit bng th ngn ng hn hp gia Syri - Aram, ting ca c Gisu thi , v ch rp. Ch Huris trong kinh Koran c my v ch gii rp hiu ra l cc trinh n mt to (mt nai t), nhng ch ny c theo gc Syri - Aram ngha l nhng chm nho trng. Ngha ny mi ng, v trc kinh Koran m t thin ng l khu vn y cy tri v hoa thm c l. Rt nhiu ch trong kinh Koran hin vn khng ai hiu g c, bi v ngi ta khng chu chp nhn ngun gc cu to ca chng. Ch ti cho bao nhiu thanh nin Hi gio b Al-Qaida v Hamas d vo ch cht oan. Cng lm l c ung ru bch nho l sau mt cuc i king ru trn dng gian, ch c em nai t no ch i u. Cn thin ng ca c Gio hong Beneict, cng nh nhiu mn l khc ca ngi, nh th no? Bn c s thy trong Thin Cha v Trn Th. Cun sch c l s chng gip ch g cho nhng ai mun c mt th gii ai sao ta vy, khng c i thay, chng cn t vn . Nhng n s cun ht nhng con ngi ang trn ng tm kim, nhng tm hn thch c ngc nhin. M thi, ni nhiu qu chng ai tin. Chi bng mi bn t tm hiu ly th tt hn. Vo mt ngy n, khi ang ngi chi nh bn, utinh (Augustinus) nghe vng vng mt ging tr con t nh bn cnh: Cm ly, c i! Tng con tr ni cho mnh nghe, anh ngng ln, nhn thy mt cun sch o (Kinh Thnh?) trn gi, th sch m anh cha bao gi bun cm c. Ln ny anh th cm ln. c. Ri m mn. Ri mun li lun trong . Ri l c mt cuc i sa o i thay. Cm ly, c i! Cu mong bn c cng c c kinh nghim nh utinh vi Thin Cha v Th Gii. Joseph Ratzinger Bin-c XVI. Trao i vi Peter Seewald , Phm Hng-Lam chuyn ra Vit ng

******************************

THIN CHA V TRN TH

Tin v Sng trong thi i ngy nay

DN NHP C TIN, HI VNG, TNH YU

Tha Hng i, c khi no ngi cm thy s Cha khng? C l ni s th khng ng. Qua c Ki-t ta bit Cha l ai ri. Ngi yu ta. Ngi bit ta l ngi th no. L xc tht, l tro bi. V th Ngi chp nhn ci yu ui ca ta. Nhng ti lun c ci cm gic nng bng l khng chu ton n gi ca mnh, khng p ng iu Cha mun, v khng cho i ci mnh c th cho v phi cho. c ln no Cha phin h ngi hay c lc no ngi quyt nh sai lm? Cha khng phi l ngi cnh st, m cng chng phi v quan to ch mun pht mnh. Nhng, v c tin v nhim v c trao, mi ngy ti phi xt mnh, xem lm g phi hay khng phi. D nhin ti cng thy c iu lm li. Chuyn c b tch ho gii. Ngi ta ni, ngi cng gio mang mc cm ti li trc mt Cha. Ti tin rng ngi cng gio, trc ht ni chung, c cm nhn l c Cha th tha. Hy xem ngh thut Ba-rc hoc R-c-c. tot ln nt ti vui thanh thot. Khng phi khng c l do m ngi ta bo dn cc nc cng gio in hnh nh -i-li hay Ty-ban-nha u c tm hn thanh thn. C l cng c nhng vng ki-t gio, m v li gio dc hoc quan nim lch lc, cao s e do v hnh pht, nhng bn cht ki-t gio khng phi vy. Theo ti thy, ni chung, nhng ai sng trong nim tin ca Gio hi, cui cng u mang cm nhn c cu : Cha khng mnh h mt! Thnh thong Cha c dng th ngn t tht c th ni vi ta: c, c th m lm. Hay: Ny dng tay li, y l li cnh co cui cng! khng? Ting Cha nh nh lm. Nhng Ngi cho ta nhiu du ch. C th khi nhn li, ta nhn ra du ch qua bn hu, qua mt cun sch hay qua mt tht bi, thm ch mt tai nn. Cuc sng tht ra y nhng du ch m thm nh th. Vi u c tnh to, t t ta nhn ra ci ton th t cc du ch , v ta bt u cm c Cha ang dn dt ta nh th no. Ngi tr chuyn vi Cha mt cch t nhin nh khi gi in thoi? Cng c th ni c nh th, trong mc no . Ti bit Ngi lun c . V Ngi d nhin bit ti l ai, v ti l ngi nh th no. Nht l khi ti c nhu cu mun ku Ngi ti, mun t thng bo v mun tha chuyn vi Ngi. Ti c th trao i vi Ngi nhng chuyn tht n gin, tht ring t, tht kh chu cng nh iu ln lao. Ti gp Ngi d dng, sut ngy lun c th ni chuyn vi Ngi. Cha lun t ra nghim ngh, hay Ngi cng c khi hi hc? Ti tin rng Ngi nhiu hi hc. i khi Ngi y nh ta mt ci v nhc, ny con, ng coi trng mnh! Hi hc thc ra l mt thnh phn trong bc tranh ti vui ca th to. Nu , ta 6

thy Cha nhiu lc trong cuc sng cng mun ta ng quan trng ho vn , hy h mnh xung, hy nhn kha cnh ti vui, v ng qun mt hi hc ca cuc sng. i khi Ngi cng phi bc bi Cha? D nhin nhiu lc ti c loay hoay vi cu hi: Ti sao Cha khng gip ti nhiu hn? i khi ti thy Ngi kh hiu. Nhng khi bt cht gp bc tc, ti cng cm thy Ngi b n v xa l. Nhng trc tip gin Cha, nh th l ta ko Ngi xung qu thp. Nhiu khi li nm chnh ni cn gin. V nu nh cn gin c l do, th ta phi nn t hi, phi chng Cha mun dng s vic hay c nhn no lm ta gin nhn nh mnh mt chuyn g quan trng? Ti khng bao gi bc chnh Cha. Mi sng ngi bt u lm g? Trc khi ng dy, ti cu kinh mt lt. Ngy ti s khc, nu ta khng nhy b ngay vo n. Ri n nhng vic khc nh ngi ta vn lm lc sng sm, ra ry, n sng. Sau dng thnh l v c kinh nguyn. Hai chuyn ny l cng vic chnh trong ngy ca ti: Thnh l l cuc gp g c th vi c Ki-t phc sinh, v kinh nguyn l i vo li cu ln ca lch s cu ri. Ti thch nht c Thnh Vnh. l li cu ngn nm tip ni, v c n l ta nghe ting ni ca cc gio ph. Tt c nhng th l cnh ca dn con ngi bc vo mt ngy. Ri ti cng vic thng nht. Ngi cu nguyn thng xuyn? Cc gi nguyn trong ngy l bui tra, theo truyn thng Gio hi, lc ta cu cng thin thn Cha (kinh truyn tin). Bui chiu c kinh chiu, v ti c li kinh ti ca Gio hi. Gia nhng gi kinh , khi cm thy cn n Cha, ti c thm nhng ln kinh ngn. Mi sng ngi cu kinh khc nhau? Khng, ch c mt b kinh sn, l mt chui li kinh ngn, nhng c kt li thnh mt cng thc khng i. Theo ngi, nn c kinh no? Mi ngi, ty s thch, c th chn cho mnh mt i kinh trong kho tng ca Gio hi. Bui ti, khi cm thy mnh bt an... ... th ti khuyn nn ln chui. Ngoi tnh cht linh thing ca li kinh, chui cn c tc dng trn an tm hn. Cng tm lp i lp li li kinh, ta qun i nhng ngh lm mnh nng u. Nu nh c chuyn au u, th ngi t gii quyt chng bng cch no? Ti sao ti li c min nhng chuyn au u? Mt mt, ti c a chng vo li kinh nguyn, v c bm chc mnh trong cc li kinh . Mt khc, ti c ra cho mnh mt cng vic khc, i hi cng sc thc hin cao hn v ng thi mang li nim vui cho mnh. V cui cng, nu cha ht, ti c th gii to chng phn no qua gp g bn b. Ba yu t quan trng. Ti tin rng ai cng c lc cm thy mi mt, b xu x, bt lc, v tht vng cng nh tc gin v s phn xem ra m thm, bt cng ca mnh. Ngi bo a chng vo kinh nguyn a bng cch no? C l nn bt u nh ng Gip. Thot tin mnh phi la Cha: Ti sao Cha i x vi con nh th? Ting la ca Gip l mt ting la tht, n cng ni cho ta bit, l mnh c quyn lm nh vy v ngay c phi lm nh vy. D Gip c than trch Cha tht, cui cng Ngi cng phi cho 7

ng l c l. Ngi bo: Gip lm ng, cn nhng ngi khc, h gii thch mi chuyn, nhng khng ni v Ta mt cch ng n. Gip nhy vo cuc u vi nhng li than trch Cha. Nhng ri dn dn ng nghe ra ting Ngi, v s vic xoay sang mt chiu hng khc. Nh , ti bc ra khi tnh trng ch cm thy b bch hi m thi, v bit rng, d lc ny y ti cha th hiu ra tnh yu ca Cha, nhng ti c th tin tng vo n, v tin rng, tnh trng ang xy ra cho ti khng hn l xu. C l ngi ta nn nghim khc hn i vi nhng chuyn au u, ng cho php chng lt vo u th hn. Chng ai cm c chng. Cc quyt nh phi ly, cc tht bi, hiu lm, tht vng... l nhng th con ngi khng th trnh c, m cng khng nn trnh. Cc vn nn kh khn cn c tc dng gio dc, chng gip con ngi tp gii quyt vn . Nu mun tr nn hon ton nh thp hoc chai cng, con ngi s mt i tnh ngi v mt kh nng nhy cm, ngay c i vi tha nhn. ng Seneca*, mt ngi theo ch ngha khc k, ni: au kh v k khc l chuyn ng tm. Nhng, nu ta nhn ln Cha Ki-t, ta thy Ngi l ng v ta m kh au, v chnh ci lm Ngi tr nn cao trng i vi ta. C th au v k khc v c th b tn thng l nhng th cng thuc bn cht ca ngi theo Cha. Nh vy, mnh phi hc chp nhn tn thng, hc sng vi tn thng, v rt cuc phi tm cch cha lnh chng. Nhiu ngi lc nh bit cu nguyn, ti mt lc no thi quen bin mt. Phi hc ni chuyn vi Cha? Ci b phn dnh cho Cha trong ta c th b h, n lm cho ngn ng c tin mt ht ngha. V, ai khng cn nghe c th cng chng cn ni c, bi v cm v ic i i vi nhau. Cu nguyn cng ging nh ta hc ting m . Cng hc, t t mnh cng ln ra c ngn ng ca Cha v hiu Ngi, cho d Ngi vn lun n mt. V ln hi chnh mnh bit ra c cch cu nguyn v ni chuyn c vi Cha, bc u vi nhng li tr con trong mt ngha no chng mnh vn lun l tr con , nhng ri cng lc cng c c th ngn ng ring ca mnh. C ln ngi ni: Ai ch bit tin vo nhng g mt trng thy, th ngi m bi v ngi t hn ch mnh vo mt khong chn tri hn hp, v khng cn nhn ra c ci c bn na. C ai thy c tr khn mnh u. Chnh nhng ci quan trng nn tng ta khng th thy thun bng mt. V li,ta cng chng thy ng,nu nh ta khng phng tm nhn vt trn nhng cm nhn gic quan trc tip. C ngi bo, c c c tin cng ging nh mnh c c nhy vt t ao ra bin. Ngi cn nh bin c c tin ln u i ca ngi khng? Ni ti, c tin ln ln mt cch m thm. D nhin c nhng cao im, chng hn nh qua phng v, qua thn hc hay lc suy t o su thn hc, mnh bng gp c mt ci g mi a mnh ln v y mnh i xa trong c tin. Ti khng thy mnh c c c nhy nh anh ni. M tri li, ti nh t vng nc cn dm liu lnh d dt bc ra, v t t cm c i dng ang ti. Ti cng ngh, c tin khng bao gi l ci g hon chnh. M n lun phi c sng v th thch trong cuc sng, trong au kh, cng nh trong nhng nim vui ln m Cha trao tng cho ta. N chng bao gi nh th mt ng tin mnh c th cm b ti. MT HNH NH V CHA Thnh thong a con trai ti hi: Ba c bit Thin Cha nh th no khng? 8

C l ti s tr li n : Thin Cha ging nh c Gi-su Ki-t. c Ki-t cng c ln ni: Ai thy ti th thy Cha. V nu nh ta nhn ton b lch s c Gi-su - khi i t mng c, qua giai on cng khai, nhng li ging gi tr v sng ng, cho ti ba tic li, ti thnh gi, phc sinh v ti lnh sai i rao ging -, ta s nhn ra phn no khun mt Thin Cha. Khun mt mt ng nghim trang v cao c, vt ln trn mi khun thc ca chng ta. Nhng ng thi nt tiu biu ca khun mt li l thng yu, chp nhn, mun iu tt lnh cho ta. Cng c li dy, khng nn v cho Thin Cha mt b mt no. Li dy khng cn ng hn, v chnh Thin Cha t mnh ra cho ta. Trong th gi gio on -ph-s, thnh Phao-l ni v c Ki-t: Ngi l hnh nh ca Thin Cha. V ni Ngi th hin mi iu c ni ti trong vic to dng con ngi. c Ki-t l hnh nh nguyn mu ca con ngi. Tht ra, chng ta khng th trnh by chnh Thin Cha trong nt bt tn mun i ca Ngi, nhng chng ta c th trnh by Ngi qua hnh nh chnh Ngi t ra. T y, ta khng cn to ra mt khun mt na, m chnh Thin Cha t khun mt y ra. Vi khun mt , Ngi nhn ta v ni vi ta. Khun mt c Ki-t, d nhin, khng n gin l mt nh chp khun mt ca Thin Cha. Nhng qua khun mt ca ng b ng inh , ta thy c ton b tiu s, nht l tiu s ni tm, ca c Gi-su. Khun mt dn ta vo mt ci nhn, trong cc gic quan m ra v vn ln cao. Ta c th phc ho c Gi-su ch bng vi nt tiu biu khng? y, ngn ng loi ngi khng . Cn bn m ni, c Gi-su l Con Thin Cha, Ngi va l Cha va l ngi. Ngi chnh l ng khng nhng mang nt ti ba hoc uy dng ca phm nhn, m cn c Thin Cha xuyn chiu. C th ni, khi nhn c Gi-su b banh thy trn thnh gi, ta thy c Thin Cha nh th no: l ng t trao tng cho ta n mc nh th. c Gi-su l mt ngi cng gio? iu ny hn khng ni c, v Ngi vt trn chng ta. Ngy nay ngi ta c mt cng thc ngc li, bo rng Ngi l mt ngi Do-thi, ch khng phi l mt ki-t hu. im ny cng khng ng hn. V chng tc, th Ngi l mt ngi Do-thi. L Do-thi, v Ngi chp nhn v sng theo lut do-thi, v d b ch trch Ngi l mt ngi Do-thi sng o, v tun gi ni qui ca n thnh. Nhng d vy, Ngi ph v v vt ln trn Cu c qua s u quyn ca Ngi Hai Thin Cha. c Gi-su t coi mnh nh l mt Mai-sen mi v cao hn. Mai-sen ny gi y khng cn ch c vic gii thch, nhng l lm mi. Ngi vt ln trn ci c, v qua to ra ci mi, ngha l m rng Cu c ra cho mt dn tc khng cn ng khung trong Do-thi na, nhng to ra c th gii v khng ngng ln rng. Nh th, Ngi l im xut pht ca c tin, v l v m Gio hi cng gio bit rng v mun mnh tr nn nh th, nhng d vy, Ngi vn chng phi n thun l mt thnh phn trong chng ta. Bng cch no v t lc no ngi bit c Thin Cha mun g ni ngi? ca Thin Cha khng dng li mt lc no c, thnh ra hiu Ngi mun g, ti ngh, mnh phi lun hc i hc li. Tuy nhin, nu anh mun ni ti ci quyt nh lm linh mc, ci hng nn tng m ti nhm ti, th l mt qu trnh chn mui cao xy ra, cng c khi kh phc tp, trong nhng nm ti hc thn hc. Ti gp con ng nh qua vic gn gi vi Gio hi, qua cc v thy linh mc hng dn v bn ng hnh, d nhin qua Kinh Thnh. Khi u l c mt m tng giao phc tp, t t vi thi gian mi r dn ra. 9

Nhng cng c ln ngi ni, ngi c mt cuc gp g thc s vi Thin Cha khi quyt nh chn ngh linh mc. Cuc gp g gia Cha vi hng i Ratzinger xy ra nh th no? D nhin khng nh mt cuc hn h gia hai con ngi. C l c th din t n nh c mt ci g chm ti da mnh ri chy vo nung t lng mnh. Ri mnh thy l s vic gi y khng th khc i c, tht n gin, l con ng ng. Khng phi l mt gp g theo ngha gic ng thn b. N khng nm trong lnh vc kinh nghim, mnh c php ba hoa v n. Nhng c th ni, ton b cuc vt ln dn ti ti mt nhn thc r rng v thc bch, m thm tm ti coi l Cha mun. Thin Cha yu bn trc, l li dy ca c Ki-t. V Ngi yu bn bt chp ngun gc v gi tr ca bn. Phi hiu li nh th no? Nn hiu li tng ch nh vit, v ti cng c hiu nh vy. Bi v qu tht l ng lc sng ln cho chng ta, v cng l nim an i m chng ta cn. M ta lun cn nhng th . Ngi yu ti trc, trc khi chnh ti c th yu. Ti s d c to thnh, l ch v Ngi bit v yu ti trc. Nh vy, nh Heidegger* ni, khng phi ngu nhin m ti b nm vo th gii v phi ln m trong i dng cuc sng ny, nhng c mt nhn thc, mt tng v mt tnh yu i trc. Tnh yu c mt ni nn tng hin hu ca ti. iu quan trng cho mi ngi, ci lm cho cuc sng h tr nn ng trng, l bit rng mnh c yu. Mt c nhn c th thng vt c hon cnh nghit ng, khi ngi bit rng c ai ang ch mnh, c ngi thng mnh, cn mnh. Cha c v yu ti. V l ci nn kh tn ti da trn m sng, v cng t nn ti hoch nh cho chnh cuc i mnh . KHNG HONG C TIN Tha Hng i, cha bao gi trn th gii ngi ta tm v nim tin ki-t gio nhiu nh vy. Trong vng 50 nm qua, s ngi cng gio tng ln gp i, trn mt t tn hu. Nhng trong nhiu nc thuc vng gi l cu th gii, ta tip tc chng kin tin trnh tc ho. Xem ra mt phn ln x hi trong cc quc gia u chu hon ton mun chia tay vi gia sn tinh thn mnh. Nhng k chng li c tin chi Ki-t gio l v phc, v tm cch thot ra khi n. Trong cun Mui Cho i trc y, chng ta bn k vn ny ri. Nhiu ngi sn sng nhm mt i theo tro lu chng o v chng Gio hi ny. L do thng l v con ngi nh mt ni dung v du ch ca c tin. Ta khng cn hiu ngha ca nhng g trong o na. Gio hi chng cn g ni na sao? Hn chng ta ang sng trong mt khng gian lch s, trong cn cm d gt b Thin Cha tr nn rt mnh. Vn minh k thut v mc sng phn thnh a ta ti khng nh, l mi chuyn c th t tay ta lm c. Khi ngh nh vy, ng nhin ta hn ch cuc sng vo ci chng ta c th lm, c th to ra, v c th chng minh c m thi. Nh vy, vn Thin Cha chng cn t ra na. Nu ta tng qut ho nhn nh li ngh trn c sc quyn r rt mnh, bi v vic nhn ln Cha qu tht i hi mnh phi vn ln mt bnh din khc hn, kh nng ny xem ra trc y d c hn by gi -, th r rng ta ch cn c vic ni: Ci g m chng ti khng lm c, th ci cng chng c. Hin nay c kh nhiu n lc xy dng nhng nn o c bt cn ti Thin Cha. ng, hng ca nhng n lc trn l i tm ci g xem ra ti u cho nhn loi. Mt khc, ngi ta cng c nhng n lc tm cch bo ch hnh phc, ngha l xem vic p ng nhu cu 10

ni tm ca con ngi nh mt sn phm c th ch bin. Hoc bng qua cc loi hnh tn gio xem ra chng cn c tin, l cc phong tro huyn b (Esoterik), m chung qui li, thng khng g khc hn l nhng k thut to hnh phc. Tt c nhng hnh thc mun gi th gii cn bng v mun t gii quyt cuc i mnh ni trn rt gn vi li sng v sinh hot ca thi i chng ta hin nay. Cc li dy ca Gio hi, tri li, b xem l c l, ngi ta cho rng chng ng cho xa m khng cn ng cho nay na, hoc v chng xut pht t mt li sng khc, xem ra hon ton xa l vi li sng hin ti. Gio hi r rng cha nhy c c hai chn vo thi hin ti. Mt cng tc ln ang ch chng ta, l phi lm sao y kinh nghim sng vo nhng li dy quan trng, tuy c nhng cn gi tr, mt cch cho ngi ta d n nhn. Trc mt chng ta cn khi cng vic phi lm. Hnh nh v Thin Cha m phong tro huyn b ang qung b cng ngy cng la xa hnh nh Thin Cha trong o Ki-t v Do-thi. H bo, cc gio trng (Rabbi) v linh mc, thm ch c Kinh Thnh, khng phi l ngun s ip ca Cha. V th, tt hn, con ngi nn nghe theo cm quan mnh. H nn thot ra khi nhng tri buc c h ca cc tn gio v trnh xa gii linh mc am m quyn lc, tr v vi ci hnh phc v ci ton din, nh chng c tr nh ngay t ban u cho con ngi. Nhiu iu nghe ra tht y ha hn. Quan im nh trng vo nhu cu hin ti ca ta v tn gio v c vo nhu cu ca ta mun n gin ho mi th. V th, t n c sc to sng v ha hn thnh cng. Nhng ta cng phi hi: S ip c ai hay ci g hp thc ho? Phi chng v n xem ra d hiu v c l i vi ta nn n c hp thc ho? D hiu v c l phi chng l tiu chun ta chp nhn mt s ip v Thin Cha? Hay ci d hiu, c l c th l mt cm d ang mn trn ta? N ch cho ta li i n gin tht y, nhng cng ngn cn ta nhn ra thc ti. Cui cng th, theo s ip trn, cm quan chnh l thc o ta n nh ai l Thin Cha v ta phi sng th no cho nn. Nhng cm quan lun thay i, v nh vy chnh ta s sm nhn ra rng mnh ang xy nh trn ct. Thot tin, n xem ra quyn r tht,nhng ci rt cuc cng ch l nhng ngh kh nghi ca con ngi. C bn c tin ca chng ta th li khc. y, khng phi ta gp mt ci g do mnh t ngh ra, nhng l n nhn mt ci g ln lao ang ti vi ta, ln hn nhng th do con ngi c th ngh ra. Khoan: l chuyn Gio hi dy! Ci c chng thc qua lch s, v lch s ln ln t . Cng c th ni l Thin Cha t th hin i th hin li trong lch s, v Ngi vn tip tc th hin trong . Ti ngh, trong tp sch ny, ri ta s bit thm nhiu iu lin quan ti im ny. Rt cuc th nhng iu Cha ni vi ta hay nhng g ta ngh v Ngi u khng i vi ta. M chuyn quan trng l Ngi lm g cho ta, l iu ta cn v l ci nn ta c th xc lp cuc i trn . y, ta c th nhn ra, l khng nhng ch c li vit v Cha, m cn c mt thc t v Ngi. Khng nhng ch c iu do con ngi ngh ra, m cn c mt ci g xy ra; xy ra trong ngha ch mt cuc kh hnh. Thc t ln hn mi t ng, cho d n kh hiu hn. i vi nhiu ngi, vic coi mt k b n t Palestin khong nm 30 l ngi c xc du, c Thin Cha chn, l Ki-t, v bo ngi l tm im ca ton b lch s, khng nhng l chuyn kh tin, m cn l mt khiu khch qui g.

11

C hng trm nh thn hc chu bo rng, Thin Cha qu ln v qu bao trm, khng th ch hin thn trong mt c nhn c. V qu thc, nu vic cu ton th gii ch hng vo mt im duy nht m thi, th c tin c v th m b b hp i khng? Kinh nghim tn gio chu, mt ng coi Thin Cha qu ln lao, ng khc cho rng kh nng hiu bit con ngi li qu hu hn, nn Thin Cha, theo h, ch c th trnh by bng mun vn hnh nh phn chiu m thi. V nh th, c Ki-t c th l mt khun mt biu trng c bit ca Thin Cha, mt nt phn chiu ca Ngi, ch hon ton khng phi l ton th b mt ca Ngi. Xem ra l thi khim tn ca con ngi i vi Thin Cha. Ngi ta khng tng tng c Thin Cha li c th i vo mt c nhn. V vi kh nng suy t ca con ngi, chng ta c l chng trng mong g hn, ngoi vic ch c th cm nhn c Ngi nh mt tia sng no , hay ch thy c mt phn nh nhoi no b mt ca Ngi m thi. Nghe khng phi l khng c l. Vng. ng l ra ta phi ni Thin Cha qu ln, khng th i vo mt con ngi nh nhoi. Ngi qu ln khng mt t tng hay ngn t no c th din t c. Ta ch c th thy v hiu Ngi qua nhng kinh nghim a dng v mu thun. Mt khc, s khim tn s tr thnh kiu ngo, nu nh ta khng cho php Ngi c t do v c quyn lc yu thng tr nn b nh. c tin ki-t gio mang li cho ta an i, l Thin Cha rt ln, nhng li c th tr nn b nh. V chnh vic Ngi c th tr nn b nh, c th ci mnh xung, thc s i vo mt con ngi, mc ly xc phm nhn khng phi mc nh mc mt chic o ri li ci ra v tr nn chnh con ngi , i vi ti, li l mt chiu kch hon ton khng ng v s ln lao ca Thin Cha. Chnh qua iu ta mi thy chiu kch v bin tht s ca Ngi, bi v n d di hn, ngoi sc tng tng hn, v ng thi cu hn mi th khc. Trong trng hp khc, c l chng ta cng phi lun sng vi nhiu iu khng phi s tht. Nhng mng mu thun hm cha trong Pht gio v n gio qu khin h ra gii-php thn b ph nh (negative Mystik). M nh th th Thin Cha tr nn ph nh v nh vy, rt cuc Ngi cng chng c g ni cho th gii ny trong chiu hng tch cc v xy dng c. Thin Cha c nht m ta tin, tri li, l ng c quyn thc hin tnh yu bng cch i vo mt con ngi. Ngi tr nn hin din v t mnh ra cho ta bit, bng cch nhn ta vo chung bn vi Ngi. V chnh l iu chng ta cn, ta khng phi sng v kt thc i mnh trong nhng mnh vn, trong nhng chn l na vi. iu ny khng c ngha l ta khng cn hc c g ni cc tn gio khc. Cng chng c ngha l c tin ki-t gio c ng khun hon tt, chng cn c th pht trin thm. c tin ki-t gio l cuc phiu lu lun gp ci mi. V s d c tin v tn, chnh l v chng ta cng nhn Thin Cha ny c nhng kh nng bt tn. Trn nguyn tc, c tin lun nm sn trong mi con ngi? Nhn vo lch s nhn loi cho mi ti tn thi nguyn s xa nht, m ta bit c qua vic o bi m c, ta c th xc nh rng, t tng v mt Thin Cha lun lun hin din ni con ngi. Ngi mc-xt tin on tn gio s cht. H bo, ht n p, th ngi ta cng chng cn ti liu thuc thng na. Nhng chnh h cng phi hiu rng, tn gio chng bao gi cht, bi v n c mt tht s trong tm mi ngi. Nhng b phn cm ng ni tm dnh cho Cha trong ta khng ng nhin hot ng nh mt ci my k thut. M n l mt th g sng ng, hoc l cng ln ln vi con ngi, hay l b t chai n c th gn nh cht kh. Nu ni tm ta lun lm vic vi b cm ng , n cng ngy cng tr nn sc bn, sng ng v nhy cm hn bng khng, n s teo li v nh b vi 12

chn di nh hng ca thuc t. Tuy vy, d khng tin, con ngi th no cng phi trn tr vi mt cu hi cn li: c l phi c mt ci g ch. Khng c b cm ng thm su , khng th hiu c lch s con ngi. Mt khc, c hng ni sch v bao nhiu l thuyt vng chi tm cch ph nhn ci c tin . Xem ra nh c mt c tin chng li c tin, v c tin phn chng li c rao truyn mnh m. Nhng cuc th nghim con ngi ln nht trong lch s cho ti nay, nh ch ngha quc-x, ch ngha cng sn, coi vic tin vo Thin Cha l chuyn nhm nh, v h c li nim tin ra khi lng ngi. V chng phi l nhng n lc cui cng. c tin vo Thin Cha khng phi l mt kin thc, m ti c th hc c, nh ti hc ton hay ho hc. M n vn l c tin. Ngha l c tin c mt cu trc lun l, ta s bn chuyn ny sau. c tin khng n gin l mt th g m m o o, m ti ch vic c yn tm th mnh vo . c tin mang ti cho ti nhn thc. V c l do phi l ta bm vo n. Nhng n khng bao gi l mt kin thc thun tu. Bi c tin i hi ton lc i sng - ch, tnh yu, bc ra khi mnh - nn n lun vn ln trn ci kin thc thun tu, trn ci chng minh cn thit. M cng v th m ti cng lun c th la xa n, v xem ra c l do chng li n. C th l do chng li c tin, nh anh bit. Ta ch cn nhn ni au kh gh gm trn th gii. Ch ring cnh ny cng phn chng Thin Cha. Hoc xem s b mn ca Ngi. Vi ngi c c tin, th chnh l nt cao c, nhng vi ngi khng th v khng mun tin, th li l l do chng Ngi. Ngi ta cng c th tho g ci ton th ra thnh nhng tiu tit. C th gt b nhng on nhng cu trong Kinh Thnh, trong Tn c ch cn li vi ch, v mt hc gi gi y c th ni: phc sinh l chuyn ngi ta mi thm tht v sau ny, mi th u l ba t, hon ton chng ng tin. Vng, mi chuyn u c th. Bi v lch s v c tin u l nhng th mang tnh ngi. Do , cuc ci v v c tin chng bao gi chm dt. Cuc ci v cng chnh l cuc vt ln ca con ngi vi chnh mnh v vi Thin Cha, n s ko di mi ti tn hong hn ca lch s. X hi tn thi khng tin c mt chn l duy nht. V khng khng m gi yu sch chn l nn Gio hi b th thch nng. Chnh ngi cng c ln ni, cn khng hong ki-t gio nng n u chu hin nay ch yu l mt khng hong v yu sch chn l. Ti sao? Ti v chng cn ai dm ni nhng g c tin dy l ng. Ngi ta s nh th l mnh thiu khoan dung, thiu khoan dung c i vi cc tn gio hoc nim tin khc. Cn nhng ki-t hu th kho vi nhau, khng bit yu sch chn l ca mnh c cao qu khng. Li ngh , mt mt, c tc dng cha lnh. Bi v, nu ta vi vng v d dng chp nhn chn l v yn ch da vo , ta s khng nhng c th tr nn c on, m cn d dng gn nhn hiu chn l cho nhng ci thuc th yu hoc tm b. Cn thn trong vic tuyn xng chn l l ng. Nhng khng c v th m b lun nim tin . V nu nh th, ta ch cn ln m trong cc khun mu truyn thng khc nhau m thi. D sao, bin cng khng cn tht r nt na. Nhiu ngi m v mt th tn gio tng hp, trong mi ngi c quyn thm bt gia v cho hp khu mnh. Cng ngy cng c s phn bit gia tn gio xu v tn gio tt. nim Tn gio, l thay, gn nh b thay th bi nim Truyn thng v nim Chn l cng b ko theo khuynh hng ny. Mi tn gio c xem l mt truyn thng. Cc truyn thng u ng trng, p, v ngi ta ni, ai ng trong truyn thng no th nn coi trng truyn thng v nn trng truyn thng k khc. Nhng, nu ch cn li cc truyn thng m thi, th chn l ng nhin s mt. V, ti mt lc no , ngi ta s t hi, ti sao li phi c truyn thng. V nh vy, ngi ta s c l do chng li truyn thng. 13

Ti lun ngh ti cu ca Tertullian*: c Ki-t khng ni, ti l thi quen, nhng : ti l s tht. Ni th, Ngi khng kt n thi quen, nhng tri li, Ngi bc ra t nhng thi quen. Ngi mun mt cuc ln ng, Ngi yu cu ta i tm ci g l tht, ci g dn ta i vo thc ti ca ng Sng to, ca ng Cu chuc, ca chnh s hin hu ca ta. Nh vy, ta phi coi s cn trng trc yu sch chn l nh l mt nhim v ln, nhng ng thi cng can m khng mt chn l, c vn mnh ti n v khim tn nhn lnh vi lng bit n, khi c Cha trao tng n cho ta. HOI NGHI C ln ngi k li cu chuyn ca Martin Buber* v mt gio trng do-thi. Chuyn k, hm , c mt nh thng thi ti thm v gio trng. ng ta mun chng minh vi gio trng rng khng c chn l c tin, v vic tin vo chn l l chuyn lc hu, ch l mt th cn b st li ca thi qu kh. Nh thng thi bc vo phng gio trng, thy v ny tay cm cun sch i li trong phng y v suy t. Ch nh khng ti s c mt ca khch. Sau mt lc, ng dng li, ln nhn khch v ni: Nhng m c l iu c tht. Th l . Chn nh thng thi run bn ln v ng phng ra khi phng nh chy trn. Mt cu chuyn hay, tuy nhin: Hin cc linh mc vn khng ngt b Gio hi, khng ngt nh tu ri tu vin. Chnh ngi c ln ni ti ci sc mnh o p ca khng tin. c tin chng bao gi l mt ci g sn c , ri mt lc no , ti c th ni: ti c c tin, nhng k khc khng c. Chng ta ni chuyn ny ri. c tin l mt th g sng ng, n ko theo ton b con ngi - l tr, ch, cm gic trong ht mi chiu kch. N c th cng ngy cng cm r su, n ni cuc sng ti c th ngy cng tr nn lm mt vi c tin mnh, nhng d vy, n chng bao gi l mt ti sn. Con ngi vn lun c kh nng i theo mt hng khc v vp ng. c tin l mt con ng. Bao lu cn sng, ta cn trn ng, v v vy, c tin vn lun b e do v b chn p. M cng may l n khng tr thnh mt h c th cm ly s dng. Cng may n khng x cng, khin ti mt i kh nng ng ngh ng cm vi ngi bn ang thc mc, hoi nghi bn cnh. c tin ch c th trng thnh, khi trong mi giai on cuc sng n sc chp nhn v chu ng sc mnh cng nh s o p ca khng tin, cui cng thng vt chng, li bc i tip trn mt on ng mi. Kinh nghim ca ngi nh th no? C nhn ngi cng tri qua ci sc mnh o p ca khng tin? D nhin. Nht l, khi vi t cch mt gio s hay mt thy dy c tin trong tnh trng hoang mang tinh thn ca th k ny, mnh phi chm trn vi nhiu cu hi tht nng c, phi i din vi nhng kiu sng y ha hn thay th c tin, hay c th y c tin ra ra. Xem nh th, chuyn phi n nhn nhng vn nn, phi chp nhn nhng o p ca nhng g chng li c tin v chuyn gi vng tinh thn, l mt phn vic quan trng trong nhim v ca ti. Ngay c khi mnh chng mun, th nhng vn nn kia vn ti, chng thng qua nhng tin tc, nhng s kin, qua tt c nhng g m ra cho kinh nghim sng ca mt ngi. Mt mt, tt c nhng th lm bc ng c tin mnh thm vt v. Nhng ri, khi thy li c nh sng, mnh cm thy nh ang leo ni, v c nh vy cng lc cng thy gn Thy mnh hn. Ti mt lc no mi chuyn s qua i ht? Khng, chng bao gi qua i ht. C khi no ngay c mt gio ch cng ri vo hoi nghi hay khng tin khng? 14

Khng tin th khng, nhng phi kh s v nhng cu hi nng ln c tin th c. Khi cn lm ph x Mnchen, ti c mt cuc gp g kh qun. Linh mc chnh x ca ti lc l Blumscheid lm bn vi mt mc s ca gio x tin lnh gn bn. Ngy n, gio s Romano Guardini* ti thuyt trnh v hai ng qun x c dp ni chuyn vi ng. Khng bit cu chuyn gia ba ngi din ra nh th no. Nhng linh mc chnh x sau chng th v g k cho ti hay rng gio s Guardini bo, cng v gi ngi ta cng gp kh khn hn vi c tin, ch khng phi ngc li. Guardini lc khong 65, 70 tui. D nhin, l kinh nghim c th ca mt ngi mang nhiu u su v tri qua nhiu au kh. Nhng, nh ti ni, chng bao gi ht th thch c. Mt khc, cuc sng u cng xem ra d hn, khi ngn la sng trong ta nh li theo tui tc. Song, bao lu cn trn ng, th mnh vn l trn ng. C phi Gio hi cng gio bit tuyt i chc chn Thin Cha tht s nh th no, Ngi tht s ni nhng g, v tht s Ngi mun g ni con ngi? Gio hi cng gio bit trong c tin iu m Thin Cha ni ra trong lch s mc khi. D nhin ci hiu ca ta v c ca Gio hi v Li Ngi bao gi cng gii hn. V th mi c s pht trin ca c tin. Mi th h c th khm ph ra t hon cnh sng mnh nhng chiu kch mi, chiu kch m ngay c Gio hi trc cng khng bit n. Chnh Ngi cng ni trc trong Tin Mng Gio-an: Thnh Thn s dn dt anh em vo s tht, anh em hiu c nhng g m lc ny y anh em cha th hiu. iu ny c ngha l lun c mt khon thng d cha bit ht ni mc khi, khng nhng i vi kh nng hiu bit ca mt c nhn, m c i vi vn hiu bit ca Gio hi. Khon thng d , v th, l mt phiu lu mi cho mi th h. Ngha l th no? Ngha l chng bao gi ta c th ni: gi y ti nm c ht mi s trong o, vic tm hiu ca Ki-t gio kt thc. Bi Thin Cha v cuc sng con ngi l v tn, nn lun c nhng chiu kch mi. Gio hi, vi nhng g c trao ban, ch bo m c iu g khng hp vi Tin Mng m thi. Gio hi din t nhng hiu bit cn bn ca mnh qua kinh Tin knh v cc tn l. Tt c nhng iu c din t mt cch ph nh. Chng ni cho ta bit, u l bin gii, bt u t u ta c th b lc. Cn phn gi l ni a th rng v lun m. V v vy, Gio hi cng c th ch cho cuc sng con ngi nhng hng cn bn ln, v cho bit u l hng chc chn khng c i, nu ta khng mun vp ng. Nhim v ca mi c nhn l nhn ra v tn dng nhng kh th mun v trn ng mnh i. Tuy nhin mt s ngi bo, Ki-t gio l o t thc t, n nhm nhiu hn cho i sau, ngha l mt tn gio nhm vo vic kim im cho trng mc i sau. ng, ki-t hu c nhm n i sau. Nu vt khon i sau i, d phng cuc i ta s tr thnh mt mng k l, mt ci g b t on. Nu ch nhn cuc sng vi chiu kch 70, 80 nm ta c php c mt m thi, th i ngi qu qu qut. T ny sinh lng tham sng. Nu nh ch c cuc sng i ny m thi, th ng nhin ti phi tm mi cch tim dng cho mnh c nhiu chng no c th. V nh th, ti cng chng cn quan tm g ti k khc na. i sau cung cp cho ta thc o, v lm cho cuc sng i ny ng sng, ng trng, ta khng ch sng cho hin ti, m lm sao cuc i mnh cui cng tr nn mt th g ng gi khng nhng cho ring mnh, m c i vi ton th. Thin Cha hng nhm li khng ct i trch nhim ni ta, nhng Ngi dy ta phi bit trch nhim. Ngi dy ta bit sng trch nhim vi nhng g c gi ti, ngy sau ta c th tr li trc mt Ngi. c Ki-t ni: Hy xin, s c. Hy tm, s thy. Hy g, s m . Mt khc: Khi con ti cu Cha gip lm bi tp trng, th, th tht, n chng lun c toi nguyn. 15

Ngi ta cu nguyn, chng hn, c sc kho ; m cu cho con; chng cu cho v ; ngi ta cu cho dn tc mnh ng lc li v ta bit, nhng li cu khng hn lun c nhm li. iu ny c th tr thnh mt thc mc ln cho nhng ai ang trong cn thp t nht sinh. H s t hi : Ti sao Cha im ting ? Ti sao Ngi khng tr li li cu xin ca ti ? Ti sao Ngi n mt ? Ti sao ti li gp iu tri ngc vi nhng g mnh xin ? Ci khong cch ny gia li ha ca c Ki-t v nhng g con ngi kinh nghim c trong cuc sng lm mi th h, mi ngi v c chnh ti lun phi suy ngh. Chnh mi ngi chng ta ri cng phi tm ra cho mnh cu tr li, cui cng hiu c rng, ti sao Cha li ni vi ta nh th. Tm ra cho mnh cu tr li no ? Thnh An-tnh v cc gio ph khc ni, Cha ban cho ta ci g tt cho ta nht ci c th lc ny ta cha bit c. Nhng ci g tt nht, th ta li thng ngh khc hn vi Cha. C l ta phi hc chp nhn nhng kinh nghim v au kh gp trn ng i, v coi nh l thnh ca Ngi. Con ng Cha nhiu khi l mt con ng ng s, nhm un nn v khun li i ta, nh ta thay i v tr nn ngay thng tht s. Nh vy, cu Hy xin, s c chc chn khng c ngha Cha l ci kho ta mun ly g th ly, hu lp y ch trng ca ta v lm cho i ta thoi mi. Hay Ngi l k s ct i au kh v nhng cu hi trong ta. Tri li, n c ngha l Cha chc chn nhm li ta v s ban cho ta nhng g m Ngi cho l phi, l ng. Tr li trng hp c th lc ny : C l cng tt cho con anh, n tp hiu rng, Cha t i khng n gin ra tay gip, khi n khng thuc bi, m chnh n phi t n lc hc bi trc . C th cng l liu thuc ng tt cho n, khi gp mt tht bi. M c l n cng rt cn liu thuc tm ra con ng nn i. THAN TRCH CA JOB Nh vn Joseph Roth, theo truyn thng xa ca Do-thi, tranh lun thng thng vi Cha. ng vit sau cnh git chc ca th chin th nht : Cha to ra hng triu ngi nh con trong ni v ngha rng rn ca Ngi . Con khng cn n phc ca Ngi ! Hy a con vo a ngc , ng ku tri y tuyt vng nh th. C l ting ku , trong truyn thng do-thi, mnh hn ni ta, phn cng l v c Ki-t cha xut hin (ni h). c Ki-t l Thin Cha ng kh, ng hay cu vt tm hn, v l k i vo mt cuc sng c cc; Ngi khng ch cn l mt bng dng khng th hiu ni, nh mt Thin Cha xut hin trc mt Gip. Nhng Ngi bc xung tn y tng su, nh Thnh Vnh vit v Ngi : Ti l mt con giun t, chng phi l ngi , mt k b ch nt di chn. Mi khi ri vo tng qun, ta lun t cu hi: Ti sao Cha li lm th ?! T u, chng ta ni rng, khi ta tha c vi Cha l ta chng hiu g v Ngi ht, th trong nhiu trng hp, cng c th l lc ta bt u cu nguyn v bt u khc phc c kh khn. Ta ni ln iu vi nim tin vng vng, l Ngi s cho ta cu tr li ng, bi v ng b ng inh - k cng gp c cc v bt cng nh ta lun trc mt ta. iu ny c th ti lm, l tn hu ki-t c thi qu sng tn i vi Thin Cha. An-tnh ni : Cha i, con khng i co vi Cha, v Ngi l s tht... Con khng bt n Cha... Nhng, l bi tro, con cho lng nhn t Cha ni 16

Thnh An-tnh l mt ngi lun au kh v khng ngng chin u, ngi rt cm kch v lng nhn ca Cha. Lc u ngi ngh, mt khi tr li o, mnh s phi phi i ln. Nhng v sau, ngi nhn ra con ng i ln qu v cng gian lao, v trn ng c nhiu bng m thung lng. Ngi bo, ngay c thnh Phao-l cui cng cng khng trnh khi b cm d. Ni th, hn An-tnh mun phng ri chnh mnh vo thnh nhn. Nhng chnh v b dn vt, nn Antnh mi nhn ra lng t i ln lao ca Cha, v c th ni vi Ngi nh mt ng nhn t, mi dm ch i s che ch ni Ngi, mi thy b mt hin t ca Ngi, v khng phi i co vi Ngi. Trong ngha , ti tin rng, bng dng c Ki-t qu tht lm gim i t nhiu ni ng cay ca cuc sng i co ca ta. Lng nhn ca ng to dng, m Gip trc y ch mi thy l m, gi y qua c Ki-t - hin hnh r nt. Trong cn nguy khn nhiu ngi quay v c tin tm nng . i lc h c toi nguyn, nhng cng nhiu khi h c cm tng Cha n mt, khng hiu sao Cha khng ra tay gip khi h cn Ngi. Sch Gip l ting ku in hnh ca con ngi trc kinh nghim qun bch ca cuc i v v ni thinh lng ca Thin Cha. V ngay c v mt Thin Cha xem ra bt cng. Gip tht vng v bc tc, n ni trt ln Cha tt c nhng g nng tm can v khin ng am ra hoi nghi v s thin ca cuc i. Vn l cuc i c ng sng khng ? Cha c tt lnh, Ngi c tht hin din v hay cu gip khng ? Khng ai thot c nhng cu hi u ti . Nhng cng cn c nhng cu hi ta luyn thn trong au kh, hu th c cho mnh mt s t do v trng thnh tm hn, v nht l mt ni cm thng vi tha nhn. Chng c mt cu tr li thun l, chng c mt cng thc rt ro no c th gip ta gii thch c nhng vn nn trn. Bi chng, nhng g tht s i vo ln da hay con tim ta u mang mt ni dung hon ton khc, ni dung ta khng th dng cng thc trn gian gii thch, nhng n rt cuc c th c gt ra nn trong nh kinh qua au kh ca mi ngi. Trong Sch Gip, c nhng cu than trch nh sau : Ngi ta chia cho ti nhng m en y vt v, ti nm xung, t hi, khng bit bao gi mnh c php ng ln. Chiu ti, ti no y rc ri... Chng bao gi mt ti thy c hnh phc . Nu ni au tm hn khng lm sao trnh khi, th hi c tin hn cn gip c g cho ta ? Ta c quyn nu ln cu hi , bi khi ti lm iu g, th iu phi c ngha. Ngi ta mun bit: iu ti tin c ng khng ? N c mang mt ngha no hay thc ra ch l mt s gi di? Nhng cu hi t ra s sai, khi ngi ta nhn tt c mi th di kha cnh ci ti ca mnh, di tiu chun mnh s c ci g trong . V nh th, ngi ta s ch cn bit tham sng, ch cn bit c mnh thi, v nh vy, c th h s chng hiu g na v i h rt cuc s tht bi. c Ki-t c ln ni : Ai mun c cuc sng, k s mt n. V ch ai mt, sn sng cho i cuc sng, ngi s bc ng hng v c th nh tm li c cuc sng. C ngha l, cui cng, ta phi qung i cu hi: ti s c g trong . Ti phi hc hiu ra rng, qun mnh l iu quan trng. Ti phi sn sng cho mnh i. Ni th d. Nhng tnh yu hn nhn cng vy, n ch tht s phong ph v ln ln, khi ti sn sng qun i chnh mnh, sn sng bc ra khi mnh v trao mnh cho mt ngi. V iu li cng ng trong quan h ln lao gia ta vi Cha, v ch t quan h m mi quan h khc mi c th ny sinh. 17

Nh vy, ti khng phi bt u bng ci nhn v mnh, nhng phi t hi, Ngi mun g ni ti. Ti phi bt u vi vic hc yu, bng cch quay ra khi ti hng v Cha. T hng nn tng , khi ti khng cn hi mnh s kim c g, m c n gin cho Cha dn dt, mt mnh tht s trong Cha, qun i chnh mnh, th lc ti s nhn ra, th ra nh vy i ti mi ng hng, ch nu m c ch bo bo cho mnh thi, th cuc sng eo hp qu. Mt khi ti ra c ngoi tri ri, th mi s mi bt u, chiu kch ln lao ca cuc sng mi tht s khi u. Bt u t y c l con thuyn s xui cho mt mi di di. y l mt con ng, d nhin, khng phi ngy mt ngy hai c th t c. c tin khng to nhanh hnh phc. V y c l l mt trong nhng nguyn nhn khng hong c tin ngy nay, l v chng ta mun c ngay lc th v hnh phc, m khng dm nhy vo cuc phiu lu ko di c i ngi trong nim tin tng mnh m rng, bc nhy s khng ri vo khong khng, nhng cn bn l mt hnh vi tnh yu, m chng ta c to dng l cho hnh vi tnh yu . V chnh nh bc nhy m ta t c iu mong mun: yu v c yu, v nh vy gp c hnh phc ch thc. CHUYN DI NON Chnh c Gi-su ni: Ch cn mt c tin bng ht ci, anh em c th ni vi ngn ni kia: hy di khi y! V ni s chuyn i. Chng c g m khng th lm c . Qu tht, y l mt trong nhng li b n ca Tn c, d nhin l i vi ti. Cc gio ph, nhng nh thn hc, cc thnh, cng vt v vi cu ny. Chng ta khng c hiu n cng nh cu : Hy xin th s c nhn li - mt cch tm thng, v ni, gi mnh c c tin ri y, nu mnh mun, mnh c th di ngn Montecassino ny. Ni y phi hiu l nhng g cn bc i ta. V chng thng cn nng hn nhng ngn ni c v trn bn . Thc t, ta c th thng c nhng ngn ny, nu ta b mnh hng theo Cha. Phi chng ch l mt th thn ch, mt li t k m th ? Hnh vi c tin khng phi l chuyn nhp tm mt tng, hay vic gn cho n mt kh nng no . Hnh vi c tin h ti nim tin Thin Cha ang c , v ti c th trao thn vo cnh tay Ngi. V ri ni cng phi di i. Lin quan ti chuyn ny, c Ki-t dng d ngn ht ci, l mt th ht b nht trong cc loi ht, th m cui cng ht thnh mt thn cy ln, chim tri ti lm t. Ht ci, mt mt, ni ln s b mn ni ngho hn ca ti -, mt khc cng cha ng tim nng ln ln. Nh th, trong ht ci n cha mt hnh nh su xa v c tin. Theo , c tin khng phi ch l vic chp nhn mt s gio hun, nhng n l ht ging s sng trong ti. Ti ch tr thnh mt k tin ng ngha, khi c tin trong ti tr nn nh mt mm sng ng, mt th g mc ln, thot tin thc s lm bin i i ti, ri t mang vo th gii mt ci g mi. c Gi-su c mt li ha quan trng, Ngi ni: Nhng iu ti ging khng phi l ca ti, nhng l ca ng sai ti. Ai thc hnh ca Thin Cha, ngi s t nhn ra, nhng iu xut pht t Thin Cha hay t chnh ti . V ngay nhng ngi Pha-ri-su thi cng phi tht ln: Cha bao gi thy ai ni nng nh ng ny . ng i nh iu chng ta ang suy gm. Chn l trong li dy ca c Gi-su khng mang tnh l thuyt. Nhng n nh mt cng thc k thut : hy th lm i ri mi thy s ng n ca n. Chn l li Cha ni y ko theo ton b con ngi, ko theo c cuc i th nghim. Ti ch c th nhn ra chn l , bao lu ti vng theo Cha, nhng g m Ngi t ra cho ti bit. ca To ho chng phi l ci g xa l, ngoi, nhng nm sn trong chnh ti. V qua th 18

nghim cuc sng, ta s tht s nhn ra phi sng th no mi ng. Cuc sng s khng thoi mi, nhng s ng. N s khng hi ht, hng th, nhng s a ti mt nim vui su xa ng ngha. cng l tn hiu cc Thnh mang li cho chng ta, l c nhng ngi vng theo Cha trong cuc th nghim i sng. Cc ngi ng l nh sng cho nhn loi, l bng dn ng gip ta li cuc i i sao cho ng hng. Ti tin rng, l nn tng cho ton b cu hi v chn l ki-t gio. THIN CHA v TR HIU Gio hi v cc Thnh nhn mnh rng, c tin ki-t gio c th hiu c bng l tr, c th chng minh v bin minh. iu c ng khng? ng, nhng c gii hn. ng, c tin khng phi l bt c mt ming vi no, m mnh c th v th ny th khc ln trn . c tin lin quan ti tr hiu, v n ni ln s tht v v tr hiu c to dng cho s tht. Do , c tin thiu tr hiu khng phi l c tin ki-t gio ng ngha. c tin thch tr hiu ca chng ta. Trong cuc trao i ny, chng ta cng s thy tt c - t khi u nhng ngh to dng cho ti nim hi vng ki-t gio l mt bc tranh hu l, m ta c th hiu vi l tr. Do , c th ni, c tin cng ph hp vi l tr. Ngay cc nh khoa hc vn lun ly Thin Cha v c tin lm ti suy t. Xin k ra mt vi trng hp. Chng hn Isaac Newton, cha ngnh vt l l thuyt, ni: S thit lp v trt t ca v tr k diu ny ch c th c c do chng trnh ca mt bn tay to ho ton nng ton tr. l v s l ci bit cui cng v trn ht ca ti . Augustin Louis Chauchy, nh ton hc ngi Php, ni : Ti l mt ki-t hu, c ngha l ti tin vo thin tnh ca c Kit, nh Tycho de Brahe, Kopernikus, Descartes, Newton, Leibnitz, Pascal nh cc nh thin vn v ton hc ln trc y vn tin. V Guglielmo Marconi, ngi , gii Nobel, nh ng m ngy nay ta c in thoi khng dy v in thoi cm tay, ni: Ti hnh din tuyn b rng ti c c tin. Ti tin vo quyn nng ca s cu nguyn. Ti tin iu khng nhng vi t cch mt ngi cng gio, m cn vi t cch mt nh khoa hc . R rng, tn hu ki-t chng ta khng ri vo mt phiu lu d oan. Nhng c l ti phi nu ln hai d dt : c tin khng th hiu y nh ta hiu mt cng thc ton hc, nhng n cng lc cng i vo tng su hn, i vo s v tn ca Thin Cha, i vo ci nhim mu ca tnh yu. Trong lnh vc ny, c mt gii hn cho nhng g con ngi c th hiu c bng suy t. Nht l, con ngi hu hn chng ta c th hiu g v ci g chng ta c th lm ra cho hon ton d hiu. Chng ta ngi ny chng hiu ht c ngi kia, v lun c nhng l do su hn m ta khng th gii thch. Chng ta rt cuc cng chng hiu c c cu ca vt cht, ta lun ch c th hiu ti mt mc no m thi. Trc Thin Cha v li Ngi th tr c chng ta li cng phi ci u khim tn, v c hai cao vt trn kh nng hiu ca chng ta. Trong ngha , c tin cng khng th chng minh c. Ti khng th ni c, ai khng chp nhn c tin, ngi l ng ngn. Tin l mt con ng sng, trn iu mnh tin cng ngy cng c vng-chc qua th nghim, v c chng t cho thy s hu l trong tng th ca n. Nh vy, c nhng tip cn bng tr hiu cho php ti c quyn tin vo . Chng cho ti bit chc chn l mnh khng nhm mt d oan. Nhng, khng th c mt chng minh rt ro, nh ti c th lm ni cc quy lut t nhin. C th ni, cn phi m mang tm tr c th cng ngy cng hiu c Thin Cha hn?

19

C ngi bnh thng cng c th c c mt hiu bit ln rng v Thin Cha. Khng nht thit phi c nhiu kin thc khoa hc v lch s ta mi c th hiu Cha c nhiu hn. Ch vi thc ti (con ngi v th gii ny) khng thi cng lm cho ta cht ngp trong ri. Nu tim c ta b nhi nht nhiu th qu, n c th s b nhng th lm cho cn v hp i, khin ta khng th nhn ra c ci b mt ang tc ng trong thin nhin v lch s. Tc dng ca nhng kin thc khoa hc ln, nh vy, mt mt khin con ngi khng th nhn vt qua c thc ti, v nh th chn tri suy t ca h b b hp. V bit qu nhiu, ngi ta ch c th tip tc suy t bnh din thc ti, m khng th nhy vo c vng b nhim. Ngi ta ch cn thy c ci c th nm bt. V nhn di kha cnh siu hnh th ngi nh vy cng dt i. Mt khc, cng c th nh ci bit ln rng m ta nhn ra c nhng tnh ton mun hnh mun v ca l tr Thin Cha qua thc ti, nh hnh nh Thin Cha trong ta cng m ra, v ta cng tr nn khim tn, knh trng v thn phc thm i vi Ngi. Mt th d tht c th v kh nng thay i hnh nh Thin Cha: Trc y, ngi ta cho rng Cha nhn thy mi ngi v Ngi bit r ngi hin ang lm g. Quan im ny, mt lc no , b bi b; ngi ta cho rng l tr tr con m Gio hi dng rn e v do dm tn hu. Ngy nay, vi tin b k thut, quan im li tr li. Lc ny, ta thit lp trn khng gian khng nhng cc v tinh truyn hnh, m c cc h thng iu khin gip ta li xe i ti ni v ti chn. V na : k thut vi tnh v mng li chng minh, ch cn mt kch tc tng xng ta c th, trong mt tch tc, iu khin v ni kt hng triu triu chuyn ng v tn hiu trn khp a cu, d bc u hay nam Phi. Kh nng mng tng ca con ngi cng ln ra, th khng hiu sao, h li thch th quay tr v ci quan nim mt thi b vt vo kho ph thi. Vng, qu ng v cm n Cha v nhng th mi gip con ngi nhn ra li c Cha. C nhng cnh ca ng, mt lc no s t m ra li. Cng hiu thm v th gii, hnh nh Cha trong ta cng ln ln tr li v d hiu ra. Nhng iu ny khng xy ra mt cch ng nhin. MT MU THUN Mt ng l gii rn Cha mt ng l bn cht con ngi. C hai u l sn phm ca to dng. V d vy, ai cng c th thy c hai kh m hp vi nhau. l con ngi th khng trnh c lm sai, ngh quy. Mu thun ny lun a ta vo mt hon cnh, trong ta cm thy qu sc mnh. c tin ki-t gio xc tn rng, c mt bt n no trong cuc to dng. Con ngi khng cn tt p nh khi h va thot thn t bn tay To ho. Bn cnh khuynh hng to dng quy v Cha, gi y h b mt yu t khc nng, l khuynh hng ri xa Cha. Con ngi, v th, b dng co gia nguyn tnh v ci gia ti lch s ca n. Tim nng xa ri Cha vn c To ho ci sn trong lng th to mang bn cht hu hn, nhng lch s bin tim nng thnh kh nng. Mt ng, con ngi c to ra cho tnh yu. Con ngi hin din qun i chnh mnh v cho mnh i. Nhng, ng khc, n li t chi cho i, m ch mun m vo mt mnh. Bm tnh gia tng, khin n mt mt yu Cha, mt khc bc bi v c th ni vi Ngi: ti mun c lp, ti ch mun l ti m thi. Nu tnh thc t soi mnh, chng ta cng c th thy ci mu thun, ci cng thng ni tm ca cuc sng. Mt ng, chng ta cng nhn nhng g vit ra trong mi gii rn l ng. l nhng iu ta mun c v chng to nim vui cho ta. C th l i x tt vi tha nhn, bit n ngi, tn trng ti sn k khc, yu s tht, khng ni di, mun mt tnh yu y trch nhim 20

sut i vi ngi phi ngu. l mt chiu hng, mt cch no , khng phi ch ngc vi ta v nh mt ch nng trn vai ta. Mt khc, ta nhn thy ci nht nht, v cng mun trnh n. l tnh thch gy s, thch ni di, chc cm d hoi nghi tt c nhng th ny sinh t mt khuynh hng tiu dit, mt ch chng i, cng nm sn trong con ngi. Ci nghch l cho thy c mt trc trc trong ni tm con ngi, khin con ngi khng th tr nn c nh n mun. Ti thy ci ny tt v mun lm, nhng li lm ci khc, thi-s Ovid ngi R-ma xa ni nh th. V Phao-l trong chng 7 th gi gio on R-ma cng vit : Ci tt ti mun, ti li khng lm ; v ci xu m thc tnh ti khng mun, th ti li lm. Phao-l cui cng ku ln : Ai s cu ti khi ci mu thun tm hn ny y !? V chnh nh im ny Phao-l hiu ra mt cch ng n v c Ki-t v cng t im m Phao-l loan bo c Ki-t nh l mt li gii cu ra cho th gii ngoi gio thi . Tuy nhin, cng c mt mu thun kh hiu. l mu thun gia Tin Mng v mt Thin Cha c coi l nhn hu, thng yu , v tnh trng thc t au bun ca th gii. Hu qu l ngi ta tht vng v Cha. Nhiu ngi chng nhn ra c cht g gi l tc ng cu ca Ngi. V i lc ti cng ngh, c tin c l khng cn ph hp vi kh nng hiu bit cng ngy cng tin xa ca ta. N khng th chu ni ngun sng chi chang ca cc thc t. y, mu thun ni tm, m chng ta va ni ti, gp thm mt yu t tp th. C mt thc tp th lm cho mu thun thm gia trng. thc cng nhn khuynh hng ch k mun quay mt li vi Cha l ng, v n ch cho ta nhng li sng m lc ny y xem ra thoi mi. Nhng mi ngi khng ch sng cho ring mnh, m cn sng cng, n bin i theo tp th hoc b tp th lo li, lm bin cht. C nhiu cp khc nhau v tnh trng i xung hoc c i ln ca cng ng. Cng ng c th nng v dn dt ti, cc mu thun trong ti t t gim i hoc bin mt. Tri li, cng c ci gi l tp th bnh qun, bo rng, th ngi khc cng lm nh th. l nhng cng ng, trong n cp tr thnh bnh thng, tham nhng thnh ng nhin v di tr l chuyn thng tnh. Cng ng c th ko con ngi cng ngy cng i xung hoc gip n i ln. Trong trng hp u, vt cht v li ngh thun vt cht lm ch, khin ta coi nhng iu khc, nhng g cao hn ch ngha vt cht l c h, v l, ch t gy kh chu cho con ngi. Trong trng hp th hai, c mt s hin din ng nhin no ca Cha trong x hi, v con ngi d hng ln cng Ngi hn. Nhng mt cuc sng nh nhng, thoi mi v y lc th c phi tt hn khng? D nhin mt cuc sng tho th vi vt cht, vi ci c th nm bt c, vi nhng cm gic vui th c th mua hay sm c, trc mt xem ra n gin hn. Ti c th vo mt ca hng vui chi, tr tin v ca v c ngay mt cuc ln ng, nh qun i mi kh nhc ca con ng thnh nhn v t ch. Cm d ny v cng ln. C hnh phc y cng tr thnh mt mn hng c th mua bn. Con ng ny nhanh hn, thoi mi hn, mu thun tm hn xem ra c gii quyt bi chng cn bn tm g ti cu hi v Cha na. Nhng ngi ta cng c th xem li sng l vn minh, tn tin v hon ton ph hp vi th gii tin b ngy nay. Nhng ta cng sm nhn ra l mt di gt. C nhn ta cui cng s thy mnh trng rng, chy ri, v khi ht cn ln ng tr v vi thc ti, ta m ra gin mnh v th gii. Tr nht l vo lc , cm gic b la n vi ta. 21

ng, l bi kch ni tm ca ta chng bao gi do ring ta gii quyt, m n c gii quyt trong khun kh ci chng-ti chung. Khun kh tp th c th lm cho i ta thm kh khn hay tr nn nh nhng. V l , trong Gio hi s khai, ngi ta lp ra lp gio l nhp o. Mc ch l to nn mt loi cng ng thay th, trong ngi ta c th lm quen vi Cha, v qua vic chung sng vi k khc, ngi ta dn bc vo c mi trng c th hc nhn thy Cha. T cho ti lc ra ti ra ti cn c gi l gic ng - s hiu bit v Cha bt u ln ln trong c nhn, v nh vy, ngi gi y c th t lp trong cuc sng c tin. Ti ngh, trong th gii hng v v thn, hoi nghi v vt cht ngy nay, m thc trn li tr nn cn thit. Trc y, xem ra Gio hi v x hi gn nh lm mt vi nhau. Gi y, Gio hi li phi n lc lm sao tr thnh mt ni cho con ngi tm ti, ni khng nhng c ch cho ci chng-ti ang gp kh khn hay ang xung cp, m c ci chng-ti ang m ra n nhn tng c nhn v gip h tp nhn ra Cha. Vn l liu c tin c tht s lm cho ta tt hn, nhn t hn, yu ngi hn, bt tham-lam hn, bt t-ph hn khng. Hy nhn vo nhng ngi c chnh Cha ku-mi tin, nhng k xem ra chng mong g hn l c sng p lng Cha v tr thnh nhng con ngi ton ho. Ti sao c trong s cc gio s, cc tu s nam n li c nhiu k, t him, ghen tng, di tr v thiu bc i vi nhau n th ? Ti sao c tin khng lm cho h tt hn ? Mt cu hi qu tht nhc nhi. Qua ta li thy rng c tin khng n gin c sn , n khng ng yn, nhng c th ln ra hoc teo li. N khng n gin l mt bo chng thnh ton, mt th ngun vn gi y ch cn i thu li. c tin lun c vo mt bnh t do rt d v. Ta mong mi chuyn phi khc i. Nhng Cha li c ci liu lnh tht kh hiu, l Ngi khng cho ta mt liu thuc mnh hn. M ngay c khi ta phi chng kin nhng thiu st trong th gii k tin (d nhin cng l hu qu ca s suy yu c tin), ta cng khng c qun mt tch cc ca n. c chuyn ca bit bao ngi n s, tt lnh, nhng k c c tin lm cho tt hn, ta thy r l c tin tc ng mt cch rt tch cc. Ti c bit ngh ti nhng ngi ln tui trong cc x o bnh thng, c tin lm cho h chn mui nhn i. Gp g h, ti thy tot ln s m cng, to ra mt th nh sng ni tm. V ngc li, chng ta cng phi cng nhn l, vi bc hi ca c tin, x hi cng ngy cng x cng, bo lc v hung d ra. Bu kh chng tt hn, nhng cng ngy cng kch ng v c c hn, ngay c mt nh thn hc thch phn khng nh Vorgrimler * cng nhn xt nh th. B N Th gii ca ngi ki-t gio l mt th gii, trong ci v hnh v hu hnh u ng nhin nh nhau. Thin thn v thin thn bn mnh vy quanh ki-t hu. H c th c Thnh Thn gip sc. Khi mun, h c th chy n nng ta hay cu cu M Maria. Nh tr thc cng gio ln Romano Guardini ni, ngi ta c th lm cho nhng g thing ling v b n tr nn kh gic, bng cch tp luyn hay nm ly nhng vt thnh v c gng tp trung tt c suy ngh v tinh thn vo . V ri ngi ta cng c th cm c ngay l mnh ang v tr no v c thnh ho ra sao. Ngi ngoi cng gio coi chuyn qu l lm, nu khng ni l qu ngy th. Khng c hiu mt cch hi ht ri bo l m tn. Nh kiu mnh ang sng trong mt v tr y nhng quyn lc ph tr, v nhng lc ny nhn gnh thay cho mnh mt na cuc sng. ng, l qua c tin, chng ta nhn nhn c mt thc ti trong khng ch c ci hu hnh m thi. Nhng v Thnh ln vn tht s lun sng ng. C s hin din ca i gia nh cc thnh. Nhn nhn s kin ny c ngha l ti c bao bc v c thng yu. 22

 hc tp mt cch ng n nhng iu Guardini ch, ng nhin ti phi lm quen vi thc t t ni tm v thu hiu chp nhn n v ri ti cng c th nhn ra bng ch ng. Bng ny chng phi n gin l mt phng tin thoi mi ti trt i mt na cuc sng mnh, nhng l mt hng dn. Va ri, tin tc ni n mt b k chuyn v s phn mnh. B sp sa sinh con, li phi m tim tht nguy him. B vui v ni vi nh bo, l b cu vi linh mc Pio * th ny : Ny cha Pio, hy gip con v con con , th l b yn ch s chng c g nguy him xy ra cho hai m con na. Chuyn c l tht tr con v ngy th, nhng n phn nh mt th nim tin uyn nguyn c trao tng cho nhng ai bit rng mnh ang c nhng anh ch em th gii bn kia. H gn ti, c th gip ti, v ti c quyn tin tng ku cu h. Nhng cng ngy xem ra cng c t ngi bit v nhng b n ca c tin. Ti sao th ? C l v c tin ca ta tr nn qu my mc. Cng c l v con ngi qu hng ngoi, t chu nhp tm, nh Guardini ni. Mi th h phi t khm ph ra c tin v phi sng c tin mt cch mi m. Ngc li, ta cng thy cnh th h mt c tin ngy nay ang chy i tm lc nng trong nhng chuyn huyn b, trong nhng vin hay mt th g ch hiu. iu ny c ngha l ngi ta i tm nhng hnh thc ku cu quyn lc v hnh mi, bi v h cm thy mnh c th c hoc cn c nhng k gip khc. V th, nhng ngi cng gio chng ta, v nht l nhng ai mang trch nhim trong Gio hi, phi t hi v suy ngh, ti sao mnh khng th rao truyn mt c tin c th p ng c nhng vn nn ngy nay, cho con ngi cm nhn ra trong c tin cng hm cha nhng g h thc s ang n lc tm kim. TT C U C VIT RA? Ngi -rp c gng din t ci huyn b ln ca th gii bng t Maktub . Dch ra i khi l : iu c vit ra . C l mi chuyn: ton b lch s th gii, lch s cuc sinh t ca ti.. qu c vit ra ri. C ln ti nghe trong mt thnh l cu : phc cho ai c ghi tn ni Cha, mt cu trong Sch s sng. Phi chng Cha v ra ng i cho mi ngi ri, mnh ch cn vic phi tm ra con ng vch ? Ti khng phi l nh chuyn mn v o Islam, nhng ti ngh, y l im mu thun tht s hay t ra khc nhau gia Islam v c tin ki-t gio. o Islam tin rng mi chuyn c nh sn, con ngi ch c vic sng trong mng li ging . c tin ki-t gio, tri li, c yu t t do. C ngha l, mt ng, Thin Cha bao trm mi s, Ngi bit mi s, Ngi dn dt lch s. Nhng ng khc, Ngi cng ch cho t do hin din, qua ta c th lm khc i iu Ngi mun. Ngi c th ct ngha r hn ? iu ny rt b n v kh gii thch. Ngay c trong Ki-t gio thnh thong ngi ta li to ra thuyt gi l tin nh. Thuyt ny cho bit, c nhng ngi b ng n ho ngc, v cng c nhng ngi c tn sn trn tri ri. c tin ca Gio hi ph nhn iu . Bi v nh vy th c nhn ti ch c th lm c g hn na, v s phn ti c an bi ri. iu ny r rng khng ph hp vi c tin cng gio. Thin Cha to ra t do tht, v Ngi cng cho chng trnh ca Ngi b o ln (t o ln ri ra Ngi li to nn mt ci g mi). Lch s chng minh iu . Khi u l ti ca Adam, n lm nho k hoch ca Cha. V Cha phn ng bng cch t cho thy Ngi mnh hn, bng cch Ngi hin thn trong c Ki-t. 23

Dn tc Is-ra-en, c th ni, l mt m hnh th d ln. Bn cnh cn c nhng th d khc nh hn. Dn tc ny c cai qun bng thn quyn, khng phi qua hng vua quan, nhng qua nhng v thm phn p dng lut Cha. Nhng dn Is-ra-en mun c vua nh cc dn tc khc. V h ph k hoch, v Cha phi chp nhn iu h mun. Ngi ban cho h Saul, ri David, ri t dn ng cho Ki-t, v vua lm o ln mi triu vua vi ci cht ca Ngi trn thp gi. y, chng ta dng mt m hnh hiu Kinh Thnh v hiu rng, mt mt, Thin Cha hon ton chp nhn t do; mt khc, Ngi ln hn v c kh nng hnh thnh nn t tht bi v v mt khi u mi cn p hn, ln hn ci ban u. Cui cng ri s ra sao (hn Cha bit mi s, nhng Ngi cng dnh ch cho nhng ngh mi), iu ny lm in u bao nhiu trit gia v thn hc gia lng danh nht. Ta khng th bit c, v chnh ta u phi l Cha, v li v chn tri suy t ca ta v cng b hp. Nhng ti ngh, ta c th hiu c iu trc tip : Thin Cha nm gi lch s trong tay, Ngi gi ti trn tay, nhng Ngi cng ti t do, ti t mnh tr nn mt k yu hay chi t tnh yu. Nh th, Cha khng t ni ti mt m s bt bin, nhng Ngi chp nhn n vi nhng kh th i thay, v ta gi ci l t do. C PHP L THT ? c tin cho bit c th c php l. V khi cn sng, cc Tng c tr gi kh bn tin, nu cc ngi chu ni ra b mt quyn nng l lng ca mnh. C nhiu chng t v nhng chuyn khng th gii thch. Chng l c ci nho cho ngi ny, nhung li to nn nim knh trng ni k khc. Chng hn, trong nh th ln Padua c trong hm king chic li ca thnh An-tn, nghe ni xa kia ngi l mt nh hng bin tr danh. Nevers gn L-c c xc ca Bernadette, v Lisieux c xc thnh Thrse, c hai u nguyn vn. Cc xc khng c p bng ho cht nh my ng cng sn p xc thnh Lenin ca h. Sao c th c nhng chuyn c ? Nu ta hi Cha, Ngi s tr li sao vi cc php l ? Ti khng dm c gan bo Cha s tr li nh th no. Nhng cu hi v php l vn c t ra, v n thc ra cng thuc nim tin ki-t gio, xc nhn Cha c quyn nng trn th gii v Ngi qu c th lm bt c chuyn g. Phi chng nhng s kin trn vt ra ngoi cc nh lut t nhin ? Hay trong chnh nhng nh lut thin nhin sn cha nhng bin s m Cha c th li dng ? y chng phi l nhng cu hi cn bn. Ngy nay, ta thy ngy cng r hn, l mnh bit cc lut t nhin nh ch l nhng quy tc p dng. Cn ngay trong t nhin tht s l g, v u l tm nh hng ca lut t nhin, th chng ta cha xc nh c. iu quan trng cn bit, l Cha sau khi dng nn to vt khng n mt. n mt trong ngha : Vng, by gi th b my c vic chy nh Ta ln k hoch cho n ngay t u ri. Khng, Cha c th lm g tip. Ngi trc sau vn l To ho, v v th lun c kh nng can thip. Mi can thip u l php l ? Khng c hiu ch php l mt cch m tn, lm nh th ngi ta c th gi c php l n. Khng c bin n thnh nhng toa thuc r tin. Nhng cng khng c t ra ta y bit iu v mun ra lnh cho Cha c th lm g. V im ny ti c c mt chuyn rt hay, trong cun sch vit v nh thn hc tin lnh rt m o l gio s Adolf Schlatter. Schlatter c gi ti i hc Berlin, l ni nh thn hc tin lnh 24

ni ting mang khuynh hng t do l Adolf von Harnack ang dy. Gio hi tin lnh mun lm vy trung ho bt ch ngha t do ca Harnack. Harnack rt lch thip. D vic phi Schlatter ti l mt nht ba i vi ng, nhng ng vn n cn tip n Schlatter v ni, chuyn g ti s ti, chng ti ri s hiu nhau. V c hai cng tc tch cc vi nhau. Th ri trong mt cuc hp hay bui ni chuyn g , c ngi hi v nhng mu thun gia hai ngi, Harnack tr li : Gia hai chng ti, ng Schlatter v ti, chng ti cch nhau tht ra ch vi cu hi v php l. Nghe th, Schlatter lp tc la ln : Khng phi, cu hi v Cha ! L v trong cu hi v php l tim n cu hi v Cha. Ai khng nhn nhn php l (Harnack hoi nghi php l. Ngi dch), k c mt hnh nh khc v Cha. Ti ngh, cu chuyn tr li ng cho vn ca ta. Vn khng phi l ta c th cng nhn s kin l lng ny kia l php l hay khng. M vn l Cha vn l Cha. V Ngi, qua cch Ngi mun v cch tt cho th gii, khi cn vn c th t cho th gii bit Ngi vn l to ho v cha t. Gio ch Gio-an Phao-l II c ln ni : Khi lm vic vi Cha, ngi ta c th nhn c nh sng t cho mnh thy con ng ca Ngi, v nh th gip mnh khm ph ra phn no chng trnh ca Ngi . C ngha l, vi c tin, ta c th nhn thu tng lai ? Trn thc t, ta c th nhn ra phn no chng trnh ca Cha. Nhn thc vt ln trn s phn c nhn con ngi ti v ng i ca ti. Nhn li tng quan lch s, ta cng thy l lch s khng tri dt mt cch tnh c, nhng i theo mt con ng v c li v mt mc tiu. Trong ci din tin lch s xem ra ngu nhin ta c th nhn ra mt l tr ni ti, l tr ca Cha. Vi nhn thc , d ta vn khng th on trc c ci g s ti, nhng ta c mt thc tnh no v s nguy him c th c trong nhng ci ny v ngc li, c nhng hi vng tim n trong nhng ci kia. Ta s c mt cm quan v tng lai, khi nhn ra ci g s ph v tng lai (bi ci i ngc li ci hp l ni ti ca ng i), v ci g s dn ta i tip (bi n m ra nhng cnh ca tch cc v hp vi k hoch ni ti ca ton th). Nh th, ta c kh nng chn on tng lai. Ni cc tin tri cng th. H khng phi l nhng nh tng s, nhng l nhng ting ku. H nh Cha nhn ra c thi i, v nh vy, h c th mt mt bo ng v nhng g nguy c v mt khc ch ra cho con ngi bc ng ng phi i. Nu c Gi-su Ki-t l con Thin Cha v l Cha tht, ton nng ton tr, th ta c l cng ni c rng : Vng, cch y 2000 nm, khi ang b treo thn trn thp gi, Ngi bit n c nhn ti rt r. Vi kh nng quan phng hn Ngi bit c n tn ti. Trong th gi gio on Ga-la-t thnh Phao-l vit : Ngi nhn ra ti v hi sinh mng sng cho ti . Xt mt cch thun thc nghim, th Cha d nhin khng bit Phao-l. Nhng, nh c ng Phc sinh gi, Phao-l bit c nh mt ca Cha soi thu n ngi. Chng ta khng nn c tm hiu, xem lm sao c Ki-t l ngi m li c th nhn thu c s v tn ca con ngi trong lch s, nhng hy bit rng, chnh trong cn lo u trn ni cy du, chnh trong ting vng chp nhn thnh gi, Ngi nhn chng ta, v Ngi cng nhn ra ti, c th ni nh vy. Hnh vi bao hm quyt nh tnh yu, mt quyt nh c trong i i, c th hin ni cuc sng ti th ca c Ki-t, v xc nh i Ngi. Nh th ti bit, ti khng phi l mt k hu sinh khng tn tui no , mt k ng bn ngoi qu tinh cu, song c mt quan h c nhn vi ti, quan h cm neo su thm ni hnh vi hi sinh mng sng ca c Ki-t. CHA TH C, NHNG GIO HI TH KHNG? 25

Ch Gio hi trong ting Hi-lp c nguyn ngha l : Nhng k thuc v Cha . Ngha l Gio hi cng thuc chnh Cha ? ng vy. Ekklesia c ngha l chn ra, nhng ngi c chn ra. Trong ngha k thut ca n, t ng mun ni ti s hi hp , ch ny lm ngi ta lin tng ti cuc hp dn chng trong cc ch dn ch ca cc thnh ph Hi-lp xa. Trong li ni ki-t gio, t gi nhc cuc hp ni Sinai, cuc hp ca dn Is-ra-en. Nh vy, n c ngha l nhng ngi c Cha gi li vi nhau , nhng ngi quy t nhau bn Ngi, thuc v Ngi v bit rng Ngi gia h. Gio hi, nh anh ni, nh vy l s hu c bit ca Cha trn trn gian. ng sau Ekklesia cn tim n ngha mt n th sng ng, mt n th thuc v Cha cch c bit. Ngi ki-t gio long trng xc tn mt Thin Cha sng ng, ch Ngi khng trong nhng tng . V th, n th ch thc l nhng con ngi thuc v Ngi v Ngi trong h. Ch Dn Thin Cha cng c ngha l chim Cha c bit cho ring mnh v ri th hin tng quan chim hu qua i sng mnh. Sut chiu di 2000 nm lch s Gio hi lun phn r. Hin c trn di 300 Gio hi tin lnh, chnh thng v nhiu loi khc. Ti Hoa-k c trn 1000 cng on bp-tt. i din vi cc Gio hi l Gio hi cng gio, lnh o bi gio ch R-ma, trc sau vn t coi mnh l Gio hi tht duy nht. Cho d phi tri qua nhiu khng hong, phi ni Gio hi cng gio qu l t chc hon v nht, ln v thnh cng nht trn th gii, hin c s tn hu ng nh cha tng c trong lch s. Ti ngh, ta nn hc tinh thn cng ng Vaticano II, ng vnh vang v s kho lo ca tn hu cng gio v ng lm dng s to ln v ng o ca t chc mnh. Khi coi nhng im trn l s hu ca mnh v do kh nng mnh lm nn, lc c th ta t tch ra khi s ni kt vi Cha, v t nng mnh ln nh mt hi on ring vi quyn lc ring. V nh th, tht bi c th ti rt nhanh. Gio hi trong mt quc gia c th rt mnh v t chc, nhng nu c tin gy , sc mnh t chc kia trc sau ri cng sm theo. Chc anh bit cu chuyn thi Trung c k anh Do-thi du lch ti Vatican, v xin ra ti. Khi tr v, anh c mt ngi bit rt r chuyn Vatican hi : Anh hon ton khng bit nhng g xy ra Vatican sao . Anh tr li : Bit ch, ti bit tt c nhng chuyn xu xa xy ra . Vy m anh vn vo o. V l tht ! Anh Do-thi lin tip : V th m ti mi vo o. Bi lon n c m Gio hi y vn ng vng, th ti tin chc phi c mt bn tay no nng . Cng c mt cu chuyn khc : Mt hm Napolon bo, ng ta s tiu dit Gio hi. Mt hng i lin li : Gio hi chng ti khng ph c, hung h ngi . Ti tin rng, c mt ci g rt quan trng trong nhng ngc i . Thc t, trong Gio hi cng gio khng bao gi thiu nhng gng xu ngoi sc tng tng con ngi. Vy m n vn tr c, d lm khi c trong nc mt v ku than. N vn tn ti, vn to nn c nhng v t o v tn hu ln, nhng ngi sn sng hin thn i truyn gio, lm i t, c gio ; iu cho thy phi c mt bn tay nng n. Nhng thnh cng ca Gio hi, nh th, khng phi l do cng lao ca ta, nhng vi cng ng Vatican II, chng ta cng c php ni d nhin trong cc Gio hi v cng on khc cng c nhiu ci sng ng do Cha lm - rng, Gio hi hin din v tn ti nh mt ch th tht. Nhng ch th ch hin din v tn ti nh Cha, ch khng do con ngi. Guardini c ln ni v ngha ca Gio hi nh vy : Gio hi phi l im ta bt di dch cho con ngi v chn l ti hu, phi l hnh nh cui cng ca s ton ho v l nhng qui chun rt ro cho vic nh gi. N khng c am m dn vo lm lc, khng c cht t vng ch k lm chao o tnh cm. i hi c cao qu khng? 26

Vng, cao, nhng m ng. Cho d gio s y ni ra mt cch cng nhc. Guardini l ngi rt thng hiu, ng thch t nhng yu cu tht cao, v ng lm ng. Chng ta khng c ci i hi cao c chm i trong nhng cng thc tho hip, ri t t lm n bin mt. Gio hi khng th hnh ng theo khu hiu : Ta lm c g hay khng lm c g ? Mc ch ca Gio hi khng phi l i tm nhng cng thc tho hip kh d c, nhng l gi khng cho li v Cha b xuyn tc cho d v th m Gio hi thnh thong phi chng li chnh mnh v chng li nhng nhn s rao ging ca mnh. iu thnh Phao-l vit trong l th tm bit gi cc linh mc -ph-s (lc ngi bit mnh c th b bt Gi-ru-sa-lem) lun nh ng ti. Ngi tuyn b, ti loan bo cho anh em hay ton b mun ca Thin Cha. Ti khng du dim anh em iu g hoc khng tm cch bin n ra d di hn. Ti cng khng tm cch a cho anh em cng thc ring ca mnh, nhng cng b ton b mun ca Cha cho anh em! V Gio hi hin hu, trn thc t, l v mc ch . C l ngi chng bao gi ngh ti chuyn b Gio hi. C g ni Gio hi lm ngi kh chu hay c tc bc khng? Ti qu cha bao gi ngh ti chuyn xa ri Gio hi, m tri li, Gio hi chnh l qu hng su thm nht ca ti. T ngy sinh ra, ti ho tan vi n, n ni nu khng c n, ti nh b cht ra tng on, nh b tiu vong. D nhin, lun c khng nhiu th t nhng chuyn lm mnh bc lng. Trc ht l nhng chuyn gio hi a phng, ri ti Gio hi hon v, ni ti ang lm vic. Bao lu cn chung ng vi con ngi, by lu cn c nhng chuyn kh chu. Nhng ngi ta cng khng b gia nh mnh, khi c chuyn bc lng ; nht l khi tnh yu ni kt gia nh cn mnh hn, khi tnh yu l nguyn lc nng mnh. Vi Gio hi cng th. Ti hiu rng, khng phi ti c mt trong Gio hi l v ngi ny hay ngi kia; ti cng bit, xa nay c bit bao nhiu li lm trong lch s, v trong Gio hi lun c th c nhng chuyn rc ri. Nhng ti cng bit, nhng chuyn khng th no bc i c ci ct li ni Gio hi ny. n gin l v ci ct li n t mt ni no hon ton khc v n vn lun mang li gi tr mi. Trong cun tiu thuyt Cuc din hnh Radetzky , tc gi Joseph Roth vit : Trong th gii cn ci ny ch c Gio hi R-ma l k duy nht cn c m hnh. Vng, ta c th ni, l k trao tng m hnh Bng cch n quy nh ti li, ri li tha nhng ti li . N thnh tht chp nhn chuyn khng ai l khng ti li : l ci nhn bn cao c nht ni Gio hi ny Qua , Gio hi R-ma l chng t thu phc cho mt khuynh hng p nht, l bit xin li, bit tha th . Phi chng Gio hi, theo bn cht, l mt Gio hi ca nhng k ti li ? Hn nhin l th ! Nh ta va thy, Gio hi, d c nhiu con ci ti li, vn c Cha gn gi. Mt mt, cu trch trn cho thy mt li nhn v mt cch nh gi thun trn tc v Gio hi. Rng Gio hi c mt m hnh, n c gi ly m hnh , khng chm i vo ci v nh, n cn c th ni ln c Cha, tt c nhng iu qu rt quan trng. Tuy nhin, nu ta ch nhn Gio hi theo chiu kch lch s thi, ta s bin Cha thnh ra k phc v mc tiu ca con ngi. Chnh lc , tuy ta vn mun c mt tn gio, nhng ta li coi Cha ch cn nh l mt cu trc h tr nhm ni kt con ngi v ni h li vi Ngi. Mt khc, ti khng ng vi cu, Gio hi cng gio quy nh ti li ri li tha th ti li . Gio hi d nhin khng sng ch ra ti li, nhng Gio hi nhn ra Cha v phi ni ln . Ci ng ca cu trch trn l Gio hi phi ni ln ci cao c, b buc v nghim khc ca Cha, con ngi bit nhn ra gii hn mnh, v cng ng thi c th tha nh s y-nhim tha ti ca Gio hi.

27

Trn thc t Gio hi c th ni vi con ngi: Ai mun hon ton t mnh tr nn tt, ai tin rng mnh khng cn s tha th, ngi lm. V nh th, ngi s tr nn c chp, liu lnh, t kiu t i, v rt cuc s thnh bt nhn. Vn l ta chng cn phi c ci kiu hnh . M ti cng chng buc phi hon tt iu g c th t chi s tha th. Tri li, khi ti c gng sng theo Cha, c gng ho nhp mnh vi Cha, th ngay lc ti cng bit l ti c th tha. Ti l mt th to c khim tn chp nhn rng mnh cn c tha th. Trong li nhn , khim tn v tn cn l nhng c tnh lm con ngi tht s tr nn ngi hn. Cha th c, nhng Gio hi th khng , cu ni tr nn nh mt th tuyn ngn. Lin quan ti cu ny, thnh Xi-pri-a-n*, gim mc Karthago (200-258), ni: Ngoi Gio hi khng c n cu ri , bi v ai khng nhn Gio hi lm m, th cng khng th nhn Cha lm cha . Cu ni ngy nay vn cn gi tr ? Nu v m bo rng tt c nhng ai khng phi l ki-t hu u phi sa ho ngc, th cu trn khng c gi tr. Nhng cu trn mun ni ln rng, con ngi ta th no cng cn c mt ngi m, cho d mnh khng nhn ra m ; l ngi m cng on sinh mnh ra trong c tin v dn mnh hng ti Cha. Thnh Xi-pri-a-n ni cu trn trong hon cnh b truy n. Ngi mun cp ti nhng ngi b Gio hi v s t o, nhng ng thi vn tin rng mnh khng b Cha v c Ki-t. Ngi mun ni vi h rng, ai xa la cng on sng ng, xa la thn th sng ng, th ngi ang b thuyn No- nhy xung l lt. Trong ngha , ngi mun ni ln s gn b khng th chia la gia c tin vo c Ki-t v Gio hi. Ti khng th bin c Ki-t thnh vt t hu v chim ring cho ti. Thuc v c Ki-t khng phi ch c mnh ti, m cn c ci bc bi do ng o ti gy nn na. c tin c trao vo ci chng-ti chung , ch n khng hin din cho c nhn. Ni cu trn, thnh Xi-pri-a-n khng sng to ra mt hc thuyt no v thi ca Cha i vi nhng ngi cha bit Gio hi. C thnh Phao-l, ngi lun nhn mnh ti Gio hi, cng ni, chng ta trong Gio hi phi bit hnh x ng, cn vic Cha mun lm g vi nhng ngi ngoi Gio hi, th l chuyn ca Ngi. Nh vy, c thnh Phao-l cng khng lp ra hc thuyt no v li hnh x ca Cha i vi ngi ngoi. Nhng ngi cho ta hay, ai c thy mt Cha, ngi khng th ko Ngi ra khi Gio hi c, k phi sng vi Ngi trong Gio hi. Vn t hn hai ngn nm nay vn lun mang tnh thi s. C l cho php ti thm t li : Tnh trng ngy nay hi khc i mt cht. Johann Baptist Metz* c ln ni, cu tuyn ngn trn y nay i thnh : Tn gio th c, nhng Cha th khng. Ngi ta mun c mt th tn gio no , huyn b hay l g . Nhng li khng chp nhn mt Thin Cha c th c th ni vi ti, bit ti, dy ti mt s iu, c th i hi ti, un sa con ngi ti. Ngha l ngi ta mun gi cm thc tn gio, nhng li khng mun t mnh vo mt tri buc thng no c. Xem th, ngy nay chng ta tht ra ang gp khng hong v Thin Cha, ch chng phi khng hong v tn gio bi v tn gio ang mc ln nh nm. Sng nay ti mun d thnh l ca cc linh mc dng ti Montecassino, nhng v nh nguyn tr v tm mi khng thy li vo. Nh dng ny ln mnh mng nh mt thnh ph. Nh mt anh m, ti g ht cnh ca ny ti ca khc, cng chng gp mt ai m hi. Ngi ta c th mt mnh tm gp Cha, tm gp Gio hi c khng ? Ch n c mt mnh th chc chn khng gp. V y chnh l ci c bn ki-t gio (v ci c bn ny cng hm cha trong nim Gio hi), ngha l lin h gia ta vi Cha khng ch l mt lin h ni tm, c hnh thnh t ci Ti v ci Anh/Ch, nhng cng l mt ci cni-vi, c- dn-dt. Con ng ti Cha v Gio hi i ngang qua gp g. Gio hi l ni, 28

trong nhiu con ngi i tm v gp ng ca. Tuy c nhiu ngi vi bn tnh khc nhau, nhng th no trong cng c ngi hp vi ti v ni cho ti bit c li hay l phi. Thin Cha lun ti vi con ngi qua con ngi. Cng th, chng ta ti vi Ngi qua con ngi, nhng con ngi c Ngi hng dn. Qua h, chnh Ngi gp ta v ko ta ti vi Ngi. Nu nh ta ch nh c sch thnh m c th t nng mnh ln gp c ci ti hu, th c l l mt chuyn ng c tnh cch trit hc, trong vng bng yu t cng on, mt yu t rt quan trng ca c tin. Hong R-ma yu cu thnh L-ren-x giao np ti sn ca Gio hi. Chng bao lu sau, thnh nhn xut hin trc mt Hong , va ch vo m dn ngho thnh ph va tha: Tha ngi, l ti sn ln nht ca Gio hi . L-ren-x phi cht v hnh vi ny. Kinh Thnh cho hay c Ki-t xut thn t gii ngho Do-thi. Sau 40 ngy sinh, m Ngi dng ca l ngi ngho. V sch thnh cng cho thy, tm hn ca chnh nhng ngi ngho lun m rng. H khng b trm ngn th chung quanh che mt ci ton th. M vn lun gi c s n s, tinh khit, chn tht v nhn i ca tm hn, nhng c tnh gip h nhn ra c iu ngi khc khng thy. D nhin, Gio hi cng buc phi cn nhng ngi tr thc. Gio hi cn nhng ngi sn sng ng gp tr lc. Gio hi cng cn nhng ngi giu i , sn sng dng ti sn mnh phc v cho thin ch. Nhng Gio hi cng lun sng nh vo nim tin ca nhng k khim nhu theo Cha. Trong ngha , ti sn tht s ca Gio hi l tp hp nhng con ngi cn tnh yu v ban pht tnh yu : nhng k n s c kh nng nhn bit chn l, bi v h, nh Cha ni, l nhng a tr. H l nhng ngi, qua bao vn hnh lch s, vn gi c iu nn tng v tinh thn khim nhu cng nh yu thng trong Gio hi. Gio hun dy, lc c Ki-t ti cng l ngy khi u ca tn th . Ngha l thi ca Gio hi bt u, v n s ko di cho ti khi Cha li n. iu phi hiu ra sao ? Ni khc i, phi chng hnh phc v au kh ca a cu ny v loi ngi trong gn lin vi hnh phc v au kh ca Gio hi cng gio ? Hay ni r hn : Nu khng c Gio hi vi li cu kinh v cng lao kh nhc ca n, Thin Cha cho th gii tiu tan t lu ? Vic Cha lm hay c th lm, ta nn ng. Nhng ti tin rng, Gio hi cng gio c mt nhim v v cng quan trng trong chuyn ng lch s, iu ny c thc nghim kim chng. Nu nh c tin ca Gio hi sp , Gio hi chp nhn ph sn v tuyn b, chng ti lm, th hn s xy ra mt gy trong ton b lch s v nhn loi, m hu qu s khng ti no lng c. Ta thy s lin h gia khng hong hu cng ng v khng hong ca thp nin 68. C l cng ng khng phi l nguyn nhn ca khng hong 68, nhng r rng n l lc y gh gm. Khng ai cn ph nhn tnh cht bi thm ca bin c . M ta ch mi thy nhng g c th thy c m thi. Anh c l khi ni ti nhng chuyn su xa, nh sc mnh ca cu nguyn, ca lng tin, ca tnh yu. Nhng th mang Cha tr li trn gian, nhn loi c ta sng i cht bi nh sng Ngi. Nu lc ny bin mt, th gii hn s gp thm ho.

CHNG I - THIN CHA

Tha hng i, tin b khoa hc ngy cng lt trn nhng b n ca to dng. D vy, to dng lun vn l mt n s i vi ta. Ti sao Cha khng hin ra mt ln v ni: Ny cc con hy 29

nghe! Hm nay Ta cho cc con bit v tr hnh thnh nh th no v tri t t hon ca cc con vn hnh ra sao? Qu tht to dng l mt n s; v ta cng bit thm v n, khoa vt l cng i su vo cu trc t vi ca vt cht, to dng cng tr nn b n. Thm na, lch s khng th hiu v khng th lng ca loi ngi cng l mt v tr y b n. Hn nhin, cui cng ri th ta vn khng th tr li c cu hi: Ti sao Cha li lm nh th? Ti sao Ngi lng l nh th? Ti sao Ngi bt lc nh th trong trn gian? l cu hi m chnh ngi c c tin lun phi t ra. Hay: Ti sao Ngi khng t ra dt khot v r rng hn? Nhng mt khc, ta phi bit phn ta l hu hn. Nu bng dng th gii b lt trn hon ton ra trc mt ta, v vic lt trn vt qu tr hiu ca ta, th ri cc thc mc trn cng vn khng th l gii. Thnh ra, ta ch c th c gng chp nhn Cha nh Ngi vn l, v ri qua Ngi ta tm ra ngha. ngha no? Ti tin rng, khi ta mo him vo mt lch s m rt cuc vn khng th hiu n ni, nhng bit rng lch s c tnh yu Cha nng v hng dn, th ri vi thi gian, ta s nhn ra tng phn. Mo him l mt cng tc ph hp Cha trao cho loi ngi chng ta. Vn khng phi l ta c c mt sn phm tnh ton tin ch n du u , nhng l ta bc vo mt con ng, v trn con ng , chnh chng ta c th ng gp vo ci b n v ln lao ca th gii. Ti ngh, Cha ban cho ta vn ling ta c th sng. V gii hn nhn thc ca ta khng ch l mt thch , m cng l mt qu tng. N dn ta vo cuc phiu lu ca tip tc ln ng, ca hc hi, nh cc chiu kch ni ta ln ln dn. Nhng iu kin t ra y, l phi lun khim tn ci mnh trc Thin Cha, ng m ta khng th thu hiu. 1. CON NGI Nh thn hc Hans Urs von Balthasar* cho rng, mi iu c th c nhn di hai mt, chng va l d kin va l b n. ng ni: con ngi, nu nhn nh mt d kin, th n l mt sn phm ngu nhin bn l v tr. Nhng nu nhn nh mt b n, th l to vt c Cha sinh ra v chnh n ch ca n. Li nhn c phi l nn tng gip ta tip cn c nhn sinh quan v th gii quan ki-t gio khng? ng, ti mun ni nh th. Thot tin, chng ta thy nhng d kin, ngha l thy c thc ti nh n c. Lch s cng c nhn nh vy, trong tht ra mi chuyn cng c th xy ra mt cch khc. Nhng con ngi khng ai bng lng mnh ch l d kin. L v, ngoi vic bit mnh tin vn l mt d kin thun tu, mi ngi trong chng ta ng thi cng bit mnh khng phi ch c th, m cn l g hn th na, v s c mt ca mnh khng phi l mt ngu nhin. V th, khng nht thit phi nhn con ngi di kha cnh d kin thun tu, ri bo rng, con ngi ch l sinh vt b tr chi tin ho nm vo th gii. Khng, mi ngi u l sn phm mong mun. Mi ngi l mt ngh ca Thin Cha. Tt c mi s, thot tin xut hin nh mt d kin, u c tc ng bi mt chng trnh v mt ngh. V nh c ngh ny m cuc tm kim ngh ring ca ti, v vic ti bc i cng vi ton th cng nh vi ng i ca lch s tr nn c ngha. Mi ngi l mt ngh ca Cha. Nghi l sao? Vng, l xc tn nn tng ca Ki-t gio. Khi Kinh Thnh dng hnh nh trnh by vic to dng con ngi: n c ngi th Thin Cha nn ra v thi tinh thn vo, th l hnh nh mu c p dng cho tng ngi mt. Con ngi ni v mnh trong Thnh Vnh: Ngi to ra ti bng bn t ; Ngi thi hi cho ti. iu ny ni ln rng, mi ngi c mt giao tip trc tip vi Cha. V nh vy, mi ngi u mang mt vai tr y ngha trong cu trc to ln ca 30

lch s th gii, mi ngi u c t vo mt v tr ring, v vi v tr , n c th ng gp phn khng th thay th c ca mnh vo ci ton th ca lch s. HI TH THIN CHA Sch Sng Th vit: Lc u, a cu lnh lo v trng khng. Thin Cha cha cho ma xung. Gi y Ngi dng nn con ngi, v lm chuyn , Ngi ly bi t v thi hi s sng vo mi, nh vy con ngi tr thnh vt sng ng. Hi s sng c phi l cu tr li cho ta v pht nguyn ca con ngi? Ti tin l mt hnh nh ht sc ln v l mt tin on quan trng v con ngi. Theo , con ngi bt ngun t t v t cc kh th ca t. on phim ny ta cng c th c n nh mt th tin ho. Nhng khng ch c th m thi. Mt th g na c thm vo; n chng phi l t m cng khng th t pht trin thm, nhng l mt ci g hon ton mi: v chnh l hi th Thin Cha. C bn ca bc tranh trn l tnh hai mt ca con ngi. Con ngi va thuc vo v tr, va trc tip vi Cha. c tin ki-t gio cho hay, iu c thng bo cho con ngi u tin y cng c gi tr cho tng ngi mt. Ngha l mi ngi l mt sinh vt, nhng ng thi n cn c ci g hn l mt sn phm gm nhng di t (Gene) v chui DNA, n l ci g n trc tip t Thin Cha. Con ngi mang hi th Thin Cha. N c th ging Thin Cha, n c th vt ln trn vt cht, vt ln trn ci c to thnh. N l th c mt khng hai. N c Thin Cha oi hoi v c xp mt cch c bit vo cng loi vi Ngi. Qua con ngi, qu tht mt hi th mi, hi th Thin Cha, i vo to dng. C nhn con ngi l to vt c th ca Cha nh th, ta mi thy c nt c nht v phm gi ca n, v qua , mi nhn ra c nn tng ca mi nhn quyn. C nh th, con ngi mi c c s knh trng i vi chnh mnh v vi k khc. N mang hi th ca Cha. N bit rng, n khng ch l mt kt hp cc vt liu kin trc, m cn l mt ngh ring t ca Thin Cha. Con ngi u tin c Cha th hi mang tn Adam,theo ting Hi-lp ngha l ngi, ng thi cng l Adama, mt li chi ch, c ngha l t. Sch ghi, Thin Cha lp nn mt mnh vn trong a ng cho con ngi . C phi hnh nh biu trng ni ln mc ch sinh thnh ca con ngi? Hn n cho chng ta bit v chuyn . Vn biu tng cho to dng lnh ln v cuc sng an ton. Trong to dng khng b ph hoi hay b li dng, nhng c chm sc v che ch - v c tip tc hnh thnh v mt tinh thn. Hnh nh ni ln tt c tm xa, nt ti vui v s ch che trong to dng. N cho hay, Cha mun cho ta sng hi ho vi to dng v c sng an ton bn Ngi. Nh th, n cho thy hai kha cnh ni con ngi: l k canh gi to dng, ng thi c quan h trc tip vi Cha, c th nh Ngi v cng vi Ngi chia s gnh to dng. Sch Khi-nguyn cho thy to dng l mt tin trnh. Mi chuyn c hnh thnh tng bc. V trong tin trnh Cha nhn thy con ngi mt mnh khng tt. Ta mun gip n c i vt h tr n. V th Ngi dng t to ra mun th trn ng v mun chim trn tri v a chng cho con ngi, xem con ngi mun t tn g cho chng. Mt c hi tt ni v th vt, l loi sng gn vi ta. Adam t cho mi loi mt tn. Ta c c php s dng th vt v n tht chng khng? y l mt cu hi rt nghim tc. R rng loi vt c trao cho ta canh gi, v ta khng c i x mt cch tu tin vi chng. C loi th cng l to vt ca Cha, tuy chng khng c to ra trc tip nh con ngi, nhng vn l nhng vt do Ngi mun, v ta phi qu trng chng nh l nhng k ng hnh v nh nhng thnh t quan trng ca to dng. 31

V cu hi c c php git v n tht th khng, c cu tr li l lng trong Kinh Thnh. Theo , thot tin ca n ca loi ngi l cy c. Ch sau khi xy ra nn hng thu, ngha l sau cuc t on mi gia con ngi vi Cha, Ngi mi cho con ngi t quyt nh vic n tht th vt. iu ny c ngha l, n tht thuc vo trt t hng hai v n cng ch c thng bo v sau. Du sao, nu vic n tht th c lm bun lng mt ngi no, ta cng khng nn mnh tr nn mn ca phi th th vt. Ngha l con ngi cng c php n tht th. Khng ai cm h dng th lm ca n, nhng khi lm iu , h nn gi lng qu trng th vt. Cn ci li dng th nh k ngh lm, nh nhi nht cho ngan n c gan ln, hay kho g trong chung bin chng thnh nhng con vt d hm, ci li h sinh vt xung thnh hng ho , ti cho rng phn li s tng thuc gia ngi v th, nh Kinh Thnh ch cho ta thy. Th gii th vt qu l mt to dng y man r. Ai cng bit, c nhng loi th c th bt c lc no cng sn ui, cn x v git ng loi. Con no thot, con tht s c c c hi ln hu dit con khc. Qu l mt n s ca to dng, khi xem ra trong to dng c s hin din ca quy lut bo tn. Nh vn cng gio Reinhold Schneider, ngi vn c khuynh hng suy nhc thn kinh, lt trn mi ci khng khip trong thin nhin v trong th gii loi th ra cng vi ci nhn tht chi li ca mt con ngi au kh. V ng tuyt vng v Cha v v to dng. Gio hi vn lun tin rng, s ri lon ca ti t tng nh hng c ln to dng. N khin cho to dng khng cn phn nh nh trong sut ca Thin Cha na. N lm cho mi th, mt cch no , b bin dng. Thnh ra chng ta ng trc nhng b n. D sao, th gii loi vt cng gi ln cho ta thy trc nhng nguy hi c th c ni con ngi. NGI NAM V NGI N Theo sch Khi-nguyn, k t y th gii c l mi c tr thnh l th gii loi ngi. Cha tip tc to ra cc i vt cho con ngi, v Kinh Thnh khoc cho hnh vi mt bc tranh tuyt m. Kinh Thnh vit: Nhng con ngi khng tm thy s h tr trong i vt. Cha lin cho con ngi ng say, rt mt xng sn ra v ly tht lp ch li. Thin Cha dng xng sn ny lm thnh mt ngi n v a ti cho Adam. V con ngi tht ln: y mi tht xng ca xng ti, tht t tht ti. Kinh Thnh tip, t ngi nam b cha m v hp vi v mnh thnh mt xng tht. Adam, theo ng ngha l ngi, gi v mnh l Eva. Eva c ngha l s sng, v nh th Eva l m ca mi loi sinh vt. C l cho ti ngy nay, cc ng vn cn cm thy mt mt v v tng xng , hnh nh trong chuyn ny n cha mt b mt ln no ? y cng l mt trong nhng hnh nh nguyn mu m Kinh Thnh tng cho ta, nh ta hiu c nhng iu kh hiu. Trc ht, y nhn mnh ti s bnh ng gia nam v n. C hai l mt bn cht v cng c mt phm gi. D sao, y, s bnh ng phm gi c trnh by mt cch tht ti tnh. im th hai l s tng thuc ln nhau. iu ny th hin qua vt thng hin hu trong mi chng ta v n dn ta i ti vi ngi khc. Hnh nh, m ta gp trong Kinh Thnh y, xut hin di nhiu dng khc nhau tri di trong ton b lch s tn gio. C Platon cng k v huyn thoi con ngi ct i v mi na tr thnh ngi nam v ngi n. Nhn nh th, th mi ngi ch l mt na, v na ny lun trn ng i tm na kia ca n. Dch ch xng sn khng chc lm. C l y cng l hnh nh tng t nh trn, trong con ngi t phn i v na ny c to thnh cho na kia. Ngi nam cho ngi n, ngi n cho ngi nam. H tm kim nhau, gp li ci ton th ca h. V nu lm khc i th khng c ci ton th ? 32

Con ngi c to ra trong nhu cu cn ti ngi khc, n vt qua c chnh mnh. N cn s b tc. N khng c to ra sng n c, iu ny khng tt cho n, m sng v nhau. N phi tm v gp n trong ngi khc.Sau on sch Khi-nguyn , ta cng thy tip cu tin tri: v th ngi nam s b cha m cng vi v mnh kt thnh mt thn xc. H tr thnh mt thn xc vi nhau, cng nhau thnh mt con ngi. Ton b bi kch v nhu cu ca phi tnh, v s cn nhau, v tnh yu u nm trong . Ngoi ra, trong cng ni ti vic hai ngi trao thn cho nhau, chnh t vic trao thn ny pht sinh mt s sng mi, v c hai rt cuc hin mnh cho s sng mi . Nh th, y, b n hn nhn cng c ni ti, v c chuyn gia nh cng c nhm ti. Lm lc ngi ta c th ngh rng, n b l to vt thnh cng v tt hn n ng, v h c to dng sau. H xem ra khng nhng p hn, m c pht trin hn. Ti khng mun m ra ti tranh lun ny. Khng chi ci l n b c nhiu kh nng c bit, v trong mt kha cnh no , gii chu ng v dai sc hn. V vi kh nng yu c bit tri cho, h c th mang trong mnh mt con ngi mi v trao i chnh mnh, mu tht mnh cho con ngi mi , tt c nhng th lm cho ngi n b c c s tn vinh v nt cao c ring. Cn nhng th khc, chng ta nam hay n nn trao li cho Cha, v c hai nn c gng cng nhau sng sao cho i mnh c tt p. Trn thc t, c l c nam ln n khng phi l hai bn cht hon ton khc nhau? ng, nhng chng ta c mun chng li iu . C hai u l mt con ngi. V v thn xc khng ch l mt ph phm bn ngoi thm vo cho con ngi, nn s khc bit thn xc d nhin l mt khc bit xuyn sut ton th con ngi, v c th ni, n biu hin cho hai cch th lm ngi. Ti ngh, ta phi chng li nhng thuyt sai tri v quan nim bnh ng cng nh v khc bit. Sai, nu ta ch trng nh ng nam n, ri bo rng my ci khc bit th l l t chng n nhp g. y l khuynh hng ngy nay ang chim th thng phong. C nhn ti vn cha ht rng mnh trc cnh ngi ta mun gi n gii nhp ng. ng ra, h l ngi canh gi ho bnh, v chng ta mun thy h l lc lng i ch li vi tnh ham gy g v thch chin tranh ca nam gii. Vy m gi y h li m sng lang thang y , cho thy mnh cng c kh nng nh nhau khng thua g nam gii. Cng nh cnh ph n c quyn lm phu rc v lm th m. Tt c nhng g l ra ngi ta khng nn lm cho h, v knh trng nt cao c, knh trng s khc bit ln lao v phm gi ca h, th gi y ngi ta li lm v nhn danh bnh ng. Theo ti, l ci nhn ca ch ngha ma-ni-k, mt ch ngha chng li thn xc. Nhng nht nh khng phi l mt khm ph ca thi i chng ta. Platon bo, ngi ta nn y c nam ln n vo tri lnh, c hai nn lm cng vic nh nhau, v c th chng c g quan trng. Con ngi ch quan trng ni tr tu, v khi c con ci, nn a chng vo vn tr ca nh nc. Trn cn bn, h bnh ng ny l mt ch trng duy linh, mt th khinh mit thn xc, h khng mun cng nhn chnh thn xc cng l con ngi. V th, theo ti, loi bnh ng khng nng cao n gii, nhng ly i nt cao c ni h. N ko h xung hng tm thng, khi mun h tr thnh nam gii. Mt khc, cng c mt h gi to v khc bit. N thng nhn phi n nh l hng ngi thp km, ch c nu nng v qut dn, trong khi cc ng c quyn n ni, ra trn v t coi mnh vo mt giai cp cao hn. N coi phi n ch l xc tht, nhc dc, tr tu hp hi, km sng to, v nhiu th khc na. Nh th, h khc bit vn ln thnh ch trng giai cp mang tnh tn gio. Nhn thc che lp i tnh cch c o ca to dng. To dng ca Cha tht a dng, nhng vn mang tnh thng nht v b tc cho nhau. 33

D vy, khng t khi cc i v chng thng chia tay bng cuc ci c nhum mu phi tnh. Nam v n thuc vo nhau. H c nhng nng khiu cn c pht huy, nh , i ngi mi to rng chn tri v mi trng thnh. D nhin, ta bit ci khc bit trong s nht thng c th a ti cng thng v th thch. Trong mi tnh bn cng th. Cng gn nhau, ngi ta cng c th bc bi nhau nhiu hn. Tnh yu l mt i hi khng cho php ti c yn thn nguyn vn mt mnh. Trong tnh yu, ti khng th n gin vn l ti, nhng ti lun phi b mnh bng cch b gt da, b thng tch. V ti ngh, chnh iu cng l thnh phn ca tm ln v sc mnh cha tr ca tnh yu, n chn thng ti, lm thc dy nhng kh th ln hn trong ti. V th, khng c ngh rng tnh yu ch c tnh lng mn m thi, ngha l bu tri p xung trn hai ngi khi h hp nhau, v t lc tr i, ch cn ton l iu tt m thi. Phi coi tnh yu nh am m. Ch khi ta sn sng chu ng n nh am m, v lun chp nhn nhau mt cch mi m, th cuc tnh duyn sut i mi c th trng thnh. Nu khng nh th, khi gp khng hong, ta s tm cch trnh n v r nhau. V nh vy, ta nh mt c hi ch thc nm sn trong s kt hp nam n, cng l c hi nm sn trong thc ti tnh yu. BN KIA A NG - TI T TNG Chng ta ni ti mt chch hng no xy ra trong to dng. Ci nhn l nn tng cho gio hun v ti t tng, do thnh An-tnh hnh thnh. Gio hun dy, v ti Adam ngnh mt li vi Cha v Eva b cm d n tri cy hiu bit, nn s cht v ti i vo th gian. Xa nay, ngi ta vn lun tranh ci gay gt v gio hun ny, k c trong Gio hi. Sch Khinguyn cn ni, con ngi bng dng s Cha. Phi chng ti t tng qu l nt bn cht nn tng nht ca con ngi khng? Khng, ti t tng khng phi l nt bn cht nn tng nht, nhng n l mt thc ti m ta c th cm nhn c s hin din ca n c cho d ta ch nhn ra ngun gc pht sinh ca n qua hnh nh m thi. Mt ngi bn ti khut, ng ta l tay ph phn rt gay gt, c ln ni vi ti: Ti qu gp kh khn vi nhiu tn iu. Nhng c mt tn iu m ti ch cn phi tin, l v ti cm nhn n hng ngy, l ti t tng. Qua nhng suy t v con ngi trn y, ta lun nhn ra mt np gy, mt gin on no ni con ngi, khin n khng tr nn c nh n c th tr nn. Sch Khi-nguyn xem np gy nh th l mt thi im khi u lch s. Kinh Thnh Cu c cha coi iu l hu qu ca ti nguyn, nhng Cu c cng ngy cng gy ni ta thc rng, con ngi lun hng v s d. V trong Kinh Thnh, chnh Cha ni trc v sau cn hng thu: Ta thy chng ch l xc tht, chng yu t, chng ng theo s d. Gio hun ti nguyn do An-tnh a ra, ng, nhng cn bn ni dung ca n nm sn trong th gi R-ma ca thnh Phao-l. Phao-l mt ln na c cu chuyn trong Khi-nguyn di nh sng c Ki-t. V ngi nhn ra ton b lch s c k ra qua cu chuyn khi u . Ngi bo, ngay t u, con ngi mang ni kiu cng cho rng mnh nm c cha kho hiu bit, chng cn g Cha na, cng chng cn cha kho m ra s sng, chng phi cht na, v vn vn. T vic rt lui khi Cha, con ngi rt cuc trn mt Ngi. Lng tn thc ca tnh yu bng dng tr thnh ni s hi trc mt Thin cha ng s v qu quyn uy. Ngha l, ngay t u, con ngi b khng ch bi m nh ca s hiu bit, v l tt c ci bt hnh ca con ngi? i vi Phao-l, cu chuyn trong sch Khi-nguyn r rng minh chng cho thy ci gin on ni con ngi, l thay, c ngay t u. N l kt qu ca ton b lch s con ngi, m ta phi 34

bit ti. Tuy nhin, kt qu ch c th c trnh by ra v ngh ra mt cch r rng y , mt khi lc i u xut hin. Nghi l ch sau khi c Ki-t n v i ngc li n, th ci gin on kia mi c th gnh chu c, v c th ni, mi c cng nhn, vn l th. Cng thuc th gi R-ma ca Phao-l cn c th gi Phi-lp, chng hai, nh mt bi thnh ca ca Ki-t gio s khai, (th ny) xut hin trc Phao-l. Theo th ny, Adam gi y mun git ly cha kha hiu bit cho mnh, v nh vy l mun chim ot nhng g dnh ring cho Cha. Adam mun cao bng Cha v chng cn Ngi na. Nhng Thin Cha to ra mt lch s i nghch, khi Ngi xung trn qua c Ki-t, sng thn phn ngho hn con ngi cho ti cht trn thp gi. Qua , Ngi li m ra cnh ca gip ta c th quay v vi Cha, v gip ta nhn ra kiu cng chnh l ht nhn mi ti li. Ngi cng au vi ta, ko ta vo li trong cng on gia nh Ngi. V th, ti tin rng, ta khng bao gi c tch tng thut Khi-nguyn ra khi lch s c Ki-t, khi c sch . Nhng, sau ci cht ca c Ki-t cht trn thp gi, ti t tng vn khng c bng ra khi th gian. Khng, n vn cn , ai cng thy. Nhng trc y, n l vt cn b n v l np gy m ta khng vt qua c, th gi y c cu tr li qua sc mnh th tha ca Cha. Sc mnh ny lm cho hot ng ca ta, cuc sng ta, vic lm ca ta tr nn khng phi v ch. Nhng n a chng vo mt ni dung khc, v nh vy, n cng ra cho chnh chng ta mt mu sng c tin. Nu ta sng theo n, ngha l cng bc i vi c Ki-t, ta s vt qua c mi vt cn, mi np gy. Tuy nhin, Thin Cha khng nhng ct i n nn thnh khi Adam v Eva, m cn khi c nhn loi. Ti sao? Chng ta l hu sinh, u c ti tnh g? Quan trng l phi hiu ch t tng hay s hin hu lin tc ca np gy ni con ngi nh th no. Chc chn cc cu tr li ca ta cng chng gii to c ht mi iu. Nhng ta hy bt u vi t n nn thnh. Mt n , c ngha l tng giao b gin on. Ta mt s lin lc y tin cy v sng ng vi Cha. Lin lc ny l ci ngun v c lc cha lnh mi lin lc gia ngi vi ngi. Mt lin lc, Cha tr thnh lu m trong ta. Ta trn Ngi, v v l ct ca ta xy k qu, nn ta cng chng cn thy Ngi na. Chng ta sinh ra trong gin on lin lc , trong th gii v quan h . V ta thy Kinh Thnh din t iu mt cch tm l tuyt hay, khi k rng, sau v phm ti, Adam v Eva lp tc li cho nhau trc mt Cha. Nh th, gin on tng giao vi Cha tc khc khin con ngi m ra chng i nhau. Bi v ai chng Cha, k cng chng li ngi khc. Nh vy, mt n nn thnh nh l ht nhn ca ti nguyn t c ngha l mt gin on tng giao xy ra, v gin on ny tr thnh mt thnh phn ca cu trc lch s con ngi. D nhin, mi chng ta chng c li g trong chuyn ny, nhng v chng ta c sinh ra trong , nn ta cn n ngi ti lp tng giao kia. V v Cha chng mun hnh h hay tra tn hoc pht con ngi, nn Ngi t mnh ni li tng giao, v qua , sa li ci v. Khi ta ni v ti nguyn t, ngha l ni v ci tng giao v m ta b thy vo trong , ta phi lun ni thm, l Cha cng khi s lp tc ni li v cha lnh li tng giao . Nu ni ti ti nguyn, m khng cp g ti cu tr li ca Cha, th qu ta ri vo vng phi l. Kinh Thnh vit tip, c hai lin m mt ra v nhn thy mnh trn trung. H kt l cy vi lm kh che thn. Ti ngh, qu l chuyn kh chp nhn, mt huyn thoi tht c xa v c bn nh th m li dnh ti chuyn o c thi qu nh th? 35

Khng, chc chn khng. Bc tranh ni ln rng, con ngi khng cn trong ho quang ca Cha na, h cng khng cn nhn nhau di ho quang na, h thy nhau nh trn trung v chng cn c th chp nhn nhau d dng na. Tnh trng bnh thng ca tng giao, c y na, cng b chn thng. Chng ta du mt nhau qua tm o, hay ni khc i, phi chng minh cho nhau qua nhng yu t x hi bn ngoi. Nh vy, tm o tr nn biu trng cho chnh con ngi , ta mun dng n to li mt cch b ngoi phm gi bn trong b thng tch ca ta.Bc tranh hm cha mt khoa thn hc hay trit hc v qun o. Bc tranh hn cng ni ln mt ci nhn thm su v nhn chng, m ti tin rng, ta cn phi suy ngh li trong tng im mt. Nhng, bo rng ti nguyn t to ra ci o c qu ng kia, th chc chn khng ng. LINH HN Ta t u ti, ta nh th no, l nhng cu hi nn tng ca con ngi. Thnh An-tnh ni ln thao thc . Rt lu trc Sigmund Freud*, An-tnh thch th tm hiu hai iu, nh chnh ngi ni: Ti ch mun bit Cha v linh hn m thi, ngoi ra chng c g na. Cu chuyn to dng phn bit ra hai th gii ln. Th gii ca nhng g thuc thn xc, v th gii nhng g thuc thn linh. Con ngi gia, d phn c hai th gii. N c to thnh bi xc v hn. V hn ny mang tnh thing ling. Tt li, c th ni c l hai thnh t chnh ca con ngi khng? ng. Con ngi l cy cu ni lin hai th gii. N l ni hi t ca hai th gii vt cht v tinh thn, v nh vy, n c mt v tr c bit trong ton b cu trc ca to dng. Qua con ngi, vt cht t nng mnh ln nhp vo lnh vc tinh thn, v qua s ni kt , c hai cho thy cng ph hp vi nhau. Vt cht khng cn c xem l ci g bit lp v khng th ni kt c vi tinh thn. Qua ni kt ny, s nht thng ca to dng t hin ra ni con ngi. Con ngi, nh vy, nhn c mt nhim v rt c bit: L k ng mang s nht thng ca to dng, n nhp th tinh thn vo mnh, v ngc li, nng vt cht ln ti Cha. V nh vy, tt c trong mi s, con ngi gp phn vo bn i ho tu ca to dng. Ngi ta gn nh gii m c ht h thng di t ca con ngi. Nhng c mt cu hi c l cc nh khoa hc lun vn cn t ra: Linh hn con ngi nm u? c tin c tr li c cu hi ny khng? Chng ai xc nh c Thin Cha u, chng hn trn hnh tinh no. Linh hn cng th, chng trong tim, m cng chng trong u, l hai ni m ngi xa vn quan nim. Linh hn khng th xc nh c v tr, nhng n xuyn thm ton b con ngi. Kinh Thnh Cu c a ra nhiu biu tng v linh hn: gan, thn, lng m, tim, ngha l n khoc o nhiu th c phn khc nhau. Ton b thn xc mang nhim v ca linh hn. Mi c phn biu trng cho mt kha cnh hin hu con ngi v biu trng cho hn ngi. iu ni ln rng, ton thn con ngi u m hn, v hn, ni chung, t th hin ra theo nhng cch th khc nhau. Nh vy, c th ni: Hn c nhng t im, nhng n khng c v tr a d. C phi lng tm - th thnh thong vn gy phin toi kinh khng cho con ngi - l mt thnh phn ca hn? Hay lng tm ch l ci g c to thnh theo thi gian, nh mt s ngi vn tin? Lng tm, d nhin, l mt ci g sng ng. V th, n c th tr nn chn chn hay b mo m trong mt ngi. Khng th chi ci, l lng tm cng b cc thc t x hi quanh ti nh hng ln cch hot ng c th ca n. Mi trng x hi va c nhng h tr gip n hnh thnh v trin n, m cng c nhng nguy c bo mn hay khin n chch ng, nhng nguy c c th to nn th lng tm sai tri, dng dng hay bt nhn. 36

C nhng ngi khng c lng tm? Ti dm ni rng, khng th c ai t git ngi, m khng bit rng l iu xu c. Th no ngi cng bit, l vic khng nn. Thy mt ngi trong cn v cng qun bch, ti khng th khng cm thy phi lm mt ci g cho h. C th ni, c mt ting gi uyn nguyn nm sn trong con ngi, c mt cm thc ngun ci v iu tt, iu xu. Ngay d ngi ta hun luyn mt v quc-x git ngi phc v chng tc c, v bo l tt, v d Gring * bo, lng tm ca chng ta mang tn Adolf Hitler, v ch c Hitler l chun mc, th nhng tay quc-x cng hiu, khng phi l ci g tt. V v th, ngay trong nhng hon cnh xm phm s sng nghit ng nh th, ta vn thy con ngi tht s mang sn mt hiu bit nn tng ni tm su xa. Nh vy, o c khng ch l ci g bn ngoi c to thnh do gio dc, nhng kh nng phn bit nn tng gia tt v xu l mt thnh phn ca cu trc tinh thn con ngi. Trong thnh l, c cu tha: Xin Cha phn mt li, th linh hn con s lnh. Phi chng ch c Cha mi cu c hn ta? Vng, ch c Ngi m thi. Nhng cu hn, Ngi cng dng ln quanh ta nhng lc cha tr. V y, ta li thy quan h gia ta vi Cha c pht trin thng qua con ngi. Cha mun vy, Ngi mun ti vi ta qua con ngi. V ri, qua con ngi, Ngi cng ni ln li tha th trong b tch ho gii, s tha th tht ra ch c Ngi mi c quyn m thi. Ch c Cha mi c th ni ln li tha ti, v ti rt cuc l ci g chng li chnh Ngi. Vic cu lun cn s ng gnh vc ca k khc, cn s th tha, chp nhn, lng tt ca h. Ch trong tin trnh ng hnh vi nhau, c soi sng bi nim tin vo Cha, ta mi c c nhng cu cn thit. Cc nh ph bnh c tin, sau khi trnh by v mt tng kt khng khip ca Ki-t gio i vi vn minh nhn loi, cho rng, nhng khi nim nh ti t tng l mt trong nhng tt bm sinh ca mt tn gio th gii tr nn cn ci. H cho rng, cc tng ch l ba t v chng khinh mit con ngi, v chng to cho con ngi nh kin l mnh b h mt. V mt trit l sng tn thi ngy nay ni: My lm c mi chuyn, nu my mun; hy qung gnh lo i v vui sng. Gio hun nn tng ki-t gio v nguyn ti v v s n nn xem ra kh yu trc nhng lp lun . Chng my ai mng ti n na. Nietzsche* cng c bit ni ti iu . ng bo rng, Ki-t gio l mt tn gio tnh cm, n b thit thi nn gi y mun ra hn, bng cch cao s ln lao ca ci b nh v lm chuyn ngc i, l thay v tn vinh k mnh, th li xin dng ngi au kh. Nh vy, n l trit l ca bn n l, chng mun tr th bng cch ti li trn u con ngi. ngh cho rng Ki-t gio n l ho con ngi v Gio hi tm cch trn t tn hu, bng cch lun ni ti ti v ri li t cho mnh c quyn tha ti, qu rt ph bin. ng, ni u con ngi khng cn nhn ra Cha, ni ng nhin ti li mt ht ngha. Bi v, khi Cha chng ng g ti c, khi Ngi chng quan tm g ti ti, th cng chng c quan h v no gia Ngi vi ti bi tht ra hai bn chng c quan h no na c. Nh vy, xem ra ti c y qua mt bn. V thot nhn, ngi ta c th ni, gi y cuc sng qu tht vui, tht nh nhng, i ta ln hng. Nhng ngi ta s sm thy ngay, cuc ln hng ch l thong chc. Ngay c khi ngi ta chng cn mun bit g v ti, v u c ca h xem ra chng cn phi nhc mt ngh ngi g na, th h vn nhn ra c s hin din ca ti. Cui cng ri h cng phi nhn ra rng, gia ti v anh cn c nhng ho n cha thanh ton, v cn c nhng n nn phi tr. T , nhng ti tp th cng ln hin ra.

37

Ta hy nhn vo cnh quan hin ti. Con ngi thi nay gn nh khng cn thc g v ti chng li Cha na. Nhng ng thi h li nht quyt vch ra ti lch s. Dn tc c, c th ni, c gm nhm ti li mnh v au kh v chng. Ta thy, nh th, vn khng d g gii quyt c. Khi ngi ta chi Cha v t chi mt mun ca Ngi, ngi ta c th gt b c nim ti qua mt bn, nhng khng th gt b c vn nn ca nhn sinh th hin trong . T DO Theo gio hun ki-t gio, nng khiu l nhng mn qu Cha tng cho cuc sng. lm hoa tri cho cuc sng con ngi. Vy t do cng l qu tng, hay n ng hn l mt hng n ca Cha? Ta hiu hng n l s thn thin ca Cha i vi con ngi. Trong hng n, s n cn ca Cha t ra mt cch mi v c bit i vi con ngi, v Ngi ban tng cho h mt ci g, c th ni, cha c trong to dng. T do, tri li, l ci c trong cu trc to dng, l mt thc th ca tinh thn con ngi. Chng ta khng c tin nh, v khng c to thnh theo mt khun mu nht nh no . T do c mt, l gip mi ngi c th t hoch nh cuc i mnh, v, cng vi ting Vng ni tm, n gip ta c th bc theo con ng ph hp vi chng loi mnh. Vi ngha , ti cho rng, t do khng phi l mt hng n, nhng ng hn l mt qu tng to dng. Nhng cu hi t ra, u l gi tr tht s ca t do ? Phi chng khi ngi ta c tnh dng t do lm chuyn khng hp Cha, ngi ta s b pht mun i mun kip? Pht c ngha l g trong ngn ng ca Cha? C phi Ngi pht nhng ai c tnh lm theo ring mnh khng? Khng. Pht l tnh trng xy ra khi mt ngi no khng hnh ng hay sng xng hp vi bn cht con ngi. Chng hn nh khi ngi git ngi. Hay khi anh ta mit th phm gi k khc, khi anh ta sng tri vi chn l v.v. Khi , ng l ng s ang s dng t do ca mnh y, nhng anh ta ng thi lm dng t do . Anh ta ph v v dy p ln k hoch sng c d tho cho anh. V nh vy, anh ta cng lm hi chnh anh. T do c ngha l ti t nguyn chp nhn nhng g con ngi ti c th lm. V nhng g c th lm y khng ch hn ch vo trong mt chn la gia ci c v ci khng m thi. Bi v, bn trn ci khng, cn m ra mun vn kh th mang tnh sng to ca s thin, m ta c th chn la. Nh vy, trn cn bn, khi ti t chi ni khng vi s d, lc ti mt t do, t do tr thnh sa o. T do ch tm c khng gian sng to ln trong lnh vc s thin m thi. Tnh yu mang tnh sng to, chn l mang tnh sng to - ch trong lnh vc mt ti mi m ra, ni ti mi nhn ra c rt nhiu th. Khi ta nhn vo gng sng ca nhng mu ngi ln, ca cc thnh, ta s thy, sut dc di lch s, h m ra cho ta mt cch sng to nhng kh nng hon ton mi ca con ngi, kh nng m nhng k c tm ui m hay cn ci khng th nhn ra c. Ni cch khc: T do t ti tc ng ch thc, khi n m ra ci cha c khm ph hay ci c th khm ph trong vng tri rng ln ca s thin, v qua , n m rng thm nhng kh th ca cc to vt. T do t nh mt mnh, khi n ch bit ni khng m thi, m c tng rng mnh l ng. Bi v lc , qu tht ti s dng t do, nhng cng l lc ti bp mo t do. 2. THIN CHA Ta hy bn ti chuyn ct yu ch thc, nh ngi vn ni, l Thin Cha, ngun gc v mc tiu ca s sng. Kinh tin knh ca Ki-t gio bt u bng cu Ti tin. Nhng ki-t hu u c tin mt cch chung chung vo mt quyn lc cao hn, vo mt bn th cao hn. Cu Ti tin ny l mt hnh vi thc ca ti. Mt hnh vi trong quyn ln c ch, tr hiu, s soi sng v dn dt, l nhng th c ban tng cho ti. Cu cho thy nim tn thc hay c vic ti bc ra khi chnh mnh hng ti Cha. V y, khng phi l ti hng ti 38

mt quyn lc no cao hn, nhng l hng ti Cha, ng bit ti v chuyn tr vi ti. Ngi tht s l mt Ti, d ci Ti mang bn cht cao hn bnh thng nhiu, ti c th vn ti ci Ti v ci Ti cng i n vi ti. Ngi mun ni g khi bo Cha cng l mt Ti? Ti mun ni rng Ngi l mt con ngi. Cha khng phi mt php tnh i cng ca v tr. Ngi khng hin din trong trn gian nh mt tinh thn no . Ngi khng phi l mt ho hp v nh ca thin nhin, hay mt v cng khng th gi tn, nhng Ngi l ng to dng thin nhin, l ngun ci ca ho hp, l ng hng sng, l cha t. Khoan, ngi tin Cha l mt con ngi? Cha bit nghe, thy, cm? ng. Cha c tt c nhng g c bn m con ngi c, nh thc, nhn bit v tnh yu. Nh vy, Ngi l ngi c th bit ni bit nghe. Ti tin l ci c bn ni Cha. Thin nhin c th tuyt diu. Bu tri tinh t c th l lng. Nhng cng ch l mt l lng tuyt diu thiu cht ngi, bi v rt cuc chng cng lm ti thnh mt c phn nh trong mt b my v i. Nhng Cha cn hn nhiu. Ngi khng n gin l thin nhin, nhng l ng i trc v cu mang thin nhin. Ngi l ng c th bit ni, bit nghe, bit yu, bit ngh. V c tin cho ta hay, bn cht ca Cha l quan h. l im m chng ta mun ni ti khi gi Ngi l ba ngi. V chnh Ngi l quan h, nn Ngi cng c th to ra vt mang quan h, v to vt ny c quan h vi Ngi, v Ngi quan h vi n trc. Ngi c ln ni: Ai bc vo kinh tin knh ny, th thot ra khi nhng quy lut ca th gii hin ti. ti mun ni rng, huyn nhim phc sinh ca c Ki-t nng ta ln trn s cht. D nhin, l ngi, chng ta vn lun sng theo quy lut t nhin ca th gii ny. Thin nhin vn hnh theo quy lut cht v sinh trng. Nhng ni c Ki-t, ta thy con ngi l ci g vin mn. Con ngi khng ch l mt thnh t ca qu trnh cht v sinh trng ln lao , nhng n l v vn l mt ch im ring ca to dng. V th, n c bc ra khi cn lc sinh t mun i v c nhn vo trong s bn vng ca tnh yu sng to ca Cha. Ti sao li dng hnh tam gic v mt con mt gia chng chng nhn ta lm biu tng cho Cha? Hnh tam gic l mt c gng din t s hp nht trong b n ba ngi. Ngi ta dng hnh ni ln mt thc th duy nht trong ba ngi, v din t s ho tan ca quan h tnh yu tay ba ny vo trong mt hp nht ti cao. Biu tng con mt c t rt xa xa, v trong sut lch s tn gio, n c dng ni ln s nhn thc. Con mt cho ta bit, Cha l ng nhn thy, v con ngi l k c nhn thy, v nh Cha, chnh con ngi cng c th tr nn nhn thy. Biu tng trn, d nhin, cng c mt nguy him. Thi Khai sng, ngi ta b Cha mt phn ln cng v n. Bi v ngi ta khng chp nhn mt Cha lun chm chm nhn ti mi ni mi lc, di mt lun c vo ch ring t ca ti. V th, nu ta xem ci nhn l s e do, l mt ci nhn nguy him, n ly mt t do ca ti, th l mt quan nim sai v i ngc li vi hnh nh Cha. Phi hiu con mt l hin thn ca s quan tm i i ca Cha i vi ta, n cho ta hay: Ti khng bao gi b b ri, c ai lun lun mn ti, n ly ti v nng ti. Truyn thng do-thi bo rng, trc khi Thin Cha to dng th gii, Ngi ch hin din mt cch n kn. Hnh tng ca Ngi khng hin thc. V th, Ngi cn th gii th hin ra b mt ca Ngi. Cng nh mt v vua m khng c dn th lm sao gi l vua? Lm sao Cha c th 39

yu, nu khng c ai yu? Cu hi: Tnh trng trc khi Cha to dng v tr nh th no? Ai dng nn Cha? Quan im trn xut pht t mt trong nhiu truyn thng ca Do-thi. Sau ny, nhng ngh tng t cng xut hin ni thn b ki-t gio, chng hn ni s ph Eckart *. Tuy nhin, nhng quan im coi Cha ch tr nn Cha sau khi Ngi to dng mt ci g, khng ph hp vi hnh nh nguyn mu ca Kinh Thnh. Khng, Thin Cha ca Ki-t gio, ng t ra cho chng ta thy, l Thin Cha. Ngi ni : Ta l Ta. V th, chng cn phi thc mc vi cu hi lun c t ra : Ai to nn Cha, ai to nn k to nn Cha v vn vn. Hay c cu hi : C tht Tinh Thn To Dng t mnh hin hu trn vn ri khng, mt s trn vn vt trn ci cht v s sinh trng ? Ti ngh, ta c th ni nh vy : Chnh trong thc ti mang tnh sng to. Cha khng cn trn gian. l im c tin ki-t gio v c c tin trong Kinh Thnh Cu c lun nhn mnh. Cc thn linh cn con ngi, c tr chuyn v c nui n. Tri li, t thn Cha chng cn g ti con ngi. Ngi l ng duy nht, i i, l ton b hin hu. c tin Thin Cha ba ngi cho ta hay, chnh Ngi l ng yu thng, yu thng qua li v bn nhau gia ba ngi, nhng ng thi Ngi cng l mt hp nht ti cao. Mt khc, cu ni Cha l tnh yu cng hm cha mt cu hi khc: ai c yu ? V cu hi ny t bin tan i trong ba ngi Thin Cha, ng t trao tng mnh v tr thnh ngi Con, v ri Ngi rt lui v tr nn mt Thnh Thn. Xem nh th, th to dng l mt hnh vi t do, v truyn thng ki-t gio cng lun nhn mnh iu ny: Vic to dng, i vi Cha, khng phi l iu b buc, nhng l mt hnh vi t do. Th th ti sao Cha li phi phiu lu to dng th gii v con ngi? R-mano Guardini, ngi nhn ra tt c ni au trong cuc to dng, phi dn vt gh gm vi thc mc ny: Ti sao Cha li lm iu, m nu khng c n, th cng chng sao ? Chng ta khng th tr li c cu hi . Ta ch bit chp nhn, l Ngi hn mun iu , Ngi mun c to vt i din vi Ngi, c th nhn ra Ngi, v nh th vng ai yu thng ca Ngi c ni rng. Ngi xa c din t iu bng mt t tng trit hc : T thn ci Thin c nhu cu thng tin. V v Cha l ng tuyt i thin ho, nn c s tun tro ra t Ngi. T tng ny cng khng gip ta cu tr li rt ro. Nhng quan trng y : To dng l mt hnh vi t hin nhng khng, ch khng phi l mt th nhu cu ca Cha, v nu khng, th chnh Cha s ch l Cha na vi v, nh th, hi vng ca ta cng c th ch l hi vng na vi. THIN CHA N NG HAY N B ? Thin Cha l nam hay n ? Thin Cha l Thin Cha. Ngi chng phi nam m cng chng phi n, m l Cha trn n ng v n b. Ngi hon ton khc. c tin Kinh Thnh lun ni r : Thin Cha chng phi nam m cng chng phi n, nhng Ngi l Cha, v c nam ln n u c to nn theo hnh nh Ngi. C hai xut thn t Ngi, v mi kh nng pht trin ca h u mc t ni Ngi. Ti tin, y l iu quan trng, cn phi nm vng. Nhng Kinh Thnh gi Cha l Cha, v nh th khoc vo Ngi tm o n ng. Trc ht phi ni rng, qu tht Kinh Thnh dng hnh nh ngi cha, ch khng phi ngi m, trong ngn ng cu nguyn, nhng ng thi Kinh Thnh cng dng nhiu thuc tnh n gii khi ni v Cha. Chng hn, khi ni v s thng cm hay cng au kh ca Cha i vi con ngi, Cu c khng dng t thng cm hay ng kh tru tng, nhng dng mt t c 40

lin quan ti c th con ngi, Rachamin , c ngha l lng m / bng m ca Cha. Nh vy, trong ngha tinh thn, t cng ni ln mu tnh ca Cha. Mi hnh nh ni v Cha c dng trong Kinh Thnh, ni chung, u cho ta thy con ngi c nam ln n u l hnh nh ca Ngi. Cha dng nn c hai gii. Nh vy, c hai trong Ngi nhng ng thi Ngi vt ln trn h. Th th ti sao iu khng c din t ra trong cc li nguyn ? Vng, ti sao ngi ta vn hn ch cng nhc vo t Cha ? V cu hi tip nhc nhi hn : Ti sao Thin Cha xung trn nh mt nam nhi ? Ti sao Thin Cha lm ngi nh mt ngi nam ? V ti sao ngi Con Cha li dy ta, cng vi Ngi gi Thin Cha l Cha, cho t ch Cha trong sut dng lch s c tin khng cn ch l mt hnh nh na, m mi mi li nh mt li dy ca Cha Con ? Ngi c th tr li c ch ? Trc ht, ti mun xc nh t Cha d nhin vn l mt hnh nh. ng l Cha chng phi nam m cng chng phi n, Ngi l Cha. cng ch l mt hnh nh, m c Ki-t dng trong li nguyn, gip ta hiu i cht v khun mt Thin Cha. Nhng ti sao ? Cu hi ny hin nay ang dn chng ta bc vo mt giai on suy t mi, nhng ti tin, rt cuc th ta cng khng th tr li c n. C l ta c th ni c hai iu. Th nht : Cc tn gio trong vng quanh Is-ra-en xa tin Thin Cha c i, Cha nam v Cha n. Tri li, tn gio c thn khng chp nhn hnh nh cp i , v thay vo , tn gio ny coi nhn loi c chn, cng nh dn Do-thi c chn, l hin th ca Cha. Lch s tuyn chn ny cho thy Cha yu dn Ngi nh yu mt ngi v. Nh vy, hnh nh ngi n c khoc cho Is-ra-en v Gio hi, v cui cng, hnh nh mt ln na li c hin thn mt cch c bit ni m Maria. Th hai : Ni u cc hnh nh Thn M c dng, ni ngi ta buc phi to nn nhng m hnh phim thn. L v cc hnh nh ny lm cho t tng to dng bin i, thay v to dng, ngi ta gi y ch ngh ti s pht sinh, vic sinh . Thin Cha, tri li, di hnh nh ngi cha, c to ra do Li v chnh v vy ni bt ln s khc bit gia to dng v to vt. THIN CHA NH TH NO ? D Cha khng l nam hay n, ta vn c th hi, Ngi nh th no ? Cu c k chuyn bi gai chy v tip l nhng bn n. Ngi ni : Bi v Ta l cha t, l Cha ngi, l Thin Cha ganh t : Ai th ch Ta, Ta s truy ti i cha, i con n i th ba, th bn ca chng . Thin Cha ngy nay cn thnh n nh xa, hay Ngi i khc ? Trc ht, ti mun hon chnh cu trch dn. Cu nh sau : Ta s pht ti i th ba, th t, Ta s th tha xung trn ngn i . Ta thy, qua cu tin tri ny, c s bt cn xng gia thnh n v th tha. Th tha nhiu gp ngn ln thnh n, v nu c y , th y l mt cu ong y hi vng. D ti c ng pht, d ti vp ng ri khi tnh yu, ti vn bit rng, lng nhn Cha ln gp ngn ln cn bc bi ca Ngi. Nhng qu Thin Cha ca Do-thi gio v Ki-t gio cng t ra thnh n. Cn gin ca Cha l du ch cuc sng sai tri ca ta, ta chng li tnh yu, ngha l chng li Ngi. Ai sng xa Cha, sng xa s thin, k ang bc vo thnh n. Ai ri khi tnh yu, k ang bc vo vng ph nh. V th, y khng phi ci g nh hnh vi ca mt tay c ti hm quyn nh vo ngi no , nhng ch ni ln ci l-gch ni ti ca hnh ng. Khi ti hnh ng ngc li ngh ca to dng, khi ti tch khi tnh yu l nn tng nng ti, lc ti ri vo khong khng, vo vc ti. V lc , c th ni, ti khng cn trong khng gian tnh yu, nhng trong mt khng gian m ta c th gi l khng gian thnh n. 41

Hnh pht ca Cha khng ging nh vic my ng b cnh st bt np tin pht hoc thch d ngi khc. Cha pht tht ra l mt li ni nhc nh v vic lch hng sng ca ta, v qua , ta s nhn thy hu qu sai tri ca hnh ng mnh. Nhng lm sao khng trnh khi cm gic b l thuc, hay c cm gic b x mi, khi c cu : Cha l ng tc ng mun v hnh ng trong cc ngi . y l Thin Cha no y, khi Ngi lc no cng bo, nu khng c Ta th ngi khng lm c g ht ? Ti sao Ngi li khng mang ly trch nhim cho ta ? Bi c ai trong ta nh hng c g trn vic c mt ca mnh trn mt t ny u. Quan trng l Gio hi trnh by hnh nh Cha ln, v Gio hi khng gn Ngi vi nhng e do sai tri. Trc y gio l c i ch nh vy tht, v ngy nay c l cng cn st li y i ch. Tri li, ta phi lun nhn Ngi qua c Ki-t v trnh by Ngi nh mt ng lun dn ta i vi mt si dy tht di. i lc c ngi li bo, l ra Ngi phi ni r hn cho ti hay. C ngi li t hi : Ti sao Ngi ti qu t do nh th ny ? Ti sao Ngi cho s d lng hnh v quyn nng nh th ? Ti sao Ngi khng ra tay nhiu hn, sm hn ? THIN CHA U? Lm sao gp Cha, v tm Ngi u? C mt cu chuyn ngn: Ngy n b m dn a con trai ti gp gio trng (do-thi). Thy hi cu b : Nu chu tr li c Cha u th thy cho chu mt ng tin . Cu chng phi suy ngh lu, ni ngay: V con s cho thy hai ng, nu thy tr li c Ngi khng nhng ni no . Sch Khn ngoan vit, Thin Cha cho nhng ngi khng th thch Ngi gp Ngi, v Ngi t mnh ra cho nhng ai khng ng vc Ngi . Nhng Cha tht s u ? Ta bt u vi sch Khn ngoan. Ti ngh, li Cha khng cho nhng ai th thch Ngi c th gp Ngi mang ngha rt thi s. Li c ngha, l nhng ai mun em Ngi ln bn th nghim th s khng gp c Ngi. Trong th gii do-thi xa v c mi n ngy nay, ngi ta bit rt r chn l ri. Nu ta mun th thch Ngi, bng cch hi Ngi c hay kia khng, v mun lm nhng iu m ta ngh l Ngi s phn ng, nu ta mun a Ngi ln bn th nghim, th l lc ta bc vo mt hng chc chn s khng gp c Ngi. Cha khng th th nghim. Ngi khng phi l vt ta c th cm trong tay. Mt ngi bn ca ti ni: Chnh ti chng thy g trong mt ln bc vo nh th ngy ch nht. Ti ch thy hon ton khng c g c. Cha khng phi l ci g c th p t, Ngi chng phi l k mt lc no s la ln: Ny, Ta y ny . S gp c Ngi, khi ta xem Ngi l Cha, ch khng phi khi ta bin Ngi thnh tiu chun ng sai ca li th nghim tn tin v tiu chun bm gi s sng. V, xem Ngi nh l Cha, c ngha l ta c mt thi hon ton khc i vi Ngi. Vi vt cht, ta c th kho nghim v p t chng, v chng l nhng g thp hn ta. Nhng ta khng th hiu mt con ngi, nu ta cng dng li i x vi h. Tri li, ta ch c th hiu h c i cht, khi ta bt u i vo tm h vi mt th thin cm no . Vi Cha, cng th. Ta c th tm Ngi, khi ta gt b thi ng tr ra khi u c ta. Thay vo , khoc vo mnh tinh thn sn sng m lng mnh ra, sn sng tm kim. Ti phi sn sng ch i trong khim tn n nhn iu Ngi mun, ch khng phi c c iu ti mun. Nhng Cha tht s u ? Ngi chng ch no xc nh c, nh hm trong cu chuyn trn rt hay ca anh. Ni mt cch tch cc : Khng c ch no cho Ngi c, v Ngi trong mi s. Tiu cc m ni th : Ngi 42

chc chn khng hin din ni no c ti li. Ngi khng c mt khi ph nh nng ci khng ln thnh quyn lc. Cha khp mi ni. V c nhiu cp khc nhau a ta n gn Ngi, v mi cp sng cao hn li a ta ti gn Ngi hn. Nhng u m ra tnh yu v tr hiu, c mt cch mi gn Ngi, t ti mt hnh thc gn Ngi mi. Nh vy, u c lng tin, hi vng v tnh yu, c Cha, bi v nhng th ny, khc vi ti li, l khng gian a ta vo nhng chiu kch ca Cha. Nh vy, u c thin ho, c Cha hin din, hin din mt cch c bit, vt ln trn mi hin hu v hin ti thng tnh. Ta gp Ngi trong su thm, khi ta ti gn nhng chiu kch tng ng nhiu nht vi bn cht ni ti ca Ngi, l chiu kch ca s tht, ca tnh yu, ca s thin. Gp Ngi trong su thm phi chng c ngha l Cha khng l lng u ngoi v tr, nhng Ngi trong chnh ta, trong mi ngi chng ta ? ng, thnh Phao-l cng ni iu vi dn Athen ni to n thng thm. Ngi trch dn cu ca mt thi s Hi-lp: Chng ta chuyn ng trong Cha, chng ta sng v hin hu trong Ngi. Chng ta chuyn ng v hin hu trong bu kh ca Cha l ng to ho. iu ny, trc ht v nhn chung, c th hin trong i sng sinh l ca ta. V iu cng ng, khi ta cng tin su vo ci c th ca Cha.Ta c th din t iu nh th ny : u mt ngi lm iu tt cho tha nhn, c bit c s gn gi Cha. u con ngi m lng mnh ra vi Cha trong li nguyn, c bit c s gn gi vi Ngi. Cha khng c ln kiu khng gian vt l. Ngi khng cao trn hng trm ngn cy s hay xa hng nhiu nm nh sng. Tri li,gn gi ca Ngi mang tnh cht mt tnh trng sng. u khun mt v s hin din ca Ngi c th hin nhiu nht, u c tnh yu v s thin, ta s c ng v bin mt cch c bit. Nu nh vy th cng c ngha Cha khng hin din mt cch ng nhin, bi v Ngi khng phi bao gi cng c mt sn y. Cha vn c , c khi ta khng cn n Ngi r my cuc sng ca ta, nu mun ni nh th. Nh vy, c s hin din ca Ngi khp mi ni. Nhng, mn qu c gn Cha mt cch thm su ca ta c th nh li hoc mt i, m cng c th tr nn ln hn. Ngi c Cha thm nhp hon ton ng nhin gn Ngi hn l k xa hn Cha. Ta hy ngh ti vic truyn tin cho Maria. Cha mun Maria tr thnh n th sng ng ca Ngi. n th khng ch l mt ch ni thn xc M m thi. V M tr nn ch ca Cha, v M m lng ra cho Ngi, v tm M hon ton ho hp vi tm Cha. Nhng, c th c chuyn thnh thong Cha lui mnh vo bng ti khng? Einstein* chng hn, ng tn th Cha nh mt bc thy kin trc ca v tr, nhng cui cng ng cng cho rng, Ngi chng cn th v g na vi to dng ca Ngi v vi s phn ca con ngi. T tng coi Cha l mt nh i kin trc trn lm cho nim Thin Cha b g b. Cha y ch l mt gi thuyt bn l, m ngi ta cn cn c th gii thch s hnh thnh v tr. Theo , c th ni, Thin Cha thot tin phc tho ra v tr, v ri sau v tr t n c vic tip tc chuyn ng. y, bi v Cha thun tu ch l mt cn nguyn vt l cui cng i vi th gii, nn Ngi cng c th ng nhin ri khi sn khu. Thin nhin gi y c c s c lp ca n, cn Cha th ht nhim v. V cng theo t tng trn, mi lin h tip tc ca Cha vi tm con ngi ngha l vi mt chiu kch khc ca hin hu - ti y cng ht, v n khng 43

c d tr ngay t u trong chng trnh to dng. Nh vy th Cha chng cn l ng sng ng na, m tht ra ch l mt gi thuyt, m ngi ta rt cuc s tm cch loi tr. Nhng nhiu nh thn hc cng ni v s vng mt ca Thin Cha . iu ny li hi khc. Kinh Thnh ni ti chuyn Cha du mt. Cha n mt trc m dn bt tun. Ngi im ting. Ngi khng gi tin tri n. V c trong cuc sng cc thnh cng c nhng m ti. C th ni, cc ngi b y vo mt th vng mt, mt th im lng ca Cha, nh trng hp thnh Thrse Lisieux chng hn, v ri phi cng au kh cnh m en ca nhng k khng tin. Nhng iu khng c ngha l khng c Cha. Cng khng c ngha l Ngi kit sc, Ngi chng cn l tnh yu na. y l nhng hon cnh ca lch s con ngi hoc ca cuc sng con ngi, trong v bt lc khng nhn ra Cha, nn con ngi to ra bng m Thin Cha , nh Martin Buber ni. Trong cnh bt lc hay c chp khng mun nhn din hay lin h vi Cha ny ca con ngi, xem ra Cha n mt. THIN CHA MUN G? Thnh Cl-men-t* Alexandria, mt trong nhng gio ph ln ca Gio hi, c ln ni: Thin Cha v con ngi m dng nn con ngi, v Ngi mun c con ngi . Vy, nu Cha l tnh yu nhng khng, th ti sao Ngi li c bt ta tn th v ngi ca? c thnh cha Gio-an Phao-l II dng li cu v con ngi m dng nn con ngi nhiu ch khc nhau trong cc thng ip ca ngi. Ngi dng cu da theo ca Immanuel Kant * v suy din thm theo mt cch mi. Kant ni, con ngi l vt duy nht mang trong chnh mnh mt mc ch, v khng phi tr thnh mc ch cho mt ci g khc. Gio ch th ni : Tht ra, con ngi mang trong chnh mnh mt kt thc, v v phn n, n li khng phi l mc ch cho mt ci g khc. iu cng l thnh tr ch che vng vng cho mi con ngi. Bi v Thin Cha to ho mun rng, khng ai c quyn dng k khc nh mt phng tin - d k ngho hn hay yu km-, cho mt mc ch no cao hn. Ngy nay, trc nhng th nghim con ngi, ngay c vic th nghim phi thai, iu tr thnh mt chn l cao trng, n tr thnh mt thnh tr bo v rt quan trng cho phm gi con ngi. Nhn quyn chng l g khc ngoi vic khng c bin con ngi thnh phng tin, nhng l cho h c c mt phm gi bo ton. Nhng s kin khng c ngha l con ngi hnh ng ng, khi n t khp kn, khi n ch bit c mnh n m thi. Con ngi l mt vt tng giao. Ngha l g ? Trc ht, con ngi c dng nn hng v tnh yu, hng v giao tip vi ngi khc. N khng phi l vt ch sng cho mnh, ch bit c mi mnh m thi, khng phi l mt c o, nhng bn cht ca n l giao tip. Khng c giao tip, n s t hu. V con ngi ging Cha l chnh ch . L v, nh gio hun v Cha ba ngi dy, bn cht ca Cha cng l tng giao. Nh vy, tng giao ca con ngi trc ht l tng giao gia ngi vi ngi, nhng cng l tng giao vi ci v cng, vi chn l, vi chnh tnh yu. l iu bt buc? Tng giao hn khng h gi con ngi. N khng bin con ngi thnh phng tin, nhng trao cho con ngi tm ln ca n, v chnh con ngi trong mt tng giao trc tip vi Cha v con ngi trc tip c Cha mun. V th, khng c php nhn vic th phng Cha nh l mt cng vic b ngoi, nh th l chuyn Cha mun, hoc nh th l Cha cn nhng nnh b. Chuyn xem ra tr con, tht kh chu v bun ci. 44

Vy th th no? Th phng hiu ng ngha, l ti sng ng vi bn cht tng giao ca con ngi ti, nh vy l ti sng ng vi mc ch hin hu ca i ti. V l mt cuc sng theo Cha, ngha l i ti ng vi chn l v vi tnh yu. y khng phi l ta lm mt ci g Cha cng c vui. Th phng ngha l chp nhn ng bay ca mi tn cuc i mnh. Chp nhn rng mc ch ca i ti khng phi l cho chnh mnh, nhng ti phi vn ln trn mi mc tiu khc. Ngha l vn ti hp nht vi ng mun tng giao vi ti, v ng ng thi cng ti hon ton t do trong hnh ng mnh. V tht l iu Cha mun ni ta ? ng. 3 - TO DNG KHI THY L LI Sch Khi-nguyn vit: Khi u Thin Cha dng tri v t. t thi trng khng mng qunh, bng ti bao trm l lt, v thn kh Cha l trn mt nc. Cha phn: Hy c nh sng! V c nh sng.Chng ai trong chng ta c mt lc tri t hnh thnh. Mt truyn thuyt c do-thi k rng, ng ton nng lc to dng th gii chng ta gn ng i nh nhng g vit trong Kinh Thnh. Ngi ta k, Cha nhn vo kinh Thora, v dng th gii theo mu cu trc trong . V c Gio-an cng bt u Tin Mng ca mnh bng cu: T khi thu l Li. Vng, qu tht Khi-nguyn v Tin Mng Gio-an quyn vo nhau, ci ny gii thch ci kia. Thi Do-thi gio c, ngha l ng thi c Gi-su, ngi ta ngh Thora c trc lc th gii vt cht c to dng. C th ni, tri t l ch c xy ln cho Thora. im ny ta thy c v ngy th, nhng trong cha ng mt t tng rt ln, l th gii c mt ngha tinh thn. Th gii c to dng, l c ch cho Thin Cha ni kt vi con ngi. C th ni, n c hnh thnh theo cu trc ni tm ca giao c, v Thora c v nh l chng th ca giao c v ca c du. Gio-an c tnh ly li cu u ca Thora: T khi thu Thin Cha dng nn tri v t, vng, c th ni Gio-an tm c cu chuyn to dng vo mt cu duy nht: T khi thu l Li. Ngha c th ca cu ra sao? Cu ca Gio-an cng l mt cha kho quan trng din gii trnh thut Khi-nguyn. N cho ta thy, mi yu t trong trnh thut to dng u l hnh nh c. Thin Cha phn bit ngy v m, Ngi lm ra tri v t, chim tri v c bin Cc yu t hnh nh cho thy th gii l to dng v n bt ngun t Logos, ngha l ngha hay Li. Logos l lc chuyn ti ngha. Xa kia trong th gii hi-lp v do-thi c, Logos l mt t ngun ci quan trng, n va c ngha l t tng, va c ngha l li ni. Ni cch khc: Thin Cha ny khng ch l t tng m thi, nhng Ngi ng thi l li ni, l hnh ng. Khi u l Li c ngha l th gii c sau ngha tinh thn, ngha l c sau t tng v th gii. C th ni, th gii l kt qu vt cht ha ca t tng v ca ci tng ci ngun m Cha mang trong Ngi, v Ngi bin th gii thnh khng gian lch s gia Cha v th to ca Ngi. 45

Gn y, cc hiu bit khoa hc chiu mt nh sng mi trn nhng pht biu Kinh Thnh. Mt gio s gii thch cho ti hay, di t con ngi c vit ra nh mt th cun sch, hay ni ng hn, mt cun ch. Cun ny bao gm mi thng tin khi ngun s sng, d s sng l ngi, vt, t bo hay siu vi khun. Cc nh khoa hc t tn cho cc yu t ho hc ca di t l A, C, G v T. Qu tht l lng, v mi ch trong cun u hnh thnh do bn vn m thi. Tng s di t ca con ngi, gi l Genom, nh vy qu l mt cun sch, mt cun sch vi khng bit bao nhiu l cu. Cun sch v lch s s sng ny, theo gio s trn, trc y hng t nm c vit ra ch mt ln m thi, v ch u thng nht. Qu l mt trong nhng hnh nh quan st mi m khoa hc cung ng cho ta. Nh chng, c th ni, ta nhn ra c c cu vn ch ca to dng. Ngi xa cng tng ni ti c cu ton hc ca th gii, c cu ny gi y c xc nhn. Nh vy, Li qu tht l lc to thnh, v to dng c th hiu nh l s c th ho v vic t m ra ca mt chng th c. TUYT NH TO DNG c th hiu c cc chiu kch thi gian ca to dng, c ngi v ton b tui tri t l mt nm. Theo , mng 1 thng 1 l ngy hnh thnh a cu. Mng 1 thng 4 qu ng ra l sau khong 3,4 t nm xut hin s sng ca cc loi n bo trn hnh tinh. Mi ti ngy 27 thng 11 mi xut hin ch c u tin, v cc ch khng long c mt vo ngy 12 thng 12. Hn l Cha yu thng mi loi lm. Chng lm ch a cu sut khong 150 triu nm, v khng ph hoi mt t g c.Cui cng xut hin cc loi c v ngy 27 thng 12, ngha l cch y 15 n 20 triu nm. Lch s ca con ngi khn ngoan (Homo sapiens) mi c cch y 150.000 nm. Tuyt nh to dng c mt, nh vy, tng i tr. Trc ht, tt c nhng con s u l c nh. Tuy chng c nn tng kh vng, nhng ta khng c tuyt i ho chng. D th, ti thy nin biu rt quan trng, v n ph hp vi nhng g Kinh Thnh v cc gio ph ni, ngha l tiu ch ca n cng s xut hin khi thi gian kt thc. c bit v c Ki-t, khun mu ton vn ca con ngi, kinh sch vit l Ngi s ti khi thi gian vin mn. Kinh Thnh cho ta thy hnh nh v mt ton b lch s din ra trc chng ta, m ta khng th mng tng c ngha tng chi tit ca n. Lch s ny hn khng ch l s chun b cho ci s ti. Bi v nhiu th s li bin mt hoc cho thy l mt qu trnh chuyn tip. Nhng r rng y l mt con ng di v cng v cuc phiu lu ca loi ngi s xut hin nh mt th chung kt. Cu hi thm: Chng ta cn bao nhiu thi gian na? Ta khng th tr li c. Ch bit rng ci chung kt , t ni ti, nm sn trong k hoch, nhng s c a ra p dng kh tr, v c th ni, n s thu tm tt c vo mnh. Nu l Thin Cha yu thng v nu Ngi yu ht thy chng ta, th ti sao Ngi li to ra chng ta qu khc nhau nh vy? Ngi ny xinh p v c mn m, k kia c n. Ngi ny khn v gii giang, k kia phi chin u nhc nhn mi thnh cng. Cha ni ti nhng ngi sinh ra trong cnh tt nguyn. Phi chng l do li ca chnh mi ngi? Chc chn khng, v nh vy c ngha l ta c th chun b trc cho cuc sng v sau ca mnh. Mt khc, quan nim lun hi cng hon ton khng gii thch c tnh duy nht v trch nhim ca con ngi. Khng, ta khng bit c. Ta ch c th ni iu ny: Thin Cha dng nn mt th gii a dng, a dng ny c ni con ngi v c trong giai on trc con ngi ri. iu ny khng nht thit mang tnh tiu cc. Ngi khng c khiu ton, c th rt gii v ngh thut. K yu mt tr thc, c th c tay ngh gii trong lnh vc th cng.

46

Ti tin rng, c l nn gio dc khun thc ca ta qu mt chiu, ch ch trng hun luyn iu con ngi c th lm c m thi. Tr i tr li c ly ci gi l ch s thng minh m o, nhng ch s ny cng ch gip nm bt c mt loi thng minh no m thi. Chng ta nhn din con ngi qua kha cnh kh nng hay thnh cng, m b qun kho tng cc nng khiu khc, tt c nhng nng khiu ny cng u c ngha, gi tr v vai tr ca chng. D nhin cng c nhng trng hp tip bin, b thit thi tht, l nhng ngi tn tt, hay nhng ngi ln ln trong bn cng, khng bao gi c c mi trng thng tin. y, chng ta li gp li cu hi, ti sao trn th gii ny c nhiu kh au n th. Nhng, ta cha cn vi tm cu tr li, m hy khng nh rng, khng phi ngi tn tt l to vt ng l khng nn c. Ngay chnh ci tn tt lm cho ngi c mt gi tr ring. V c Ki-t, ngi cho ngi ta ng m gai ln u v t v mnh l su b ch chng phi ngi, cng t xp mnh vo on ngi tn tt , v h mang ti cho nhn loi mt s ip. L nhng k kh au, nhng k i hi tnh yu ca ta cng nh s tng li ta trong tnh yu, h c th c mt s mng c bit trong mt cch th c bit, nu nh ta chu kh tnh thc nhn ra iu . C l do gi con ngi l tuyt nh to dng. Chng ta pht minh ra 19.000 ngn ng. Chng ta ht nhc kch v chi nhng nhc c do ta to ra. Chng ta vt qua nhng khong cch diu vi. Nhng mt khc, tuyt nh to dng nhiu khi cng hin thn nh nhng to vt kht mu, khng ngng bin nh mnh thnh l st sinh. au kh ny cha dt th gy nn au kh khc. Chin tranh ny cha xong, th chun b cuc chin khc. V nn nhn hm qua, nay tr thnh th phm. Anh ni ln ton b ni cng thng v ton b tn bi kch ca kip ngi. Khng ai chi ci c nt cao c ca con ngi. To vt t hon ny, so vi cc to vt khc v mt sinh l, thuc vo hng nhng to vt ngho nn v km sinh hot gic nng (y cng li l ci ln lao trong s nh b), nhng n c c nhng kh nng tm hiu v tr. Vi i mt, con ngi c th nhn thu vo v tr, v t v tr li nhn li c nhng chi tit s sng mnh. Nh th, c th ni, con ngi tin su c vo trong ging su hu th, c th t ti cu trc n hoc s dng n mt cch c ngha v lm pht trin n tip. Ti tin rng, ci ln lao - v d nhin c ci kh nng gy - ca con ngi cha bao gi hin r nh lc ny. Bi v to vt cng ln, n cng phi i din vi nhiu him nguy. V cc kh th ln sc mnh v kh nng ca n cng ln chng no, th cc nguy c n tng trong n c th cng ln chng . Mt con mui c th lm hi trong chng mc kh nng ca mui, khng hn khng km. Nhng con ngi nm trong tay vi c nhn loi ton b kh nng tng n trong n.Do , n c th by ra nhng cch ph hoi vt xa cc loi khc. l ci mu thun ni ti ca con ngi. Con ngi c ku mi tr nn cao c, nhng t do ca n c th khin n mun chng li Cha, mun tr nn Cha, khin n c th tr nn mt e do tht s. T do c th chnh l ci vp ng ca n, bin n tr thnh mt con qu ph hoi. i khi, chng ta mun ni vi Cha th ny: Gi m Cha dng nn con ngi bt cao c i mt cht th hay bit my, bi v n s bt nguy him hn. Nu nh Cha ng cho n t do, th n c th khng sa ng nng n nh th. Nhng ri cui cng ta khng dm ni ln iu , bi v ta phi cm n Cha, v Ngi dng nn iu cao c. V cho d Cha c nhn vo Ngi ht mi ci nguy c ca t do con ngi v tt c nhng vp ng ca t do , th ta cng c th b chong vng trc nhng sa ng c th xy ra, v phi gng dc ton lc chng tr li chng, nhng ng thi ta cng phi ni ln nim tn thc nn tng sn c ca ta ni Cha. V ch trong t th bm cht vo nim tn thc ta mi c th chng tr c nhng nguy c ca con ngi v c th chu ng c chng. Khi Cha to nn a cu, Ngi dng nn n nh mt phn ca h thng mt tri, h thng ny li l thnh phn ca mt h thng ngn h gm mt trm triu ngi sao vn hnh trong v tr, gia mt i dng v tn vi v s di hnh tinh tng t. H thng hnh tinh gn chng ta nht 47

cch khong hai triu nm nh sng. C th tng tng c rng, u trong v tr bao la ngoi hnh tinh t hon ca ta, cn c s hin din ca cc to vt ca Cha, m c th cng ging nh con ngi? Phi chng chng ta khng c c trong v tr hnh tinh bao la ny, t tng ny khng xa l. Chng ta cng khng th gt b t tng mt cch dt khot, bi v ta khng bit c ht tm xa ca ngh Thin Cha v ca to dng. Nhng thc t cho ti lc ny, mi n lc tm ra cc to vt khc khng thnh cng. Mi y, c mt quan im rt khoa hc bo rng, c l khng c s sng cao cp ngoi hnh tinh ca ta. Jacques Monod chng hn, mt tc gi trc y khng phi l ki-t hu, ni rng, theo nhng kin thc khoa hc v th gii m chng ta bit, th xc xut c s sng ngoi hnh tinh qu thp n khng th c c. Ta ch c th ni c l: Ta khng bit. Cho ti lc ny vn cha c mt c im no cho thy c th c s hin hu cc to vt nh th. Tuy nhin, ta bit mt cch chc chn, l Cha coi con ngi trn a cu ht bi ny quan trng n ni chnh Ngi sng v gn b i i vi a cu ny. iu rt cuc cng tng ng vi khun mu hnh ng ca Cha, m chng ta bit. Cha lun nng cao nhng g xem ra tm thng, v t hin ra cho con ngi qua ci xem ra nh ch l ht bi, hoc nh Na-da-ret, trong mt a danh hu nh khng c trn tri t. Nh vy, Cha lun nn i sa li tiu chun ca ta. Ngi cho thy ci mnh mng ca lng c mt ln hon ton khc vi ci mnh mng ca con tim, nh Pascal* cng ni. Lng c ln khng th chi ci ca n, nhng iu cng quan trng, l lng - chng hn nh di bt tn ca v tr - cng ch l tng i. Mt tri tim bit cm thng v yu thng cng c mt ln v cng khc. ln ny khc hn ln ca mi lng s vi sc mnh d di trong chng, nhng d vy, n khng nh hn. Nu ta c b con trong v tr, th Cha cho bit qua mc khi ca Ngi ri? Khng nht thit, v Ngi khng mun k ht cho ta mi th ang c. Mc khi khng c mc ch cung cp cho ta mt nhn thc y v ngh ca Cha v v v tr. Mt trong cc sch Khn ngoan m cc gio ph hay trch, c cu: Cha trao th gii cho ta tranh lun. Hiu bit khoa hc c th ni l cuc phiu lu, m Cha li cho chnh chng ta. Tri li, trong mc khi, Ngi ch cho ta hay ci g tht quan trng cho cuc sng v ci cht m thi. Gio hun ki-t gio chia th gii ra lm hai, th gii hu hnh v v hnh. Gio hun ni ti ci trn v di. Ngha l th no? Trn v di d nhin ch l hnh nh gip ta d hiu m thi. Tr c ny c th khin nhn thc ca ta tr nn ngy th mang tnh thun vt l, lm ta qun mt ci nn tng. Nhng hnh nh trn di t n vn c gi tr. N dy ta bit c chiu su chiu cao, bit c nhiu cp sng, bit c ci ln ci b, bit c ci chiu cao ch thc, bit c Cha hng sng. Ta cng kinh nghim c ci v hnh v hu hnh mt cch c th. C nhng lc, tuy mt ta khng th thy, nhng chng vn thc t hin din. C xem nhng iu lin quan ti tr tu v con tim th bit. Nhn vo mt mt ngi, nhn li biu t hay nhn mt ci g khc ni h, ti c th thy c ni tm h, nhng thy nh mt phn x t y su tm hn. Nh vy, nh nhng ci vt cht m ci v hnh c sng ta, qua chng ta bit chc chn c ci v hnh, v ci ko chng ta theo hng n. D sao, nhng lc v hnh, m ta cm c qua tc ng ca chng, gip ta hiu c rng, th gii cn su xa hn nhng g con mt v gic quan c th thu nhn. Trong Kinh Thnh Cu c c nhng dng hnh y b n lin quan ti ci trn v di, ci v hnh v hu hnh. Nhng dng hnh xut hin nh l s gi ca Cha hoc nh l thin thn ca Cha. Trong s cc thin thn, c ba v tng lnh c danh gi hn hoi. l thin thn Mi-ca-el (tn c ngha l Ai ging nh Cha?), Ra-pha-el (Cha cu ) v Ga48

bri-el (Cha ph-tr). Trc y, trng hc dy cho chng ti hay, thin thn l ng thing ling, bit nghe v bit mun. iu ny c cn ng khng? ng, vn lun ng. Kinh Thnh ni cho ta hay iu , v con ngi t thm tm, mt cch no , cng bit rng khng phi ch c h l th to linh thing m thi. Cha cng ph y th gii vi cc to vt linh thing khc, cc to vt ny ging ta, bi v k cng th ton b th gii ca Ngi cng ch l mt. Cc thin thn cng l du ch s phong ph, s cao c v lng t i ca Cha. Nh th, thin thn c mt tht s trong v tr quan ki-t gio, cc ngi l nhng to vt ca to dng, nhng mang dng hnh khc, phi vt cht. Vi tnh thing ling, cc ngi hin din trong mt khng gian sng ng quanh Cha, ni chng ta cng s c a vo. Trong vng quc thin thn, theo li dy ca Gio hi, khng ch c cc tng lnh v cc Ke-rubim ln Se-ra-fim, m cn c cc thin thn bn mnh. L tht, mi ngi c mt thin thn bo v, v ngi cn c th cng tc vi thin thn ! l mt nim tin hnh thnh nn trong Gio hi, v nim tin c l l vng vng. Khng ai buc phi tin, v iu khng mang tm mc chc chn nh cc li dy v c Ki-t hay v m Maria, chng hn. Nhng n thuc vo nhng xc tn ti tm, dn dn ln ln vi kinh nghim Gio hi. Kinh nghim cho ta hay, mt cch no , Cha gi ti cho ta mi ngi mt v ng hnh h tr ta. D nhin khng phi ai cng c mt xc tn ni tm nh nhau v im ny. Ngi c bit v bn mnh ca ngi khng? Khng. Cm n Cha cho ti tin c thin thn bn mnh. Nhng ring ti, ti cm thy c lin h trc tip vi Cha hn. V im ny, mi ngi mi khc, tu tnh kh. C nhng ngi gn thin thn bn mnh hn, v cm thy rt c ngi i an. iu quan trng l khng c dng li ni v bn mnh, m phi qua ngi ta tin ti Cha, v hng tng giao ch thc lun phi l chnh Cha. IU GI L S D Huyn thoi k rng, lc u cc thin thn mang y n ngha v vinh quang Cha. Cc ngi c ngm dung nhan Cha, c cu nguyn v y hnh phc. Nhng Lu-zi-fer, mt trong nhng thin thn bn cnh Cha, sa chc cm d kiu cng v mun chng li Cha. Lu-zifer v ng bn v th phi sa ho ngc. C gng gii thch s d ca huyn thoi Kinh Thnh cho ti nay vn khng n. Hin nay cc nh khoa hc quan st thy ni con ngi c hin tng gia tng s man r kh nghim v ca tnh xu khng th hiu ni . Thnh Phao-l m t: Ti li lut, s d hin din trong ti, mc du ti mun lm iu lnh . Ngi ta cn k, Luther* thy s d, ngha l thy Satan, bng xng bng tht, v ng nm bnh mc vo u Sa-tan. Cu hi nn tng : Ti sao Cha li dng nn Sa-tan ? Ti sao Ngi li dng nn cho chnh Ngi mt i th ? Cu chuyn sa ho ngc trn khng do Kinh Thnh trc tip k, nhng bt ngun t nhiu bn vn c hnh thnh theo thi gian. Nhng Kinh Thnh c ni ti cc thn d. Lc u cp t, nhng v sau cng lc Kinh Thnh cng cho thy bn cnh thn lnh cn c thn d, chng tc ng vo th gii v con ngi, lm hi con ngi, v c th ni mun li con ngi i xung. Nhng khng th ni Cha to ra Sa-tan. Cu chuyn Lu-zi-fer sa ho ngc mi hnh thnh sau ny. N mun ni ln rng, r rng khng phi Cha to nn cc lc thn d. Cc lc ny xut hin r nt trong cu chuyn c Gi-su tr qu. Cha ch to nn thn lnh. V s d khng bao gi l mt ci g c lp, song n ch xut hin nh l ph nh ca mt s lnh. Ch trong tng quan vi s lnh mi c s d, ch mt mnh s d th khng c. 49

Cn cm d nh th no ? Nhc li : Cha khng to ra vua s d no c, Ngi chng cn c mt Cha i lp no ng bn cnh. iu Ngi to ra, l t do v hon cnh trong nhiu khi ta khng thy r c t do . Kinh Thnh cho hay, nhng lc thn d c th l gng soi cho ta. Qua chng, ta c th nhn ra ci nguy him ca t do c hnh th d s nh th no. Hnh th c dng nh sau : To vt cng ln, n cng mun c nhiu c lp, cng mun bt b l thuc v mun mnh tr thnh mt th cha t, chng cn nh ai gip na. y l lc xut hin mun bt cn i, m ta gi l kiu ngo. Lun lun c cm d ni loi linh thing. Cm d xut hin nh mt th ngc i : n khin ngi ta coi tnh yu l l thuc, ch khng phi l qu tng ti c sng. N khin ngi ta coi tnh yu khng nh l ngun lc s sng na, m nh ci g hn ch s c lp ca mnh. Bng cch no c th nhn ra s d ? C l phi ni, chng bao gi c th chng minh c qu. Nhng ta bit, ngoi tnh xu ni con ngi ra, cn c nhng ri lon v ph hoi trong to dng, cn c mt th lc ganh t, n mun li ta i v nhn ta xung. l iu Kinh Thnh v c tin ki-t gio mun ta phi thc. Nhng phi nh rng, khng bao gi c nng qu ln thnh mt nghch cha, v ny c th i u v chng tr li Cha. Cui cng ri th ph nh cng chng c quyn lc g. S d, tuy l mt mi nguy v mt cm d thng trc, nhng k cng n khng phi l i th ngang hng ca Cha. Ta phi lun bit rng, ch c Cha l Cha, v ai bm vo Ngi, k chng cn s g mi quyn lc Sa-tan. Hitler c phi l Sa-tan bng xng bng tht khng , nh mt s ngi vn ni ? Sartre* c ln bo: Qu l Hitler, l Quc-x c . V trit gia gc Do-thi Hannah Arendt*, khi ni v nhng hnh vi ti c ca ch ngha pht-xt, dng mt t ni ting m t : ni tm thng ca s d . Qu tht l. Mt tay ln ln t y tng x hi, chng hc-thc g, n khng ngi ri, m li c th lm dy ng c mt th k. Vi ci nhn thng sut qu qui, i c nhng quyt nh chnh tr v c th lm cho mi ngi, ngay c nhng k tr thc, nghe theo. Hitler l mt hnh tng ma qui. c lch s cc tng lnh ngi c, ta thy trong h ai cng mun chng li, nhng ri cui cng li b ng ta hp hn v khng cn dm ni ln kin ring ca h na. Nu nhn tht gn con ngi mang nt m hoc ma qui , ta li thy i qu l mt tay tht tm thng. V cui cng, chnh v quyn lc s d cm lu trong s tm thng, nn ta cng nhn ra phn no din mo ca n : s d cng ln, n cng tr nn ngho nn, v kch thc ln lao ca n tht ra chng ln g c. C th ni, Hitler cng nhn ra c trc nhng hon cnh ma qui. Chng hn, ti c mt phc trnh v vic chun b cho chuyn thm ca lnh t pht-xt nc Berlin. Nhng ngi c u thc cng vic theo nhau a ra ngh. Nhng ri, sau mt hi lu suy ngh, Hitler tuyn b : Khng, mi ngh u trt lt. Ti thy phi lm nh th no ri . V ri, nh trong mt cn xut thn, i ni ra ton b k hoch, v k hoch cng c thc hin. Ngha l, u c mt siu lc ma qui khin cho ci tm thng tr nn ln lao v ci ln lao tr nn tm thng v nht l khin n tr nn nguy him v ph hoi. Chc chn khng th ni Hitler l mt con qu. ng ta l mt con ngi. Nhng, qua nhng tng trnh ng cy ca nhng ngi mt thy tai nghe, xem ra Hilter c nhng cuc gp g vi ma qu, i hay run ln v ni: N li ti ka, hoc nhng cu i loi nh th. Ta khng th tm hiu ngn ngnh c iu . Tuy nhin, ti tin, mt cch no , i c dnh dng vi ma qu; iu ny 50

c th thy qua cch i s dng quyn lc, qua nhng khng b v i ho do quyn lc ca i gy ra. Nh th ngha l ni Cha dt khot khng c vc su, khng c mt ti? Khng nh kiu ni con ngi c hai hn ng gt trong lng ngc ti? Cu hi lun c t ra trong lch s tn gio, ngay c ni cc phong tro ng gio trong lch s ki-t gio. Carl Gustav Jung* cng nhc li cu theo li ca ng, v t hi, phi chng ng Ti hu cng li phi mang trong mnh hai khun mt? v ng tip: Phi chng Thin Cha ny cng ng thi l mt con qu? Phi chng s d bt ngun t Ngi? Bi v, nu s d hin hu, th n hn phi l ci g xut pht t ni Ngi? Cu hi ny khin cho th gii tr nn tht ng s, bi v Thin Cha qu ng s. Nhng cu c c Ki-t gii to mi thc mc, khi chnh Ngi cht cho chng ta, v qua cho ta thy vc thm yu thng ni Thin Cha. V th, th Gia-c-b c th vit: Khng c bng ti ni Ngi, bng ti n t mt ch no khc, ch Cha, tri li, l ni ta c th hon ton trng cy; ma qu hay s d khng cm neo trong Ngi, v v th, khi Cha tr nn tt c trong mi s, th ng Ti hu s l k gii phng khi mi p ch ca s d. D nhin ta phi t cu hi, nu s d khng bt ngun t Thin Cha, th n t u m ra? Nh vy, n lm sao c th tn ti? Nu s d khng do Cha, th lm sao cn ni c Cha l ng tc to mi s? y, chng ta li ng trc mt vn nn vc thm. Cu tr li ca Ki-t gio v ca Kinh Thnh l: N ti t t do. Nh vy, s d khng phi l mt to vt mi, n khng phi l mt ci g t sinh t tn, nhng, t bn cht, n l ph nh, n l s hu dit th to. N khng phi l mt hu th, v hu th ch xut pht t ngun ca mi hu th, nhng n l ci khng. Sc mnh ca ci khng ny qu lm cho chng ta rng mnh. Nhng, ti tin rng, ta cng an tm khi bit rng s d khng phi l mt to vt ring r, m n l mt th cy chm gi. N sng nh k khc, v rt cuc n s t git n, nh s phn cy chm gi, mt khi n tr thnh ng ch v git k bo tr mnh. S d khng phi l th g t sinh, t hu, nhng n l ph nh. V khi ti mnh sa vo s d, th l lc ti b khng gian trin n tch cc ca hu th, bc vo tnh trng n bm ca ph hoi v ph nh hu th. THIN NG V A NGC Mt trong nhng thnh t c bn ca c tin l quan im v thin ng, ho ngc, v ngay c luyn ngc. Quan im ny ngy cng tr nn xa l v b ng vc. Cht khng phi l ht, l xc tn ca c tin ki-t gio. Ngoi ra, y cng l nim tin chung ca nhn loi, th hin di nhiu hnh thc khc nhau. Mt cch no , con ngi bit r: cn c mt ci g thm, cn c mt ci g hn na. iu c ngha l chng ta c trch nhim trc Cha, c ngha l c mt to n, c ngha l cuc sng con ngi c th c cu ri hay b h mt. Lin quan ti vic c cu ri, m chng ta ai cng hi vng t n, d mnh vn cn nhiu tht bi, th la luyn ngc ng vai tr quan trng. No ai trong chng ta c c cuc sng ton ho. V hi vng cng khng c nhiu ngi trong chng ta hon ton b h mt. D gp nhiu tht bi, a s chng ta vn ao c iu tt. Cha c th a tay n ly bnh v v hn gn n li. Nhng vi iu kin l ta phi c mt s thanh ty cui cng no , tc l la luyn ngc; nh la nhn ca c Ki-t ny, c th ni, s un ta li cho ng, v nh ta mi c th gp c Cha, v c th bc vo c trong nh Ngi. Nghe ra va khiu khch va c h. 51

Ti tin l mt ci g rt ngi. C th ni, ngay c nu khng c luyn ngc th cng nn lp ra n, v ai dm bo mnh ton ho, c th trc din vi Cha. V ta cng chng mun mnh, ni nh trong Kinh Thnh, l chic bnh bt hnh phi b b i, nhng mun mnh c cu . La luyn ngc tht ra c ngha l Cha hn gn li nhng mnh v, l Ngi c th thanh ty ta tht sch, ta c th ti c bn Ngi v c c mt cuc sng d y. Cn cc tn hu Pht gio hay Tin lnh lm g th gii bn kia? Mt v kch xa ca tiu bang Bayern bo rng, dn Ph c ring mt thin ng, bi v nu khng, th thin ng ca Bayern khng cn l thin ng na. Ti mun ni rng, vi ci nhn tht ngi, th la luyn ti cng gip ta b i c cc ch trng c bit kiu . N gip ta qung i nhng g khng kham ni, v ty sch nhng g khng th chu ng, trong ta ch cn hin ra ci tm trong sng, v ta nhn ra rng, tt c mi ngi u thuc vo mt bn i ho tu chung. Cn cc Pht t, h quan nim tt c ch l kh au, nn cng mun bc ra khi bnh xe kh au ca qu kh, bc vo mt ci khng tinh tuyn, nhng ci khng ny, mt cch no , cng khng phi l hon ton h v. V th, d vi mt li din t hon ton khc ta, o cng dy mt ci g nh hi vng vo mt hin hu ti hu chn thc. Chng ta chia s vi tn hu tin lnh nim tin c thin ng v ho ngc. V nhiu l do, trong c gio hun v cng chnh ho, nn h khng th chp nhn la luyn ti. V c l ta cng chng nn tranh lun nhiu v chuyn ny. Trn cn bn, mi ngi chng ta u mng, khi bit Cha s un nn li nhng g ta khng th un nn c. Cu nguyn cho k cht hn cng bt ngun t ? C mt lc thi thc uyn nguyn ni con ngi, khin h mun lm mt ci g thm cho ngi khut, cng nh ni ln tnh yu i vi ngi , nht l khi h cm thy mnh c li vi ngi qu c. Chng ta tin rng, mnh cn c th gi mt mn qu sang bn kia th gii cho ngi mt. Nu ch c thin ng v ho ngc khng thi, th iu qu v ngha. Nh vy, cu nguyn cho ngi cht hm cha nhn thc su xa, l ta cn c th lm iu tt cho h. V ti tin rng, ci kha cnh rt nhn bn ny chnh l luyn ngc. Nhng ngi cht ang trong mt tnh trng, m li cu ca ta c th gip h. An-tnh c ln phn bit to dng ban u v to dng tip tc . Gio hi th ni ti chng trnh cu ln ca Cha . Nh vy, c ngha l trc sau Cha vn ngi trc tp sch ca Ngi v vit tip trang lch s s sng, ht chng ny ti chng khc ? Trong Tin Mng Gio-an, c Ki-t cng c ln ni : Cha Ta tc ng, v Ngi vn lun tc ng . Ngi dng c ch lm vic , v Ngi c ni ti nh mt ngi lm cng, v Ngi ni : Cha lm vic v Ngi lun cn lm tip. im ny hon ton ging nh iu chng ta c th thy c trong khi nim Thin Cha sng ng . Cha khng rt lui. Trong Ngi, ch cn mt nhy mt l mi s c. V mi s din ra khng bao gi nh mt bnh xe quay nhm chn, m tri li, lun tip din nh mt hin ti sng ng. Nh th, ng l Cha lun hin din trong lch s. Lch s thu tm s duy nht ca ngh v li ni ca Ngi, tt li, thu tm ton b hin ti ca Ngi trong tng cp pht trin ca n. Ngi ta cng c th ngh rng, gi y, chnh con ngi l k vit tip chng to dng. Bi v thin nhin cho ti nay cn hng triu nm lm iu, m ngy nay cc nh nghin cu di t v cc nh ho mu sinh hc, ch bng qua mt nhy mt lch s, to ra ni cc loi thc phm v sinh vt mi. 52

Vic rp ni di t d nhin l mt vn nn ln. Mt mt, l mt c may. Nh , chng ta tin su vo c cu uyn nguyn ca s sng, c th nhn ra c nhng mt m, v c th cng cu trc hoc ngay c ti cu trc cc di t. Vic lm ny tt, bao lu n c tc dng cha lnh v cn tn trng to dng. Nhng khi con ngi tin rng, chnh mnh l to ho, l th cu trc th gii, lc n c th tr nn k ph hoi. Vn quan trng y, l phi bin s knh trng trc nhng g khng c ng n thnh mt hin chng cho mi hnh ng con ngi. Ta phi bit, con ngi khng th v khng c php tr thnh th vt cho k hoch lp rp ca chnh con ngi. Ta phi thc rng, ngay khi bt u lp rp l trong ta c th manh nha t tng mun cai tr th gii, v iu ny ng thi cng c ngha l mt tim nng ph hoi chm n. Con ngi khng th to ra mt ci g c, n cng lm ch c th kt hp mt ci g thi. Vi kh nng , n c th l mt ngi gip vic v bo v khu vn Thin Cha, bao lu n cn t ra khim tn v knh trng i vi nhng ngh c trong to dng. Nhng khi n mun lm to ho, lc to dng s b e da. CY S SNG Vic hi tri cy hiu bit l mt ti ty nh. Cha cnh co iu trong trnh thut Kinh Thnh, v Ngi cn cnh co tip v mt chuyn ty nh hn, chuyn cm k tuyt i, l vic nhng tay vo cy s sng. Sch Khi-nguyn vit, Cha sai cc thin thn Che-ru-bim cm gm la ng canh pha ng vn a ng, khng ai c ti gn cy , cho ti khi ngy phn xt n. Cha ni trong Kinh Thnh Vng, con ngi gi y tr thnh ging Ta, v n nhn ra s lnh s d. Gi y, ch cn vic l khng n vn tay ti cy s sng, hi tri n v sng i i! Phi chng Cha mun dng ln mt bin cng cui cng y ? Nu vt qua, ng nhin con ngi s t hu dit mnh ? Nhng hnh nh ln trn y ca Khi-nguyn, rt cuc, khng th gii thch ht c v s khng bao gi hon ton cn ngha. Chng cn bao gm cc chiu kch khc vt ln trn mi nhn thc ca ta. Trc ht, ti mun trnh by ci nhn c in do cc gio ph khai trin v nhng hnh nh . Cc ngi cho rng, con ngi khng c gn cy s sng, l v con ngi n tri cy hiu bit, v do t a mnh vo mt t th khng cn xng hp. Khi a tay hi tri cy , con ngi chuc vo mnh mt s phn thm thng. Trc hon cnh mi ny, Cha bo, con ngi khng c gn cy s sng na, bi v, nu nh n bt t trong tnh trng ny, th qu l iu khn nn cho n. Nh vy, vic cm ti gn cy s sng, l ni gn lin vi s phn s cht, l mt n hu. Nu chng ta phi bt t trong t th ta ang sng, th khng phi l mt tnh trng ng mong. Trong mt cuc sng vi qu nhiu hn mang, th ci cht l mt hng n, tuy n vn l mt mu thun v l mt bin c bi thm i vi tng ngi. Bi v nu khng, cuc sng theo kiu s nn bt t, v th gii nh th s tr thnh ni hon ton khng th dung thn c. Phi chng s ip ca hnh nh trn ngy hm nay phi c lu tm hn bao gi ht ? D nhin ta c th i su hn vo ngha ca nhng hnh nh . Nu gi y ta thy con ngi, khi nm c cc mt m di t, bt u chim hu cy s sng, v t coi mnh l cha s sng, c th lp rp s sng ra mi, th nh vy, h tht s vt qua ln bin cui cng m ng l h phi gi.

53

Vi k nng xo thut , con ngi bin con ngi thnh to vt ca mnh. Do , con ngi khng cn xut pht t b mt tnh yu, ngha l khng cn c hnh thnh t tin trnh to thai v sinh h vn y b n na, nhng l mt sn phm k ngh. N c to ra bi ngi khc. Nh vy, n b cp mt phm gi v ho quang to dng ring ca n. Ta khng bit tng lai ca lnh vc ny ri s ra sao, nhng ta c th xc tn : Cha s ra tay chng li ti c t hu ca con ngi. Ngi s chng li vic dy p con ngi, s chng li vic con ngi to ra nhng ng loi n l. C nhng ng bin cui cng, m nu ta bc qua, ta s tr thnh nhng tn ph hoi to dng, v li phm ca ta cn vt xa ti t tng v cc hu qu tiu cc ca n. Vn dng xo thut ci bin s sng con ngi tr nn cp tnh. S sng con ngi l bt kh nhng, khng th c chn la no khc y. Phi dng ln ni y mt bin gii cho hnh ng, kh nng, khun php v th nghim ca con ngi. Con ngi khng phi l mt vt. Song mi ngi l i biu cho s hin din ca Cha trn trn gian. i lc xem ra ng ranh khng cn trc ta na, nhng b ta vt qua ri. Vi k thut di t, con ngi c c mt dng c mi cho php h ln u tin ton quyn s dng ton b vt liu di truyn trn hnh tinh ny. S sng b bin th t kh lu ri. c ti hng chc, thm ch hng trm ngn bo thai khng c hnh thnh qua hnh ng giao phi bnh thng, nhng qua vic kt hp tinh trng v trng bn ngoi d m. C nhng a tr c ti ba m : m cho trng, m mang thai v m nui. C nhng tr c cha mt nhiu nm trc khi chng sinh ra. Trong tng lai, rt c th ngi ta s to ra tr theo mun, theo phi tnh, mu mt, chiu cao, sc nng, hay c th ko di s sng vi mt thn xc khc. Cui 1999, khi mt nhm nh khoa hc hon tt m kho c mt trong 24 chromosomen ca con ngi (tuy l mt trong nhng chromosomen nh b, nhng mi ci cha khong 30 triu thng tin di truyn), mt b trong nhm ni vi phng vin : Qu l mt cng vic ha ngc . C th nh khoa hc c l ? ng, rt tic c th ng nh vy. Nhng trc ht, ta phi phn bit gia ci con ngi lm v ci con ngi l. Bt c ai c sinh ra t ng nghim u cng l ngi, v ta vn yu v chp nhn h nh l ngi. Vic ta phi chng li li to ngi bng ng nghim khng c ngha l ta ng n nhng ngi c sinh ra bng cch . D vy, ta vn nhn ra ni h ci b n ca con ngi v chp nhn h nh l ngi. l iu rt quan trng, ti tin nh th. Qu tht c s vt ro gia trng, nh anh ni. Gio hi cng gio, ngay t u, cnh bo vic ch to con ngi. Li ch to , thot tin, din ra di nhng hnh thc v ti, nh mi chuyn vn lun khi u mt cch v ti. Trc ht, ngi ta bo l gip cho nhng cp v chng khng con. Vn y cha phi l gia trng, nu qu tht l nhng v chng thnh tm mun c c con bng cch y. Tuy nhin, y, ngi ta cng bt u tut dc, khi tin rng, mnh phi c con bng bt c gi no, mnh phi c quyn c con. Vi kiu , a con tr thnh mt ca ci thun tu. N khng cn c sinh ra t t do ca To ho na, t do ny cng c th hin ni s bt lng ca t do ni thin nhin. Ti ngh, ci nguy c ln ca ngy nay, ni chung, l xem con nh mt quyn, nh mt ca ci. Cc cha m khng nhng mun ph trng chnh h qua ca ci , m cn qua nhm vt vt li nhng g h cha thnh t. C th ni, qua con ci, h lp li chnh cuc i mnh mt ln na v c x hi cng nhn. V vy mi c s chng i ca con ci. Chng chng cha m, v chng mun th hin quyn mun c l chnh chng. Chnh mi ngi c sinh ra t t do ca Cha, v trong t do vi quyn ring ca mnh. Gio dc gia nh l hng tr ti ci ring t ca chng, ch khng phi l cho cha m, l trng im ch thc ca cc chng trnh gio dc phn quyn uy hin nay. Nhng im sai ca cc chng trnh ny l ch trng hon ton vt b gio dc, vi lp lun rng, gio dc s 54

lo li t do v c th bp cht t do. T do cn c gip ct cnh, n cn c nng qua s ng hnh. V mt li gio dc tht s cm thng s khng nhm li tr theo mnh, nhng l gip chng pht trin hnh hi v m ra con ng ring ca chng. Xin tr li mt ln na v vic lp rp, ch to con ngi Nh ni, vic lm khi u v hi, t ra v con ngi, nhng khi coi a con khng cn l qu tng na, m l s vt phi to ra nu cn, lc l ta bc qua ln bin. Hnh vi k thut, bao gm c vic th thai ng nghim, gi y thay th cho mt hnh vi tnh yu. T y, nhng vn nn k tip s c t ra. Trc ht, lm g vi s phi gi l thng d, phi l ngi, nhng li b x l nh l nhng sn phm d tha. Vi li x l hin ti, hng ngn s sng b git hng lot. Nhiu hu qu khc c th theo nhau xy ra, chng rt cuc tng bc lm bin i tng quan i vi con ngi. Ri ci g s din ra tip, bt u t lc no s n ra tai ho kiu no, ta cha bit c. Cm n Cha l ta khng bit. Nhng ta bit, ta phi chng li vic dng xo thut ci bin s sng v vic tu nghi s dng s sng. Khng phi ta chng li t do ca khoa hc hay cn ngn nhng kh th ca k thut, nhng l bo v t do ca Cha v phm gi con ngi, v hai th ang gp nguy. Ai c c li nhn nh c tin kh nhiu ngi khng phi ki-t hu cng c ci nhn nh vy -, u c bn phn lm ni bt ln bin ln v lm cho ngi khc chp nhn dng li trc ln bin . 4 . TRT T T NHIN NHNG BNG CHNG HIN NHIN CA V TR Ngay c khi chng ta khng th nhn thu c Cha, chng ta vn c th, qua nhng g di y, thy c t nhiu v vic cu to th gii v v nhng g c trao tng cho con ngi trong v tr thn thnh ny. Nhng lun vi iu kin l Cha hin hu tht s. V im ny, ngi nhiu ln ni ti nhng gi tr khch quan, ti bng chng hin nhin ca s sng con ngi v ti nhng s ip ca v tr. Ngi bo rng, vn nn ca thi i tn tin l con ngi xa la khi bng chng hin nhin . C nhng thi tuyt i ng v lun ng, c nhng thi khc ng nhin sai v lun sai, v chng i ngc li s sng v con ngi. Ngha l th no ? Ki-t gio quan nim th gii, trong tng chng loi, c hnh thnh qua mt qu trnh tin ho rt phc tp, nhng n chung quy li cng c pht sinh ra t ci ngun Logos (Li). Nh vy, th gii mang trong mnh khng nhng mt l tr ton hc khng ai chi ci c rng th gii c cu to theo ton hc -, ngha l mt l tr trung lp v khch quan, m vi tnh cch l Logos, n cn mang mt l tr o c na. Lm sao bit c iu ? Chnh to dng gip ta hiu v chp nhn iu . Ngay ngi ngoi Ki-t gio cng hiu c iu ny. Song, nh c tin bt m, ta thy c trong l tr ca to dng khng nhng ch c s ip ton hc, m cn c c s ip o c na. Ci bt m th nht gi l lng tm. Lng tm l nhn thc ci ngun, n cho ta bit c nhng s vic khng bao gi l tt c. Git mt ngi v ti, d vi l do no i na, l iu ng nhin ai cng thy sai, vi iu kin ngi khng b gio dc sai lm. Ni chung, tn trng s sng l tt. Hoc gi li ha, ngha l trng tnh chn tht v s tht, cng vy. D nhin l nhng gi tr rt chung. Ta bit, Hans Kng* mun ho trn chng li di dng mt nn o c th gii, ngha l lp chng thnh mt bng iu l chung p dng cho ht mi ngi. Ta cha cn tranh lun chuyn ny y. Nhng d vy, n lc ca ng cng h cho ta thy c mt nt trong sng no trong to dng, xuyn qua ta nhn ra c nhng hun lnh 55

ca To ho. V na, cc hng s gi tr chung - cho d trong mi ci ring cn cha nhng khc bit ln - xa nay vn hin din xuyn sut qua cc tn gio ln v qua ton b lch s tri thc ca nhn loi. Hy ly ni di lm th d. C ngi cho rng, i lc ni di l ng, l cn. Nhng chng ai mun xc nh ni di t n l ng c. cc bng chng hin nhin tr nn tc dng v trong sng, chng ta cn c gio hun. Nh gio hun, cc kin thc tng qut v cha r rng s c c th ho v tr nn c th thc hin c. Vic gio hun l mt phn ca con ng dn ta ti c Ki-t. Gio hi gi con ng l s soi sng, bi v nh m mt c nhn dn dn nhn ra c r hn v mt iu no tim tng ni mnh. Phi chng nhng bng chng hin nhin ca v tr, ci hin chng s sng (m ta vn lun hay qun v thng khng ngh n) nm sn trong nhng huyn thoi xa xa nh l lt, thp Babylon, hay thnh Sodom v Gomorrha ? Phi chng s ip ca cc cu chuyn qu l mt th kin thc sng cn cho c nhn loi ? L tht, nhng cu chuyn c mt khp ni trong lch s tn gio. Chng hin nhin l nhng ting ci bo ng. Chuyn l lt c mt trong nhiu vng a l hon ton bit lp, khng lin h g ti nhau. Mt cch no , chng ni ln mt kinh nghim v nhn thc chung ca nhn loi, mt hi tng cn ng li ni con ngi. Ta c th khm ph ra nhiu s ip n tng trong cc cu chuyn . Chng hn vic xy thp Babylon, y con ngi mun dng k thut kin to cho mnh mt vn minh chung. H mun dng sc mnh v kh nng xy dng ca mnh thc hin gic m chnh ng - v mt th gii, v mt nhn loi. V qua thp cao chm tri , h mun chng t quyn nng mnh v mun nhy vo lnh vc thin cha. Trn cn bn, iu cng ging nh gic m ca nn k thut hin nay: nm c quyn nng thin cha v tm ra c cht kho ca th gii. Nh vy, cc hnh nh trn ng l nhng li cnh co vang ln t nhn thc ci ngun ca ta. Hy bn tip chuyn thp Babylon. y, Kinh Thnh cho ta mt thng tin l lng Cha ni, xem ka, chng l mt dn tc, v chng tt c ch c mt ting ni. Nhng mi l khi u cng vic ca chng. Khng c g chng mun m chng khng lm c. Thi, Ta hy xung ! Ta s lm ri lon ngn ng ca chng, chng khng th nghe hiu nhau na . Nghe ra tht chuyn quyn. Vng, nghe nh ging ganh t, c h Cha khng mun cho con ngi ngng cao u. D nhin y l mt ngn ng hnh nh, rt ra t kho vn ho do-thi xa. Mt s yu t ngoi gio lc u vn cn hin din trong , nhng qua nhng t gii thch chng dn dn c gt b ht. Vn y khng phi l Cha s con ngi tr nn qu ln ri ginh ngai Ngi, nhng Ngi thy c c vng sai tri v tim nng t hu ca h. C l ta nn gii thch hnh nh trn nh th ny : Thp Babel tng trng cho vic con ngi mun ch dng kh nng k thut hp nht nhn loi v vn ti Cha, tr thnh nh chnh Ngi. Nhng gi y Cha ni cho ta bit, mt hp nht trn cn bn nh th s khng vng, n s to ra hn-lon. Bi hc c th p dng cho ngy nay. Mt mt, th gii hm nay c s hp nht . Trng im ca mi thnh ph u ging nhau, d Nam Phi hay Nam M, Nht hay M chu, u chu. u u con ngi cng bn qun b (Jeans), ht mt th nhc, cng theo di mt chng trnh truyn hnh v cng chim ngng nhng ngi sao mn nh. Nh th, c th ni, nhn loi c mt th vn minh chung, k c mt th thc n chung l McDonalds. Thot nhn, cnh ng phc l mt th lc dung ho kh hiu nghim cng ging nh ci ngn ng chung khi xy Babel -, nhng cng lc con ngi tr nn xa l nhau. H khng ti gn nhau c na. Thay vo , ta thy ni ln cc ch trng c lp vng, cc vn ho chng i nhau, ai cng mun mnh ch l mnh hoc cm thy mnh b vn ho khc n p. 56

C phi l mt bn lun chng chng li nn vn minh chung khng? ng, bi v n lm ngi ta mt nt ring, mt nt ch thc ca h. Mt thng tin chiu su gia ngi vi ngi. Thng tin ny khng th to ra c bng nhng cch c x b ngoi, phin din v bng nhng my mc k thut ging nhau. Nu ngi ta ch hp nht trn b mt , th cng lc thm tm h s chng li s ng phc, v h nhn ra chnh s ng phc lm cho h b n l. C th ni, dng thng nht v t tng mun lm ch th gii cng nh lm ch s sng theo kiu Babel ca con ngi cn phi xt li. y ch l mt th hp nht gi hiu, mt th gi nng con ngi ln m thi. Tht ra n cp i chiu cao v su ca con ngi. Ngoi ra, n cng bin con ngi thnh nguy him, v mt mt con ngi c th lm c rt nhiu chuyn, nhng mt khc kh nng o c ca h khng tng ng c vi kh nng k thut. Sc mnh o c khng ln kp vi kh nng hnh ng v p ph, m con ngi to ra. l l do, ti sao Cha ra tay chng li th hp nht kia v m ra mt loi hp nht hon ton khc. Ngi mun ni g ? Vi ki-t hu chng ta, Tn c v Cu c lun l mt. Cc sch Cu c l bc u. Theo xc tn ca ta, cc sch khng th hiu, nu ta khng c tip bc th hai. Ta cng s thy im ny trong cc chng sau, khi bn n lin h gia Adam v c Ki-t v qua cc th d khc. Cha m ra mt m hnh hp nht qua din tin cu chuyn ngy l ng tun. M hnh l i cc ca Babel, ch nh n ta mi hiu c Babel. Lc , cc tng tuy khng ni chung mt th ting, nhng tt c u hiu nhau. Vn gi a dng, nh gi y s hp nht con tim to thnh mt hp nht ni tm. M hnh ng tun i li vi Babylon : mt s hp nht vn bo tn c kho tng ca nhn loi. Cha mun hp nht. l mc tiu ca ton b hnh ng ca Ngi trong lch s; l l do xung th ca c Ki-t; l l do Ngi lp Gio hi. Nhng s hp nht m Ngi mun phi c mt su v mt tm cao khc. Li cnh bo ca Babylon khin ta phi ngh ti cuc cch mng in t hin ti, mt cuc cch mng lm thay i v o in th gii nh cha tng c. Xem ra chng ta mun to mt v tr hon ton mi. Nhng hin thc trn mng li v nhng ci gi l cng ti thng mi in t khng cn ch l tr chi gii tr, m tr thnh mt tr chi n thua vi rt nhiu tin, vi quyn lc v vi kinh t quc dn, chng nm trong tay s phn ca hng triu con ngi. V thm na : Ngy nay, a phn dn ty phng mt nhiu th gi cho my mc in t hn l cho vic tip xc vi thc t thng nht , ngha l tip xc vi con ngi v thin nhin. Nhng thc t o trn mng ang thay th cho cc thc t thng nht. Cng ngy, chng ta buc phi b thm cng sc ra chng tr li nhng hnh nh thi min trong ci th gii hp nht . y, nh din tin lch s, ta li nhn ra c nhng trc gic ca mt hnh nh, m trc y ta khng th ngh ti c. D nhin, khng phi l ngha ch ca ni dung cu chuyn Babylon. Song, nu ta c n vi nh sng kinh nghim, ta s nhn ra ci trc gic cha ng trong , n c th ho ra trc mt ta ngy hm nay. Nh , ta hiu c ngha ca nhng bin chuyn hin ti, hiu c ti sao vic to nn th thng nht kia l mt mi nguy. C th so snh mt hnh nh huyn thoi ln khc ca Kinh Thnh, l lt hng thu, vi nhng th lt khc trn th trng t bn: lt hnh nh khch dm, lt tuyn ngn, lt qung co khng ? Nc cng l mt hnh nh mang nhiu chiu kch. Nc lun c hai ngha. Vi ngha l ngun, l ma, th l mt qu tng, mt yu t cn cho s sng. Khi n mang hnh nh i dng hay l 57

lt, th li l mi nguy cho tri t, n c th nut lun s sng. Lt hng thu nh vy l biu tng nguyn mu cho nhng th lc ph hoi, chng vi chn s sng, xo i bin cng bo v s sng m Cha vch ra. v cun theo s sng. Nhn nh th, th cn hng thu vn l mt hnh nh rt nhiu ngha i vi con ngi. Bao nhiu cnh tng ta thy ngy nay : l lt, v, ph hoi s sng, ph hoi vn ho, ph hoi con ngi. 5 CC GIAO C GIAO C C Giao c c l cu chuyn gia Thin Cha vi dn ring Ngi. Chnh Cha cho dn ny mt tn gi. l ngy Ngi nh vt vi t ph Gia-cp bn sng Gia-cp. Gia-cp khng chu thua, v vy t y ng c gi l Is-ra-en, k tranh ci vi Cha. Ti sao Cha li phi chn mt dn ring? V ti sao li l dn Do-thi? Cu c, chng hn nh trong sch Dn-s, lun nu ln l do c bit v s tuyn chn . Qua Mai-sen Cha ni vi dn Ngi: Ta khng chn ngi v ngi l mt dn c bit ln v c bit quan trng, cng khng phi v ngi c c phm cch ny kia, m v Ta yu ngi. Chng ta khng th dng l lun tm hiu vic tuyn chn ny, vn l mt n s. Vn l Cha chn. Nhng khng phi Ngi chn loi tr nhng dn khc, m l qua dn ny Ngi ti vi cc dn khc, v Ngi bc vo sn chi lch s mt cch c th. Sut 3000 nm lch s, dn ring phi tri qua 2000 nm lu y, v cho ti ngy nay cng cn phi u tranh cho nn an ninh t nc. Phi t hi: Ti sao li l Ai-cp to ln v hng mnh vi cc i Pha-ra-n, v ti sao mt dn tc c tuyn chn nh b li b truy n, lu y v bch hi sut bao nhiu th k - cho ti sm b hu dit hon ton bi nn Quc-x? Thin Cha c nhng khi nim khc. Vic tuyn chn ca Ngi khng mang ngha to ln nh ta hiu. Ngi khng ct nhc dn Ngi ln hng cng quc, nhng Ngi t t mnh v gy tc ng qua ci b nh. Tiu chun quan trng ca Cha khng phi l cng quc, m l thc ti c tin. V c tin m mt dn tc c chn. Dn tc ny nm lt gia cc nc ln Ai-cp v Babylon, v lun b h e do xu x. Nh vy, Cha lm lch s ca Ngi mt cch hon ton khc, khng nh mt quyn lc trn gian. V c th l bi hc cho Gio hi chng ta, ta hiu rng gi tr ca mnh khng nm ni quyn lc th gian, m ni vic mnh lun th hin v i biu cho mt Thin Cha khc. Thi im ln lao ca Gio hi l thi im au kh v bch hi, ch khng phi lc c nhiu tin v nhiu quyn lc.y cng l bi hc cho chnh ta, nhn ra u l ci c bn v u khng l c bn trong cuc sng. Ch ng hi ti sao Cha li lm th. Ngi ch cho ta mt con ng, mt hng i, v Ngi gi s c lp ca Ngi. Qu l mt lch s l lng. D dn Do-thi sut 2000 nm lang thang, b sn ui t nc ny sang nc khc, tn gio ca h vn khng bc hi. y l mt hin tng c mt khng hai trong nhn loi. Cu hi: C s lin quan no gia s pht trin y b n ca th gii vi s pht trin ca dn tc Do-thi? Theo ti, r rng c. Mt dn tc t hon, khng t, khng tn tui, sut 2000 nm sng ri rc khp th gii, vy m vn gi c o, vn gi c cn cc Is-ra-en v do-thi ca mnh, qu l mt b n tuyt i. iu ny cho thy c s tc ng ca mt bn tay no khc trong . Cha khng bin dn thnh nc ln, m tri li, h tr thnh mt dn tc mang nhiu au kh nht trong lch s th gii. Nhng h lun gi c cn cc ca mnh. c tin ca h khng mt. V c tin lun l mt ci gai cho hon v ki-t gio, mt tn gio thot sinh t lch s do-thi v gn b vi lch s . Nh vy, ch gii thch bng cc ngu nhin lch s khng thi th khng . Mi cng quc thi u suy-tn. Chng cn Ai-cp xa, m cng chng 58

cn dn Babylon hay Assiri. Nhng Is-ra-en vn cn . V n ch cho ta thy cht g bn vng, vng, cho ta thy ci b n ca Thin Cha. Is-ra-en l ci ni ca c tin ki-t gio, v ta c th ni khng ngoa rng, hai tn gio ln ny nh hng quyt nh ln nn tng cuc sng ca nhiu vng t ln a cu. Cho ti hm nay, dn Do-thi cn tc ng nhiu ln vic pht trin vn ho ca nhiu quc gia, m Hoa-k l mt in hnh c bit. C phi dn Do-thi ngy nay vn l dn ring ca Cha? l cu hi thi gian qua c nhng tranh lun kch lit. Dn Do-thi c mt mi lin h c bit vi Cha v Cha khng b ri h, l im qu r. V cng l hng nhn ca Tn c. Phao-l ni vi ta trong th gi gio on Rma: cui cng th c Is-ra-en s tr v. Nhng vn l sau khi hnh thnh Gio hi, hnh thnh Dn Cha bao gm mi dn tc, sau khi c Giao-uc mi, th mt cuc sng theo Giao c c - mt cuc sng khng m ra cho ci mi ca c Ki-t t n c cn gi tr na hay khng? Ngy nay c rt nhiu lun-thuyt tr li cho cu hi . L ki-t hu, chng ta xc tn rng bn cht Cu c l hng v c Ki-t, v n ch tm thy li gii ch thc cng nh ch im ti hu, khi n c c t quan im c Ki-t. Ki-t gio khng phi l mt o no khc vi o ca Is-ra-en, nhng n l cch c Cu c mi vi c Ki-t. Chng ta thy qua mt l th d, l nhng cu chuyn v bn vn Cu c ch l nhp i ti mt ci g khc. Ch khi ta c chng qua Tn c th ngha ca chng mi sng t v ton ho. Tn c v th khng phi l ci g chp thm vo. V thi ca ta i vi Cu c khng phi l thi ca ngi chim hu tri php mt ci g ca ngi khc. Vi ta, Cu c ch l mt on ng dang d, nu khng c tip tc vi Tn c. l xc tn nn tng ca Kit gio. Nhng, cng vi xc tn , ta cng tin rng Is-ra-en ngy nay vn c mt s mng c bit. Chng ta vn ch thi im dn tc ny v vi c Ki-t, nhng chng ta cng bit rng, trong giai on lch s gi l ng trc ca ny, h vn mang mt s mng c tm quan trng i vi th gii. Nh vy, dn tc ny vn nm trong chng trnh ca Thin Cha mt cch c bit. Ngha Cha khng rt li li, Is-ra-en vn l dn ring ca ngi? Khng, Cha khng rt li, v Ngi thu chung. D nhin, ta c th thy l Is-ra-en cn c mt on ng na phi i. L ki-t hu, chng ta tin rng kt cuc ri h s gp c Ki-t cng vi chng ta. Nhng khng phi v vy m h b coi thng v y ra khi chng trnh ca Cha, tri li h vn chung thu vi Ngi. Nh vy c ngha l dn Do-thi phi, hoc nn chp nhn ng Cu Th? Chng ta tin nh th. iu ny khng c ngha l ta c php p h theo c Ki-t, nhng ta phi chia s s kin nhn ca Cha. Ta cng phi n lc sng sao cho cng on ki-t khng cn chng li h hay tr nn qu ng i vi h, m ngc li, phi lm sao con ng tr v m rng thm cho h. Nhng ta vn lun xc tn c Ki-t cng l v cu tinh ca dn Do-thi. D nhin mi quyt nh u nm trong tay Cha, Ngi s quyt nh khi no v bng cch no dn Do-thi s lm mt vi dn ngoi, khi no v bng cch no tt c u quy t thnh mt Dn Ngi. Phao-l vit trong th gi gio on R-ma: C ti cng l dn Do-thi, cng l mt hu du ca Abraham theo chi Benjamin. D vy, ngi cho hay, mt phn dn ny vn cng u. V ngi tip: Nhn theo Tin Mng th h l k th ca Cha, nhn theo s tuyn chn th h l dn c Cha yu. Qu nng li.

59

 li l mt trong nhng nghch l ca Tn c. Vic khng chp nhn c Ki-t, mt mt, y dn Do-thi vo mt hon cnh xung khc vi hnh ng tip ni ca Cha, nhng ng thi ta cng bit, l Cha vn chung thu vi h. H khng b loi ra khi n cu , nhng vn phc v Ngi theo cch ring ca h, v v th Cha vn ch h, cng nh Ngi vn ch ta SCH CA MI SCH Kinh Thnh, cun sch ta thng c, gm 72 cun: 45 cun ca Cu c v 27 cun ca Tn c. Lu i nht l sch Mai-sen, c t hn 3000 nm. Ngi ta bo, Cha Thnh Thn hng dn v ch v cho ngi vit phi vit th no v Ngi gip h trnh lm ln: iu ny c vit cho dng di s ti, dn tc sp c to thnh ca ngi Thin Cha. C phi tt c Kinh Thnh tht s u l li Cha khng? Nu ng nh th, th l ra Cha Thnh Thn phi bit tri t hnh cu, ch u phi hnh da! Vng, ngi ta c th nu ra nhng thc mc hi hc nh th. Nhng anh thy , ngi ta cng phi suy ngh v nt c bit ca Kinh Thnh. Hy so snh Kinh Thnh vi kinh Co-ran, chng hn. Tn hu Islam xc tn rng Co-ran do Cha trc tip c cho vit. Chng cn phi thng qua lch s, chng cn mi gii con ngi no, l li Cha trc tip. Kinh Thnh, tri li, c mt cu trc hon ton khc. N c mi gii qua mt lch s, v chnh sch c vit tri di hn mt ngn nm. Vic Mai-sen hay mt ai c tht s l tc gi hay khng, chuyn ny ta tm qua mt bn. Nhng ng l vn chng Kinh Thnh hnh thnh tri qua mt ngn nm lch s, v trong phn nh nhiu tng lch s v vn minh khc nhau. Chng hn trong ba chng u ca sch Sng-th, ta i din vi mt hnh thi vn minh khc vi hnh thi ca thi lu y hay thi sch Khn ngoan hoc cui cng l thi vn chng tn c. Nh vy, r rng y khng phi l li trc tip ca Cha, nhng l li vit v mt lch s do Ngi dn li, l chng t ca lch s . c Kinh Thnh, ngi ta bt gp nhng cu chuyn tht gay cn v nhng d ngn n ch cho cuc sng nhng cng gp v s chuyn y mu thun. Ti ch hiu Kinh Thnh nh l li Cha, khi c n trong s li cun ca ci nht thng, ca ci ton th, ch khng phi c tng ch, tng cu. l mt ci g rt nn tng v rt gy cn. Kinh Thnh v th cha ng nhiu chuyn mu thun hoc chc chn ho hng, bi v, trc mt ta, c tin c trnh by nh l mt h thng cha hon chnh. Kinh Thnh khng phi l sch gio khoa v Cha hay nhng chuyn ca Ngi, nhng n cha ng nhng hnh nh m ra cc nhn thc v nhng ci nhn ang pht trin, v trong cng cho thy mt lch s ang c hnh thnh. Ti ch hiu Kinh Thnh nh l li Cha, nu khi c, ti bit ni ci ny vi ci kia, bit dng hnh nh ny sa hnh nh kia. Nu khi c, ti khng t nhng hnh nh trong lin quan vi cuc sng phc m, th lc ti ch c nhng cu chuyn lch s m thi. D nhin cc cu chuyn c nhng trng hung c bit, nhng chng cng ch l nhng cu chuyn ring r - v khng hn bao gi cng l li Cha trc tip. Rc ri qu. Mt l, ta coi Kinh Thnh nh nhng cu chuyn lch s thun tu, trong c th ni cc yu t con ngi c phi by ra mt cch khng che y. Hai l, ta nhn n trong tng th nh l li Cha, trong cc s vic c lin quan vi nhau v chng m ra t t. Nhn nh th, th tiu chun linh ng v khng sai lm khng th p dng mt cch my mc c y. Khng th rt ra mt cu no , v bo rng cu ny trong sch Cha v tt nhin n phi ng. Kinh Thnh l li Cha, khi ta nhn n nh mt lch s thng nht. Ngi Do-thi cng quan nim nh th. H phn bit gia kinh Thora nh l quy in tht s ca Kinh Thnh, v cc sch tin tri 60

v sch truyn khc nh l mt loi khung. Cn chng ta, nh ni, chng ta xc tn Tn c l cha kho ca Cu c. l l do cc gio ph thn hc v thn hc thi trung c khng bao gi gi Kinh Thnh l mc khi. Mc khi l ci g ln hn, ci g ng ng sau Kinh Thnh. V linh ng c ngha l nhng tc gi Kinh Thnh nn nh Kinh Thnh thng l kt qu ca cc tp th - u xut pht t dn Cha v vit v lch s ca Ngi. Gi l linh ng, v h l nhng ngi, xuyn qua nhiu trung gian, din t lch s dn Cha v s hng dn ca Ngi ra bng ch vit, trong c phn ng gp ca chnh Cha. C ngha l ton b lch s nhn loi c ghi chp trong Kinh Thnh, t u n cui. Trong gm mi khn ngoan, mi b mt, v c mi bin c cho ti hm nay v c tng lai. Mun hiu n, ch cn th c mt th cha kho. V th ta ch cn hc cch m kho. Ngi ngh g v quan im ny? Nu hiu mt cch phin din v my mc th quan im sai. C ngi tin rng nm c cha kho, ri bo rng Cha mun ni n chin tranh nguyn t trong sch Khi-huyn, chng hn, v gn cho Cha l tc gi ca nhng bin c. D nhin ta c th theo cch nhn ra nhiu tng ng l lng v thy c nhiu chuyn c ni trc. Ngh rng trong Kinh Thnh cha sn mi s kin thc nghim, l hon ton sai. Ci ton th v tng th c tht trong Kinh Thnh mang bn cht hon ton khc. Kinh Thnh ni v ton b lch s, v cng m ra nhng ngun sng c bn chiu soi ng i ca lch s. Nhng Cha khng ngh thay chng ta. Ngi khng thay th khoa hc, khng thay th nhng n lc tinh thn ca chnh chng ta. Ngi cho chng ta, nh ni, t do vt ln vi th gii. Ngi khng nhy vo l hng kin thc ca ta, nhng ban cho ta khn ngoan - s khn ngoan ny d nhin bao gm c kin thc trong n, v nu khng, th n chng phi l khn ngoan tht s. Ngi cho ta nhng nh hng cn thit ta c th sng ng. Nhng bng ch ng ca Ngi c gi tr cho ton b lch s, cho mi ni mi thi, nhng vn l ta phi lun hiu chng mt cch mi. Sch gio l c ghi li cu ca i gio ch Gr-g-ri-: Li trong Kinh Thnh ln ln vi ngi c. V ngi c cng ln ln vi Li , v ch nh th Li mi cho thy nt cao c ca n v ng thi ln ln trong lch s. C ngi tin rng Kinh Thnh cha y bo tn, bt dung v thiu lng. H m c 250 ch ni ti vic tiu dit k th. Mt khc, mt thy dng gi ni vi ti, cng c Kinh Thnh, cuc sng thng nht ca ta bt u cng thay i, tin v hng tt p hn. ng, ti cng mun ni nh th. Nu ti c Kinh Thnh ch tm nhng cnh rng rn, hay thu gp nhng mn mu me, th vic c hn ch gip g cho tm hn. Mt mt, Kinh Thnh qu l tm gng phn chiu lch s, nhng mt khc, n cng l con ng dn a tng ngi tin v nh sng. Khi ti c Kinh Thnh ng vi tinh thn ca n, ngha l c trong t th hng v c Ki-t, cng nh khi ngi Do-thi c n vi tinh thn v t v tin tng, lc Kinh Thnh c sc bin i tht. N a ti vo phong cch ca c Ki-t, ch ra cho ti ngha cuc i v lm chnh ti bin i. Ngi c ln ni, s hu ch ca Kinh Thnh l dn thng, ch khng phi l hng thng thi. iu ti mun ni vi thn hc gii phng. ng l: Kinh Thnh do Dn Cha vit ra, cc tc gi ring r c linh ng, v th ting ni ca h cng l ting ni ca Gio hi, v qua Gio hi Cha ni vi ta. V th, Kinh Thnh cng c trao cho c tin ca nhng ngi n s. D nhin cn c nhng chuyn vin, nhng hc gi din gii nhng chuyn thun lch s v khoa hc. Nhng ngha quyt nh ca Kinh Thnh th ngay tn hu bnh dn cng hiu c. Kinh Thnh tht s c vit ra cho mi ngi nn ai cng hiu. Thnh An-tnh c mt cu tht 61

hay: Con th v con la rng u ung t mt ngun sui, c hai u kht. M qu thc nh th, th v la u nhn c ca ung ph hp cho mnh. C mt l nhng ti liu khng c nhn vo Tn c. Ngy nay, nhng ti liu thuc loi n th c khai qut v c ni n kh nhiu. C l ngi ta kt thc cng vic in ch Kinh Thnh qu sm? Chuyn in ch l mt trong nhng vn ln, ngay c cho Cu c. Cu c cng c nhiu n th, v cng c nhng quy in khc nhau. Ngi ta phn bit rt sm gia quy in Alexandria, l tp hp cc sch Cu c c dch ra ting Hi-lp, v quy in Masora, m o Do-thi n nh sau thi c Ki-t. D nhin, c nhng ti liu quan trng nh kinh Thora v c phn nhiu cc sch Tin tri t lu c xp vo loi quy in ri, nhng ni chung, vo thi c Ki-t cng vic in ch vn cn cha xong. T ci nhn Tn c, hu nh ton b quy in Alexandria c cng nhn l quy in ca Cu c. Cn cc gio s Do-thi chn quy in Masora, l bn mng hn, v theo h bn Alexandria cha qu nhiu yu t ki-t gio. Cui cng, Luther chn bn quy in do-thi, m ng cho l bn duy nht ng. V vy ngy nay Cu c ca Tin lnh mng hn Cu c ca ta. Lch s in ch Tn c qu rt nhiu kh. D cc phn c bn nh hnh vo cui th k th hai ri, nhng chuyn in ch vn dy da mi ti th k th nm. Nhn t quan im thun lch s, hay ni nh nh thn hc tin lnh Harnack *, l nhn t gc t do, ta c th ni c rng, vic in ch Tn c xy ra mt cch tnh c, d vy, cc ti liu tht s quan trng v gi tr u c nhn vo y trong . Nu xt t gc c tin, th vic quy in khng do mt ai lm nn c, chng phi do mt nhm nh thng thi t nhau li nghin cu sp t, nhng n c hnh thnh ln hi qua vic Gio hi sng trc tip vi nhng bn vn sng ng , v nht l chng cng c bo ton nh phng v. Ngi xa t hi: Ci g nn c? Ci g mang gi tr ph qut? Ci g c ki-t hu do-thi, hi-lp v la-tinh cng nhn? C th ni, qua mt tin trnh sng lc kh khn, Gio hi chn ra nhng g l nn tng chung (d nhin c nhng cht khc bit tu tng vng trong Gio hi). Ngy nay, c nhng n lc xt li v lm li t u mt phn quy in. c bit cc phong tro n quyn thy quan im ca h c phn nh trong cc ti liu ng gio v nhng ti liu ny li khng c nhn vo Tn c. V th, h i c mt quy in khc. Nhng, nh vy c ngha l chi b Gio hi sng ng thay vo nhng ti cu trc ca cc nh thng thi. Nh vy l ngi ta mun c mt cuc trng cu v c tin. Vn l: Ti tin c Gio hi, Gio hi ny c nhn ra ni mt c tin chung v t nn tng trn c tin . Hay ti cho rng vic tuyn chn cc bn vn mang tnh tnh c v lch s? Nu ti theo quan im th hai, th ti c vic tm ly mt Ki-t gio khc, v c vic tm cho mnh nhng ngun mi khc. Mt khc, chng tm u ra mt nguyn bn cc sch Kinh Thnh no. Li na, lm sao trnh khi li lm khi chp li cc vn bn. Nh vy lm sao xc nh c s trung thc ca Kinh Thnh? Vn xc nh c, l iu chc chn. D nhin ngi ta vn cn tranh lun nhau tng ch tng cu. C c n bn Tn c mi v mang tnh ph bnh ca Nestle-Aland th r, trong c bit bao im khc vi n bn thng. Nhng, d c v hc c nhiu ci hay trong cc bn chp tay , d bit c nhng phong tro v kinh nghim ca Gio hi phn nh trong , cui cng
*

Adolf von Harnack (1851 1930): Ngi c, nh thn hc v s gia Gio hi tin lnh ni nht cui th k 19 v u th k 20. Nestle-Aland: thuc Vin nghin cu vn bn Tn c ca i hc Mnster, c (INTF). Mc tiu ca Vin l thu thp, xp loi, nh gi cc vn bn Tn c c bng ting Hi-lp (nay pht hin c 5700 vn bn) vi hi vng ti to li c bn gc ca Tn c.

62

ta vn nhn ra nt bn cht khng i ca Kinh Thnh. D ta chn cho mnh mt bn chp tay khc hay chn mt li c khc, th Kinh Thnh vn vy. C nhiu bin thi v kha cnh hay, nhng bn vn v bn cht thc ca n nhn chung vn khng i. V chnh v tnh trung thc ca n c bo m, nn n c th xut hin di nhiu bin thi khc nhau. Phan-sinh khng nhng c Kinh Thnh, m cn dng n nh mt li chi bi. Tng truyn, khi lp dng, ngi m i mt trang sch v ni: Chng ta lm nh th!. Ri li m mt trang khc v ni: y l lut dng chng ta!. C thnh An-tnh cng c ln m i mt trang v p dng cho i mnh; trang bin i hon ton con ngi ngi. Chuyn c lu lm ri. C thnh An-tnh cng tng nghe chuyn . Trang Kinh Thnh i i An-tnh v Phan-sinh. Vua Baudouin nc B c ln k cho ti hay, ng cng p dng cch thc , v lun gp c nhng cu ng cn, v chng mang li cho ng n ch khng th tng. Trong mt cuc khng hong chnh ph tht trm trng, ng khng cn bit lm sao lp chnh ph, ng lin vo nh nguyn, cm Kinh Thnh d ra v tm c phng cch gii quyt. Chuyn c th xy ra. V l li khuyn cho nhng ai mun lp chnh ph D nhin. Nhng ta khng th n gin dng n nh mt toa thuc. Bng khng, Kinh Thnh tr thnh sch bi ton. iu ng v quan trng, l ta c Kinh Thnh thng u, v li Cha ng hnh v hng dn ta. C suy t vi n, ta s gp c nhng li thit thc c ch cho ta trong nhng tnh hung nht nh. 6. L LUT V BN L LUT Gio hi lp ra bn l lut. Nhng l lut ny t nn tng trt t cho vic t chc cuc sng trong th gii. Cc lut : th nht l lut thin nhin; th hai l lut dc vng; th ba l lut giao c c qua Mai-sen; th bn l lut giao c mi qua c Gi-su Ki-t. Tm tt ca ti nh th c ng khng? Trc ht, phi ni cc l lut khng c cng mt cp ngang nhau. Lut thin nhin cho bit chnh thin nhin cng c mt s ip lun l. Cng cuc to dng cn mang mt ni dung tinh thn, v ni dung ny khng ch mang tnh c gii ton hc. S ip lun l l chiu kch nng khoa hc t nhin ln trong cc lut thin nhin. Nhng khng phi ch c tinh thn, khng phi ch c lut thin nhin trong cuc to dng. To dng tim n trong n mt trt t, v n cng ch cho ta thy trt t . Qua trt t ny, ta c c suy ngh ca Thin Cha v hiu c mnh phi sng ra sao. im th hai: Lut dc vng mun ni ln rng s ip ca to dng b che m. Ti li trong th gii l mt th i lc chng li s ip . Lut ny cho thy con ngi, nh ngi ta vn ni, ang chng li mnh. V im ny, Phao-l ni nh sau: Con ngi cm thy c s hin din ca mt lut trong h, n khin h nhiu khi lm chuyn tri vi mong mun ca mnh. iu ny nh vy l mt cp khc. Trong khi lut thin nhin cho bit s ip tim n ni to dng, th lut dc vng cho thy con ngi t xy cho mnh mt th gii ring, v nh vy mang vo th gii mt chiu hng i nghch. l iu c bit thnh T-ma Aquino din t v kin ton? Vng. T-ma l tng hp v kt qu ca nhng iu trn. im ba : lut giao c c. C lut ny cng c nhiu tng ngha. Cn bn ca lut ny l mi gii rn ni Si-nai. Thm vo , c 5 sch ca Mai-sen cng c gi l lut . Cc sch ny l b lut ca Is-ra-en. Chng ra nhng quy tc sng, nhng l li cu nguyn v nhng quy nh o c phi theo cho dn ny. Phao-l xt k cc lut , v nhn ra rng lut Mai-sen 63

l mt quyn lc tht s. Lut ny vn cn gi tr cho dn Do-thi, v trn nhiu bnh din, cho c chng ta na, chng ta s bn thm chuyn ny sau. Nhng Phao-l ng thi cho hay, lut hon ton khng th gii phng c con ngi. L do: Lut cng i hi mnh bao nhiu th bn nng chng li n cng ln by nhiu. Chnh c Gi-su Ki-t, theo Phao-l, l k gii phng l lut, a t do c tin v tnh yu thay th l lut. Tip ni ca thnh Phao-l, T-ma Aquino ni ti mt lut gi l lut c Ki-t, v lut ny c mt bn cht hon ton khc. Thnh T-ma ni, lut mi, lut c Ki-t, l Thnh Thn, ngha l l mt sc mnh thc y ta t bn trong, v ta khng hon ton b l thuc bi bn ngoi. Nh vy chng ta c tt c bn tng khc nhau : th nht l s ip ca to dng. Th hai l khuynh hng i nghch ca con ngi trong lch s, mun chng li Thin Cha v mun to cho mnh mt th gii ring. Th ba l ting ni Thin Cha trong Cu c, Cu c ra cho con ngi mt con ng, nhng con ngi chng li con ng v xem ra h bt lc trong vic chng . Lut giao c c tm thi vn cn, n m ra cnh ca vt qua n. V cui cng th t l c Ki-t, Ngi n trong ta khng qua cc l lut b ngoi, v m ra mt hng ni tm cho cuc i chng ta. Nhng cu ny ca c Gi-su lm cho ti kh chu : ng ngh rng ti n ph l lut v cc tin tri. Ti n, khng phi ph, m lm cho trn. Amen, ti cng mun ni iu ny : Cho ti khi tri t qua i, mt nt ch nh nht trong lut cng khng qua i, cho ti khi tt thy mi s xy ra . c Ki-t n khng nh mt k ph lut. Ngi khng n bi b lut hay bin n thnh ra v ngha. Phao-l cng hnh ng nh th, c cho d mt s ngi theo quan im ca ngi nhn thy c iu kh hiu trong cu ni ca c Gi-su c ghi li bi Mat-thu trn. c Gi-su ni, ton b lut c c vai tr s phm rt quan trng. V Ngi n lm trn n. iu ny cng c ngha l nng n ln mt tm cao hn. Ngi lm trn n qua cuc kh nn, qua cuc sng v s ip ca Ngi. V nh vy, ton b lut gi y mi c c ngha. Tt c nhng g lut c gi gm v mun ni ln, c thc hin ni con ngi c Gi-su. l l do ti sao chng ta gi y chng cn phi thc thi tng m chi tit ca lut c na. Sng cng on vi c Ki-t c ngha l chng ta ang ni lut c nn trn, ni lut c ch ng ng ca n, ni n c nng ln , ngha l ni n c bo tn v ng thi cng c bin th. C bit bao nhiu th vin cha y nhng b lut quy nh cch sng chung v cch hnh x cho con ngi trong cc quc gia. Nhng ngc li, c Gi-su mun tm tt nhng lut trong vi cu d hiu v c th p dng cho mi ngi trn tri t, Ngi mun c mt b lut chnh yu cho th gii. Trc cu hi: Tha Thy, iu lut no quan trng nht, Ngi tr li : Ngi nn yu Thin Cha ngi ht lng, ht tm hn v vi ht mi ngh. l iu lut th nht v quan trng nht. iu th hai cng quan trng khng km : Ngi nn yu tha nhn nh chnh ngi . V Ngi cn ni thm, nh th cho mi ngi c th nm bt: Hai iu lut l ton b l lut v cc tin tri . Qu thc l bc t ph ln, l tng hp quan trng m c Gi-su mang ti. Ngi gip ta vt qua mi gc v chi tit nhn vo tng th : tt c mi th u nm sn trong hai iu rn . Thin Cha v tha nhn gn lin vi nhau. Nh vy, c Gi-su n gin ho vn mt cch tuyt diu, y khng phi l Ngi coi nh hay tm thng ho, nhng l c bn ha vn . Ngi a ra nh sng tm im ca vn , tt c mi chuyn u t nn trn , u xoay quanh n, khng c n l khng c, nh Phao-l ni. Nu khng c n nh l gii rn nn tng, th mi chuyn chng ta ni u l phng la inh i m chng thc t. Mi hnh vi sng m v 64

mi th sinh hot s l trng khng, nu trong chng khng c hn tnh yu. Chng khng gip ta ng c vi Cha v cng chng gip c g cho tha nhn. Nh vy th vic tm kt v n gin ho qu l mt t ph nn tng, n ch ra s n gin ca Thin Cha v ng thi cng cho thy nt p v cao c trong i hi ca Ngi. Ta hn bit rng, trong Is-ra-en xa, lut php v quy ch lun l quc gia u ho chung lm mt vi l lut phng t. Qua bin c c Gi-su, nhng th c tch ra. Tn gio c th ni gi y nhn c bn cht ring ca n. Tn gio vn l hn cho quc gia v lut php quc gia, v n vn ra mc thc o c cho quc gia, nhng lut php quc gia gi y khng cn l mt vi nhng g o c hay c tin dy. Vi ci nhn , cc quc gia cng ngy cng phi to ra cho mnh nhng quy nh v tiu chun php l ring. Nhng nhng ci s trng rng, nu chng khng c hn, v nu con ngi t thm tm khng nhn ra c yu cu nn tng ca cuc sng, v t bin nhng quy nh hnh x c tnh cch thun b ngoi tr thnh mt cuc chung sng hi ho, cng bnh. C phi l iu m ngi c ln pht biu: lut thin nhin ng ngha l mt lut o c? ng. Nh ni, thin nhin khng nhng mang trong mnh nhng lut din bin, nh khoa hc t nhin nghin cu, m cn c mt s ip su xa na. S ip ny soi ng dn li ta. V khi Gio hi ni ti lut thin nhin, th y khng phi l nhng lut ca khoa hc t nhin, m l bng ch ng ni tm m To ho bt sng trong ta. MI GII RN Trong sa mc Si-nai, Mai-sen v mt ng ranh quanh ni Ho-rp. Khng ai c bc qua ranh , ngoi mt mnh ng. Vo ngy th ba, sm chp bt u ni ln, my vn v bao ph ly ngn ni, kn loa vang di. C ngn ni dy khi, to la v ng t, v ch c Mai-sen leo ln nh nhn mi gii rn, lut thin cha. Mai-sen vit tt c nhng li ca Thin Cha vo Sch Giao c. Huyn thoi c vit li nh th. i vi Gio hi, mi gii rn ni ln ni lo lng ca Thin Cha i vi con ngi, cc gii rn hng dn h bc vo mt cuc sng tt p. Ti mun hi : C tht cc gii lut c Cha hin ra trao cho Mai-sen trn ni Si-nai ? l nhng tng , c phi trn chnh tay Cha vit ra , nh vn c truyn tng khng ? C l phi gii thch r hn mt cht v ch huyn thoi . Ngn ng din t y r rng l ngn ng hnh nh. Ngn ng ni ln nhng iu kh c th din t. Nhng vic nhng s ip c thng bo qua biu tng, khng c ngha l chng ch l mt cn m, mt truyn thuyt hay l mt thn thoi. Hnh nh y ni ln mt bin c c tht, l bin c Thin Cha i vo lch s, bin c gp g gia Ngi v dn Is-ra-en v xuyn qua dn ny gp g nhn loi. Hnh nh ny c thng truyn qua mt ngi, ngi sng gn Cha, tht s mun lng nghe Cha v, nh Kinh Thnh ni, c th ni chuyn vi Ngi nh mt ngi bn, v t tnh bn tr thnh k mi gii, v c th chuyn tip s ip ca Ngi. Nh vy, chng ta gp y mt bin c trung tm v bin c ny c din t bng hnh nh th kin. Nhng lm sao bit c rng cc gii rn tht s n t Thin Cha ? Ngy nay ta bit rng chuyn mi gii rn, nh c truyn li trong cc sch Mai-sen, c dy m r m vi lch s ca cc dn tc ln cn. Nhng chuyn ni ln vic vt ln vi lch s nh th cng c trong vng Assiri. Tuy nhin, vic c mt gii lut di hnh thc v c vit ra bng ch nh th th qu vt ra ngoi mi ngun nh hng h tng. N c mt ngi gn gi vi Cha vit ra di mt dng hnh m ta nhn bit thc s l li ca Cha. Nh l 65

bn thn tnh, Mai-sen nhn ra c Thin Cha, ny cho ti lc ch xut hin tng mng ri rc v y trong nhiu ngun khc nhau. V Mai-sen kt hp chng v din t ra.C phi tht l nhng mng hay khng, li l mt chuyn khc. Ta bit, theo nh sch k, Mai-sen v tc gin p b cc mng , v cui cng nhn c cc mng khc thay th. Vn quan trng y l chnh tht Thin Cha t hin xuyn qua mt ngi bn. V th, vic mi gii ny l iu vt ra ngoi s tng tng ca con ngi, hay c vt ra ngoi s nhy cm ca h i vi s ip ca to dng. Mi gii rn vn mang gi tr - v gii hn - cho ngy nay ? Chng vn gi tr. Chng ta ni ti mt gii rn. Gii rn , sau khi gp c Ki-t, c th ni mang mt b mt v ngha mi : Ngi khng c tc tng hnh no khc . Gii rn ny tr thnh mi ngay khi chnh Thin Cha t t hin qua hnh nh Ngi. Ngha l tt c cc gii rn cng u ang trn ng hnh thnh, ch qua c Ki-t chng mi nhn c hnh th hon chnh. C gii rn thnh ho ngy th by cng gi nguyn gi tr. Gii rn ny c lin h vi cu chuyn to dng. Nhng n nhn c mt khung mi, v gi y ngy phc sinh ca c Gisu tr thnh thc s l ngy giao c. Th by chuyn thnh ch nht v mang theo mt chiu su mi. Trong ngha , cc gii rn cha hn l nhng li hon chnh. Phi qua nh sng c Ki-t chng mi c c hnh th quyt nh. Tuy nhin chng vn c gi tr trong nn tng. Mi gii rn chng bao gi b sa i ? Khng. C hai bn vn, mt trong sch Xut hnh v mt trong sch Dn-s. Hai bn c khc nhau i cht b ngoi, nhng bn cht ging nhau v d nhin con ngi khng c quyn sa i chng. Khi Mai-sen t ni thnh xung, thy dn ang nhy ma quanh b vng, ng gin nm tan cc mng gii rn. Ch c con chu ca chi L-vi, chi h v sau tr thnh giai tng gio s, t tp chung quanh ng, v nh vy ng v phe Thin Cha. Maisen ra lnh : Hy i t bn ny sang bn kia doanh tri, t ca ny ti ca kia, v git ht ngay c anh em, bn b, ngi hng-xm . Cu chuyn mi gii rn, nh th, khi i t mt ti chng li iu rn th nm : Ch git ngi. L ra Mai-sen phi bit iu ch. Trc ht, n khi i t ti chng li iu rn nn tng th nht : Ngi khng c th thn no khc ngoi Thin Cha.Con ngi ch qun bnh, khi h chp nhn Thin Cha v tn th Ngi. Khi h b Cha chy theo thn khc, khi h mun t mnh lm Cha v th ly chnh mnh, lc h phn nghch li vi thn phn mnh. Ti nn tng ny lm cho b mt dn ny ra d hm v khin h n ti nut sng nhau. Bi b Cha l b ngun sng, cng c ngha l ra khi s sng.Cu chuyn trn qu d man v tht kh hiu i vi ta. Nhng y, ta li phi nhn v c Ki-t. Ngi hnh ng ngc li. Ngi nhn ly ci cht cho mnh m khng git hi ai c. Trong gi pht lch s Si-nai, c th ni, Mai-sen ch hon thnh iu xy ra : chnh nhng ngi khc i tru cuc sng h. Cu chuyn trn tht s xy ra nh th no, li l mt cu hi khc. Dn Is-ra-en vn cn . Cu chuyn mun ni ln rng, ai b Cha, ngi khng nhng b giao c, m cn ra khi khng gian s sng, ph hoi chnh s sng, v nh vy l bc vo vng t cht. Gii rn th nht , Ta l Cha, Thin Cha ngi. Ngi ch c thn no khc ngoi Ta

66

Nu nhn k, th cuc nhy ma quanh b vng trong lch s nhn loi cha bao gi d di v say sa nh trong thi i ngy nay. Ngy nay khng c nhng thn linh c minh nhin tuyn xng, nhng c nhng quyn lc khin ngi ta knh cn sp mnh. T bn, hay ni chung ca ci, l mt trong nhng quyn lc . Hay am m quyn lc cng th. B vng xut hin di nhiu b mt v hin rt thi s trong th gii phng ty ca chng ta. Him nguy lun ch sn. Nhng cn hn th na. Cng ngy gng mt Thin Cha cng b xo nho. Ngi ta bo : Cha no th ri cng ch l mt Cha c thi. Vn l mi nn vn ho c mt cch gi ring, ch d mnh c coi Ngi l mt con ngi hay khng, c gi Ngi l Jupiter, Shiva hay vi tn no i na, th tt c cng ch l mt! V cng ngy, ngi ta cng chng quan tm g ti Cha na. Ngi ta ri xa Cha, v ch quay nhn vo nhng tm gng phn chiu chnh h trong . Ta thy : Chnh khi Cha b gt ra mt bn, th l lc cc chc cm d th ngu tng tr nn rt mnh. Nguy c ln ca ta lc ny, l ngi ta coi Cha l d tha. H bo, Ngi xa qu, v c th Ngi th c l cng chng li lc g. iu chng ta t hn : Khi ta nh cy ct tr lm nn cho cuc sng ca ta i, lc cng ngy ta s cng tr nn mt cn bng v phn r. Gii rn th hai, Ngi ch lm danh Thin Cha ! Nhng ta t hi : Nu Thin Cha ln nh th, th sao Ngi li phi phin v mt ti nh ca ti nh th, ti ca mt ch giun t nh nhoi ? Khng phi v ta c th e do Cha m Ngi phi tr th ta. Song l v ta gi c thng bng trong cuc sng. Chnh khi ta lm u Ngi, lm bin th b mt Ngi, khin b mt khng cn to rng cho th gian nhn ra Ngi, th lc con ngi cng chng cn to rng na. Martin Buber c ln ni, khng c t no b lm dng nh t THIN CHA. T b bi en v lm bin th n ni khng cn s dng c na. ng ni tip, ti ngh rng, d vy, ta khng c trnh hay khng nhc ti t , nhng hy c gng knh cn vc n dy v to li ngha ng n cho n.Ta ch cn ngh ti cu Thin Cha cng chng ta c in trn dy lng ca qun i c trong thi quc-x, th cng r. Tng l vinh danh Cha, nhng thc ra l li dng cho mc tiu ring ca h.Mi lm dng danh Cha, mi hnh vi lm bin th b mt ca Ngi u li nhiu rc ri v du vt c hi kinh khng. Nu khng c nhng lm dng danh Cha , ta khng th gii thch c quyn lc ln ca v thn, hay ca vic chi t hoc v tm i vi Thin Cha. Gng mt Ngi b bp mo n i ngi ta khng cn dm nhn. Xem , ta thy vic li phm iu rn ny c th mang li nhng hu qu gh gm nh th no. Gii rn th ba , Hy nh thnh ho ngy th by C ngi rt thch ngy ch nht v mun tn hng n. C ngi li chng mun ngh, dng n i ch, lm vic hay gy n o. Phi chng l v ngi ta khng cn hiu ra ngha ca ngy ny na? Trong trnh thut to dng, ngy th by l thi gian con ngi ngh ngi lo vic Cha. y l du ch giao c gia Cha vi dn Ngi trong ni dung thp gii. ngha ngun ci ca ngy th by, nh th, l vic bo trc t do v bnh ng cho tt c mi ngi. Trong ngy th by, c n l cng khng cn l n l na, h cng c ngh ngi. l mt trong nhng ngha chnh trong truyn thng gio hi. Cn i vi nhng ngi t do th h vn c tip tc lm vic, l v vic h lm khng phi l cng vic ng ngha. im quan trng th hai, y l ngy ngh, kt thc cuc to dng. Gii rn ny cng c gi tr ngay c cho sc vt. 67

Ngy nay, con ngi mun dnh ton quyn cho mnh vic s dng thi gian. Thc t l chng ta qun i tm quan trng ca vic Cha i vo thi gian, v qun rng thi gian khng phi ch l vt liu s dng cho nhu cu ring ca mnh. Vn l ta phi thot ra khi s rng buc ca ci li v ci hu ch - gii thot cho chnh mnh v cho k khc. Nh ni, ngy th by mc ly hnh thc mi trong ngy phc sinh ca c Ki-t. l ngy ng phc sinh hin ra gia cc mn ca Ngi, l ngy chng ta quy t vi Ngi, l ngy Ngy mi gi chng ta ti vi Ngi ngy cu nguyn v gp g, Cha ti v thm ta v ta thm Ngi. GII RN TH BN Ngi phi tn knh cha m, c an khang v sng lu trn tri t y l gii rn duy nht gn lin vi mt ha hn. c Gi-su nhiu ln ni ti tm quan trng ca gii rn ny.Ti mun k y mt cu chuyn nh. l chuyn ngh h ca chng ti, v ti rt vui khi thy hai a con vui. Thng Paul ngi hng gi cu c mng v cc ch tm nh. Jakob o chi ct. Chng ti cho mt chic thuyn nh v Paul bi theo rt lu bn cnh. N bng nhin chng cn s na v rt hnh din v mnh c th bi mt mnh. C lc ti ngi trn mm xa xa nhn v con, thy tt c kho mnh, ti tr. Lng t nh, y l khi u thi gian p nht ca i mnh, v ti khng mun ph phm n, ti ngh c c nh vy th tuyt qu. Nhng bng dng ti cht ngh ti b m v ng b ti v cng ngh ti gii rn th bn ny. Gii rn ny qu l i hin chng (Magna Charta) ca gia nh. N xc nh mt trt t nn tng. N ni cho chng ta hay, t bo cn bn ca x hi tnh v ca x hi l gia nh, l cha m v con ci. V ch trong trt t nn tng ta mi tp c nhng c tnh cn bn. Ch trong tng quan nam n v tng quan th h mi ny n ng. Mt mt, gii rn cha ng nhim v gio dc, ngha l hng dn ngi khc bc vo t do ca h mt cch ng n, h nhn ra nhng quy lut bn trong, h hc sng cho ra ngi. Trong qu trnh gio dc ny, s vng li ng vai tr phc v cho vic tp s dng t do ring. V ngc li, iu kin ng nhin v pha con tr l phi chp nhn s gio dc . iu rn th bn cng dy ta cch i x vi ngi gi c, l nhng ngi ht ch li v sinh lc. N dy ta phi qu trng cha m gi. Ta khng nn ch ngh ti ci li, nhng qu trng cc ngi, v cc ngi cho ta s sng. Qua cc ngi, ta cng qu trng phm gi con ngi ni chung, nhng con ngi gi y khng cn t gip mnh c na. S knh trng nn tng i vi con ngi , l kha cnh ti quan trng ca gii rn ny. Trong n cng hm cha tng lai ca chnh chng ta, sau ny ta c th tin tng bc vo tui gi. GII RN TH NM, Ngi khng c git ngi Chng ai mun phn i iu ny. Ci l l n lun b li phm. Trong con ngi, r rng c s hin din ca mt nhn thc ngun ci, n bo ti khng c php git ngi. D ti qun rng, ch c Cha mi c quyn trn con ngi, th t nht ti cng bit ngi c s sng v nhn quyn ring ca h, v nu ti git h, l ti phm ti i vi nhn loi. Tuy nhin ci nhn trn y cng ngy cng tr nn lu m ni cc trng hp bin tip. c bit ni s sng mi bt u, l lc n cha bit t v, cn d b lo li. y l lc d b nguy c ci li sai khin. Ngi ta mun chn ai sng, bt ai cht, v s rng bo thai s hn ch t do v nhn cch ca mnh. Ni no s sng cha vc dng v tr tu i ph, ni thc v gii rn th bn d mai mt. Trng hp kt thc cuc i cng th. Ngi ta coi ngi bnh, 68

ngi au kh tr thnh phin h v ngh rng ci cht c l tt hn cho ng s. V l c ngi ta vi vng tr t cho ngi bnh. V t c tng bc, tng bc mt i ti. Ngy nay, ngh nui cy ngi li tr nn thnh hnh, nh ta thy trong thi gian bt hnh va qua. Ngi ta ny ra n o, khng bit mt ngi khng cn thc na v khng cn kh nng hon thnh c vai tr x hi na, c phi tht s cn l mt con ngi na khng. Suy t t c m tip ra. c bit, trong lnh vc tr t, ta gp ngay cu hi: Khi no th ta c quyn chm dt mt s sng, n khng phi chu au n qu i. Xem th, trong cc trng hp tip bin, thc ci ngun v o c ca con ngi v vic knh trng s sng k khc qu rt d b trit tiu. iu rn th nm, ni ln quyn ca Cha trn mng sng con ngi t lc sinh ra cho ti lc cht, v th, li ng cho ta tranh lun hn bao gi ht. GII RN TH SU, Ngi ch lm s dm dc Th gii chng ta bin vic s hu v s dng tnh dc thnh ra mt c tnh. Nu khng phi l k qu m m dc tnh, th th hi : Phi chng dm dc tht s l ti ? Bn vn ngun ca gii rn ny trong Cu c c ni dung nh sau : Ngi ch ngoi tnh (Xh 20,14 ; Ds 5,18). Nh vy, gii rn ny thot tin c mt ngha rt nht nh. N dy s trung thnh trong quan h v chng, n khng nhng bo v tng lai con ngi, m cn hi nhp tnh dc hn nhn vo trong ton th cuc sng lm ngi, v ch qua tnh dc mi c c phm gi v chiu kch cao c. l tm im ca gii rn. Hn nhn khng phi l mt giao tip tm b, m l s kt hp gia hai ngi trong ting Vng, ting Vng ny ng thi cng ni ln vic sn sng chp nhn con ci. Nh vy, hn nhn l ni ch thc cho tnh dc nhn c phm gi v cao c. Ch ni tinh thn mi thnh cm gic v cm gic mi thnh tinh thn. Ni y din ra ci m ta gi l bn cht ca con ngi. N c vai tr nh cy cu ni lin hai im kt thc ca to dng vo nhau v trao cho nhau phm gi v nt cao c. Nu gi y ta bo, ch ca tnh dc l hn nhn, th ng nhin iu cng hm rng, ch trong hn nhn tnh dc mi c c phm gi v s nhn tnh ho ch thc. Hn nhn c ngha l mt kt hp trong tnh yu v chung thu; n bao hm c s chm sc ln nhau v s sn sng cho tng lai, ngha l hng n nhn loi trong ton th. Hn nhin sc mnh qu ln ca bn nng tnh dc, nht l trong mt th gii ngp y yu t kch dc nh hin nay, khin cho bn cht hn nhn b lu m. Tnh dc t lu tr thnh hng ho c th mua bn. Nhng nh th th con ngi b li dng thnh k bn dm, nhn tnh h b bin th, v h chng cn c knh trng nh l mt con ngi na. Nhng k t bin mnh thnh hng ho, hay b p buc lm chuyn , trc sau s b khai thc n kit qu. V, lc ny y, trn nn ch tnh dc kia cn ny sinh thm mt ch n l mi. Nh vy, chnh khi ti khng t tnh dc vo khun t do trch nhim ca i bn, khng ni n vo trong ci ton th ca s sng, lc con ngi ng nhin tr thnh vt mua bn. Xin ngi ni li ln na tm im ca iu rn. y l s ip ca to dng : Ngi nam v n c to nn cho nhau. Sch Sng-th vit: H s b cha m hp vi nhau thnh mt thn xc. Vy t ci nhn thun sinh l, ta c th ni c rng, thin nhin sng to ra tnh dc duy tr chng loi. iu chng ta thot tin thy nh ch l mt sn vt thin nhin, nh l mt thc th thun sinh l, tr thnh dng hnh ngi qua s chung sng ca ngi nam v ngi n. l mt cch con ngi m ra cho nhau. Mt cch khng nhng lm trin n s gn b v chung thu, m cn m ra mt khng gian con ngi c th khi i t lc th thai tin ln thnh ngi. Khng gian ny l ch c bit ny sinh cuc 69

chung sng ng n ca con ngi. iu thot tin ch l mt quy lut sinh l, mt xo thut ca thin nhin (nu c th ni c nh vy), tr thnh dng hnh ngi, trong ny sinh s chung thu v gn b tnh yu gia ngi nam v ngi n, v t ng thi hnh thnh nn mt gia nh. l tm im ca gii rn m to dng mun ni vi ta. Cng suy ngh v sng trn gii rn , ta cng thy r cc loi tnh dc khc khng a ta ti cao chn thc ca n gi lm ngi. Chng khng t ti cp mun c v nn c ca tnh dc con ngi. Chng ta s ni thm v tnh dc chng sau. Nhng thp gii xem ra phn li quy lut thin nhin. Chng ta kh m tun gi nhng iu c, v chng thng i ngc li bn nng con ngi. ng, kh tun gi. Nhng iu rn th su hm cha trong n chnh s ip ca thin nhin. Thin nhin quy nh s hin din ca hai phi, cho ging ni c tn ti c bit cho ging ngi, v sau khi lt lng m, con ngi cn lu mi ton thnh v cn cn mt thi gian chm sc di. Con ngi khng phi l loi thot t, m l nm t. Vi ci nhn thun sinh l, th ging ngi cn c tnh yu ca cha m nh l lng m m rng, mi c th vt qua cp sinh l ban u, hu tin ln thnh ngi c. Khung cnh gia nh c th xem l iu kin hin hu ca con ngi. Nh vy, chnh thin nhin y m cho ta thy b mt ngun ci ca loi ngi. Con ngi cn mt gn b tip tc vi nhau. Trong s gn b , thot tin hai ngi nam n hin thn cho nhau v ri hin thn cho con ci, con ci cng bc c vo quy lut tnh yu, quy lut t hin. Ni loi nm t, r rng cn c s chung thu sau khi sinh. Nh vy, s ip hn nhn v gia nh hn l quy lut ca chnh to dng v khng i ngc li bn cht con ngi. D vy, vn qu tht kh m tun gi. ng l trong lnh vc ny, cng nh trong cc lnh vc khc m chng ta cp, ang c cnh li ngc dng. C s thng d quyn lc sinh l. Ta thy trong cc x hi tn tin v c trong x hi ca mt s thi k trc y, chng hn R-ma di thi vua cha c mt s kch dc cng khai, khin sc mnh bn nng gia tng, v v th gy kh khn cho vic kt hp hn nhn. Hy tr li vi bn iu rn ni. Ta thy y c hai trt t khc nhau ca thin nhin. Thin nhin mt mt cho hay, vic kt hp nam n l hnh vi thm su nht, n rt cuc tr thnh mt hnh vi con ngi, v m ra khng gian loi ngi c th pht trin. Mt s ip khc ca thin nhin l chng ta, trn phng din no , cng hng v s chung ng khc gii, c bit hng v vic s dng tnh dc vt ra ngoi khun kh gia nh. ng t gc c tin, ta thy rt r s khc nhau ca hai chiu hng trn. Mt bn ni ln s ip chn thc ca to dng. Bn kia phn nh khuynh hng mun lm ch ca con ngi. Do , vic t tri buc mnh vo hn nhn lun l mt n lc lin l. Tuy nhin, ta cng thy, u n lc thnh tu, c trng thnh nhn bn v tr con c th hc c tng lai. u vic li d tr thnh thng tnh, tr con l gii chu nhiu thit hi nht. Nh vy, ng t pha tr con m nhn, ta c thm mt l do minh chng s kt hp nam n, s chung thu v chng l ng n v tht s ph hp cho con ngi. GII RN TH BY, Ngi ch trm cp . Coi trng ti sn k khc l chuyn thng tnh. Gii rn c m ch thm iu g na khng? Bi hc ca to dng v quy nh chung ca ti sn khng ch l mt t tng p, m n cn phi c thc hin. Bi hc ny xc quyt mi ngi cn cho mnh mt s nhu cu cn bn sng, 70

v v th phi c lut bo v ti sn cho tng ngi. y, nh nc phi c nhng b lut canh chng v ngn chn mi lm dng t hu. Ngay lc ny y, ta thy r hn bao gi ht cnh con ngi ang t hu dit mnh, khi h ch cn bit sng cho ca ci, cho vt, khi h ngp ln trong nhng th , v ca ci tr thnh thng ca h. Chng hn, ai b quy lut c phn ch ng hon ton, k chng cn suy ngh c g khc. Ta thy quyn lc ca ci ln con ngi nng nh th no. Cng c thm, ch n l cng nng, bi v h phi lo gi ca v khng ngng lm tng chng. Vn nn ca quyn t hu cng thy c r nt trong tng quan bt n gia th gii th nht v th gii th ba. y, quyn t hu i trch ra ngoi quy lut chung v ti sn. Phi tm ra nhng hnh thc php l gi n thng bng hoc ngay c a n v li th thng bng. Nh vy, ng sau gii rn ta thy mt gnh nng gh gm ca thc t. Gii rn ni ti vic bo v nhng g cn thit cho cuc sng c nhn (v nhng th cng phi c qu trng), cng nh trch nhim lm sao s dng quyn s hu cho ng, ng i ngc li s u thc chung ca to dng v ngc li tnh yu tha nhn. GII RN TH TM, Ngi ch ni di hay Ngi ch lm chng di . C nhiu chuyn tuyt hay v ni di. Nhiu khi chnh nhng li di tr nh li tr hnh ln, n ni sm lm tiu tan s nghip cc tng thng ca mt siu cng hoc sm khin cho nhng ng cm quyn hay nhng ng vua truyn thng sp . Chuyn l : chng c chi du c di nh sng mt tri. Ti mun ni, iu cho thy bn cht con ngi l yu s tht. Mi gii rn chung quy u l gii rn ca tnh yu, hoc l nhng khai trin ca gii rn tnh yu. Nh vy, tt c chng r rng cng c lin quan ti sn phm chn l. Khi ti du dim hoc lm mo m s tht, khi ti trm mnh trong di tr, lc ti thng lm ngi khc thit hi, v cng lun lm thit hi c chnh ti. Nhng di tr lt vt d bin thnh mt thi quen, u ri cng dng ni di cho qua chuyn, dn dn ngi ta t tri mnh trong di tr, v v th sng ngc li vi thc t. Ngoi ra, mi ln lm tn thng phm gi chn l nh th, l mi ln ta khng nhng trit h con ngi, m cn li phm gia trng chng li tnh yu. L v khi ti du ngi khc s tht, c ngha l ti khc t h mt ti sn nn tng, v dn h vo ng sai tri. Chn l l tnh yu, v tnh yu s tr nn d hm, khi n chng li s tht. GII RN TH CHN V TH MI, Ngi ch mun v ngi khc . Ngi ch tham ca ci ca ngi khc . Hai gii rn gn lin vi nhau mang ngha su xa vt ln trn ci thc t v bn ngoi. Chng cho ta hay, khi u ca ti khng phi l chnh lc ta ngoi tnh, hay lc ta chim ot ti sn k khc mt cch bt cng, nhng ti l dng ngay t trong t tng ca ta ri. Mt khi tm tng ti khng cn knh trng k khc, khng cn tn trng hn nhn v ti sn h, th vic dng tay trc hnh ng cui cng cng chng cn ngha. Nh vy, ti khng ch bt u vi nhng hnh vi c th bn ngoi, m n bt u t trong vn m ca n, t trong ngh ghen tng, ngh ph nhn chnh k khc v ti sn ca h. Thiu trong sch trong t tng, cuc sng s mang hu qu bt n. Hai gii rn trn, nh vy, mun ku gi trc tip ti tm con ngi. Bi v tm chnh l ci ngun xut pht hnh ng. Ch ring vi l do thi cng cho ta phi gi tm trong v sng. Khi Mai-sen nhn nhng tm gii rn gia sm st trn ni, lc cng l giy pht khi u ca c nhn t do. Nh bo c gc Do-thi Hannes Stein l lun nh th. K t y, mi c 71

nhn, d l ch hay t, n ng hay n b, u mang trch nhim trc tip vi Cha v mnh v v hnh vi mnh. C th ni, tnh cch php nhn t tr hnh thnh cng vi giao c trn ni Si-nai. C liu lnh lm khng, khi bo rng nn tng x hi t do dn ch khng phi xut pht t Hi-lp c, m t truyn thng do-thi v ki-t gio ? Ti cng c sch ca Hannes Stein v thy c nhng im rt nn tng. Trn thc t, tm im ca nhn quyn nm ni phm gi ca mi c nhn, ngi i din mt mnh vi Cha, Cha ni trc tip vi h, v Giao c cp ti h nh mt c th. Nhn quyn c ngha l mi ngi u c phm gi ngang nhau, v nhn quyn chnh l nn tng ca dn ch. L ra Is-ra-en thot tin khng c vua, m ch c nhng phn quan dng lut Cha m cai tr. iu c ngha l ngi ta nhm ti mt x hi hon ton bnh ng, mt th x hi v chnh ph theo ngha tch cc, trong khng ai ngoi ch mnh Cha l k tr v. V Ngi cai tr thng qua lut Ngi, li Ngi v qua cc gii rn. Nhng loi x hi cui cng phi thay i theo thc t, iu ny trc y chng ta ni ri. y, d nhin ti khng dm coi thng nn dn ch hi-lp, n lm ny n i iu quan trng v khai sinh mt m hnh thc t, m ngi ta v sau c th noi theo. Nhng ta cng phi bit, l trong nn dn ch hi-lp, ch c lp n ng t do mi c quyn bu c, n b v n l khng phi l ch th ca chnh tr, nn khng c bu phiu. V t do b hn ch, nn dn ch hi-lp ch l mu mc ca mt nn dn ch hn nh. Tri li, li Kinh Thnh coi mi ngi u l ngi v l hnh nh ca Cha, v trao cho tng ngi trong h y t cch ch th. V th, qu tht li Kinh Thnh xy thm nn tng cho cc th ch dn ch. 7. TNH YU NGHA CUC SNG Gio hi dy, con ngi t mnh khng th to ngha cho th gii v cho chnh mnh. Qu tht kh tin, nu ta nhn vo nhng th vin mnh mng y sch ni v cuc i v ngha cuc i, do nhng tc gi va gii va t gii hn vit. Nu th gii khng c ngha trong n ri, th ta cng chng c th to thm ngha no c. Hnh ng ca ta ch gip cho c cu c nh hng thm r ra i cht, ch n khng to ra chnh ngha cuc sng. ngha c - hoc khng c. V vy, n khng th n gin l mt sn phm ca ta. Nhng g ta to ra, c th lm cho ta tho mn trong giy lt, nhng chng khng th bin minh cho ton b cuc sng ca ta v to ngha cho cuc sng . D nhin con ngi trong mi thi v mi ni u i tm ngha, v h s cn tip tc tm. Trn ng , h cng c th gp c nhng mu gii p. Trong nhng mu , ch c phn do con ngi khm ph ra ni th to mnh l ng n, ch khng phi phn do h ngh ra. V ci khm ph c th gip con ngi hiu bit mnh hn, h sng cho c ngha. Gio hi dy, ngha l do Cha ch khng do con ngi to ra, phi c hiu theo hng ny: ngha l ci nng con ngi i, l ci trc v trn nhng suy tng v khm ph ca ta v ch nh vy n mi c sc mnh nng ta i. Nu ta tht s c th thu tm ngha cuc i vo mt ch, th ch s l TNH YU. Thi s v hc gi mi thi bo khng nhng l ngha, m cng l nguyn tc nn tng ca s sng, l b n tht s ca cuc i. C ngi bo, ai cm c ci v tn ca tnh yu ny, ngi mi bc c vo tm im ca c tin. Trong cuc trao i, chng ta lp i lp li nhiu ln, l cng ch cuc sng ca chng ta l khm ph ra tnh yu, n nhn n v trao n i tip. c Ki-t chu ng inh, k a tnh yu ti tn cng, nh chnh Tin Mng Gio-an ni, hin thc ho nguyn tc . Chnh Thin Cha l tnh yu. Trong ngha , tnh yu l lut cn bn, v l cng ch cn bn ca cuc sng. 72

 y, ta gp li b n ht la min, tr li vi vic t b mnh v gp li mnh. Ta bit rng, tnh yu khng do ta lm nn, nhng l qu tng. Tnh yu xut pht t mt ngi khc i ti vi ta, i vo trong ta. Tnh yu con ngi lun hm cha mt i hi i i trong n. Tnh yu l mt mu thun vi s cht, nh trit gia ngi Php Gabriel Marcel* ni. Tnh yu ny, nh vy, t mt li ha ch tr thnh thc ti c tun gi, khi n c bao trm bi yu t i i. Marcel bo, khi ti ni vi mt ngi Ti yu anh/em, th iu c ngha: Ti khng chp nhn ci cht ca anh/em, ti chng li ci cht. Nh vy, ta thy tnh yu con ngi t n l mt li ha khng th tho g. N mun s v hn nhng c th ch cho ci hu hn. Nhng mt khc, n bit li ha khng phi l v ngha v mu thun v v th c tnh hu dit, bi v n cha ci v tn trong mnh. Nh vy, ch nhn theo kha cnh con ngi m thi, th tnh yu qu tht l ci chng ta hng vng ti v sng cho n. Nhn t cc chiu kch ca chnh n, th tnh yu rt cuc hm cha trong n ci nhn ln Cha v mong ch Ngi. Tnh yu, i khi ni th d, nhng my ai hiu n l g. Chng hn my ai hiu c Cha yu ta nh th no? Chng ta ni ti mt Thin Cha phn n. C ngi bo Cha cng loan bo mt s ip e do. Tnh yu Thin Cha ban tng cho ta mang hnh th ra sao? Trc ht, phn n khng phi l ci g ng nhin chng li tnh yu. Chng hn mt ngi cha, anh bit iu hn ti, thnh thong cng phi bc bi vi con, v ng ta yu con mnh. V ng ta c l s khng lm trn bn phn v mun yu thng ca mnh, nu ch v mun yn thn cho chnh mnh v cho ngi khc, nn chng nghim khc rn e, sa pht con. Chng ta u bit, mt a con h, ci g cng n c php lm, rt cuc khng th c mt i sng tt p, bi v cuc sng sau ny khng d di nh n gp, v bi v n khng hc c k lut, khng hc c cch sng ng. Hay mt th d khc v con ci nghin ngp. Thay v ct thuc i (lm th a con s rt kh s) th ti li cung cp thuc cho n. khng th gi c l yu thng ng ngha. Ni cch khc: Tnh yu ng ngha khng phi l lun nhng b, d di v ngon ngt. Do , nu c Gi-su hay Cha ch lun t ra ngt ngo, d thng, ci g cng , th ch l mt bim ho v tnh yu ch thc m thi. V Cha yu ta, mun ta ln ln trong ng chn l, nn Ngi phi i hi v c sa sai ta. Thin Cha phi, nh ta ni, phn n, ngha l Ngi phi chng li, khi chnh ta sa ng v ri v vng nguy him. Nghe tht nghim khc. iu quan trng cn bit, mt tnh yu chn tht cng phi c tnh nghim khc trong . N mun cho ngi khc iu tt tht, v th n phi can m chng li, khi ngi chng nhn ra ci tt, m c m u vo ci bt hnh. Chng ta cng ni ti kha cnh tch cc ca tnh yu. N yu thch ngi khc. N mun cho h c iu tt p, c hnh phc, c nhn ra chnh mnh. V nh vy th tnh yu tt cho h. Nhng tt cho h khng c ngha g khc hn l ti phi bc ra t iu tt, phi cho iu thc s tt hng dn v c gng gip ngi khc tr nn tt. Nh vy, mt hnh ng yu ng ngha l hnh ng bc ra t iu thin v li quay tr vo trong iu thin. V nh th, mt ng, yu cng c ngha l qun mnh v ngi khc, v mt khc, cng l gip k khc. Gip ngi khc ng ng cht tm h li, cng ng v vo mi th cho mnh, nhng tri li gip h tm c con ng m lng mnh ra, con ng ca ht la min.

73

Trit gia tn gio ngi Do-thi Martin Buber m t tnh yu Thin Cha bng mt thuc tnh quan trng, m ng gi l li ra, ko ra. Buber ni: Ko li ra, ngay t u, l bn cht ca Thin Cha. Ko ra khi nhng vng mc, ra khi s dng dng, ra khi c n v c lp. V im ny ta c th ly hnh nh xut hnh ca dn Do-thi ra khi t y Ai-cp lm mu. Nhng n khi u vi n gi ca Abraham. Cha a ng Abraham ra khi gia nh ng v dn ng ln ng. T cn bn, mi ngi phi lm cuc xut hnh ca mnh. Khng nhng ngi phi ri lng m tr thnh t lp, m cn ra khi chnh mnh. Ngi phi i ra, qua khi mnh, ch nh th n mi vo c t ha - bc vo c khng gian t do, t y gp tay xy dng th gii. Bn cht ca tnh yu l vt qua, quy lut nn tng chng ta bit. Hn nhin, hnh ng ca k yu ti cng l mt hnh ng vt qua. N phi ko ti ra khi bn nng thoi mi mun li trong chnh ti. Mt bc thy v phn tm, Erich Fromm*, t hi: Ti sao ta phi yu? Fromm ngh l cu tr li nm trong kinh nghim hi hng v c n, v chia la, pht sinh t bin c b ui ra khi vn a ng. Chnh v vy con ngi mi c nhu cu mnh m hng ti s ng dng, ti nhng kinh nghim ngt ngy trong mt nhm. i li, ng cho rng nghin ru, nghin thuc v t t trong th gii hin nay l triu chng tht bi trong n lc ng dng. Ri Fromm bc thm mt bc. ng ni, chng ta khng th gii quyt tnh trng chia la ny bng vic lm, thnh cng, thch nghi hay c bng nhng kinh nghim ngt ngy, tt c nhng tho mn ch mang tnh cch tm thi. Cu tr li ch thc cho vn nn nn tng ch c qua vic kt hp vi mt ngi khc, ni tnh yu. Fromm: i hi kt hp vi mt ngi khc l i hi mnh nht ni con ngi. l i hi cn bn nht, l sc mnh duy tr ging ngi, duy tr b tc, gia nh v x hi. Tht bi ca i hi c ngha l in lon hoc hu dit - t hu dit hay hy dit k khc. Theo ng, khng c tnh yu, nhn loi khng th hin hu c ch mt ngy. Ci hay ca Fromm, l ng coi c n i nghch vi tnh trng t nhin ca tm hn con ngi. Nu c n l khng c yu, l b b ri, l ch c tr mt mnh m thi, v nh th i ti trng rng, th tnh trng qu l ni kinh hi su xa nht ca mi kinh hi. T , ta li thy con ngi, nhn t bn trong, qu l hnh nh ca Cha, n c to nn c yu v tr thnh mt k yu. Ti tin rng, y ta nht nh phi ni ti hnh nh Cha trong con ngi. Thin Cha l tnh yu. Chnh tnh yu nn tng th hin trong ba ngi. Con ngi l hnh nh Cha, nh vy, n c sinh ra vi ng lc chnh yu l nhn v cho tnh yu. Con ng a vo tnh yu ng ngha gn lin vi s t b mnh, ngha l gn lin vi n lc ca mt cuc xut hnh. Do , trn con ng dn ti n, phc sn nhiu cm d thc ta mun t ch nhanh, bng qua nhng tho mn thay th, m anh va cp trn. Ch v sau ngi ta mi hiu ra, ci thay th ch l nhng la o kinh tm, n rt cuc x ta vo ni c n kinh hong, xung h tht vng ca s trng rng tuyt i. Hnh nh ho ngc l . Bi khi ta t hi, b giam la ho ngc l g, th iu c ngha: chng cn tm c thch th ni ci g na c, chng yu thch g na c, chng thch ai m cng chng c ai thch. Ht kh nng yu, v nh th l b ui ra khi khng gian c th yu l s trng rng tuyt i, trong con ngi sng mu thun vi chnh mnh v cuc sng tiu vong hon ton. Nu tht bn cht con ngi l ging Cha, l tr thnh mt k yu, th nhn loi v mi ngi chng ta ch c th tn ti khi tnh yu c mt v khi ta cng c ch dy i ti tnh yu . y, ta c th quay tr li vi c Ki-t: Hnh ng cu chuc ca c Ki-t nm ni ch Ngi lm cho ta hiu c tnh Cha yu ta nh th no. Ngi mang tnh ti vi mi chng ta, v 74

chnh Ngi vc thp gi i vi ta tin v mc tiu qun mnh, t b mnh.Vi hnh ng , Ngi bin lut yu thng thnh qu tng yu thng, v nh th l Ngi thng vt c ni c n ca mi c n, ni c n ny cng c th coi nh l vic mt n cu chuc. Hc yu nh th no? Nhng qu l, d cho khao kht yu thng cm r su nh th trong lng, con ngi vn coi nhng ci khc quan trng hn: Thnh cng, tnh dc, danh ting, tin, quyn. Hu nh tt c sinh lc ca ta c b ra tm cch t nhng ch . V hu nh chng ai quan tm mt t g hc ly ngh thut yu. Nhiu iu anh va ni ch l nhng con ng tt, ng th. H lm th chng t ch m chng phi phiu lu vo con ng t b mnh. l mt chuyn. Cn vic pht trin kh nng mnh th h coi l chuyn ph. Vic pht trin kh nng ny chnh l n gi ca con ngi v cng c th ni nh h mi thc thi c s mng yu thng ca mnh. Con ngi cn cp nht v tp luyn nhng kh th c To ho t trong h, h cn lm mt ci g trong cuc i ny. Nh vy, vic hc ngh v n lc dn thn cho ngh r rng khng i ngc li nhim v cn bn ca tnh yu, nhng l c th ho tnh yu. C th ni, ti ch hon thnh y s mng yu thng ca ti, khi ti hon ton tr nn k m ti c th tr thnh, khi ti cho c ci ti c th cho, khi ti m ra cho to vt v quan h gia ngi vi ngi nhng kh th gip nhau chung sng, v lm cho s phong nhiu ca th gii v i sng tr thnh vn m an ton v t do. Nhim v cn bn trn s khng thnh t, khi vic hc ngh ch cn nhm ti vic tp luyn nhng kh nng; khi vic lm ch th gii v kh nng kim tin, kh nng s dng quyn lc tch ri khi nhim v thm su ca tnh yu, l hin din cho v v ngi khc; khi quyn hnh khin ti khng cn cho i c na; v c khi ti ch cn bit c ti, ch cn bit m vo mi th cho ti, v nh th kh nng yu trong ti b cht ngp. V ri con ngi b ch ng bi quyn v ca, v khng cn bit nh gi ng nhng th na. Quan trng l chng ta ng xem chnh kh nng ca ta, vic hc ngh ca ta l mt th g th yu. Nhng mi ti nng ca ta, v c mi kh nng k thut ca con ngi, phi gi ng ch ca chng, v khng c ch bit c chng m thi. Khi quyn tr thnh tm im, n s bin con ngi thnh n l, v nh vy quyn lc l i lc ca tnh yu. Cu hi c th: Mt hng i cng c th hc ngh thut yu? Ngi ta khng hc yu, nh hc chi n hay hc s dng my vi tnh. M c th ni phi lun hc n vi tng vic mt. V d nhin cng hc n t nhng ngi gng mu. Trc ht t cha m, l gng sng v l ngi lnh o, m ta coi nh l nhng v thnh nhn. Sau na, hc qua nhng cuc gp g trong i. Hc ni tnh bn, ni cng tc ni ti vi k khc, ni mt nhim v. iu quan trng l khng phi i tm chnh mnh qua nhng quan h v vic lm , m l tm ra con ng cho i, v nh bit nhn vo mt cch ng n. Phn ti, ti khng mun t xt on mnh, nhng ti c bng mi cch hc yu qua hnh nh c Ki-t v cc thnh. Ni cch khim nhng hn, l hc ly s nhn i ni cc ngi v c bc theo v lm theo cc ngi. Cn vic ti tht s hc c ti mc no, th cho Cha v cho ngi ta phn xt. Ngi ta i khi c th lm. Ti khng qun c hnh nh m ti mt ln vit v ngi. Trong bi vit ti lp li iu ca vn s Stefan Andres. Andres vit trong mt chuyn ngn v mt i quan thm tra ho s ti danh El Greco ho li hnh nh i quan - nh sau: ng ta khng dnh dng g ti tnh yu c. 75

Vng, mt vai tr nh ti ngi ngoi c th nhn thy nh vy. D sao, chng ti c dng tnh yu i x vi ngi khc trong nhng hon cnh c th ni l kh khn. Tnh yu , d nhin, khng phi ch l ve vn nhau, nhng n cng t ra gii hn cho ch no c hi, v ch no gy phng hi ti quy lut ni ti ca tnh yu. Cc cng s vin ca ti v ti c gng t chnh ngi vo mt ton cnh thun li, chnh ngi nhn ra vn cn gii quyt. Khng phi chng ti n gin mun gp rt khai tr h, nhng mun phc v c ton cng on v trong rt cuc cng c c h na. V chng ti cm thy b buc phi bo v c tin ca nhng ngi b nh. Va ri, mt gim mc danh ting k cho ti hay, ng thy mt trong nhng ngi ni ting chu chng li B tn l c tin t ra cao ngo qu mc, v thi dm p ln c tin ca nhng ngi b nh nh th no. Qua , cng theo gim mc, ti mi thy cng tc bo v c tin cho k thp c b ming chng li s cao ngo tht quan trng. Li Cha d nhin khng ch c khun c theo chc v, m cn c th b chnh ngi gi chc v lm phai m. ng, nguy him ng nhin c. Ta ch c th lun n lc sa sai v ng nguy him bp mnh. Mt vn gp phi trong vn yu, l con ngi ta trc ht ch ngh ti cch lm sao c yu, ch t khi lm sao yu. Vi ci nhn nh th th bn cht tnh yu k nh tiu. Nu ta ch mun c c tnh yu m thi, th chc chn ta s khng nhn c n, n s tr nn ch k, thoi ho, v ngi khc hn cng nhn ra c iu . Con ng hc yu cng c ngha l vt thng mnh, t b mnh, hc cch trao tng mnh, k c khi mnh chng mong nhn li c p tr no. Nht l hc cch qun mnh cho nhng ngi kh thng i vi mnh, v cho nhng ngi au kh ang cn n mnh. Ta hy ngh ti ngi Samarita. Ta ch tr thnh k yu, khi ta khng phi lc no cng ch ngh ti vic thu vn cho mnh, m l lc ta n lc tr thnh k cho i, k lun nhn ra c ngi b b ri khng ai oi hoi, c th l v con ngi chng c cht thin cm no. Cc b mt ca tnh yu Erich Fromm ni, lnh vc quan trng nht cho i khng phi l lnh vc vt cht. Mt ngi cho k khc nhiu nht, khi ngi cho chnh h, ngha l cho i ci qu gi nht m h c, cho i cuc sng ca mnh. Ngi cho i nim vui, s thch, s cm thng, s hiu bit ca mnh, v d nhin c ci hi hc ln u su ca mnh ngha l tt c nhng g to sng ng ni ngi . Cho, trc ht, khng hn l cho tin, iu hin nhin. D nhin ngi ta c th rt cn tin. Nhng ni u ch cho tin, ni ngi ta cng thng gp cnh b xc phm. Ti lun chng kin iu ni th gii tam. H ni vi mt nhn vt rng, nu cc anh ch gi cho chng ti tin m thi, th thng cc anh lm h chng ti nhiu hn gip chng ti. Tin thng hay b lm dng v thng khin cho tnh trng gia trng thm. Cc anh nn cho thm g khc. Chnh cc anh nn ti, cc anh nn cho chnh cc anh, c nh th vt cht m cc anh gip mi c dng ng ch, chng mi khng phi l nhng ci cc anh mc ti vt ra, tm cch x xo i nhng vn nn m chng ti t ra cho cc anh, v nhng vn nn ca cc anh. Bao lu chng ta ch cho tin v kin thc, chng ta ch mi cho rt t. Hiu nh th th cc nh truyn gio l nhng tm gng. H mang Thin Cha ti cho ngi khc. H lm cho tnh yu tr nn ng tin. H trao tng mt con ng sng mi. H cho chnh bn thn h, khng phi ch c hai, ba nm m thi, khng phi v mu phiu lu, m hin c thn mnh n chung sng, lm mt vi ngi. Bao lu ta cha hc li c kh nng hin thn , th ci cho ca ta cn qu t. 76

iu ng trn bnh din th gii, tt nhin cng ng ni mi c nhn. V im ny, thi s Rilke* c cu thuyn hay. ng k, lc Paris, mi ngy khi i ngang qua ngi n b n xin, ng u thy vo m b y mt ng tin. Mi ln nh th, ng thy nt mt ch ta vn bt ng, xem ra nh ch y mt tr. Mt ngy n, thay v ng tin, ng a cho ch mt bng hng. Mt ch bng rng ln. Ln u tin ng thy cm xc ni ch. Ch mm ci ri bin mt sut tm ngy, bi v ch nhn c ci g cn hn tin. Ti tin, l mt hnh nh cho ta thy rng i khi ch mt bng hng, mt c ch quan tm, mt nim n n nhn ngi khc cn ng gi hn tin bc hay nhng mn qu vt cht khc. L lut mi ca ng Cu th l Tin Mng tnh yu. Nh vy phi chng c th ni c rng Giao c c mt ht sc sng; phng v, ca l v li hiu v i sng cng on ca n k nh chm dt? Bi v r rng nay l thi im khi s mt ci g mi. Malakia, v tin tri cui cng ca Giao c c, tuyn b: Thin Cha ca cc o binh ni: Ta khng cn th v g vi cc ngi na v s chng nhn l vt no na t tay cc ngi. Ti khng mun ni rng Giao c c kit sc. Ngi Do-thi vn cn sng vi n v vn cn lun rt ra c t Cu c kho tng tinh thn ln. Nhng, l ngi cng gio, chng ta bo rng Giao c ang trn ng, v n ang tin dn v ti ch, bi v nu khng c ch, th con ng kia chng c ngha g. Nh vy, khng th ct t hoc b i ci c, v coi nh n ht xi, nhng l mt con ng ang tin v ch ca n. Khng c ng th ta khng th ti ch c. Nhng ph bnh lin quan ti ca l c trong Cu c ngay t u. Thin Cha ni vi con ngi trong cc Thnh Vnh: Ta s khng ni cho ngi hay Ta mun n g; nhng ca l th vt v l vt ho thiu ca ngi l nhng th Ta khng cn, Ta cn tri tim c. Ca l cng lun ni ln c gng ca con ngi trong vic cng nhn quyn cai tr ca Cha, v t ra, chng t du cho thy con ngi mun dng cho Cha mt ci g ca chnh h. ng thi, mt cch no , h cng bit Cha chng mng g ti th vt hoc b thiu. Trong ngha , cc hnh vi th cng trong Cu c nhp lm mt vi l vt ch thc, l c Ki-t, k hin thn cho ta v trao ta cho Cha Ngi, l k c th ni, khi s dng tnh yu bin i th gii. Tnh yu mi l l vt ch tht. N thay th c ch v vng ni ca l th vt v lm cho nhng ca l thnh v nV th, cng chng phi l mt vic tnh c, khi 40 nm sau ci cht ca c Ki-t, n th bin mt khi lch s, l v mc tiu ca n th gi y c hin thc (qua c Ki-t) ri. Thin Cha gi Con Ngi xung trn l v yu con ngi hay v mun chia s ni au ca h? C l gia yu thng v chia s au kh chng c g i nghch nhau. Chia s au kh ch thc khng ch l mt biu hin tnh cm. Nhng l mt th ng ho vi ni au ca k khc, v nh vy n l mt hnh ng c bn ca tnh yu . Ngi Hi-lp xa quan nim Thin Cha bt bin, nh vy h coi Ngi l tinh thn thun tu, v do Ngi khng th cm gic m cng chng bit au. V th ki-t hu phi t hi, vy th Thin Cha tht s ra sao? V Origenes* ni mt cu tht hay: Thin Cha qu tht khng bit au, nhng Ngi bit cng au. Ngha l Ngi c th ng ho vi ta, vi nhng k au kh. Qu l mt hnh vi yu thng ln, khi Thin Cha i vo thn xc con ngi trong c Ki-t ng ha vi ta v nh vy Ngi ng ho ta vi Ngi v a ta vo trong tnh yu ca Ngi. Ti ngh, chnh khi ki-t hu chng li quan im v cm hon ton ca phi khc k v cao kh nng chia s au kh, th cng l lc h tuyn xng tnh yu. Chia s au kh mt cch ng n l mt hnh ng yu thng.

CHNG II - C GI-SU KI-T

77

Tha hng i, c th ni c rng hnh ngi trn khn lim Turin l c Gi-su tht? Khn lim Turin vn cn l mt n s, cha c li gii r rng, d c rt nhiu im cho thy l tm khn tht. D sao, khng ai trong chng ta li khng cm xc trc sc ht c bit ca bng ngi , trc cc vt thng d s. V trc khun mt y n tng. C cuc kh hnh hin ln mt cch mnh lit trn khun mt. ng thi ta cng thy mt phm gi ln lao trn . Khun mt gi ln nt yn tnh v thoi mi, bnh an v thng xt. Nh vy, khn c th gip ta mng tng c c Ki-t. Mt con ngi vi nt t tin ln... Nu ch l mt t tin ca con ngi, th l mt tnh t thi qu. Nhng trn khun mt c mt ci g khc v ln hn nhiu: c Gi-su bit rng Ngi hon ton lm mt vi Cha Ngi, vi Cha. S hp nht ny c tnh cht gia nh, n vt ln trn tt c mi th hp nht thn b m chng ta bit. V vy c Gi-su c l do dng tn gi Thin Cha cho mnh Ta l iu . cng l mt con ngi thnh thong t ra th l v cu knh: Ny, th h khng tin v khng th dy bo c kia! Ngi tht vng ku ln: Ti phi bn cc ngi bao lu na? Ti cn phi chu ng cc ngi bao lu na? Chnh ti cng lun b nh ng bi s nghim khc v thiu kin nhn ca Ngi i vi con ngi. y c th l mt bi hc cho ta v tnh yu, tnh yu lun i hi, ch khng n gin ch l mm lng hay chp nhn thua thit m thi.c Gi-su nhn con ngi vi i mt Thin Cha. T ci nhn , ta c th nhn ra ni tht vng ca Ngi i vi con ngi, v nhn ra cn gin ca Ngi trc cch con ngi i x vi to vt ca Ngi. Nhng cu trn cho thy ni chn chng v v tm ca con ngi i vi Thin Cha trm trng ti c no, cho thy kh nng bt tai v khp kn ca con ngi tht s trm trng ra sao trc mt Cha. Khc lc v nghin rng l cu c Gi-su thch ni nht. H khi no mun m ch iu g xu, Ngi li dng cu . Bo l cu Ngi thch ni th c l khng ng. l ch Ngi dng khi vn tr nn nguy kch. Khc lc v nghin rng m ch ci e do, ci nguy him, tm li m ch mt con ngi h mt. N ni ln hon cnh th gii, trong con ngi ang ngt ng trong c cht v tru lc, ri va khi thot ra c bng nhn ra ton b s mu thun ca cuc sng mnh. Ho ngc thng c din t bng la t. Cn nghin rng ch xy ra khi b rt lnh. Khc lc nghin rng l hnh nh ca mt ngi b b ri, b y ra ngoi tri lnh, v hn khng cn chp nhn tnh yu. Ngi b y hon ton ra khi th gii ca Cha, cng l th gii ca thng yu n ni phi nghin rng khc lc. Thnh thong c Gi-su lm tr o thut. Khi mn ht tin tr thu n th, Ngi ni vi Phr: Cho thuyn ra h th cu; khi bt c con c u tin, m ming n ra, anh s thy mt quan tin trong . Dng tin m tr thu cho anh v cho Thy. Khng phi b u Ngi lm php l . Ngi ch lm khi c lin h ti c tin. Ngi ni r: Ta n khng phi lm php l, nhng loan truyn nc Thin Cha. Cu chuyn anh k trn c mt ngha khc, su xa hn. Tht ra Cha khng cn phi tr thu, bi v n th rt cuc l chnh Ngi, nhng Ngi tr v vng li, v tr theo cch tht c bit do Cha ban. Ti thy Ngi mm ci khi lm chuyn . GISU - NHN VT GI TNG? 78

Mi hoi nghi v nhn vt Gi-su lch s chng bao gi dt. C ngi cho l mt nhn vt gi tng. C k bo l mt th th lnh ca mt gio phi. C k li bo Ki-t ch l mt trong nhng s nguyn tng c dng ni ln bi kch ca kip ngi: au kh, lo u, tnh yu. V c ngi cn ni: V s ph xem ra hay y, nhng ng ta u c lin h g ti ti. D nhin, nh ta vn thy, ngi ta c th hoi nghi mi chuyn lch s. Chng hn nh c mt v tr thc bo khng c i Karl*, ngha l ng chi b c mt lch s hai trm nm. May m chng ta khng n theo trong v ny. Ti liu lch s cho ta bit v bin c, nhng chng khng gip ta s c chnh s kin. Nh vy ngha l cn c ch cho nhng gi nh, h nghi? Khng. Ngay c khi ta ch dng nhng tiu chun lch s c cng nhn xt, th s hin hu ca c Gi-su qu r v y , n ni ta khng cn nghi ng g na v nhn vt lch s ny. Nhng g c truyn tng v Ngi khc hn vi nhng g c th to ra hay tng tng ra. Chng b gy mi m hnh gi nh.V y ta c th nhn ra c du vt ca bin c ln nhng g sau hnh thnh nn t bin c . C hai khng th gii thch c bng nhng phm tr t tng, m ch bng va chm nn tng vi mt s kin thc s xy ra. V vy, theo ti, vic hoi nghi v s hin hu ca c Gi-su l chuyn thiu ng n. Nhng u l ngun s liu tht s kh tn? Anh cng bit, cng ngy ngi ta cng o su vo ti liu v bi qua bi li quanh chng. Ngi ta mun ch nhm chng ra phn tch. cui cng ch cn li mt nhm d kin ngho nn v ngi ta bng t hi, lm sao mt khun mt ngho nn nh th ny m li cu mang c nhng bin c nh th kia. Ta khng c php qun iu ny: Bc th th nht gi gio on C-rin-t, l th lm chng v vic sng li ca Cha v v vic lp php Thnh Th, c bng vn bn, trc khi Phao-l khi s vit. L th c vit vo thp nin 50 sau ngy cha Ki-t sinh. V ni dung l th ghi li nhng g c truyn tng trc Gi-ru-sa-lem. Nh vy c ngha l Phao-l chp li nhng g c vit ra, nh chnh ngi ni. C vn phong ca th cng cho thy ta ang tin st tht gn chnh ngay cc s kin.Ti phi th tht, cng nghe v nhng n lc nghin cu ngun s liu, ti cng bt tin vo cc gi thuyt i qu ca cc chuyn gia. V nhng gi thuyt c lp i lp li v khng ngt mu thun nhau. Ngay Albert Schweitzer* ch trch vic c cng nn ra mt Gi-su lch s i li vi c Ki-t ca nim tin, vic lm c khi s t khi m u thi k nh sng. Schweitzer bo, ta tng lc ny y c c khun mt tht ca Ngi, nhng thc ra Ngi vt qua thi i chng ta ri v tr v li vi chnh Ngi ri. Ti ngh, tt c nhng n lc kia ch l nhng ti cu trc, trong ngi ta lun ch nhn ra khun mt ca nh ti to m thi. D l c Ki-t ca Adolf Harnarck phn chiu tp ngi t do ca ng; hay l c Ki-t phn chiu loi trit l hin sinh ca Bultmann*. Tt c nhng cu trc u c thc hin vi ngh nn tng ny: Khng th c Cha nh l mt con ngi c. V th, h khng cng nhn tnh lch s ca cc bin c lm tin cho Ngi. C ngha l y ngi ta khi s lm vic vi mt iu kin, l phi loi ra khi bin c ci lc ni ti ca n nhng chnh lc ny mi l ci to cho bin c s li cun v y ngha. Vy cch lm vic ca ngi nh th no? Ti ngh, ng hn ta nn t cu hi: Khun mt nh trong Tn c m t c ni ln ngha g khng? V cu tr li ca ti c th s l: Ch c khun mt nh trong Tn c mi tht mang ngha. Ch nh th n mi mang chiu kch cao c v mi c th to ra c nhng bin c nh kia. V th, theo xc tn ca ti, ta c l do tin vo Tin Mng, d cho mi ph bnh ngun s liu, m mnh cng c th hc c trong nhiu chuyn. C th c nhng tiu tit lu truyn 79

b ngi i sau lm bin th, nhng tu trung cc chng t Tin Mng u ng cy, v ta c th gp c khun mt tht ca c Ki-t trong . Tin Mng ng cy hn nhiu so vi nhng ti cu trc lch s xem ra vng chc. Ti mun thm: Tin Mng Gio-an, m mt thi gian di ch c xem nh l mt sng tc thun tu thn hc (Bultmann chng hn c minh chng l sn phm ca cc phong tro ng gio), ngy nay l lng thay c cng nhn l mt s liu. Tin Mng ny c nhng ch dn a l ng n nht, v c mt kin thc ng nht v li ngh v cch sng ca ngi Do-thi thi . Nh ch gii Klaus Berger Heidelberg v vy mun coi n l bn vn k cu hn cc Tin Mng khc. im ny c l ti khng cng quan im. Tc truyn bn vn hnh thnh vo cui th k th nht. Ta c vic bit nh th. Tuy nhin l mt ti liu vi kin thc rt chnh xc, v vin kin thn hc ca n khng tch khi nn tng lch s. 8. MC KHI C ln, nh thn hc ngi Php Henri de Lubac* ni, chnh cuc i c Ki-t l im mu nhim c a thch nht. Vic lm ca Ngi, mt mt, l hnh vi ca mt con ngi thng, nhng mt khc cng l hnh vi ca mt con ngi mang thin tnh. De Lubac vit: Tm hiu ngha cuc i c Ki-t c ngha l thm nhp vo thc ti ca Thin Cha. Phi chng c ngha l khi ta tp tm hiu cuc i c Ki-t, ta s nhn ra v bt gp c Cha cng nh ton b cuc i mnh? Cuc sng ca ta ch c cht liu v nn tng, khi ta cng thm nhp vo v cng sng vi cuc sng ca c Ki-t. Nh nn tng , ta mi c th hiu c Thin Cha. l im c bn. Li c Ki-t c tm quan trng khng c g thay th c, nhng ta khng c php thu gn Ngi vo li m thi. Tht, nh thnh Gio-an ni, cng c vai tr ca n, l li c sng, v tht cng dn ti thp gi. Ch khi ta ngm nhn c con ngi ton din v sng ng ca c Gisu, lc li mi tot ra chiu kch cao c cha ng trong n. Nh th, mun hiu c s ip ca Ngi, nht thit phi ngm nhn cuc sng v kh nn ca Ngi. TIN TRI V S GI Nh vy, ta hy tm hiu r hn v hnh dng, cuc sng v s ip ca c Gi-su Ki-t. Hy bt u vi Gio-an: T khi thu l Li / v Li tr thnh tht / v gia chng ta, / v chng ta thy vinh quang ca Li, / vinh quang ca Con mt ca Cha, y n phc v chn l. Hn y l on m u cao sang nht xa nay cha tng c vit ra trn th gii. Nhng li u tin ca Tin Mng Gio-an l nhp cu ni lin lch s to dng, ngun ci mi loi, vi bin c xy ra Pa-les-tin . Chng ni ln iu ny: Logos / Li sng to lm nn th gii kia hin thn trong con ngi Gi-su. Ngun lc sng to th gii, nh vy, i vo trn th v ni chuyn vi ta. Mt mu thun ln xy ra: Thin Cha qu v i c th tr nn b bng. V b bng n mc Ngi gp g ta qua thn xc mt con ngi. Thin Cha khng n gin t tri ri xung v trnh din trc mt ta, nhng Ngi xut hin qua mt bin c lch s, bin c l mt con ng dn ti Ngi. Trn con ng , c th ni, ngi ta ang ch Ngi v s ip ca Ngi c th c ta nghe bit. Gio-an ty gi l s gi trc tip ca c Ki-t. Tin Mng vit: ng ti nh mt ngi chng, lm chng cho nh sng, mi ngi nh ng m tin. Trong bin c lch s kia, xt v thi im lch s, c mt tin tri, mt chng nhn cui cng, xut hin trc c Gi-su. Gio-an lm php ra l i din ca mt th phong tro cnh tnh. Isra-en si bng lc ang nng lng v mt v cu tinh, mt Messias. Dn tc ny b ngoi bang thng tr, vn lun mang trong mnh hi vng c gii phng, v h tin l chuyn s tr thnh hin thc. Mt khc, l mt thi khng c tin tri. Xem ra nh sng tin tri lc tt. 80

Gio-an n t sa mc, v ng ging iu mi m. ng bo, ng l ting ku trong sa mc. ng lm php ra lin tc bn kia b sng Gio-an, nh sch chp. V hm , khi thy c Gi-su ti vi mnh, ng ni mt cu y b n: Hy xem Con Chin Thin Cha, ng xo ti trn gian. y l ngi m ti ni: Sau ti s ti mt ngi, ngi vt trc ti, v ngi c trc ti. Gio-an xut hin ni sa mc nh mt ngi c Thin Cha thnh hin. Thot tin, ng ging v hi ci, thanh ty v t tp dn chun b cho Cha n. Vic rao ging , c th ni, l tm tt ton b li tin tri dn vo ng lc lch s ang hi h tin ti mc tiu ca n. S mng ca Gioan l m tung cnh ca ra cho Cha, dn Is-ra-en sn sng n nhn Ngi v chun b gi lch s cho Ngi. C hai iu quan trng: th nht, nhng bi ging hi ci ca ng cha ng ton b li tin tri; th hai, vic chng t ca ng v c Ki-t c th ho cc li tin tri , qua hnh nh con chin, nay l Con Chin Thin Cha. Ta hy nhn li cu chuyn ca Ab-ra-ham v I-sa-ac, nhn li chuyn t th vt m trong chin gi vai tr quan trng, c bit phi c chin lm ca l trong dp vt qua. Gi y hon tt mi n lc thay th . i vi chng ta, chin vt qua trn nguyn tc l ngi. Gi y Cha Ki-t l chin vt qua, nh th l Ngi chia s thn phn ca ta v lm bin i thn phn . Cu th hai l mt nhc nh nh nhng v thin tnh ni c Gi-su Ki-t, cho d iu ny Gio-an cha ngh ti ht v ni ra ht. ng bo, y khng phi l mt nhn vt lch s no , nhng l mt k vt ln trc tt c chng ta, k n t mun i Thin Cha v l v thn tn ca Ngi. T ph Gia-cp c l din t thi im v Cu tinh ny xut hin ging nh vo lc c Ki-t ging sinh. l lc nhiu ngi mt c tin, m Pha-ri-su th, nh sch chp, sng trong kiu cng v lnh lng, nhng ngi khc cm thy mnh nh mt n th khng c ngi chn. c mong v mt v Cu tinh tr nn nng bng c ni dn Do-thi ln ni lng dn. Tin tri Isai-a than th: Xin tri hy ngi cng chnh xung!, My hy ma ngi cng chnh xung!. Nhng phi chng nhng li bo trc v c Ki-t ch mi c ba ra sau ny? Phn u cu hi ca anh c l lin quan ti ci gi l li chc lnh ca Gia-cp (Kn, 49), li gm mt s li ha y b n cho mi hai con trai ca Gia-cp. Li chc cho Giu-a nh th ny: Nc thng tr s khng ri khi Giu-a v gy quyn hnh khng ri chn n, cho n khi no v xng ng v c mun dn tun phc n (49, 10). Li ny sau c coi l li ha cho vng quc a-vt (a-vt thuc dng di Giu-a), v n khi vng quc ny b xo s - ngha l vo thi c Gi-su n c coi l li ha cho mt con trai a-vt mi, l ng Messias, ng m c cc dn tc ngoi Do-thi u vng phc. Hn nhin, ki-t hu coi con trai a-vt mi l c Ki-t. Nhng thi im c Ki-t cha c vit ra, nhng cu trn (m cc hc gi vn cha thng nht v thi gian xut hin) cp ti mt iu ang ti vi y b n, v ng ngha ca chng ch c sng t di nh sng ca c Ki-t. Gi hy ni v tin tri I-sai-a. Tht ra I-sai-a ni: Tri ca cc ngi hy s cng chnh. Nhng sau khi s cng chnh hin thn qua mt ngi, ki-t hu mi c n theo kiu nhn cch ho. Ta cng c th c v hiu tng quan thng nht gia Cu v Tn c nh mt li m ng nh th. Li cu c hng v c Ki-t, li ng thi kim tm Ngi t trong bng ti. D nhin, ngi ta c th coi Cu c khng c lin h g ti c Ki-t. Nhng nh th th li s kh hiu, v tht ra chng hng v Ngi. V d cho ngi Do-thi khng th coi c Ki-t l v hon thnh nhng li , th chng phi l v h c c g, song cng l v s kh hiu ca li kinh, v v tng quan cng thng gia hnh dng c Ki-t vi li cu c. Vi c Ki-t, Cu c mang mt ngha mi v ch nh Ngi m nhng li cu c mi nhn ra lin quan, hng i v ngha ca chng. 81

Nh th, c th loi tr yu t c Ki-t ra khi Cu c. M cng c th lm ngc li. C hai lp lun u c l do chnh ng. l cuc tranh lun hin nay gia ngi Do-thi v ki-t hu. Nhng khng ch gia hai tp th m thi. Mt s ng cc nh ch gii theo khuynh hng thun ph bnh lch s cng khng chp nhn tnh cch con ng v dn ng ca Cu c, v h xem li din gii ca Ki-t gio l khng hp hay i qu xa nguyn ngha lch s. Tm li: Cu c khng phi l mt th bi ton, m l mt con ng. im ny ngi ta c quyn t do chp nhn hay khng. Theo ti, chnh vic tn ti ca Cu c l mt bo chng ni ln Cu c t n c ngha. Cu c r rng c trc c Ki-t v mt lch s, cng nh c tin ca ngi Do-thi v kinh sch ca h c trc Ki-t gio. Cc gio ph thng thn coi vic ngi Do-thi cng nhn Cu c v ph nhn c Ki-t l s mng lch s nhm bo m cho tnh xc thc v tui tc ca cc sch thnh ca h. V th, cc ngi bo, ngi Do-thi phi tip tc l Do-thi, ch khng tr thnh ki-t hu. Cu c t n vn c ngha, nhng nu ta c n vi c Ki-t, th n mi tot ra ngha mi v m ra mt ci nhn ton din. THIN CHA T SA SAI ? Cc l lut c, t nghi thc t l cho ti c chuyn khn nn Mt n mt, rng n rng cng c bi b sau khi c Ki-t xut hin. Nh vy, c th ni c rng Thin Cha phi t sa sai? Ti mun ni li chuyn lch s. Mt n mt, rng n rng nghe ra kinh khng tht, nhng trc ht c th ni l mt nguyn tc iu ho v hp l ho vic tr th, khng n vt ra khi khun kh ca hnh vi tng ng. Xem th th l mt tin b ri, so vi lut php ng thi. y phi ni thm, nu khng c tnh yu th ci tin b v thc php lut cng chng gii quyt c g, ch c tnh yu mi b gy vng tr th lun qun v mi to ra c mt thc ti mi. Trong cuc trao i ny chng ta cp ti cu: Ta n khng phi xo b lut, nhng kin ton n. Chng ta bn ti cu mt cch c th trong cu chuyn v ca l n th. Ca l lun ch l mt vt thay th. V gi y, khi nhn vt mang ca l ch tht xut hin, v qua gip ta c th hi sinh cho Cha, th ton b ngha v vic t l kia hon tt trong Ngi. V chnh Ngi l n th sng ng thay cho mi th n th. Nh vy, Ngi n khng phi xo b ci g, nhng l a n t ti ch. Trong ngha , ca l dng cho n th c hin ti ho trong Mnh Thnh, mt hnh thi m trc mi ch c c nhng hnh nh xa gn m thi. Nh vy, c th ni, Thin Cha khng t sa sai. Nhng tri li, Ngi gip ta thy c ng lc ni ti v hng ti ca con ng m Ngi thot tin m cho ta, nhng ta cha th i ti ni. ngha thc s ca con ng gi y c kin ton v c c ng ch ca n. Kinh Thnh ni v mt Is-ra-en mi, mt dn thin cha m Ngi gi. Ngha l gi y, vi s xut hin ca ng Cu tinh, nhng ngi i theo Ngi, cc ki-t hu, tr thnh dn mi, dn c Thin Cha chn ring? Vng, c th ni c nh th. C th ni l Is-ra-en m rng. Thnh Phao-l ni r, con ci Ab-ra-ham khng phi ch l nhng ngi mu m, nhng l tt c nhng ai c chung c tin vi ng. Nh vy, vng mu m ca Is-ra-en c ni rng ra bi cng on c Ki-t. Nh vo mt quyt nh nn tng (nht l vo mt qu tng) m cng on ny tr thnh mt dn, khin cho li ha gi y tr thnh ph qut. Ch c chn nghe khng n lm, v n gi ln s hn ch, cho rng ta y l k tt hn. Theo ngha ban u ca Kinh Thnh, ch ny mun ni ti vic Cha chn mt dn tc, giao cho h mt cng tc, v h thng bo ti nhng dn khc mt iu g. Nh vy, c chn lun c 82

ngha l chn cho mt vic g . V mt kha cnh no , c th ni, k c chn phi mang gnh nng, v phi nhn trch nhim cho k khc. Trong ngha , nim c chn v nim Is-ra-en bao gm tt c nhng ai nh qua c Ki-t tr thnh con chu ca Ab-ra-ham, tr nn con ci ca Thin Cha hng sng. Tuy nhin, h khng phi c chn sng cho ngi khc, hu c c h chiu c bit bc qua ca thin ng, nhng l tham d vo vic phc v c Ki-t, vo cng tc ca Is-ra-en i vi lch s. 9. NH SNG Qui l : Thin Cha ton nng v cng li chn mt chn hn km nht trn gian, mt chung sc vt s si B-lem, sinh ra. V lp lun ca Gio hi : Ch v iu qu kh tin v qu mu thun nn n phi l chuyn c tht. Li lp lun khng . Nhng tht ra, vic chn ci b nh l nt c th trong lch s Thin Cha vi con ngi. Ci c th ta thy trc ht qua vic Ngi chn tri t, mt hi bi trong v tr, lm ni hnh ng; trong dn tc yu ui nh Is-ra-en li c chn mang ly lch s ca Ngi ; ri Na-da-ret, mt chn hon ton khng ai bit n, tr thnh qu hng Ngi ; v ri cui cng Con Thin Cha li sinh ra ngoi lng B-lem, trong mt chung sc vt. Tt c nh mt si ch . Cha dng n v ong o duy nht ca Ngi l tnh yu i li thi kiu cng ca con ngi. Kiu cng chnh l ht nhn, l ni dung chnh ca mi ti li, ngha l ca ci t-coi mnh- mun- bng- Thin Cha. Tnh yu, tri li khng phi l t cao, m t h. Tnh yu cho thy chnh lc h mnh l lc ta vn ln. Chnh khi ta h mnh, khi ta tr nn n gin, ci xung vi k i rch, ngho hn, khi ta mi tht ln cao. Cha tr nn b nh, a con ngi dng dng t c tr v li ng ch ca n. Xem th th quy lut ca s b nh l khun thc nn tng ca hnh ng Thin Cha. Quy lut gip ta nhn ra bn cht Thin Cha, v c chnh bn cht ca ta. Nh vy, lp lun trn t n cha ng mt lun l cao v tr thnh ch du cho s tht. Cnh tng ging sinh tr thnh ni ting th gii, v Friedrich Hndel bin n thnh bt t qua bn nhc i hp xng Messias . Mt thin thn, bao bc bi ho quang thin cha, xut hin gia m en bo tin cho nhng ngi canh gi sc vt : Cc bn ng s ! Ti bo cho cc bn mt tin vui ln . V trong khi thin thn ang ni, tng on thn linh thin quc qun t quanh ngi ng xng ln li ca vang vng trn gian : Vinh-danh Thin Cha trn tri, bnh an di th cho ngi lng ngay . qu l mt trong nhng cnh nh ng con tim nht ca Kinh Thnh. S nh ng c t thi Gio hi s khai ri, c nhn vo ngh thut thi ta c th thy iu ny. Cnh tng i vo lng ngi, nhng s ip ca n cn vn xa hn nhng g th v v ng yu. Cng li nhng ngi bnh dn mc mc l nhng k u tin c gi ti mng c. H-r- khng bit chuyn xy ra. C cc nh thng thi thot tin cng khng bit. Tin vui ti vi nhng ngi chn sc vt, nhng ngi ang trng ch n cu ca Thin Cha n vi h. H l nhng ngi sn sng v bit m lng n nhn. Nhng ngi ny, cng vi Maria v Giu-se, vi Si-me-on v An-na, vi E-li-sa-bet v Za-ka-ria-a, l i biu ca gii ngho hn trong Is-raen v nh th l ton b Dn Thin Cha. Chng ta thy trong Thnh Vnh ch k ngho v k lng nhn l t ch bao trm thnh phn tn hu gia trong dn Is-ra-en. Cng nh khi c Ki-t khen cc tr nh l Ngi khen nhng tm hn n s bit nhn v lng nghe tin vui ca thin thn.

Hndel (1685 1759): nhc s sng tc ngi c, c bit ni ting vi nhiu v nhc knh, trong c v Messias.

83

Nhm ngi th hai ti B-lem, nh Tin Mng Mat-thu cho hay, l nhng nh thng thi t phng ng. Rt c ngha. K n s i trc, nhng cc nh tr thc cng khng b loi ra ngoi. Ni h c mt s khn ngoan ch thc, khin h m lng mnh ra cho c Ki-t. V cn mt iu quan trng na. Nhng nh thng thi ti mng c l ngi ngoi. y c th ni l nhng hnh nh ni ln chuyn ng ca Gio hi, ca ngi ngoi. THI IM QUAN TRNG NHT CA LCH S Gim mc ngi c Rudolf Graber cho rng bin c kia vt xa v cng bin c to dng v tr . Cha bao gi c mt bin c ln nh th xy ra, v cng khng bao gi s xy ra mt bin c mang tm vc nh th : Bi v vic con mt ca Thin Cha, ngi hai Thin Cha, sn sng lm ngi trong mt a cu t hon ny l chuyn vt trn tt c mi ci c th tng tng . Vng, l mt bi hc rt quan trng, ta hiu c ng nim v ci ln v ci b. Nhn trn kha cnh vt cht, vic to dng v tr l mt bin c ln lao v cng. Bn cnh , bin c nh nhoi xy ra B-lem, m cc s gia thot tin b qun, qu l chuyn khng ng bn ti. Xt v lng th hai bin c trn khc xa nhau. Tuy nhin, nu ta thy c ch mt tri tim ngi m thi cng l mt ln mi trc ton cnh ca v tr, nh Pascal ni, th lc ta s hiu c vic Thin Cha lm ngi, vic ng To dng, Li mun i (Logos) chp nhn bc vo thn phn lm ngi v t buc mnh vo thn phn , cng l mt ln khc hn. Thin Cha xung trn v tr thnh ngi. ng trc chiu kch ny, ci ln xem ra v cng ca th gii vt cht cng tr thnh nh. Bin c c Gi-su sinh ra tr thnh huyn thoi ln nht cho mi thi t hai ngn nm nay. Ngy nay, khng ai m khng bit n m . Khng u trong Gio hi nim tin th hin trn b nh trong bin c ny. Ging sinh c mt lng biu tng, gi tr, o c v u su, ngha l mt lng v thc th con ngi, khng g snh ni. i lc ti ngh, chng ta bit nhiu v ging sinh tht, nhng hn ging sinh bit chng ta nhiu hn nhiu. C l, mt ln na, ta phi thng nht vi nhau v ngha ch huyn thoi . Ngy nay, ch ny c hiu theo ngha tch cc, n ni ln mt th vin kin v nhng thc ti vt khi gic quan con ngi, nh vy n cha ng mt chn l cao hn ci thun thc ti ang c. Nhng, cho d mang ngha tch cc , huyn thoi chng li lch s. N l vin kin, ch khng phi s kin thc t. Vic c Ki-t ging trn, tri li, l mt bin c lch s, mt ci g din ra tht v tr thnh bin c lch s. Vic gn lin vi lch s tht l mt nt c th ca lch s ki-t gio. Qu tht l lng, ci m trong chung sc vt, trong hang , thot tin c cc mc ng n khi nghe thin thn loan tin, gi y tr thnh mt du ch vt ra ngoi th gii ki-t gio, hu nh chng cn ai m khng bit n. Nhng ta cng phi ni thm, song song vi vic ph qut ho cng c mt tin trnh tm thng ho gh s xy ra. Ngy nay, khuynh hng mun y Ki-t gio ra khi l ging sinh ngy cng mnh, n ging nh mt ho tin, sau khi ln c cao nht nh, lin tch khi phn di ca n. M chu, vi thng mi ho v tnh cm ho, l ging sinh tr thnh ni trng by cho cc c s thng mi ln. Trc y, h trang hong ging sinh vi hang , nay vi nhng cnh huyn thoi, no l vi nai, hu v cc ng gi N-en, t bin ci ki-t gio ra thnh ci huyn thoi tht. D nhin, vn cn ci d m chi sng nh ng con ngi, khi h nhn bit Thin Cha tr thnh ngi. Nhng ch l n lc tm cch gi li v p v ci rung ng, cn ci ngha cao su hn nm trong th ngi ta li b i. Ging sinh cho ta thy, bn cnh tt c nhng suy tng v tnh cm ln, c nhng iu hon ton mu thun, nhng iu di tr trong th gii v c nhng hoi nghi ln khng tin ca ta. 84

Ngi ta em qu nhiu ting ni ca con tim, qu nhiu yu t gi tr ln v quan trng vo trong bin c ging sinh, khin thot nhn vo, ta c th thnh tm ni c, l nu lt ht nhng th i, th bin c ch thc kia chng cn li g (lm vy l cp i ni dung cao c ca ging sinh, bin n mt cch no tr thnh trng rng). Nhng cng chng sao, bit u nhng iu thm tht quan trng v d hiu kia, d chng vt ra khi vng Ki-t gio, c th a ngi ta tm li c c tin. B n ca a tr, ca s gin d, ca lng khim nhu l tt c nhng g tot ra t bin c ging sinh. V ta cng rt cn a vo nhng bi hc mang tnh con ngi , qua thy c kha cnh nhn tnh ca Thin Cha. Phong tc tng qu tht ra bt ngun t mt suy ngh ln. a tr l qu tng ca Thin Cha cho con ngi, v vy ging sinh c th l ngy ngi ta trao qu cho nhau. Nhng nu vic tng qu tr thnh nhng chin dch thng mi b buc, th vic trao tng mt ngha. V ri, ng nh cu ca c Ki-t ni vi cc mn : ng lm nh ngi ngoi o, h mi ngi khc, v h cng mun c mi li. Nu ch cn l mt cuc trao i hng ho thun tu, th ging sinh b khng ch bi t dc, n tr thnh mt phng tin cho tnh ch k v y v cho lng hm ca ln hm quyn m tht ra s ip ging sinh hon ton tri ngc li. em ging sinh tr v li ni dung n gin ca n, c l l mt nhim v ln ca chng ta. NH SNG TRN GIAN c Ki-t khng phi l ngi c soi sng, nhng chnh Ngi l nh sng. Ngi khng ch l ng, m cn mun mnh l ch ti na. Hng i c ln bo, bin c B-lem l bc t ph quyt nh ca lch s th gii a ti vic kt hp con ngi vi Thin Cha . Thin Cha tht s lm ngi, l mt bin c v i. Ngi khng phi ch mn thn xc con ngi hon thnh mt nhim v no trong mt thi im ca lch s - nhng l ngi sng trong lch s, v cui cng giang hai tay trn thp gi, m ra khng gian cho chng ta c th bc vo. Nu gi y Con Ngi - Thin Cha ny, nh Kinh Thnh ni, mun a tt c chng ta vo trong Ngi, mun ko chng ta vo lm mt thn xc duy nht sng ng, nh hai ngi nam v n tr thnh mt xng tht nh ta c thy trong Kinh Thnh, th ta s thy y khng phi l mt bin c n l, n ri s bin i nh n xut hin. Khng, y l mt t ph, mt khi u, m c Ki-t qua Thnh Th, qua cc b tch v php ra mun ko ta vo trong . Trong ngha , y tht s c mt ho tan gia Thin Cha v con ngi, gia To ho vi to vt, l mt ci g vt trn mi quy lut tin ho. y khng cn l mt bc tin ca tin ho, pht sinh t lc thin nhin, nhng l mt t ph tung ca, l hnh ng yu thng ca mt con ngi, m ra t giy pht mt khng gian mi v mt kh th mi cho nhn qun. Ngi c ln ni, c Gi-su l con ngi kiu mu, con ngi ca tng lai, qua Ngi ta thy c kh nng hon thin bn thn ta trong tng lai . Phi chng iu ny c ngha l v lu v di chng ta s tr nn ton ho c ging nh c Gi-su Ki-t ? Trn thc t, nh c Gi-su Ki-t, ta ang vn ti con ngi mi. Ngi l mu gng cho bn thn ta nhm ti. Ti khng mun ni rng, con ngi s ch tin ln ging Ngi v cc kh nng bn ngoi m thi. Nhng khung hnh ni tm ca Ngi, v cui cng l s hi sinh t hin trn thp gi ca Ngi, mi l khun thc kiu mu cho nhn loi tng lai. Khng ch c vic i theo Ngi hay bc vo con ng ca Ngi. M tm ta cn phi t ng ho vi Ngi, nh Ngi t ng ho vi ta. Ti ngh, mi tht l ch im i ti ca con ngi. Nhn vo nhng tm gng ln theo Ngi tri di trong nhiu th k, ta mi nhn ra c nhng g n cha trong con ngi c Gi-su Ki-t. y khng phi l ta thi phng ln mt khun mu l tng, nhng qua h ta thy c tt c nhng kh th lm ngi. Mt Thrse Lisieux, mt 85

thnh Don Bosco, mt Edith Stein*, mt tng Phao-l hay mt T-ma Aquino, cc ngi hc c Ki-t tr thnh ngi. Tt c cc ngi tr nn tht ging c Ki-t, nhng mi ngi trong h vn c mt mu sng ring. Trong mt bi ging, c ln ngi gii thch, cc ngn nn ma vng nhc nh cc em v nhng ngn nm ca lch s nhn loi trc c Ki-t, nhng ngn nm ca tm ti v cha c cu ri. V ki-t hu t cho thi gian sau khi Cha sinh ra mt ci tn tht p : anni salutis reparatae , nhng nm ca n cu c ti lp. Nu ta quan nim thi gian cu mt cch my mc, xem nh l mt ci g c thit lp chc chn, c vic vo nht n cu m xi, th iu chc chn khng ng. Ta vn thy thc t lun phn li quan nim trn. Chng hn, cha bao gi c nhng cuc chin man r v st mu nh trong th k ta ang sng. N xu xa hn mi thi gian trc , v ta khng c c nhng phng cch kim sot s d mt cch tinh vi, hu hiu v hp l. n cu c trao tng cho ta khng phi l mt ci g my mc v bn ngoi. N c tn thc vo t do, v nh th cng c t vo s mng dn ca t do v vo bn cht d sa ng ca con ngi. n cu lun khi s mt cch mi m ni mi ngi, ch n khng n gin c sn . N khng do t bn ngoi hay do quyn lc m c, nhng ch bc vo khi t do ca ta m ca. Nhng trn ht v trong mi chuyn vn l Cha, Ngi i ti vi ta v cho ta hi vng, hi vng ny mnh hn mi ph hoi v n gip con ngi tr nn hon thin. IU G THEO CHN C KIT XUNG TRN? c Gi-su cng c ni n nh mt Adam mi . Ngi l ng trung gian v hon thnh mi mc khi. C th tm kt trong mt vi cu ngn v nhng g mi m theo chn Ngi xung trn gian ? Hy ni v hnh nh Adam mi . Adam trc ht m ch s khi u ca thc ti con ngi, l thu t nhn loi. Nu gi y c Ki-t c gi l Adam mi , th iu c ngha l mt khi u ch thc ti. Nh vy, cuc khi u trc y phi hiu l mt m hnh khi tho v c Ki-t, v ch sau khi c Ngi th khi tho kia mi c r ngha. V vy, ta c th yn ch ni rng, khun mu con ngi c ct o theo thn hnh c Gi-su, v con ngi c ku gi bc vo hp nht vi Thin Cha v chnh c Gi-su chng phi ch l ngi, m l Con Ngi Thin Cha. Ta khng nn hn ch ci c th ca c Gi-su vo trong tng li ni hay tng vic lm ca Ngi. Thp gi, vi li n nhn v chu au n ca Ngi, l mt ci g mi. Phc sinh l iu mi. Ngay vic sinh ra t mt trinh n cng mi (cho d c nhiu huyn thoi v chuyn ). S ip yu Cha v yu ngi nh l ton b gii rn, hay l Thnh Th, qua Ngi cho bit vic sng li ca Ngi, l nhng ci mi ln m Ngi mang xung trn. Tt c u phn chiu ci mi l thng ny: Thin Cha khng u xa c, Ngi khng phi l mt ng no khng th mng tng c, nhng Ngi bn ta, Ngi tr nn lm mt vi ta, ng vo ta, n nhn ta, cng nh ta ng chm c Ngi v c th n nhn Ngi. Nh th, ci c th ch thc ca c Gi-su chnh l con ngi Ngi ng va l Cha va l ngi. Con ngi Thin Cha cng ni : Ti n vt la xung trn gian. Ti mng nu la bc chy ! V Ngi tip : Anh ch em ngh l ti n em bnh an ? Khng, ti khng em bnh an, m l chia r .
*

Edith Stein (1891 1942): ngi c gc Do thi, trit gia, mn sinh ca nh hin tng hc Edmund Husserl. Vo o cng gio, sau khi c cun sch t thut ca thnh Teresa Avila, v tr thnh n tu dng. Cht trong l thiu ca Quc-x c. Nm 1998 c gio ch Gio-an Phao-l II nng ln bn thnh.

86

 l cu ni mnh gh gm. Ngi dng hnh nh la, trc ht, ni v cuc kh nn ca mnh, cuc kh nn v la tnh yu ; l bi gai mi, bc chy m khng ri i ; mt th la c th cho i tip. c Gi-su khng ti gip ta thoi mi, nhng Ngi vt la tnh yu bc chy ca Thin Cha, ca Thnh Thn xung. Origenes ghi li mt cu khng chnh thc ca c Gi-su : Ai ti gn ti, l ti gn la . Ngha l ai ti gn Ngi, phi sn sng cho mnh bc chy. Ta nn em nhng cu t ra cho Ki-t gio ngy nay, mt Ki-t gio tr nn tm thng, chng cn g ni na, mun tm mi cch c an phn m thi. Ki-t gio l o ln, bi v la ca n ln. N t chy, khng phi thiu ri, nhng lm cho mi th tr nn sng lng, tinh tuyn, gii thot v ln lao. Lm ki-t hu, do vy, tc l dm tn thc vo la . Cng c mt li khc ca c Gi-su : Ti trao cho anh ch em bnh an, ti trao bnh an ca ti cho anh ch em, ti trao cho anh ch em khng nh th gian trao . Hai cu trn phi i i vi nhau, mi c th hiu c ngha li ca Cha. c Ki-t l s gi ca ho bnh. Ti cho rng cu ny quan trng hn. Nhng ta ch hiu ng ho bnh ca Ngi mang n, khi ta khng coi n tm thng nh vic bi du c l vo ch au hay x xo cho qua chuyn trong nhng cuc tranh ci v chn l. Khi mt chnh quyn tm cch trnh mi xung t v coi xung t no cng c l, hay khi mi c nhn tm cch trnh ng chm, th mi chuyn s b tc. Ni Gio hi cng th. Nu n ch tm cch trnh xung t, ng gy bt an u c, th s ip phc m s khng th no t ti ch. Bi v s c mt ca s ip ny cng l gy mu thun ni ta, li con ngi ra khi nhng di tr v to sng t, tm ra chn l. Chn l phi tr gi mc. N a ra i hi, v cng t chy. Trong s ip ca c Gi-su Ki-t cng gm c thch trong nhng tranh lun gia ta vi ngi chung quanh. Khng phi ch vic d di qut ln mt lp sn cho c tin x cng v t cao ca ta l c, nhng phi c tranh lun mi c th ph v v x cng v a s tht ti ch. Nh vy ho bnh ca c Gi-su Ki-t trc ht mang tnh cch gy g ? N bt ta i din vi nhng di tr ca mnh. N li ta ra khi s thoi mi v y ta vo cuc chin u, vo ni au ca chn l. Ch nh th ho bnh gi, vi bao nhiu gi hnh v mu thun hm cha trong n, mi c th thay th c bng ho bnh ch thc. Cu ni v la i lin vi cu ni quan trng hn v ho bnh trn kia. Nhng cu ny ng thi cho thy ho bnh chn chnh khng phi t nhin m c, rng chn l i lin vi au kh v tranh u, rng ti khng c php chp nhn di tr c yn mnh. c yn n khng phi nhim v u tin ca ngi cng dn v ca ki-t hu, nhng l bo v v tranh u cho ci ln lao m c Ki-t ban tng cho ta, vi gi au kh v c th i n cht v o v chnh v vy n mi to ra ho bnh. TIN MNG c Gi-su ni v la v gm gio, nhng Ngi cng ni : Hy hc vi ti ! V nh anh ch em mi gp c yn n tinh thn . Ngi nhn t trong s tht v khim tn trong tm hn. V na : ch ca ti khng nng, gnh ca ti nh nhng . Phi chng l tin mng ca Ngi ? Vng, nhng ta bit nhng cu an i ca Ngi cng mang i hi ln. Tuy nhin, trc s au kh ca chn l v la t ca c Ki-t m ta va bn trn, nhng cu ny cho ta thy mi chuyt rt cuc ri s i v u.

87

c Ki-t l hin thn cho lng nhn t to ln v tinh tuyn ca Thin Cha. Ngi n khng phi lm gnh nng thm, nhng l cng ta gnh vc. Ngi khng ct gnh nng lm ngi gnh kh nng ni ta, nhng ta khng cn phi gnh n trong n c, m c Ngi chung vai. Trong c Ki-t khng c s thoi mi, tm thng, nhng ta gp c trong Ngi s yn n tm hn, v bit rng ta c Ngi ch che v yu thng n cng. Ta thy ton b s ip ca c Ki-t khng d dng, n cha ng i hi ln. S ip lun i lin vi thp gi. Ai khng mun b thiu t, hay t nht khng mun sn sng chp nhn n, ngi khng th ti c gn Ngi. Nhng ta cng hiu rng trong s ip cha ng lng t i ch thc, mt lng t i hay cu gip v chp nhn ta v n khng nhng a ti cho ta iu tt, m cn gip ta c thoi mi. NG Cuc i c Gi-su li trn gian rt t du vt hin vt. Ngi khng xy n th, khng chim c thnh no v cng khng in tin. Cng khng c vn bn ca mt tc gi c in no cp xa gn ti Ngi, nhiu nh trong cc ti liu Tin Mng Tn c. Cc ti liu ny ln ti hng ngn vn bn, v vn bn xa nht ch c vit sau thi Ngi vi ba chc nm. Chng ta ni chuyn v khoa ph bnh lch s, khoa ny t ra hoi nghi v cuc i v s ip ca c Ki-t. H bo rng, khng r Ngi sinh ra u vo thi im no, khng hiu bi ging trn ni tht c cu trc v ni dung nh hin nay khng. Nhng nh nghin cu mi y cn cho rng, c l Ngi khng t xng mnh l Messias. H bo, lc l cao im ca nhng trng ch tn th, nn nhiu iu lin quan ti Ngi c th gii thch c theo hng . Ti mun o su im ny: Khoa nghin cu ph bnh nh vy l sai vi lch s, v c bit c hi cho c tin? Khoa ph bnh lch s qu c nhng thnh tu ln. N gip ta hiu nhiu chuyn chnh xc hn. Nhng n cng c nhng gii hn, nht l khi n nghin cu loi ti liu nh ca Kinh Thnh. Li nghin cu nhm khai qut qu kh qua cc bn vn ni chung v trong iu kin nhng quy lut chung v lch s. Nhng nhng bin c trnh thut trong cc Tin Mng khng nm trong nhng quy lut chung , v nh vy chng chng li vic tng qut ho thiu st ca phng php nghin cu ny. Vi thi gian, ngi ta c gng o bi ln v phn bit nhng ngun gc khc nhau trong cc bn vn; y cng l im quan trng. Nhng tng qut m ni, cng ch l nhng li th lun thay i, v gi tr ni dung xc xut ca chng b gii hn. Nht l, vi cu hi ai l ngi lm ra Tin Mng, th tr li ca h li to ra nhng nghi vn ln hn l nu nh ta, mt cch chung, chp nhn cc bn vn trong ton b ca chng l ng tin v c tnh lch s. Bi v nu khng nh th, th ta phi chp nhn rng, ch trong mt khong thi gian rt ngn ca thi i xy ra mt kho khm ph kinh khng v nhng chuyn thn k. Lm sao bn vn Tin Mng c th c chp nhn nhanh nh th? Ai l nhng tc gi c th ph bin bn vn ra th gii? Ti sao cc bn vn li c mt hnh dung nht thng v Gio hi - tt c nhng iu khng c tr li. Th th cu tr li u? Bn vn Tin Mng c c im ring ca n, im ny cn phi coi trng. Ton b cc bn vn phn chiu mt thc ti hon ton i ra ngoi khung lch s bnh thng. Thc ti ph hp vi chnh n, v v th trc sau n ng cho ta tin tng vo tng th ca n. Ta phi ni thm, chng c mt phng php ph bnh lch s, m cng chng c nhng kt qu c th. C nhng nh khoa hc trc sau vn rt tin vo bn vn v cng a ra nhng l chng khch quan v mt phng php. V cng c nhng ngi vt b tt c - nhng h li phi ngh ra 88

nhng l do gii thch ti sao ton b cu chuyn xy ra nh th. H hon ton ln m trong bng ti, v v khng tm ra ngun no c, nn n lc ca h li thnh ra tng tng. Ta hy nhn k hn cht na cc tc gi Tin Mng. Trc ht l Mt-thu. Ngi mang mt tn kp, chuyn hi l vo thi : Matthaj-Levi, ngi thu thu hay tin thu ri vo ti ring mnh v l ngi cng tc vi chnh quyn R-ma. Tin Mng vit v ngi: V khi c Gi-su ang n ti nh ng, c nhiu ngi thu thu v ngi ti li ti vi Ngi v vi cc mn Ngi. Mat-thu nh vy chng phi l ngi tht th v ng cy. C l ta phi i su vo ngun ti liu. Trc y, Tin Mng Mat-thu c coi l bn Tin Mng c nht. Mt nh vn vo th k th hai sau cng nguyn, Papias, ghi ch rng, Mat-thu vit n bng ting Do-thi (Hebrisch), sau bn vn c dch ra ting Hi-lp. Nh thng tin phong ph, kt cu ni dung v tnh cch d c ca n, bn vn tr thnh Sch Tin Mng ca Gio hi, c mi ngi trch dn. Sau thm vo Lu-ca v Mac-c, nhng Mat-thu vn l bn xa nht, c gi tr nht, c Gio hi dng nhiu nht trong phng v v c tin. Theo cc kt qu nghin cu, ni dung vn bn ca ba v Mat-thu, Lu-ca, Mac-c quyn ln v l thuc vo nhau. Ti sao c chuyn ny, cu hi ch c t ra mi y. Ngy nay, mt phn ln cc nh ph bnh cho rng, khng th quy cho tng Mat-thu vit bn c, bi v bn vn c nin i tr hn, n c vit vo khong cui th k th nht trong mt cng ng do-thi Siri. Ni chung, vic hnh thnh cc bn vn Tin Mng din ra trong mt qu trnh phc tp. Trc ht, ngi ta thu thp cc li truyn ming ca c Gi-su ri sau chp ra. Nh ch gii va mi mt Erfurt, gio s Heinz Schrmann, lp lun rng, vic ghi nh bng ming nhng li ca c Gi-su c cc tng thc hin t lc Ngi cn sng. Ngha l, khi u ch c nhng li truyn ming. Bn cnh nhng li , cn c nhng li truyn v cc bin c, v truyn thng a phng v nhng th khc. Ch th ca vic lu truyn khng phi l nhng c nhn, m l cc cng on tn hu, v qua h l c Gio hi. Ri n vic ghi chp ra. Lc , cc nh vit Tin Mng c sn mt kho lu truyn phong ph, h da ch yu trn m chp, ngoi ra mi ngi cn thm vo nhng vin kin thn hc ring ca mnh. Ngy nay, ngi ta cho rng bn Tin Mng Mac-c l bn c nht, ch khng phi l bn Mat-thu. Mat-thu v Luca vit da ch yu trn nn ca Mac-c v lm giu thm bi nhng ngun ti liu sn c khc. Tin Mng Gio-an c mt gc v khun hnh thnh hon ton ring. Khng phi ch c mt ngi vit ra ba bn Tin Mng u tin, l im quan trng. V cng quan trng l ton b qu trnh lu truyn v c tin ca Gio hi, ngay t u, c gi trn trong cc Tin Mng , v qu trnh lu truyn sau ny rt cuc c vit ra. Vn ai l ngi vit, nh th, trn mt bnh din no , thuc vo hng th yu. Phong cch ring ca Lu-ca c nhn din rt r, ngi l tc gi ca bn Tin Mng th ba v ca sch Cngv Tng-, iu ny khng ai chi ci. Mac-c, hc-tr ca Ph-r, cng cho thy r phong cch l ngi vit Tin Mng ca mnh. Ngy nay ch cn khng r ai l tc gi ca Tin Mng Mat-thu. Quan trng l ngay t u ch c nhng truyn ming, l thi quen rt thng thy phng ng. iu ny l mt biu chng cho s gn gi vi ngun gc lch s. Ni dung Tin Mng chp li t kho truyn ming kinh qua mt qu trnh kim tra ca cng on (c i cht thm tht sa i ty theo cng on nhn bn vn, nhng ni dung chnh th vn c gi nguyn). Cn v con ngi Matthaj-Levi, anh ch cp ti qu kh ca ngi m thi. Sau cuc gp c Gi-su, Mat-thu tr thnh mt con ngi khc. Ngi b ng c m bc theo con ng c Gi-su. Qua cuc sng cng on vi anh em tng , vi ng Phc sinh, v qua cng tc truyn gio, ngi t ra l mt con ngi tht s i mi, v nh vy l mt ngi ng tin, ng cy.

89

Tc gi Tin Mng Lu-ca l mt thy thuc. iu quan trng nht ca ngi l mun cho ngi c nhn ra vai tr cu th, vai tr cu thn xc v tm hn ca c Gi-su. Vi ngi, c Gi-su l ngi thm cm v c lng thng c bit i vi thnh phn bn ra x hi. Nhng ta hy ni v Tin Mng Gio-an. Ngi bo Tin Mng ny c t mt khun ring. D sao, Tin Mng ny mang nt thm trm hon ton khc. Cc Tin Mng nht lm (Mat-thu, Luca, Mac-c) cho thy nhiu v Con Ngi; cn Tin Mng Gio-an t ra nh l mt cuc i p vi cc nh thng thi v nht l n cho thy ton b vinh quang ca Con Thin Cha. Ti ngh y l bn Tin Mng m hng I a nht. Ti rt thch bn , nhng phi ni ngay, ti cng rt a bn ca Lu-ca. Trong ta c c nhng d ngn tuyt vi v anh nh ngho La-da-r, v ngi Sa-ma-ri-ta, v a con i hoang. Ngi l mt nh vn ln, trong sch ngi cha nhng ht ngc c bit. C cu chuyn v cuc i nin thiu ca c Gi-su cng tuyt. Mi tc gi Tin Mng c mt nt ring. Phi ni, ti c bit yu Lu-ca qua nt nhn bn thm su, ng thi cng l chn tri m ra i i ca ngi. Vi ti, tp hp cc bn nht lm l mt nt p khng th thay th c, chnh bi v chng khng mang nt ring t, nhng qua ta cm c s truyn tha sng ng trong Gio hi, truyn tha dn dn c c kt li trong mt bn vn lin kt vi nhau. Nhng sch Gio-an qu c mt chiu su vi vi, n lun lm cho ti say m. i khi cu chuyn v c Gi-su mang nt h cu. Chng hn, Ngi bm cht vo cc b s ca Cu c. Ngi trong sa mc 40 ngy, lm ng 7 php l, k ra 12 d ngn, t 12 tng Tt c cc Tin Mng u ni ti 12 tng . iu ny chng c g l. Nu c Gi-su qu tht mun xy dng mt Is-ra-en mi, nu Ngi coi mnh l ngi ca Thin Cha phi n lm mi Is-ra-en v mang nh sng cho mi dn tc, th vic Ngi ly li biu tng 12 chi-h Is-ra-en thng qua vic t 12 ng t mi l chuyn thng tnh, lm nh th l Ngi mun dng mt c ch biu trng din t bc u ca mt Is-ra-en mi. 40 ngy hoang a lp li hnh nh 40 nm ca dn Is-ra-en trong sa mc. Cn con s v d ngn v php l th mi Tin Mng mi khc. D vy, Tin Mng lun mang tnh gio hun. C nhiu on xem ra l nhng hot cnh thm tht, dng dy ng hoc tuyn truyn. Vng, chng l bi gio hun, m cng l chng t. Chnh Gio-an bo, ngi vit ra lm chng. l nguyn tc nn tng khi ta c Tin Mng. Tin Mng mun din t chnh c Gi-su, qua li Ngi ni, vic Ngi lm, kh au Ngi chu. Tin Mng khng ch mun hun gio, m cn mun to gp g vi mt bin c, bin c cng mang ni dung tinh thn v cung cp kin thc. Tin Mng va ni vi con tim v tr c. NG S THT S SNG c Gi-su mang nhiu ng ngha l lng: Ngi l bnh hng sng, l mui cho i, l nh sng th gian. Ngi ni v mnh: Ti l ng, l s tht v l s sng. Ai tin ti, s khng cht i i . 2000 nm sau ging sinh, ta c th tr li mt cch minh bch cu hi c Gi-su l ai khng? Nu gi y ch c vic o bi lch s 2000 nm ln tm cu tr li, th nh ta ni, phng php lch s gp gii hn ca n. Nhng y khng phi vy. Ta thy ch th sng ng, c hnh thnh ln t vic rao truyn, l Gio hi vn gi nguyn bn sc ca n, v bn sc c ngay t u. Gio hi c th ni hin din ng thi vi c Gisu, v s song hnh kinh qua mi thi gian. 90

Nh vy, cuc o bi phi thng 2000 nm cng khng tch ta ra khi c Gi-su. Ci ch th lm chng v Ngi mt cch sng ng (l Gio hi), v c th ni cng vi Ngi xng Ti ngay t u, vn hin din khng ngng. Qua Gio hi ta thy s hin din sng ng ca Ngi. Qua Gio hi, ta c th nhn ra ngun ci hnh thnh ca n. D nhin, trong cng c c tin, m nu khng c mt hnh thi cm thng, khng c c tin, ti khng th nhn ra ngi khc. C ln ti thy mt bc nh trong nh th Na-da-ret. nh v cu Gi-su ang vng v trn chic bn th mc. Maria ngi bn cnh, lo v su no. V gng mt ng th mc Giu-se l v ngi bit trc con mnh s khng ni c nghip cha. 12 tui, cu Gi-su mun b gia nh (con phi nh Cha con). Nm 30 tui dn Na-da-ret mun x Ngi t ni xung. Khi u, Ki-t gio khng mun lu truyn cng khai cu chuyn thi nin thiu ca c Gi-su. Ch vi Lu-ca v Mat-thu, cu chuyn mi xut hin theo cch k khc nhau. Khc vi cng vic ca mt s gia, Tin Mng khng mun cp ti bt c mt tiu s no ca Ngi, m ch mun lm chng v iu m ta cho l quan trng. V cc thnh s khng mun k li thi n, m ch mun nhc n gc gc c bit ca Ngi, gc ny c coi l ngi sao ngay t u xuyn chiu i Ngi, v ni v s ip ca Ngi. Hnh nh thnh gia m anh thy ch l do lng o c tng tng v ra, nht l t th k 19 ngi ta ch tm ti ti Na-da-ret v v theo cm quan ring ca mnh. Vi li kiu tiu gia nh nh th Pa-les-tin ngy xa khng c. Thi h sng i gia nh theo li chung c b lc, cng v th mi c chuyn Kinh Thnh ni ti nhng ngi anh em ca c Gi-su. Th k 19 suy din mi chuyn theo mt nh sng mi. Ta thy cao im ca n ni Charles de Foucauld*, ngi to cho Na-da-ret mt s ip thm lng, khim nhng v hi ci. D nhin Foucauld khm ph ra c nhng im qu gi. Nhng nhng im khng trc tip ni ln tm im ca s ip nh c trnh by trong Tin Mng. Ti sao c Gi-su 30 tui mi ra cng khai? Nh vy Ngi ch c 3 nm rao ging. Trong th gii v hon cnh ca Is-ra-en thi khng phi mt thanh nin no cng c th xut hin c. Ai mun thi hnh vai tr mt Rabbi (gio trng), d c Gi-su khng phi l mt Rabbi theo ng ngha, phi tri qua mt thi gian t nht 30 tui. V vy mi c chuyn xut hin vo nm 30, ch khng sm hn. S ip c Gi-su mang chiu su ni tm, nn cn thi gian suy t. C ln Ngi v thm qu hng. V ng hng hiu k phi lc u thc mc: khng phi l anh con ng th mc sao? Do u m anh y bng nhin c c nhiu khn ngoan v sc mnh n th? V Kinh Thnh tip: C phi b Maria l m anh, v Gia-c-b, Giu-se, Simon v Giu-a l anh em ca anh ta khng? C phi cc ch em ca anh ta ang sng gia chng ta khng? Ch ny Kinh Thnh nhc ti tn bn ngi anh em v s ch em khng c xc nh. Nu ti nh khng lm: Gio hi cha bao gi bo Gi-su l con mt ca trinh n Maria? Trong mt thn nh nh Na-da-ret hn ai cng bit nhau. V th, khi mt ngi cng sng bnh lng trong h bng nhin c c mt hiu bit nh th, th mi ngi thc mc l phi. V cng gn ngi bao nhiu, ngi ta cng t ra thc mc. Ngi ta khng tin vo s thay i v mun ko Ngi v vi thng tnh. V th m c Gi-su ni: Khng mt tin tri no c tip n ni qu hng mnh. Cn chuyn anh ch em ca Ngi, Gio hi trc sau vn tin c trinh n Maria ch c Ngi l con mt m thi. Qua Ngi, m Maria thuc v Thin Cha, v v th c th ni M khng th tr v vi mt cuc sng gia nh bnh thng c. T anh ch em ca Gi-su c ct ngha theo cu trc gia nh thi . V cng c bng chng bit rng nhng tr trn khng phi l con ca Maria. Chng hn nh Tin Mng y 91

cng ni ti mt b Maria khc, v nhng chuyn khc i loi nh th. Tin Mng ch ni xa gn v nhng lin h gia nh c bit, v y ta hiu l c nhiu gia nh lin h vi nhau. Di chn thp gi, c Gi-su trao Gio-an nh l con cho M, iu cho thy nt c th ni M, v M l M ca ring Ngi mt cch c bit m thi. Ta khng th gii to vn nn trn bng thun lch s. Khng th chng minh m Maria ch c mt con m thi. Tri li, ta cng khng th chng minh nhng ngi trn phi l anh ch em rut ca c Gi-su. C nhiu l chng v im ny Josef Blinzler c vit mt cun sch hay cho thy rng nhng ngi trn l con ca cc gia nh khc trong b tc, v Kinh Thnh gi chung h l anh ch em ca Ngi. Ngoi ra, nim anh ch em ca Gi-su cng l mt nim c a ra trong Gio hi s khai, n ni ln nhng cng thng gia mt bn l kiu gia nh c Gi-su theo khuynh hng do-thi gio kht khe, vi bn kia l nhng khuynh hng khc cng c mt trong bui bnh minh ca Gio hi.

10. NG I
C GISU CH THC L AI? i khi c Gi-su t ra nh ngi th bo gin d. Bui sng n, Ngi tr li thnh, ang cn i li gp ngay cy vi bn ng y l m chng c ly mt qu no. Ngi bung li chc d: Sut i my s chng c qu no na. Lp tc cy v cht kh. Chuyn cy v mang tnh in hnh, c ngha l, i vi cc tin tri trong Is-ra-en xa, l mt du ch tiu biu. Trong trng hp trn, cy v biu tng cho dn Is-ra-en, v chnh cu chuyn ny i lin vi cuc kh nn, trong cuc vt ln chim lng dn Is-ra-en t ti cao im ca n. Tuy nhin cy vi khng mang tri vt ra khi vng biu tng v tr thnh th d chung cho vic mang hoa kt tri. y khng phi l mt cn gin nht thi, nhng c Gi-su dng c ch biu trng ni ln rng, dn tc no, cng on no, nhm no m ch c sinh l, ch ngh ti mnh m thi, v chng to ra c g phc v k khc, th s ho kh v cht. C mt loi Ki-t gio ch to ra l v giy m m thi, th cng s cht kh. V th ta phi nhn cu chuyn trn t gc ca Con Thin Cha, t hng ngn nm trc Ngi cung cp cho ta mt vin tng tiu biu qua hnh nh trn. C ln Ngi trch mc c thnh, v dn thnh khng chu hi ci, chng hn nh: Ny ngi, Ca-pha-na-um, ngi bo ngi s c ct ln tri ? Khng, ngi s b tng xung ho ngc. y, Ngi ang ni vi mt thnh c cuc sng qu vng mc, ni m theo Ngi l ra phi c mt cuc sng c tin gng mu. Ngi chng nghim ni y tm l gn cha gi bt bng anh. H chng quan tm tht s g ti Ngi c, c tin do khng ln ln c. V th, cng nh cc thnh khc, thnh ny tr nn biu tng ca to phn xt, ca tht bi, ca h mt. R rng u hay cng on no t chi Cha, th no ri cng s ri vo s phn ca Gm-ra. Mt x hi trong con ngi xa ri Thin Cha hng sng, cng on t cht t r x hi tnh ca mnh. Nhng s phn nh th hin nay cng ang xy ra. Ta ch cn ngh ti nhng x hi v thn, ngh ti nhng vn nn ang xy ra trong qu trnh tan r sau 50 nm sng di ch ngha cng sn ni cc quc gia tip ni Lin-bang S-vit th r. Cc x hi nh mt Thin Cha qu tht git sp chnh nn tng sng ca h. Ngay c i vi Ph-r, c Gi-su cng t ra v cng bc bi, nng li: Hy ct i khi mt ta, Sa-tan, anh mun a ta vo by. 92

Gi-su dnh cho Ph-r mt mi thn tnh c bit, v th nhng li nh trn khng c g qu ng. Nhn qua phn ng ca Ph-r ta cng bit iu . ng bit, mnh lm sai hon ton. y, ng mun cn li con ng thp gi ca Thy mnh. ng bo vi Thy, thp gi khng hp vi s mng ca Thy, khng th l ch im kt thc ca Thy, m Thy phi thnh cng c. Nh th, Ph-r lp li chc cm d ni hoang a m chng ta ni, cm d v mt ng Messias c a ln lng nga chnh tr v phi thnh cng. l mt cm d lun xy ra trong mun hnh nhiu v. Chng hn nh vic ngi ta mun lp nn mt x hi l tng bng mt Ki-t gio mc-xt: nhn loi s c cu , mt khi h c tin bc v hng ho. Chnh y l im m c Gi-su chng. Khi a ra m hnh , c th ni Ph-r khoc vo mnh vai tr ca Sa-tan trong hoang a. Ph-r hiu iu ; v ng hiu rng, d cho ti cui i lun phi vt ln vi bi ton thp gi khn nn v phi chng li gii php thnh cng rt ngi kia, ng cng phi hc nt c bit ni c Gi-su. c Gi-su c c cm tht s i vi mt s ngi. Ngi gi h l rn c, l lnh t ui m. Cc ngi sng mui ra nhng li nut c lc . Ny, nhng nh thng lut v Pha-risu gi hnh, hy coi chng. Cc ngi ng bt ca khng cho ai vo thin ng. Qu thc, c Gi-su l ngi u tranh cho s tht, cho s nht thng gia ni v lm, gia li ging v cuc sng. Ngi kinh tm m thng lut: Chng buc nhng gnh nng v chong ln c ngi khc, nhng chnh mnh th li chng mun ng mt ngn tay vo gnh nng y. Ti tin Cha cng s v nhng ngi o c gi vi nhng li . Nhn t gc Thin Cha th nhng ngi ny chng li c Gi-su. Ngi coi nhng k xem ra o c v thng thi kia ch l nhng tay ng kch. V y, Ngi cng li ni cho nhng th h v sau nghe. Ta bit, Luther dng nhng li trn kt n chnh hng gio phm cng gio. D nhin, chng ta khng th kt n mt cch d di c nh th. Nhng trn thc t, tt c nhng ai mang trch nhim rao ging li Cha phi thc tnh vi nhng li , v phi lun t hi, c phi mnh cng thuc vo nhng hng trn khng. V chuyn ny, c mt tp sch nh ca gio ph Maximus Confessor, trong v tu s c mt bi ging thm tha. Ngi bo, nhng cu trn c ni cho chng ta nhiu hn l cho nhng ngi Pha-ri-su trc y. So vi h, chng ta cn t hn, l v ta nhn c nh sng nhiu hn, trong khi vn sng trong tri ngc, nh nht, gi di. Cn nhng nh thng lut, c th ni h bit tng ch trong kinh sch, h l nhng nh ch gii, nhng chuyn vin Kinh Thnh, h thuc c ch no tin tri no ni g. Nhng l ci bit khng c sc sng. H ch bit ch li kinh sch ra thnh nhng chi tit v chng nhn ra sc sng trong na. cng l li cnh co cho nhng nh ch gii chuyn mn. D nhin h bit mi chuyn, nhng Kinh Thnh ca h ch cn l mt b xng, mt vt th nghim h c th chit phn. Vi li lm , h i ra qu xa s ip cha ng trong . Tri li, nhng k n s li nghe hiu s ip r hn nhng u c cht y kin thc, nhng li m v ic vi ni dung ch thc ca Tin Mng. Hn c Gi-su cng l mt ngi thiu kin nhn. C ln Ngi lnh cho trng tng Ph-r bc i trn bin. Ngi gi ng bc ti. V Ph-r ti. ng bc ra khi thuyn v qu tht i c trn mt nc. Nhng khi gi ni ln mnh, ng bt u s v chm. c Gi-su lc u: Ci anh yu tin, ti sao anh hoi nghi? Ngi ni ra iu Ph-r ngh trong u. Cng ging nh ln kia tri ging bo, cc mn tht vng, v thy Thy mnh chng t ra u lo g, ngay c khi thuyn y nc. V sau khi thc dy cu h, Ngi bo Cc anh yu tin qu. c Gi-su mun cho cc mn tht s nhn ra mnh, mun cho h phi bit rng, Ngi s khng cho h b chm. Ngi mun cho h thy Ngi l ai, v cho thy c tin ca h vo Ngi cn qu yu, n ch mt ngn gi nh cng thi bay. 93

Trong cnh trn, Ph-r khng nhn vo c Gi-su na, nhng i mt ng ch thy nhng yu t trn th. D nhin, da theo tnh ton xc xut th Ph-r c th s chm ngay khi bc xung mt nc. Nhng ng liu mnh, ch cn bit nghe theo ting gi ca Thy. Vi Ngi, trong Ngi v vi ngh lc ca mnh, c th ni Ph-r cng c th bc qua c nhng yu t cht ca trn th. y cng li l mt d ngn c ngha thm su. Nu ta da vo yu t xc xut ca cc bin c thin nhin, v nhn vo tt c nhng g c th hiu c, th xem ra Ki-t gio qu v cng bp bnh. V nu mt ta ch di theo nhng g l mt, tai ta ch cn nghe gi thi thng thi, th c tin c th s chm. V th, c l ta phi ni theo Ph-r: Khng th nh th c na! Nu ta lm th, ta s nh mt neo cuc sng, chic neo gip ta chin thng trng lc ca s cht, trng lc ca lch s v nhng bt kh th ca n. Tin c ngha l chng li lc ht ko ta i xung. Tin c ngha l gn b vi ng c lc ht i nghch, lc ko ta i ln, gi nng ta, v dn ta vt qua nhng yu t s cht. C ln, ang lc ro bc trong vng dn ngoi, trong a ht hai thnh Tyrus v Sidon, c Gisu mun ngh ngi, ngh ging v ht lm php l. C khi mt b m khn khon ni van Ngi tr thn xu ang vi dp a con gi b, Ngi cng xua ui thng thng: Ti ch c sai ti gip nhng con chin lc nh Is-ra-en m thi. C mt iu l trong i c Gi-su, l chnh Ngi khng rao ging cho dn ngoi. Ch sau khi sng li, Ngi mi u vic cho cc mn . Thot tin, c th ni, Is-ra-en c u tin. l dn ring Cha chn, l im khi u Cha hnh ng. V Ngi gi c quyn cu cho Is-ra-en. Trong cuc i ti th, c Gi-su vt ln vi vic chim lng dn ny, Ngi chin u lm sao cho dn ny nhn ra Ngi l ngi h trng ch, lm sao h kt hip vi Ngi, t bin i th gii. C Phao-l ban u cng gi quy tc . Bt c ni u, ngi u bt u cuc truyn gio t trong n th. C khi ti R-ma, ngi tp hp trc ht cc ngi Do-thi. Ch khi tht bi trong vic ni kt lch s c tin ca Is-ra-en vi c Gi-su, ngi mi bc ra vi dn ngoi. Chnh Phao-l, ngi vt qua ni s hi khi bc vo ni l, ni, s ip trc ht lun dnh cho ngi Do-thi, sau mi n dn ngoi. Ngha l c mt quy lut v cu . Thin Cha trung thnh vi lut , c Gi-su cng khng i ra ngoi lut . Ngay c khi Ngi bin i v lm mi lut l do-thi t trong, Ngi cng khng n gin l mt tay chng i t tung t tc, nhng v trung thnh m hnh ng. Nh vy, s trung thnh ca Thin Cha xo i ci n tng phn bi trong vic bt buc phi bc ra vi dn ngoi v tri li, cho thy vic bc ra ph hp vi vic phc sinh ca Ngi, qua ci cht ca ht la min cui cng tr nn ci cao c v mang n lc cho ton th gii. c Gi-su ro khp nc. Ngi cnh bo v s khim tn v hi ci, dy cu nguyn, cnh gic vic ham m n ung v cng lng. Ngi k d ngn anh ngho La-da-r c vo thin ng, trong lc ng nh giu try lc phi xung a ngc Ngi ng l mt nh ging o lang thang. ng Ngi l mt nh ging o nay y mai . Trc ht, Ngi ging Ga-li-l-a v c gng khuyn d dn . Ri Ngi ko di a im rao ging ti Gi-ru-sa-lem. Ngi bit mnh c sai ti cho dn Is-ra-en v mun mang s ip mi cho dn . Tm im s ip l Nc Cha, l s i mi th gian nh vo lng t bi ca Thin Cha. Cc yu t ring l, m anh ni ti, tt c u nm trong vin tng ln . Mt mt, c Gi-su sng trung thnh vi lch s cu ca Thin Cha, nhng Ngi cng tun gi cu trc cht ch ca Do-thi, cng hnh hng, cng mng l vt qua. Ngi sng nh mt ngi Do-thi c nim tin v sng o. V ng thi cng sng nh mt ngi con ca Mai-sen mi, nhng vt cao hn 94

Mai-sen. Ngi gi y khng ct ngha lut nh cch cc thy thng lut lm, nhng nh mt ngi Con, v ngi Con ny cng chnh l k to ra lut v nng mnh ln mt bc mi cao hn. Ngi l mt k phn khng? c Gi-su chng ch trng phng khong hay phn khng, chng chng li ci ny hay ci kia, chng trnh n m cng chng phi mun t chi, nhng vin tng ca ng ra lut, ca chnh ng To ho. Ngi mun ph v ci ang c a vo ci chung cuc, v chnh trong khi thc hin iu , Ngi lm gng cho ta v s trung thnh su xa. Ti tin rng, ta phi thy s hin din cng lc ca trung thnh v ci xem ra phn khng , nu ta mun hiu ng con ngi c Gi-su. Ngi khng b i ci qua nh Ngi ni: Khng mt du chm, du phy no bin mt -, nhng a mi s vo chiu su thm ca chng. c Gi-su c bit t ra vui v vi tr con v vi tn hu bnh dn. Ngi hn hoan, mt chuyn t khi thy: Con ngi khen Cha l vua tri t, v Cha du khng cho nhng ngi thng thi bit nhng iu , nhng mc khi ra cho nhng k b mn. Vng, l b n ca vic lm Thin Cha: Nhng ngi n s thy iu cao c d dng hn nhng k vi u c cht y kin thc, cha y kh nng phn tch, c th nm bt nhng ci chi li, nhng ci ln lao th chng cn kh nng nhn ra na. khng phi l vic loi tr ngi tr thc hay k thng hiu kinh sch, nhng l li cnh bo khng nn nh mt s n s tm hn, m hy nhn vo ci tm im nn tng ca tng th, hy gng mnh chp nhn ci khng th ch i. R rng chc cm d trn thng thy ni ngi tr thc. Nu nhn li lch s thc h trong th k va qua, ta s thy ngi bnh dn thng c nhng phn on ng n hn hng tr thc. Hng ngi sau c phn tch mi, nhn nha bi tm cy ny bi n - nhng rng trc mt th chng thy. c Gi-su ni vi mn : Anh ch em c ban cho kh nng nhn bit nhng b n ca Nc Cha. Nhng k khc ch c nghe qua d ngn m thi; bi v h nhn m chng thy, nghe m chng hiu. y l nghi ca d ngn: Li Cha l ht ging. Hn ngn ng ca Tin Mng c ci g c bit. Mi ngi trn tri t, bt lun thuc vn ho hay thi i no, u c th hiu Tin Mng. Cu anh va nu bt ngun t tin tri I-sai-a. c Gi-su a ra li e do phn xt trc cuc sng bt kham ca dn Is-ra-en. Vi cu , Ngi mun ni rng, tt c cc ngi u c nghe chn l y, nhng rt cuc chn l ch c Cha mc khi ra, cc ngi khng hiu c n. MT CU Y B HIM ? c Gi-su ni, nhng g c ban cho hiu ni cc ngi cui cng tr thnh chai cng v khng cn hiu c. Cc ngi c th an thn n np sau nhng hng ch b mt v bm li , thnh ra chng mun hiu g na. Nh th, li Cha c th ni tr thnh li phn xt, v ngi ta c bm vo v ch, chng cn mun hiu vo chiu su ca chng. D ngn c mc ch a con ngi ti gn nhng ci khng th hiu. V mt s phm, d ngn qu l mt phng php tuyt diu. Nhng b n cao xa, mun i c k ra trong nhng cu chuyn thng nht, nh b n thin cha bng sng ra, d hiu ra. V qua nhng iu tm thng, qua ht ging, ma gt, qua nhng cu chuyn nh chuyn La-da-r hay ngi Sa-ma-rita, ci cao c ln lao li hin ra.

95

Thin Cha n vi con ngi qua c Ki-t. Ngi dng ngn ng loi ngi ni vi h, trnh by ngn ng bng nhng kinh nghim, hiu bit, c cu sinh hot hng ngy ca h, nh ci gn gi v thng nht m ra cho h thy c ci c bn. Trong ngha , li Cha qu tht mang tnh vt thi gian v to trm mi vn ho, v n ni lin vi nhng sinh hot uyn nguyn ca con ngi. Nhng r rng li Cha cn mang thm mt cp , mt mt m khc. Ngi c ln ni, mun hiu li Cha th buc phi cng sng vi c Ki-t. Nhng ai ch mun hiu li bng tr c, qua lch s hay bng phng on, th khng th no hiu ni. Nu ti c Kinh Thnh mt cch hi ht v khng quan tm ti tnh siu vit ca n nm ni nhng din bin n gin, th ti lc ng, khng i vo c ni dung ca d ngn. Mi d ngn dn ti bc vo mt con ng. Thot tin ti thy nhng g ai cng thy, nhng g ti bit. V ri ti bit l khng phi ch c th. Nh vy, ti phi hc nhn vt qua nhng cm nhn thng nht. Nu nh ti, tri li, c bm vo b mt v khng nhn xuyn qua c ci thng ngy, th ti s chng nhn ra c s tht nm su trong cu chuyn, v nht l d ngn bao gi cng gn lin vi chnh cuc sng ca c Gi-su. Mt s d ngn tr thnh mt th cha kho hiu tiu s t thut ca c Gi-su, v tiu s li ch biu hin qua chnh cuc sng v kh nn ca Ngi. PHP L HO BNH Mt cu chuyn trong Tin Mng thng hay c k, chng c g vng vo m cng chng c g kh hiu: Php l ho bnh.Chuyn xy ra mt ni ho lnh no Ga-li-l-a. Nhiu ngi quy qun quanh c Gi-su. C l h say m nghe Ngi ging. Bng dng tri chiu, m chng ai . Cc mn yu cu Ngi bo dn ai ny tr v lng mnh, bi v y chng c ca n cho h v cng chng c ch ba no gn c. c Gi-su im nhin tr li: Cho h n.Ch c nm chic bnh v hai con c, ngha l c sn by n v. Sch vit: v Ngi cm nm ci bnh v hai con c, ngc mt ln tri, ni li ngi khen, ri b bnh trao cho cc mn . Nh mi ngi c no n, nm ngn ngi n ng v mt s n b v con tr. Khi nht nhng mnh bnh d, ngi ta cn cht y ng 12 gi. Cu chuyn c hai chiu kch, va s kin va ngha biu trng. Ngi ta ch i thi ca ng Messias, ch i php l Manna ti xut hin. Ngi ta tin rng, ng Cu th s cho h n, v bnh s chnh t tri ri xung. c Gi-su gi y c mun chuyn php l Manna ln mt chiu kch khc. l Thnh Th. Vi bnh ca chnh thn xc Ngi, v bnh s tip tc ho ra thm mi sut dng lch s cho ti ngy nay. Bnh c th c phn chia mi, khng bao gi ht. Qua php l Manna mi , c Gi-su mun din li cnh Manna c, ng thi c dn ti mt ci g hon ton khc, c th ni khim tn v i hi hn. V chiu su, y mi l php l ln hn nhiu. Ci ln cng nm ni vic khng phi l bnh t tri ri xung, nhng l vic con ngi cng chia s cho nhau.Php l m ra mt vin tng nhiu ngha cho cuc sng con ngi v tng lai gio hi. Cu chuyn ng thi cng gy phn r ni con ngi. Mt s ngi coi Ngi ng l v Messias, mun y Ngi ln ngai vua v p Ngi vo con ng chnh tr. V v Ngi t chi lm chuyn nn gi y li c d lun bo Ngi chng phi l Messias. T giy pht c s phn r i ng: k th chng, ngi th i theo Ngi vo kh nn. Cu chuyn c tht hay ch l mt biu tng? Ngy nay, nhiu nh ch gii tin vo nh lut thin nhin, cho rng chuyn khng th xy ra, v bo ch l biu tng. Thc t th cu chuyn c mt ni dung biu trng rt ln. Nhng 96

chng ta cng ng vi hn ch kh nng v lng ca Cha. Trong Gio hi cng c nhng chuyn tng t. Va ri ti ti Turin, v mt linh mc dng gi k cho ti nghe v hai s kin l lng xy ra trong i thnh Don Bosco. Mt ln v s sut ngi ta khng lm php bnh thnh. Khi cho rc l, ch cn c mi ti hai mi bnh thnh cho mt khi v cng ng ngi tr. Don Bosco chng nao nng g, ngi bo C an tm phn pht, c cho mi ngi. V ai cng nhn c Mnh Thnh. Ln khc, sau mt ngy lm vic mt nhc, ngi ha cho m tr con n ht d kh. Ngi bo m chun b d dm. Nhng b m hiu sai, ch rang d cho mt chc a tr m thi. Khi nhn ra lm ln ca mnh, b m ht hong. Nhng ngi bo: M ng lo, c phn pht cho chng, khng nhng m cn c d chng mang v na. V qu tht nh vy. C rt nhiu ngi chng kin nhng chuyn . V th, ta khng nn cn ngn Cha lm nhng vic m thng ra khng th xy ra ni. C GISU v CC PH N c Gi-su thng ph b cc ro cn quy c. Ngi minh nhin i ti vi nhng ngi ti li v ngi ngho kh. V Ngi c mt lin h c bit vi cc ph n. Chuyn vin Kinh Thnh ngi Do-thi, ng Schalom Ben-Chorin, cho rng c Gi-su khng phi l ngi chay tnh, nhng Ngi l ngi ham vui sng. Ph n lun nhn Ngi vi mt nh mt l lng. C th ngh c rng Ngi cng l mt ngi c quan h tnh dc vi ph n? Khng c chuyn tnh dc trong quan h bn b ca Ngi. Con ngi c Gi-su thuc vo mt cp khc. Nhng, nh chng ta thy qua cc trnh thut Tin Mng v nhng lin h ca Ngi, Ngi vn c kh nng lm bn v yu tht s. ng, chnh cc b l nhng ngi bn nhy cm ra c ci mi, ci khc, ci ln lao, ci b n trong con ngi Ngi, v Ngi c bit ko cc b vo trong cng on ca mnh. Tri vi thi quen ng thi ni ngi Do-thi, coi ph n l hng thp km, c Gi-su c th ni to nn mt ci g nh l gii phng ph n. Do a v x hi, ph n mt cch no thuc vo loi nhng ngi b nh, m Cha mun hng v h v yu thng h mt cch c bit. Lm nh th l Ngi cng khi dy on sng ca ph n. Trong quan h vi Ngi, ta thy c bit c hai ngi B-ta-ni-a. Hai khun mt ny cho ta thy vai tr quan trng v sng ng ca n gii trong vic xy dng Gio hi. l hai ch trung thnh theo Ngi mi ti chn thp gi. Trong khi th cc ng chy ht. c Gi-su tr by t thn ra khi Maria Ma-a-l-na. Khng phi Ph-r hay Gio-an, m chnh ch l ngi u tin c thng bo bin c phc sinh ca Ngi. y qu l mt chuyn l, nu nh ngi ta bit rng cc chng c ca ph n ng phng chng c gi tr g. V th, thnh An-tnh gi Maria Ma-a-l-na l tng ca cc tng . V danh-hiu , tht vy, vn gi nguyn. Cho ti nm 1962 li nguyn tng vn c c trong ngy l knh ca ngi, v ngi l mt n tng . Vic Maria Ma-a-l-na l ngi u tin mang tin vui phc sinh cho cc tng , mt ln na, ni ln thnh tnh v mi lin h c bit ca Ngi i vi ch. iu ny ta cng thy c qua li i thoi ca Ngi vi ch, trong Ngi gi ch l Mariam, ch v ch khng nhn ra Ngi. Lc ch lin nhn ra v li ph phc di chn Ngi: Rabbuni, tha Thy. Trong li xng h , ta thy va c knh trng, va gi khong cch trc v ln lao ca Ngi, m cng va ni ln yu thng tha thit i vi mt ngi l Cha v vi mt Cha hon ton tr nn ngi. Ti s tr li vi a v ph n trong Gio hi sau. y xin hi nhanh mt cu: C chuyn k no v c Gi-su hay mt cu chuyn no trong Kinh Thnh c th trong tng lai s phi b loi b, v nhng khm ph mi, chng hn nh trong cc nghin cu v ngun ti liu Qumran, cho thy chng ht ng tin khng? 97

Ti khng thy khm ph no c. C th c nhng tiu tit lm mnh phi hiu kinh sch khc i i cht. Nhng nhng iu ghi chp trong Tin Mng u c vit ngay trong thi , nn khng th b o ln bi cc khm ph mi ngy nay c. Li chng Tin Mng v c Gi-su s khng i v vn gi nguyn gi tr ca n. GP G Tha hng i, c ln ngi ni, tin vo c Gi-su Ki-t cng gip con ngi m mt ra vi th gii. c tin ch cho h thy mi chuyn c kin to nh th no, mi s lin quan vi nhau ra sao. Ta c th nh c tin sng tt p hn khng? Nhng chng ng sng quan trng ca ta hn khng nm trong tay ta. Ta khng xc nh c vic sinh vic t ca mnh. Nhng trch nhim ca ta l phi tm hiu xem ta l ai, u l n gi ca mnh, con ng no mnh s i. c tin ki-t gio c thc s gip c nhn c c nhng bc vn ln khng? c tin hn khng thay th c nhn thc ca mi ngi. N cng khng thay th c vic hc hi vi v qua ngi khc sut dc di lch s. Cha khng ly i n lc ca ta. c tin khng phi l th thn dc ho php. Nhng n cho ta cha kho ta c th t hc. ta t tm hiu mnh v t hi mnh l ai. Mt cch tng qut, con ngi lun ch nhn ra mnh nh ngi khc v qua k khc. Chng ai nhn ra mnh, nu h ch trng vo mnh, ch t tm cch o l thot cho mnh, t v ho cho mnh. Con ngi c sinh ra thit lp tng giao, i ti vi ngi khc. Qua gp g k khc, h tm ra ngha v trch nhim cuc sng, thy ra yu sch v kh th ca cuc sng. T cu trc nn tng ca cuc sng , ta mi hiu c c tin v cuc gp g vi c Gi-su. c tin khng n gin l mt h thng kin thc v thng tin, nhng tm im ca n trc ht l gp c Ki-t. C gp Ngi, mi hiu c li Ngi. Cu ni ca ti trn kia cng ch mun ni ln rng, trong mun vn cuc gp m ta cn, cuc gp c Ki-t l ch thc v quyt nh nht. Mi cuc gp g khc khng ni cho ta hay ta t u ti v s i v u. Gp Ngi, ta gp c nh sng c th hiu ra Thin Cha, con ngi, th gii, s mng v ngha cuc sng v hiu ra c dy m r m ca mi gp g khc. HOANG A Li dy ca c Gi-su Ki-t c cc tng gi l ng mi. Con ng mi ny khi u t lc c Gi-su nhn php ra ni hoang a. c th ni l trm cui cng trc khi Ngi bc ra cng khai tin v kh nn. 40 ngy trong hoang a y cng li l mt biu tng? Con s 40 tht ra l mt biu tng quan trng. C tin tri -li-a, chng hn, cng cn 40 ngy ti ni thnh. Qung thi gian lun c dng ni v thi gian hc hi, chun b, trng thnh. Thi gian sa mc l nguyn nh ca Is-ra-en, qua dn ny nhn ra c lut l v mun ca Thin Cha, nh chun b tr thnh dn cu mang nhng li ha ca Ngi. Vi 40 ngy hoang a, c Gi-su mt ln na nhc li 40 nm sa mc ca Is-ra-en. C th ni mt ln na Ngi i qua ton b con ng lch s, cng ni cho ta hay, nu ta khng c thi gian t b, yn lng, bc ra v gom gp s mng ln, th ta khng th trng thnh c. Ngi dng ni hoang a thanh vng n chay v cu nguyn. Mt mt, hnh nh biu tng ni ln cuc gp g vi Thin Cha, mt khc, n cng ni ln ni him nguy ca trn th. l ni khng c s sng, khng c thc n, ni c n. Nh th, Ngi cng bc qua ton b sa mc ca nguy nan, ca tht bi, ca t b, sa mc ca i kht. Ngi ng thi mc ly nhng cm d ca nhn loi, kh au vi h, t a ra nhng li, nhng s ip cao c. 98

Sau 40 ngy n chay Ngi b qu cm d. Thot tin, Sa-tan mun Ngi bin thnh bnh m. Tay Sa-tan ny qu ng ngn! Cu chuyn ny ni ln nhng chng trnh i lp, nhng chc cm d m ng cu th Gi-su phi tri qua trong ba nm rao ging, v nhng cm d lin tc trong lch s Gio hi. Mt ch khc c Gi-su cng ni: Anh em ng vng vi thy trong cc cm d ca thy. V Ngi ni vi Ph-r: Ny y anh Sa-tan, hy trao nhng cm d cho thy. C m ng nm ngn ngi no n cng to cm d cho Ngi, h mun tng Ngi ln lm vua, ngha l lm ng ch cung cp thc n ca ung cho h. l nhng th m chng ta s lun gp di nhiu hnh thc v lun phi thng vt trn con ng theo Cha v c trong Gio hi. Ngi mun ni g vi iu ? Ti mun ni, chng hn nh nhu cu phi ci to trt t x hi th gii v to lp mt nh nc l tng. Gio hi rt cn phi chung tay vo vic ci to x hi, nhng vic cu con ngi ch tht phi n t trong, ch khng phi t c cu bn ngoi. V cho d trong mi thi Gio hi phi quan tm ti ni i kht ca con ngi, v phi tm mi cch c nhng bn tay tng gia ca n cho h, Gio hi vn lun phi nh rng, mnh khng phi l mt t chc x hi, ch bit quan tm ti vt cht, coi l vic gii thot con ngi ch thc. Khng. Gio hi khng c qun rng, con ngi khng ch sng bng bnh, m cn bng li Cha na. Hai cm d khc cng th. Qu thch thc, bo c Gi-su nhy t nc n th xung, xem Ngi c phi l Cha tht khng. V cui cng l chc cm d gh gm v quyn lc, lm ch c thin h: Hy cu ti, ti s cho lm ch th gii. iu ny mun ni, vic cai tr th gii qua quyn lc, d l vi mc ch tht l tng, m khng tm Cha, th vic cai tr kia s lm h con ngi. c nhiu cuc th nghim trong lch s, trong con ngi chi t Cha, v tm cch t mnh v bng qua nhng c cu quyn lc to ra cho mnh nhng th h cn. Tt c nhng th nghim a ti u, r. Chng lun l tm gng cho Gio hi v cho mi ngi: u con ngi chi Cha, u ta mun t mnh thit lp th gii m chng cn Cha, u ta cho rng tho mn nhu cu vt cht mi l li gii quyt ch thc, ta chng gii quyt c g ht, m tri li ta ph hoi, ta thc hin cng trnh ca Sa-tan. Sau kinh nghim hoang a, cc mn u tin ti vi c Gi-su. H hi Ngi: Tha Thy, Thy u? V Ngi tr li tht ngn gn: Ti m xem. Vng, cng th lm vi nhau l iu cn thit. c Gi-su khng mt ni c nh. Ngi trn ng, trong nhng bc i trc. Ch khi ta theo Ngi, cng Ngi ln ng, lc ta mi hc bit Ngi u. V ri ta cng s thy Ngi. Nu ch mun hiu Ngi v li Ngi qua l thuyt v suy lun, ta s chng bit c Ngi. Nhng mn u tin, m c Gi-su mun bin h thnh ng ph cu ngi, l An-r v Gio-an, sau ti Ph-r, em An-r. iu l, quy qun quanh Ngi khng phi nhng k hc thc, m l nhng ngi ngay thng, n s. H khng phi l nhng ngi c bit khn ngoan, khng c bit can m v tnh to, v nu khng c h tr ca Thnh Thn h cng chng bit ging ra sao. H lun vp ng bi h nghi v khng tin. Phi chng c Gi-su khng bit chn ngi? Tt nhin, khng phi l nhng hng ngi t sc v tr mnh m c th chm ngi c mt cuc truyn gio th gii nh th. Nu h, nh thnh Chrysostomos ni, thy c ht xc xc ln xung, th l nh mt ngun lc no khc. V th, i vi ti, xem ra vic chn nhng ngi tm thng, khng phi nhng nh chnh tr hay tr thc, mang nhiu ngha. R rng, khng phi t sc h. H c mt ng ln hn chm ti, nng i v vch ng ch li. 99

Tuy nhin, trong x hi nhiu giai tng thi , ta cng c th c c mt cch xp loi no v cc tng . Mt s trong h l nhng tay chng R-ma cc oan, nh Si-mon thuc phi Zelot chng hn. Zelot l ng mun dng bo lc gii phng t nc. C Giu-a Is-ka-ri-ot cng thuc vo mt ng cng khuynh hng, tn gi ca ng ni ln iu . l nhng ngi, ni theo ngn ng ngy nay, thuc pha cc t. H sn sng v trang u tranh v h cng mong c Gi-su lm theo h. Mt khc, ta c L-vi, cn b thu thu, dn nh giu, l k i vi quyn lc, hp tc vi thc dn. Ngha l c ng cn lc lng. C th ni, khi triu tp vng tng , c Gi-su lm mt cuc ho hp. Mi ngi t mi pha, t mi quan im c th ti vi Ngi hoc b Ngi. Nh th, trong nhm mn hn c th c nhiu xung khc. Mt khc, nh anh ni, cc tng l nhng ngi ng tui. Ph-r c mt hp tc x li c, ng l mt doanh nhn nh. l nhng ngi ng trong thc t cuc sng, h c cm quan v ci thc ti, nhng khng ngp ln trong ch ngha thc dng. H c mt c vng cao hn. H khng ri vo mt th m hoc no , nhng ht sc phc v n gi ca mnh. H l tm gng ta hiu rng, Cha dng ngi tm thng lm nhng vic m ch c Ngi mi lm c m thi, v cng ta hiu rng, c s ln lao trong nhng con ngi tm thng. Khc hn vi cc tng theo Cha xa, con ngi ngy nay ngh rng, h c th hon ton t mnh vch ra li i, ng sng cho mnh. H cho rng, chng c mt bn sc r rt no na c. Cuc sng l mt chui i thay o tng lin tc, tu vo cng vic ang c, tu vo hon cnh trc mt - hoc vo s thch mi ngi. H bo, trong th gii tn tin ngy nay chng cn s la chn : hoc ci ny hoc ci kia, m thay vo , ta c mt kh nng la chn mi: chng ci ny m cng chng ci kia. Ngy nay, uyn chuyn tr thnh mt t quan trng nn tng. Chng ta mun c th thch ng c vi cc thch mi, v hi vng nh vic thay i ngh nghip lin tc cng s leo thang x hi mt cch tht d, tht nhanh. Nhng ti ngh, trc sau vn c nhng ngh i hi con ngi rt nhiu. Chng hn ngh thy thuc hay ngh gio dc, khng phi l nhng ngh giai on, m l n gi, chng i hi sut c cuc i mnh. Ngha l, ngy nay cng c nhng cng vic khng phi l vic lm ph tri kim thm tin sng. Tiu chun quyt nh trong cc n gi tht s cng khng phi l thu nhp, nhng l thi hnh mt cng tc phc v trong nhn loi. c Gi-su c th s ni th no v im ny? Ngi s chng cm ai mun uyn chuyn thch ng vi cc thch . Chnh cc tng ca Ngi cng phi uyn chuyn bc ra khi cuc i chi li cng i vo mt con ng v nh v y b n v cui cng thot ra khi o Do-thi m mnh trm mnh trong , dm bc ra rao truyn cho dn ngoi. ng thi cc ngi phi bn v trung thnh trong s chn la nn tng ca mnh. V vy, ta khng nn t uyn chuyn i lp vi trung thnh. Ngay trung thnh cng phi chng t c s bn ca n trong nhng hon cnh i thay. Mt ngi, sau nm mi nm lm linh mc hay sng cuc i hn nhn, hn phi tri qua mt cuc i y bin i. Ngi phi trng thnh trong mi bin i v a bn sc mnh ti hon thin. Tic thay, trong hon cnh tn tin ngy nay, thng ch cn thay i v thay i, uyn chuyn v uyn chuyn m thi. Ti chng li quan im ny. Chnh hm nay l lc ta cn trung thnh vi mt s mng, vi mt ngh; chnh hm nay l lc ta cn nhng ngi qun mnh hon ton. Ta hy quay tr li chuyn vin tr pht trin. Cn c nhng ngi sn sng b ra hai, ba nm i gip k khc, nhng ta cng cn c tht nhiu ngi bit qun mnh. C nhng n gi i hi ton thn con ngi. 100

Nhng mu sng m ti ni ti ny khng phi l ch du ca s thiu sng to hay ng cng. Chnh s bn vng lm cho tm hn con ngi ln rng ra v trng thnh ln, khin cho i thay v lin tc thp nhp vo nhau. Ci ln ch thc nm trong s ho quyn vi nhau . V nhng mu sng ngi cp: Nhiu ngi ngh rng i h nh l mt cun phim, t h c th ct xn, o din tng cnh, tng on. Thm tm h t bo: Ti sao ti li phi i vng vng, phi n lc trong cuc sng, phi tm kim, phi t hn ch hay phi chu ng? Ngha l ti sao h li phi i theo con ng kh khn ca cc tng i vi c Gi-su xa. Mt cuc sng tht n gin d di c phi hn khng? Ch c nhng ai ln ln trong bn tic cuc i d y mi c c mt cuc sng d di nh th. l mt tng tng ca nhng k c ca, nhng k khng hiu rng, i vi a s con ngi, cuc sng l c mt ni th thch cam go. V th, ti coi vic t bin t din trn l ch k v n lm hao mn i cc n gi. Ai bo rng, mnh c mi th, v vy h ch vic ly nhng th c ra t thit k cho i mnh, k s khng cho c ci h c th cho. Con ngi sinh ra, khng ch t thit k nn mnh, m cn phi chp nhn th thch trong cuc sng. Chng ta tt c ni chung cng ng trong mt lch s v phi cn n nhau. V th, con ngi khng nn ch ngh mnh mun g, nhng nht thit hn, nn t hi : mnh tt cho ai, mnh c th gip ch c g. C nh th, h mi thy d di, thoi mi v bung th khng phi l nhng phng cch lm tho mn i mnh, nhng s tho mn nm ni vic sn sng chu th thch, nm ni con ng hp. Mi th cn li, mt cch no , u l bun chn. Ch ai b trui trong la, ch ai nhn ra c ting gi, n gi, mt l tng cn p ng ni mnh, ch ai chp nhn mt s mng cho ton th, k mi c cuc sng trn y. Nh ni, chng ta tr nn giu c, khi bit cho i, ch khng phi khi nhn vo hoc khi bc i trn con ng rng. QUYN V CA c Gi-su c ni v Cai tr v phc v. Ngi ni: Anh ch em bit, nh cai tr n p dn mnh v k quyn lc lm dng quyn mnh i vi ngi khc. Anh ch em khng nn lm nh th, nhng ai trong anh ch em mun lm ngi ln, th hy lm k phc v, v ai trong anh ch em mun lm k cao nht, th hy tr nn n l cho anh ch em mnh. Bi v Con Ngi cng khng n c phc v, nhng phc v v hin i mnh lm gi chuc cho nhiu ngi. Phc v v vng li l hai c im c bn trong li dy ca c Ki-t v trong i sng Gio hi. Cc nim ngy nay chng cn ph thng lm. C ci g n cha ng sau cc nim khng? Qu tht Tin Mng a ra mt chng trnh i lp vi mt sng tn tin hin ti. N ra mt th lc hu lnh mnh, nhm ko chng ta ra khi khuynh hng cai tr v mun chim ot. V chnh ai khng thuc vo hng ng nhng k quyn lc, ngi l k may mn, khi nhn ra c rng, chnh k quyn lc s khng c phc v ni bn tic cuc i. H l k may mn, khi nhn thc c rng, quyn v ca m mnh nhn c l mt s mng, qua mnh tr nn k phc v. Ti tin rng, cu ngi cai tr nn tr thnh k phc v, v vic chnh c Gi-su thc thi iu qua hnh ng ca Ngi, l mt cuc cch mng ng ngha c kh nng lm i thay th gii. Bao lu ngi ta coi quyn v ca t chng l cng ch gi tr, th quyn lun cng l quyn chng li ngi khc, v ca lun cng l ca ch ring mnh. Chnh khi v Vua v tr ti v lm cng vic ca k n l l ra chn cho k khc y ch l mt trong mun vn th d ca c cuc i phc v ca Ngi lc chng ta c mt hnh nh hon ton khc. Thin Cha y quyn lc khng dm p ta, m tri li ci xung nng ta ln ngang tm vi Ngi. Thin Cha c th tr nn b nh, l tt c b n trong ci cao c ca 101

Ngi. Ngi khng bc xung t b cao, v cng khng an ng ni tng trn. Vi c ch h mnh , Ngi mun thay i ngh v quyn lc v v cai tr ni ta. Ngi ch ra, khi ta c th sai khin m ng v c c mi th mnh mun, lc ta ang ri vo nh mn cn khi ta phc v k khc, l lc ta tr nn cao c. Mt khiu khch qui g. Chp nhn iu l c mt cuc cch mng. Cch mng ny chng bao gi n gin ch bng hnh ng m thi, m n lun i hi mt cuc tr v ni tm nhng y l cuc tr v lnh mnh v quan trng nht trong mi cuc tr v. Ch khi no quyn lc c thay i t trong, ch khi no ta thay i t trong thi ca ta i vi ca ci, v khi ta chp nhn li sng sut i ra chn ca c Gi-su, th lc th gii mi tr nn lnh mnh, v con ngi mi c th sng hnh phc bn nhau. Mt tuyn ngn. c Gi-su l khun hnh m con ngi cn i theo, l ch im m chng ta phi t ti.
38 nm sau khi Goethe mt, din ra mt cuc hp ln gia cc c gi trong lng i thnh ng thnh Ph-r R-ma, v h i ti mt quyt nh quyt nh tn ng vi Mephisto [nhn vt trong FAUST ca Goethe]. Cng ng Vaticano I tuyn b vo ngy 24.04. 1870: M Gio hi thnh ny xc quyt v dy rng, Thin Cha, ngun ci v mc tiu ca mi s, c th nhn bit c bng nh sng t nhin ca l tr c to thnh ca con ngi. Mt quyt nh y b n. Phi chng Cng ng cao l tr qu ng? Pha Tin lnh phn i ngay. H bo, ch c mc khi, li Cha, Kinh Thnh v c tin ch khng phi cht nh sng leo lt ca l tr con ngi mi l ng dn ti Thin Cha. Karl Barth, c l l nh thn hc tin lnh ln nht trong th k 20, v sau cho hay, ch v hu qu ca tuyn b m ng khng th no tr thnh cng gio c. Nhng Cng ng vn khng nh: Ai bo rng, nh sng t nhin ca l tr c to dng ca con ngi khng th nhn bit c Thin Cha c nht v chn tht, Ngi l ho cng v Cha ca chng ta, k s mang ly v tuyt thng. Trch t: Thin Cha. mt cht lch s ng v i nht (Cu tr li Kit gio cho v thn). Tc gi : Manfred Ltz. Dch gi: Phm Hng Lam

11. S THT L trng B gio l c tin, ngi l ngi cao nht trong Gio hi c nhim v bo v chn l c tin. Ngi ta c lun bit chc c ci ny l chn l hoc ci kia l phn chn l khng ? Mi c nhn lun bit mnh c th sai lm. Nhng khng th c cnh ki-t hu c c tin li phi ln m trong bng ti, chng bit mnh tht s tin g. Nu th, th ri dn d s chng cn ai bit mnh tin g na, v mi ngi c t do i tm ci mnh mun. Nu ta chng cn ci g chung v chng cn mt bn sc kh gic no na, nu c tin mt ht sc cnh, th Ki-t gio trn thc t chng cn g na m bin minh. V lc mnh phi chp nhn sp tim, v chng cn bit mnh mun g na. L ngi cng gio, ta c th ni rng nhng ngi khc cng c th ni theo cch ca h - ngay t u, cc tng truyn cho ta mt bn sc c tin, v ni dung c vit ra. Trong chng 6 th gi gio on R-ma thnh Phao-l ni : Qua php ra, anh ch em c a vo mt loi gio l . Ni cch khc : Ngay thnh Phao-l nhn ra [qua nghi thc php ra] ni dung bn sc c tin ki-t gio, trong tm gn nhng g ta nhn c t c Ki-t - v c t ton b Kinh Thnh Cu c. Nhng cng thc c tin ny, theo Phao-l, lm nn v nh ngha 102

cho php ra; t nhng li Kinh Thnh, chng rt sm bin thnh chnh li tuyn xng c tin, v sau tr thnh qui iu c tin, nhng im ny u thc s bt ngun t cc tng . l bn sc c tin ca ta ? ng. D nhin t th k ny qua th k khc, c tin dn c pht trin v lm cho chnh xc thm, nhng khng phi v vy m n thnh ra v nh. V th, phi chng li cc t tng co bng, phi chng li cc quan im cho rng c tin khng c th. c tin c ni dung. V v ni dung ny c th din t c, nn n cng c nhng ranh gii. Ta c th bit, bt u t lc no th mt ngi no r rng ht cn l ki-t hu. V khi mt ngi khng cn v khng th l kit hu na, ngi nn c can m tuyn b : Ti khng th sng vi bn sc na, khng th nhn nhn l chn l na, v ti xin thi. Cn th sng m, trong mi th b thoi ho thnh m thi quen nhp nhng, th chng c li cho ai c. Phng chm gim mc ca ngi l Th ca chn l . V u ngi chn cu ny ? Ti l mt ngi m c Kinh Thnh, v khng hiu sao ngay t u cu ny trong l th th ba ca thnh Gio-an lm ti m say. Thot tin, ngha ca n kh hn ch. Ti hiu th ny, ai n nhn s gi ca Tin Mng, k tr thnh ngi th ca chn l. V khi n nhn s gi, chnh ngi vo lm vic trong vn ny ri. Phi ni, trong my chc nm dy hc, khng hong v yu sch chn l lay ng ti rt mnh. Ti lo khng bit phi hnh x th no vi nim chn l ca Ki-t gio, mt phn cng v ngi b coi l thiu tn trng i vi cc tn gio khc. Vn l ta c php s dng nim n mc no ? Ti u t rt nhiu v cu hi . Cui cng, ti suy ra, l nu mnh khng cp ti vn chn l na, th cng c ngha l mnh i ra khi nn tng mi vn . Bi v Ki-t gio khng ging nh cc tn gio khc, c im c tin ca n ngay t u khng u tin da trn cc k thut luyn tp v quan st nh ni nhiu tn gio khc, cc tn gio ny ch yu da vo vic tun gi mt s nghi thc no . Ki-t gio xut hin, l ni cho chng ta hay iu g v Thin Cha v trn gian, v c v chnh chng ta ngha l v ci g l tht v ci g trao ban cho ta s sng. V th, ti i ti nhn thc l trong thi i khng hong ny, mt thi i t c nhiu chn l trong khoa hc t nhin, nhng ng thi li y cc vn nn nhn sinh vo vng ch quan, chuyn i tm chn l, v c vic can m tuyn xng n, li cng tr nn khn thit. V th, cu ti chn ni ln phn no trch nhim ca mt linh mc v mt nh thn hc, h cn c gng, trong khim tn v trong nhn thc v kh nng hu hn ca mnh, tr nn nhng ngi th ca chn l. CON THIN CHA Trn ng rao ging t vng ny qua xm khc, c ln c Gi-su bng hi cc mn : Ngi ta bo Con Ngi l ai? H tr li: C ngi bo Thy l Gio-an ty gi, c ngi bo l -lia, Gi-r-mi-a hay mt tin tri no khc. Cn anh em bo Thy l ai? Ph-r tr li: Thy l ngi c xc du, Con ca Thin Cha hng sng. c Gi-su khoan khoi bo: Phc cho anh, ny Ph-r con nh Si-mon Ba-gio-na; v khng phi xc tht hay mu huyt, nhng l Cha thy trn tri t cho anh bit iu . Trong cu chuyn ny c mt im khc bit r rng v quan trng: Thin h bo Ngi l ai v anh em bo Thy l ai? c Gi-su m ch c hai cch nhn ra Ngi. Nhng ngi c l mt ln no thy c php l hay nghe Ngi ging, thng cho rng Ngi l mt v nhn trong lch s tn gio.

103

iu ny ngy nay vn ng. Ngi ta mun xp Ngi vo mt loi nhn vt ni ting no . Chng hn trit gia Karl Jaspers* bo Ngi l mt trong nhng v dn ng cho thin h; k khc li bo Ngi l mt trong nhng tin tri ln hay l mt v gio t. c Gi-su ni l nhn thc ca nhng k ch bit Ngi qua trung gian ngi khc. Cn anh em, anh em bo Thy l ai? C ngha l nhng k bit Ngi t trong tm hn bo Ngi l ai? Theo Lu-ca, cnh trn c lin quan vi chuyn cu nguyn ca c Gi-su. Qua , Lu-ca cho thy r : nhng ai bit nt c th ca Ngi, bit Ngi t y su tm hn, v bit Ngi qua trao i gia Ngi vi Cha Ngi, nhng ngi mi thc s bit Ngi. C nh th, h mi bc c ra khi khun mu thng tnh, v khm ph ra c tnh duy nht v c mt khng hai ca khun mt kia: l ng c xc du ca Cha, l Con ca Thin Cha hng sng. Cnh ny c ba thnh s trnh by cch khc nhau, nhng chnh l mc khi u ca c tin ki-t gio. C th ni, Ph-r l ngi xng u li tuyn tn , v v vy ngi cng c giao mt trng trch c bit. Cc bc thy ca Hi thnh ni v c Gi-su: Thin Cha t Thin Cha, nh sng t nh sng, Thin Cha tht t Thin Cha tht, ng mt bn th vi Cha. C so snh ba Tin Mng, ta mi thy c s ln ln t t ca li tuyn tn, v thy c vic n cm r theo tin trnh kinh nghim ca cc mn v ca c tin. Thot tin, ta c c ni Mc-c: Thy l ngi c xc du; ri Lu-ca: ngi c xc du ca Thin Cha; ri ti Mt-thu: ngi c xc du, Con ca Thin Cha hng sng. iu mun ni ln g? N t t cho thy c Gi-su khng ch l mt ngi c xc du, nh v m dn Do-thi ang trng ch, nhng trong Ngi hai im trng ch qui vo lm mt. Mt ng, ngi ta trng ch mt a-vt mi hay mt Mai-sen mi, l v vua ti cao, v ra lut ln, l bn v l ngi mi gii ca Cha, nh a-vt v Mai-sen xa lm. ng khc, ngi ta trng i chnh Thin Cha s hnh ng v a tay ra nm ly vn mnh ca th gii. Hai ni ch mong trn nhp vo nhau trong c Ki-t. Ngi l mt con ngi, nhng chnh Cha bc vo trong con ngi . Mnh Con Thin Cha, nh sng t nh sng, Thin Cha tht t Thin Cha tht, c sinh ra m khng phi to thnh, l kt qu ca tt c nhng gp g vi c Gi-su, bt u t bi ging Ga-li-l, qua s ip ca Ngi, qua phin to ca ngi Do-thi, trong Ngi tr li cu hi c phi mnh tht l Thin Cha khng, qua thp gi cho ti qua nhng cuc gp g vi ng phc sinh. Ngay cc v u lnh Do-thi cng ngi c vic Ngi t xng mnh l Cha l mt iu g vt qu con ngi, nn h cho c l h phi cho - l phm thng. V nh vy th h hiu Ngi ng. c Gi-su cng bo l h ni ng. Ngi bo, vng, ti l k ng nh cc ng ni! BA NGI Nc i-nh-lan (Irland) dng chic l c ba kha lm biu tng cho quc gia, bi v ngy xa thnh Patrick* dng l ct ngha v Cha ba ngi. i vi mt ngi thng, hay t nht khng phi l dn i-nh-lan, th iu ny qu kh hiu: Cha, Con v ri thm mt Thnh Thn na ba v, nhng li vn l mt bn th. V chuyn li cng rc ri hn i vi cc thnh. Ho s Pinturicchio c mt bc ho, trn ng v mt gim mc ngi bn b bin, gi hai tay ln tri nh v thc mc, mt nh nhn vo qung khng. Tn bc hnh: Thnh An-tnh ngi bn b bin suy t v mu nhim ba ngi. C phi gio l ba ngi ch l kt qu ca mt phng on v Thin Cha?
*

Karl Jaspers (1883 1969): Trit gia v nh phn tm ngi c. V v l ngi Do-thi, nn b Quc-x cm dy hc, v di c sang Thy-s sng, dy hc. * Patrick (khong 385 461): Thnh bn mng ca i-nh-lan. Dn i-nh-lan tn ngi l tng , v ngi a o ti cho h.

104

Ti mun dng li mt lt ni thnh An-tnh. Trn huy hiu ca ti c in hnh v s ni ln cu chuyn bn b bin ca ngi. Ti lm th, ni ln khuynh hng mun theo gng An-tnh ca ti. Thnh An-tnh vit cun sch dy v ba ngi, l c mt cuc vt ln tri thc, nhng cui cng chnh ngi cng phi nhn rng mnh tht bi. T cuc vt ln , ny sinh truyn tng v chuyn ngi gp mt ch b bn b bin ang ly tay moi mt ci l trn ct, v cm v s mc nc bin vo l. Nhn thy cnh , ngi cht ngh: Lm sao ht nc bin vo l c, lm sao tr tu hn hu ca mnh li c th hiu c ht b mt ca Thin Cha. Ti tin rng cu chuyn trn l mt din t rt ng v s hu hn ca ta. i dng lm sao vo c tr tu v s ca ta, cho d tr tu c cng ln ra. Ta khng th hiu c tt c nhng g khc ca Thin cha. Khng phi ch ngi thng, m c bc thng minh xut chng, cng khng th hiu c b n ny: Thin Cha tht ra l mt, nhng Ngi li trong ba ngi, Ngi hin hu trong tng quan tnh yu tay ba ny, chuyn qu tht khng th gii ni. im quan trng cn nh, l Ki-t gio vng tin vo hai iu ny: Thin Cha l ng duy nht v l mt hp nht ti cao. Nhng ri s hp nht ti cao ny khng cn l hp nht ca nhng ci bt kh phn, nhng l s hp nht c hnh thnh qua i thoi tnh yu. Thin Cha, ng duy nht, ng thi cng l mt tng quan vi chnh Ngi, v v vy Ngi cng c th to ra tng quan. Mt cch no , chng ta thy y l im hp l, mc du ta khng l gii c. Nh vy gio l ba ngi t u m c? Qua s tip cn vi c Ki-t. Qua s kin Ngi gi Thin Cha l Cha v t xng mnh l Con c Ki-t khng t xng mnh l mt Con Thin Cha , qua vic Ngi t ra mnh vi Thin Cha l mt. T h qu ny ra nhiu cu hi: Nh vy ngha l th no? Phi chng c Ki-t l mt Thin Cha? C hai Thin Cha? c Kit l mt ai hon ton khc? Phi chng Ngi t nng mnh cao qu l? Nhng iu Ngi ni c tht l chn l khng? C nh th. Nhng c mt im mc gip ta hiu c iu trn l cuc i thoi gia Ngi vi Cha Ngi, v t cuc i thoi , c thm yu sch ca Ngi i vi ngi nghe. Nh , mt ng ta nhn ra s bnh ng, tnh hp nht v bn tnh thin cha trong s duy nht ca Thin Cha, ng khc ta cng nhn ra c s khc bit, s phn bit. Thm na, chnh c Ki-t cn ni n tinh thn ca Cha, m ng thi cng l tinh thn ca Ngi. c hai v l Cha v Con ri, gi thm mt v na, Thnh Thn, qu li cng thm kh hiu. c Ki-t l mt nhn vt ta c th kh gic c. Thnh Thn c th ni hin hu nh l mt tc ng, ch nh l mt ngi th qu kh hiu i vi ta. V th m c nhng tranh lun di di v bn tnh ngi ca Ngi. Nhng nu c Ki-t ni v Tinh (Thnh) thn nh l mt trng s, mt v an i (Parakleten) m Ngi ban tng cho ta, th nh vy r rng Ngi v Tinh thn cng thuc vo mt cp ngang nhau, v nh vy r rng bn cht tng quan trong Thin Cha ny c th hin qua ba ngi v : Cha - Con - Thnh Thn. Thn hc lun tm cch din t mt cch n tng s ph hp ni tm , vi l lun rng, ch c ba ngi v mi to ra c tng quan y nht. y, cc nh thn hc cho ta mt phng tin suy t nn tng, gip tr c ao t ca ta c th mng tng c cht g v i dng bao la. Nh vy, iu quan trng l gio l ba ngi khng phi do ai ngh ra, m l kt qu ca kinh nghim. N hnh thnh t vic gp g li ni v vic lm ca c Ki-t, v c din t ra dn dn qua qu trnh suy t v lng tin vo nhng li ni v vic lm . y, ta cng nn nh, l nghi thc ra ti khi u bng cu: Ti ra nhn danh Cha, Con v Thnh Thn. Cng thc ny khi i t s mng ca chnh ng phc sinh. Cho d ta cha nm c chiu su ca cu ny, nhng n ngay t u n du ln cu trc ca vic cu nguyn v ca c tin ki-t gio. 105

Ti sao Bn khng cp nh bng, nu Bn bit chc s khng b bt? Do u Bn tin chc rng, ri y trn ging bnh Bn s khng b ngi ta chch thuc cho cht? C th trng hp bnh l rc ri ca Bn s to ra qu nhiu tn km v kh nhc cho vic cha tr v chm sc, v v th x hi s khng lo xu. Ti sao ngi ta khng vt xc cht vo bi rc v dp ngha trang i xy nh tr? Do u Bn bit chng Bn trung thnh? Do u Bn bit bo thai v ang mang l con ca Bn? V y l cu hi nghim chnh: Ci g minh chng cho s hin hu hay khng hin hu ca Thin Cha? L v nu khng c Thin Cha, th mi chuyn u c php lm (Dostoiewski, Anh em nh Karamazov). Hay khng phi vy? Mt cun sch vit v Thin Cha, mun c con ngi thi nay nghim chnh n nhn, phi nu bt ln c nhng cu hi t cuc sng c th, nhng cu hi m bt c mt anh, mt ch, mt em b no cng phi i din. Bi v r rng: Ai tht s tin Cha, ngi sng khc hn k khng tin Cha. Tuy vy, con ngi vn chng bao gi sng v ngh cho n ni n chn. Nhng ngi v thn nng thi gi qu bu cho nhng suy t v l, v h sng i khi nh l c Thin Cha tht. Cn k tin vo Thin Cha th sng hoang ph a phn thi gian i mnh nh l chng c Thin Cha. Nu chng ta tin rng, mi thi khc cuc sng qua i s khng bao gi tr li, th cuc sng ca c hai hng trn qu l bt hnh. Ngi ta tiu ph thi gian cuc sng bt kh hi cho mt Thin Cha khng h c; hay hon ton ngc li, ngi ta mt c hi sng m l ra phi dng n chun b cho s sng i i bn Cha. (THIN CHA, Manfred Lutz, Dn Nhp)

LY CHA CHNG CON Kinh Ly Cha l li cu duy nht c Ki-t dy cho mn , v t 2000 nm nay, kinh ny l phn khng th thiu trong thnh l. Kinh ny cng nh kinh tin knh, nh cc b tc Is-raen, nh s cc tng v s hnh sao trn tri c tt c 12 cu. V 12 cu ny li gm ng 7 li cu. Hn phi c mt b n ln trong ? C phi gm 12 cu hay khng, ti khng bit. V trong bn bng ting Hi-lp cng c s cu nh vy hay khng, li l mt chuyn khc na. Nu qu nh vy, th y l mt cu trc kh c bit. Ta c hai kinh Ly Cha, mt theo Lu-ca v mt theo Mt-thu. Qu tht hay, khi ton b ni dung v th t mong c c gi trn trong by li cu, v mi ch u mang mt ngha su xa. Ch mt t Cha m thi, ni ln tng quan cha con gia Cha v ta, y p ngha ri. T chng con cng quan trng khng km. Con ci Cha khng phi l con n l, m l chng con. Nh th, cu trc li kinh cha ng mt kho tng, m ngha ch c khm ph dn dn qua bao nhiu th k. Kinh Ly Cha chng bao gi tr nn c h Khng bit c bao nhiu tc gi vit v kinh , v mi ngi c mt cm nhn ring. V th, cng nh li Cha v kinh Tin knh, kinh ny mt mt mang mt hnh th bt bin, nhng mt khc n lun mi, v l ngun cho nhng cm nghim bt tn, n lun y ta i ti. Ta khng b tri vo qu kh cng , nhng kinh Ly Cha l mt vng t y khm ph, trong chnh mi ngi cng c th tm ra cho mnh nhng iu mi. Ti sao Gio hi cu kinh hng ngy trong thnh l? Phi chng v l li kinh do c Ki-t dy? C l ch mt l do thi cng ri. l li kinh ngun ci, m ta cng c Ki-t cu nguyn nhiu nht v ng n nht. i gio ch Gr-g-ri- vit trong mt l th, kinh Ly Cha trong thnh l mang tm quan trng nn tng, v rt cuc l kinh do chnh c Ki-t dy. Ngi ni thm, kinh cao trng hn bt c mt kinh no do con ngi lp, v cng quan trng hn nhng li kinh phng v. Mt ch trong kinh Ly Cha: v ng dn chng con vo chc cm d. Ti sao mt Thin Cha nhn t li mun cho chng ta sa chc cm d? C phi y l mt li dch thut? S 106

huynh Roger, ngi sng lp phong tro Taiz, mt cng on i kt Php, ngh nn cu nh vy: v ng chng con sa chc cm d. Ngi ta thc mc nhiu v chuyn trn. Ti bit, th tng c Adenauer p hng i Frings phi xt li cu . Chng ti vn lun nhn c th ngh nn i theo hng trn. Dch ng ch phi l ng dn chng con vo chc cm d. u l ngha ca cu ny? Nhng ngi cu xin bit rng Cha chng p mnh vo ng xu. y, c th ni h khn cu Ngi i vi h trong cn cm d. Th thnh Gia-c-b ni r, Thin Cha trng ngn khng mt vt nh chng cm d ai c. Nhng Cha c th th thch chng ta nh trng hp Ab-ra-ham chng ta trng thnh hn, chng ta i din vi h thm ca mnh, v ri li a ta v bn Ngi. Nh vy, ch cm d cng c nhiu tng ngha. R rng Cha chng bao gi dn ta vo ng xu. Nhng c th Ngi khng ct i khi ta nhng cm d, Ngi mun gip v dn ta, nh ni, qua th thch. Ta cu Ngi ng ta sa chc cm d, ng ta i vo ng xu, ng th thch ta qu sc; cu Ngi ra tay gip s yu hn ca ta, ta khi mt Ngi. Ngha l vn nguyn cu ? Theo ti nn nguyn. M cng khng c vic nghim cm chuyn dch theo cc li ngh nh kiu ca s huynh Roger Schtz. Tuy nhin, theo ti, v lng khim tn, c nguyn nh vy v gng i vo chiu su ca li kinh th tt hn. NGUYN TC CHA CON Khng ai bit Con hn Cha, v khng ai bit Cha hn Con, thnh s Mat-thu vit nh th. R rng tnh cch Cha ca Thin Cha cng ging nh mt th cha kho gip ta hiu v cc th h hoc v s tr thnh v s qua i. Cc tng bo Cha Cha l ngun v cng ch mi s, ch c trong Ngi ta mi hiu c chnh mnh. Phi chng quan h ny, mt cch no , c khc su vo cuc sng nh mt nguyn tc? Trc ht, iu c l quan trng vi ti, l phi lm sao nu bt ln nt c th ca quan h Cha Con tht c bit ny. Cu khng ai bit Cha ngoi Con, khng ai bit Con ngoi Cha trc ht ni ln mt quy lut nhn thc tng qut. Cu c ni rng ch c nhng g ging nhau mi nhn ra nhau. Khng th nhn ra Cha, nu khng c s tng ng ni tm vi Ngi. Tht ra, ch c Cha mi c th nhn ra Ngi m thi. Con ngi c php nhn ra Cha, ch khi h c Cha a vo mt quan h thn thuc vi Ngi, v khi ni con ngi c c nhiu tng ng vi Ngi gip h c th nhn ra Ngi. V c Gi-su ni tip: Khng ai c th nhn ra, ngoi k m Cha mun mc khi cho. Ni cch khc: Nhn thc ch xy ra khi c hai u mun. Phi chng quan h Cha Con [ca Cha] cng khng phi l mt mi lin h tiu biu cho cuc sng con ngi? C th ni c l mt quan h tiu biu. Trc ht, ch l mt th khung ngn ng v suy t, mt cht h m t xa nhm gip ta hiu c mt cht v Thin Cha m vn lun bit rng, nh cng ng Laterano th 4 ni, gia ta vi Cha ci khc nhiu hn gp bi ln tt c nhng ci ging. Nhng mt khc, c l khng th dng quan h Cha Con lm hnh nh tng ng gip ta hiu t xa ci b n bn trong ca Cha, nu nh trong quan h khng n cha mt vt tch no ca Thin Cha. Quan h Cha Con c bit ny l mt mi quan h uyn nguyn ca con ngi. y l mt quan h cho i, nhn vo v trao tr li. Nu ta bt u t y c trit l tip, tt nhin ta s cp ti ton b cu hi v gia nh nhn loi, v nh th chc chn ta s gp phi gii hn. Nhng ng l ngn tr bn tay ta c th vn ln tri c bao nhiu, th quan h rt c bit kia cng vn xa c ti . 107

Thi i tn tin ngy nay ang gp khng hong v vai tr lm cha. Mt khi vai tr lm cha mt, nim quyn uy cng theo. V xem ra mt s ln kin thc c cng mt hoc b gt b i mt cch oan ung. Xem ra, mt cch no , ngi ta khng cn d dng tin vo nhng g lu truyn. Lm nh th, ni mt cch bng by, l ngi ta ht lun c a con khi chu nc tm. Li xa c vit, Thin Cha trao cho cc bc lm cha mt s mng. V qu tht, xa nay vic chuyn tip gia sn din ra trong quan h cha con; vic chuyn tip ny hu nh lun l mt din tin cng thng, mt cuc chin u, trong mt pha phi c thun ho v c lnh o, trong cn c phn khng mi ln ln c. Nh tm l Erich Fromm c ln phn bit tnh cha v tnh m nh th ny: Tnh m, theo ng, l ng nhin. Tnh c trao tng cho ngi khc. N gn nh l mt th tnh ui m. V tnh ny khng i hi mt bn phn lun l no. Tnh cha, tri li, l mt tnh yu c iu kin. l mt tnh yu ngi ta c th sinh li cho mnh, nu h c gng sng theo quy lut. l nhng vn nn thm su v mt nhn chng. Vic chuyn tip i sng, khn ngoan v kinh nghim xy ra nh th no? Nhng quan h ngun ci gia cha m v con ci, gia cha vi con trai, gia m vi con gi h ti u? Chng ni cho ta bit ci g v b n Thin Cha, ci g khng? Trc ht, mt ln na, ti mun nhn mnh rng, c mt chui bt tn ci khng ging trong tng quan gia ta vi Cha, rng c ci ging nhng li xut hin hon ton khc, v v vy ta phi v cng thn trng trong vic dng cc hnh nh tng ng v trong nhng ng dng. Cng hiu v con ngi, v quan h cha vi con trai, v tng quan m vi con, ta cng nh c th hiu thm cht g v Thin Cha. Chng hn nh ta s hiu rng Thin Cha cng c mt mi tnh m con vi ta, cho d nh ni ta khng dng ch m i vi Ngi trong li cu kinh. V quan im ca Erich Fromm m ti qu khng bit, ti thy rt hay v ng suy gm. Nhng phi ni ngay, ti khng ng vi tt c nhng iu anh nu. Ti ngh rng tnh m trc ht l mt mi tnh t nhin - l v b mang con trong lng, l mu tht ca b -, nhng khng ch l s thit thn hay tnh yu do quy lut sinh l m thi. B cn c trch nhim cung cp cho con mnh c th l ln tnh yu n c th thnh ngi. Ti tin rng trong c sn mt yu sch o c ri. Lm m chng bao gi ch l mt din tin thun sinh l, nhng cng l mt din tin tinh thn. M mang con trong lng, sinh n ra v phi tri qua mt qu trnh c xt tinh thn vi con. y l mt qu trnh c s tham gia ton b con ngi ca m. Quan h gia cha v con trai r rng khc v rc ri hn. Mt nh thn hc ni, ngy nay ta phi thay chuyn ngi con i hoang bng chuyn cc ngi cha i hoang. Cha thng b ht th gi cho ngh nghip v cng vic, hn l ti con, thng ngh ti nng xut nhiu hn l ngh ti tng phm Tri cho v ti nhng bn phn mnh phi c i vi tng phm . Nhng mt vai tr cha cng c ngha l con b thit hi. Nhn vo cc thn thoi ngoi gio, chng hn trong cu chuyn v thn Zeus, ta thy quan h y c trnh by nh l bt thng, bt nht v c on: Ngi cha y tuy c sc mnh v uy quyn, nhng thiu trch nhim cn thit, ng dng quyn nhiu hn l v tnh. Cn ngi cha trong Cu c th khc hn, nht l ngi cha trong d ngn ca c Gi-su li cng khc: y c s ng cn gia quyn v trch nhim, va c l c tnh, quan h t trn nim tin ch khng trn s hi. Thin Cha l cha c ngha l Ngi hng n ta, n nhn ta vo lng Ngi, khin ta c th ly tnh yu con ci m i x vi Ngi. Thin Cha l cha c ngha l Ngi ra khun thc v cng sa pht ta mt cch kht khe, nhng kht khe ng ngha vi yu thng v lun t nn trn tha th. Cu chuyn ngi con i hoang trong Tn c qua li k ca c Gi-su c l cng l mt hnh nh nh ng nht v t cch lm cha ca Thin Cha. Cu chuyn , nh vy, tr thnh khun thc cho vai tr lm cha ca ta, ta tu chnh theo n. Hnh nh Thin Cha l Cha trong Kinh Thnh khng phi l cho ta phng chiu nhn ln, 108

nhng ngc li: T trn cao Ngi ni xung cho ta bit vai tr lm cha tht s ra sao, v ta c th v nn ng vai tr nh th no vi nhau. 12. S SNG Ti tin ai cng mun bit cuc sng ri s ra sao, n din tin nh th no, phi sng ra sao cho ng, v lm sao c c mt cm gic tht tt v n. Cary Grant, mt ngh s ni ting, trc khi cht li cho con gi Jennifer mt l th tuyt mng tht cm ng. Trong , ng cn mun khuyn con gi mt vi iu v cuc sng. ng vit: Jennifer rt yu du ca Ba, hy sng y cuc i con, ng v k. Hy mc thc, knh trng n lc ca k khc. Hy c gng lm iu tt nht v c c t cch tt. Hy gi cho u c thanh khit v c li c x trong sng. ng tip: Hy cm n nhng khun mt tt con gp v tnh yu ngt ngo ng sau i mt ca h cm n nhng bng hoa a vui trong gi Ch mt gic ng ngn thi ri Ba s thc gic ngn thu. Nu Ba khng thc dy, thc dy nh ta vn hiu, th Ba s tip tc sng mi trong con gi yu du ca Ba. Nghe c v cng gio qu nh. Mt bc th tuyt p. Cn c cng gio hay khng th ti khng bit. l li ni ca mt ngi tr nn chn chn, v c c cm quan v ci thin v c gng trao n i tip, v bng mt cung cch thn thin tuyt vi. S SNG CON NGI Nu ng t tht xa m nhn cuc sng - th n trng ra sao? Phi chng l mt ci g hn l mt tr chi bt buc? Mt chic lng ong a trong gi? Phi chng cuc sng l thuc vo bn nng, bo lc, gc gc ca mt con ngi, l thuc vo nt chch ca mt ch mui st rt c th y n ra khi qu o cuc sng? Hay l lch ca tt c chng ta u c xc nh t lu? i ti l mt th bn dn ng m Thin Cha v lng t lu vit vo trong cun Sch i b mt ca Ngi? Ho s Michelangelo ni nh th ny: Hnh nm sn t lu trong . Ti ch o bt i nhng g tha thi m thi. Anh gom vo cu hi mt chng trnh phong ph. Ti tin rng, khi ta hi Cuc sng l g?, th iu quan trng trc ht l mnh phi nhn ra s phc tp ca nim . Trc ht, cuc sng l mt ci g thuc sinh hc. N thot thai t v c v ri din t mt cp mi ca thc ti. Mt trong nhng du ch chnh ni ln s c mt ca s sng l kh nng t sinh sn v t iu hnh ca mt gung my, nhng y khng hn l mt c my, m l mt c phn. Nh vy, ta c trc ht l lp sinh vt, lp ny khi i t mt n bo ri cng ngy cng pht trin ln thnh nhng hnh thi cao hn, phc tp hn, tr nn cng lc cng l lng, nhim mu v phong ph hn. Ni con ngi c thm mt lp mi khc. l tinh thn, sng ng v l s sng. Tinh thn tan ho vo c th sinh vt v qua trao cho i sng mt chiu kch mi. Ngoi ra, c tin ki-t gio xc tn rng chng ta cn c thm mt lp na, lp ny hnh thnh qua s gp g gia ta vi c Ki-t. Ta c th thy trc c lp ny qua tnh yu con ngi: Mi khi c yu, trc s hin din ca ngi yu, ta thy c thm mt chiu kch mi i vo ng lc tinh thn ta. iu nh th cng xy ra, khi ti c chnh Thin Cha qua c Ki-t oi nhn, v qua Ngi bin cuc sng ti tr thnh song hnh vi chnh cuc sng sng to ca Ngi. Nh vy, s sng mang nhiu cp. V cuc sng vn ti cp cao nht, khi cng sng vi Cha. y cng chnh l ni tim n s phiu lu liu lnh ca con ngi. Con ngi c th v nn l s tng hp ca ton th to nh nhiu tng . N c th v nn vn ti Thin Cha hng sng v trao li cho Ngi nhng g nhn c t Ngi, sau khi un nn chng theo cch th ca ta. Nhng, nh chng ta ni, 109

yu t t do i vo ng nng cuc sng mi ngi, v yu t ny i khng li ton b s tin nh. Theo hnh nh Thin Cha ki-t gio, cuc sng khng c mt quy nh cng nhc. Bi v Thin Cha qu v i v qu ton nng trn tt c, v bn cht ca Ngi qu yu t do, nn Ngi khng th v khng mun lo li cuc sng con ngi mt cch tu thch. M d cuc sng ny vn lun c Ngi bo bc v nng niu trong hai bn tay Ngi, th yu t t do kia vn c ch ng r rng. T do ny m rng ti mc con ngi c th ph ton b k hoch ca Cha. Quan trng l cuc sng phi c din ra trong nhng lp khc nhau . Nh cc lp bn trn m cui cng con ngi vt qua c s cht tin vo vnh cu. Li na, trn thc t, ci cht l thn phn cn c ca tt c mi s sng thun hu c. Nu ti c t do tht, th lm sao ti c th lm ch c cuc sng mnh, lm sao ti c th li i mnh vt qua c nhng bn , nhng on ng, nhng ng r quan trng trong i? Khi no c gi l thnh cng trn ng i? Gio hun c Ki-t c gip ti xc nh c iu khng? Cuc i ti phi ging nh ca m T-r-xa Calcutta? M T-r-xa ch l mt mu mc. Nhng khi nhn vo cuc i cc thnh ln, hay nhn vo cc nhn vt c cuc sng thnh cng, ta thy n gi rt khc nhau. Khng phi ai cng phi l m Tr-xa. Mt nh khoa hc ni danh, mt hc gi cao kin, mt nhc s, hay mt ngi th th cng, hay ngi lm cng bnh thng cng c th c mt cuc sng thnh toi, h sng i mnh mt cch khim tn, trung thnh v ngay thng Nghe ra hi li thi C th nh vy, nhng ngi ta tm gp trong mt cuc sng trn y, d l hm qua, hm nay hay ngy mai. Mi cuc sng c n gi ring. N c n s ring v con ng ring. Khng cuc i no l thun bt chc, tung tng bc ra t mt chui ging nhau. V mi ngi cng cn can m sng i mnh mt cch sng to m chng cn bt chc ai. Nu anh nhn vo d ngn anh li, hn ta chn ti nng mnh khi b st m, th anh s thy iu ti mun ni trong . Hn ta l ngi khng mun liu lnh sng v lm trin n cuc i c o ring ca mnh; khng mun trc din vi nhng nguy c cn c trong cuc sng. Trong ngha , c nhiu loi n gi. Ti ni trong cun Mui Cho i ca chng ta, l c bao nhiu ngi th c by nhiu con ng ti Cha. y phi thm: C bao nhiu con ngi th c by nhiu con ng sng thnh toi. Nh vy, c th ni, con ngi l mt lc sng to trng rng? Khng, tt c iu khng c ngha l ta b thy vo i dng v nh m chng hiu ti sao, nh Sartre ni, chng hn. Sartre cho rng, t do l iu ng nguyn ra. Con b khng cn suy t v s phn tru b ca mnh, nhng con ngi phi tm cho chnh mnh l sng. D vy, con ngi cng khng phi b thy vo cuc sng t h v, m khng mang mt d n no trc. C khun mu nn tng. Mi ngi c gng tm ra cho mnh ngun thng tin hi, bn lm nh th no, hn lm nh th no, ti c th lm nh th no? Lm sao ti c th nhn ra chnh mnh v nhng kh th ca mnh? Chng ta xc tn rng c Ki-t l ngun thng tin chnh ca ta. Mt mt, Ngi cung cp cho ta nhng ng nt chung v ln. Mt khc, Ngi ng thi cng a ta vo mt quan h tht ring t, ta c th cng Ngi v cng cng on tn hu nhn ra c ci c o ca ring mnh v ri c o s ho gii vi cng on. Trc y, ngi ta n gin ch mong sao c tr nn ngi ngay thng v cuc sng lm sao c tng i bo m. Th l . C mt thi dn t, mt thi gieo ht v mt thi thu hoch. Cn chuyn phi sng ra sao, th c Kinh Thnh hng dn. Ngy nay, mi vic 110

xem ra rc ri hn nhiu. Si ch ca mt cuc i, ci ho sng kh d lm nn ci gi l bn sc con ngi, cng ngy xem ra cng kh thy, kh to. Phi cng nhn cuc sng x hi phc tp ngy nay tr nn phc tp hn. D vy, ta khng nn qu thin cn ph nhn s hin hu ca nhng hng s. Chng ta suy nim v mi gii rn. Mi th h v mi c nhn phi khai thc t gia ti mt cch mi m cho mnh, nhng d vy, chng cha ng mt thng ip r rng v khng th ln ln c. C l cn nhc li, lc ny y Ki-t gio khng phi ang chm vo mt th v hnh v chng cn g ni na. Chnh Ki-t gio c mt chu vi ln, c ch cho ci c o pht trin v ng thi n cng c th t ra chun mc cho ci c o kia, nh m s pht trin c th din ra. Chnh v ang trong mt th gii phc tp v rc ri m ta cng nn v cng c php da vo nhng hng s ln ca li Cha, tip tc tm ra si ch . Bi v nu ta khng lm chuyn ny, th kh nng sng to ca c nhn, trn thc t, s chng tr thnh mt bn sao ch cn bit tun phc nhng chun mc chung, ch cn bit lm theo nhng g thi thng v nhng g n c th lm m thi. Nu ta b i thng ip c bit ca c tin, ta s khng tr nn c o hn, m tri li, ty theo mt thi gian, ta ch cng ngy cng ri vo ng phc. Chng ta chng kin rt r tin trnh ng phc ny trong ci ng dng ca np sng tn tin ngy nay. V th, ti tin rng, nay l lc hn bao gi ht, ta cn phi coi cc hng s ca mc khi v c tin lun vn l bng ch ng, n gip ti nhng im mc i ln, v tng ti nh sng c th trin n n gi ring ca mnh. NGUYN TC CA C GI-SU c Gi-su lun mun ch cho con ngi ng ngay no chnh; Ngi mun ch ra nhng im mc h theo m thnh ngi, nh hng i ni. Mt ln Ngi i ln ni, v bi ging trn ni coi nh m ra mt chng mi. Bi ging hn c tc ng mnh vo thi , v Kinh Thnh chp rng: Khi c Gi-su ging xong, m ng rt xc ng; bi v Ngi dy h nh th l mt ngi c Thin Cha u quyn, ch khng phi nh nhng lut s ca h. Ngn ni ni Ngi ging chc chn c mt ngha tng trng. y c Gi-su hin thn nh mt Mai-sen mi. V thay v ni Si-nai th gi y l ngn ni ch ng mi, ni ca cc mi phc. Thot tin, Ngi da vo cu trc mt cuc i thoi, nhng ng thi o su, lm mi v a vo bi ging mt chiu rng mi, mt i hi mi. Thm na, Ngi cn m ra mt cp nhn bn mi, qua con ngi c th ni kt c vi Thin Cha. c Gi-su tuyn b cng khai: Nhng li dy khng phi l ca ti, nhng ca ng sai ti. Ai thc hnh Thin Cha, ngi s nhn ra c nhng li l do t ti ni ra hay l li dy ca Thin Cha. Khng nhng Ngi t coi ngang hng vi Mai-sen, hn iu ny khin ngi nghe khng d chp nhn ri, m cn ngang hng vi k ra lut, l chnh Thin Cha. c Gi-su ging dy qua s u nhim ca Thin Cha. Ngi ni: Qu v c ni cho hay c ngha l Thin Cha ni cho qu v hay, ri tip: Cn ti, ti ni cho qu v hay. Nh vy, nhn t nhiu mt, bi ging trn ni ni ln cch mnh m nht t cch Thin Cha ca c Ki-t; Ngi mun cho thy rng, gi y khng phi do trung gian con ngi na, nhng l do chnh Thin Cha, m l lut cu c c c nhng din gii su xa nht v c c gi tr ph qut. Ngi nghe cm c iu . V h cng cm c rt mnh ci gi l ngha i ca bi ging. H hiu rng, thng ip mt mt cha ng mt tinh thn mi, mt nt trng thnh mi v s nhn hu, mt gii thot mi a ta ra khi ci hi ht v b ngoi, nhng mt khc, n cng l mt i hi mi. V i hi ny qu ln n c th bp con ngi, nu nh h b b mc mt mnh. 111

Nu gi y thay v ni: ngi khng c x b hn c, m li ni, ngi khng c nhn n b vi lng ham mun. Thay v: ngi khng c git ngi, m li ni, ngi khng c ni gin v mt ngi no; thay v: mt n mt, rng n rng th cha , m tri li, ai v m phi th hy a thm m tri cho h - th lc ta s ng trc mt i hi rt c bit, i hi ny c th to nn s thn phc y, nhng ng thi n li xem ra qu sc i vi con ngi. t nht, n s qu sc i vi nhng ai khng bc i cng vi c Gi-su Ki-t v khng t ton b i hi nh l h qu ca cuc gp g gia h vi Cha. Qu tht, chng ta thy s u quyn ca Thin Cha trong i hi . c Gi-su chng phi l mt trong nhng s gi ca Thin Cha. Nhng Ngi l ng Ti hu, v chnh Thin Cha dng ming Ngi pht biu. on Tin Mng Gio-an m anh va cp mt ln na tm tt ton b nhng iu trn y vo mt cng thc. Cng thc mun ni vi ta: Bn phi th sng, v khi bn sng li ti, bn s thy l bn ang bc i trn ng ng. Bi ging trn ni khng nht thit ph hp vi nhng suy ngh thng thng. N cn phn li nh ngha ca ta v hnh phc, v gi tr, v quyn lc, v thnh cng hoc cng l. R rng c Gi-su c nhng phm tr khc. Vo cui bi ging Ngi cn tm tt cho ngi nghe bit ci g tht s quan trng, c th ni y l mt l lut ca cc l lut, y l lut vng ca cuc sng: Nh vy, tt c nhng g cc ngi mong k khc lm cho mnh, th cng hy lm cho h! L lut v cc tin tri l . Lut vng c t trc thi c Ki-t ri, nhng n c din t mt cch ph nh: Ci g ngi khng mun ngi khc lm cho mnh, th cng ng lm cho k khc. c Gi-su chuyn n ln thnh th xc nh, th ny d nhin mang yu sch cao hn. Ngi ni, nhng g ngi mun ngi khc lm cho mnh, th cng hy lm cho h. c th ni l mt thch cho tr tng tng sng to ca tnh yu. Nh vy, lut vng tr thnh Lut T do; th thnh Gia-cb tm tt bi ging trn ni, m cng l tm tt ton b thng ip ca c Gi-su, nh th. S d gi Lut T do l v thng ip rt cuc m ra mt khng gian ln v tn, trong lc sng to ca s thin c th trin n. Ti tin ci tuyt vi y l ngi ta khng cn phi hi: ai lm g cho ai khi no ra sao, khng cn phi bn rn vi nhng ci khc bit. M tri li, ngi ta thy c ci g c bn c u thc cho mnh, l: hy m mt ra, m lng ra v tm ra nhng phng cch thc thi ci thin. Khng cn chuyn hi mnh mong g, m vn l lm cho ngi khc nhng g mnh mong. V ci cho- mnh- i tht s vi tt c tr tng tng sng to ca n, vi tt c nhng kh th m c nhn c th c, c tm li trong mt quy lut hon ton thc t, ch khng cn ch l mt gic m l tng no na. Bi ging khi u vi nhng li chc phc. L tht, c chn li chc tt c. S chn cng l con s cc thin thn, bi v th gii ca thin thn c chia ra chn tng. S cng l biu tng ca s hon thin. Nhng cu chc phc qu c bit, v chng vt ra ngoi rt xa chun mc ca ta. Khng phi nhng k giu, m l k ngho, c chc phc c s khc bit gia phc v hnh phc; v khng phi nhng ai khng au kh mi c phc, nhng l nhng k kh au. Bn vn cng cp ti ni khao kht cng chnh, ti vic cn c qu tim tinh tuyn, v nhiu iu khc na. Trong mt thng ip, gio ch Gio-an Phao-l II ni rng, bn chc phc tht ra l bn t thut tiu s kn o ca c Gi-su. Chng ta nhn ra tng li chc th hin thc s trong con ngi Ngi. Ngi l k ngho trong Thnh Thn. L ngi xut thn t hng ngho hn. L k n lc tm cng l cho ngi khc. L k to ho bnh. L ngi chu au kh v s tht. Ti tin rng, ta ch hiu ng cc li chc, mt khi ta hiu chng t con ngi c Ki-t. Ngi sng nhng li chc , v qua Ngi m chng cng tr thnh nhng bng dn ng cho ta. D nhin, trn con ng Ngi ch, mi ngi i theo mt n gi khc nhau, mi ngi c mt th t u tin 112

khc nhau. Quan trng l ta c nhng n gi qua hnh tng c Ki-t, v ri cng theo Ngi sng n gi . C th ni c rng mi li chc l cha kho i vo mt b mt c bit? Vng, c iu l ta khng nn hiu n theo ngha huyn b. l cha kho i vo cuc sng, v ri nhng cnh ca b mt s ng nhin m ra, nhng b mt m trc ta khng r. y khng hn l mt s khai sng di dng huyn b hay mt gii to b mt. Nhng ng hn, l mt ci nhn vo cuc i, v mi mt bc song hnh i vo cuc i cng s m ra cnh ca hiu v bit. NHNG LO LNG NG CH V KHNG NG CH Ta hy i vo mt vi quy ch thc hnh ca bi ging. Trong c ni ti nhng u lo ng ch v nhng u lo khng ng ch. c Gi-su ni, ta khng nn lo cm n o mc, bi chng cuc sng quan trng hn cm o. Ch nhng dn ngoi mi lo cc th . Cha trn tri bit con mnh cn nhng th g ri. Ngi khuyn: Hy xem chim tri, chng khng gieo gt v lm lt ca n vo kho lm; Cha trn tri nui chng. Anh ch em khng gi tr nhiu hn chng sao? Nghe hay tht, nhng c theo li , ri th ch bit gm c thay cm. Trong mt th gii c xy dng hng v tng lai v lun phi lo lm sao cho mnh mi ngy c tt p hn, th hin nhin chng ai hiu c ngha ca cu trn. Ti ngh, ta phi c tht k bn vn. Ri s tm thy cha kho trong . c Gi-su cng tng ni: Trc ht hy tm nc Thin Cha, ri anh ch em s nhn c thm iu khc. iu c ngha l c mt th t u tin. Nu ta b ra ngoi u tin v s hin hu ca Cha trong th gii, th nhiu chuyn ta lm, d hu ch, c th mt cch no ri cng s v trong tm tay. V ta cng s nhn ra cn thiu mt ci g . Cc n lc ci tin k thut ca th gii c lm gim i nhiu gnh nng y, nhng trn mt s phng din chng ng thi lm cho cuc sng nng n v en ti hn. Ti tin rng phi t vic tm nc Thin Cha ln hng u tin. phi l u lo nn tng. V ri t trong nc Cha, u lo ny s cu trc cc u lo khc. Hin nhin iu ny khng d i vi ta. Ta cn phi lo cho ngy mai, phi lo lm sao th gii tip tc i ng hng. Tuy nhin, nhng u lo s gim bt v nh gnh, nu chng ta gn chng vo ci u tin kia. V ngc li, nu con ngi hon ton khng cn thy g trong u tin kia na, th cc u lo s lm h hao mn v ri nut trng h. XT ON Mt ln, t trn ni, c Ki-t ni: ng xt on, ko b xt on! Bi anh ch em xt on th no, th cng b xt on nh vy, v s b xt x theo tiu chun m anh ch em dng xt x k khc. Nghe th d tht. Nhng c xt on na mnh cng khng buc phi lm? ng vy. Theo Mt-thu cu 18, chnh c Gi-su a ra mt quy ch cng on, khi Ngi bo rng, trc ht, ta nn cnh co nhau gia hai ngi mt i mt, sau mi a ra tp th ln hn, v c th i ln. Trt t v lut php cn cho con ngi. Nhng y, vn nm trn mt bnh din khc, l ta khng lm nh kiu to n th gian, ngha l ta phi gi b mt ca ngi khc trong khi kt n h. C khi v k lut m to phi kt n d nhin chng bao gi kt n mt con ngi, nhng l kt n mt hnh ng no , v n ny l cu tr li cho hnh ng -, th ta cng phi gi b mt, v l ci g ring t, ch c Cha mi c quyn phn xt n m thi. on th hai cu trn nhc ta phi coi chng, v ta cng s b xt x theo tiu chun mnh p dng cho ngi khc. Nh vy, n cnh co ta phi c tiu chun ng, gii hn ng v phi c lng knh trng ng n i vi ngi khc. Nh th, c Gi-su ra cho ta mt tiu chun ni 113

ti p dng cho tnh th buc phi xt x. Tiu chun l vic cng nhn quyn quyt nh ti hu ca Cha. HAI CON NG c Gi-su ni: Hy i qua ca hp! V ca rng a ti h hng, v v ca rng nn nhiu ngi bc vo. Song ca dn vo s sng th hp, v v ca hp nn t ngi tm ra n. C l v vy m ngi ta cho rng ho ngc y ngi, trong khi thin ng vng tanh. Hn nhin, y khng c ngha nh th. Nhng ch khc Cha cng ni mt ln na nn nh lun cn phi c li Cha trong ton vn , l nhiu ngi t ng sang ty s n, v h s ngi vo bn chung vi Ab-ra-ham, I-sa-ac, Gia-cp. Sch Khi-huyn v cho ta thy trc cnh on l ngi quy qun bn ngai con chin. y qu l mt li cnh co thc tin: Nu ta lm theo nhng g ngi khc v thin h lm, nu ta chn con ng rng, ngha l con ng d di, lc ny y xem ra qu d chu hn, th nh vy l ta ang xa ri con ng tht. Cu trn mun ni rng, con ng hp v kh khn cng nh cnh ca hp m ta c p mnh bc qua chnh l quyt nh ng. y, ta c mt hnh nh m mu quyt lit ng phng, ni ln nguyn tc nn tng cho vic x tr hng ngy. Nu c th mc, c bung tri theo ging ri chm i trong m ng, th rt cuc mnh s lun ln ngp trong m ng , v kt cuc s kt thc trong trng rng. Chnh s can m i ln, can m chp nhn kh nhc s a ta vo con ng ng. CC TIN TRI GI c Ki-t ni: Hy coi chng cc tin tri gi; h ti vi anh ch em nh nhng con cu (ngoan), nhng tht ra l nhng ch si d. C nhn vo kt qu tt s nhn ra c h. C th no thu hoch c nho t bi gai hay c v t c gai? Cy tt sinh tri tt, cy xu sinh tri xu. Nghe nh mt mnh lnh chng li cc gio phi hoc b ri. Cng c th nh vy. Trc ht, cng l mt quy lut n gin. chnh l thi ca nhng trit gia lang thang, nhng lang bm, nhng nh cu tinh. H ai ny u ha hn cu kh v v ra con ng ng, h mun lm p con ngi, v xem ra mun mang li iu tt cng nh iu ng n, nhng tht ra thng ch v t li. H l si d, ph hoi. c Gi-su cnh co ta trc nhng lang bm cu . Ngi ch ra tiu chun nhn nh: Hy xem chnh cc lang bm sng nh th no? H tht s l ai? u l hoa tri h to ra ni h v chung quanh h? C nhn vo h tt s bit s tht ra sao. Tiu chun thc dng thi cng ng cho lch s ngy nay. Hy ngh ti cc nh thuyt ging cu trong th k va qua, t Hitler cho ti cc tay t cng sn, h xut hin v ni, y l lc chng ti mang ti cho cc bn iu tht s ng. Trong mt ci nhn no , h xut hin nh nhng ch cu ngoan, nhng rt cuc l nhng tay ph hoi c tm c. Nhng khng ch nhng tay t , m c nhng nh thuyt ging nh, nhng tin tri gi na. H mch vi ngi ta l h nm cha kho trong tay, c vic lm theo, th ri bn s thnh t nhanh, giu nhanh, s c ngay hnh phc. c Gi-su yu cu ta phi bit phn bit, phi coi chng nhng li ha hn . ng b ri vo trng, nhng hy gi u c tnh to, sng sut, ng ri vo nhng phong tro xem ra tt p, nhng rt cuc ch l trng rng hoc ph hoi. Nht l Ngi mun chng ta lun phi t hi, u l hng s ca li Cha, u l hoa tri tht. Li khuyn kia cng ng cho cc phong tro trong Gio hi? Hoa tri lun l tiu chun nhn nh. Trong Gio hi, ta phi xem c phi ngi ch mun rao ging v h, ch mun p ta theo quan im ca h m thi hay khng. Hay h l ngi khim nhu, mun phc v c tin ca Gio hi, mun tr thnh k phc v li ch chung, phc v li Cha. 114

Bi ging trn ni cn c nhiu li khuyn thit thc khc. Ti mun nu ln y cu cui cng ca bi ging. c Gi-su ni iu sau y tht kh hiu v li cng kh theo: Hy yu k th v cu nguyn cho nhng ai bch hi mnh. V thm, Thin Cha cho mt tri chiu sng trn k xu v ngi lnh, v Ngi ma xung trn ngi cng chnh cng nh trn k bt lng. Yu k th qu tht l mt bc mi v ln. y, chng cn chuyn tr th na. Ta cn nhn ra kha cnh ngi ni k th, nhn ra ni h kha cnh th to ca Cha. iu ny khng c ngha l khoanh tay mc cho s d ti vi mnh. Nhng ta phi bit knh trng con ngi trong chnh hnh ng ca mnh. Ngha l c gng lm iu tt cho c k th, c gng a h v ng lnh, rt cuc a h hng v c Ki-t. Trong ngha , cu nguyn cho h vn l mt vic lm nn tng, l mt cch lm tt cho h. Khi ta mun iu tch cc cho k th trc mt Cha, khi ta c gng cu cho h khng cn l k th na, nhng cho h c thot ra khi t th th ch, th lc ta thay i t thm tm ci nhn v h. Trong thi c, ngi ta ni n mt Thin Cha lng, Ngi mun phn pht cho ngay c k xu nhng mn qu ca to dng. Nhng thi ngi ta dng hnh nh ny ni ln phn no s dng dng ca Thin Cha trc chuyn thin c. V c Gi-su nng n ln mt bnh din khc, khi Ngi qua ch ra lng tt hi h ca Thin Cha l ng mun a mi ngi vo ng thin, mun trao cho h nhng c hi, mun chm sc h bng iu tt lnh. V c khi Thin Cha c th ni l trng pht ta i na, th Ngi cng ch mun cho ta tr nn quan tm lng nghe. L To ho, Ngi khng th lm g khc hn l yu thng nhng to vt ca Ngi, v mun cho chng tm ra con ng ngay lnh. Mi loi tr th u hon ton xa l vi suy ngh ca Thin Cha. Sau khi ging dy v khuyn rn, v ngi nghe d i cht thm mt nhng cng cm thy hnh phc, v hiu rng ngun gc v cng ch cuc i mnh khng phi l th gian ny v cng khng dng li y, c Gi-su cn a ra bo m cho nhng iu Ngi ni: Ai nghe li ti dy v lm theo, k l ngi khn, bit xy nh trn . Cn nhng ngi khc xy nh trn ct, v khi l lt ti, chng s cun tri tt c. Nh xy trn nn mi chc chn. Ch ny cng ging nh on phc m Gio-an m ta nghe: Ai sng theo Tin Mng, ai dm th nghim theo n, ai tht s xy nh trn li Cha, k bit rng mnh chn c mt nn chc chn. Tuy nhin, y cn c thm mt lin tng khc. Hnh nh xy nh trn lm ta nh n li c Ki-t ni vi Ph-r, l Ngi s xy nh Gio hi ca Ngi trn . Nh th, li c th a ta ti ngh rng ta khng nn xy mt mnh. Ai ch mun xy cuc i mnh nh l mt ch tr n ring, th ngi xa la nn . Xy dng cuc i lun c ngha l cng xy. Cng xy chung mt cn nh Cha, da trn nn li Ngi, v nh vy cn nh s chc chn tn ti. C th ni khng cng v cuc i, v chuyn nn nhn i ra sao, lm sao cho cuc sng m hoa, c sng t do, thoi mi v hng th. Nh son kch ngi Anh William Shakespeare, mt tn cng gio, sng cuc i ng ht mnh. Tn cc v kch ca ng nghe ra nh mt bn l lch y biu tng, no l n o v ch, no l Chng mc cho ti Kt cuc tt l mi chuyn tt. L nh gio dc gii, ng cui cng a ra mt li khuyn, xem ra nh y l kt tinh mi nhn thc trn th ca ng: Buy terms divine in selling hours of dross, Hy mua ly thi gi ca Cha bng cch bn i nhng gi u ti trn gian. l mt li khn ngoan m ngi ta c th ch i ni mt nhn vt ln. Thi gi c s dng mt cch tt nht l thi gi bin thnh ci tn ti; l thi gi ta nhn c t Cha v tr li cho Ngi. Cn thi gi khng dnh dng g ti Cha ch l th thi gian v b v chng qua.

115

V THN L G ? Khng nhn din tht chnh xc, th khng th chng li v thn ang y dy mi lnh vc, phm tr t tinh thn n vt cht, bo v chnh bn thn, ch ng mong hng dn, bo v nhng ngi mnh c trch nhim. Cun THIN CHA ca tc gi Manfred Lutz, do Phm Hng Lam dch, gip chng ta tr li kh su sc cc vn lin quan n v thn. V thn, theo ngha chung chung ngy nay, l ph nhn c s hin hu ca mt ng to dng tri t ton nng, v ny tip tc gi gn to vt trong tay, v n ngy sau cng s phn xt con ngi, tch bit ngi lnh k d, ngi lnh s c thng phc thin ng, k d b lun pht ho ngc. i ngc tr li lch s ca nim ny, ta thy lm hin tng kh ri tr. V khng chu th thn linh nh nc v th hong thin t, cc ki-t hu xa b coi l v thn. C Sokrates cng phi cht v ti v thn, v ng dm coi m thn linh lc nhc trong bu tri Hi-lp chng ra g, v, vi suy ngh ca mt trit gia, ng ln ng tm v mt Thin Cha duy nht. Nu ly nim Thin Cha theo li hiu Ki-t gio ngy nay thm d c thi nhn loi, ta s thy y dy V thn. Bi v lm sao ngi thi hiu c Thin Cha nh ta hiu ngy nay? Mt khc, ton b lch s nhn loi li y dy nhng nim tin mun mu vo thn linh v vo Thin Cha. V vy, phi cn thn, ng ri vo ch ngha quc tinh thn do nhng mnh kho lm dng nim to ra, v qua ko dn vng quc v thn hay vng quc nim tin Thin Cha ra qu rng mt cch khng thch ng. D sao, nim V thn kh m h, v c l n cng r ngha hn, khi ta cng tin gn vo thi Hin i. Nhng thi nay cng khng d c c nhng i lp n gin. Nh thn hc Karl Rahner gi thi ca nhng ngi t coi l v thn, nhng sng mt cuc sng nh c Thin Cha, l v thn v knh trng Thin Cha. H chp nhn th l v thn, cn hn phi sng vi mt th Thin Cha b ngoi ca my ng b o c mi ming. Thin Cha ny khng hp vi kinh nghim tn gio b su ca h. V th, ta vn phi chp nhn phn no tnh m h ca nim V thn, nht l khi phi loi tr ra bt c hin tng quan trng no. S gia ngi Php Georges Minois cng cng nhn nh th. Nm 2000 Georges Minois cho pht hnh cun sch ni ting ca ng, n bn ting c 700 trang Lch S V Thn T Khi Thu Ti Hin Nay, cun sch tht y v hp dn, ng l ch c s gia Php mi vit c nhng cun nh th. Sch ng gip ti vit chng ny. Minois c cm tnh vi quan im v thn, d vy, ng khng ng v mt pha no khi vit, v sch ng ni chung thnh cng nh thi khch quan . ng phn bit ra V thn thc hnh v V thn l thuyt. Ngi v thn thc hnh sng nh khng c Thin Cha, d h c bo mnh tin g i na. Ngay chnh trong nhng thi hong kim ca Ki-t gio, thi sng ny cng rt ph bin ni cc tng lp dn chng. Ngi v thn l thuyt tuyn xng r rng s V thn ca mnh v thng a ra nhng bin minh cho quan im mnh. Minois ni nhiu ti loi V thn phn khng, ngha l loi ngi chng li quan im c tin nhiu t cng nhc trong nhng giai on no . Thi ny c coi l ngang ngnh, can m hay cng ch l mt th tnh cm qu . V nh th, ty theo mi giai on, V thn mang nhng nt hon ton khc nhau.

13. M THIN CHA Lch s cng nguyn khi u vi mt ph n. Tin Mng k V thin thn Cha mang ti cho Maria mt s ip. l mt c gi t chn ho lnh khng ai bit ti Na-da-ret, v c chng hiu chuyn g s xy n cho mnh. Ngi ta ch nhn ra c tm vc ln lao ca bin c qua dng thi gian. Trc ht l s xut hin ca thin s, v ny t ngt trao cho Maria mt s ip bt thng: C y n phc, c c chn lm m Thin Cha. Hn lc Maria ht hong. Mt con ngi lm m Thin Cha! Qu l mt mu thun ln. Thin Cha tr nn b nh. Ngi tr thnh ngi, nh vy cng mc ly iu kin u thai v sinh ra ca con ngi. Ngi c mt ngi m, v bng cch , Ngi tht s c dt vo tm thm ca lch s loi ngi, n ni mt ph n c th tht s ni c vi a con mnh sinh ra: Cha t trn gian trong con. 116

Ngi ta tranh ci nhau rt lu v ch M Thin Cha. Nhm Nestorius* bo M khng sinh ra Thin Cha, m ch sinh ra mt con ngi Gi-su m thi. Nh vy, ngi l m ca c Ki-t, nhng khng th gi l m Thin Cha c. Cu hi cn bn l s ho quyn hai bn tnh thin cha v con ngi trong c Gi-su Ki-t su xa ti u, ti no c th ni c a tr sinh ra l Cha, v nh vy Maria l m Thin Cha. M Thin Cha khng phi trong ngha M l ngi sinh ra Thin Cha. Nhng trong ngha M sinh ra mt con ngi, v con ngi hon ton kt hip lm mt vi Thin Cha. Vi cch , m Maria hon ton kt hip mt cch l lng vi Thin Cha. Maria c knh th nh N vng thin nh, nh Nguyn nh ca Gio hi, hay cng nh M ca lng nhn i. Lc to sng ca ngi n , ng vn lun dy ng tm can hng triu con ngi, khng th no ong o bng tiu chun thng tnh c. Trong lch s, bin c m Maria cng ngy cng c hiu nh l nt v vang ca ph n. Bn cht nguyn thu ca ph n c biu hin ni Maria, ngi l hin thn s tinh tuyn ca nhn loi v Gio hi. V trong khi Eva - ngi ph n u tin v l nguyn mu, nh ngi ta vn ni, v l ngi m ca mi loi sng ng - c sinh ra trn cn bn cht, th Maria nh sinh ra ng cu th, ng phc sinh v mang li s sng tht s c coi nh l s th hin tinh tuyn hai yu t hm cha trong ch Eva, l nim ha hn v kh nng sinh sn ca ngi n. Maria tr thnh m ca s sng, ca nhng g trao ban s sng v ca mi loi sng ng. KNH CHO C MARIA Li cho ca thin s tr thnh mt li kinh nn tng ca Gio hi cng gio. Mt vi thin ti ln nht ca nhn loi nh Mozart*, Rossini* v nhng ngi khc, dt Ave Maria thnh nhc: Knh cho Maria, y n phc! Thin Cha cng c. C l ngi trong nhng ngi n c chc phc. V Gi-su, con trong lng c cng c chc phc. V thin s cn ni: C ng s. V Maria tr li th no? Ny ti l ti t ca Thin Cha. Vng, ngi hc c cch chng s. Bi v nh ta thy trong dc di Kinh Thnh, bt lun ni mc ng hay ni cc tng : Mi khi con ngi khm ph ra mnh gn Thin Cha l h cm thy s hi. H nhn ra s b bng ca mnh v git mnh trc vinh quang v thnh thing k v ca Thin Cha, bi h thy mnh khng th no snh ni. y l mt trong nhng ch u tin trong Tn c xut hin ch ng s. Thin Cha khng n gy s hi ni ta, nhng Ngi tr nn b nh trong s ln lao ca mnh, Ngi ci b i nt gy s, bi Ngi ti em n cu . Gio ch Gio-an Phao-l II nhc li cu ng s, anh ch em ng s Cha Ki-t trong bi din vn u tin ngy nhn chc. Ti mun ni rng, gi y c hon v ki-t gio nn cho li lun thm nhp mnh. Chng ta khng cn phi s Cha, khng s Ngi s ly mt g ca mnh hay e do mnh, nhng Ngi n em ch che, gip ta thng vt c s cht. Kinh Knh mng ca Gio hi gm hai phn. Phn u l li cho ca thin thn, phn sau l li -li-sa-bt tht ln khi Maria ti thm mnh: Con trong lng em cng c chc phc. V -lisa-bt tip: Em l ngi c phc hn mi ngi n. Vi cu ny, -li-sa-bt cng tin on v s tn knh Maria. Thnh Thn gip b tin tri ni ln iu . Ni cch khc: Ki-t hu cng s ca ngi Thin Cha, bng cch h vui mng cho n nhng con ngi, m qua Cha t cho thy s ln lao v lng tt ca Ngi. M Maria c ngha no i vi c nhn ngi? Ngi tng trng cho s gn gi vi Thin Cha. Nh ngi, ta mi hiu ra vic nhp th. Ti rt cm ng vic Con Thin Cha c mt ngi m, v ngi m c tt c chng ta tn thc. Li ng b ng inh trao m mnh li cho Gio-an t giy pht i vo sut chiu di lch 117

s. Nh li tri trn m khi cu nguyn cng M, ta c c nim tin tng c bit, cm thy c gn gi v nht l c c quan h vi Cha. C nhn ti trc y bm cht vo phong tro phng v duy ki-t, quan im cng c y mnh qua vic i thoi vi cc bn tin lnh. Nhng cng ngy, qua vic sng knh Maria vi cc ngy l ca M, cc bui chu thng nm, cc chui mn ci thng mi, M cng c ngha i vi ti. V cng v gi, ti cng cm thy gn M Thin Cha hn. Cc Tin Mng t cp ti Maria. Ngi hon ton vng mt trong nhng giai on cuc i quan trng ca c Gi-su, hoc nu c, th cng xut hin di dng tiu cc hoc chng phi l mt ngi m ng yu. ng l truyn thng tin mng khng quan tm g ti Maria. M hu nh chng c vai tr g trong Mt-thu. Trong Mt-thu, thi nin thiu ca c Gi-su gn lin vi cha Giu-se. Lc ny y ti c th ni, r rng ngi ta mun trnh ni ti M, bao lu M cn sng. V c chnh M cng mun gi kn o. c Gi-su kin to mt gia nh mi, v u ngi ta ca tng b m no cu mang Ngi v v no cho Ngi b, th Ngi lin sa ngay ci hnh nh lc v quan h gia nh. i vi Ngi, quan trng l: Phc thay nhng ai nghe v tun gi li Cha. l tnh cht mi v gia nh v v ngi m. Ngi din t nh vy: Ai lm theo ca ti, l anh em, m, ch em ti. Nh vy, Ngi nng khi nim gia nh m con ngi vn hiu ln thnh mt loi gia nh ln mi, gia nh cng on trong mun Thin Cha, v l im quan trng. Lu-ca cho ta hay v chuyn ci chnh trn, nhng ngi ni s vic mt cch vn hoa vi cuc i nin thiu ca c Gi-su v vi cu chuyn gp g b -li-sa-bet. Trong Lu-ca, Maria xut hin khng nhng nh mt ngi m xc phm, m c nh mt ngi lng nghe, mt k tin, mt k ng trong cng on ca Cha. Theo Lu-ca, M l in hnh ca nhng ai lng nghe v tun gi li Cha. c Gi-su c nhiu tnh cm v gn gi hn vi nhng ph n khc. Cn i vi m mnh th Ngi nhiu khi t ra cc cn. Chng hn trong tic ci Ca-na, khi m yu cu phi lm g gip ngi ta c ru cho khch, Ngi th l: Ny b, c chi lin quan ti ti v b u! C tht Ngi x t vi m nh th khng? C l i lc Ngi ct t lin h vi m mnh? Anh ang cp ti mt on trong Tin Mng Gio-an. Thnh Gio-an a ra mt mn Maria hc hon ton c bit. Trong bn Tin Mng xut hin tng i tr ny vai tr ca M c din t r hn, khng nh trong Mat-thu. Chng hn, bt c ch no c Gi-su ni vi M, Gio-an u dng t B. Ta c th nhn ra ngha thn hc trong t xng h . Bi v, nu gi y Maria n thun c gi l b (gynae), nu t tic ci Ca-na cho ti ni S Maria cng bc vo mt vai tr vt ln trn vai tr c nhn, th hnh nh ca Eva mi sng t. Ta phi c cc mn / cnh trong mi lin h chung ca chng, trong trng hp ny l cnh thnh gi ni S vi cnh tic ci Ca-na, thy rng, thot tin c Gi-su bc ra khi gia nh Ngi, cho ti khi mt gia nh mi xut hin trong gi ca Ngi trn thnh gi -, v trong gia nh mi ny Maria c mt v tr mi quan trng. Nhng c trong Ca-na, cu ni xem ra th l v mang v t chi kia cng rt nhiu ngha. Vi li , c Gi-su mun ni l Ngi b tri buc bi gi ca Ngi. C th ni, Ngi khng th u tin tho mn nhng nhu cu gia nh c. Nhng d vy, Ngi lm php l v c th ni h l ra trc gi ca Ngi v li yu cu ca M. Thot tin b t chi, c ngha l Maria ch c tr li ch c ca mnh v ri lc ny y, M ng thi li xut hin nh mt ph n n thun, nh l nguyn nh ca Gio hi khn cu, v ri Gio hi, cng nh chnh Maria, c th xin tham d trc gi ca c Ki-t. Nh vy, y l mt bn vn rt su xa, ngi ta c th cn suy ngh v ni nhiu v n. Hy tm ri tng thn hc cao su tr v vi thc ti, ti mun nhc li mt kinh nghim gp c qua hnh nh Maria. C ln ti ti thm im hnh hng Alttting Bayern. Tri lnh, ro 118

qua cng trng rng, ti bc vo cn Nh Nguyn n Lnh ni ting. Cn phng cht cng. T pha u c nn chy, khung cnh hi m u. Trong nh nguyn ton ch cc b. H cu chung vi nhau, v d nhin ht vi nhau nhng bi ngt ngo v c M, nh Ave Maria, Mater misericordiae, i n vng thin ng, M nhn i. Thot tin ti cm thy hi xa l v gi khong cch, nhng nhng bi ht d thng qu: Chng con khc lc ku cu danh M t thung lng nc mt. V l lng thay, bng nhin ti cm thng c vi cc b. C mt ci g rt tht, rt p, ti nh bt gp c mt cha kho m tung tim mnh ra cm gic hnh phc trn vo. C mt ci g nh sc mnh cu tot ra t nhng li kinh cu c xa. Nhng cm gic p ni cho ti hay l ti khng c n, c ai ang bn ti, ngi bit ti, ngi mn ti, ngi hiu ti. V trong mi tnh hung kh khn, ngi lun bn ti. Tm li, ti c cm gic l mt th ngn ng khng nhng trc tip nh ng vo ch yu ca mnh, m ng thi, nh ngi ta ni, c sc cu . V c l vic tn knh Maria cng l mt phn ng chng li ci tin trnh tc ho trong Gio hi, vi khuynh hng mun vt hay vt i ri mt phn ln kha cnh linh thnh v thn b ca c tin. Phi chng y l thi v hnh ng ca nhng con ngi n s chng li th tn gio ca cc v gio s? Ti tin mnh c th ni c nh th. Hnh nh Maria lm tri tim con ngi xc ng mt cch c bit. Khng nhng nh ng tri tim ph n, l nhng ngi hiu v gn gi M hn, m cn c tri tim ca nhng ng cn gi cho mnh hnh nh v M v c Trinh n. Mn thnh mu hc to nn ting ni con tim ca th gii ki-t gio. y, con ngi c th cm nghim mt cch trc tip Ki-t gio nh l mt tn gio ca lng tin, lng cy. V nhng li kinh c, n gin kia, nhng li ln ln t lng sng knh dn gian v khng bao gi mt tnh cht ti mt v li thi, gi con ngi li trong nim tin ca h, bi v nh nhng li kinh gn b vi c M m h cm thy gn gi vi Cha, h cm thy o khng phi l mt gnh nng, nhng o l tin cy v nng gip h vt qua mi chng gai cuc sng. V ta cng hy ngh ti nhng li kinh khc, chng hn M rt nhn i, hy nng con, n gi ln bao nhiu l tn thc. Tht ra, mt khc, cng c mt th ch ngha tinh lc Ki-t gio, mt th hu l ho lm cho o b i cht ng lnh. D nhin tnh cm lun cn phi c kim sot v thanh lc - y ta cn phi cng nhn vai tr ca cc gio s. Khng c cho mi chuyn bin thnh ch cn l tnh cm st mt, khin ta mt nn thc t, lm cho ta khng cn nhn ra c ci cao c ca Cha na. Nhng t thi nh sng tr i ngy nay ta cng li ang trong mt thi nh sng mi - ta chng kin mt tin trnh hu l ho v tinh lc rt mnh, khin cho tm con ngi phi chng li n v bm cht vo thnh mu hc. V hng i v i ngi Anh John Henry Newman* vit: Ngi khng cng gio c thi quen coi vic tn knh Maria c hi cho c Gi-su. V ngy nay nhng ngi hoi nghi cng xem vic tn sng Maria mt cch qu khin cho tm im nn tng ca o, ngha l chnh s ip ca c Ki-t, b lu m. Ta khng c php qun iu ny: Trong qu trnh truyn gio, M l khun mt nh ng con ngi nht v gip h hiu c Cha Ki-t. iu ny c bit ng cho Nam M. Ni y Ki-t gio ti bng gm gio ca ngi Ty-ban-nha v c lc v cng nghit ng. M-ty-c, thot tin Ki-t gio chng lm c g cho ti khi xy ra bin c Guadeloupe, v qua M m bng chc ngi ta ti gn c vi Cha Con. Bin c l vic gp c tng c M mt cch l lng. Ngi ta c th ni, bin c to nn mt trang s tuyt i mi, nu khng c n th vic truyn b Ki-t gio trn lc a ny khng th xy ra.

119

ng, v bng chc o Cha khng cn mang khun mt hung c ca nhng tay thc dn na, m l khun mt du dng ca M. Cho ti ngy hm nay, Nam M c hai im sng m: Yu c M v vic ng ho vi Cha Ki-t chu au kh. c tin ca h biu t qua hai khun dng , v nh h khng cn xem Thin Cha l Cha ca nhng k xm lng, nhng l Thin Cha tht v cng l ng cu . V th c bit dn cng gio chu M la-tinh rt trn qu c M. V ta khng nn ng t quan im thun l ca ta m ch bai h lm sai lch Ki-t gio. Chnh ch ny h nhn ra ng n: Thin Cha l ng mun cu ta, ch khng phi l Cha ca nhng ngi chim ng. Nh vy, h c th tr thnh ki-t hu qua qu trnh thy v hiu ca chnh h, ch khng phi l phi chp nhn chu ng o ca k xm lng. Ngi tin lnh xem ra t lu y c c M ra khi nim tin ca h. M khng cn qu hng ni h na, cho d chnh Luther trc y cha bao gi b lng tn sng c M ca ng. i vi Gio hi cng gio, huyn thoi Maria chng phi l tr o thut m cng chng phi l chuyn bn l. Chnh ngi thuc vo ct li ca c tin. Cc b mt ca ngi cn c ng n tn iu nh l nhng s tht khng h sai. Phi ni thm v ch huyn thoi. Nu n mun m ch mt chuyn vt trn s kin thc t, th ta c th dng t . Vn quan trng y l ta ang c mt cu chuyn tht, ch chng phi l chuyn ba t no c. Mt ghi ch v ngi tin lnh: ng l c mt khuynh hng tinh lc ni h. Ban u, ngi ta s rng c M c th ly mt i mt cht g ni c Gi-su. V trong qu trnh thanh lc quan im duy Ki-t dn tr nn qu khch n ni ngi ta tin l c mt tng quan cnh tranh gia hai v, thay v nhn ra rng, qua khun mt M, chnh khun mt ca c Ki-t hin ra v li ch thc ca Ngi c sng t, nh ta thy qua th d Nam M. Ngy nay, c nhng n lc d dt tm v li vi m Maria ni ngi tin lnh. H nhn ra vic xo yu t n ra khi s ip ki-t cng l mt thiu st v mt nhn chng. Mt ngi n hin din ni tm im Ki-t gio, xt v mt thn hc v nhn chng hc, l iu quan trng. Qua Maria v cc thnh n khc, yu t n i vo tm ca o Ki-t. Chng c chuyn cnh tranh gia hai khun mt m con, v hai v khc nhau trn nn tng. c Gi-su trao M cho tt c chng ta qua Gio-an. Khng phi cnh tranh, nhng l mt th gn gi su xa hn. c M v c Trinh n c ch ng quan trng trong nhn sinh quan ki-t gio.

TN IU Lin quan ti Maria, nhiu ngi t ra chng i v s hi, ci s hi nhiu khi khoc o diu ct. Hy nhn li vi tn iu hiu thm Maria. Ta bt u vi tn iu kh hiu, khiu khch nht, l tn iu ng trinh, hnh thnh nm 553. l mt cu chuyn sinh hc? Hay phi hiu n nh th no? V chuyn anh ch em ca c Gi-su, Tin Mng cho bit c Ki-t khng c anh ch em rut no c, v m Maria cng chng sinh ai thm. Tri li, Ngi c mt tng quan c th v duy nht vi m Maria qu r, n ni ngi ta ch c th hiu l anh ch em h m thi, ch khng phi anh ch em rut. Maria l ca Gi-su m thi ch khng l ca ai khc na. Ti sao khng? 120

L bi vic sinh ra ny khng do lin h vi mt ngi n ng, m do chnh s can thip ca Cha. Ngy nay c ngi bo: khng, vic Cha sinh ra khng th dnh dng ti sinh hc c, v l chuyn bt xng i vi Thin Cha, v ri gt n qua mt bn. Quan nim nh th l h ang ng theo thuyt Ma-ni-k, chi b nhn tnh ca c Ki-t.Con ngi cng l sinh hc. V khi ta khng nhn nhn mt thn xc, mt sinh hc ni con ngi, th mt cch no , vt cht s b khinh mit v b y ra ngoi, v ri nh th rt cuc ta cng s coi vic nhp th l chuyn gi to. V vy ti chng li li lp lun trn. y l mt con ngi tht, ton din - Cu tr li cho vn nn trn l . Thin Cha cng nm ly s sng c s sng th l, sinh l ln vt cht v t vo mt du ch.V s kin ny, ti cho rng cc gio ph tm ra c mt hnh nh p. Tin tri -s-ki-en, chng 40, vin kin v mt n th mi, trong c mt cnh ca pha ng ch dnh cho nh vua bc vo m thi. Cc gio ph coi l mt biu tng. Trc ht cc ngi xem l mt n th sng ng: Gio hi sng ng. Cnh ca, qua khng ai ngoi c Gi-su i vo, nu khng phi l m Maria th cn ai hay ci g vo ? V th, khng th ko M, ngi sinh ra Thin Cha, xung hng tm thng c. Ngi l cnh ca dnh ring cho nh vua. V nh vy chnh ngi tr thnh cnh ca tht ca lch s, qua v m c nhn loi trng i bc vo. Ngha l trc sau vn l: Sinh con m vn ng trinh? Vng. Tn iu v nhim nguyn ti nm 1854 mun ni ln iu g ? Hu cnh ca tn iu l gio hun v ti t tng. Gio hun ny dy rng, mi chng ta thot tin sinh ra t mt lin h ti li chng ta gi l ri lon tng quan -, v do ri lon ny m ngay t u tng quan gia ta vi Cha b st m. Trong qu trnh pht trin gio hun dn dn ny ra mt suy ngh trong th gii ki-t gio, l Maria khng th ri vo tng quan st m c, v ngay t u ngi l cnh ca ca Thin Cha, cnh ca c c bit to ra Cha bc vo. V im ny, c mt cuc tranh ci ln trong thi trung c. Mt bn l cc tu s a-minh. H bo rng Maria l mt con ngi bnh thng nh nhng ngi khc, ngha l ngi cng mc ti t tng. Pha bn kia l cc tu s phan-sinh, l lun ngc li. Tm li, qua cuc tranh ci dai dng , ln hi mt quan im kt tinh, bo rng s l thuc ca Maria vo c Ki-t mnh hn s l thuc ca ngi vo Adam. V quan im cng bo rng Maria c Thin Cha chun b cho c Ki-t t trc ri, v chnh l c im ca i ngi. V Maria l ngun ca mt khi u mi, nn ngi khng th thuc vo tng quan ti li kia c: Tng quan gia ngi v Cha khng b st m, ngay t u ngi c Cha bo bc mt cch c bit, Cha oi xem ngi (Magnificat) v ngi hng ln vi Cha. Hn na, v Maria thuc v c Ki-t mt cch c bit, nn tng quan ny t ngi hon ton trong tnh trng y n phc Thin Cha. Li cho thot tin xem ra n gin ca thin thn C y n phc nh vy c th hiu l n phc bao trm c cuc i ca Maria. y rt cuc khng hn n gin ch l mt c n ca Maria, m cn l mt hi vng cho tt c chng ta. Vn cng khiu khch hn: M hn xc ln tri. Tn iu ny mun ni g? N c hnh thnh kh tr, vo nm 1950. Chuyn qui l, l ngay t u, chng ta chng thy mt vt tch g v Maria c li, chng c m m cng chng cn hnh tch no. Hn nhin tn iu ny tht kh hiu i vi tt c chng ta, bi v ta khng mng tng c tri l g. Li cng kh hiu khi mng tng c mt thn xc c a ln. Xem th, tn iu ny t ra cho tr c ta mt bi ton ln, l phi hiu tri v xc nh th no, phi hiu v chnh con ngi v tng lai ca n ra sao 121

V c nhn ngi gii bi ton nh th no? Ti nh thn hc v php ra ca thnh Phao-l hiu, khi thnh nhn ni: Thin Cha cho ta sng li vi c Gi-su v cho ta cng ngi trn nc tri trong c Ki-t Gi-su (-phs 2,6). C ngha l, khi lnh php ra, tng lai ca chng ta c bo trc ri. Nh vy, tn iu ch ni ln iu ny, l h qu ca php ra : - c (ngi) bn Cha (Cha l nc tri!)- ng nghim y ni Maria. Php ra (cng ngi vi c Ki-t) t c y hiu nng cu n. Ni chng ta, vic cng ngi vi c Ki-t, vic c sng li vi Ngi cn bt cp, cn rt mong manh. Nhng ni Maria th khc. Ngi khng thiu g na. Ngi bc vo cng on ton y vi c Ki-t. V mt khi trong cng on ny th ngi cng c mt cuc sng thn xc mi, m chng ta khng th mng tng c n nh th no. Tm li, cn bn ca tn iu l Maria hon ton bn Cha, hon ton bn c Ki-t, hon ton l mt tn hu ki-t. Hn mt triu tn hu i Gio hi cng gio nng Maria ln thnh ng cng cu . Yu cu s c tho mn hay l mt lc tn? Khng phi mt, m hin c nhiu triu ngi yu cu iu . Nhng ti tin i hi ny s khng c p ng trong tng lai gn. Cu tr li ca B gio l c tin: vai tr cng cu th hin kh r rng trong cc tc hiu khc ca m Maria ri, cn danh hiu ng cng cu i qu xa Kinh Thnh v cc gio ph, nn s gy ra hiu lm. u l ci ng trong ? ng, l c Ki-t khng ng ngoi hay bn cnh chng ta, m Ngi cng vi chng ta xy dng mt cng on mi v thit thn. Nhng g ca Ngi l ca ta v nhng g ca ta Ngi u nhn vo mnh, tr thnh ca Ngi: S trao i ln lao l ni dung ca cu , l s m toang ci ti v bc vo cng on vi Cha. V Maria th hin Gio hi ch thc ni mnh, c th ni ngi l Gio hi bng xng tht, nn s ng cu c th hin mt cch mu mc. Nhng trn ci ng ta khng c qun ci trc tin ca c Ki-t: Mi s u n t Ngi, nh c cp mt cch c bit trong th gi gio on -ph-s v K-l-x; v tt c nhng g ni Maria u cng n t c Ki-t. Ch ng cng cu c th s lm lu m ci ngun ci . Mt hng ng c din t bng mt t ng sai. Chnh trong vn c tin ta khng c t on vi ngn ng Kinh Thnh v ca cc gio ph; khng c ch bin ngn ng mt cch tu hng.

CC PHP L Khng ai trong Gio hi c tn knh nh M Thin Cha, vi v s nh th, bn thnh, vi bao nhiu bi ht, kinh cu, l knh v cuc hnh hng. Hng ngn a im hnh hng c M tr thnh nh mt mng li t bo thn kinh to khp th gii. V xem ra khng ai lm nhiu php l nh M. Nhng ni hin ra treo y chng tch v ti liu v nhng bin c khng gii thch c. Bernard Clairveaux*, chng hn, gn cho c M mt nng lc kh tin: C cu M, v anh / ch chng bao gi mt hi vng. Tha hng i, tt c u l php l tht? Khng th kim chng c ht mi bin c. Thng l nhng chuyn xy ra l lng, nhng c l khng nn coi tt c l php l theo ngha hp. Tuy nhin, tt c nhng ci ni ln lng tn 122

thc c bit ca con ngi ni Maria. Qua M, h nhn ra khun mt ca Cha v c Ki-t, v nh m h c th hiu c Thin Cha. Nhng d kin m anh va k, mt ln na cho thy l qua M, con ngi hiu c mt cch c bit nhng b n ca Con Cha v ca Thin Cha. l l do ni ln lng tin su xa ca con ngi i vi M. Maria l cnh ca m a ti Thin Cha. Ngi ta c th ni vi M mt cch thoi mi, c th cu khn ngi vi ngn ng v lng tin con tr, nhng chuyn m ta thng ngi lm trc mt c Ki-t. l ngn ng ca tri tim. Ngn ng , hin din khp cc a im hnh hng, cng cho thy vic M nh ng su xa tri tim con ngi nh th no. l th c tin m c Ki-t bo l c th di non chuyn ni. Phi chng cc php l tht xy ra? li l mt chuyn khc. Quan trng l ngi ta c lng tn thc su xa, v lng tn thc cng c p tr. Qua s tn thc c tin tr nn tht sng ng, n ni n c th thm vo c trong ci vt l, vo c trong ci hng ngy, v qua ta nhn ra c bn tay nhn lnh ca Cha qua sc mnh t i ca M. Ly th d Fatima: Ngy 13.05.2000 gio ch Gio-an Phao-l II phong ba tr nhn thy M ln hng chn phc. Chnh ngi bo, ngi thot cht trong cuc m st ngy 13.05.1981 l do n l ca M. V ngi cn ni, bin c php l n du su m ln ton b nhim k gio ch ca ngi. Vic g xy ra? Gn gia tra ngy 13.05.1917 ba em chn th ti mt min qu ho lnh Bo-nha l Lucia (10) cng hai anh em Jacinta (7) v Francisco (9) c mt th kin l lng. Cc em k, mt ln sng chi chang xut hin trn gc si chiu to vo mt b tuyt p. B y bo Cc con ng s, v b ni rng, b mang n mt s ip ho bnh cho con ngi. Thot tin cu chuyn l tr ci v diu ct cho mi ngi. Nhng vo ngy 13.10 nm c khong 70 ngn ngi tun v c chng kin tn mt cnh tng. Ngi ta k, s l xut hin vo khong gia tra. Tri bng dng ngng hn ma. Mn my x ra v mt tri bt u xoay tt quanh n nh mt bnh xe quay. Cy ci v con ngi bng nh chm vo trong nh sng huyn diu . m ng la tht, v tng nh sp b mt tri sa xung bp. Chuyn g thun khoa hc t nhin xy ra hoc khng xy ra ngy 13 thng 10, ta khng th kim chng. Quan trng l con ngi b nh ng bi bin c c mt khng hai lc . H c th cm nhn c mt chuyn g xy ra. V mt cch no , mt tri i vi h tr thnh du ch n cha mt b mt no . Sch Khi-huyn ni v mt b bn o mt tri chn p mt trng. Thot tin, iu mun m ch dn Thin Cha trong ton b giao c c v mi, nhng n cng m ch c bit Maria. o mt tri ca b m ch c Ki-t l nh sng tht cho th gian. Hnh nh nh vy ni ln s gn b ci r vi c Ki-t. Mt trng hnh nh ca s chng qua b b dm di chn. Hnh nh dm p mt mt ni ln chiu kch ln lao c th lm ta khip s, nhng mt khc cng cho thy l mt sc mnh i an. V nhng ai ti Fatima, L-c hay Guadeloupe u cm thy ci ln lao cng nh lc i an v cu . Ni ti Fatima tt phi ni ti nhng b mt Fatima. l nhng s ip m ba em nhn c vo nm 1917. B mt th nht cho thy ho ngc (Cc con thy ho ngc, ni nhng ngi ti li ng thng ang sa chn vo). B mt th hai tin bo vic chm dt th chin th nht, nhng (Nu ngi ta c tip tc tho m Thin Cha) mt cuc chin khc lit hn na s xy ra. B mt cng bo trc v cuc tr li ca Nga-s. Nhng chuyn ny ch xy ra sau 123

khi Gio-an Phao-l II dng nc Nga cho c M; v mt nm sau ngy dng , Gorbachow m ra chng trnh ti t chc v bc mn st sp sau mi nm. V b mt th ba, c nhiu phng on t nhiu chc nm nay, c bit phng on v cuc tn th hay t ra l mt cuc sp ca Gio hi. Ngi ta bo, b mt ny ch lin quan ti c nhn gio ch R-ma m thi, nn khng c cng b. Trong k ving Fatima ln th ba, chnh Gio ch h l cho thin h bit v b mt . Hng i Sodano c u thc thng bo tm tt ni dung s ip, ngi cho hay ba tr c th kin v mt gim mc mc o trng b trng n v ng cht di t, v theo hng i, s ip ny l mt tin on v v mu st gio ch Gio-an Phao-l II. V c bn, s ip Fatima khng phc tp lm, m tri li. Ba tr din t s ip nh vy: Ta l b du hin ca chui mn ci. Ta n con ngi c tt hn. Con ngi hy chm dt vic tho m Thin Cha. Trn thc t, s ip rt n gin. V ch Lucia, ngi duy nht cn sng (nm 2000), vn lun coi trng s gin n , v ch ni, ng n nhng chuyn g khc m ngi ta tng thut, tt c chung quy li ch l c tin, hi vng v tnh yu. Ti cng c ni chuyn vn tt vi ch. Ch nhn mnh vi ti l hy k tip chuyn ny cho mi ngi nghe. Ch ni : Thot tin thin thn hin ra vi chng con, cc ngi dy cho chng con tin, cy, mn; v ni dung ca ton b s ip kia l chng ta hy hc ly nhng nhn c . l nhng g M Thin Cha tp cho ta, v nh gip ta tinh luyn v tr v vi Cha. Sm hi chnh l s thay i cuc sng, l vic bc ra khi khuynh hng thi thng, mt khuynh hng y ta ri xa Thin Cha v ch bit ngh ti mnh m thi. Sm hi l quay v, l i ra khi mnh, l cho mnh i; cho mnh i tc l tnh yu, v ri tnh yu i buc phi c c tin nh l iu kin, v tnh yu lm ny mm hi vng. Ti tin rng, tt c nhng cuc hin ra , nu qu c tht, khng phi l mt ci g bn l Tin Mng. khng phi l nhng tho mn cho tnh hiu k v thch chuyn git gn ca ta, nhng chng a ta tr v vi ci gin n v c bn, m ta thng rt t n. Chnh ngy hm nay, vi bao phc tp ca cuc sng, o ca chng ta li thng tr nn qu rc ri, khin ta nhiu khi ch thy cy m chng cn nhn ra rng. Vn lc ny l quay tr v ci tm im n gin, chng phi i u khc, m l tr v vi tin, cy v mn. B gio l c tin t chc mt cuc hp bo ngy 26.06.2000 trnh by vi bo gii ton b bn vn lin quan ti ci gi l b mt th ba ca Fatima. Song song B cng ra mt ti liu bng nhiu th ting, trong c chp li bn vn vit tay ca ch Lucia v b mt trn, ngi ta ht phi bn tn v s trung thc v y ca bn vn. Ti liu trnh by cn thn din tin cc th kin, cc trnh thut bng vn bn ca ch Lucia cng nh bin bn v b mt th ba. C ci thng bo ca hng i Sodano cng c in li trong ; chnh ti trong cng c vit mt bi th phn tch cc bn vn. V cun sch c ph bin rng ri, nn ti xin c tm tt i dng v ni dung. Th kin cho thy con ng gian nan ca mt gim mc bn o trng (m chnh ba tr nhn ra l gio ch R-ma) ang kh nhc leo ln mt ngn ni c dng mt cy thnh gi; con ng dn xuyn qua mt thnh ph na nt. Cc gim mc, linh mc, gio dn v cui cng c gio ch cng b git. Nhng mu ca nhng nn nhn c thin thn hng ly, v mu lm cho th gii sinh hoa kt qu. Ta c th xem l hnh nh biu trng cho Gio hi t o trong th k 20; gio s Riccardo (ch tch cng on Thnh Egidio) mi y va cho ra mt cun sch v cc v t o di cc ch c ti trong th k chng ta, cun sch c th ho mt cch hng hn nhng hnh nh th kin. c qua ba phn ca b mt, ta thy r tm im ca s ip l li ku gi sm hi, ng thi s ip cn ni ln tnh t do ca lch s, ngha l lch s khng hon ton bt bin theo tin nh, m c th thay i ng i nh vo vic sm hi. 124

Ton b b mt l li thm thit ku gi t do con ngi hy sa mnh, v nh sa li vn hi th gii; ni dung bn vn cng ging nh sch Khi-huyn. S kin Gio ch thot cht c th c hiu nh l mt du ch cho thy lch s c th din tin khc i nh li cu nguyn. Gi hy gh ving L-c. im hnh hng ln nht th gii, cn ln hn c Mec-ca na, nm n khut trong dy Pyrene nc Php. Ngi ta bo ni y t thng hai ti thng by nm 1858 M hin ra tt c 18 ln vi Bernadette, v cng ngy cng c ng ngi hn c cng c gi xay bt chim ngng s bin hnh ca M. Bernadette thut li: B bn o trng, i khn trng, tht gii khn xanh v di chn c mt bng hng vng. V theo lnh B, Bernadette ly tay moi t v mt mch nc thing t phun ln, hin nay mi ngy phun ti 122 ngn lt nc. Nh vn Do-thi Franz Werfel, khi cn nm trong t Quc-x, ha nu sng st, s vit v Bernadette, v ng thc hin iu . Lc ny y ngi ta chng cn nhc g ti Bernadette na. Trc khi mt, ch ni: Hn qu v cng thy l lch s ca ti rt n gin. c trinh n dng i ti cho ngi. Xong vic th ngi ta y ti vo mt gc. l ch ca ti, ni ti tr ng y hnh phc. Cu chuyn L-c, i vi c nhn ti, qu tht cm ng. V cng nh nhiu ngi khc, nh cun sch ca Werfel m ti hiu c thm s kin. Qua cun sch, ti thy tm ng Werfel rt gn gi vi Bernadette. V mun lin i vi dn tc do-thi, ng khng vo cng gio, nhng d vy tm ng cng vi Bernadette nhn thy c M tht, tin v tn thc vo ngi. C l ta chng phi di dng lun bn v cu chuyn. C gi n s kia, chng c g ngoi mt tm hn tinh khit ln lao, c th mang b mt M Cha Tri cho d ngay bc u gp phi s ng vc hu l ca gio quyn - vo mt th gii lnh lng v c xu hng ng lnh tinh thn trong th k ca ch ngha duy l ny, mt th duy l th l v c nhum mu chng gio s. V vi mch nc ban s sng v cu L-c, Bernadette ng thi minh chng ni M c lc cu ca to dng, to dng c M cho sng li mt cch mi. Qu l mt du ch y ngha, khi chnh trong khung cnh duy l ny m mt tm hn n s n s nn mi c th nhn thy - gip con ngi ti nhn ra c Ki-t gio l mt tn gio ca tm hn v l mt thc ti c lc cu ri. V v vy L-c con ngi thng d dng nhn ra c nt b n ni c Ki-t. V y l mt im kh tch cc. Mch nc cu L-c nhc nh con ngi v nc ra ti, y mi tht l ngun nc mi c Ki-t ban tng cho ta.

LNG NHN I Tin Mng vit: Ny anh ch em, c ch g chng, khi mt ngi bo, ti c c tin, nhng li khng lm g c. c tin nh th c cu ngi c khng? Mat-thu ghi: v cng l nc tri, Con Ngi s m mt trng mc v c ngy cng s kt ton s sch. V Ci g ngi lm cho ngi anh em b mn nht, th chnh l ngi lm cho ta. V c tin khng c vic lm l c tin cht, nn Gio hi a ra by mi thng ngi, gm: Cho k i n Cho k kht ung Cho k trn trung o mc Cho khch nh Chuc ngi t Thm ngi bnh Chn k cht 125

Cu u trch t th thnh Gia-c-b, th mang nng truyn thng ki-t gc Do-thi. Thnh Giac-b l gim mc thnh Gi-ru-sa-lem. Trong lch s gio hi, ngi l ngi i biu cho loi Kit gio ch trng c tin phi nhp th vo i sng, c tin phi to nn hoa tri, phi th hin ra hnh ng. Cu th hai l ca chnh Tin Mng. Cu ny m t d ngn cuc phn xt, trong Cha t ng ho vi ngi thiu thn v ni: Cc ngi gp ngi thiu thn l gp chnh ti. y l mt t tng lun t ln nhng ngn la mi trong lch s gio hi. Nhn ra c Ki-t trong con ngi, nht l khi ta ng trc nhng ngi b khinh b, nhng ngi au kh, nhng k ngho. Trong d ngn, chnh Cha rt cuc ni ti nhiu hnh thc thng ngi: Ti trn trung, ng cho ti mc; ti au, b gip ; ti b t, ch ti thm Nh th Ngi v ra nhng loi ngi thiu thn, h i biu cho Cha trong th gii. Ta hy nhn k hn vo mt trong nhng mi kia: Cho k trn trung o mc. Vi cu ny, hn Cha khng m ch vic quyn gp qun o c? Cu hn nhin mang ngha bao qut hn. Vic quyn gp c, nu lm vi thin tm, cng mang t nhiu gi tr; cng khng nn khinh thng nhng vic nh nht. Nhng y khng ch c th. Mt mt, n cp ti iu thc t. L ngi, ta khng ch yu trn nguyn tc v thnh thong gi cho t tin, nhng phi m mt ra thy ch no ngi khc cn n mnh trong cuc sng. V ta s thy l iu ny thng khng d, chng thoi mi. Hy nh li cu chuyn ng linh mc v cc thy t t gp ngi b trn lt trn ng. H khng dng li, c l v s b l ci hn quan trng, hay s b nguy him v on ng heo ht. L do th lc no cng c.Tri li, d ngn to n ca c Gi-su, cng nh cc mi thng ngi, ni ln iu rt c th: Khng nhng ta phi thng ngi mt cch chung chung, m cn phi gip c th nhng k thiu thn mnh gp, c lc khng thun tin, khng c gi hay khng sn phng tin. Ta phi ngh n tng trng hp ring l, ch khng phi ch c nhng chin dch ln m thi. i hi tnh yu ni Ki-t gio v ni cng sn cng khc nhau. Tnh yu cng sn ch nhm ti k hoch ln, ti vic ci t c cu v b qua trng hp c th. D nhin cng cn nhng k hoch ln, nhng khng c b qua vic bc i c nhn, l cng tc rt quan trng, v nht l lm sao gip cho nhng ngi c c nhng kh th tt hn. V vy trong Gio hi c nhng bnh vin, nhng trng hc cho ngi ngho, v nhiu th khc na. Tt li, phi quan tm ti c hai: khng b st ngi bn cnh ta trong nhng chng trnh ln, cng nh phi lm sao thay i c cu bt cng v tr gip c th cho nhng ai gi l trn trung cn o mc. Bn cnh by mi thng thn xc cn c by mi thng linh hn: Ly li l m khuyn k hoi nghi M dy k m mui Rn bo k c ti Yn i k u lo Tha th k to bt cng cho mnh Nhn k mt lng ta Cu nguyn cho k sng ln ngi qua i. Vic nhn i khng c ng khung trong kha cnh vt cht m thi, l im quan trng. Nu ch lo chuyn vt cht m thi th tht qu t. V vy, trong vin tr pht trin, cng ngy ta cng thy r tm quan trng ca vic gip con ngi c c kin thc v hc vn, h kh nng t gii quyt ly chuyn ca mnh. Ch khi ta gip cho tr tu, gip cho con ngi ton din, lc ta mi thc s gip. V th, a Cha n cho con ngi li cng l chuyn quan trng. Gip to nn nhng tiu chun lun l qu l cng tc nhn i hng u. Th ly ra mt mi: M dy k m mui. Ti ngh, t khi ngi c dy bo coi l hnh vi nhn i. 126

Hy nhn vo th d vin tr pht trin chu M la-tinh. y, Gio hi cng nh cc nhm t u coi cng tc chng m ch l yu t chnh trong hot ng ca mnh. Ti sao? L v bao lu con ngi cn u minh, by lu h cn tip tc b l thuc. H khng th t thn thot ra c tnh trng c th ni l n l . Ch khi h tip cn c vi sn phm gio dc, lc h mi c th tr nn ngang hang, v lc x hi, t nc h mi tht s pht trin. V nh vy, vic dy bo k u minh y c ngi ta hiu l phng cch gip h i vo c th gii tr tu, gip h c c cha kho hiu nhng g ang chuyn ng th gii ngy nay. Cng vy, nu ta nhn li cc phong tro trc y u chu, nh vic m trng dy hc cho k ngho Php ca Jean la Salle*, ta thy ngi ngho, m bao nhiu th h b km gi trong l thuc, c c vn hi hc hnh tht ln. Hc l cha kho nn tng m tung cc cnh ca tr tu, l cng tc s ng ca nhn i tinh thn. D nhin vi iu kin khng ch dy cho ngi ta bit c m thi, m vic c ny cng a h vo mt lin h tinh thn c ngha, c ngha l khng phi dy cho h mt thc h, nhng cng l m ra cho h con ng dn ti c tin. CHUI MN CI (MAI KHI) Gio hi t ra mt li kinh c bit c lin quan trc tip vi b n ca c Maria, l chui mn ci. l mt th kinh cu c theo chui tng ht mt: bt u vi du thnh gi (gio hun c tin); tip theo l kinh Knh mng ni ln ba c hnh thin cha: tin, cy, mn (gio hun sng); b chui gm ba s vui, thng, mng; mi s suy gm v nm b mt ca c M vi c Gi-su, y l nhng cng thc tm gn ton b ni dung Tn c. Nhng nh t tng v thn b ln mi thi u trn trng b chui, coi l ngun sc mnh tinh thn v l cnh ca m ra bao nhiu kh th khc. Ngy nay, mt ng chui c xem l mt th g li thi kh chu, ng khc, n c coi l mt ha hn thing ling c th nng ngi ta trong cuc sng thng nht v gip h c c thc sng tt hn. Ti cha c kinh nghim, nhng c l mnh phi b nhiu th gi tp lm quen, ri mi dn nhn ra c kh nng suy nim vi n, nh cc nh s Ty-tng vn lm. C l phi ln hng trm, hng trm v hng trm chui ri mnh mi ng ra c; v ngc li, mnh cng bt u phi tp hiu mnh hn v nhn ra u l tm im ca con ngi mnh. Theo hng i, u l ci b n ca b chui? Ngun gc lch s b chui c t thi trung c. Thi , kinh cu hng ngy l cc Thnh Vnh. Nhng hu ht dn thi m ch nn khng th c c Thnh Vnh ca Kinh Thnh. V vy phi c mt Thnh Vnh thch hp cho h, v ngi ta gp c kinh Knh mng, trong cha ng nhng b n v cuc i c Gi-su Ki-t, v ngi ta xp li kinh tip nhau nh xu chui. Nhng li kinh ny, khi c i lp li trong tinh thn suy nim, c tc dng lm con ngi an tm, v cng bm vo li kinh khi c, nht l bm vo hnh nh M v hnh nh c Ki-t trong , tm hn con ngi tm c ni yn tnh v gii thot v hng c lng ln cng Cha. Trn thc t, chui mn ci ni ta vo ci hiu bit v kinh nghim ci ngun, l s lp i lp li. Lp i lp li l mt phn ca cu nguyn v suy nim, v n cng l mt th nhp iu a ta vo yn tnh, ngh ngi. Khng nht thit phi suy ngh tng ch khi c, nhng tri li c th hn i vo nhp u u, c qua i li ca li kinh. Li na, li kinh cng u phi l khng c ngha. N lm hin ra trc mt v tm ta nhng hnh nh v vin kin ln, nht l hnh nh ca Maria, v qua M, l hnh nh ca Cha Con. Ngi dn thi phi lm lng nng nhc, h khng th vn dng tr tu nhiu khi cu nguyn. Tri li, h cn mt li cu kinh gip h an tm, v cng gip h qun i nhng u lo, v mang li an i v n lnh cho h. Ti ngh, ci kinh nghim ci ngun ca lch s tn gio : kinh nghim v s lp i lp li, v nhp iu v v li kinh ting ht c chung ny c tc dng i an v gii thot. Li kinh c chung lan to y khng gian, nng ti ln, n khng lm cho ti kh chu, nhng a ti vo lng ng tm hn. Kinh nghim ci ngun tr nn mt th g hon ton 127

ki-t gio, khi, trong khung cnh m Maria v vi hnh nh c Ki-t ny, n gip con ngi cu nguyn mt cch tht n gin, nhng d vy, li kinh vn thm c vo hn n vt ln trn vng tr thc, vng vo hn v tot ra bng li. Ngi c li ln chui no khc l khng? Ti ln cch rt n gin, ging i nh cha m ti lm. Cha m ti rt thch ln chui. V gi, ng b li cng thch ln ht. Cng v gi, ngi ta cng t kh nng lm nhng chuyn tr c ln, cng cn mt ni tr n tm hn, v nht l cng mun c ho chung vo li cu ca Gio hi. V ti cu nguyn ging i nh ng b lm. Nhng cu th no? Ngi c mt hay c ba chui? Khng, ba chui th nhiu qu, ti l ngi vng ng, nn d b chia tr. Ti ch c mt, hoc thng l hai hay ba chc thi, v ri c th li lm mt ci g khc khi chia tr, c yn tnh, ly li tnh to u c. V th, c chui th nhiu qu. Cu hi cui ca phn ny: Phi cn bao nhiu thi gian ngi ta mi c th hiu c i cht v nhng b n ca c tin, v c v ngh thut tin? Mi ngi mi khc. C nhng ngi rt d lng ng tm hn. C nhng k khc kh hn. Nhng quan trng l khng c b cuc, phi kin tr. V ri ngi ta t t s thy mnh ln ln trong . D nhin c nhng thi im thun li, m cng c nhng lc kh khan. C nhng lc mnh tht d b nh ng v bt u thy c i cht nhng ri li c nhng lc rt kh khn. iu quan trng trong tin trnh ln ln ca tinh thn ny, l khng phi ch bit cu nguyn v tm vo c tin nhng khi mnh mun v cm thy thun li m thi, nhng phi gi k lut. Guardini lun nhn mnh im ny. Nu ch bit cu nguyn theo hng thi, th c tin c th mt. c tin cng cn k lut trong thi hn hn, c nh th n mi m thm m r. Cng ging nh cy c vn m thm tng trng trong cnh ng ma ng. Bnh m mc gia ma ng, nh vn n Ida Friedericke Grres ni nh th. V ngi ta nn bt u cu nguyn bng g? Bng cc cu hi? Chng bao gi nn ch bng suy t m thi. Bi v nu ta nhn Cha qua ng nghim suy ngh v mun hiu Ngi bng thun l thuyt, th ta s tht bi. Phi lun lin kt cu hi vi hnh ng. Pascal c ln ni vi mt ngi bn khng tin: Trc ht, hy lm theo nhng g ngi c c tin lm, cho d nhng ci xem ra v l i vi bn. Ti ngh, im ny mi ngi c cch ring ca mnh. Lch s cho thy, c nhiu ngi nhn ra cnh ca c tin t ni Maria. Nhiu ngi khc thy c im khi u ni c Ki-t, qua vic c Tin Mng. Ti cho rng, c Tin Mng lun lun l mt cch bc vo nim tin. Nhng khng phi c nh kiu my nh s c, h ch bn vn ra tm xem cu ny bt ngun t u, kia t u, nhng c trong tinh thn hng v c Ki-t, bng cch lun bit chuyn vo cu nguyn khi c. Ti cho rng c mt tng quan qua li trong cc nhp bc i khi cng l bc vp ng gia sng o thc hnh v vic tm kim trong suy t. c tin khng bao gi ng tr tri mt mnh, nhng lun i ti vi nhng ngi tin; nhng ngi ny hiu ti, c th h cng trong mt hon cnh vi ti, v nh th mt cch no c th gip , dn dt ti. c tin lun ln ln trong ci chng-ta. Ai ch mun tin mt mnh, th ngi bc sai ngay t u. 128

14 THNH GI Thng ngi ta c thi quen trn chy au kh bng mi cch. V khng c g gy bc tc cho x hi mnh hn, l quan im ki-t gio cho rng phi chp nhn, chu ng v ngay c sn sng n nhn au kh, nh thng vt n. Gio ch Gio-an Phao-l II tin rng au kh l mt n s ca con ngi. Ti sao? Nhn loi ngy nay ang tm cch y au kh ra khi th gian. i vi tng c nhn, iu c ngha l phi lm sao trnh b au kh. Nhng ngi ta cng phi thy rng, nh vy th th gii s ho ra rt lnh lo, rt kh sng. au kh l mt thnh t ca kip ngi. V ai thc s mun dit au kh, ngi tt cng phi hu tnh yu; khng c au kh th chng c tnh yu, bi v tnh yu lun i hi t b mt phn chnh mnh, bi v tnh yu, tu theo tm tnh mi ngi v mc tnh hung, cng lun ko theo vi n s t b v au kh. Nu ta bit con ng tnh yu cuc xut hnh, ra i khi mnh l con ng tht thnh ngi, th ta cng hiu rng au kh l tin trnh trng thnh. Ai sn sng chp nhn au kh, ngi trng thnh hn, hiu ngi khc hn, l ngi hn. Ai trn trnh au kh, k khng hiu tha nhn, s tr nn v k, tn bo. Chnh tnh yu l mt cc hnh, mt chu ng. Thot tin ti cm nghim c trong n ni sung sng, ti kinh nghim c hnh phc tht. Mt khc, i li, ti cng phi bc ra khi s yn lnh thoi mi ca ti, v phi chp nhn mnh thay hnh i dng. Nu ta bo, au kh l mt tri ca tnh yu, th ta cng hiu c vic hc au kh quan trng l dng no v ngc li, cng hiu c ti sao vic trnh au kh lm cho con ngi mt kh nng sng. Trng hp ny, i ta ch cn l trng rng, ri c th ch cn li bc tc, khc t, ht cn trng thnh, ht cn bit sn sng chp nhn. Vic g s xy ra, nu c Ki-t khng xut hin v khng cht trn thnh gi? Khng c Ngi th th gian ra tiu tan t lu ri phi khng? iu khng th ni c. Nhng ta c th ni c, l nu khng c Ngi, con ngi khng th n c vi Thin Cha. Con ngi lc ch cn bit tm Ngi trong ln m t on. V rt cuc h chng cn bit Thin Cha l ai hay l g na. D nhin, cng c i cht nh sng thin cha lo ln trong cc tn gio ln, song y cng ch l nhng m sng ri rc hay cng ch l nhng cu hi. V, nu nh cu hi v Thin Cha khng c cu tr li, nu con ng dn ti Ngi b tc nghn, nu khng c s th tha s th tha do chnh Thin cha u quyn -, th cuc sng con ngi tr thnh mt cuc th nghim v ngha. Nh vy l chnh Cha ko my en ra khi mt khonh bu tri, Ngi thp ln nh sng, ri chiu m ra cho ta mt con ng, con ng chn l, con ng gip ta sng, v ng chnh l s sng. INRI CUC KH NN CA CHA KI-T Mt ngi nh c Gi-su hn khin cho d lun lu tm gh gm v khiu khch mi tp th. V tin tri Na-da-ret khng ch c ngi ng thi hoan h, m cn b nho bng v truy n. Gii cm quyn coi Ngi v gio hun ca Ngi l mi nguy cho quyn lc h, pha Phari-su v v cc thng t bt u tm cch git Ngi. R rng cuc kh nn l mt phn ca s ip Ngi, bi v chnh c Ki-t cho cc mn bit trc v kh nn v ci cht . Ngi ni th ny vo ngy l vt qua, trong hai ngy na Con Ngi s b np v b treo trn thnh gi. c Gi-su chun b tinh thn cho cc mn , h hiu rng, ng Thin Sai s khng xut hin nh mt k gii phng, hay nh mt k uy quyn vinh quang s a Is-ra-el tr li vi quyn 129

lc huy hong ca thi xa c. Ngi khng t gi mnh l Thin Sai, nhng l Con Ngi. Con ng ca Ngi, tri li, ch l con ng v quyn v chp nhn ci cht, b np cho ngi ngoi o, nh Ngi ni, v b h treo ln thnh gi. Ngi mun cc mn phi hiu Nc Cha s i vo trn gian bng con ng , ch khng bng con ng no khc. Bc ha ni ting ca Leonardo da Vinci*, Ba Tic Li, v li cnh ba n chia tay gia c Gisu v cc tng . Trong chiu ti hm , Ngi lm cho cc tng ng ngng tht vng, khi Ngi cho hay s c s phn trc. Sau Ngi lp ra php Thnh th, php m t ti nay gn hai ngn nm vn c ki-t hu c hnh mi ngy. Tin Mng vit, Trong ba n, c Gi-su cm ly bnh v c li chc tng; ri Ngi b bnh, a cho cc tng v ni: Hy cm ly m n; y l mnh thy. Ri Ngi cm chn ru, dng li ca tng, a cho cc tng v ni: Hy cm ly m ung, y l mu thy, mu ca giao c mi, s ra anh em v nhiu ngi c tha ti. Hy lm vic ny nh n thy. C l y l nhng cu cho ti ngy nay c lp i lp li nhiu nht trong lch s. Chng xem ra nh mt cng thc thnh. Chng l mt cng thc thnh. Ngha l nhng cu ni vt ra hn ngoi mi s thng tnh, mi ch i, mi suy tnh. l nhng cu cha ng kho tng v gi v ngha thm su. Mun bit c Ki-t, tt nht nn suy nim nhng cu v cng c hnh s hin din ca chng, nhng li tr thnh b tch. Php Thnh th l mt tng kt v c Ki-t. y, c Ki-t ly li nhng si ch nn tng ca Cu c. Mt mt, Ngi da vo vic lp Giao c c ni Si-nai, v cho thy r rng, s vic khi u Si-nai gi y li xy ra mt cch mi: Giao c m Thin Cha lp vi con ngi, gi y tht s hon thnh. Ba tic li l bin c thnh lp Giao c mi. Khi Ngi giao mnh cho con ngi, lc mt cng on mu m gia Thin Cha v con ngi thnh hnh. Mt khc, y li ca tin tri J-r-mi-a tin bo v vic lp Giao c mi cng c nhc ti. C hai vng cu c (l lut v tin tri) tan bin vo trong s thng nht ny v ng thi hnh thnh nn mt hnh vi b tch. Trong thp gi c h m cho thy trc. Bi v nu nh c Ki-t cho i tht mu Ngi, cho i chnh Ngi, th iu kin t ra l Ngi phi cho thc s. Nh vy th nhng li trn cng l hnh ng ni ti ca thp gi, hnh ng ni ln rng, Cha bin bo lc bn ngoi i vi Ngi thnh ra mt hnh ng t tng mnh cho nhn loi. V y, c mt im na cng c ni ra trc, l phc sinh. Khng th cho ngi ta n tht cht, thn xc cht. Ch v Ngi s phc sinh, nn tht v mu ca Ngi tr nn mi. V khng phi n ung kiu con ngi, nhng l s kt hp vi ng Phc sinh hng sng. Xem th, ch trong my li trn, ta thy cha ng c mt tng hp lch s tn gio, mt tng hp lch s c tin ca Is-ra-en cng nh chnh cuc sng v cng trnh ca c Gi-su, v cuc sng v cng trnh ca Ngi ny cui cng tr thnh b tch v hin din lun mi. Cc mn cng Ngi ln ni Cy du. Ti y, Ph-r khng nh s chng bao gi phn bi thy mnh. c Gi-su mun vo vn Git-s-ma-ni cu nguyn. Ngi b cm kch mnh v b cm d tn cng. Bun v s xm chim Ngi. Tm hn thy lo bun n cht, Ngi ni vi hai mn , hy li v thc vi thy. Hai mn va bc khi my bc th Ngi sp mnh xung t. Ngi cu nguyn v c l cng khc thm. Hai mn nghe ting Ngi Cha i, nu c th xin ct chn ny khi con. Nhng khng theo con, m tu Cha mun. y l mt trong nhng on cm ng v gy xc ng nht ca Tn c. B n v cn lo s ca Cha Ki-t lun l ni dung mi m ta suy gm, cng nh cc bc thnh ln hng suy gm.

130

 y, ti thy nh c mt cuc vt ln gia tm hn con ngi v tm hn thin cha trong c Gi-su Ki-t. Ngi thy ton b vc thm xu xa v kinh hi ca kip ngi, m Ngi phi mang trn mnh v phi tri qua. Ngi thy ni kinh hong ca gnh nng ang ti vi Ngi. Khng ch ci s ca gi pht b hnh hnh m thi, m l cuc i din vi ton b kinh hong v vc thm ca vn mng con ngi m Ngi gnh trn mnh. Cm nhn ca Ngi vt xa nhng g ta c th cm nhn. C ta na cng c th khip hi, lc ng trc ni kinh hong ca lch s con ngi, lc nhn vo vc thm hu dit con ngi khi h chi t Thin Cha. Nh thn hc ngi Hi-lp Maximus Confessor c mt li din t bin c cu nguyn trn ni cy du tht c bit. ng bo, c mt phn ng ho hc v hin hu. Ngha l, lc mun ca c Gi-su tr thnh mt vi mun ca Cha Con, v nh vy lm mt vi mun ca Cha Cha. Ton b s i khng ca bn tnh con ngi chng li s cht v nhng g khip hi, tot ln trong li cu nguyn. c Gi-su phi thng vt bn tnh i khng ca con ngi chng li Thin Cha. Ngi phi thng vt cn cm d lm tri Thin Cha. y, cn cm d t ti cao im, v ri n s b b gy a ti ting xin vng. Cui cng, Cha v ngi ho tan vo nhau lm bt ln li xin: Nhng ng theo con, m theo Cha. Cc mn xem ra mt mi. Khi thy tr li, th cc ng ng. c Gi-su tht vng: Cc anh khng th thc vi thy c mt gi sao? Vng, Ngi tht vng. V ki-t hu mi thi u thy cu ni ca c Gi-su trong giy pht vang vng vo dc di lch s gio hi. Cc mn ca Ngi lun ng. Lun lun xy ra chuyn con ci Ngi ng, khi vic nh Cha ang trong tnh th nguy kch. Ngi a h ti gn Ngi, h chia s bt gnh nng c n ca Ngi, nhng r rng chng ai cm c ni kinh hong ca giy pht . V c Ki-t cn ni: Hy tnh thc v cu nguyn, ng b sa chc cm d. Tm tr th sn sng, nhng xc tht th yu ui. Cu lm ta lin tng ti li Cha ni sau cn hng thu: Ta thy chng ch l xc tht, yu ui, cn c tha th v thng xt. Nh vy, cui cng, ni tht vng ca Ngi tan bin vo lng thng xt. Giu-a dn theo mt m ng lnh v trang. ng bc ti c Gi-su v hn Ngi. l mt hiu. Qun lnh va xn ti c Gi-su th Ph-r bc ra, rt gm v chm t tai mt anh tay sai ca thng t. c Gi-su ch Ph-r ni: Hy x gm vo v, v ai dng gm th s cht v gm. Ph-r mun minh chng iu mnh ha l tht, ng sn sng cht vi Thy. D nhin Ph-r ri cng phi hiu ra rng kiu can m kia chng i ti u c, v n chng gii quyt c g. Nhng y l iu c Gi-su cng mun ni cho ton b lch s. Ngi cnh co: Vic nh Cha khng th bo v c bng gm gio, nh ngi ta, tic thay, vn lun c lm. Ai mun dng bo lc bo v Cha, ngi chng li Ngi. Sau khi Thy b bt, cc mn b chy ht, khng st mt ai. Ngi ta dn Ngi ti thng t Cai-pha tra kho. Nhng bn lun ti ca Cai-pha thiu thuyt phc, cc li chng u l chuyn ba t. Cui cng h tm ra c mt ti: Nho bng Thin Cha. Thng t p Ngi: Ngi hy th trc Thin Cha hng sng, c phi ngi l Thin Sai, l Con Thin Cha khng? V c Gi-su thng thn tr li: ng nh iu ng ni. L thy c thng t, Cai-pha c trch nhim v mt c tin cho c Is-ra-en. Hn nhin Cai-pha tht s khng mun ra n t cho Con Thin Cha. ng bit Gi-su l ngi tin vo mt Thin Cha duy nht, y l tm im c tin ca gio l do-thi gio; ci ti ca Gi-su, theo ng, l 131

dm xng mnh l Con Thin Cha. D nhin ng khng nhn ra c g khc, v c tin ni ng b b r trong cng thc. Song ta cng khng nn phn xt ng mt cch hi ht, v d sao th ng cng phi hnh ng theo trch nhim tn gio ca mnh. Cuc kh nn bt u. Cc thy lut v trng lo l nhng ngi u tin nh vo mt c Gisu. H ly khn chp vo u Ngi v v Ngi: My l Thin Sai, l tin tri, hy ni cho chng tao bit ai nh my? Ph-r lc ang lun qun trong sn, ng b nhn din v chi Thy. Nhng khi ng nhn ra hnh ng mnh, ng b ra ngoi, bt khc cay ng. C Giu-a cng chng sung sng g v vic lm ca mnh, ng rt hi hn. ng vt tin vo n th v t t. y,ta thy con ngi yu ui mt cch thm hi:Thot tin Ph-r chy trn, nhng ri quay li xem chuyn g xy ra.Theo ci nhn ca ng, vic chi Thy ch l mt li ni di nh nht, chng qua khi b nhn din c gn Thy m thi.Nhng di ci nhn ca c Gi-su, l mt hnh vi hn nht b cuc. Ci thch th i vi ti l phn ng khc nhau ca hai k c ti. Mt ngi nhn ra con ng n nn v nh c n nhn li. Ngi sn sng nhn th tha, khng tht vng, i au kh, quay ra n nn v tr v. Ngi kia qu hong ht v vic phn bi ca mnh v chng cn tin vo s tha th na. Khc bit l . Hai loi n nn, t ln n mnh. Ngi ny khng ri vo h v, nhng mnh c n nhn tr li. Ngi kia chng cn tin vo s tha th, mnh t hy dit v v th khng cn chp nhn con ng i mi ang m ra. Ti tin y l mt bi hc y ngha cho nhng ai b vp ng, cho mi th thc ti li v mi cch vt thng ti li. S t ln n qu v sai lm, cui cng dn n vic chi b mnh hon ton, khng phi l phng cch ng n gii quyt ti li mnh. c Gi-su b li ti tng trn ngi R-ma tn l Pontius Pilatus. Pilatus nho Ngi: ng l vua dn Do-thi? c Gi-su tr li: Vng, ti l vua, nhng vng quc ca ti khng trong th gii ny. Ti c sinh ra lm vua v c mt trong th gian ny lm chng cho s tht. Ai trong s tht, k nghe ting ti. Pilatus khng th hiu c cu tr li, nhng hi li c Gi-su mt cch nghi hoc: S tht l g? Thot tin c Gi-su b xt x v kt n trc to n do-thi. Nhng khng hiu ti sao cc th lc do thi li khng thi hnh bn n, m li chuyn sang to n ca chnh quyn R-ma. Ti y, ngi ta chng cn t Ngi b bng Thin Cha na, m kt ti Ngi l mt tay chnh tr mun lt nn cai tr ca R-ma, ngha l t n tn gio bin thnh n chnh tr. Pilatus c l chng thch th g v vic lun ti ny. Bn n khng vng, v ng quan to R-ma ny l mt ngi v lim s, lc u ng chng th v g lm anh ao ph cho ngi Do-thi. Hnh nh Pilatus ny xem ra tht tn thi. Khi c Gi-su ni v chn l, cu tr li ca ng ng l ca mt k hoi nghi chnh hiu: Nh th l s tht ? Vy th tay ny qu ng l ngi gn, hn ta qu quyt mnh l chng nhn cho s tht v sn sng cht cho s tht . ng ton quyn R-ma tuyn b vi m ng, ng thy Gi-su khng c ti g. Nhng theo thi quen tha ti nhn vo nhng dp l ln, ng cho h chn gia Gi-su v tay bo hnh Barabas. m ng nhao ln: Tha Barabas! Cn Gi-su? ng inh vo thp gi! Pilatus trao vt t cho m ng, nhng ra tay trc mt h ni ln s v ti ca mnh. on ny cng cho ta mt bi hc v m ng. Trong m ng c l cng c nhng ngi trc v hi, nhng ngi mn v hoan h Gi-su. Ta thy m ng c th hu hoi lng tm 132

n th no. N c th lm cho chnh con ngi tr nn vong thn v bin h thnh dng c ca s d. Nh trc cc thy c lm, gi y cc tay lnh cng bn ct vi t nhn. H lt o, khoc ln mnh Ngi mt tm vi v i ln u Ngi mt m gai. a cho Ngi mt cy gy thay vng trng, v ri c m qu xung m rng: Ny vua Do-thi, hy t cu my i. Ri h nh vo mt Ngi, git gy v nh vo u Ngi. Cng li l Pilatus, trc cnh tng , ng ku gi lng thng hi: Ecce homo hy xem, mt ngi nh th. Tt c nhng on rt thm su. Chng dn ta bng nhiu li ti c mt chui s kin, t ni tm thng ca s d cho ti nt khim tn ca quyn lc v ca tnh yu thin cha. Trc ht, ta thy s v tri ca m ao ph, i vi h c c tr thnh chuyn thng tnh. Nhng c l cn c ci g thm su hn na ng sau nhng diu ct kia. Bi v chnh k i vng min b nho bng l vua tht ca th gii. K i vng min bng gai kia, ngha l i ly ni au n ca th gii, l vua tht. Cu ni ca Pilatus v tnh cha ng mt ni dung vt ln trn ngha ch. Mt cch no ng ni: Vng, ci l ngi, mt con b thm thng. ng thi ng ch vo con ngi tht, con ngi mang hnh nh Cha trong au kh. m lnh dn k nhc hnh vi m gai trn u v Gn-g-ta, n ni s. c Gi-su vc thp gi nng, Ngi m hi mu. Ba ln Ngi gc ng v gnh nng. Ch V-r-ni-ca trao cho Ngi tm khn lau mt tm, nhng ph n khc khc, nhng tuyt i khng c ai ng hai bn ng sn sng vc cho Ngi. C l v s Ngi cht dc ng khng n c ni hnh hnh, m lnh bt mt ngi tn l Si-m-on Xi-r-n vc cho Ngi mt on. Lng sng m ki-t gio ly con ng thnh gi, con ng ngy nay ta c th i li Gi-rusa-lem, lm nguyn biu tng cho bc ng au kh ca con ngi. Mt s bin c trong tr thnh ni dung suy gm, chng hn nh ba ln Cha ng hay hnh tng V-r-ni-ca. l nhng cm nhn ca con tim khi bc theo con ng . ng thnh gi v chui mn ci l kinh cu quan trng c hnh thnh do lng sng m ca tn hu phng ty trong thi trung c. khng nhng l chng liu quan trng v s trng thnh tm hn v v lng o c, nhng thc t l mt trng hc ca ni tm v ca nhng an i. cng l trng hc dy ta xt mnh, gip ta tr v, gip tm hn bin i v dy ta cch cng au kh vi tha nhn khng phi ch cm nhn ci au kh ca ngi m thi, m cn l mt ci g thi thc ta phi nhn chn con ngi mnh v sa mnh nn tt hn. Hnh nh Xi-m-on d nhin cng quan trng khng km. Th gii ki-t hu nhn thy trong mt nhim v khng bao gi dt. C th ni c Ki-t vc thp gi i sut ton b lch s. Ngi mong ch nhng bn tay ca V-r-ni-ca hay ca Xi-m-on sn sng chia s gnh nng thnh gi. Khng th tng tng c vic m lnh hnh h c Gi-su. Tt c nhng th hn, nhng g mung th, xu xa nht m con ngi c th gy cho nhau, u c chng ln u Ngi. c Gi-su l mt nn nhn in hnh ca bo lc. Chng ta va chng kin con ngi trong th k 20 c th man r ti chng no; h t s nhc v ph hu chnh khun mt mnh, qua vic ph hu b mt tha nhn. Trc s kin con Chin Thin Cha phi gnh thay vo mnh tt c nhng nhc nh , chng ta mt mt phi rng ng v s d man ca con ngi, phi t li vn vi chnh mnh v vic t ra hn nht hay cm lng ng nhn, cng nh chnh mnh ng lo vi ti c. Mt khc chng ta phi sa i mnh Cha c vui. Cha ng v pha nhng ngi v ti v nhng ngi au kh, v Ngi cng mun thy ta cng ng pha . Trn thp gi c Gi-su cn b ch nho. Lnh a cho Ngi ru c trn mt ng. H cn treo trn thp gi tm bng vit: Gi-su Na-da-ret, vua Do-thi (INRI). Cc thng t v thy lut la ln: My mun ph n th ri xy li trong ba ngy ? Nu l con Thin Cha th hy cu mnh v xung khi thp gi i. Nhng c Gi-su khng ri thp gi. Ngi chng ni g. 133

Chng ni g c. T gi th su ti gi th chn tri t bng ti sm. Vo khong gi th chn Ngi ku ln: Eli, Eli, lema sabachtani. Mt cu tht l, v n mang ngha: Cha i, Cha i, sao Ngi b con? V vic trao thc ung, Tin Mng k li hai cch. Mat-thu ni l ru trn mt ng, v ngi ta trao cho Ngi lc bt u ng inh, c l l mt th thuc t. Nhng Ngi t chi, v Ngi mun chu ng ni au vi tt c cm gic. Mac-c, Lu-ca v r hn Gio-an bo l gim, v ngi ta trao cho Ngi khi sp tt th. R rng cc thnh s mun lin tng ti cu Thnh Vnh: Thay v ca n chng a cho ti thuc c v gim (Tv 69,22). Mt vi ch trong sch tin tri cng vit: Ta trng mt vn nho v n a cho ta gim mt li than trch vn lun ng cho hon v ki-t gio. Ri ta nghe nhng nho bng ln c Gi-su. Sch Khn ngoan trong Cu c c vit: Nhng k bt lng nho bng ngi cng chnh. Chng a Ngi ti ch cht v ni: Ny l lc hy t cho chng tao thy my c phi Thin Cha hay khng. l li th nghim ca h. l giy pht chin thng, m nhng ngi pha-ri-su, c th mt s trong h trc b cn rt lng tm, gi y thy mnh c l v quay ra nho bng Ngi. Nh vy l h thng ng vi ni tm thng ca s d, nh n c th hin ni m binh lnh. Tin Mng cho hay c Gi-su trn thp gi tht ra by li tt c. Li nhc n trn kia c tm quan trng bn l. v cu u ca Thnh Vnh 21, bi bi ca ln ca dn Is-ra-en, cho thy trong lch s, c mi ln dn ny b p bc v b dn vo ng cng, u ku ln: Cha i, Cha i, sao Ngi b ri ti?. Dng Thnh Vnh 21 cu nguyn, l c Gi-su mun ng ho mnh vi dn tc au kh Is-ra-en, v mun nhn vo Ngi s phn ca dn ny. Nhng ta khng c qun, cng l mt li cu nguyn. Trong ting la nguy kch Ngi hng v Thin Cha. c Gi-su cht nh mt ngi cu nguyn, nh mt ngi lm theo li dy ca iu rn th nht, l lun cu nguyn vi Thin Cha. Thnh Vnh a ta vo mt ni tn thc ln, n tin tri v php Mnh Thnh v chm dt vi cu: Ngi ngho c n ung no n. T thp gi tun ra Manna mi lm cho k ngho c no n. Khi Ngi tt th, khn n th b x i. ng t, tng v ra, ta cn c thy l m m m tung. Bao nhiu th k, cc ngh s c gng bng mi cch din t cnh tng . Ti nh c bit ti mt tm hnh: K b ng inh gc u hi nghing v mt bn vai, mt nhn thng vo ngi xem. M gai n mnh vo s. Mu tun y ngi. Nc mt Ngi chy ra. Nhng d b kh nn, nh mt h m v khng b hy hn g ca Ngi vn tot ra nt bnh an. D c l do than th, nhng k b nn vn mm ci vi ngi xem. Chng c mt nt g gi l trch c trn khun mt , c Gi-su trng nh c gii thot v hon ton thanh thoi. Cng nhn Ngi lu, qui l ta cng nhn ra r nt an i bn cnh nt u su. Ch trong suy nim, ch khi hn ta qua cu nguyn ng ho lm mt vi c Ki-t chu ng inh, khi ta mi c c nhng hnh nh chu nn ch thc, ln v thun khit. Chng va ni ln ni kht khao, cn tng qun, ni au n v s tra tn man r nht, nhng ng thi cng cho thy s bnh an trong cu ni cui cng: Con ph linh hn trong tay Cha. S vic hon tt. c Gi-su gc u v tt th. Ngi trt tinh thn v trao n li cho Cha Ngi, v s bnh an chi rng ln t cu ni cui cng ca Ngi. Hnh chu nn khng bao gi c php ch ni ln kha cnh man r m thi, v nh th chng khng din t ht c ci b n ca c Ki-t. Nu chng ch mun nhm ti vic tho m con ngi khng thi, th chnh chng li tr nn ch cho ngi ta diu ct. PHC SINH

134

Trong vng 24 ting ng h, khp Gi-ru-sa-lem nhn ra s kin phc sinh. Ngi trong thnh sng hm ai ny u sng st. Li c ng t, cuc ng t hai ngy trc lm rung chuyn n th, ri sut trong ba gi lin bo ct ni ln, tip li ng t. Khi cc b l nhng ngi u tin tri h ln khng cn thy xc, ngi nghe coi l chuyn nhm. Nhng n chiu ti th chng cn ai ng g na, nht l trong m mn . c Gi-su hin ra vi hai trong s cc mn trn ng i -mau v t mnh cho h bit. Lch s o Ki-t nh l lch s ca mt nim tin khi u t giy pht ny. Gi-ru-sa-lem bit n s kin sm hay mun, ta khng r. Ta ch bit qua kt lun ca Matthu rng, c sau cuc hin ra cui cng ca Cha trn ni Si-nai ng b ng inh sng li v ni: Mi quyn nng c trao cho Ta th vn cn c nhng k khng tin. S ip phc sinh lun gp phi ng vc v chi b, cho d n l mt s ip chin thng, s ip vt thng hoi nghi. c Ki-t ra khi th gian v ra khi cuc sng th gian mc ly mt thn xc mi. Thn xc ny khng cn b l thuc bi cc quy lut vt l; n thuc v th gii thin cha, t th gii Ngi t mnh ra cho con ngi v m lng h, h nhn ra v ng chm c Ngi. Chng ta lun c mi gi, cng vi tng khng tin T-ma, s vo Ngi v nhn ra ci hin ti sng ng m Ngi lun t mnh ra mt cch mi trong lch s. Bin c phc sinh l mt ci g mi i vo trn th, v t Gio hi c th hnh thnh. V trong thc t, phc sinh l cng on ca nhng ngi tin vo c Ki-t, cng on ca Dn thin cha mi. Thp gi, biu tng linh thing nht ca v tr, nh Guardini ni, tr thnh du ch ca ki-t hu. Thp gi vi mt ngi b ng inh l mt biu tng gy kh chu, to chng i. Ngay Phao-l phi cnh gic: ng lm cho thp gi tr nn v ngha, ng t ngang hay dng ng n, ng bin ci hn ca Cha ra ci km ca th gii. Tht ra l mt cu chuyn c mt khng hai. Thp gi khng nhng l ni kt thc s ip v chnh thn xc tht mu ca c Gi-su. Chnh n tr thnh biu tng cu , biu tng khng phi ca s cht, m l s sng. G ca s sng tht thnh An-r Gi-ru-sa-lem ht ln nh th. iu tr tru: Qua thp gi ti cu . Nhng bc nh chu nn xa m t ngi b ng inh ng thi cng l k sng li, l vua. Hnh ngi trn m mt, cho thy bn cht khng cht ca Thin Cha, nhng Ngi sng mi v trao tip s sng. Nh vy, t mt cng c hnh hnh xu xa ca ngi R-ma, thp gi tr nn du ch chin thng ca Con Ngi. Du ch s khng ch n vi ta trong ngy sau ht, nhng n ti, qua vic Ngi n vi ta nh mt k chin thng v mang ta i. Cng vi Ngi ta ln ng tin v Thin Cha hng sng; qua ni au kh ca Ngi ta thy nim an i ca tnh yu thin cha, tnh yu ny mnh hn au kh. Nh vy, thp gi tht s tr thnh mt du ch cu , du ch vn gn ca c Gi-su Ki-t, qua chng ta ni kt vi Ngi. Cc mn Gi-ru-sa-lem qu b mt c xc ln: ng Thin Sai, ng c th cha lnh ngi m v khin k cht sng li, bng dng hin thn nh mt k b s nhc, b dy p v b m tay sai quyn lc treo ln thp gi. iu tuyt i khng th gii thch c: Ti sao Thin Cha li phi au n v cht, mi cu c to vt ca Ngi? l b n ca Thin Cha: Ngi khng i vo trn th ci to cng bng x hi bng quyn lc. Ngi v ta h mnh v cng au kh vi ta.

135

Ta s khng bao gi hiu ht c b n . V d vy, ci tch cc nht m ta bit c v Cha, l Ngi khng n gin cai tr bng quyn lc. Thin Cha c li s dng quyn lc ring, khng nh li ca con ngi. Quyn lc ca Ngi l sc mnh cng yu v cng kh, v khun mt tht ca Ngi t l ra chnh trong au kh. Thin Cha mang ni bt cng ca th gii trong au kh, nh chnh trong nhng gi pht en ti ta c th chy ti cng Ngi l k gn vi ta nht. Thin Cha tr nn b nh, ta c th nm bt c Ngi. cho con ngi hc c nguyn tc sng chng li thi kiu cng v mun lm tri ca h. Ngi ti nh mt ngi s ng tri tim ta.

Chng III: Gio Hi

Tha hng i, c Gi-su Ki-t ha vi cc tng v nhng ngi k v, l Ngi s lun nhc nh h v nhng li Cha dy, v Ngi vn tip tc lm iu . Hng i c cm nhn no v li ha khng? Vic Cha nhc nh khng nn hiu mt cch my mc, nh kiu mnh c th gi ra mt d kin t my vi tnh. l mt li ha c gi tr cho ton c Gio hi . c Gi-su ni th ny: Cha Thnh Linh, ngi c Cha Cha nhn danh thy sai xung, s ch cho anh em mi s v gip anh em nh tt c nhng g thy dy. Ni th, c ngha l Ngi khng Gio hi phi bc i mt mnh, l Ngi khng b ri Gio hi, l Ngi gip Gio hi i mi tr nh hiu ra v o su nhng g trc y cha hiu. Nhng khng c ngha l mi c nhn bt c lc no cng c th i cho mnh quyn c nhc nh ; v vic nhc nh cng khng ti vi Gio hi mt cch ng nhin. M Gio hi cn phi cu nguyn v ghi nh lin l, qua Cha Thnh Linh ri s tc ng. Song ti c th ni, mt cch no , cu nguyn chc chn gip ti c nhiu cm nhn. D sao cng c nhiu tn hu nam n tuyt vi, h nhn thu c nhng mi lin h ln lao v trnh by nhng hiu bit phc tp mt cch ti tnh, m ng c th nm bt c. Ti ngh, cng mt phn nh h c mt trong Gio hi v cng sng vi c tin Gio hi, nn h c c n soi sng . Gio hi c th m rng chn tri hiu bit v gip con ngi i su vo nhng g m mt mnh h khng th hiu ni. Ngoi ra, cng c nhng ngi c n Cha c bit, m ta gi l thnh, nh tm hn gn Cha nn h c kh nng i su vo li Cha hn v lm cho li tr nn sng ng trc mt ta. C phi tnh yu gn b ngi vi Gio hi? C th ni nh th. Gio hi l nh ca ti, l i gia nh ca ti, v th ti yu thng gn b vi n, cng nh ngi ta gn b vi gia nh mnh.Gio hi khng phi l mt sn phm tnh c hay tu nghi ca lch s, c bit khng phi l mt sn phm nh lch s hiu. Nhng vi ngi ngoi, n thng c xem l mt t chc c ca v quyn lc, ging nh mt cng ti, nhng ng ch y sut ngy mc o thng chy lng vng. Trc y, i gio ch L- c ln ni, c th hiu c i cht v Gio hi, ngi ta trc ht phi ci b i ci mn m gic quan a cu v mn khi khn ngoan trn th. C th tip cn Gio hi trn nhiu bnh din. Ngi ta c th nhn n thun tu nh mt nh ch, nh mt trong nhng quyn lc c t chc hin din trn th gii, hay nhn n vi ci nhn thun tu x hi. Ngi ta c th b st m v nhng bin c hoc c nhn ring r trong Gio hi. Tuy nhin, nu c nhn di kha cnh nh ch, ta ch hiu c Gio hi mt cch phin din.

136

Ti thy x hi duy l v no ng ngy nay b cm d nhn Gio hi qua nhng u ban, hi ng v hp hnh. Ngi ta mun n phi thc t v d nm bt hn, mun n phi l mt cng trnh ca con ngi, trong ri ra a s s biu quyt nhng chuyn nn tin hoc khng th tin, hoc nhng chuyn khc na. Nhng lm nh vy l ngi ta cng ngy cng y Gio hi xa khi chnh n. Gio hi, nh th, s chng cn t ti c s sinh ng v d nhin chng cn vn c ti Cha na. Nu mun hiu ng Gio hi, ti ngh, ta nn tip cn n t bnh din phng v. y l bnh din ni ln nhiu nht v bn tnh Gio hi, bi v y l ch Cha lun tip xc v i mi Gio hi. Trong phng v, ta phi sng cuc sng Gio hi qua Kinh Thnh, qua cc b tch v li kinh ca tn hu hon v. V nh th, nh i gio ch L- ni, ngi ta mi c th gt i mn khi lm m ci nhn ca ta v bc i nhng ci dm trong i mt, chng dn tr nn sng v thy c. V ri, ngi ta s thy Gio hi trong chiu thm su hn. Rng trong gm c cng on cc thnh, hu danh hoc v danh, nhng ngi ra i trc chng ta. Rng Gio hi hin thn ni v s nhng tn hu gn b vi c Ki-t. V rng ngun ci ca Gio hi xut pht t chnh c Ki-t. Cha Ki-t l ng lc lm cho vn nho sng v gip n m hoa kt tri. Trong ngha ,Gio hi c bn cht su xa hn l nhng g c th thng k c, hay nhng g c c qua biu quyt. N l mt c phn sng c nh bi chnh c Ki-t.

15. THNH LINH NH MI S KHI U

Phc cho anh, Si-mon Ba-gio-na, c Gi-su ni vi ngi n ng, m tn tui c Gio hi ghi n mun i, anh l Ph-r, v trn ny ta s xy Gio hi ta, v mi quyn lc m ph s khng chin thng n c. Cu ni m u mt lch s thnh cng v tin khong hu. Phi chng, vi cu ni , chnh c Ki-t lp Gio hi? Cu hi, phi chng chnh c Ki-t mun c Gio hi, tr thnh mt cuc bn lun si ni. Nhiu ngi bo khng, Ngi ch mun Nc Tri hay mt ci g khc, ch hon ton khng phi Gio hi. Lp lun nh th, r rng ngi ta khng hiu rng, khng nhng c Gi-su ng trong lch s cu ca dn Do-thi, m cn khng hiu c nh i mi dn ny ca Ngi, ngha l Ngi mun i mi, o su v m rng ton b lch s cu - v nh vy c ngha l Ngi mun lp ci m ta nay gi l Gio hi. C nhiu h s thnh lp Gio hi trong cuc i c Gi-su. Bt u t vic chn mi hai tng . M chng ta hiu l biu tng ca mi hai chi h Is-ra-en mi. Ri ti nhng li Ngi ni vi h, v nht l trong ba tic li, ba tic c giao v trao tng cho h nh l tm im cuc sng mi ca h. S vic cng r nt hn trong lnh ra ti, lnh truyn gio v nhiu ch khc. V vic chn Ph-r ng u nhm tng v lm tng Gio hi l mt s kin trong gi h s thnh lp . Sau khi mt, c Gi-su hin ra vi cc tng Gi-ru-sa-lem. Theo phc m Mt-thu, Ngi ni vi cc ng: Bnh an cho anh em! Nh Cha sai thy, thy cng sai anh em. Va ni, Ngi thi hi vo cc ng v ni: Hy nhn ly Thnh Linh! C l chng ai trong cc ng lc hiu c chuyn g s xy ra vi vic thi hi . l mt hot cnh y n tng, n c th ho vic chn nhm mi hai sau ngy phc sinh. Cc tng tr thnh nhng ngi mang Thnh Linh, ng tip ni s mng ca chnh Cha Gisu Ki-t trong h. Tht ra lc chng ai c th tng tng c s mng s tc ng nh th no. a s trong h ngh ti ngy tn th ang ti gn. H tin chc rng, thi gian gi y vin mn, v lch s chng cn ko di bao lu na. Cc tng ch cn bit, h gi y mang trong 137

mnh thn linh ca c Ki-t, v h phi mang s bnh an l ci mi do Ngi mang ti - vt bin gii Do-thi ra cho cc dn tc khc na. Mt chuyn k diu xy ra sau ngy phc sinh. Vo mt chiu ti, Ph-r, Gio-an v vi ngi khc nh c trong h Gi-n-sa-ret. Bu kh chng vui, v h khng nh c con c no c. Sng sm hm sau, khi thuyn cp b, h gp c Gi-su. Cc mn khng nhn ra Ngi, d Ngi ni vi h nh mt ngi thn. Ngi ni: Ny, my cu, c g n khng? Ri Ngi bo h: Hy th li bn phi mn thuyn th s c c. Khng hiu sao, h lm theo li, v li y c n ni khng th ko ln c. Thy !, Gio-an cht la ln. Ph-r phng mnh xung nc, bi vo b, nhng ngi khc cho thuyn vo theo. H bt c 153 con c to, m li khng rch. Cu chuyn mang tnh rt biu trng v a ngha, lc ny y ta khng th bn vo chi tit c. Mt m li k diu. Cc ng ph li c m m chng bt c g, v vi kinh nghim dy dn ca h, khng ai ngh rng sng ra m cn nh c c. Nhng h nghe li c Gi-su, tr ra li, th li v qu c nh li Ngi ni. u l ngha con s 153 m Gio-an cn thn ghi li, cc hc gi cha hiu. Mt s ngi coi l ch s tn gi ca Ph-r. D sao, h coi l du ch ca s trn y. y l mt li ha vt ln trn ci hin c. Mt mt, n cho thy con ngi chng cn nhc cng g trong vic bt c t bin trn gian ny, t c c nhng con c ngi sng ng cho Cha. Mt khc, n ng thi ni ln ha hn lun c th xy ra iu khng th xy ra, rng Gio hi lun vn c th ko li Ki-t t b gian trn chng qua, v rng trong m li ny ca ng ph Ph-r s c v s con ngi c ko li vi nhau. Cu chuyn tip tc. H t la, sa son ba n vi c v bnh m. V ri c Gi-su quay sang Si-mon Ph-r: Ny Si-mon, Ngi ni, con ca Jo-nas, anh c yu thy hn cc anh em kia khng? Ph-r ng ngng, p: Vng, tha Thy, Thy bit con yu Thy. Ngi hi i hi li ng ba ln nh th, ln no cng c tr li: Vng, tha Thy, Thy bit con yu thy. Cui cng, Ph-r hi bc, tha: Thy, Thy bit mi chuyn, Thy cng bit l con yu Thy. Sau , cng vi ba cu, Ngi trao cho Ph-r s mng l lng: Hy chn dt chin ca thy, Hy chn dt chin ca thy, v cui cng Hy chn dt cu ca thy. Nhng iu mang ngha g? Trc ht, cc mn bt c cho Ngi, v Ngi cho cc ng n. Rt cuc th n lc ca con ngi c n b nhiu hn bi tng phm do chnh c Gi-su trao ban. V cui cng, thm mt ln na, ta thy hng sp t ngi k v ca Cha. Li th nhn u tin ca Ph-r, m chng ta ni ti trc y, xy ra sau khi v thnh cng Ga-li-l lng ng, v khng cn ai cp ti c Gi-su na. Nhiu ngi cho rng cu ni Ph-r l khng phi do c Gi-su ni, m ch l iu do ngi ta thm tht v sau cng vi cu chuyn phc sinh. Nhng cc Tin Mng c tnh ghi li cu vo mt thi im quyt nh trong cuc i ti th ca c Gisu; n c an bn vo khung cnh , n ni khng th no tch ri ra c. Trong phng tic li li c mt li ha mi vi Ph-r: Ngy no vng, anh nh cng c anh em. Ngha l Ph-r c giao cho nhim v cng c c tin cho ng bn. iu quan trng, l nhng chng c v Ph-r xuyn sut cc sch Tn c. Trong cc Tin Mng nht lm, trong Tin Mng Gio-an v th Phao-l ta u thy vai tr ng u ; ngha l nhn thc v ch ng c bit ca Ph-r c ni ti trong nhiu vng truyn thng khc nhau. Tin Mng Gio-an on 21 trn ni v mt nghi thc k v. Ph-r t y phi chm sc n chin ca Cha. V sau Cha ni vi ng, trong mt tin tri v cuc t o, rng nhim v ch c xy dng trn tnh yu i vi Ngi, v ch c th thc thi vi iu kin sn sng bc vo con ng t o. Nh vy, i vi tn hu cng gio, nn thn hc y v Ph-r trong Tn 138

c bng nhiu cch ni ln s mng c bit ca ngi v cng l mt di chc cho Gio hi mi thi. c Gi-su phc sinh truyn cho cc mn , anh em ch ri Gi-ru-sa-lem sau khi nhn c sc mnh t tri l Cha Thnh Thn. Ngi c mt cu y b n: Gio-an lm php ra bng nc, cn anh em t ngy na s c ra bng Thnh Thn. Ngha l sao? c Gi-su loan bo v qu tng Thnh Linh, s c xung ln u tin trong ngy l ng tun. Cu chuyn c thnh Lu-ca thut li trong Cng-v Tng-. Trong , ngi m t qu Thnh Linh xung trn nhm u t 120 ngi ang t hp vi mi hai tng v m Maria nh th no. Lu-ca vit sch rt cn nhc, ngi cho hay vic Thnh Linh hin xung l mt cuc ti cu mang c Gi-su, v nh vy con ngi Gi-su c n nhn ni trn gian. Gi y Thnh Linh li xung, v nh th Gio hi, nhim th c Ki-t, c hnh thnh bc vo lch s. iu xy ra trong du ch ma bo v la, v nht l qua du ch php l ngn ng - vi nhng du ch Gio hi c thng bo v n nhn bng mi th ting. l hnh nh i lp vi thp Babel. l x hi mi v khc, m Thin Cha gi y dng ln trong lng ngi, nh bi sc mnh ca Thnh Linh l ngn la ca Thin Cha. Nhng phi chng c la, nhng li la t tri ri xung tht s? Cnh tng tht s ra sao, tu mi ngi hiu. Cc gio ph, v c bit nn thn hc ng phng, coi biu tng mang ngha rt su xa. Thnh Linh hin ra di hnh li, hnh la, iu c ngha l Ngi s ng li ni tng ngi mt. l nhng hnh nh c bn ni ln cho ta bit ci cn li, ci mu nhim ca Thnh Linh, ca s ti sinh Gio hi. V php l ngn ng cng ni ln ci m ta gi l cht cng gio ca Gio hi. BN CHT CA GIO HI Gio hi ti sinh. Th no l Gio hi? N phi nn nh th no? Ti sao li gi bn cht gio hi l tng truyn v cng gio? Tng truyn c ngha mi lin kt hng ngang ca Gio hi kinh qua mi thi i. Gio hi, trc ht, c ni vo ngun lch s vi mi mt ngi c Cha chn (cn mi mt ngi, sau Ma-thu c chn thm vo). Gio hi khng phi l mt huyn thoi hay mt h ba t, nhng n tht s th neo ni bin c c Gi-su Ki-t lch s, v n lun c th chi dy mt cch mi m t gc tng . iu ny c biu l khng nhng qua vic Gio hi trung thnh vi chng t v nim tin ca cc tng xa, m cn c qua vic b tch. V th, chng ta khng th lu lu li bt Gio hi phi nh th ny hay nh th n c. M Gio hi lun phi gn cht vi ngun, phi l mt tip ni lin tc ca ngun . B tch truyn chc linh mc cho thy mi lin kt vi ci ngun khng do ta t ngh ra , v ng thi cho ta bit Cha Thnh Linh l ng bo m cho s lin tc. Cn cng gio? Cng gio dch ngha l bao gm ton th, l cho ht mi ngi. Ngha l Gio hi ca ton th gii, ca mi nn vn ho v mi thi. im ny rt quan trng. L v Gio hi khng bao gi c hn hp li trong mt Gio hi quc gia. N lun phi vt ra ngoi mi bin cng. Khng c tr thnh mt Babylon. Gio hi c mt nhn loi khi b trn t bi cnh hn lon knh chng nhau. N c mt , bng qua mun th ngn ng, dng ln Thin Cha ton b kho tng tt p ca nhn loi - v nh vy Gio hi cng l lc giao ho ngay gia chnh nhn loi. Ngi cng gio c mt li ngh rt c bit. l mt cch nhn ring v cc bin c, v con ngi v tt c nhng g xy ra trn sn khu th gii ny. C cch no nh ngha li ngh khng ? 139

Kh ni. Tnh cch cng gio tht ra c hnh thnh v nui dng t ton th lch s lng tin, nhng hnh thi c th ca n trin n c bit ni Gio hi phng ty. V th, mt s yu t, m ngy nay ta gi l li ngh cng gio, khng ng cho mi thi v c th i thay. Nh s gia nhp ca cc dn tc mi, nh vic bc ra tin vo thi i mi, m ta c th c c nhng thay i, nhng o su, nhng i mi. Ti thy hnh nh t do c tin ni ngi tin lnh b hn ch, h trong tnh trng phi chn mt trong hai, hoc ci ny hoc ci kia; cn ni ngi cng gio c s mm do hn: Hoc ci ny ln ci kia. Cng gio coi trng ci lin kt, ngha l chp nhn c kinh sch ln truyn thng, c quyn bnh ln t do, c c tin ln vic lnh. u l ci khc c th gia tin lnh v cng gio ? Kh c th tr li mt cch d dng, nht l kh m quy vo mt im duy nht, mc du quan im hoc c hoc khng ni Tin lnh kh r rng. Ch trng duy Ki-t ch c c Ki-t m thi rt mnh trong li ngh ca Luther. Trong khi c im ca Cng gio l c gng tng hp. Nhng nn trnh li phn bit bng nhng cng thc m mu, bi v pha Tin lnh c nhiu phi v bn Cng gio cng mang nhiu th - v nht l v ta cha khai thc ht c nhng kh th lch s trc mt. D nhin, Cng gio lun bi bc cc cng thc duy ca Tin lnh, c bit l duy Kinh, ngha l ch tin vo Kinh Thnh m thi. Cng gio va tin Kinh ln nhng g tng truyn sng ng, bi v tng truyn l ch th cu mang Kinh, n cng l ch th Gio hi gii thch v Gio hi. im duy tin cng mang ngha gii hn, l v c tin, trc ht, l cnh ca duy nht qua hng n Cha n vi ta, nhng ri c tin , nh trong th gi Ga-lt ni, phi c th hin trong tnh yu. n cng chnh ho ca cuc sng ki-t gio h ti ni s ho tan gia c tin v tnh yu. V th phi ph b ci duy y. Tm li, ci khuynh hng m, khuynh hng m ta khng th coi thng tm quan trng ca n, chng li ch ngha loi tr mang tnh mt chiu ca cc ci duy trn, l mt trong nhng ci khc bit nn tng. TM IM CA GIO HI Tm im ca Gio hi, nu ti hiu khng lm, khng phi l Vatican hay gio ch, nhng l mt ph n. Mt trong nhng thnh tu ln nht ca thn hc th k 20 l ti khm ph ra m Maria nh l hnh nh ci ngun ca Gio hi. c bit nh thi s Paul Claudel* m vic tn sng M gn nh b qun lng tht s tri dy.Paul Claudel cho hay, khm ph ca ng v M gn lin vi mt kinh nghim trong mt thnh l chiu ti Ging sinh nm 1886 ti Paris. ng khng ho hc lm khi d thnh l trong nh th c B hm , nhng, lc ht bi ca Magnificat, ng bng nh b chn ng bi mt ting n d di. Bin c gip ng hiu rng tt c nhng g Maria ni u c gi tr cho Gio hi. V ngc li Gio hi nhn thy qua M hnh nh ci ngun ton ho ca mnh. ng cho hay, bn cht ca Gio hi c c th ho trong c Maria, v qua ngi ta thy c nguyn tc cng gio v tm quan trng ca s cng tc con ngi vo n cu . M Thin Cha, ng ni, v Gio hi thnh, i vi ti, l mt. Ti cha bao gi hc cch phn bit hai thc th . Vic ng ho Gio hi vi mt ph n bt ngun su xa ni Cu c, khi Is-ra-en t coi mnh l v hn th m Cha mun tin cy v ph thc trong tnh yu i i. Trong tinh thn ni tip cuc sng ca Cu c, Gio hi ly li hnh nh . Ngay Phao-l cng gi Gi-ru-sa-lem l m chng ta. Vi li gi , ngi khm ph ra t truyn thng do-thi hnh nh Gio hi m; thnh ph m ny sinh ra ta, trao tng cho ta s sng v t do. V cc gio ph, v th, ly li tng , mt tng cng xut hin trong sch Khi-huyn mt ngi n bn o mt tri v dng n trnh by bn cht rt thnh ca Gio hi. D cc ngi lc thng chng ngh g ti Maria, nhng trn cn bn, ton b mn Maria hc cng bao gm yu t ny. Ni cch 140

khc: Gio hi c c th ho trong Maria. V nhng g mang ngha thn hc ni Maria u c din t ni Gio hi. C th ni, c hai ho nhp vo nhau : Maria l Gio hi bng xng tht, v Gio hi trong tng th ca mnh l thn xc sn ca Maria. Nh vy, qua bin c tr li trn, Claudel tht s ti trc gic ci hnh nh uyn nguyn v nhn ra mi gn b khng kht gia Maria hc v Gio hi hc. Trong th k chng ta, Hugo Rahner*, anh ca Karl Rahner*, chuyn gia ln v cc gio ph, trnh by mt cch tuyt vi ton b bn vn ca cc ngi, v ch ra rng, ch no cc gio ph cp ti Gio hi nh mt ph n, ch y ng thi xut hin Maria v nh vy trnh c vic b hp mn Maria hc. Cc chuyn gia khc ang tip tc nghin cu im ny. Cng ng Vatican II ly li quan im trn qua vic ni kt Maria hc vo Gio hi hc. Ti ngh, trn thc t, vic ti khm ph ra mi lin h vt thi gian gia Maria v Gio hi, vic khm ph ra tnh cch con ngi ca Gio hi trong Maria v tnh cch Maria chung ni Gio hi, l nhng pht hin ln nht ca thn hc trong th k 20. C mt gio ch ghi nhn : Ai tm quan st lch s Gio hi cng gio, s thy ngay bn tay tr ca M ng trinh Thin Cha hin din trong mi bin c quan trng ca Gio hi. Mi khi y lm lc ni ln tn cng s thng nht mng manh ca Gio hi v y n vo cung phong, th cc gio ph chng ta li tin tng hng v M, l ngi duy nht chin thng mi lm lc trn th gian ; v chin thng do M mang ti a Gio hi bc vo nhng thi k tt p hn. Nghe tuyt qu nh. Ngi ta thi v ho. l li ni ca ngi xa: c B chin thng mi t gio; mt cng thc xut hin trong thi c nhng tranh ci v bn tnh c Ki-t. Thi , ngi ta chy ti Maria cu nhn tnh ni c Gi-su, nhng mt khc, cng l cu thin tnh ca Ngi, khi ngi ta ci nhau v phm gi ca Maria. Nh cuc tranh lun v Maria m mu nhim ng bn tnh thin cha v loi ngi ni c Gi-su Ki-t c sng t. T ny ra li cu c B chin thng mi t gio, v li trong nhiu thi k thc s tr thnh mt cu tuyn chin. Ti ngh, ta nn nhn c Maria nh l ngi i an, che ch, v d nhin nh l cy cu a ta ti Cha Kit. M khng ly i vng trng ca c Ki-t hay cn ngn ta sng m Ngi. M tri li, nh M m ta mi hiu c mu nhim to ln v c Ki-t v mi c gn Con ngi. S MNG GIO HI S mng ca Gio hi qu ln v gn nh vt sc ngi. C l ngi ta kh m t y c s mng . Thnh Phao-l c ln dng ch tht ku ni v Gio hi, bo l ct tr v nn mng ca chn l. Ngi ni, l thy dy c tin do Cha ct c, ng thi c nhim v canh gi khng mt chn l c tin v khng sai lm no thm nhp vo gio hun. Phi chng Gio hi l ng t nghim khc canh gi n thnh? iu anh ni c trch t cc th mc v, m phn ln cc nh ch gii Kinh Thnh hin nay bo khng phi do Phao-l vit, nhng y ta khng bn chuyn . D sao, nhng l th vn nm trong truyn thng phao-l ; v, t nht trong trng phi Phao-l, li suy ngh vn ang c tip tc. Ngay trong cc th quan trng ca Phao-l, ta thy ngi vit rng, Gio hi l k cu mang sng ng chn l ca Cha Ki-t. Gio hi c nhim v gi gn chn l , c th ni l ct tr ca chn l ; v Gio hi cng sng, truyn b chn l mt cch sng ng v d hiu, chn l c trin n. Chng ta cng nghe, Gio hi lun c Thnh Linh hng dn tm ti s tht, v th ni gio hun hai yu t trung thnh v tin b ni kt vi nhau. iu khng chc Luther phn i iu , bo rng, chng cn gio hun Gio hi, ch c Kinh Thnh l . ng bo, gio hun l kiu ngo, mi ngi c th t mnh hiu Kinh Thnh, nu c mt cch ng 141

n. Ngy nay ta thy cng ngy cng r, l kinh sch thng mang ngha i. Li Cha ch sng ng trong Gio hi, nn phi bc vo trong i sng Gio hi. Nh th th ta cng cn mt c quan c y quyn din gii. C quan d nhin phi hiu l n khng ng trn, nhng ng di li Cha v phi ly li lm chun. Ngoi ra, trong lnh vc ny, hin nay cng c nhng cuc trao i lm ho gia cc Gio hi. Qua , pha Cng gio phi b i mt s ni dung din gii li Cha, trong khi pha Tin lnh ang a vic din gii i vo thm quyn ca Gio hi. T nhng nhn thc , h qu sau y ny sinh theo thi gian: Nu li din gii ca Gio hi c gi tr b buc, th Gio hi phi c mt lc , mt soi sng no , Gio hi c th din gii ng nh Cha Thnh Linh, ng dn dt mnh, mun. Vi li ngh , cui cng, hun gio khng sai lm (bt kh ng) hnh thnh. im ny hn cn phi gii thch thm khng b lm dng v hiu lm, im ny, d nhin, phi c hiu tht ng trong khun kh gii hn ca n. Khng phi mi li do gio quyn hay gio ch ni ra, u khng sai lm. Nhng ch nhng g m Gio hi, sau nhng cuc u tranh tinh thn kh khn trong lch s v qua qu trnh cu nguyn suy t lu di, tuyn b y l iu din gii chnh thc. V nh th, nh n soi sng, Gio hi vch ra ni y mt ln ranh gip con ngi khi ri vo lm lc, v ng thi cng ni cho h hay rng, Gio hi khng phi l mt dng c ph hoi li Cha, song l ngi M v l ch th, qua li Cha c sng ng, c pht biu ng v c din gii ng. Nhng, nh ni, tt c phi c iu kin. C ngha l tt c nhng ai mang trch nhim trong Gio hi phi phc tng nhng iu kin trong tinh thn trch nhim cao. H khng c ly mnh ra qung ln Gio hi, nhng phi ng vo trong cng on c tin chung vi tinh thn phc v v lng nghe li Cha. H phi cho li hng dn v ty gi cuc sng, c nh th h mi c th din gii li Ngi ng c. S mng Gio hi r rng cng bao gm c tinh thn i khng v nhn li. Vi tinh thn , Gio hi c mt cht g phn khng v qu khch v khc ngi. Nu ti khng lm, th Gio hi lun chng li mt c ti. Gio ch (Gio-an Phao-l II) dng ting ni tng ca mnh phn i th gii v coi l nhim v cao c ca mnh : Hy phn i, ngi ku gi nh th. Chng li quyn lc ca thc ti, chng li ci qu trn ca ch ngha vt cht v chng li s m lo ca mt th gii v o c. S mng ca Gio hi, hn nhin, bao gm vic sn sng phn i v i khng. Ta thy, trong con ngi lun c khuynh hng chng li nhng li t trn xung; h mun c thoi mi, mun c t quyt nh ci g h mun, bng cch t t ra nhng h, t to ra cho mnh mt mt thi trang v i theo mt sng . Hy tr li ln na vi li tin tri ca Si-m-on. ng ni v Cha Ki-t: Con tr ny s l du cho ngi ta chng. V ta hy nh li chnh li c Gi-su : Ti khng n em bnh an, nhng em gm gio. Cu ni cho thy s mng to ln v quan trng ca Gio hi chng li thi thng, quyn lc ca thc ti v c ti h. Ngay th k trc, Gio hi cng phn khng li nhng nn c ti ln. V ngy nay, chng ta au bun thy s phn i ca Gio hi qu yu, ting ni phn khng ca chng ta khng kin quyt v ln cho th gii nghe. Nhng cm n Cha c nhng gng t o. Trong khi gio triu yu i v t nh ngoi giao, th cc v t o tr gi ci mu thun bng chnh cuc sng mnh. Hn nhin, khng phi phn khng v thch phn khng, hay l mt phn ng sung hoc v cm thy bt lc trc vin nh tng lai. M thi hay hnh ng phi lun m ra cho ci thin mi thi, cho ci mi gi gm trong mi thi ci mi cng lun m ra nhng chiu kch hon ton mi ca li Cha. Li na, khi hnh ng, ta cng khng c v bt c l do g y c 142

tin ra l hay cho n b lu m i. Phi chng li nhng g ngc li vi Thin Cha, cho d v th m mnh phi t chng mnh cho n phi can m chp nhn t o. c tin thng mu thun vi tinh thn thi i. Tinh thn thi i, ngc li, cng chng li c tin nhiu hn. Chuyn chng mi l g. Guardini c ln vit : Ai sng vi Gio hi, lc u thng thy st rut bc mnh, v Gio hi lun c bt h phi lm ngc li nhng ngi khc. Ngi tn hu, theo ng, cm thy mnh lc hu trc d lun ng thi, m thot tin ngi ta lun coi l tin b hn mnh. ng vit : Nhng khi ming vi bt mt c g ra, h nhn ra Gio hi lun ko con ci mnh ra khi li i ca quyn lc thi i v gi h li theo ci ang c. Tht l lng, khng ai c c thi hoi nghi v c lp ni tm trc ci m mi ngi u ni hn l ngi tht s sng vi Gio hi. Vng, nhng iu gio s y vit ra cng phn nh cuc i ca ng. Thi Guardini ngi trn gh i hc l lc gia sn ch ngha t do cn rt mnh, ngay c trong thn hc cng gio. Gio s Koch, mt trong nhng thy dy ng i hc Tbingen, b nh hng ch ngha kh nng. D nhin anh sinh vin tr Guardini lc cng theo thy. Chuyn cc sinh vin lin i vi mt ng thy n ni mnh bo, t do, bn v nhng iu mi l vt khi vng vy truyn thng v bp cht li vi R-ma, l iu d hiu. Tuy nhin, trong thi gian hc, cng l thi gian ng ri vo mi hoi nghi ln v c tin, rt cuc ng nhn ra c b mt ch thc ca Gio hi qua phng v. ng cho hay, d vn m theo thy, nhng ng chn cho mnh con ng chng li t do, bi v suy cho cng, theo ng, ch c Gio hi l thc lc duy nht dm ph bnh li ch ngha ny. Cng bc theo Gio hi, cng i su vo trong n, cng tn thc vo c tin Gio hi s tn thc ny b coi l thi tr con, thiu c lp -, ng cng nhn ra mnh c c s c lp ln hn trc tinh thn thi i, cng c c u c tnh to, hn l ng bt c t ni u khc. Guardini l mt trong nhng k tin phong ph b khuynh hng t do trong thn hc. Nh , h nh thc dy, cho c mt giai on khong t 1920 ti 1960, nim vui ln ni Gio hi, nim vui cng ngh, cng tin vi Gio hi. C nhn Guardini kinh nghim iu nh th ming vi che mt c lt i, v ng bng thy rng : th ra vn hon ton khc, khng nh thin h ngh. khng phi l thi thiu c lp tr con, m l can m phn i, v l s t do i khng trc d lun km to ca thi th Ci t do ng thi cung cp cho ta mt nn tng chc chn, nn tng khng do Gio hi t ngh ra. V ri nhng chuyn song song khc c th l lng m ra Vng.

THIN CHA V GIO HI Chng d g thy c ci can m phn khng ca Gio hi. Nhiu cng on cng gio xem ra mt mi qu ri. Thiu tr tu v can m dm ngh vt ra ngoi nhng d lun v ch ngha tn tin thng ngy, cn mun bo v nn tng vng chc ca c tin. Nhiu ki-t hu theo thi mun tt nht tr thnh mt cng ti dch v, qua dng cc cuc thm d d lun p ng nhu cu thnh vin mnh. Ngay c cc gim mc cng cho ta cm gic l Cha Thnh Linh b h t lu ri. C th ni c rng : Phi chng thi im ca Gio hi tht s chm dt ? V bit u, c th Cha b Gio hi, Ngi chn ngy Gio hi v n mt rt lui, t ra trong mt thi gian ? 143

C nhng mt mi ca Gio hi, v chc chn c s kin tr n ch no b khut i, nh trong Khi-huyn ni. Ch cn ngh ti th k 16. Sch v hin c v thi cho thy Gio hi chy theo thi nh th no, gim mc yu tin nh th no. H tr thnh mt thnh phn ca h thng, chng cn l chng nhn sng ng ca c tin, chng cn kh nng tng v t o. H nhn trc nhn sau tm li thot tt nht cho mnh, v ch n lc lm sao ng nhng iu xu hn xy n. Gio hi thi nh ng qun, gn nh tiu vong. Tnh trng nh th lun c th xy ra. Cha Thnh Linh lm ta xu h, l v c mi ln nh th, u bng nhin li c ln gi canh tn cn thit hon ton t bn ngoi thi vo. Nhng lc canh tn thi l T-r-xa Avila v Gio-an thnh gi, l I-nh Loyola v Phi-lip N-ri v nhng ngi khc nh th. Thot tin, gio quyn ng ngng v s hi trc nhng bin chuyn , nhng ri cui cng chng c nhn nhn nh l nhng bc i mi tht s. R rng Gio hi c mt mi. C th Gio hi trong c mt vng vn ho no mi mt v ng . Qua by l th gi by Gio hi, sch Khi-huyn in hnh cnh co v tng lai : Coi chng, nu khng th ti s x ng ct n. Qu tht, sau nhng cn bo t Islam, khng nhng Gio hi Tiu , mt thi l con cng ca Gio hi hon v, m c Gio hi Phi chu, bin mt. D nhin, vic suy sp ca cc Gio hi thi khng n gin ch do mt mi, nhng bo lc ca k xm chim cng l mt yu t phi k n, bo lc cy nt nhiu lp dn chng. Nhng d sao, chuyn nh th c th xy ra. Li ha ca c Ki-t : Ta s li vi anh em mi ngy cho n tn th khng c ngha l tng gio phn c c bo chng tn ti mi mi. Nhng li c ngha l, cho ti ngy Ngi li n, Gio hi chn thc s l ni Ngi ng, l c th, l tht, l vn nho ca Ngi. C l Cha khng cho Gio hi hon ton sp . Nhng c liu lnh lm khng, nu nh gi y ta mun bt u lm li mt ci g hon ton mi? Nh vy, s c mt Cu c, mt Trung c v mt Tn c. Ngi ta vn ni, ci g c ba th tt. iu Gio-a-kim Fiore* trong th k 12 cng ngh ti. ng cho rng lch s phi ph hp vi ba thi ca ba ngi Thin Cha. Thi Cha, thi ca Cu c, l thi ca l lut nghim nht. Thi Con l thi ca Gio hi gim nh i i cht, bc sang thi Thnh Thn, l thi ca mt Gio hi tinh thn hon ton mi. Gio hi tinh thn s lm ho li ng vi Ty, Do-thi gio vi Ki-t gio, s mang li t do ch thc ca l lut. L thuyt to nn nhng cn sng lch s ln. Thot tin, mt phn dng Phan-sinh coi mnh l Gio hi tinh thn mi . T tng kia sau i vo th tc vi sn phm tam quc-x ca Hitler. Henri de Lubac vit hai tp sch dy v nhng hu qu do t tng Gio-a-kim gy ra. Trong , tc gi cho thy t tng to ra nhng tranh ci thn hc ln nh th no, khi n khin mt phn dng Phan-sinh t coi mnh l Gio hi thnh chn thc v chng li mt gio triu b tc ho. Trong sch, tc gi cng phn tch cho thy lch s khng chia thnh ba thi k nh Gio-a-kim ngh. Ton b lch s l thi gian ca mt Thin Cha ba ngi. Gio hi (sng chn thc vi s mng mnh) l Li cui cng ca Thin Cha trong lch s, bi v c Ki-t l Li sau ht ca Ngi, l ton b Li ca Ngi. Gio hi c th trin n ra mun mt, nhng n khng th tr thnh mt ci g khc. N phi tht s phn nh li ha : Ta vi anh em, bn anh em, vi Gio hi ny cho ti tn th. Cn mi th khc u l t ch, l sn phm ca con ngi, chng n ri i.
Cha Kit ni: Chng c th phng Ta th cng v ch, v gio l chng ging dy ch l gii lut phm nhn. Bn tng thut li tuyn b song song trong Thnh Mc-c, Ngi ni tip: Cc ng tht kho coi thng iu rn ca Thin Cha nm gi truyn thng ca cc ng (Mc 7,9).

144

Kit-gio trn th gii y dy truyn thng. Mt trong nhng truyn thng rng ln nht l ci nhn truyn thng v Gio Hi thi Tn c. a s cc tha tc vin, cc nh thn hc v nhng k cung tn u nh ngha mt cch c trng Gio Hi theo cch ny: Tt c nhng ai chn thnh tin ni Cha Gisu Kit nh l ng Cu Tinh ca h, lm thnh Gio Hi ch thc. iu ny thng c km theo vi tuyn b quen thuc ny: C nhiu con ng dn ti thin ng hoc c nhiu nan hoa ca chic bnh xe n cu ri. Mc d Kinh Thnh khng dy rng thin ng l phn thng cho ngi c cu thot, nhng hm r rng ca nhng iu ny l ngi ta c th tin vo nhng g h mun, hoc l mt thnh phn ca bt k nhm no do h chn la v bao lu h cn l Kit-hu, th h vn cn nhn c bt k iu g l n cu ri. Trong khi ngi ta c th chn thnh tin vo nhng tng truyn thng ny, th h li b sai lm mt cch chn thnh. (Trch u Ri Gio Hi Tht Ca Cha, David C. Pack)

16. C SNG GIO HI S KHAI

Khng mt v thin sai no li cho tn mnh mt ca n th chp ln nh c Gi-su li. Ngi t b h nhc, b tra tn v cui cng b git. V khng c g xy ra. Khng mt ton qun n ko Ngi ra khi tay nhng k lm nhc Ngi. Con Thin Cha m li khng t mnh xung khi thp gi. V cng chng phi ht mi ngi tin vo s sng li ca Ngi. Gi y, mn Ngi ang quanh qun Gi-ru-sa-lem. H sng mt phn nh vo qu tng. Nhng cng nghe k rng, nhng tn hu tin khi sng trong yu thng v tnh anh em : Mi ngi u cng mt tm mt tr. Khng ai trong h phi kh khn tng qun. Lm sao m t ci Gio hi nguyn thu ? l mt kiu cng x cng sn ? Ngi ta hay so snh Gio hi vi cng x cng sn. Nhng khng ng, v mt ng l mt t chc nh nc tri buc, mt ng l mt cng on hnh thnh t t do ca lng tin, t li rao ging ca cc tng trong ngy l ng tun. Sch Cng-v Tng- cho ta hay, li ging i vo lng ngi nh th no. Li chm ti con tim v rng ng n ra sao. Ngi ta cm nhn c ci g thc s mi m h ang ch i ; mnh phi thay i, mnh phi quay v no chnh. Ch trong vng mt ngy c ti 3000 ngi ra ti, sch vit nh th. V Gio hi tin khi hnh thnh t , lc h cn ang sng trong ni hn hoan ca Thnh Linh, trong cm nhn trc tip ca ngy ng tun. Nhng con ngi thc hin c mt cng on trong c tin kiu mu d nhin khng phi c th p dng cho bt c u - : khng ai trong h phi ngho i, h chia s cho nhau v cng chung nhau mt tri tim, mt tm tr. Trong lch s, khun mu cng on lun l mt ci gai kh chu cho mt Gio hi tc ho, sng theo mu mc trn th. C cuc sng dng tu cng hnh thnh theo l tng trn. Thnh An-tnh em cu h sng cng mt tm mt tr vi nhau trong mt cng on lm trng im p dng cho lut dng ca ngi. Ngi hi vng gio phn mnh t ra s gi c ngn la sng ng ca Gio hi tin khi, nh s c mt ca cng on tu nh b in hnh trong gio phn. Cng vi tin trnh pht trin ca Gio hi, khun mu trn hn khng cn p dng c cho bt c ni no, k c t thi cc tng , nhng n trc sau vn l ci gai. Vn l, khng c ai trong Gio hi phi ngho i, khng c b ri ai. l i hi ngy hm nay ang nh ng ta mt cch c th. Ti sao nhng ngi Do-thi theo o u tin li b tc ct b ? l cuc tranh lun ln, ch yu do Phao-l to ra. Thot tin, ngi ta cng nhn c Gi-su Ki-t l v cu tinh ca Is-ra-en. H nhn ra ni Ngi mt kiu sng do-thi gio khc. Nhng cu hi: nh vy lut c, c bit l mt thi quen c trc lut Mai-sen nh tc ct b, cn tip tc c gi tr khng? Cu hi ny khng c cu tr li mt cch ng nhin c.

145

Tin trnh i ti vi nhng ngi ngoi gio din ra tng bc mt. c cuc gp g gia Phr vi Cornelius, ngi lnh i R-ma. Trong mt th kin, Ph-r thy tt c mi ngi u c thanh ty, v s thanh ty n t c tin, ch khng phi do mu huyt Abraham, nh ngi ta lc vn tin. V cui cng, khi ngi ngoi Antiokia bc chn vo n th, h nghe v mun n nhn s ip ca c Ki-t, th cu hi c t ra : Nu gi y h mun tr thnh ki-t hu, th h buc phi tun theo tc l do-thi hay sao? H phi ct b ? T ny sinh ra nhn thc: mun thnh mn c Ki-t, ngi ta khng buc tun theo tc l do-thi mt cch b ngoi, nhng phi bc vo cng on tinh thn ca Ngi. Nhn thc trn y ch yu do Phao-l khi xng v c cng nhn. Nhn thc ngi lnh hi c qua cuc gp g c bit gia ngi vi Cha Ki-t phc sinh. Chnh c Ki-t l sc mnh thanh ty. V nghi thc dn vo Dn Thin Cha mi l php ra. V ai nhn php ra, chng cn cn ct b. Phao-l chng phi lun l ngi cp tin, nh ngi chng t trong vic ct b. Trong th th nht gi gio on K-rin-t, ngi ni v a v ph n trong Gio hi, h phi i khn che mt mi khi d l, nh l du ch ca s phc tng. V na : Trong bui hp h phi im lng. H khng c php m ming. H phi phc tng, nh lut ra. Nu mun bit g, nn v nh hi chng. Bi v chuyn ph n m ming trong bui hp l iu khng xng hp. Phi chng l s khinh mit ph n ? Quan im ca Phao-l thng th trong Gio hi ? Ngay im ny, cc th Phao-l phi c hiu theo nhiu cch. Mt mt, cu trn d nhin gi ln tng ph n phi phc tng. c ngi mun vt on ra khi th ngi, nhng lm vy l v ngha. Mt khc, ph n ngy nay cng hay ni ti Phao-l, bi v h thy nhiu ch trong cc th ngi cc b ng mt vai tr c bit v c s cng tc rt cht ch vi ngi. Ngi ni vi ngi ny, b l m ca ti. Vi nhng ngi khc, h l nhng k mang ch ng hnh, nhng ngi cng hp tc vi ngi phc v Tin Mng. Mt ch khc, ngi gi mt b l tng . Ni vy th nghe vy. c Gi-su c cc ph n thng cm, i theo v h tr. Cng th, cc b cng ng mt vai tr rt c bit trong s mng ca Phao-l. Chng hn nh Lydia, c bn phm Phi-li-pi, p ngi v nhng bn ng hnh ngh li ni nh c, v nh th c tr thnh khi im ca truyn gio. Nh vy th Phao-l chng phi l tay tranh u cho nam quyn mt cch u t, nh cm tng to ra bi cu trch trn, nhng ngi tip tc lm theo gng ca c Gi-su Ki-t trc . Hn nhin, ta cng thy tnh cch hai mt ni Phao-l. Ngi l k vt qua lut l do-thi ti vi dn ngoi, v nh vy m ra chiu kch hon v cho Gio hi ; l k chng li Ph-r trong tc l n ung. Nhng cng mt Phao-l l ngi vn coi mt s thi tc c l tt v khng mun b chng. Mi con ngi, d sao, u mun gi li mt gc bo th cho mnh, nu ta mun ni nh th. Tm li, ti ngh, c hai mt ni Phao-l. Mt mt, ngi khng cho ph n ging trong phng v. Mt khc, ngi li dnh cho ph n mt vai tr ln trong ton b lch s Gio hi. PHAO-L Hy nhn nhn vt k hn. Phao-l ra i vi tn Sao-l vo khong nm th 10 sau cng nguyn v tip nhn t cha mnh truyn thng gia nh pha-ri-su nghim nht. Ngha l trong ng si sc hn th v chm git nhng tn hu ki-t u tin cho ti khi gp c tia sng trn ng sn ngi gn a-mt, v tr li o vi tn Phao-l. Tip , ng vo sa mc, mt mnh chun b cho cng cuc phc v mi. Chnh ng cng chng hiu ra c ci b mt khin ng tr thnh thy dy cho dn ngoi, nh ng vit. 146

Qu c g l lng trong . Tht ra ngi l mt tay Pha-ri-su say m v cc oan. Thi cung tn ph hp vi lng o rc la ca ngi. Ch cung tn ng mt vai tr ln trong truyn thng Cu c. T Zelot, c ngha l cung tn, cng mang ni dung c bit trong thi c Gi-su. Phao-l l mt k cung tn nh th - v c ci t qui chnh bi ting gi ca ng phc sinh. T trong ln nh sng Phao-l gi y nghe ng Phc sinh ni vi mnh. Bi th, ngi dm ni rng, chnh mnh gp ng thm mt ln na, rng chnh ng gi v ra lnh cho mnh. V cng v vy m ngi cm thy ngang hng vi mi hai tng kia. R rng ngay t u, ngi nhn ra s mng rao ging cho dn ngoi ca mnh. Vi Phao-l, chng ta tht s c c mt nhn vt kit xut phc v c Gi-su Ki-t, m nu khng, hn chng ta khng th ni cho lng dn hay bit v Gio hi c. Phao-l ln li t t ny qua t khc, nhng khng phi lun may mn vi s phn. Ngi ghi li : T thnh ny sang thnh khc, ch iu ny Cha Thnh Linh lm chng cho ti, l xing xch v tai ho ang ch ti. Ngi b tng ngc, b m tu gia bin, cui cng li b c ti R-ma v b hong Nero chm u nm 67. Ngi phi l mt tay hay ci. C ln mt thy c thng t than : Tay ny l mt nn dch. V ngi thoi mi bp cht li : Ny bc tng gi hnh kia, Cha s nh ngi. Nhng ri ngi li lm chuyn l lng, ngi ta dng khn lau ca ngi cha lnh bnh. C ln ngi co trc u v mt li ha. Ln khc ngi bc dc ra lnh cho thn bi ton ri khi ngi n b vn dai dng i theo ngi sut ngy. Sau th ngi b t, chuyn ch c g l kh hiu. Nhng ngi ch c ca b kia bun so, v h chng cn c c li bi ton no na. Anh mun ni n cuc i phiu lu ca v tha sai ni ting kia. Cc th ca ngi khng phi l nhng lun th c vit vi n o, nhng chng th hin c tnh rc la ca ngi. Cc th phn nh ton b ni am m kh au ca mt con ngi dn thn. Chng cng cho ta bit nhng g xy n cho ngi : b qung cho th v trong thao trng, b tng ngc, nhiu ln b hnh pht do-thi nh 40 tr 1 roi, b cp trn lt, b au kh v bn b v k th, b m tu lnh nh trn bin, v cn nhiu th na. Tht kh c cuc i no phiu lu v nhn bn hn i ngi. Khng phi Phao-l bao gi cng c bo co y . Khi ti -ph-s, ngi hi b con : Cc bn nhn Thnh Linh cha ? H tr li : Chng ti cha bao gi nghe ni c mt Cha Thnh Linh. D nhin ngi phi hi xem tnh hnh tn hu a phng, mi khi ngi ti mt cng on no . Xem ra, nng khiu hn ch ca ngi khng cho php ngi lm c mt s chuyn ln. Ngi ni v chnh mnh : Cc bn cng bit l ti khng c khiu n ni, ti khng phi l nh hng bin ; v ngi ta thm th v ti : c th th tng ng y d, nhng khi ti, th thy rt nh nhng c ln c ngi ng gc khi ang nghe ngi ging. vng, v ngi ng qua ca s. l mt chuyn. Ngi ni :Ti xut hin khng vi kh nng hng bin ln, nhng vi sc mnh. Ngi mun ni vi sc mnh ca c Gi-su Ki-t, sc mnh cng c th hin qua cc php l. R rng ngi c trao ban cho kh nng chng t ng lc v s hin din ca chnh ng quyn nng hn, l c Gi-su Ki-t, v qua t gii thiu mnh nh l mt k thuc v Ngi. Khng phi nng khiu ring ca Phao-l tc ng, nhng chnh s tht m ngi phc v tc ng. Nghe ni Ph-r thng ly th Phao-l lm dn chng cho tng th mnh. Tng quan gia hai v y vi nhau th no ? 147

R rng c nhng cng thng gia hai v. Trong Kinh Thnh c hai th ca Ph-r. Nhng cc hc gi khng cng nhn l th th hai l do ngi, m do mt ai thuc trng phi ph-r vit, th ny c nin i rt tr. D sao, th mun tip ni gia sn ph-r mt cch c bit (v cng v th m Gio hi nhn vo danh sch quy in). Th th hai ny cp ti hin tng lm dng ca Phao-l. Th vit : ng bn Phao-l ca chng ta vit nhiu, c ch rt kh hiu v cng c ch m ch sai. V ri Ph-r cnh gic, vic din ngha kinh sch cn phi i theo ng li ca Gio hi. Th mt mt cho thy c ch tn trng i vi Phao-l, ngi c cng nhn l thy dy ln, mt khc cng cnh co ng lm dng hay hiu sai Phao-l. TRUYN GIO i gio ch Gr-g-ri- lnh cho cc nh truyn gio ngi Anh: Khng c ph cc n th ca dn ngoi, nhng ch ph cc thn thnh trong m thi. Ri chun b nc thnh, ry ln cc n th . Lp bn th, ri mang vt thnh ca mnh vo. V tip: Khi chnh dn khng thy n th h b ph, h s vui lng t b lm ln m tr v nhn nhn v cu nguyn Thin Cha chn tht. Ci khn ca Ki-t gio l . Gr-g-ri- vit: V h quen git tru b t l qu thn, mnh nn lp ra nhng l hi khc cho h tip tc t. Do u cuc truyn gio thnh cng vt bc, vt qua mi vn ho v ngn ng, nh th? Nh vo cch hin din khn ngoan? Nh vo nhng php l? Hay nh vo nhng mnh lnh v phng thc truyn gio khn kho nh ca i gio ch Gr-g-ri-? Ti sao cuc truyn gio qu thnh cng v bao trm c quc nhanh nh th? l mt cu hi ln. V n mang tm vc qu ln, nn ta ng nn qu lm trong cu tr li. Di thi Constantinus*, Ki-t gio ch c vi phn trm, d c hong ny coi l thnh phn quyt nh cho tng lai. Thnh cng nh u? L v tn gio ca dn ngoi mt mi, v khng cn p ng lng tin cy ca con ngi. N ch cn l mt c xe chnh tr, chng ai tin vo huyn thoi thn thnh na. thn qu, n vn cn l mt yu t thit thn vi i sng vi nhng cuc rc xch, nhng ti cc thnh ph, cc thn thoi mt cch no tr thnh tr ci cho thin h. Cc thn thoi c nhim v to n nh cho quc (R-ma), nhng khi ngi ta khng cn tin na, th ng nhin vai tr n nh khng cn. Vo giai on sau ca quc R-ma, ngi ta bt u t cu hi v con ngi v thng . Thi c nhng phong tro trit hc cp ti mt thin cha duy nht, nhng cha l do con ngi ngh ra, khng th cu khn g c vi v . Gi y bng nhin ni ln mt phong tro cng rao ging v mt Cha, nhng Cha ny pht xut t ngun gc tn gio. y phi thm im ny: Ngay t cui C thi, trong khi i tm mt c tin ph hp vi l tr, ngi ta bt gp mt li cun c bit ni Do-thi gio. Nhiu ngi coi tn ngng c thn l tn gio c th ni kt vi khoa minh trit Hi-lp, l tn gio loan bo mt th Cha m cc trit gia hay cc u c khai ho c th hiu c mt cch no . V th lc , nhiu nhm ngi c gi l dn knh s Cha hnh thnh quanh cc n th do-thi, h khng th tr thnh dn Do-thi c, nhng mun bng mi cch lin kt vi tn gio ny c chng no hay chng ny. T cc tp th bt u lm quen v thn thit vi Ki-t gio. V v i vi Do-thi gio h ch c lm cm tnh vin vng ngoi m thi, nn dn d h trao hn nim tin vo v Thin Cha t t mnh ra v i ti vi con ngi qua c Ki-t. Bng cch , c s gp nhau y gia mt tn gio c thanh ty v c th hiu c bng l tr, vi sc mnh tn ngng ca mt c tin hon ton khng do con ngi ngh ra, nhng c ban tng v kinh nghim t Thin Cha. QU L MT THI IM L TNG.

148

V nhng yu t c bn gip ta hiu s thnh cng ban u ca Ki-t gio, ti hiu nh vy: Th nht l s tinh rng ca c tin ki-t gio, ri ti ci d hiu ca n, v cui cng l yu sch o c ca o ny, mt tn gio lm sng li cc nh trit hc khc k mt cch trong sng d hiu trc mt th gii mc nt. V nht l Ki-t gio mang li mt yu t hon ton mi l vo thi im , l bc i ki-t gio; y c coi l mt chng thc ca c tin, th hin qua vic chm sc nhng ngi au kh, mt iu t trc ti gi cha h c. Yu t ny lm cho b mt Thin Cha tr nn tht ng tin. Qua n, ngi ta nhn ra l mt Thin Cha mi v tht. Trong tng quan vi ngoi gio, c nhiu din tin phc tp. Xt chung, cuc truyn gio khng thng nht. c nhng nh truyn gio cung tn, h p ph cc n th ngoi gio, coi l nhng th phc v ngu thn, cn phi dp trit . Ngi ta thy c im tng ng ni trit hc ca dn ngoi, nhng ni tn gio h th khng, v n xem ra nng tnh cht tho hip. Lc i gio ch Gr-g-ri- khn ngoan mun vn dng s lin tc ca lng o ni con ngi vo li truyn gio ca mnh, th tn gio ca lng dn t lu chng cn l mt lc cnh tranh na. N kit sc t lu ri. Tuy nhin, lnh ca Gr-g-ri- yu cu bo tn s tip ni nhng g thnh thing tr thnh mt quy lut ki-t gio. Ci nhn ca ngi tht thm su. Ngi hiu rng, cc tn gio tin Ki-t gio, d mang nhiu ni dung tri ngc, vn l mt tm kim, mt ngng vng v Thng . V th, thay v ct t nhng tm tnh tn ngng trong sng ny, ta nn tm cch ni vo chng v lm bin i chng. Nh vy, mnh vn trong ci lin tc ca khng gian thnh thing, nhng a vo y mt ni dung mi. Nm 1492, vi con thuyn Santa Maria, Christophus Columbus tm ra tn th gii. ng t tn cho hn o ni t chn u tin l San Salvador. l khi u ca mt cuc truyn gio v tin khong hu, Ki-t gio ho ton lc a chu M. Cuc truyn gio chu lc ny, d nhin, khng hn ch c vinh quang. Bn chu Phi, mi cho ti trong th k 19, Ki-t gio vn b Islam cn bc min bc v ng bc. C n- v Trung-hoa, hai vng ng dn nht th gii, Ki-t gio cng cha bn r c. Ti sao? Anh ni ng, Ki-t gio trong hai vng vn ho ln n- v Trung-hoa vn ch mi tm c mt hoc ch mi thnh cng trn mt vi ni nht nh. Trong th k th 5 v 6, cc on truyn gio thuc phi Nestorius xung ti n v Trung-hoa. H li du vt v c l c nh hng trn vic t chc Pht gio, nhng ri li bin mt. Ti sao? Theo ti m c th cng rt sai l v hai ni sn c mt nn vn ho cao ri. Trong khi cc tn gio b lc Phi chu, khi i din vi cc nn vn minh ln, m ra n nhn ci mi m cng bi v chng ch l nhng vn ho b lc, nn chng phi bin i -, th n v Trung ta c nhng nn vn ho cao, trong tn gio, nh nc, trt t x hi chng hn nh li phn cp x hi mang tnh tn gio n quyn vo nhau khng ri v nhng nn vn ho cng bc i trn mt tm mc tinh thn cao v ln. n- v c Trung-hoa c mt trit l tn gio cao. Vic chuyn tip sang Ki-t gio kh hn, l v ngi ta ngh rng, h c sn mt hnh thi ti u ri, trong s tng hp ca nh nc, trit l, l tr v tn gio khng li nhng g l t ngoi vo. Tuy nhin, y ta phi ni thm, s c mt ca u chu t th k 19 lm b mt n gio bin i nhiu. Nhng g do loan bo, chng cn mang hay Radha Krishancc khun mt quen thuc nh Ghandi tnh cht n gio thun tu na, nhng l mt n gio pha trn nhiu yu t ki-t gio. R rng, Ki-t gio khng th bm r c, nhng n l mt th lc i mi c n gio ht vo cho mnh. Trng hp ngoi l: Hn quc. Hnh nh thng ip c Ki-t trc tip i vo lng ngi y m khng do cc tha sai. Chuyn xy ra th no? c mt nhm ngi Hn theo hc Trung-hoa v h tip xc vi cc linh mc ki-t gio. T ng lc ban u , khi tr v qu hng, h t hc Kinh Thnh, xc tn rng l li Cha tht v c gng mang Li ra thc hnh nhng lun vi tm vng l c ni kt vi Gio 149

hi hon v. Thot tin, tm vng khng t c, v tri qua nhiu thi k h b bch hi nng n. Qu tht l mt din bin l lng. Mt ng, ng lc a h tm v o l Gio hi sng ng ch khng phi ch c Kinh Thnh. Nhng mt khc, khi b nh ng, h quay ra tm hiu kinh sch. V cuc gp g kinh sch a h vo o, nhng khng phi gi o trong tm tng, m tr thnh cng on ni kt cht ch vi Gio hi sng ng. S cn c ngi t chu vo o? Hay cnh ca vng ny c khp li? Ti ngh, ta khng nn ng khung hi vng. Nh ta thy , nh qua cc tr thc n m men ki-t gio dy c trong n gio. Con s nhng ngi n knh th v yu mn c Ki-t - thot tin ngi n coi c Ki-t ch l mt trong nhiu v thn cu - ln khng th t, ln hn nhiu so vi con s tn hu ki-t gio. Nc Nht t ra c bit kh khn i vi Ki-t gio. Dn Nht thch hc trng ki-t gio, thch phong tc ki-t gio, ngay c thch c lm php ci trong nh th cng gio, nhng tinh thn ca ngi Nht th li d ng vi Ki-t gio. Trung-hoa th ang nm di quyn lc h. h ny c coi l lc duy nht on kt dn, gi bn sc dn tc v to cho h tin vo th gii. Nhng ni y cng c tn hu dn thn l lng cho Cha Ki-t, c th ni h l men trong bt. V vy c th ni lch s cha chm dt trn min t ny. Hn c nhiu vng chu hin chng li Ki-t gio rt mnh, coi l o ngoi bang. Ta thy lng th hn n i vi Gio ch cng gio nh th no, thy dn chng nim ci o v phc m ho ra sao. Phn ng tht gay gt. Nhng cng c th hiu nh vy, s d ngi ta chng, l v ngi ta cm thy l mt sc mnh tht s. Hin lc ny cha th c c mt d on tng lai no, nhng ta cng khng nn bc dc m bo rng min t c ch. Trn nhiu quc gia vn khng ngng xy ra nhng cuc bch hi Ki-t gio, m d lun phng ty chng quan tm g ti. Vng, trn nhiu quc gia. Ta thy Trung-hoa, chng kin Vit-nam, trn ton vng ng dng. Ta cng thy din tin ang trn nguy him n-. Ta thy sinh l ca c tin lun phi tr bng gi mu. GIO CH Nhiu ngi cho rng Gio hi l mt c my quyn lc gh gm. ng, nhng ngi ta phi hiu cho rng c cu l phc v. Gio ch khng phi l k tr v ti cao m, ni nh i gio ch Gr-g-ri-, l : ngi phc v tt c nhng k phc v Thin Cha. Ti mun ni rng, ngi l k bo m cho s vng li, Gio hi khng b un theo mun con ngi. Chnh gio ch cng khng th ni, ti l Gio hi, hay tng truyn l ti, m tri li, ngi b tri buc, ngi l biu tng ca s tri buc ca Gio hi. Nu trong Gio hi ny ra cm d mun lm khc i, mun b bt i cho thoi mi, th ngi l ngi s t hi, chng ta c c php lm nh th khng? Gio ch khng phi l mt c quan, ngi ta thng qua m thay i Gio hi, nhng ngi l bc tng bo v chng li s chuyn quyn. Ly mt th d: Theo Tn c, hn nhn l b tch khng th tho g. Gi y, nhiu ngi bo rng, gio ch ng nhin c th sa iu . Khng, ngi khng th sa c. Thng 2 nm 2000 ngi c mt din vn quan trng trc cc quan to R-ma, v cho bit, trc tro lu mun tho g mi dy rng buc , ngi khng th lm tt c nhng g mnh mun, m tri li, phi lun nhc nh chng ta v s vng li, hay cng mt ngha nhng ni cch khc, l ngi phi tip tc thi hnh ng tc ra chn. 150

Gh gio ch l mt trong nhng nh ch m hoc nht trong lch s. Bn cnh nhng hong kim, lch s cng cho thy nhng h thm ca nh ch . Chng hn Bin-c th IX b cch chc nhiu ln v l gio ch th 145, 147 v 150 trong Gio hi. Ngi nm gi vai tr ny ln u tin lc mi 12 tui. Vy m Gio hi vn c trung thnh vi chc v i din Thin Cha trn trn gian . Vi ci nhn thun tu lch s th gh gio ch qu tht l mt ci g l lng. N l th ch qun ch duy nht - nu c th ni c nh th - ng vng sut gn hai ngn nm, chuyn khng th hiu c. Nhng ti mun ni, c mt b mt cn ln hn, l s tn ti ca dn Do-thi. Cn gh gio ch, s tn ti l lng ca n cng bt mnh phi t cu hi. Anh ni ti mt th d tiu cc ca nh ch , v n phi tri qua bao nhiu chn thng nng n, l ra theo xc xut lch s th n hn phi tiu vong, khng phi ch mt ln. Ti tin Voltaire* ni nh th ny, y l lc Dalai Lama ca u chu phi bin i v nhn loi s c gii thot khi ng ta. Nhng, nh anh thy , mi chuyn vn c tip tc. iu cho thy rng, s tn ti ca n khng phi do khn kho ca c nhn cc gio ch - nhiu v ra cng git sp n na l khc nhng l do mt sc mnh no ng ng sau. chnh l sc mnh c ha cho Ph-r. Quyn lc ca h gii, ca s cht s khng thng ni Gio hi. Chng ta bn v chuyn bt kh ng. Ti sao tn iu c hnh thnh qu tr nh vy? Trc ht phi hiu l c mt hc thuyt v vai tr Ph-r v c bit l vic hnh x vai tr hnh thnh rt sm. Trong l th ca gio ch Kl-men-t I vit khong nm 90 cho gio on K-rin-t gio on ny ang c c tch ra khi tp th -, ta thy c cp ti trch nhim ca Gio hi R-ma v ca gio ch R-ma ri. Trch nhim c bit li th hin rt r vo th k th hai trong cuc tranh lun v l phc sinh. Tnh cch trung ng ca R-ma tng bc ln ln trong Gio hi, v ni chung, n c tp th cng nhn. Cui cng, cng ng Ni-x nm 325 ni ti ba v tr u quyn trong Gio hi, l R-ma, Alexandria v Antiochia. R-ma lun c ni ti u tin, v hai gh gio ch kia cng lun c mi lin h vi Ph-r. Trong danh sch tham d vin cc cng ng, cc i biu ca R-ma cng lun c ghi tn trn cng. R-ma c knh trng nh l prima sedes, v tr u tin, v chnh cng ng Ni-x lm vng thm h thng . Lch s cc cng ng k tip cng cho thy r nhim v c bit ca gio ch R-ma. Thi , gim mc R-ma khng cai tr vi mt gio triu hon v lin tc nh ngy nay, nhng mi khi c nguy bin, ngi li c mt nhim v c bit. Trong cuc khng hong, m cht na gio l ca Arius* sm tr thnh gio l chung cho Gio hi, thnh Anasthasius coi gio ch l t im phi theo. V cn nhiu l chng khc na. Nm 1054 Gio hi pha ng v ty tch ri nhau. Pha ng vn cng nhn vai tr c bit ca R-ma, s cng nhn khng c pha ty nhn ra mt cch ng n. K t sau ngy phn r, bn R-ma y mnh t tng v u quyn, nht l vi Gr-g-ri- VII. T tng ny c tng cng vi vic xut hin cc dng tu n xin, khi h quay v vi gio ch R-ma. S l cc dng ny khng thuc vo mt gio phn no c, nn h cn phi c mt c quan hon v chung. V ch c c quan chung ny mi c th t chc c mt gii linh mc v cc phong tro tri rng khp Gio hi v, qua , to iu kin cho cng cuc truyn gio v sau. Hc thuyt u quyn c hnh thnh tng bc va qua l thuyt ln thc hnh. N c din t thnh vn cng ng Firenze trong th k 15, nhng cng c ni n c trong cng ng Lyon vo th k 13. Trong cng ng Trento, ngi ta phi bn qu nhiu chuyn lin quan ti khng hong tin lnh, nn cui cng ti phi dnh li cho cng ng Vatican I. Nhng ti y nhiu ngi ng ngng, v ni dung ti c trnh by qu cht. Ta bit ri, nhiu gim mc b ra v sm khi phi k tn. Tuy nhin, s ngh ph thiu s vn cng nhn bn cht hc thuyt u quyn khng phi l mt ci g xa l vi c tin cng gio, v hc thuyt ny 151

cng c nn tng Kinh Thnh qua cc li ha ca Cha vi Ph-r. Tht ra, ngi ta trnh by tn iu vi mt s chnh xc mi bng mt hnh thc hi qu mc m thi, ch n chng phi l g mi. Ni dung ca n ch l gom nht v c th ho nhng g din tin v thnh hnh trong sut lch s. Ph-r c l khng ngh rng, mnh s li cho nhng ngi k v mt vic lm qu nng n n nh th: L gim mc gio phn R-ma, gio ch phi gii quyt nhng vn ti ch. Trong t cch nguyn th quc gia trn ngai thnh, ngi phi iu hnh cng vic ca thnh quc. Li va phi gii quyt chuyn ca Gio hi hon v vi t cch l c Thnh cha. Phi son din vn, th chung, bi ging, tip cc loi khch ln nh. Ri vi nhng B, To n, U ban, Hi ng v gio l c tin, phng v, k lut, gio dc Ri c hng trm nh dng m, hn mt trm hc vin v.v. May c on hng i nh l ban c vn thng thng gm nhng chuyn gia t mi vng vn ho, dy kinh nghim suy t v chnh tr. Nhng mi ngy vn phng ng l li nhn c c thng y p giy, mi t l mt vn cn gii quyt. Cc gim mc khp ni ti tp gi v nhng cu hi c khi tht nng u. Bn cnh , gio ch cn c cuc sng tm linh vi gi nguyn, gi chu v cng vic c nhn ring t. Gio hi hon v cng ngy cng ln ra nh vy vai tr v gh gio ch c phi thay i khng? Vn iu hnh cng vic thay i theo thi gian. Th k th 8 khc th k 15, v th k 15 li khc th k 20. Nhiu iu anh va k khng hn phi nh vy. Hy bt u vi quc gia Vatican: ch l mt khung hnh h tr. T thn gio ch khng cn quc gia, nhng ngi cn t do, cn bo m cho s c lp th quyn, ngi khng c phc v cho mt chnh quyn no c. Ti dm c quyt rng, s d ngi v gio ch R-ma trin n c, l nh ch qun ch vi Konstantinus di v Byzanz. Nh gio ch mi c c t do cn thit. Ti coi lp lun cho rng, nh c s hin din bn cnh ca chnh quyn qun ch nn v th gio ch mi ln ln c, l hi ngc i. Trong ba th k u, R-ma l chn chc chn nht cc tn hu i vo t o. Cng v vy m gio ch thi c coi l nhng ng vin t o. Ch sau khi hong triu di sang pha ng, to nn khong trng quyn lc, th mt th c lp tinh thn xut hin, v nh m gio ch chng cn phi trc tip suy phc mt th quyn chnh tr no na c. V sau, Quc-gia Gio-hi hnh thnh, ko theo bit bao nhiu h ly bt hnh. V Qucgia ko di cho ti nm 1870. Ngy nay nhn li, ta phi cm n Cha l n khng cn na. Thay th n, nay ta c mt khung hnh mi l thnh quc t hon Vatican. Quc gia ny ch c mi mt nhim v l gi cho gio ch c t do trong cng vic ca ngi. M mu thnh quc ny cn c th n gin ho thm c na khng, hy ch xem.C nhng iu khc, m anh k ra, cng khng hn nh vy. Khng phi tt c cc nh dng m u c mt R-ma. V gio ch phi ra bao nhiu tng th, phi vit bao nhiu din vn, ci ty trng hp v cng tu tm tnh mi v. D vy, ngi vn cn c qu nhiu chuyn phi lm. Bao nhiu l cuc gp g gi lin lc vi Gio hi hon v; bao nhiu l chuyn phi quyt nh ; ri lm sao cn phi dnh gi cho vic tm linh, cho kinh nguyn c l mt vn nn lng nan. Nhng ngy nay cng c nhiu phng thc lnh o hon ton mi? Chng ti ang ngh xem vic tn quyn c th gip gim bt c lng cng vic khng. Chnh Gio ch trong Tng th v i kt mi gi mi ngi ng gp kin v vai tr gio ch v t chc gio triu. c nhiu v cho kin. Cu tng gim mc Quinn ca gio phn San Francisco, chng hn, cp rt nhiu v vic tn quyn. Chc chn c th tin hnh c nhiu chuyn. Tuy nhin, ti cho rng cc chuyn thm ving ad limina ca cc Hi ng gim mc l rt quan trng, cng l dp cho nhng chm mt, gp g. Cn c chng tng cng mi on kt trong Gio hi. Th t khng th thay th c nhng gp g. Khng c g th c nhng cuc trao i, bn lun, nhn nhau, lng nghe nhau. V th, ti c th ni, nhng hnh thc gp g c nhn bt nghi thc m Gio ch hin nay ang thc hin, s mang tm quan trng trong tng lai. Chng quan trng, cng l v nu khng c gp 152

g c nhn xuyn qua mi vn v mi thch vn ho th khng th hiu nhau, khng th on kt vi nhau c. Ngy nay, sau nhng n o suy ngh, cng ngy ngi ta cng nhn ra nhu cu v mt t im on kt, mt t im gn nh vai tr gio ch hin ang ng. Anh em tin lnh nay bo rng nn c mt biu tng thng nht, mt pht ngn vin cho th gii ki-t gio. V mt s trong h ni, nu nh chc v gio ch c thay i thch hp th h c th chp nhn. D sao, nh anh ni, l mt vic vt sc ngi, tng nh khng th kham ni. Song mt khc, vic vn c v phi c nhng vi n Cha, mnh cng c th vt qua c. Tn quyn c ngha trong Gio hi cng gio cng s c vic chia thnh cc vng thng ph? Trc y ti ngh phi t chc thnh cc n v chu lc ln, nhng quan im ny cng ngy ti thy cng khng ng vng. Vng thng ph c ngun gc lin quan ti a im pht xut ca mi tng . Nhng cng ng Vatican II chn cc Hi ng gim mc lm hnh thc t chc cho cc vng ln. V trn li c cc Thng hi ng chu lc. Chu M la-tinh, chu Phi, chu hin c Thng hi ng vi nhng c cu t chc khc nhau. C l l nhng c cu thch hp cho ngy nay. D sao, phi c c cu cho s hp tc vng, nhng chng phi c t chc linh ng trnh bin thnh nhng b my quan liu, ca quyn. Hn cc kt hp vng s c th cng ng c nhng cng tc ca R-ma. Ngi c ngh rng mt ngy no gio ch cng gio li cng c nhn nhn bi Gio hi Tin lnh, Chnh thng v Anh gio? c mt cuc i thoi thn hc trn hnh thc vi Gio hi Chnh thng, nhng cha dm cp ti ti nng bng . Mt mt, u quyn ca gio ch R-ma khng hn xa l i vi truyn thng chnh thng, v trc y R-ma lun c cng nhn v tr hng u. Nhng mt khc, u quyn i ngc li c cu t tr quc gia ca bn Chnh thng. C rt nhiu t nh lch s cn ngn hoc gy kh khn cho vic cng nhn. C l c mt s lnh vc bt phc tp hn. Kh hi vng c mt thnh cng nhanh chng, nhng phi c gng i ti mc tiu .Anh gio tr li li tng th i kt ca Gio ch vi mt vin kin v v tr v vai tr ca gio ch theo ci nhn ca h. l mt bc xch li gn R-ma. V vi Anh gio, ang c mt cuc i thoi v Uy quyn trong Gio hi, nhng trong cuc i thoi ny vn cng nhn khng c t ra. Cng c nhng tin b trong ti i thoi, nhng vn cn nhiu ro cn dng ln t ngun gc lch s ca Anh gio. Ch xem.Tin lnh l mt i lng phc tp. Mt bn, c nhng Gio hi truyn thng nh Tin lnh phi Luther, phi methodisch, phi presbyterianisch v v.v. Nhiu ni trn th gii h ang ri vo khng hong. nhng ni , trng lng ca h ang chuyn sang cc phong tro evangelical, pentecostal* v bo cn. Sc sng c tin cc nhm mi ny ang n r v y nhng phi truyn thng vo hu trng. T chc Evangelical v bo cn l hai i th c in chng li Gio ch R-ma. Nhng gn y hai t chc ny c nhng thay i ngon mc, v h nhn ra Gio ch qu tht l tng biu trng chung, v ngi cng nh h chng li p lc ca tn tin ang nng trn Ki-t gio. Trn mt bnh din no , h xem Gio ch l mt ng minh, mc d cc d dt trc y vn cha ht. Tm li, bc tranh ang chuyn ng. Chng ta tin tng vo nhng iu c th hi vng, nhng cng cn kin nhn. C CU NI B GIO HI Gio hi cng gio c mt c cu c in, r rng: Dn Linh mc Gim- mc. V trn tt cng l Gio ch. Phm trt (Hierachie) - t ng ny c ngha l quyn cai tr thnh bt ngun t Kinh Thnh, hay t nhu cu t chc c mt b my mnh, hu hiu? Ti chng li quan im ca nhiu ngi, dch ch Hierachie ra ngha quyn cai tr thnh. Ti khng nh ngha ca n l ngun gc thnh. N mun ni ln rng, Gio hi khng hnh thnh t cc quyt nh, nhng lun c th c ti sinh t chnh Cha, t cc b tch. Vi ci nhn , ta 153

cng c mt nhn thc khc i vi chc linh mc. y, ta khng ni chuyn v mt giai cp cai tr mun p t k kut st trong Gio hi. Chc linh mc, tri li, l s ni kt Gio hi vi Thin Cha. N l s vt ln trn chnh mnh ca mt Gio hi do Cha thnh lp, ch khng phi do t cc i hi, t cc quyt nh, t s thng thi hay sc mnh ca t chc. Trong ngha , chc linh mc cng khng phi l th c sn. Nu v th m n gi linh mc khng cn na, th ta phi cu khn Cha, ch khng th t mnh n gin nn ra c. Gio hi thng c gi l on dn l hnh, tn hu c gi l n th ca Cha. C ngi cng gi h l n chin, ngha l mt n sc vt chng c quyn g c, ch c vic tin v vng li . Ti thy hai nim dn Thin Cha v n th khng c g l chng nhau. o Do-thi pht trin t nn vn ho chn nui, nn hnh nh ngi ch chn lun gi mt v tr quan trng v hnh nh i vo Tn c. V th ta khng nn i t hnh nh lm thn chin cu xt on, nhng nn i t mi tng quan tn thc gia ngi chn v n cu. Dn Thin Cha cng mang ngha nh th: mt on dn ang trn ng bng sut qua lch s. , sau khi Gio hi lm ho li vi nh nc th tc, Pi- XI cnh tnh gio dn, gi y phi lm sao c c mt cch sng i gio dn mi, ngha l lm ki-t hu gia trn th, v ngi sau lp ra tng gio dn. Ti thy, t sau Cng ng II, ny ra chiu hng chng gio s, h ho gio dn phi dnh li quyn ca mnh trong Gio hi. Quan im gi y tr thnh khu hiu chng R-ma, tr thnh mt tn iu cho gii cng dn t do. Theo ti, chiu hng kia t trn mt cn bn sai. H quan nim rng, Gio hi gi y phi c cai tr bi hai gii, gio s v gio dn, c hai cng quyt nh v s phn Gio hi. H bo, gio dn phi c ra cc i din v cc i din , c, c c quan cao nht l U ban Trung ng ca ngi cng gio c ni ln ting ni ca gio dn. V pha gio s cng c ra i din ca h. Hon ton v ngha. Nh vy th gio s cho ai? Nht l ngi ta cn bo c hai gii phi chung nhau ngh xem nn t chc Gio hi nh th no, nn gi li g cho kho tng c tin. Rng phi h b gio s v gio dn phi ginh li ting ni ca mnh. C ngi ngh nh vy. Nu nh gio s c l, th h cng chng c quyn bt Gio hi phi th ny th n. M h phi vng li Thin Cha, m ngi bo m cho s vng li l gio ch. Gio ch l ngi gi cho Gio hi lun nm trong tay Thin Cha, khng n b nho nn bi con ngi. l ngha ca b tch truyn chc linh mc, chc xut pht t mt ngun khng phi do chng ta to ra. Li na, gio dn th c g l xu, y l bc sng bnh thng ca ngi theo Cha, nh bc sng bnh thng ny m Tin Mng c sng v c a vo cuc sng bnh nht ca th gii. V mc ch tht s ca tng gio dn l lm sao cho o Cha i vo th gii v bin i n. Gii tu s nam n trong Gio hi l bc sng trit nht ca ngi theo Cha. u l nhim v ca h, c bit cho Gio hi tng lai ? C nhiu bc sng theo Cha, vi nhiu nhim v khc nhau. Gio dn l bc c bn v khng thay th c, h sng c tin trong hon cnh hp vi ngnh ngh ca h, trong mi trng chnh tr, khoa hc, th cng ngh hoc nhng ngh bnh thng nht. Nhng cng cn c mt bc dnh ton cuc sng mnh cho c tin, h l trm nhin liu cho vic rao truyn, cho vic thi hn cho Gio hi. Ti tin rng nhng c cu mun mt s rt quan trng cho tng lai Gio hi. Lun lun cn c ch cho con ngi c th thu mnh v, ni h sut ngy c th tham d vo cuc sng cu 154

nguyn, ni li cu kinh thm m nhp sng ca ngy thng. l nhng kho d tr c tin ly thm nng lc lm mi mnh v to sng. Chng ta ang kinh nghim nhng iu trong tu vin c xa ca cc tu s Bin-c Montecassino ny. Hoc hy ngh ti cc dng chim nim n, nh ca cc ch dng kn, cc ch dng Klara*, chng hn. cng l nhng c o sa mc cho nhiu ngi tm ti tng cng v i mi c tin mnh. Montecassino l mt trong nhng tu vin ni ting nht ca Gio hi la-tinh. Ngi ta ni, khng c tu vin no lu i v xng ng nh tu vin ny. Vo ng nm 529, khi ngi ta xy thnh ph tu vin trn ni ny cho cc tu s bin-c, th cng l lc Hc vin Platon Athen ng ca. Ti thy s trng hp thi gian bt ng gia vic ng ca Hc vin Platon v vic m ca tu vin Bin-c Montescassino mang mt ngha ln. Hc vin l biu tng cho nn hc thut c in. Montescassino c coi l hc vin cho th gii ki-t gio. Ta thy mt th gii ang qua i tht s. -quc R-ma tan v, bn phng ty n ch cn l nhng mng v ang lm tt. quc tan v ko theo s v ca c mt nn vn ho, nhng Bin-c gi n li v ti sinh n. Nh vy, ngi thc hnh ng khu hiu ca cc tu s Bin-c : Succisa virescit cng ct ngn th n li cng mc xanh ln. Mt cch no vic ct t vn ho li tr thnh mt cuc ln ng. V l khi nguyn nn tng vn minh u chu. Cc tu s bin-c thot tin ch mun gi truyn thng dng tu, l tr thnh mt ni cu nguyn. H mun l ni tng hp vic lm tay chn, bin t ai thnh vn tc v phc v Cha. L tng ca cng on bin-c c din t qua cu ora et labora lm vic v cu nguyn. Trn ht l phng v. N u tin nht, v chnh Cha l quan trng nht. N tri ra sut ngy thu m, thm m v un nn thi gian v trin n thnh mt dng hnh vn ho cao v tinh rng. Nhng tinh thn o c ca phng v ng thi l trng trt lm mi t ai. Ch trng lm vic tay chn ny y li thin kin c in, coi ch l nhim v ca m n l. Gi y cng vic tay chn tr thnh mt ci g cao qu, Tin Mng Gio-an gi l s bt chc ng To ho. Cng vi t tng mi v lm vic, quan im v nhn phm cng thay i. X hi thi nng tnh ng cp, coi con ngi hoc l t do hoc l n l. Nhng tu vin l ni khng cn ng cp, ai vo , u l ngi t do. V, bt ngun t t do ca Cha, mi ngi u bnh ng v c cng mt s mng l mang Cha xung cho tri t v nng tri t ln cng Cha. Vi tt c nhng ci Montescassino cu v thay th nn vn ho c in. Ni y ngi ta sao chp li cc ti liu, ni y ngn ng c chm sc. Tu s ngi Php Leclerq c ln ni, yu Cha v yu vn phm gn lin vi nhau. Mun hiu Kinh Thnh, phi c n. V vy m khoa hc ngn ng ra i v c chm bn. ch l mt th d. Mt khc, mun lm vn hiu qu, bt buc phi nghin cu t ai. Tm li, c th ni, t ngun o c phng v v lm vic - ora et labora , m mt nn vn ho mi, vn ho u chu, hnh thnh. Di chc ln ca thnh Bin-c li l b lut ca ngi. Hn tc phm nh nhoi l mt trong nhng thnh qu ln nht ca phng ty - m s ip thc t ca n l to nn mt cuc sng c lp lang th th - cho ti ngy nay v mi mi vn c th khm ph ra c nt mi. Ngi ghi ch : Ch cn Kinh Thnh cng lm mu mc cho cuc sng ri. Nhng ngi mi tp s c th thc hnh c lut , ngi vit ra mt hng dn n gin, cho nhng ai yu cuc sng v mun thy mt ngy ti p. Yu t ni bt ca lut l mc thc. Nhiu b lut dng khc qu gt. V ganh ua nn ngi ta thng t ra nhng lut qu trit , tng c nhn st sng c th theo c, nhng v lu v 155

di khng th p dng cho cuc sng chung. Bin-c ni kt thnh cng gia ci i hi gt gao cn thit v ci gii hn ca bn cht con ngi. Lut ca ngi linh ng, v v b trn c quyn hn rng ri p dng lut tu vo hon cnh do ngi nhn nh. D vy, lut cng khng phi l lng lo, m tri li, n ra mt c cu cht ch : nht l cc gi kinh nguyn n nh thi biu cho c ngy ln m, v cng c c cu cc ba n v bn phn lm vic. Nh ta thy, cng vic tay chn ko theo cng vic vn ho, hc ch p ng nhu cu phng v. Mt cch no , Bin-c c xem nh mt th Mai-sen, ngi t quy lut cho cuc sng. Nhng lut ca Bin-c bt ngun t c Ki-t. V c Ki-t l ngi lm mi v hon chnh lut Mai-sen, n c th tr thnh lut sng c th. Trong ngha Bin-c tr thnh mt nh ban hnh lut cao cp ca phng ty, v t con ngi vn ho mun mt m cui cng mt chu lc mi u chu thnh hnh, mt nn vn ho bin i b mt th gii. Nu nh vn ho chng ta ngy nay ng trc c nguy mt thng bng, nh ta ang thy, th cng l v ta la qu xa lut ngi. C l th gii chng ta lun c th tm li c th thng bng mt cch d dng, nu ta chu tr v vi lut c bn ca Bin-c, bi n ch ra thi v nhn c nn tng m con ngi cn c, hu to thng bng ni tm cho cuc sng. Khng c thng bng , khng th c cuc sng cng on, v c nhn khng th trng thnh c. Ta tip tc bn thm i cht v thnh qu quan trng ca Bin-c. Ch u tin ca b lut l lng nghe : Con i, hy lng nghe li dy ca thy, ri Bin-c thm : Hy gh tai nghe ting tim con. Vng, l li mi gi lng nghe, v y l iu cn bn cho con ngi. Con ngi khng c t mn, n phi khim tn hc n nhn mt ci g ci u con xung. N phi lng nghe ln ra n gi mnh. V nghe khng c ngha l mt tai vo nhng g va xy ra chung quanh, nhng l lng mnh i vo chiu su hoc hng ln cao, bi chng nhng g thy ni u khng ngoi vic p dng Kinh Thnh, p dng b lut nguyn thu ca kip ngi. Bin-c tin rng, lng nghe v p tr cng ging nh ht vo v th ra. V con ngi cng cn hc cch chp nhn mnh, n cn li trong chnh mnh, cn im lng, lng nghe, tm yn tnh cho mnh. T hn 1500 nm nay b lut vn khng mt tnh thi s. Qua lut bin-c, ta thy ci g thc s l ngi trong th khng mt tnh thi s. Ci g tht s tot ra t chiu su th vn l mt cch sng khng bao gi li thi. Ngi ta c th ph bnh n, c th th tm trong nhng hnh thc vn dng khc nhau, nhng trn cn bn, quy lut sng vn lun mang tnh thi s. Ngay ngy hm nay, ta li thy cn phi thn thin vi a cu, cn coi trng nhng quy lut ca n v bo tn to vt ca n. V c l ta li bt u thy cn dnh thi gian ngh ngi cho vic phng v, ng bt tr c m ngy ch phi bn tm vi chuyn nng sut. Ta bit vic lng nghe cng l mt phn ca i sng bi l phng v l vic Cha i vo lng ngi v l s lng nghe. Ta bit k lut, chng mc v trt t c lin quan vi nhau ; vng li lin quan vi t do ; cng th, vic c th chu ng ln nhau trong tinh thn c tin khng ch l quy lut nn tng ca mt cng on dng tu, nhng tt c nhng iu trn tht ra l nhng yu t nn tng cho vic hnh thnh bt c mt cng on x hi no. l mt b lut rt ngi, v n cng din t c ci tnh ngi , bi v n nhn vt ln trn con ngi v nghe v nhn ra c nhng g thuc Thin Cha. Con ngi ch tr thnh ngi khi n c Cha ng n. Cu chuyn sau y ta khng c php qun. Tn tht ngi l Gio-an Bernardone. Ngi ta gi ngi l Francesco, ngha l ch Php nh, v ngi thch ht nhc Php. n gi ca ngi l c mt cu chuyn tht cm ng. C th ni rng Franciscus (Phan-sinh) cu c Gio hi khi sp ?

156

Gio hi c l chng bao gi sp hon ton u, nhng trong cn khng hong ca Gio hi, ngi lm c chuyn quyt nh chng n. Ai trong chng ta cng bit cu chuyn ca gio ch In-n-xen-x III. Ngi m thy nguyn ng Lateran v bng dng c ngi gh vai chng . Ngi cho rng ngi chnh l Phan-sinh v cho mi ti. V nh chnh tr ti ba In-nxen-x nhn ra sc mnh cn c cho Gio hi ni anh nh tu v chnh tr v c cuc sng Tin Mng cc oan kia. Gio hi cn mt i mi on sng t bn trong, cn mt ngn la c tin mi, ch khng phi ch vi kh nng v chin lc ca gio triu v ca trt t chnh tr l . Ti tin rng cu ni ca c Ki-t Hy theo ti, hy dt khot trit theo ti, qu mang nhiu kt qu. Bao nhiu xung lc v cu p tr mi khng ngng ny sinh t . V Gio hi, mi khi tr nn nhm chn hay ng trc v, vn khng ngng hi vng vo nhng sc bt mi do Cha Thnh Linh thc y t bn trong. Nhng sc bt khng bao gi c chun b trc, nhng chng pht sinh t nhng con ngi c chc phc v chng lm cho Tin Mng lun mang li hoa tri mi. Phan-sinh l mt trong nhng ngi . Sau thi gian tui tr vui chi v nng ni, bng dng ngi nghe c ting gi trit , v hn hoan bc i theo Cha. Ngi bng lng vi cuc sng tu tr ang c, ch khng ngh lp ra mt dng mi. ng trc np sng nng n, v v v b chong ngp bi ch k - ca ki-t hu, ngi ch mun n gin rao ging li Tin Mng theo li mi v gp nht ngi v cho Cha. Ngi ch mun trnh by Tin Mng, ni v bi ging trn ni, m thi, khch ng b con n nn quay v vi Cha. Nhng t , gn nh ngc li vi ngi, mt phong tro sng o hnh thnh, v cui cng n tr thnh khung php l cho mt dng tu. Gio ch nhn ra nhu cu phi cho phong tro ny mt khung hnh t chc, lm dng c rao truyn s hin din mi ca Tin Mng, m Phan-sinh ang pht ng. Nhng y rt cuc li l bi kch ca dng Phan-sinh : Mt ng, ch trng sng tin mng trit i hi phi c nhiu t do, phi sng ngho hn, ch trng khng th b b hp trong mt khun kh nh ch. Nhng ng khc li cn c mt hnh thc no ph hp cho mt cng on con ngi bnh thng t chc i sng. Ngn la sng o cc oan kia thnh thong vt ra khi nh ch, nhng d vy dng vn lun nhn ra ch ng trong Gio hi ca mnh. Ngay chnh Gio hi cng sng trong tnh trng lng nan . Mt mt, tt c chng ta phi lun n lc, trit hn trong vic vt ra khi nhng tho hip cuc sng thng nht. Nhng mt khc, nu nh phi chp nhn tip tc sng vi nhng tho hip phi c trong th gian ny, th ta nn chp nhn ci gai bt an thi thc trong lng, v hy m chnh cuc sng mnh v cuc sng th gii ra cho chiu kch ln rng ca Tin Mng. Phan-sinh chng bao gi chu lm linh mc, ti sao ? Ngi l mt ngi khim tn. Ngi sng theo ngha nguyn thu ca li Cha, mun tr nn b mn trc mt Ngi, v nh Cha ni, ch nhng ai b mn mi thu hiu c Tin Mng. Linh mc trong thi x hi ng cp ca ngi l gii thuc cp cao, u i, m mt k ch trng sng n gin phc v nh ngi khng mun bc vo. Ngi mun mnh l mt ngi loan bo Tin Mng tm thng, mt k ht rong ca ngi Cha. Theo truyn thuyt th ngi l ph t, mt chc v c quyn c Kinh Thnh trong cc bui phng v. y xem ra chc ph t, mt b tch phc v, l tc v thch hp cho cuc i ngi.
GIU C TRONG KH NGHO C mt ngi n ng m chng ti tm thy trong ng cng, mt na ngi b di b gm nhm v sau khi chng ti em ng v nh, ng ch ni :Ti sng nh mt con vt trn ng ph, nhng ti s cht nh mt thin thn, c yu thng v c sn sc. Th ri sau khi c gp b mi su b trn c th, tt c nhng g ng ni, vi n ci vui, l :Tha Seour, ti i v nh Cha y. V ng tt th.

157

Tht l tuyt vi khi nhn s cao c ca con ngi ny c th ni nh vy, khng on trch ai, khng so tnh ton g. Nh mt thin thn, - chnh l s cao c ca nhng ai giu c v mt thing ling d h c th ngho v vt cht. Chng ti khng phi l nhng ngi lm cng tc x hi. Chng ti c th ang lm cng tc x hi di mt mt s ngi, nhng chng ti phi l nhng ngi chim nim trong lng th gii. V chng ti phi em s hin din ca Cha n trong gia nh bn, v gia nh ang cu nguyn chung, ang chung vi nhau. C qu nhiu hn th, qu nhiu lm than khn kh v chng ti, cng vi li cu nguyn, cng vi hy sinh ca mnh, chng ti bt u ti nh mnh. Tnh thng yu khi u ti nh v khng phi l chng ti lm yu thng bao nhiu, m l chng ti t bao nhiu yu thng vo nhng g chng ti lmTi mun cc bn tm thy y nhng ngi ngho, trc ht ngay trong chnh nh bn. V tnh thng yu khi u . Hy nn Tin Mng cho nhng ngi ca bn trc ht. V hy tm hiu v nhng hng xm gn nh bn. Bn c bit h l ai cha? (Chn phc M Trxa Calcutta)

17. CC B TCH HO KIN TRC I SNG

Nhiu ngi trc sau vn s dng cc kiu ni ki-t gio, nhng chng cn hiu g v ni dung chng, ch ng ni l sng theo nhng li . Hy nhn vo by b tch. Ngi c ln ni, trong cc b tch cha ng ho kin trc cho c cuc sng. V Johann Wolfgang von Goethe*, ln ln trong gio dc tin lnh, qu quyt rng, b tch ca Gio hi cng gio khng nhng l ci cao c nht ca tn gio, m cn l biu tng kh gic ca lng tt v hng n tuyt vi ca Thin Cha. Trc khi i vo tng b tch, ti t hi: Khng hiu nhng b tch c ch g? B tch thm sc, chng hn, u c gi cho thanh thiu nin khi ri vo nghin ngp. Hay b tch hn nhn u phi l bo chng cho v chng khng ngoi tnh, khng di nhau, khng b nhau sau mt nm sng chung. Ti tin rng by php b tch tht s ng n cho cu trc v nhng chng ng ln ca i ngi. Ngi ta cn cho nhng thi im quan trng - nh sinh ra v cht, trng thnh v kt hn mt du ch no , qua chng nhn c tm quan trng, nim ha hn cho tng lai v nh vy c s nng . Nu ch nhn b tch di kha cnh hiu nng v coi chng nh phng tin gip con ngi c c thn lc hon ci mnh, th ta s tht vng. Vn y khng phi vy. c tin khng phi mt th g l lng trong khng kh.N nhp vo th gii vt cht. Cc du ch ca th gii vt cht li gip ta ng chm c vi Thin Cha. Nh vy, cc du ch l s biu l tnh th l ca c tin. Vic thm nhp gic quan v tr tu l s tip ni bin c Thin Cha tr thnh xng tht v t mnh ra cho ta qua nhng du ch trn th. B tch, v th, l mt cch chm vo chnh Thin Cha. N cho thy Thin Cha khng phi l chuyn thun tinh thn, nhng Ngi c cng on v thit lp cng on; v Ngi ko theo c tri t v to vt vo Ngi, v nh vy, to vt cng cc thnh t ca chng cng tr nn siu vit. C bn y l, qua cc b tch, tnh cng on v tnh th l ca c tin c th hin; v chng cn cho thy rng c tin khng phi do ta m c, nhng n n t mt s u quyn cao hn. Cc b tch, cng nh ton b hnh ng ca Cha, tt c d nhin u c tn thc vo t do ca ta. V b tch cng ging i nh Tin Mng khng tc ng trong ta mt cch my mc, chng ch tc ng khi c ta chp nhn v cng bc i vi chng. GIC NG Khi u l php ra, m thi Gio hi nguyn thu cng gi l s gic ng. l mt nghi thc y tn knh v trnh trng, ghi du cuc i bng nhng bi c quan trng. Trong phng v php ra, khi trao thnh gi, ngi trao php ni: Ti chc lnh cho anh / ch bng du thnh 158

gi, anh /ch nhn ra rng c Gi-su yu qy anh /ch. Ti lm du thnh gi trn mt anh /ch, anh / ch thy vic Ngi lm. Ti lm du thnh gi ln tai anh /ch, anh / ch nghe c li Ngi ni. Ti lm du thnh gi ln ming anh / ch, anh /ch p tr li ting gi ca Ngi. Ti lm du thnh gi trn tay anh /ch, anh / ch hnh ng nh c Gi-su. Cng thc trn l mt biu tng. N mun ni g? Biu tng dch ngha l trng hp vi nhau. Thot tin, biu tng l mt cch t gii thiu. N gm s kin nh sau: C hai ngi, mi v chia nhau mt phn ci trin ng du chng hn - , v hai v nhn ra nhau, sau khi so hai phn trin c s ph hp vi nhau. V sau, biu tng mang ngha rng hn, n dng nhng hnh nh gic quan din t mt ci g khng th thy c. C nhiu biu tng kt tinh trong php ra. Ngi ta a vo nhng bc cn bn ca qu trnh dy v hc gio l nhp o thi xa. iu cng m ch rng, php ra i hi mt qu trnh gio l, ngha l i hi mt cng on cng hc v sng vi nhau. Nhng bc ca qu trnh c tm li trong php ra. M mt, m ming, m tai. l cu Ephata m c Gi-su cng khai ni vi ngi cm ic, v ri ming v tai ngi m ra v anh ta ni c, nghe c.Cng vy,nh php ra v nh cng on ng hnh, m ngi tn tng c a vo gia nhp trong , chng ta ht cm tr li Cha,ht ic nghe c ting Ngi. Nu khng nghe c Cha, ta cng khng th ni c li ng n,khng th cu nguyn c vi Ngi.M tai v mt trong php ra cng l bit tp lng nghe v tp n ni trong cng on sng c tin, l ta nhn thy c thin tnh trong to vt v thin tnh ni ta vo vi Cha qua du thnh gi. Trong Gio hi c, php ra l mt phn thng to tt. Ngoi vic phi qua thi gian hc gio l, ngi d tng cn phi c hai ngi ln lm chng. Ngi chng li vic ra ti tr em? Php ra cn c mc ch gip cho i ngi c mt ngha vt ln trn i sng sinh vt, h hiu rng cuc sng ny ng sng. Nht l gia thi bui vi tng lai en ti nh hin nay, ta c th t cu hi, l liu cn c cht o c no khng, khi sinh mt a tr ra i v nh vy l vt n vo mt tng lai v nh, mun sng cho ra ngi cng kh? V qu tht, khi ngi ta chng cn bit c nn lm ngi na khng, th php ra ch ng nn lm, nu nh ta hiu rng, lm th l ta trao cho con ngi mi mt ci g hn th xc n, ta trao cho n mt ngha m ta bit cn mnh hn mi tm ti ca lch s. Chnh php ra a con ngi vo chung cng on vi c Ki-t. Nh th th php ra tr em r rng nn lm. Nhng phi xt li, nu nh khng c thi gian hc gio l i trc, y l chuyn thng xy ra trong x hi mt ht tnh ki-t gio hin nay. Nu ch coi php ra nh mt nghi thc phi c, nh mt dp l hi m thi, th phi t li vn . Nhiu ngi ngy nay coi php ra l vic x hi ho trong mt gio x. Khng, n cn hn iu nhiu; l mt cuc ti sinh m ra nhng chiu kch sng mi. Khon 849 gio lut vit: Vic lnh nhn php ra tht s, hay t ra c ao nhn lnh n, cn thit cho s cu ri. Nu vy, cht trc khi nhn php ra th sao? V s phn no dnh cho hng triu thai nhi b git trong bng m? Cu hi, php ra c cn cho vic cu ri khng, cng ngy cng tr nn nng bng trong thi hin i. Cng ng Vatican II dy, nhng ai trn ng tm Cha v m lng ra cho ci m ta gi l php ra, th cng c cu ri. iu c ngha l vic i tm Cha cng l mt tham d tinh thn vi php ra, vi Gio hi, vi c Ki-t ri. Nh vy, cu hi trn ngy nay xem ra c tr li. Nhng cu hi v cc tr cha lnh php ra v b git trong bng m, cng khin chng ti nng rut hn. 159

Xa kia ngi ta lun rng, php ra ban cho ta n nn thnh, nh ta c th chim ngng Cha. Vic cha nhn php ra, ngha l ang trong tnh trng mang ti t tng, lm ta khng c c n nn thnh . Cc tr cht sm nh th th khng mang ti c nhn no, nn khng phi sa ho ngc, nhng mt khc v khng c n nn thnh, nn khng c dim phc hng nhan thnh Cha. Cc em ch c trong tnh trng hnh phc t nhin m thi, tnh trng ta gi l lm-b (Limbus). i vi ti, gio l thiu r rng. Vn trn cng tr nn phc tp hn trong th k 20. Gio l kia l mt hnh thc bin minh cho vic phi ra ti tr em tht sm, nhng li gii quyt ca n khng vng. Rt cuc, vi thng ip Tin-mng S-sng (Evangelium Vitae) Gio ch quyt nh thay i. nh ny c cp trc trong sch Gio-l Cng gio, khi sch vit rng, Cha c quyn nng ko vo Ngi c nhng ai khng th nhn php ra. TRNG THNH Theo nim tin ca Gio hi cng gio, thm sc l b tch ln ln trong i sng siu nhin. Ngha l sao? u l tc dng tht s ca n ? C hai c ch c bn ni php thm sc : xc du v t tay. t tay l du ch c Cha che ch v cng l du ch s hin din ca Cha Thnh Linh. Xc du ni kt k nhn php vi chnh ng c xc du, l Cha Ki-t, v tr thnh du ch Cha Thnh Linh, ng tip ni cuc sng ca c Ki-t. Php thm sc hon tt php ra ; php ra nhn mnh ch yu ti vic ni kt vi Cha Ki-t, thm sc nhn mnh vic chung sng vi Cha Thnh Linh. Php thm sc cng ni ln rng ngi nhn t nay l mt thnh phn tch cc, y trch nhim trong Gio hi. V vy m thi gian gn y ngi ta hay gi l b tch thnh nin. Trc y cn c tt tai, gi nh li nghi thc thnh nin ngoi i. Cng ng Vatican II b im ny. V ngh l mt b tch thnh nin, nn nhiu ngi hin nay thng hay nhn tr, tui khong 16 hay 18. Nhng cng c mt ci nhn khc. Cc Gio hi phng ng cho nhn thm sc cng mt ln vi php ra (tr em). Ngi ta l lun rng, ch c php rc mnh thnh Cha, sau khi nhn hai b tch dn nhp l php ra v thm sc, v sau khi c nhn vo chung cng on vi c Ki-t trong Cha Thnh Linh. Thm sc l mt th l gia nhp, qua ngi thanh thiu nin lm l mng bc vo giai on trng thnh, giai on lm ngi ln. Thi Trung c, tu s dng An-tnh Thomas Kempen vit cun sch nhan Theo gng Cha Ki-t, trong ni v nhng qui iu ch li cho ta sng ng n. Sch l tc phm c nhiu ngi c nht sau Kinh Thnh. Mt vi iu trong xem ra xa l i vi ngy nay. Nhng ngay mt trit gia cng sn l Ludwig Marcuse cng cng nhn l ngh thut tr nn tinh sch. Tu s Thomas vit : Nhim v cao c nht ca mi ngi l hc cch nhn chn con ngi mnh. V tip : Phi c khn ngoan v ton ho lm mi c th t h mnh v lun ngh tt, ngh iu cao c cho ngi khc. Tr v vi ni tm cng l iu quan trng cho ngy nay. Mt trong nhng kha cnh r rng ca thm sc l n a ta ra khi ci suy ngh thun chuyn b ngoi, thun chuyn thnh cng v hiu nng, ng thi mun ni cho ta hiu rng, ta cn c mt ni tm. N nhc ta, nh thnh Phao-l ni xa, hy lm vng con ngi bn trong ca mnh. Ni tm o ut ang l mt trong nhng vn nn ln ca thi i. Trong ngha , c l php thm sc qu tht l mt i trng ca khuynh hng chy theo b ngoi, n gip cho nhng g trong cuc sng lm ngi gi c cn bng. Thnh cng vt cht, trong nn vn minh tn tin hin nay, tr thnh thc o ca mi gi tr. Ai cng c th lm c, l li ha ca o qun cc nh tm l kch-ng. Thi ny gn nh tr thnh mi thuc phin. 160

N lm cho ngi ta theo nhau nghin. Thy ngi ta lm c, mnh cng mun theo. Cha m thy con ci ngi khc chi chut v c tng lai, d nhin cng mun cho con mnh c nh th. Nhng ti ngh, nh th, l ngi ta ch cn nhn v mt pha. Ngi ta mun c tht nhiu, mun n mt n my vi thin h. Tic rng, chng ta qun mt s cn thit ca vn ho ni tm trong cuc sng chng ta. Lc ny ngi ta cng ang th dng cc phng php tnh tm tm cch dng li mt th ni tm no . Nhng, nhn chung, nhng vn ho tnh tm li thng nhm tng cng kh nng thnh t b ngoi. Hoc l nhng k thut rc, lm cho con ngi rt cuc chng cn cht ni lc tht s no na. Ti mun nhc li, chng ta phi tht s tm li cho mnh mt nn vn ho ni tm mi, phi hc li cch lm sao con ngi bn trong, ch ca thnh Phao-l dng, cng ln ln vi con ngi bn ngoi, v lm sao c c nng lc, hu c th chng li c nhng ci bn ngoi i ngc li vi ta. HNH NG CC THNH TI NI CC THNH Khong nm 150 cng nguyn, mt hc gi tn Justinus dng ln hong Antonius Pius mt thnh nguyn th nhm bo v ngi ki-t gio. Nh th ta bit c vic c hnh thnh l thi . Th vit : Vo ngy gi l Cha nht, mi ngi trong thnh v min qu t tp nhau li. H c ln cho nhau nghe nhng iu ng suy ngh ca cc tng hoc sch cc tin tri, lu hay mau tu theo th gi h c. Sau khi nghe xong, ngi ch tr yu cu mi ngi hy noi theo nhng iu tt trong cc bi c. Sau tt c chng ti ng dy v cu nguyn. Sau cu nguyn, bnh, ru v nc c mang ti ; ngi ch tr ln ting dng ln li nguyn v cm t, v dn chng ng thanh tha Amen. Tip l phn chia cc tng vt. Mi ngi c lnh mt phn ca thnh . Ai vng mt, cc ph t s mang ti cho. Ca n gi y gi l l t n (Eucharistie). c php tham d ch nhng ai coi gio l chng ti l ng, c ty sch ti li v ti sinh trong b nc, v sng theo nh c Ki-t dy. Cho ti ngy nay, sau 2000 nm, nghi thc xem ra vn khng i ? Vng, l c cu nn tng ca thnh l, mc d ngy nay mt s chi tit c pht trin thm. C l phi cn mt thi gian no hiu rng ng sau cc nghi thc kia cn c mt ci g hn th na. Cng nh ch khi ta ng t bn trong nh th mi thy cc tranh knh mu trn ca s nh th rng sng. Trc ht, ngi c th gii thch cho ti hay v din tin ca mt thnh l ? Trc ht l phn bi c. Ngi ta t hp nhau li lng nghe v nhn lnh bi c, ng nh nhng g xy ra trong Gio hi s khai gn ni Si-nai. Cc bi c ni ti trong th trn l ca cc tin tri v cc thnh s. Chng gi ch quan trng trong thnh l, v, nh ngi ta ni, ngi ta mun lng nghe tin tri, cc tng v c Ki-t. Tin tri y l ton b Kinh Thnh Cu c. Tng l cc tng th v c Ki-t l tin mng Tn c. Nh th, li Cha c th ni gm ba phn. Justinus vit, sau l phn cnh co ca v ch tr, iu ny c ngha l c phn gii thch ngha bi c, bi v li Cha do nhng ngi khng gn gi vi ta vit, nn mun hiu cn phi c din ging. Sau phn cn bn ca thnh l: t tp nhau nghe li Cha, li i mi, sa dy v khai sng ta, mi n phn thc s l l t n. Phn ny cng chia ra ba giai on. Trc ht giai on chun b ca l, bnh v ru. Phn ny tng trng cho vic ta dng to vt ln cho Cha. Tip l li nguyn cm t. C ngha l v gim mc hay linh mc c ln nhng g m c Gi-su ni ra trong m trc ngy chu nn. l bi ca ln ngi khen Thin Cha. Bi ca bao gm vic cm t Cha Ki-t, ng thi nhc nh li nhng g Ngi ni v lm trong nhng gi cui ca Ngi v nh th, bnh v ru khng cn l ca l ca ta na, m bin thnh ca l ca Cha Ki-t, qua Ngi thc s hin din ng nh nhng li trong ba tic li. Justinus l mt tc gi c, ng vit rng cc ca l tr thnh t n (eucharistiert). Ni khc i, bnh khng cn l bnh, 161

nhng thnh tht c Ki-t. Ru chng cn l ru, m l mu c Ki-t. Ca l nh vy bin thnh Li sng ng, thnh li ca c Ki-t, li cm t ca Thin Cha. Cui cng, qua cnh phn phi qu chung gp, Justinus ni ti vic rc l v ra nhng iu kin. ng cho hay, y l thnh l ca nhng ngi tin. Nh Cha Ki-t xa trong ba tic li chia s vi nhm mi hai nh th no, th nay thnh l l cuc t hp ca nhng ai tin vo c Ki-t, qua php ra tr thnh Gio hi. Xem th th iu kin tham d cng nh c cu cuc l c hnh thnh hon chnh t xa xa ri, v ti nay ni chung vn khng thay i. Thnh l c xem l hnh ng cc thnh nht trn gian din ra ni cc thnh nht trn gian. Trong b tch c tht, mu, hn v c thin tnh ca c Gi-su. Ti mun hi thm mt cu tht c th : Phi chng, vi nghi thc trn, mi ngy tht s din ra mt php l mi ? Vic bnh ru tr thnh mnh mu ch c th l mt hnh nh biu tng m thi. Khng. Gio hi xc tn rng ng Phc sinh hin din thc s trong . im ny hn l ti gy tranh lun trong nhiu giai on lch s ca Gio hi. Cuc tranh lun ln u tin xy ra trong bui u thi Trung c, cuc th hai trong th k 16. Trong ln sau, Luther vn cng nhn s bin hnh, trong khi Calvin v Zwingli* cho rng ch l biu trng, nhng mi ngi din gii mi cch, v th m c s phn r ln trong ni b phong tro Ci cch. Nhng Luther tin Cha hin din ch trong chc lt lc truyn php m thi, cn Gio hi cng gio tin rng Cha tip tc li trong ca l. Bi v, nu bnh v ru bin hnh tht s, nh vy nu ca l ca con ngi bin thnh ca l c Ki-t, th hn Cha cng chim hu hon ton ca l y. Vn ny li c mang ra tranh lun trong th k ny. Nhng d c nhiu nh ch gii Kinh Thnh cng gio khng ng quan im vi nhau, th vn c nhng nh ch gii khng cng gio nh Ksemann nht mc bo v s hin din tht s ca Cha. ng cho hay, iu chnh Kinh Thnh ni v trnh by r. V trn thc t, Kinh Thnh v c lu truyn ca Gio hi na ni rt r : Cha Ki-t khng nhng trao cho ta nhng biu tng, m cn tht s trao cho ta chnh mnh Ngi. iu c ngha : rc l l mt cuc gp g gia ngi vi ngi ; qua Cha Ki-t i vo trong ti v ti c vo trong Ngi. Nhng ai cng thy l ru vn cn nguyn ru khng phi l mt pht biu vt l. Cha bao gi Gio hi xc quyt rng, c mt ci gi l bin i vt l s xy ra. Bin hnh y mang mt chiu su khc. Truyn tng bo rng l mt hnh vi siu hnh. Bnh v ru thun vt l c Cha Ki-t chim ly v lm chng bin i trong tn cng su thm, v Cha thc s hin mnh trong . V khi mt ngi rc mnh thnh Cha bng cch , b tch cc thnh ny s tc ng th no trn ngi ? Hoc t ra n c th tc ng ra sao? C y na, chng ta cng nn b i li suy ngh xem mi chuyn u l php l hoc ma thut. y l mt din bin ni tm c nhn. ng phc sinh, m gi y ang hin din trong bnh ru kia, khng phi l mt s vt. (Ch tht v mu lun ni ln tnh cch ton th ca ng Nhp th, ng vn gi nguyn hnh hi con ngi trong th gii mi ca phc sinh). Ti khng rc ly mt phn Cha Ki-t. Hiu nh th qu l v l, nhng y l mt din bin ni tm. Chnh Ngi t l cho ti v mun ng ho ti lm mt vi Ngi. Thnh An-tnh tin rng ngi nghe cu ny trong mt th kin :Hy n ta, ta l bnh ca k mnh. Vi cu , c Gi-su mun ni mt iu tri ngc vi s thng. Khi ta n g, ca n b tiu tn v tr thnh mt phn ca c th ta. Nhng vi c Gi-su th khc : n Ngi vo th Ngi s ho tan ta vo trong Ngi. Ngi l k mnh hn, Ngi s ng ho ta vo Ngi. Nh ni, l mt din bin ni tm. Trong cuc trao i ny, ta l ngi c nhn lnh. Ta c tr nn ngang bng vi Cha, c tr nn ging nh Ngi. V y mi chnh l qu trnh giao tip: 162

Ta cho Cha ko vo Ngi, ko vo chung lm mt vi Ngi, v rt cuc nh tm hn ta c tr nn ging Ngi. PHNG V Thnh l c c tnh cch l hi v tn knh nh qua mt ci g rt tuyt vi v cao c trong tm linh cng gio, l phng v. Trong phng v, mi ch mi c ch u mang mt ngha c bit, c th ni gn nh n cha mt b mt ring. Qua phng v trn gian, ngi tn hu c tham d trc iu ny cng c cng ng Vatican II ni ti vo phng v thin nh. y l mt im rt quan trng. Phng v khng bao gi ch l cuc l hi do mt nhm ngi t ngh ra v t chc. Nhng y, qua s thng phn vo vic c Gi-su Ki-t trnh din trc mt Thin Cha Cha, chng ta lun cng ng trong cng on hon v ca ton th Gio hi cng nh trong cng on cc Thnh. Vng, c th ni y l mt phng v thin nh. Ci thc s cao c y l thin nh m ra, v chng ta nhp vo ca on thin quc. l l do m kinh tin tng kt thc bng : Chng ta cng ht vi ca on cc thin thn Se-ra-fim v Ke-ru-bim. V ta bit, l ta khng n c, nhng chng ta ang cng chung li ca tht s x tan i ln ranh ngn cch trn gian vi thin quc. i gio ph Basilius* nhn nh rng, thnh l cng l ngun mc khi ln nh Kinh Thnh. V th ngi cm nghim nht khng c tu tin gii thch hay ci i phng v. Nu phng v khng do con ngi lm ra, nhng l mt ci g qua con ngi c kinh nghim vi ci tuyt vi thn linh th l ra ta phi coi thnh l c ca i gio ch Gr-g-ri- nh l mt qu tng t trn v khng c thay i n ? Vn ny c mt vi phn cch gia ng v ty. Chng hn Gio hi Byzantin tha nhn hnh thi phng v ca th k th 4 v 5 vi Basilius v Gio-an Chrysostomos. Cng nh cc Gio hi ng phng khc, Gio hi Byzantin coi l mt qu tng thn linh, khng th sa i : Chng ta bc vo n, ch khng to ra n (d nhin mt s chi tit cng bin chuyn theo thi gian). Phng ty, tri li, lun c mt nhy cm lch s mnh hn. H cng nhn ra tnh cch qu tng ni phng v, nhng qu c hi hp vo Gio hi sng ng, v cng ln ln vi Gio hi. Ta cng c th so snh vi Kinh Thnh. khng phi l Li ri thng t tri xung, nhng l Li c a vo lch s, v c cng ln ln vi lch s. V vy, Gio hi phng ty vn chp nhn tnh cch bt kh xm phm c bn ca phng v trong tng th ni dung v hnh thc ca n, nhng ng thi vn thn trng cho n ln ln vi lch s. L quy thnh l R-ma ging nh bn phng ng, cng hnh thnh trong th k th 4. Sau , c bn ty cng ny sinh thm nhiu kiu phng v, do nh hng ca Php, ca Ty-ban-nha, ca c v tip theo t nhiu ngun khc. Mi quc gia xut hin u c php gp vo tin trnh pht trin mt phn ca mnh, trong R-ma lun gp mt cch thn trng v i khi phi chn ct bt nhng ci thi qu. Trong qu trnh ln ln ny, R-ma l k gi phng v trong hnh thi c ca n mt cch nghim nht nht, ti c th ni, cn c hn bn ng na, t nht l nhn t m thc thn hc. Vi cch , phng v lun sng ng trong qu trnh lch s - nh ta c th a vo c nhng ci mi, c bit cc thnh mi -, nhng trong bn cht, phng v vn lun khng i. Cng v vy bn ty mi c th ngh ti chuyn ci t phng v. Song ci t khng c php ct t vi truyn thng, nhng phi din ra trong s quan tm ti nhng pht trin sng ng, cng nh phi canh chng ci pht trin, lm sao gi c s sng ng. Chng hn gio ch Pi- X hn ch bt l knh cc thnh. Ngi cng nhn mnh tr li ngy ch nht trong b lut ca ngi v b bt nhng ci d tha trong . Ngay Pi- V cng b i mt mt s bi ca len li vo phng v. Cng ng Vatican II cng ng trong quan im . Vic tip tc pht trin trnh khng b x cng thuc vo truyn thng phng v ca Gio hi. Nhng s khc bit m 163

ti mun ni y l, ti ang canh gi mt ci g ang sinh ng pht trin, v bit rng s sng ca n khng nm trong tay ti nhng ti phi phc v n v phi ti quy lut ni ti ca ci sng ng -, hay l ti xem ci nh mt th sn phm con ngi, n din tin nh kiu theo quy lut ca mt chic my m ti c th ci bin hoc lm khc i. Cng ng Vatican II hn c quan tm ti nhng pht trin v i mi c ch. Nhng chng ta phi thy rng, ngy nay ang c nhiu khuynh hng mun lp rp thm hoc tho g bt chuyn ny khng ph hp vi bn cht ca phng v. Khng phi n gin cc u ban gio s t ngh ra chuyn lm sao phng v c tt hn v mt mc v, n c thc t hn hay l g g i na. Nhng ta phi coi xem ch no cn v c th thm g, ch no cn v c th bt g, trong s quan tm ln ti khi hnh trang c t nhiu th k. V y c th l li cnh co quan trng i vi tt c nhng ai c trch nhim vi phng v : H nn thi hnh cng tc vi tinh thn phc v nhng g sinh ng ln ln, nhng g t bao th k nay mang li cho ta c tin, ch ng ngh mnh l nhng k ton nng, c th sng to hoc ch bin ra c ci hay hn. Chng cn ai quan tm g ti nhng ph bnh v phng v hin ti. Nhiu ngi cho rng phng v chng cn linh thing . Phi chng cn ci t tip ci ci t, tm li tnh cht linh thing ? Ci cn ti thiu by gi l lm sao phi to li mt thc mi v phng v, cho tinh thn t bin t din kia bin i. Vn i qu xa, c nhng nhm t by ra lun hnh thc dng l ch nht. y qu l sn phm ca mt s u c khn ngoan v mnh dn, dm ngh ra mt ci g. Nhng lm vy th u cn ch cho ci thnh thing c trao tng cho ta, m ch cn l ci kho tay ca mt vi ngi. V ri ta s nhn ra khng phi l ci ta tm, ci qu t, ta ch i mt ci g khc kia. iu quan trng nht ngy nay, l ta phi tm li c lng knh trng v tnh cht bt kh ngu to ca phng v. Phi hc li cch nhn bit l mt tng phm v l mt pht trin sng ng, qua ta tham d vo phng v thin quc. Phi coi l mt mn qu Cha gi n cho ta, ch khng phi l mt sn phm t ch ca ta. Ti ngh, vic u tin l phi chm dt tinh thn t bin t din v phi cho cm thc v s thnh thing ln ln. Bc th hai, ta c th ri s nhn ra c lnh vc no b ct xn qu nhiu, cha li lm sao s lin h vi ton b lch s c c r rng v linh ng tr li. Trong ngha , ti ch trng ci t li nhng ci t. Tuy nhin, theo ti, tin trnh ny phi bt u bng s gio dc nhm chng li vic ph nt phng v bng nhng sng ch c nhn. Phi chm dt thi khinh mit hnh thc phng v c gi tr cho ti nm 1970, y cng l im quan trng trong vic gio dc mt thc phng v ng n. Cho ti nay, nhng ai tranh u hay c xu cho vic tip tc c hnh nghi l c, u b i x nh nhng ngi phung hi ; tht chng c cht g gi l bao dung c. Cha bao gi xy ra chuyn nh th trong lch s, lm vy l ngi ta khinh c ton b qu kh ca Gio hi. Khinh qu kh th lm sao tin vo hin ti ca Gio hi c? Ni tht lng, ti cng khng hiu ni, ti sao c nhiu ng nghip gim mc ca ti li chp nhn hnh ng bt khoan dung r rng i ngc li nhng ho gii cn thit trong ni b Gio hi nh th. Ti bao gi mi tht s din ra bc th hai m hng i ni ti : ci t li nhng ci t ? Ti ngh, n cng ging nh phong tro phng v trc y a ti cng ng Vatican II. Phong tro lc u tin trin kh chm, v sau nhanh chng tr thnh dng nc mnh. Quan trng l phi c mt thc y t cc tn hu sng ng nhit thnh, phi c nhng a im th im, ni phng v c c hnh mt cch ng n, khin ngi ta nhn ra c u l 164

ngha thc s ca thnh l. Nu nh t m mt phong tro ni ln v khng b dp tt t trn, th ri chuyn s ti. V ti tin rng, c mt khi ngun v hng ri ni th h mi hin nay. Hng i hnh dung ra c mt hnh thi phng v ch thc, thnh thing, mt phng v cho tng lai dn Cha v Gio hi cha ? Chuyn cn bn l lm sao chng ta n nhn li nhng hnh thc qu tng v lng mnh thm nhp vo chng. Khi ngh li nhng giai on ca phong tro phng v m ti may mn tri qua, ti thy qu l mt ci g tuyt vi, khi mnh ln hi thy c cc thnh l ma chay pht trin th no, hiu c cu trc ca ma chay ra sao, hiu c ton b cu trc thnh l v nhiu th na. Vn l lm sao thm nhp c vo kho tng ca ci hnh thnh v ln ln , v qua gp c ni huy hong ca Thin Cha ang trao tng cho ta. Quan trng nht, theo ti, l hc li c tinh thn lng nghe hi con, hy lng nghe, thnh Bin-c ni th, v hiu c rng mnh l k n nhn hn l ngi sng ch. Thnh l nn c hnh li bng ting La-tinh ? Chuyn , xt chung, khng cn thc hin c na u, v c l cng khng phi l iu mong mun. Thnh l c l tt hn nn c hnh bng ting m . Nhng ti ch trng nn c mt ci m mi cho ting La-tinh. Ting La-tinh trong thnh l lc ny xem ra mc phi ti t tng. Tuy nhin, thiu n, l ta mt i nhng trao i giao tip rt cn thit trong nhng vng nhiu sc dn. Chng hn, mt chnh s nh th chnh to Avignon k cho ti hay, ngy ch nht n xut hin mt lc ba nhm ngn ng. ng ngh lm l chung bng La-tinh, tt c c th cng thng cng, nhng c ba phn i thng thng : Khng, mi nhm phi c g ring cho h. Hay ta hy ngh ti nhng a im du lch, tht tuyt khi ni y nh c mt im chung m ngi ta nhn ra nhau. V th, cn suy ngh v im ny. Nu nh R-ma ngay trong nhng dp l ln khng cn ai ht c Kyrie hay Sanctus na, khng cn ai hiu c Gloria ngha l g, th l mt mt mt vn ho v l mt mt mt nhng ci chung. Nh vy ti c th ni, thnh l nht nh nn bng ting a phng, tuy nhin cng cn gi li La-tinh nh mt ci nn chung lin kt chng ta li vi nhau. - Nh vn Martin Mosebach c ln k cu chuyn ngn v mt thnh l, din ra nhiu nm trc y trn o Capri. Ngy n trn o xut hin mt linh mc ngi Anh, linh mc ny thi cn bn o chng, mt s kin him thy min nam nc . Khi nghe ng c mun dng l mi ngy, sau nhng n o ban u, ngi dn trn o cui cng dnh cho ng mt nh nguyn chnh vnh trn mt ng trn bin, ni gi l Monte Tiberio, ch xa kia c dinh Jovis, mt trong nhng dinh ph ca hong Tiberius. Nh nguyn ny mi nm ch m ca mt ln, vo ngy 8 thng 9, ngy l sinh nht c B. Thi gian cn li trong nm c dnh cho l chut, chng gm nhm n c cc ngn t nh mc o. - ng linh mc ngi Anh l ngi thc t, khng phi l nh thn hc ln, bt tay vo vic. ng leo ln ni, phng ci nhn xung ton vnh bin chung quanh. Trc ht, phi cht vt lm mi m c kho ca vo nh nguyn r st. Ri ng bc vo, theo ng l mt ln tia sng mt tri, ri chiu vo cn phng m mc. Cnh ca thic nh tm m toang, nn chy cn y, gh vt ngn ngang, v nh mc o ba bi nh ngi ta b trn vi vng. Bnh hoa bn, khn bn th mc meo, mt chn thnh hoa vn lo lot, cc khn bn m dnh li vi nhau trong t, cun sch l rch bm, ngay c thnh gi cng cong queo. - V linh mc nhn qua mi th, suy ngh. ng m toang ca s, cm ly cy chi rm gc nh v bt u qut. Ri ng cm cy thnh gi, a ln hn v b vo t phng mc o. Chi sch chn thnh, bt sng cc ngn n. Nhn thy on dy chung, ng ly thang leo ln thp v buc dy vo chung. Gi th mi chuyn k nh n. 165

- V linh mc eo vo ngi tm dy Stola mu tm, t nc t mt bnh nha nh mang theo vo ci ni nh, c li nguyn, b thm vo t mui, ri d tay lm php, on nc php vo chu con s bng dng bn cnh ca ra vo, ting nc lao xao nghe nh th chu thc dy, th pho. ng ko chung. Xa xa vi ba tn hu, n b v tr con, xut hin ko ti, chng my lc y nh nguyn. - Gi th c th bt u thnh l. Linh mc ci mnh trc bn th v ct ging c : Introibo ad altare dei (Con bc ti trc bn th Cha). - Ai tm quan st th c th nhn ra hnh nh c mt chuyn g c bit xy ra, khi v linh mc mc o chng thm kia lau sch bn th, t nn, lm php nc, lau bi bm, vt by chut vo mt gc nh. V cng ging nh Abel hay No xa, thot tin dng bn th ri sau mi dng ca l. V cng nh Mai-sen, v linh mc cm cc xc nh ch dng lu lm bn th. l mt s chun b v cm cc xc nh ch thnh. Mosebach m t tht thi v, nhng tnh hnh chung Capri khng n ni th thm nh ngi ta ngh u. Nhng hy bn tip vic chun b b ngoi v b trong, hai chuyn ng nhin lin quan vi nhau. S mng tha sai ca thnh Phan-sinh cng bt u nh th. Ngi c ra ngha ca nhng ch ni ting trn thnh gi l con hy xy li nh nguyn cho Ta - v ngh ngay ti nh th nt Portiuncula. Ngi xy n li thnh mt nguyn ng p , v ri nhn ra rng mnh phi lm hn th na, l phi xy li nh th Gio hi sinh ng.

Nhng cng vic tay chn bc u cng l mt cng on khng th thiu. Phi lo lm sao phng c, nh nguyn lun c sa son mi m, lm sao ngi ta c th nhn ra v cm c s thnh thing c b ngoi ln b trong, l iu rt quan trng. Cm n Cha, chng ta c rt nhiu nguyn ng tuyt diu trn khp th gii, gi ta cng nn hc li cch yu mn s thnh thing ni chng. Ngn la trc nh tm gip ta cm c s hin hin m thm m ngy ca Cha. Ngy nay, nhiu nh th thng c dng lm ni ho nhc, lm ni gn nh khoa trng ci p ca qu kh mnh, nh vy c ngha l trn thc t ta mt i cm quan v s thnh. Phi c li c cm quan , phi c li c s chun b cn phng bn ngoi ln bn trong, l iu kin ta nhp tm vo thnh l, hu thc s gp c s thnh thing trong . Phi chun b rc Mnh thnh nh th no ?
Cch chun b ng nht l khi ta tht s lnh hi c ngha ca hnh ng , khi ta cho li Cha nh ng, khi ta hng lng ti c Ki-t trong nhng li nguyn c Gio hi lu truyn li t rt xa xa. Cng cu nguyn v dng l mt cch ng n trong thnh l c ngha l ta phi tm lng nghe v sn sng n nhn, qua ca lng mnh h m ra Cha c th i vo. V ngc li, ci ti ca ti lc cng tht thanh thn v rng m, n ni ti c th bt u bc c vo trong Ngi. Khi rc l phi c thi no ? Phi c x nh ang i din tht s vi Cha. Nhng du ch ca lng knh s thay i theo thi gian. Nhng cn bn l thi ca ta phi biu l c nhng cm nhn trong lng, v s knh trng cng phi c t ra qua phong cch ca c th. Trc kia, rc l qu gi, ng tc ny rt c ngha. Nay rc l ng. Nhng ci ng ny cng phi l mt ci ng y knh trng trc mt Cha. Trong Gio hi, khng bao gi c mt hnh vi qu gi. y l phong cch thm su nht ni ln lng o ni ki-t hu. Phong cch ny cho thy thi thng thn ca ta nhn hng ln Cha, ng thi ni ln v tr thp b khim tn ca ta. Gio ch Gio-an XXIII ni : Con ngi 166

khng bao gi ln khi h qu gi. V th ti tin rng y l cung cch khng th thiu c ni tn hu ki-t, cung cch cu nguyn c t thi Cu c ri. N V TI B tch ho gii : Ngi th bo, n y con ngi vo mt hon cnh khng th gii quyt v tht ra ch lm cho con ngi s hi v mc cm ti li. K li qu quyt rng, nu khng c n, th lc ny phi to ra n. Xng ti, trong qu trnh lch s ca n, hn tri qua nhiu bin i hnh thc bn ngoi hn tt c mi b tch khc. Chnh bi v mang tnh cch qu c nhn, nn n phi mang hnh thi biu hin ty vo c tnh thay i ca mi ngi v vo truyn thng ci m hay khp kn ca mi nn vn ho. Sau cng ng Vatican II, ngi ta th to ra nhiu cch c th gip cho vic xng ti c nhn, trong s c li xt mnh tp th, m theo ti qu rt hay. Cch th hai l xng ti bng i thoi, ch khng phi ngi to nh xa nay. Li ny cng gip cho ngi ta thng vt c ngi ngng trong vic th ti. Nhng li ny c th khin vic xng ti thnh ra nhng cuc chuyn tr khng u, hoc thnh ra chi tr tm l, v th mt i chiu su ca n. Ngi ta cng rt thch li xng ti tp th. Nhng y khng th l cch ng n c, v bn cht ca xng ti l mt hnh vi c nhn ; li ny ch ph hp v c th lm trong hon cnh tht c bit m thi. Mt cu ca hng i Ratzinger : Khng c kh nng nhn li l hnh thc nguy him nht ca s thui cht tn cng ca tinh thn, bi v chnh n lm mt kh nng t ci tin ni con ngi . Ngi ta vn ni iu ny: Ki-t gio y con ngi vo mc cm ti li chn p h. D nhin cng c th c nhng lm dng kiu . Nhng xo i kh nng nhn nhn ti li ni con ngi li cng nguy hn, bi v nh th tm h s tr nn chai v bnh hon. Ta hy ngh thm mt bc na v h qu cao hn ca vic mt kh nng xt mnh. l iu Quc-x c trc y lm. Ngi phtta tin rng va cng mt lc git ngi m vn o c, nh Himmler biu, nh th l lng tm con ngi b dy nt v con ngi b bin th. Kh nng xt mnh s tr nn d chp nhn v trin n, nu nh ti c tha. M tha ti li nht thit i hi phi c li x gii. Khoa tm l cha tr c th gip nhiu cho vic nhn ra nhng trc trc trong cu trc tm tr v cha lnh chng, nhng n khng th thng vt c ti li. Khoa tm tr b gii hn ch , v th n cng rt thng tht bi. Ch c b tch, s u quyn ca Cha, mi c th tht s vt thng c ti li. Tuy nhin ta phi th nhn rng, trong thi bui c nhn ch ngha ny, con ngi v cng kh m vt qua c nhng cn tr tm l trong vic xt mnh. Nhng u c tinh thn c tin hng dn ta, c th tp li c kh nng . C th tp c, nht l v ta xt mnh nhn li trc mt Cha, ch u c phi trc con ngi, li na vic xt mnh ny s c kt thc bng li x gii tha th - v bit u trong to gii ta cng nhn c nhng li khuyn gip mnh vt thng c trong nhng hu qu ca ti. Trc y, tr con chng ti tng lp bc vo to co gii. Trong khim tn v n nn con xng nhng ti con ri l k th ti. Chng phi bao gi cng l chuyn d dng, nhng vic xng ti qu tht c tc dng nh mt th my git, ngi ta cm thy sau nh c git sch ti li. Trong sch Phng-ca ti thy Gio hi c c ghi phn chun b xt mnh xng ti, vi mt chui cu hi nh kiu bng kim tra . Sau y l vi cu c c trong : Ti c c gng gn Cha khng ? Ti c t ra yu thng v bit n cha m khng ? Ti c hay ni xu v chi ngi khc khng ? Hoc : Ti c tm cch y vic cho ngi khc khng ? Ti c tn trng c tnh ca ngi khc khng ? Ti c n lc gio dc con ci v ng ngay khng ? Ti li bing ? Hay ch k ? Hay hoang ph ? Ham m n ung ? Ti 167

thch khoe khoang sng khng tht vi mnh? Xem th th Gio hi u l ci g xa l vi con ngi u. Ti tin rng, iu ht sc quan trng l lm sao gip cho lng tm ni ra c. Trn phng din ny, ti t tng khin lng tm ta chai , v ta mun du n di ming vi qun, bng cch i x vi ngi khc nh nhng k hon ton xa l. Ta mun, chng hn, nut nh i nhng li di tr, v nhiu th khc na. Lng tm chai l mi nguy ln ca chng ta. N bp con ngi. V th, dy cho ngi ta nghe c ting lng tm l chuyn c bn. Cho nn nhim v ca Gio hi l bit nhn ra ti li c bit ca mnh trong tng thi i, v nh gip cho x hi khi b chai v v trong nhng lnh vc i sng quan trng ny. Cu hi thm: C c php ni di khi cn khng, chng hn gi lm nh khng nh lc ngi ta gi in thoi? l nhng chuyn rt thc t, m cc nh o c cng khng ng vi nhau. C mt trng phi ln, trong c c Kant, cho rng chn l t n c phm gi, nn mi xc phm ti n u khng c chp nhn. Gi vng qua in thoi, l chuyn d hiu. Nhng phi coi chng chnh mnh, v mt khi cnh ca m h, th n c th li tip tc m ln ra. Lc ny ti khng mun kt ti ci cch t bo v mnh - v ti cng s dng n. n x l mt hnh thc rt ro ca b tch ho gii. Nhng n x u tin c cc gio ch ban cho nhng ai tham d vo cc cuc thnh chin. V vic lm dng n rt cuc l nguyn c b ngoi cho Luther ni gin v dn ti phong tro ci cch v phn r. Ti ngh, ngy nay chng cn my ai hiu g v chuyn n x. l mt chng kh khn trong lch s Gio hi. Trong hun d nm thnh 2000 Gio ch c gng to cho n x mt ngha mi. Trc y ngi ta phn bit ti v hnh pht ca ti. Php gii ch tha ti, ch hnh pht ca ti vn cn nguyn. iu ta hiu mt cch ng nhin. Nay Gio ch c mt gii thch mi. Ngi bo, d ta ht n, nhng ci vt thng ta gy ra ni k khc vn cn , l mt thit hi, l nhng hu qu do li ni hay vic lm ca ta gy ra. V trong chnh con ngi ti vn cn mt lc git li, mt b cong ca hu th mnh. Nh vy, vn l lm sao gii quyt nhng hu qu tn ti ca ti. Vic gii quyt ny ch c th din ra mt cch tp th, bi v ti lun vt ra ngoi ci ti ca mnh. V th, n x c ngha l ta i vo s tr gip ca cng on cc thnh, trong l ni din ra s trao i cc sn vt thing ling, ni ta tng ci ca ta v nhn ni k khc ci ca h. Trong ngha ny, n x c th nn hiu nh l vic ty xo nhng g thng d cn tn li, nh l vic cng nhau gnh vc hay gnh vc cho nhau.

HN NHN Hng lot ngi tr hm nay ng trc n o, c nn bc vo mt hn nhn tht s hay nn sng vi nhau mt cch lng lo. V pha nh nc, h mun coi vic chung sng khng ci hoc ng phi ngang nh nhng cp hn nhn khc phi. Cu hi t ra : Ti sao hn nhn l hnh thc duy nht c th chp nhn c trong vic sng chung ? Th nht, l v ch c s chung thu l ch ch thc vng chc hp vi phm gi ca cuc chung sng gia hai con ngi. V hn nhn khng phi l ci g ch lin h ti trch nhim gia hai ngi m thi, m n cn lin h ti c tng lai con ci s sinh ra na. Nh vy, hn nhn khng bao gi n thun l mt chuyn ring t, nhng n mang tnh cht cng cng v x hi. Hn nhn quyt nh dng thi t chc nn tng ca x hi. 168

Rt cuc ta cng thy c iu , nu nh gi y cc cp khng ci cng c c nhng khung php l no . D y ch c coi l nhng hnh thc kt hp thp hn hn nhn thng, chng cng khng th thot ra khi trch nhim cng, khng th thot ra khi lin h chung ca x hi. V ch mi iu thi cng buc phi c cho chng mt quy ch php l ko theo quy ch x hi v cng cng, ngay c khi ngi ta gi y tin rng mnh phi chp nhn nhng bc sng thp hn . Th hai : Ta thy u hai ngi sng cho nhau v sinh con ci, cng c giao tip vi s thnh v vi mu nhim lm ngi, l nhng th vt ln nhng g ta t c. Ti khng n gin ch l ti m thi. Trong mi con ngi c mt b n thn thnh. V th, vic sng chung gia ngi nam v ngi n cng c a vo vng tn gio, vo vng thnh thing, vo trch nhim trc Thin Cha. Vic sng chung cn c trch nhim vi Cha v chnh v th m, qua b tch hn nhn, n nhn c ci ngun su xa v ch thc cng nh l do hin hu ca n. Tt c nhng li sng chung khc, v th, ch l hnh thc tm, m mc tiu cui cng ca chng ch l tm cch trn trch nhim i vi nhau v thot ra khi vng b n ca kip ngi v nh th chng mang vo x hi mt s bt n vi nhng hu qu kh lng. Vn sng chung gia nhng ngi ng phi li hon ton khc. Ti ngh, nu ngi ta quan nim hn nhn v gia nh khng nht thit gm mt nam mt n na, m cng l ca hai ngi ng phi, th cu trc xy dng nn tng cuc sng con ngi nh th b tn thng. Nh vy, v lu v di, x hi s ri vo nhng vn ln. Nu ta lng nghe li Cha, ta s thy ra rng vic sng chung v chng v con ci l mt ci g thnh thing. V x hi s t ti mt hnh thc ng n, khi n coi gia nh hnh thi sng chung c Cha chc phc l hnh thi ng n ca trt t phi tnh. y l cng thc ca hn nhn : Anh /em nhn em/anh lm v /chng v ha chung thu khi thnh vng cng nh lc gian nan, khi bnh cng nh lc mnh kho. Anh /em mun yu em /anh v tn trng em /anh mi ngy sut i . Nghe tht hay, nhng ti sao hn nhn li phi ko di sut i cho n khi s cht chia la ? V n nm ni s dt khot ca tnh yu con ngi v s rt ro ca trch nhim m ta bc vo. Chng ta khng nn tm cch chi li l lun chng minh iu . Khn ngoan con ngi chng thc cho ta iu v chnh li Cha cng ni nh vy. iu ch ph hp hon ton vi phm gi con ngi, khi ti hon ton cho mnh i, m khng gi li mt phn no cho mnh v c th ni khng h xt li hay i b hp ng. Cuc sng con ngi khng phi l cuc th nghim. khng phi l hp ng thu nh. Nhng l s trao tng ci ti cho em /anh. V s trao tng gia ngi vi ngi ch c th ph hp vi bn cht ngi qua hnh thc mt tnh yu ton vn v cho nhau tt c. Ta ni nhiu v tnh dc, r rng Gio hi on c mt ci g rt b n trong tnh dc. Nhng khng hiu ti sao Gio hi li c nhng quan im kht khe v n, ngay c trong hn nhn. C phi v c mt quan nim khc v cuc sng v v con ngi, nn Gio hi mi cm nga thai ? Tht ra, Gio hi xem tnh dc l mt thc t trung tm ca to vt. Tnh dc a con ngi ti tht gn ng to ho v t n trc mt trch nhim cao nht. Qua tnh dc, con ngi d phn vo chnh ngun s sng mt cch c trch nhim. Mi mt con ngi l mt to vt ca Cha v ng thi cng l mt a con ca cha m n. Do m gia s sng to ca Cha v s sinh si ca con ngi nh c mt ho quyn vo nhau. Tnh dc l mt ci g d di ; ta cng nhn ra im ny qua mi lin quan ti trch nhim i vi mt s sng mi, s sng ny thuc v ta m cng khng thuc ta, n do ta lm nn m cng chng phi do ta m c. T , m ti ngh rng, tnh dc ng thi cng l mt ci g linh thing, ch n c php to ra mt s sng v mang trch nhim c i vi nhng g vt trn ci ngun sinh vt ca s sng . T nhng l do mun 169

mt , Gio hi cng phi trin khai nhng g ni trn v c cp mt cch nn tng trong mi gii rn. Gio hi phi lun a n vo cuc sng con ngi nh l trch nhim. C th va sng tri vi gio hun tnh dc ca Gio hi m cng va l mt tn hu tt ? Chuyn sng khng theo kp ni dung li Cha c Gio hi din gii, li l mt vn khc. Tuy nhin, nu ngi ta vn tip tc li trn ng, nu ngi ta chp nhn s linh thing ca vic ng to dng vi c Ki-t, th h vn khng mt tnh cch cng gio, d c gp tht bi. Khi ang trn ng i tm th ngi ta, nu mun ni nh th, vn l mt tn hu tt . Cc gim mc ku gi tn hu can m hn trong vic sinh con. Cc ngi vit trong th lun lu : Mt x hi khip s sinh con s gim i tnh cht nhn bn. u khng cn tnh yu i vi tr con, qu tht mt mt nhiu lm. Trc y, ngi ni ting yu gia nh v con ci. Ngy nay, c nhng vng trong nc li c s sinh thp nht trn th gii. Bin chuyn to ln xy ra do s xut hin cuc sng phn vinh mi. Qu tht, c mt cm d ln trong cc x hi phng ty coi tr con l i th, chng ly mt tng lai v phn no khng gian sng ca mnh. Cng lm ngi ta coi l vt s hu v dng chng khoe mnh. Rt cuc chng ai sn sng cng nhn con tr vi nhng quyn li ring ca chng, phi hi sinh thi gi v c i mnh cho chng. C ln mt gim mc ni vi ti, ngi ngho u t vo s sng, k giu vo s vt. Ti khng mun phng i ngha cu ni , nhng r rng trn t nc ta khuynh hng lo u t vo s vt, lo bo him cho mnh bng gi tr s vt, c ngha l mun nhn bi ci ti ca mnh ln, mnh hn vic sn sng phc v cho s sng khc. S gia tng dn s c vn nn ca n, nhng mt khc, ta cng phi cng nhn rng, x hi chng ta ang nh mt chnh tng lai mnh vi lo ho. Vn gia tng dn s. Ngi ta t co Gio hi v ch trng cm nga thai nn to ra ti mt s ni trong th gii th ba nhng vn trm trng, k c vic to ra bn cng ngho i. Qu l chuyn hon ton v l. Bn cng l sn phm ca vic sp lun l. Trc y, lun l trong cc x hi b lc v trong cc cng ng ki-t gio gi cho cuc sng c trt t nn loi tr c bt hnh ngho i. Nay trt t mt, v ta thy hu qu. li cho Gio hi qua vic cm nga thai, l chuyn ng ngn, chng t nhng ngi c ci nhn hon ton ngc ngo v th gii. Ti s gii thch. Gio hi dy v s thnh thing v chung thu trong hn nhn. l ting ni ch thc ca Gio hi. Ni u nghe theo ting ni , tr con c sng trong mi trng lm quen vi yu thng, t ch, k lut i sng, d chng phi trong tnh trng tng thiu vt cht. u chung thu gia nh cn, cn kin nhn v quan tm cho nhau, cng l iu kin cho vic k hoch ho gia nh mt cch t nhin v hu hiu. Bn cng khng xut pht t cc i gia nh, nhng t vic sinh con ba bi thiu trch nhim, chng chng bit ai l cha hoc c ai l m, phi lang thang trn ng ph trong mt th gii b ph nt tinh thn. Ngoi ra, ai trong chng ta cng bit, Phi chu ngy nay vi gia tng gh gm bnh lit khng t lu cho thy mt mi nguy ngc li : Khng phi bng n dn s, nhng l cnh xo sch hng lot b lc, v t ai tr thnh hoang a. Ngoi ra, khi ti ngh ti cnh tin thng u chu cho nhng nng dn git bt sc vt, hy bt la, nho, tri cy loi v l do thng d sn xut, th ti t nh, ti sao cc ngi chuyn vin qun tr khng tm cch chuyn nhng th cho mi ngi cng hng, thay v hu ca ca Tri ban i nh vy.

170

Bn cng khng to ra bi nhng ai dy cho con ngi chung thu, yu thng, knh trng s sng v t b, nhng n l sn phm ca nhng k ming b b o c v nhn con ngi mt cch my mc : Ti cao su nga thai xem ra hu hiu hn lun l o c! Nhng, nu ta tin rng phm gi o c con ngi c th thay th bng ti cao su, trnh nguy him cho t do ca h, th nh th l ta lt ht phm gi con ngi t nn tng, v ta to ci m mnh mun ngn nga: mt x hi ch k, trong mi ngi u c quyn hng mi th theo mnh v chng cn ai mang trch nhim. Bn cng n t tut dc o c x hi, ch khng phi ngc li v vic qung co ti cao su l mt phn quan trng ca vic tut dc , n ni ln chiu hng khinh mit con ngi, chng cn tin vo ci thin m ni con ngi. LINH MC Mi tn gio u c nhng ngi c bit, lo vic phng t v gio lut c tin. u l im khc ca mt linh mc cng gio so vi cc ng nghip trong cc tn gio khc ? Trc ht, linh mc cng gio l ngi mang mt s v c bit ca c Gi-su Ki-t v c hnh thnh theo khun mu cc tng . V vy h khng ging nh cc ng nghip trong hng t t ni cc tn gio khc. Thc o c bit ca giai tng ny, nu ta ni c nh vy, l hnh nh cc tng , nhng ngi c c Ki-t o to nn. Linh mc c c Ki-t trao cho trch nhim rao ging li Ngi, rao ging chnh Ngi, rao ging li ha m Ngi cho chng ta. V trong khun kh vic rao ging lun cng l mt nhim v tnh yu, xy dng thn th c Ki-t, phc v k ngho nhim v trung tm l loan bo ci cht ca Ngi, m chng ta gi l Thnh th, v l b tch. Nu chnh Cha Ki-t gi h, th ti sao c nhng linh mc xu ? Ti sao c ngay c nhng gim mc ti ? C l Ngi lm khi chn nhng v ? Hn c th c nhng ngi khng c n gi tht s, nhng len li vo. Nhng cng c nhng n gi b phn bi , ngha l ngi ta khng sng ng n gi. M qu l, khng hiu ti sao Cha vn hay tn thc vo nhng chic bnh mng dn, iu ny ta ni trn ri, khng hiu ti sao Ngi li cng Gio hi bc vo mt c nguy khng khip nh th. Ngi trao thn cho nhng bn tay lun sn sng phn mnh. V Ngi mc ta vp t v sa ng, cho nhng dng c thiu kh nng hnh ng, ri li phi chnh mnh ng ra nng Gio hi. Mt mt, ta c c an i, l v Cha mnh hn ti li con ngi. Nhng mt khc, y li l mt thch ln cho tt c nhng ai ngh rng mnh nghe c ting gi ca Cha, i theo n, v tht s n chn mui cng vi c Ki-t. c Gi-su Ki-t lnh cho cc mn : Hy i khp th gii v ging Tin Mng cho mi loi th to . Cng nh trc y cc tng coi vic rao ging l mt trong nhng vai tr chnh ca cc ngi, th sau ny cng c nhng nhn vt ln ca cc dng tu cc tu s Phan-sinh c coi l nhng anh em ging thuyt - lun t hp c tng on l ng o qun chng quanh mnh. Savonarola nh ng c thnh Firenze vi mt bi ging ma chay. Cc bi ging ca An-tnh, nh ngi ta ni, cng ngy cng ngn i ; mi cu l mt trng im mang sc mnh, mi t u gi tr v trnh trng. Mt trong nhng tc gi nghin cu v ngi vit : Ngi vn khng ngng ging, cho ti khi ting hoan h hay nc mt trn ln mt thnh gi cho bit bc tng chng li chn l v n hu cui cng b b gy . Ging c cng l mt qu tng, mt n hu, v thnh An-tnh cng lun knh trng cc linh mc bnh thng khi ging cn phi cm sch. Ngi ni : quan trng khng phi l ci c o, nhng l s phc v trong khim tn. Nu sch gip cho ngi ta ging c, th l iu tt. Cm n Cha cho ta nhng nh ging thuyt hng bin, nhng cng nn hc s khim tn ca ngi nghe trc nhng nh ging thuyt km kh nng.

171

Mt linh mc qun x trong mt thnh ph ln c mi y k cho ti hay, nh mt linh mc chng c ti nng b ngoi no c m ng quyt nh lm linh mc. Linh mc kia ging d, ht d v.v.. vy m gio x ca ng khng hiu sao vn trn sc sng. Gio x nh thc c bn hay nm n gi linh mc. Cc v qun x trc v sau linh mc kia mi mt gii hn nhiu, nhng khng nh thc c n gi no. Ta thy , gng khim tn ca mt linh mc khng c ti ging c th chnh l mt bi ging v mnh nn cm n Cha v nhng ti nng a bit . CHT Khi kt thc cuc i, m Gio hi lo cho c mt cuc ra i khi th gian tt p. B ban cho con ci b tch k lit. Trc y ngi ta gi l php xc du ln cui . v khi ai c hi c mun lnh khng th ngi chi ay y, v s rng nh vy l tn mnh nm trong danh sch ngi cht. Ch xc du ln cui thnh nh mt t ng gy kinh hi ni ngi bnh, v t lu c Gio hi c tnh thay th bng ch xc du bnh nhn . T ny ng hn v n khng cn gy n tng sp cht ni ngi bnh, khi thy linh mc n. Tht ra, php xc du bnh nhn nng tinh thn ngi bnh, v tin trnh nng ny i khi cng c th a ngi ti lnh bnh. y l s nng bng b tch ca Gio hi trong hon cnh au bnh, hn l mt b tch cho ngi sp la i. y l ca n Thnh th i ng tht s. Qua li nguyn k lit, qua php lnh k lit v mt ln na vi php gii ti, Gio hi trao cho ngi bnh nhng li an i. l nhng ng vin tr gip vt qua giai on chuyn tip kh khn, m ngi bnh nhiu lc xem ra nh i vo mt vng ti, chng c cht nh sng no. Php xc du bnh nhn ng hn l mt nng ngi bnh chp nhn au kh. N gip ti bc vo cng on b tch vi c Ki-t qua vic thng hoa cn au v ni kh ca ti. y khng nht thit l s khi bnh thn xc. Bi v bnh cng c th cha lnh tm hn ti, n c khi cn thit cho tm hn ti. c Ki-t dy cho ti au kh v au kh vi ti, v vy Ngi c th l v bc s tht s cho chnh ti, gip ti thng vt c cn bnh tm hn su xa hn. Ngi ta ni, trong gi lm t con ngi hay thay i cm quan mt cch cc oan. Nhng tay v thn st thp vo giy pht cui bng mm nhn nh con chi chi. Chuyn gia nghin cu s cht, b Elisabeth Kbler-Ross, qua nhng tm hiu v kinh nghim lm t, nhn ra : Hu ht thay i mt cch trit . Mi gi tr u i. Gi tr ca h khng cn qu vt cht, qu gy g na. H hng v nhng gi tr thing ling nhiu hn . Ngha l, khi mt ngi gn ca t , phi chng ngi t nhin c th nhn ra c r rng u l ci tht s ng k ca cuc i ? Hn nhin tnh trng tip bin c th gip ngi ta nhn ra rng ca ci chng cht hay nhng huy chng, tng lc v nh hng ca mnh chng phi ci cui cng, ci ng k. Mt cuc xt li gi tr c th - nhng khng nht thit - s din ra. C nhng tm hn chai v cn mn n ni khng nhn ra c g na. Tht ra nhng hon cnh tip bin ch c th y c ra nh sng nhng g ang nm kt mt cch no trong tm m thi. Nh vy, ng i cho n gi sau ht, cng ng cho kho phc c cn kit i, ko khi ch r xut hin ni theo d ngn ca Cha th du trong n cn. C mt kinh nghim khn ngoan ca cng gio c xa : Ch nht th no th ngy cht cng th. Cu cng m ch s chun b nh trn. Nu ngy ch nht vng Cha hon ton, th ta s mt ht nhin liu d tr, khng cn sc to ra c ci chuyn mnh sau ht. V d cho n hu Cha v tn i na th cng khng nn tiu pha ht phn d tr trong tm, ko vo lc cn ti, ta chng cn g ht, l mt cnh co i vi ta. 172

Gio hi dy nn vui v n nhn ci cht : Sng l cht, cht l sng . Sau cht, cuc sng i i ang ch ta. ng. Nhng bn tnh con ngi khng ging nhau. Khi An-tnh nm trn ging cht, ti li li hin ra r nt trong tm tr ngi. V vy, An-tnh cho treo ln tng cc Thnh Vnh sm hi, mnh c th khng ngng c theo. Ngi cn t chi rc Mnh thnh trong mt thi gian, trm mnh vo n nn sm hi. Lc ngi ngh ti ngi cha tinh thn ca mnh Ambrosius*, l ngi n nhn ci cht mt cch rt thanh thn, v ni : Ngi l con ngi v i, nn c tng ci cht ; cn ti l mt ngi khc, nn khng c tng, ti cn khim tn sm hi, vi hi vng ri Cha s n nhn ti. Song c l cng phi ni rng, nhim v ca gio dc ki-t gio v ca cc bi ging l dy cho tn hu tin tng rng, qua ci cht, ta ang bc vo s sng ch thc. cng l mt cch gip ngi ta vt qua s s hi trc ni b n, hay t nht vt qua ni s thun th l, thanh thn n ci cht nh mt mn qu. Cn hng i, ngi c s cht khng ? Ti vn bit mnh thiu st nhiu th, nn vn lun ngh n to phn xt. Nhng d vy vn mang hi vng, v Cha ln mnh hn nhng yu ui ca mnh. Ngi c ngh nhiu ti ci cht ? C, v cng v gi, ngi ta cng ti gn n. C c php ho tng khng, hay ch l mt phong tc ngoi gio ? Ngay ngi Do-thi, khc vi cc dn tc khc trong vng bin a-trung, khng bit n ho tng. H chn xc, v coi l ht mm ca s sng li. Ngi ki-t sau ly li phong tc ny. Trong m tng cng v ang tim n mt nim tin sng li, mt nim hi vng. Cho ti cng ng Vatican II ai ho tng s b pht. Do hon cnh ca th gii tn thi, Gio hi b vic cm on . Nim tin sng li khng nht thit phi din t qua vic m tng, bi v Cha hn s phi cho ta thn xc mi sau khi cht, v th gi y c php thiu xc. Quan im ca ti cn kh c h, ti cho rng m tng lun vn l hnh thc ch thc, qua ki-t hu ni ln s knh trng i vi ngi cht, nht l i vi thn xc, v ni ln hi vng vo qu tng tng lai. Ngi ni, Cha s cho ta trong i sau mt thn xc mi iu ny c ngha l con ngi i sau s khng cn ging vi con ngi i nay ? Trn mt bnh din no , con ngi ti sinh trong ngy phn xt l mt to vt mi, nhng n vn gi nguyn bn sc ngi c hn ln xc. Thnh T-ma ni, lc hn l lc hnh thnh ca xc hn l xc, hn to cho mnh thn xc. Bn sc nh vy c ngha l hn hn ny c ting gi ti sinh trao cho mt lc tc to mi - t to nn mt thn xc ng dng. Nhng ti ngh, tht v ch, nu ta c ngi y m on chng con ngi thn xc v con ngi vt cht i sau s ra nh th no. Rt c th : Anh ti mt lc 14 tui. Hin gi anh u ? bn Cha. Ti ngh, y, ta phi b nhng phm tr xc nh v tr thun vt cht i. Cng nh ta khng th xc nh v tr Cha u, th i vi ngi cht cng vy, h bc vo mt tng quan vt cht khc. Tng quan ca Cha i vi khng gian vt cht l mt tng quan ng tr xuyn sut. Ta ni v nhng cp gn Cha, chng khng b gii hn bi nhng ni 173

chn khng gian, v ta cng ni rng linh hn, nguyn l tinh thn trong con ngi, cng khng phi l mt c phn no nm u trong thn xc, nhng li l hnh thi xc nh ci ton th. Cng th, ngi cht tham d vo mt tng giao khng gian khc ca Cha, tng giao ti khng th xc nh c bng phm tr a l. Mt s ngi dm ni, ngi cht sng quanh qun bn m. Quan im lm ti hi kinh khip. Khng, h ra khi hnh thi khng gian vt cht ny ri, v bc vo mt tng giao khng gian khc, mt khng gian tri vt ca Cha. Thnh thong c ngi, trong tm tng, thy mnh vt qua c ti b bn kia i dng. Ta c th coi l th khng gian vt tri, mt cp khng gian khc, l s gn gi tinh thn. D sao, nn b i quan nim ngi cht phi mt a im nht nh no . Thay vo ta nn ni : H ang bn Cha nh th, h ang hin din trong mt thc ti v tr mi v cng rt gn bn ti. Con ngi chng ta thch t m, chng ta mun bit mt cht v thin ng. N ra sao, Kinh Thnh c ni ci g ang i ta thin ng khng? Kinh Thnh cng ch c th cp bng hnh nh. Chng hn nh cnh phng v thin quc. Theo , thin ng l cn xut thn ca phng v ch thc , v c ca ht v bay ln cng bng hnh nh. Nhng tt c nhng ci c th b hiu lm. Ta bit c c cu chuyn v mt anh ngi Bayern ti c thin ng, v ri m ngy ming c ca hoi bi Alleluia mun tha, khng dt c na. y l im ti cho l quan trng : khng nhng hnh thi khng gian m c nim thi gian cng i khc trong tnh trng khc mi (thin ng) ny. Nu ta quan nim thin ng l s ko di v tn ca thi gian, th ti mt lc no , s ta s ngh l qu lu i. Nhng tnh trng c bng ra khi din tin thi gian ngy ngy gi gi dnh lin vi nhng vng quay a cu quen thuc ca ta, c a vo mt th kt hp mi gia ngi vi ngi bn nhau, cng c ngha l ci nhp thi gian vnh cu tip ni nhau khng cn na m ch cn li mt khonh khc hin ti c nht ngp nim vui. V th, ta nn hnh dung vnh cu nh l khonh khc ngp nim vui , khonh khc ny nm ngoi mi thi gian. Hnh nh ngi sn sng hin tng c phn sau khi cht ? Vng, d vn bit cc c phn gi nua ca ti c l chng cn hu dng lm. Mt hnh nh d s : Tri tim hng i Ratzinger trong mt bc ngi Phi chu theo o Islam ti Paris ? c th lm ch. B Elisabeth Kbler-Ross, chuyn nghin cu v s cht, c kin rt r v cu hi c nn ko di s sng bng phng php nhn to khng. B ni : Mt trm phn trm khng. Khng nn ko di m cng khng nn rt ngn. Mi ngi c mt thi im ng lc cht . Ngi ta c th ni l do, v cn nhiu vic d dang cha xong nn phi ko di thm s sng. Hn na, y l chuyn t do bi c nhn quyt nh, nhng do mt ng ch ln hn, ngi c quyn. C nhiu cch hoc nhiu li ko di s sng, m ti chng, v cho l cch dng bo lc. Nhng vic cha tr, t n, cng l nhng cch ko di s sng. Ngy nay, ngi ta c th cha c nhiu cn bnh trc y phi b tay. Ti xem nhng li cha tr bng k thut pht trin ca i khoa khng phi l vic ko di s sng bng nhn to. Nh vy, vn t ra l, n mc no th vic hin c phn cho nhu cu cha bnh c coi l phng tin bnh thng v ng lm trong mc ch ni rng kh nng ca bc s. Ti ngh, vic ghp cc c phn i nh mt hay thn khng c vn ln, cho d y c mt hi sinh 174

rt ln cho mt pha. Rc ri l khi ghp nhng c phn nh tim, m ngi ta c php ly t mt nn nhn cht v phng-din i khoa, nhng phi ly tht sm, c phn cn sng . Bao gi th mt ngi cht tht m mt khc, chnh c phn ca ngi th li phi cn sng -, l mt cu hi tip bin phi tr li vi thc trch nhim ln. Tiu chun `c ngng hot ng` tuy c nghim xt k, nhng theo ti, vn ny lun phi c xt i xt li mt cch chu o, v ngi ta lun b cm d mun ly c phn tht sm. V th, ghp tim trn thc t l mt vic cha tr tip bin. D vy, ti khng hon ton phn i li cha ny. Ti ngh, trong lnh vc cha tr ng n cng cn c nhng phng php chnh ng khc c th a vo.

18. TNG LAI GIO HI THIU S HAY GIO HI A S ?

Nhiu nm trc y ngi ni iu rt tin tri v Gio hi tng lai. Lc ngi bo : Gio hi s nh li, n s phi bt u li t u. Nhng sau tin trnh th thch, mt sc mnh s to trn ra t Gio hi gn nh v tm linh . Bi v con ngi trong th gii c hoch nh chu o hin nay s cm thy v cng c n V ri ngi ta s nhn ra mt ci g mi m trong cc nhm nh tn hu sng o. Mt hi hng m h vn trng mong, mt gii p m h vn m thm tm kim . Xem ra ngi c l. Nhng u chu hin s i v u ? Trc ht : Gio hi c nh li khng ? Khi ti ni iu , khp ni ngi ta t co ti l ngi bi quan. V ngy nay xem ra chng c g cm k hn ci m ngi ta gi l bi quan ci cng thng ch c ngha l thc t. Lc ny th a s chp nhn l s tn hu ki-t hin nay u chu ang gim. Chng hn, thnh ph Magdeburg (c) ch cn 8% ki-t hu nn nh : mi loi ki-t hu y nh. Cc thng k l nhng thc t m ta khng th chi ci. Vi , Gio hi trn nhiu vng vn ho u chu, chng hn c, mt tnh cch Gio hi qun chng (ngha l ca a s) ri. Ta phi quan tm chuyn ny. Ngha l sao ? Gio hi a s c th l ci g rt p, nhng khng hn cn thit. Trong ba th k u, Gio hi tuy nh, nhng khng chia nm s by. Tri li, n khng co cm li, m ng ra lo cho ngi ngho, ngi bnh, cho tt c mi ngi. Trong Gio hi c ch cho tt c nhng ai tin vo mt Cha, cho nhng ai i tm li ha. Thot tin l nhng ngi knh s Thin Cha quy qun quanh cc n th do-thi trong khp -quc R-ma, h ti vi n th v to thnh mt vng ngoi m rng. Vic dy gio l nhp o trong Gio hi xa cng m ra gn ging i nh vy. V h cm thy khng th ng ho hon ton c vi Do-thi gio, nn h bm vo Gio hi xem c nn bc vo trong khng. Gio hi khng phi l mt cu lc b khp kn, nhng lun m ra cho mi ngi, l mt thc dnh lin vi Gio hi ngay t u. V khi cc cng on chng ta tr nn nh li, nh chiu hng ta ang thy, chng ta s phi tm li hnh thi m rng cho vng trong vng ngoi nh trc y. V th, ti khng chng li nhng ngi mi nm ch n nh th mt hai ln vo dp ging sinh, tt hay mt dp c bit no , v iu ny, mt cch no , cho thy h cn mun bm vu vo n thnh, vo nh sng. V th, Gio hi phi m rng ca, phi c nhng cch th cho cc hnh thc nng ta hay tham d khc nhau. Nhng Gio hi a s cng l thnh qu cao nht ca vn minh tn gio m ! Gio hi tht s l mt t chc chung, c ch cho mi ngi, n l thn cy vi nhiu cnh l rp bng cho ht mi ngi m ! Ta c tht c php t chi tnh cht qun chng, ngha l t chc ca a s, khng ? D sao th y cng l mt thnh qu t c vi bao nhiu c gng v hi sinh. Chng ta phi chp nhn mt mt, nhng chng ta s lun l mt Gio hi m. Gio hi khng c ng kn tho mn cho ring mt nhm no. Nht l ta phi mang tinh thn truyn gio, 175

bng cch lun nhc nh x hi v nhng gi tr lm nn lng tri ca n, v nhng gi tr lm nn nn tng hin hu ca quc gia, v ta lun phi l mt cng ng x hi tht s nhn bn. Trong ngha , cuc tranh lun v tnh trng qu kh ca Gio hi qun chng chc chn s c tip tc trong mt s quc gia Gio hi vn s l t chc ca a s, nhng mt s khc, tnh hnh s thay i. Gio hi s tham gia vo tin trnh lp php v s phi lun quan tm ti nhng hng s nhn bn ln ca tin trnh kt t x hi ca con ngi. V chng, nu lut php mt nn tng lun l chung ca n, th c lut php cng sp . Nhn nh th, Gio hi phi c trch nhim cho c ton th. Trch nhim truyn gio c ngha l, nh Gio ch ni, phi tm cch n lc tn phc m ho. Ta khng c an tm ngi nhn mi th bn ngoi mnh ri vo vng ngoi gio, nhng phi tm cho ra con ng mi em Tin Mng ti cho c nhng vng cha tin. c nhng m mu cho lnh vc ny ri. Nhm tn gio l hc o (Neukatechumenat) c m mu ring, cc t chc khc ang i tm con ng ph hp cho h. Gio hi phi c tht nhiu sng to, cho Tin Mng lun gi c sc mnh cng chng. Tin Mng thm nhp, ci ho dn chng v dy men trong h. Trc y ch l mt cng on nh b gia cc tng , nhng nh Cha ni, h l men v mui t. Mi chuyn u khi u t nh. Nhng cng phi khi u vi trch nhim cho c ton th. GIOAN - PHAOL II Gio-an Phao-l II l tng ca th k 20. Gio ch t Ba-lan l ngi nh hng trn Gio hi mnh hn nhiu v tin nhim khc. Ngay trong thng ip u tin Redemptor hominis (ng cu chuc nhn loi) ngi xc nh chng trnh lm vic: Theo ngi, con ngi, th gii, cc h thng chnh tr xa la nhng i hi ca lun l v cng chnh. Gi y Gio hi phi c mt gio hun r rng i li. Quan im ny c ni i ni li trong tt c cc thng ip ca ngi. Ngi bo, ta phi xng ln vn ho s sng chng li vn ho s cht. Ci nn tng Gio-an Phao-l II li c th l bn p tt tin vo th k 21 khng? Nn tng ch thc d nhin l c Ki-t, nhng Gio hi lun cn nhng lc y mi, lun cn c tip tc xy dng. C th ni rng, nhim k gio ch ca Gio-an Phao-l II c mt sc mnh ngoi l. l mt cuc vt ln chng li tt c nhng vn nn nn tng ca thi i chng ta v ngoi ra ngi cn tng cho chng ta ngun vn tch cc i ti. Cc thng ip ln ca Gio ch, m u vi ng cu chuc nhn loi, ri ti b ba thng ip trnh by khun mt ca Thin Cha, thng ip quan trng v lun l, thng ip v s sng, thng ip v c tin v l tr cm ln nhng tr cc, nh anh ni, lm nn cho ta c th xy tip ln . S d ni xy tip, l v Ki-t gio, trong mt th gii bin chuyn qu nhanh nh hin nay, lun phi pht biu mt cch mi m. Trc y, khi i din vi Do-thi gio, Hi gio v vn ho la-hi, T-ma Aquino phi a Ki-t gio vo mt li ngh mi, to cho n mt hnh th ko di mi cho ti Thi mi. Hnh th ny sau c thay i khi nhn loi bc vo Thi mi, qua cc quyt nh nn tng ca cng ng Trento do hu qu ca Ci cch. M hnh Gio hi ny ko di 500 nm. Ngy nay, trc cuc bin chuyn quan trng ca thi i, chng ta phi lm sao mt mt vn duy tr c ci bn sc ca ton th, mt khc tm ra c ci kh nng sng ng, lm sao pht biu chng mt cch mi m v hin ti ho chng. Trn lnh vc ny, gio ch Gio-an Phao-l II c mt ng gp ln. GIO HI HON V TRONG TNG LAI Trc y 50 nm, cc nc k ngh cn chim mt phn ba nhn loi. Ch cn hai th h na th 90 phn trm dn s th gii thuc v cc nc ang pht trin. Ti gia th k 21, ring Trungquc hay n- mi nc cng s c s dn nhiu hn c th gii phng ty gp li. 176

V Gio hi hon v trong tng lai cng s c nhng bin chuyn dn s ln. Hin nay, cc cng on Gio hi trong th gii th ba trc y, khng ch xt ring v s lng, vt s gio x ca cc nc trung u. Phi chu, chng hn, u th k 20 mi c 1,7 triu tn hu cng gio, nay bc vo th k 21 ln ti 110 triu. Lc ny c th mng tng c hnh thi Gio hi, c phng v v mc v, s thay i ra sao cha? Ti ngh lc ny mnh khng nn tnh ton ngoi suy, bi v lch s lun c qu nhiu bin chuyn bt ng. Mi chn on tng lai s b yu t bt ng lt nho. Chng hn, chng ai dm tin on s sp ca cc ch cng sn, bin c ny to nn mt tnh trng lch s hon ton mi. ng, hnh nh x hi th gii s thay i rt ln. Th gii phng ty, ni lng ngi ang gim v hin ang l vng c sc mnh trn t, ri ra s ra nh th no? Vic di dn d nhin ht ngi th phi a thm vo ch - s bin b mt u chu ra sao? Lc nh hng s nghing v u, nn vn minh no, hnh thi x hi no s thng th ? Tt c nhng ci lc ny cha th on c. V th, phi v cng thn trng vi nhng pht biu v tng lai. Tuy nhin, chc chn l tim nng tn hu s khc i. Con ngi phng ty vi thi hin thi ca h v th gii s khng th tip tc gi c sc mnh trn t nh c. Nhng tm tnh mi, nhng c sng mi s phi xut hin v n du ln b mt Gio hi. Do , theo ti, quan trng nht l ta phi c bn ho/ nn tng ho (Verwesentlichung), ch Guardini dng. y khng hn l vic tng tng tin ch ra mt ci g , m ri trong thc t li xy ra khc, v ci ta khng th bin ch c trong ng nghim. Nhng ng hn, l tm ra ci nn tng v sng vi n, ri n c th s ho thn ra trong ci mi v c trnh by mt cch mi m. Trong ngha , n gin ho cng l mt cng tc quan trng, ngha l mnh phi tm ra ci g thc s cn li v c bn to ra t gio hun, t c tin ca ta. Phi mang ra nh sng nhng hng s nn tng ln, nh vn v Cha, v s cu , v hi vng, v s sng, v ci g l nn tng trong lun l, ri h thng ho chng li mt cch mi. Phi sa i li phng v cho hp vi th gii k thut v vi nhng nn vn minh no ? Ti khng tin cu hi ny cn thit. Tt c nhng th l sn phm t ch ca con ngi. Phng v c c ci cao c, l v n bt ngun t khi nguyn v ln ln trong sng ng. N phi c chng ta bao bc v gn gi mt cch knh cn. C nh th n mi cao c v mi ni c cho con ngi thuc mi nn vn minh khc nhau. Li na, kho tng nghi l a dng ca phng v c t lu. N s cho ta bit dng no s mang sc sng mnh nht trong cc nn vn minh khc nhau. Hy mt quan st nc Hoa-k. R rng l quc gia dn u th gii. Chnh tr, khoa hc, kinh t v nht l li sng ca chng ta ngy nay tt thy u b nh hng mnh do Hoa-k. Cng gio M v ang c nhng ng gp no cho cng gio th gii? Ngy nay, cng gio hoa-k tr thnh mt trong nhng lc quyt nh ca cng gio hon v. Gio hi M rt nng ng. D nhin n cng c nhng cng thng. Mt mt, c nhng nhm nng ph bnh ch trch, h mun c mt Ki-t gio duy l v dn ch hn. Nhng ng thi cng c nhng tm im tn gio mi ang tri dy, nhng cng on dng tu mi hnh thnh v i phi c mt np sng tu tr trit . H sng cuc sng trong nim tin vui, h mun c li cc gio ph v thnh T-ma Aquino, v mun c hun luyn theo tinh thn ca cc ngi. l mt Gio hi ang sng li ci cn bn tn gio rt mnh: dm hi sinh i sng v v cho c tin, can m phc v v c tin. l mt Gio hi cng mang trch nhim ln i vi x hi qua h thng gio dc v nh thng tri rng ca mnh. Trong B chng ti, chng hn, khng phi chnh chng ti quyt nh v nhng vn nn lin quan ti lun l i hc, m mi ngy do tin b ca i khoa cng to ra nhiu thm. Ngi M c mt mng li bnh vin cng gio rt rng. Nh th ngy nay h c mt i ng chuyn vin c hiu bit su v kinh nghim sinh ng trong lnh vc i khoa tn tin. Chng ti trao nhng cu hi 177

cho h tho lun, phc ho nn nhng ng hng ch dn (Guidelines) v trao i vi h v nhng phc ho . Nhng gii p thot tin mang tnh a phng, ngha l cho Hoa-k m thi, nhng vn ng tip tc b tc kinh nghim cc ni khc. Nhng d vy, cc gii p trn cng c k nh l nhng li gii mu v mt lun l i hc c th p dng hay lm chun cho cc ni khc. V th ti tin rng, vi vn kinh nghim to ln v mt i cng nh kinh nghim c tin m h tri qua, Gio hi hoa-k s nh hng quan trng ln th gii ki-t hu u, Phi v chu. Trc y ngi ta ni, ci g xut hin Php, th s xut hin trn ton th gii. Nhng nay th khc. Hoa-k, v mt i, cung cp cho th gii thi trang v khu hiu. Cn v mt o, Gio hi ca h to ra nhng m hnh kiu mu. L lng l cc m mu y lui i ci Ki-t gio xem ra tn tin v ng thi qu l tr v qu t thm nhun c tin, a vo nhng xung lc c tin tht s v c nhng hnh thi sng c tin in hnh. Ngha l cng c c sng li M (american way of life) cho i sng ki-t gio, cng gio? Li sng tht s thm nhun cht cng gio, ch khng ch cht m m thi. Ti tin rng ngi dn trn nc M nhn vo mnh ton th ci cng gio tnh v mun lm mi th gii tn tin. Nc no hin nay c nn thn hc c coi l hng o hay c Gio hi mu mc? Con nga ko u n nm u? Chng c ch nga c in no c. ng hn c mt thuyt a tm. Trc ht, chu M la-tinh thch hon v ki-t gio vi thn hc gii phng. Nhng nay n ang i dn vo qu kh. Ch cn li li ku gi trch nhim c tin v mt chnh tr v x hi. Lc ny, chu M la-tinh ang am m vn hi nhp vi nhng nn vn ho th dn. Hoa-k ang tuyn u trong vic vt ln vi nhng thch ca thi i mi. C trong khoa din gii, h cng c nhng thnh tu mi, l lun mt chiu ca phng php ph bnh lch s c h thay th bng ci gi l phng php din gii quy in, ngha l bng li c hiu Tin Mng trong ton th ca n. Nh vy, nn thn hc hoa-k c mt ng gp quan trng. Nhng u chu, c c, lun vn l ni c tim nng ln v thn hc. Nh h thng phn khoa thn hc trong cc i hc ca chng ta, nh tin ca v phng tin ta sn c, vic nghin cu vn ang rt mnh v sinh hoa kt qu. D nhin c mt th ch ngha duy l mi, m ngi ta coi nh l yu t hn lm bt buc, hin ang l nguy c cho cng tc thn hc. Ci li thn hc duy l ny s khng tin xa c, v n chi t ngay nhng nn tng ca n. Ti tin th h thn hc mi s li nhn ra c r hn v ngun ci ca thn hc, n ch yu phi bt ngun t c tin, ch khng th l ni tnh cch hn lm thun tu. D sao, u chu vn ang l im nng ca thn hc. chu c n-, l ni ang vt ln vi th gii cc tn gio v ang n lc xc nh ch ng ca c tin trong th gii ngy nay mt cch in hnh. Phi chu ngy nay ang tr v vi cc gi tr truyn thng. Ta hy ngh ti trng lng ca Phi chu t c trong Hi ng tn gio th gii. Ni y, trong khi Tin lnh phng ty ang phi ln ngp trong cc vn sc tc, th th gii ki-t gio chu Phi ung dung t ni ln li cm thc uyn nguyn v nhng gi tr truyn thng ca h. D nhin h cng cp rt c th ti nhng cu hi lin quan ti vic xy dng x hi nh lm sao Ki-t gio c th tr thnh mt sc mnh kin to ho bnh, mt sc mnh thc y ho gii c l h t l thuyt hn, nhng vi nhng au kh v nhng kinh nghim au thng tri qua, Gio hi trn lc a ny hn c g ni cho con ngi. HP NHT KIT HU 178

Vo cui th k va qua, cc nh thn hc ca hai Gio hi tin lnh v cng gio k vi nhau mt Tuyn ngn chung v cng chnh ho. Theo , n cng chnh khng ch yu do nhng vic lm ca con ngi, nhng trn ht ch l do n hu ca Cha, d con ngi c mt cuc sng tt hay xu. c phi l mt bc tin thc s i ti i kt hay khng? Bn cnh nhng im ging nhau, ta c phi bng mi cch gi li nhng im c bit v c tin, khng ri vo nguy c mt bn sc? Tic rng ta khng truyn thng cho mi ngi hiu c ng ni dung ca tuyn ngn, n gin l v ngy nay chng ai cn hiu gio hun v cng chnh ho ngha l g na c. Thi Luther, l mt ti ln, lm nn lng mi ngi, v d nhin vic bnh trng ca Tin lnh khng ch do im ny m ra, nhng cn do chuyn cc ng hong li dng n trc li cho mnh. Ngy nay, cu hi trn chng cn l ti thc tin g na trong th gii tin lnh. V vy, cng lun ch cn hiu mt cch n gin l ch c n hu Cha mi ng k, cn vic lnh (cuc sng) chng quan trng g c. Pht biu nh vy l khng nhng gin tin ho quan im ca Luther, m cn l khng hiu g v nhng vn nn con ngi tht s t ra cho Ki-t gio ngy hm nay. Hn na, 500 nm qua, k t Ci cch, c th gii ki-t gio c c nhng kinh nghim mi v tri qua mt cuc i thay thi i. y ti khng th trnh by ht mi chuyn c. Ch cn iu ny: Trc ht, bn tuyn ngn chung xc nhn: khi u ca mt cuc sng vi Cha qu l do chnh Cha nh t. Chng ta khng th t mnh vn ti Cha c, nhng ch c Ngi mi c th a ta ti Ngi m thi. c tin l bc khi u a con ngi ti ng cng chnh. V c tin li l du ch ca sng kin ca Cha, sng kin ny ta khng t mnh to nn v ta khng xng ng hng n. Trong qu trnh hnh thnh tuyn ngn, Gio hi cng gio coi trng im ny: mt mt hon ton cng nhn sng kin khi u ca Cha, song mt khc cng cng nhn l Ngi thc hin mt ci g trong ti. Ngi nhn ti vo, giao cho ti trch nhim, ti cng cng tc v to nn hoa tri v bn n cui cng s c cn c trn n lc ng trch nhim ca ti. Tic thay ct tr th hai ny khng c cng lun ch n. Ni cch khc: Cha khng cn c nhng k n l, Ngi cm tay li vo ng cng chnh v chnh Ngi cng chng quan tm g ti h. Nhng Ngi mun lm cho con ngi tr thnh ch thc l nhng bn ng hnh, nhng ch th tht s, nhng ngi t c kh nng dng qu tng khi u ca Ngi cng tc ng v cng mang trch nhim v tc ng . Ti mun ni l hai ct tr cha ng trong tuyn ngn. Trong , kinh nghim ca Luther rt ph hp vi Tin Mng c a vo. Nhng ng thi cng c c iu m Gio hi cng gio xa nay vn lun rao ging. C hai to nn s cn i. Gio hi cu nguyn cho hip nht ki-t hu. Nhng ai hip nht vi ai? Cng thc m cc nh i kt ln tm ra, l chng ta c i ti. Chng ta khng nht thit mun c nhng ni kt c th, nhng hi vng u c Cha nh thc c tin, Ngi s a v mt mi v c mt Gio hi duy nht. L ngi cng gio, chng ta xc tn rng Gio hi duy nht c khun hnh nn tng ni Gio hi cng gio, nhng c Gio hi ny vn bc ti tng lai v vn cho Cha gio dc v chn dt. Nh vy, chng ta khng ra mt kiu mu ni kt no c, m n gin c tip tc bc i trong nim tin di s hng dn ca Cha l ng bit con ng s a ti u. V chng ta tin tng vo Ngi. c nhng suy ngh mnh bo v mt i kt? Khng, v chuyn kt hp khng th l mt mn din chnh tr, hay do thanh gm d vo c m thnh c. Cng khng do gio ch cng gio hay Hi ng tn gio th gii mun l c. M l nhng din tin sng ng. c tin l mt ci g sng ng v cm r su trong mi ngi v n mang trch nhim trc mt Cha. Gio ch khng phi l ng vua c ti hay chuyn ch mun lm g th lm, nhng nhim v ca ngi l phc v s vng li c tin. 179

Trong c tin, ngi ta khng th ra lnh cho ai phi son ra nhng d n i kt nh th no, hoc bo rng, thi by gi Gio hi anh b bt i mt cht, pha ti thm v mt cht, khng th c chuyn nh vy c. Hoc l ta tin vo Cha nh vy th khng th ni c ngy mai ta s lm khc i. Hoc l ta coi mnh c quyn quyt nh nh th th mi chuyn s v gi tr. Khng, c tin l ci g sng, trong c tin chng ta tn thc vo Cha, v Ngi s khng v mu chnh tr m phi i ti mt cng thc tho hip. Chng ta ch c th khim tn n lc c bn ho c tin, ngha l nhn ra ci g l nn tng ni n - ci khng do ta lm ra nhng ta nhn c t Cha-, v t tm im ci nn tng c tin ta m ra v Cha, ch mt mnh Cha m thi, dn i tip. NHNG NGUY C MI CHO C TIN Lin quan ti vic Ki-t gio mt nh hng trong th gii tc ho, ngi ni ti mt nguy c e do c tin rt tinh t m ti nay chng c my ai quan tm, l nn c ti d lun. Nn c ti ny ch chp nhn mt Ki-t gio d bo, chu thch nghi, khng gc cnh, trong lc nhng ngi sng c tin thc s th b n ng n l bo cn, cng u. Ti tin l mt mi nguy thc s. Ngi ta khng truy n n p ki-t hu mt cch cng khai, lm nh vy th c h v qu li thi. Khng, ngi ta t ra rt khoan dung, hon ton ci m. Nhng ni no c c tin hin din ch thc, ni h li loi tr v kt n l bo cn. Ti ngh c th xy ra trng hp buc mnh phi chng li mt nn c ti xem ra khoan dung, nhng n li ng thi trit tiu c tin bng cch kt n c tin thiu khoan dung. Ngha l c mt bt khoan dung ca nhng ngi khoan dung. c tin khng i tm mu thun, n tm khng gian t do v ni chu ng nhau. Nhng n khng th cho nhng cng thc tiu chun ca tn tin sai khin. c tin c mt nhim v cao hn l trung thnh vi Cha v phi sn sng chp nhn th mu thun mi ny. PHC HNG TM LINH Ki-t hu tr i tm mt tn gio m cm gic. H mun quay tr li tha ban u ca Gio hi, tr li ci ngun ca mu nhim, v i hi phi c mt cuc i mi tm linh, hu lm sng li mt cch mi m c nhng mt lu truyn b b qun ca Ki-t gio. Gio hi c cn mt c xc to li ting ni cho cc biu tng cm lng ca mnh khng? Hn nhin Gio hi cn nhng cuc ln ng tm linh sng ng. Trong mi thi, Gio hi trn qu tt c nhng hnh thc lm dy ln am m mi cho c tin; nhng phng thc khng do chnh tr khi xng, nhng phi xut pht t lng Gio hi. Nh ta thy, cuc i mi trong th k 16 khng n t cc nh ch, nhng do nhng con ngi c cm ho v h to nn nhng phong tro mi. Ngy nay, ta cng nhn ra cuc i mi trong nhiu hnh thi a dng m phong tro c sng l mt trong nhng th d. y c th ni l mt an i m Cha tng cho ta; qua cc phong tro , Cha chng t cho ta thy Thnh Linh vn hin din v c sc mnh. Trn thc t, Cng gio khng bao gi ch c hoch nh v qun tr bng nh ch hay bng u c hn lm. M n lun hin din nh l mt mn qu, nh mt sinh lc tm linh. V mn qu rt a dng. Khng c Cng gio ng phc. Trong Cng gio c kiu: Focolare, Schnstatt, Cursillo, Thnh linh. v.v. cng nh bn cnh Phan-sinh cn c Bin-c, a-minh Trong mt chung c mi gia nh sng o mi khc. V ci kho tng trm hoa nng ng ta nn duy tr. Ngy nay, c mt chiu hng i ng phc ni cc i biu tn tin nht ca Cng gio. H ng vc v ng n phn ng ln nhng g sinh ng v mi, nhng g khng tun theo khun mu hn lm hoc khng theo quyt nh ca cc u ban hay ca cc k hp hi ng. D nhin lun c 180

nhng nguy c, nhng sai lm, nhng bt cp v.v. ng lm vn Gio hi phi lun cnh tnh sa sai, nhng ng thi cng phi chp nhn ci mi sng ng nh l mt qu tng. Ti ngh, cn c mt khoan dung ln trong ni tnh Gio hi, chp nhn, coi li sng a dng nh l mt ci g thuc ln cng gio ri khng n gin loi b n, cho d n khng hp vi khu v mnh. Chng hn c, khi nghe ni n tu hi Opus Dei, hi Hng o u chu hay mt ci g khc, ngi ta phi t ra bc bi, l v nu khng th mnh chng cn c xem l mt tn hu cng gio tt na! C nhng ci khng hp vi khu v bnh thng, hay ni khc i, khng hp vi khu v ngi c. y, mnh cn phi bao dung chp nhn ci ln cng gio kia. Hn nhin, nhng ngi khc cng phi sn sng b i nhng c bit hoc nguy c ng kn ca mnh phc v cho ton th. S hin din ca gh gio ch hay gim mc cng l duy tr ci ln kia, ng thi ngn chn nhng ng kn a ti kt b lp phi v a chng tr v ho nhp vi ton th. IU C THT. Thnh An-tnh chm lo cho gia sn qu nht ca Gio hi, l nhng k ngho, ngi go ba, tr m ci. Cuc sng thay i ca ngi sau khi vo Ki-t gio khin cho nhng li ngi ni tr nn kh tn, xc thc v ny la. Phi chng gng sng tht ca ki-t hu c nhiu gi tr trn x hi hn l nhng bi ging xoa du c l hay nhng cuc ngh lun hn lm? D nhin ng l nh th, v i n Cha, cng c nhng tm gng . y ti ngh ti, chng hn, hng i OConnor Nu-c lp mt hi dng mi lo cho nhng ngi bnh lit khng v chnh ngi cng b ra mi tun mt ngy cho cng tc ny. Ti cng ngh ti cc ch nhn i (Sister of Mercy), mt dng tu mi ti Hoa-k, chuyn lo vic gio dc v nhiu cng tc phc v cha bnh khc. Hoc m T-r-xa Calcutta vi tu hi ca m. i n Cha c bit bao tm gng sng nim tin mt cch m thm trit chng minh cho ci c tht , v nhng chng t cng mang hiu qu. Nh vn ngi Php Georges Bernanos c ln vit: Thnh l mt cuc phiu lu, ngay c l cuc phiu lu duy nht c th c. C hiu c iu , th mi i vo c tri tim c tin cng gio. Trong c tin, chng ta nhn nhn chnh Gio hi l thnh. iu ny khng c ngha tt c mi ngi trong Gio hi u l thnh. Cng khng phi trong Gio hi ci g cng tt c, nhng c ngha l Gio hi c Cha chm ti v trong lun c thnh xut hin. iu quan trng y l ta nn quan nim thnh mt cch rng ri, bi v thnh c mun hnh vn trng. C xem nhng v xut hin trc mt ta, th s thy c bao nhiu l cch thc v loi hnh nn thnh. T mt bc s x thn phc v cho ti nhng hc gi, nhng ngi bnh thng, nhng n tu v gio dn, tt c h u sng trong th gii ny. Cng c nhng v thnh m thm, iu ny lun quan trng i vi ti, h l nhng ngi bnh thng m ti lm quen lc cn nh, nhng c gi nng dn hin t v nhng b m hin lnh qun mnh cho con ci, cho gia nh, cho Gio hi, v cng lun hi sinh cho nhng ngi khc trong thn xm. Khng nht thit phi l mt ci g anh hng, nhng cng c th ngay c ci tht tm thng, ci khim tn. V d nhin cng lun c nhng khun mt gy rng ng. ny c linh mc Pi- ni ting kinh khng, nghe ni ngi ng thi cng l mt linh mc gii ti rt nng tnh. Xng ti vi ngi chng thoi mi lm, nhng qua khun dng v cung cch ngi, con ngi cm thy nh chnh Cha ang ni vi h tht, v nu cn, th Cha cng cho h t roi. Roi vt nhiu khi khng phi l v b. Trong Tin Mng, ta thy c Gi-su t ra va cng rn, va rt hin t v hay gip . 181

Hnh nh , trong th k ny, li hin thn qua linh mc Pi-. Nh vy, qua nhng g hin ra trc mt ta, ta bit rng thnh l c tht v n gip ta nhng lc sng mi. C nhng v thnh khim nhng, n s, khng ai vit ra, nhng qu tht v cng quan trng cho i sng Gio hi. Lun c nhng chuyn khng th lng trc c, bt ng xy n lm xoay chuyn cuc sng. c bit d thy l s phc hng phong tro sng knh m Maria trn khp th gii hin nay. Ngi c ngh rng m Maria s l ca ng cho hng triu ngi tm n Gio hi khng? Ta chng bao gi tin on c tnh hnh s din bin nh th no. Ai ch bit ngi dng thng k v tnh trng hin ti u chu m hn lm ngoi suy v s sp ca Gio hi, ngi chng hiu g v s bt lng ca lch s con ngi, ni chung v v lc khi xng ca Cha c th ti bt c lc no, ni ring. R rng c nhng t sng mi t ai ng v vic sng knh c M trn th gii. Nhng trong cng c mt s hnh thc hin ra v s ip gi. Phi rt thn trng, ng qu d di tin ngay l nhng php l. Nhng tri li, cng ng qu cng lng khin thc t c tht khng thm nhp c vo mnh. Hy ngh v bin c L-c, lc u ngi ta c bo l c b kia by chuyn. Nhng ri chnh m Maria thc s c . Chc chn chng phi v tnh m ngy nay rt ng ngi quay tr v vi M, qua Ki-t gio li tr nn thn thng v gn gi vi ta, ng thi nh M m ta tm ra c li vo. Ta ni chuyn v Nam M, nh Guadeloupe m th dn c th thy c o khng phi l ca thc dn, song l ca M nhn t v ca Thin Cha kh au v chng ta v M tht tr thnh ca ng dn ti c Ki-t -, cho ti nay ngi ta vn tin nh th. C ngy nay, khng ring g Nam M, nh qua M m mt nhn loi kit sc v th gii k thut lnh lo v mt Ki-t gio duy l v mi mt c th tm gp li c chnh c Ki-t mt cch sng ng. Ta c quyn mnh dn bc vo tng lai vi nim vng tin . Gio ch Gio-an XXIII c th ni: Ti thuc v mt Gio hi sng ng v tr trung, Gio hi ang tip tc dn cng trnh ca mnh i vo tng lai khng cht u lo. Hng i Joseph Ratzinger cng c th ni c cu ? C! Ti c th vui v ni ln iu . Ti thy c nhiu cnh cy Gio hi gi ci v ang cht dn, chng chm ri la thn, lc lng l, lc n o. Nhng trn ht ti thy s tr trung ca Gio hi. Ti c gp bao nhiu ngi tr, t khp mi min th gii, ti c gp bao nhiu phong tro mi, thy c c tin hn hoan bng ln trong . V tt c nhng k ph bnh ch trch Gio hi h lun c l ca h - chng nh c ni hn hoan , v nim vui ni Cha Ki-t ln hn mi ph bnh ch trch. V vy, ti c c mt ni chn, tuy c nhiu n lc kh khn, nhng li c nhiu gp g cho thy s tr trung ca Gio hi hn. V chng ta c php yn tm tin vo tng lai, v Cha hn s khng b ri tng lai.

182