Muc luc

Chuong 7. KH0 NC CIAN FUCIID 3

7.1. 1ch vo huo ng va kho ng gan Lucld . . . . . . . . J
7.2. Su tru c gao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
7.J. Co so tru c gao va co so tru c chua n. 0ua trinh
tru c gao ho a Cram-Schmdt . . . . . . . . . . 12
7.4. Khoa ng ca ch trong kho ng gan Lucld . . . . . . . 18
7.b. Na tra n bc u dc n cu a tch vo huo ng . . . . . . . . 19
7.b. 1oa n tu do xu ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
7.7. 1oa n tu tru c gao . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2b
a ta p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
1
2
Chng 7
KHONG GIAN EUCLID
1rong chuong na y ngoa tru nhu ng truo ng ho p rc ng sc duo c no ro ,
ta chi xc t ca c kho ng gan vccto trc n truo ng so thu c R.
7.1. Tch vo huo ng va kho ng gian Fuclid
1rong ca c chuong truo c chu ng ta da kha o sa t ca c kho ng gan
vccto to ng qua t. 1uy nhc n, kha nc m kho ng gan vccto chua mo
ro ng mo t ca ch da y du ca c kho ng gan 2 hoa c 3 chc u cu a hinh ho c
ga tch. Cha ng ha n, cho dc n nay chu ng ta va n chua dc ca p dc n tch
vo huo ng, do da vccto hay go c gu a ha vccto,... va vi va y chu ng ta
chua pha t trc n duo c ly thuyc t hinh ho c mctrc phong phu da bc t
trong truo ng ho p 2 hoa c 3 chc u. 1rong chuong na y chu ng ta sc bo
sung cho nhu ng khc m khuyc t do .
|nh ngha 7.1.1. Cho V la kho ng gan vccto. A nh xa
, ) : V V R
(x, y) x, y)
duo c go la mo t //c/ cc /aa o} trong V nc u x, y, z V, , R,
J
ta co
() x + y, z) = x, z) + y, z);
() x, y + z) = x, y) +x, z);
() x, y) = y, x);
(v) x, x) 0, trong do x, x) = 0 nc u va chi nc u x = 0.
|nh ngha 7.1.2. 1a go mo t kho ng gan vccto hu u ha n chc u vo
tch vo huo ng la mo t //c o} }/ao /ac//d.
Sau da y la mo t so v du vc ca c kho ng gan Lucld.
V du 7.1.3. 1a p ho p ta t ca ca c vccto tu do trong kho ng gan thu c
3 chc u vo tch vo huo ng qucn thuo c da duo c d}nh nghia trong ca c
sa ch ga o khoa vc toa n so ca p la mo t kho ng gan Lucld.
V du 7.1.4. Cho kho ng gan vccto V = R
n
, vo x = (x
1
, . . . , x
n
) va
y = (y
1
, . . . , y
n
) ta d}nh nghia
x, y) := x
1
y
1
+ . . . +x
n
y
n
.
Kh do V la kho ng gan Lucld. 1ch vo huo ng vu a d}nh nghia duo c
go la //c/ cc /aa o} c//o/ /a c trong R
n
.
V du 7.1.5. \o x = (x
1
, x
2
, x
3
), y = (y
1
, y
2
, y
3
) R
3
d}nh nghia
x, y) := x
1
y
1
+ 2x
2
y
2
+ 3x
3
y
3
+x
1
y
2
+x
2
y
1
.
Ic da ng tha y ra ng ca c tnh cha t ()-() trong I}nh nghia 7.1.1
duo c tho a ma n. Hon nu a, nhu ng tnh toa n duo da y cho tha y tnh
cha t (v) cu ng duo c tho a ma n.
x, x) = x
2
1
+ 2x
2
2
+ 3x
2
3
+ 2x
1
x
2
= x
2
1
+ 2x
1
x
2
+x
2
2
+x
2
2
+ 3x
2
3
= (x
1
+x
2
)
2
+ x
2
2
+ 3x
2
3
0.
1u do suy ra x, x) = 0 x
1
+ x
2
= x
2
= x
3
= 0 x
1
=
x
2
= x
3
= 0.
4
V du 7.1.6. Xc t kho ng gan vccto M
2
(R) go m ca c ma tra n vuo ng
ca p 2 trc n truo ng so thu c R. A nh xa A, B) := Tr(A

B) la mo t tch
vo huo ng trong M
2
(R).
V du 7.1.7. \o ca c da thu c P, Q R[x], d}nh nghia
P, Q) :=
_
1
0
P(x)Q(x)dx.
Hc n nhc n ca c tnh cha t ()-() trong I}nh nghia 7.1.1 duo c tho a
ma n. 1a sc chu ng to tnh cha t (v) cu ng duo c tho a ma n. 1ha t va y,
ta co P, P) =
_
1
0
P(x)
2
dx 0. Ca su P, P) = 0. \i P(x) la mo t
ha m lc n tu c va P(x)
2
0 nc n tu dc u kc n
_
1
0
P(x)
2
dx = 0 suy
ra P(x)[
[0,1]
= 0. Io da thu c P(x) chi co thc co mo t so hu u ha n
nghc m nc n tu do suy ra P(x) 0.
V du 7.1.8. Cho W la mo t kho ng gan con cu a kho ng gan vc c to
V . Ca su trong V co tch vo huo ng , )
V
. \o mo x, y W, d}nh
nghia
x, y)
W
:= x, y)
V
.
Ic tha y da y la mo t tch vo huo ng trong W.
|nh ngha 7.1.9. Xc t kho ng gan Lucld V . 1a no c/aa o hay dc da /
cu a vccto u, ky hc u [[u[[, la so thu c
_
u, u), nghia la [[u[[ =
_
u, u).
Nc u mo t vccto co do da ba ng 1 thi ta sc no no la mo t cec/a dao c/.
1u d}nh nghia tch vo huo ng ta tha y ngay ra ng chua n cu a mo t
vccto luo n la mo t so thu c kho ng a m. Hon nu a, chi co vccto kho ng la
co chua n ba ng 0.
V du 7.1.10. (a) 1rong kho ng gan Lucld o \ du 7.1.J, do da cu a
ca c vccto xa c d}nh nhu trong I}nh nghia 7.1.9 chnh la do da qucn
thuo c ma ta da bc t trong Hinh ho c so ca p.
b
(b) Io da cu a vccto x = (x
1
, . . . , x
n
) trong kho ng gan o \ du
7.1.4 duo c xa c d}nh nhu sau:
[[u[[ =
_
[x
1
[
2
+ . . . +[x
n
[
2
.
(c) Io da cu a vccto P(t) trong kho ng gan o \ du 7.1.7 la
[[P(t)[[ =

_
b
a
[P(t)[
2
dt.
Bo de 7.1.11. /Ba t da ng thu c Cauchy-Schwarz) \a / mc / x, y V
/a cc
x, y)
2
[[x[[
2
.[[y[[
2
.
Hao oa a, da a = va ra /// ca c// /// x ca y p/a //ac c /ae o
//o/.
Chu ng minh. Nc u [[x[[ = [[y[[ = 0 thi x = y = 0 va ba t da ng thu c
hc n nhc n duo c tho a ma n.
Ca su [[y[[ ,= 0 va R la mo t so thu c ba t ky . 1a co
[[x +y[[
2
0
= [[x[[
2
+ [[y[[
2
+ 2x, y) 0
=
2
.[[y[[
2
+ 2x, y) + [[x[[
2
0.
\c tra cu a ba t da ng thu c sau cu ng la mo t tam thu c ba c ha thco
. Ic tam thu c na y luo n nha n ga tr} kho ng a m do vo mo R
thi dc u kc n ca n va du la bc t so

0, nghia la
x, y)
2
[[x[
2
[[y[[
2
0
hay
x, y)
2
[[x[
2
[[y[[
.
b
a y go , ga su da u = xa y ra, nghia la x, y)
2
= [[x[
2
[[y[[
2
. Kh
do tam thu c ba c ha no trc n co nghc m kc p, nghia la to n ta R
sao cho

2
.[[y[[
2
+ 2x, y) +[[x[[
2
hay [[x +y[[
2
= 0. 1u do suy ra x +y = 0 hay x va y la ca c vccto
phu thuo c tuyc n tnh.
Ne nh de 7.1.12. 4 o/ va
[[ [[ : V R
+
va c d/o/ ba / [[x[[ =
_
x, x) //c a ma o ca c //o/ c/a / saa da .
// [[x[[ = [[.[[x[[, x V, R.
/// [[x[[ = 0 x = 0.
//// [[x + y[[ [[x[[ + [[y[[, x, y V /ba / da o} //a c /am }/a c.
Hao oa a, da a = va ra /// ca c// /// /c o /a / 0 sac c/c y = x
/ca c x = y.
Chu ng minh. 1a co
[[x +y[[
2
= [[x[[
2
+[[y[[
2
+ 2x, y)
[[x[[
2
+[[y[[
2
+ 2[x, y)[ (ba t da ng thu c C-S)
[[x[[
2
+[[y[[
2
+ 2[[x[[.[[y[[ = ([[x[[ +[[y[[)
2
.
Suy ra [[x + y[[ [[x[[ + [[y[[.
Nc u y = x, vo 0 thi ta co
[[x +y[[ = [[x + x[[ = [[(1 +x)x[[ = (1 +)[[x[[
= [[x[[ +.[[x[[ = [[x[[ + [[x[[ = [[x[[ +[[y[[.
Nguo c la , ga su
[[x + y[[ = [[x[[ + [[y[[.
Kh do
7
[[x +y[[
2
= [[x[[
2
+[[y[[
2
+ 2x, y)
= [[x[[
2
+ [[y[[
2
+ 2[[x[[.[[y[[.
1u do suy ra x, y) = [[x[[.[[y[[, kc o thco x, y)
2
= [[x[[
2
[[y[[
2
.
1hco o dc 7.1.11, x va y phu thuo c tuyc n tnh. Ca su , cha ng
ha n x ,= 0 va y = x. Kh do tu ba t da ng thu c C-S ta co n co
[x, y)[ = [[x[[.[[y[[, suy ra x, y) = [x, y)[. 1hay y = x va o da ng
thu c cuo cu ng, nha n duo c .[[x[[ = [[.[[x[[. 1u do suy ra 0.
Ca su x va y la ha vccto kha c kho ng cu a V . A p du ng ba t da ng
thu c C-S, ta co
[x, y)[
[[x[[.[[y[[
1.
1u do suy ra to n ta duy nha t mo t go c [0, ] sao cho
cos =
x, y)
[[x[[.[[y[[
1.
1a go la }c c (kho ng d}nh huo ng) gu a ca c vc c to x va y. Co c
gu a vccto 0 va mo t vccto x ba t ky duo c xcm la tu y y .
Cuo cu ng, dc kc t thu c tc t na y, luu y ra ng tch vo huo ng co thc
duo c bc u dc n qua chua n bo co ng thu c duo da y:
x, y) =
1
2
([[x +y[[
2
[[x[[
2
[[y[[
2
).
8
7.2. Su tru c giao
|nh ngha 7.2.1. Cho V la mo t kho ng gan Lucld vo tch vo huo ng
, ).
(a) 1a no ca c vccto x, y V /ra c }/ac vo nhau va vc t x y,
nc u x, y) = 0.
(b) Nc u A V la mo t ta p con kha c cu a V thi ta da t
A

:= x V [x, a) = 0, a A.
Kh do A

la mo t kho ng gan con cu a V va ta go A

la //c o}
}/ao cco /ra c }/ac vo A.
Ic da ng nha n tha y 0

= V va V

= 0.
a y go ga su V la kho ng gan vccto trc n truo ng K va V

la
kho ng gan do nga u cu a no . Nc u W la kho ng gan con cu a V thi da t
W
0
:= f V

[f(v) = 0, v W.
Ic tha y W
0
la kho ng gan con cu a V

va ta go no la //o/ /c a /a
cu a W. Hc n nhc n, nc u v
1
, . . . , v
p
la mo t co so cu a W thi
W
0
= f V

[f(v
1
) = . . . = f(v
p
) = 0.
Ne nh de 7.2.2. Ne a V /a //c o} }/ao cec/a /a a /a o c//e a /re o K
ca W /a //c o} }/ao cco ca a V ///
dimV = dimW + dimW
0
.
Chu ng minh. Ca su dimV = n va v
1
, . . . , v
p
la mo t co so cu a W.
o tu c thc m ca c vccto cu a V va o ta p ho p no trc n dc nha n duo c mo t
co so cu a V :
B = v
1
, . . . , v
p
, v
p+1
, . . . , v
n
.
9
Co B

=
1
, . . . ,
p
,
p+1
, . . . ,
n
la co so do nga u cu a B. 1a
sc chu ng mnh
p+1
, . . . ,
n
la co so cu a W
0
.
k p + 1, n ta co
k
(v
1
) = . . .
k
(v
p
) = 0, suy ra
k
W
0
. Io

p+1
, . . . ,
n
la ca c vccto do c la p tuyc n tnh nc n ta chi ca n chu ng
mnh chu ng snh ra W
0
la du . \a y, xc t f W
0
va x V . 1a co
x = x
1
v
1
+. . . + x
p
v
p
+ x
p+1
v
p+1
+. . . + x
n
v
n
.
Kh do f(x) = x
p+1
f(v
p+1
)+. . .+x
n
f(v
n
). Ia t
k
= f(v
k
), k
p + 1, n, ta co
f(x) =
p+1

p+1
(x) +. . . +
n

n
(x).
1u do suy ra f =
p+1

1
+. . . +
n

n
.
1ro la vo kho ng gan Lucld n chc u V . Nhu trc n da nha n xc t,
V

V . Iuo da y ta sc xa y du ng mo t da ng ca u tu nhc n gu a V va
V

.
Ne nh de 7.2.3. C/c V /a //c o} }/ao /ac//d ca / //c/ cc /aa o} , ).
4 o/ va
: V V

y (y),
/rco} dc
(y) : V R

x x, y)
/a mc / da o} ca a }/a a V ca V

. Hao oa a, oe a W /a mc / //c o} }/ao

cco ca a V /// (W

) = W
0
.
Chu ng minh. Ic da ng kc m tra la mo t a nh xa tuyc n tnh. Io
dim(V ) = dim(V

) nc n dc chu ng mnh la da ng ca u ta chi ca n

chu ng mnh la don ca u la du . \a y, ga su y V sao cho (y) = 0.
10
Ic u na y co nghia la x, y) = 0, x V . No rc ng, la y x = y ta co
y, y) = 0, kc o thco y = 0. \a y la don ca u, kc o thco la da ng ca u.
1c p thco ta co

1
(W
0
) = y V [ (y) W
0

= y V [ (y)(x) = 0, x W
= y V [ x, y) = 0, x W = W

.
Io la da ng ca u nc n tu do suy ra (W

) = W
0
.
He qua 7.2.4. Ne a W /a //c o} }/ao cco ca a //c o} }/ao /ac//d V
///
dim(W

) = dim(V ) dim(W).
Ne nh de 7.2.5. Ne a W /a //c o} }/ao cco ca a //c o} }/ao /ac//d V
///
// V = W W

.
/// W

:= (W

= W.
Chu ng minh. () 1u nha n xc t ra ng W W

= 0 va tu Hc qua 7.2.4
suy ra ngay V = W W

.
() x W, y W

ta co x, y) = 0, suy ra x W

. \a y
W W

. A p du ng Hc qua 7.2.4, ta co
dim(W

) = dim(V) dim(W

)
= dim(V ) (dim(V) dim)(W) = dim(W).
1u do suy ra dim(W

) = dim(W), kc o thco W

= W.
11
7.3. Co so tru c giao va co so tru c chua n. Qua trnh
tru c giao ho a Cram-Schmidt
|nh ngha 7.3.1. Cho V la kho ng gan Lucld n chc u va B =
(e
1
, . . . , e
n
) la mo t co so cu a V .
() 1a no B la ca sa /ra c }/ac nc u
e
i
, e
j
) = 0, i ,= j.
() 1a no B la ca sa /ra c c/aa o nc u
e
i
, e
j
) =
ij
,
trong do
ij
la ky hc u Kroncckcr.
Hc n nhc n nc u (e
1
, . . . , e
n
) la co so tru c gao thi (
e
1
||e
1
||
, . . . ,
en
||en||
)
la co so tru c chua n.
|nh ly 7.3.2. Trco} mc / //c o} }/ao /ac//d ba / / /ac o /c o /a / ca c
ca sa /ra c c/aa o.
Chu ng minh. Io nha n xc t pha trc n nc n ta chi ca n chu ng mnh su
to n ta co so tru c gao la du . Ic u na y sc duo c chu ng mnh ba ng qu
na p thco n. Nc u n = 1 thi kho ng co dc u gi dc chu ng mnh. Ca su
dc u kha ng d}nh la du ng cho nhu ng kho ng gan so chc u bc thua n.
Xc t mo t vccto 0 ,= v V va da t W = v)

. Kh do V = v) W va
dim(W) = n 1. 1hco ga thc t qu na p trong W ta tim duo c co so
tru c gao, cha ng ha n (u
1
, . . . , u
n1
). Ia t u
n
= v, hc n nhc n ta co
mo t co so tru c gao cu a V la (u
1
, . . . , u
n1
, u
n
).
Ca su B = (e
1
, . . . , e
n
) la co so tru c chua n cu a V . \o mo ca p
vccto x =

n
i=1
x
i
e
i
va y =

n
i=1
y
i
e
i
cu a V ta co
x, y) =
n

i=1
x
i
e
i
,
n

i=1
y
i
e
i
) =
n

i,j=1
x
i
y
j
e
i
, e
j
) =
n

i=1
x
i
y
i
.
12
1u do suy ra hc qua sau da y cu a I}nh ly 7.J.2.
He qua 7.3.3. C/c B = (e
1
, . . . , e
n
) /a ca sa /ra c c/aa o /rco} //c o}
}/ao /ac//d V . K// dc /a cc p/e p da o} ca a saa da }/a a V ca //c o}
}/ao /ac//d R
n
ca / //c/ cc /aa o} c//o/ /a c.

B
: V R
n
x =

n
i=1
x
i
e
i
(x
1
, . . . , x
n
).
Nc u B = (e
1
, . . . , e
n
) la mo t co so duo c sa p cu a kho ng gan Lucld
V va x V thi ta ky hc u X =
_
_
_
x
1
.
.
.
x
n
_
_
_ la to a do cu a x trong co so
B. I}nh ly duo da y cho ta mo t dc u kc n ca n va du dc mo t co so la
tru c chua n.
|nh ly 7.3.4. C/c B = (e
1
, . . . , e
n
) /a mc / ca sa daa c sa p ca a
//c o} }/ao /ac//d V . K// dc , B /a ca sa /ra c c/aa o oe a ca c// oe a
dc / ca / mc / cec/a x, y ca a V /a cc
x, y) = x
1
y
1
+. . . +x
n
y
n
,
/rco} dc X =
_
_
_
x
1
.
.
.
x
n
_
_
_ ca Y =
_
_
_
y
1
.
.
.
y
n
_
_
_ /a /c a dc ca a ca c cec/a
x, y /rco} ca sa B.
Chu ng minh. Ca su B la co so tru c chua n va x, y V . 1a co
x, y) =
n

i=1
x
i
,
n

j=1
y
j
) =
n

i=1
n

j=1
x
i
y
j
e
i
, e
j
) =
n

i=1
x
i
y
i
.
1J
Ic u nguo c la la hc n nhc n.
1u d}nh ly vu a chu ng mnh ta suy ra ngay hc qua sau:
He qua 7.3.5. C/c B = (e
1
, . . . , e
n
) /a mc / ca sa /ra c c/aa o ca x
/a mc / cec/a ba / / ca a //c o} }/ao /ac//d V . K// dc /a cc
x = x, e
1
)e
1
+ . . . +x, e
n
)e
n
.
1u co ng thu c V = W W

trong Nc nh dc 7.2.b suy ra mo

vccto x V dc u vc t duo c mo t ca ch duy nha t duo da ng x = x
0
+y,
trong do x
0
W va y W

. 1a go x
0
la //o/ c//e a /ra c }/ac cu a
x lc n W va ky hc u la x
0
= pr
W
(x). Nc nh dc sau da y cho ta mo t
ca ch tnh hinh chc u tru c gao cu a mo t vccto x lc n kho ng gan con
W cu a V .
Ne nh de 7.3.6. C/c V /a //c o} }/ao /ac//d ca W /a mc / //c o}
}/ao cco ca a V . C/a sa (e
1
, . . . , e
m
) /a mc / ca sa /ra c c/aa o ca a W
ca x /a mc / cec/a ba / / ca a V . K// dc /a cc cc o} //a c
pr
W
(x) = x, e
1
)e
1
+. . . + x, e
m
)e
m
.
Chu ng minh. Co (e
m+1
, . . . , e
n
) la mo t co so cu a pha n bu tru c gao
W

. Kh do , thco Nc nh dc 7.2.b ta co (e
1
, . . . , e
m
, e
m+1
, . . . , e
n
) la
mo t co so cu a V . A p du ng Hc qua 7.J.b, nha n duo c
x = (x, e
1
)e
1
+. . .+x, e
m
)e
m
)+(x, e
m+1
)e
m+1
+. . .+x, e
n
)e
n
).
Luu y ra ng x, e
1
)e
1
+. . . +x, e
m
)e
m
) W va x, e
m+1
)e
m+1
+
. . . + x, e
n
)e
n
W

. Io do a p du ng Nc nh dc 7.2.b, suy ra
pr
W
(x) = x, e
1
)e
1
+. . . + x, e
m
)e
m
.
14
Qua trnh tru c giao ho a Cram-Schmidt
0ua Hc qua 7.J.J ta tha y ra ng co thc do ng nha t mo t kho ng gan
Lucld n chc u V vo kho ng gan R
n
cu ng tch vo huo ng chnh ta c.
1uy nhc n kh do ca n pha xa y du ng duo c trong V mo t co so tru c
chua n. Iuo da y ta sc mo ta mo t thua t toa n cho phc p nha n duo c
mo t co so tru c gao tu mo t co so ba t ky cu a V (nhu da no pha
trc n, tu mo t co so tru c gao ta dc da ng nha n duo c co so tru c chua n).
No t thua t toa n nhu va y thuo ng duo c go la aa /r/o/ /ra c }/ac /c a
Cram-Sc/m/d/.
|nh ly 7.3.6. C/c (v
1
, . . . , v
p
) /a mc / /c ca c cec/a dc c /a p /ae o
//o/ ca a //c o} }/ao /ac//d V ca W = v
1
, . . . , v
p
) /a //c o} }/ao cco
ca a V s/o/ ba / ca c cec/a oc / /re o. K// dc , /a ca c cec/a v
1
, . . . , v
p
/a
cc //e va da o} mc / ca sa /ra c c/aa o c/c W.
Nc / r/e o}, /a mc / ca sa ba / / ca a V /a cc //e va da o} daa c
mc / ca sa /ra c c/aa o ca a V .
Chu ng minh. Nhu da nha n xc t o trc n, ta chi ca n xa y du ng mo t co
so tru c gao (u
1
, . . . , u
p
) cho W la du .
Ia t u
1
:= v
1
u
2
:= v
2
+u
1
, vo R sao cho u
2
u
1
.
\o dc u kc n na y ta co
0 = u
2
, u
1
) = v
2
+ u
1
, u
1
) = v
2
, u
1
) +u
1
, u
1
).
Io u
1
,= 0 nc n tu do suy ra
=
v
2
, u
1
)
[[u
1
[[
2
.
1c p thco, tim u
3
duo da ng
u
3
= v
3
+ u
1
+ u
2
, vo , R sao cho u
3
u
1
va u
3
u
2
.
1b
1im nhu sau:
0 = u
3
, u
1
) = v
3
+u
1
+u
2
, u
1
)
= v
3
, u
1
) + [[u
1
[[
2
(do u
2
, u
1
) = 0).
1u do suy ra =
v
3
,u
1

||u
1
||
2
. Hoa n toa n tuong tu , nha n duo c
=
v
3
,u
2

||u
2
||
2
.
Ca su da tim duo c ca c vccto tru c gao u
1
, . . . , u
p1
. 1a sc tim
vccto u
p
duo da ng sau
u
p
= v
p
+
1
u
1
+ . . . +
p1
u
p1
.
1u dc u kc n u
p
= u
i
ta tim duo c
i
=
vp,u
i

||u
i
||
2
. Nhu va y ta da
xa y du ng duo c mo t ho ca c vccto tru c gao (u1, . . . , u
p
). a y go ta
chi ca n chu ng mnh
u
1
, . . . , u
p
) = v
1
, . . . , v
p
).
1a co u
1
) = v
1
). Ca su 1 < i p 1 va u
1
, . . . , u
i
) =
v
1
, . . . , v
i
). Kh do mo mo t vccto u
k
(1 k i) dc u la to ho p
tuyc n tnh cu a ca c vccto v
1
, . . . , v
i
. 1hco ca ch xa y du ng thi u
i+1
la
to ho p tuyc n tnh cu a ca c vccto v
i+1
, u
1
, . . . , u
i
, do do u
i+1
cu ng la
to ho p tuyc n tnh cu a ca c vccto v
i+1
, v
1
, . . . , v
i
. 1a da chu ng mnh
u
1
, . . . , u
i+1
) v
1
, . . . , v
i+1
).
Hoa n toa n tuong tu ta cu ng co
v
1
, . . . , v
i+1
) u
1
, . . . , u
i+1
).
1b
V du 7.3.5. 1rong kho ng gan Lucld R
4
vo tch vo huo ng chnh ta c
cho vccto x = (1, 2, 0, 3) va cho kho ng gan con W duo c snh ra bo
ca c vccto
v
1
= (1, 1, 0, 0), v
2
= (1, 0, 1, 1), v
3
= (0, 1, 1, 1).
1a sc tim hinh chc u tru c gao cu a x lc n W.
1ruo c hc t ta sc du ng qua trinh tru c gao ho a Cram-Schmdt dc
xa y du ng mo t co so tru c chua n cho W, sau do a p du ng co ng thu c
trong Nc nh dc 7.J.b dc tnh hinh chc u tru c gao cu a x lc n W. Nha n
xc t ra ng ca c vccto v
1
, v
2
, v
3
do c la p tuyc n tnh nc n chu ng ta o tha nh
mo t co so cu a W.
Ia t u
1
:= v
1
u
2
:= v
2
+u
1
, vo =
v
2
,u
1

||u
1
||
2
=
1
2
. 1u do
u
2
= (1, 0, 1, 1) + (
1
2
)(1, 1, 0, 0) =
1
2
(1, 1, 2, 2).
Nha n xc t ra ng nc u ta thay u
2
bo u

2
= u
2
, R thi ca c vccto u
1
va u

2
va n tru c gao vo nhau. Io do ta co thc la y u
2
= (1, 1, 2, 2).
a y go tim u
3
duo da ng
u
3
= v
3
+u
1
+ u
2
,
vo =
v
2
,u
1

||u
1
||
2
=
1
2
va =
v
3
,u
2

||u
2
||
2
=
1
10
. Io do u
3
=
2
5
(1, 1, 2, 3). 1uy nhc n ta co thc la y u
3
= (1, 1, 2, 3). 1ru c chua n
ho a co so (u
1
, u
2
, u
3
) ta nha n duo c co so tru c chua n sau cu a W:
(e
1
=
1

2
(1, 1, 0, 0), e
2
=
1

10
(1, 1, 2, 2), e
3
=
1

15
(1, 1, 2, 3)).
1a co
17
x, e
1
)e
1
=
1

2
(1, 2, 0, 0)
1

2
(1, 1, 0, 0) =
1
2
(1, 2, 0, 0),
x, e
2
)e
2
=
1

10
(1, 2, 0, 6)
1

10
(1, 1, 2, 2) =
1
10
(1, 2, 0, 12),
x, e
2
)e
2
=
1

15
(1, 2, 0, 9)
1

15
(1, 1, 2, 3) =
1
15
(1, 2, 0, 27).
\a y hinh chc u tru c gao cu a x lc n W la
pr
W
(x) = x, e
1
)e
1
+ x, e
2
)e
2
+x, e
3
)e
3
=
1
30
(20, 40, 0, 90).
7.4. Khoa ng ca ch trong kho ng gian Fuclid
|nh ngha 7.4.1. Cho x va y la ha vccto trong kho ng gan Lucld
V . So thu c kho ng a m [[x y[[ duo c go la //ca o} ca c/ gu a ca c
vccto x va y va duo c ky hc u la d(x, y). \a y
d(x, y) = [[x y[[.
Bo de 7.4.2. c / ca / mc / cec/a x, y /rco} //c o} }/ao /ac//d V /a cc
o/a o} //a o} d/o/ saa da .
// d(x, y) = 0 /// ca c// /// x = y.
/// d(x, y) = d(y, x).
//// d(x, z) d(x, y) +d(y, z).
Chu ng minh. () va () duo c suy ra ngay tu d}nh nghia khoa ng ca ch
va chua n.
() A p du ng ba t da ng thu c tam ga c ta co
[[x z[[ = [[(x y) + (y z)[[ [[x y[[ +[[y z[[.
1u do suy ra dc u ca n chu ng mnh.
18
|nh ngha 7.4.2. Cho W la mo t kho ng gan con cu a kho ng gan
Lucld V va x la mo t vccto cu a V . 1a go khoa ng ca ch gu a x va hinh
chc u tru c gao cu a no lc n W la //ca o} ca c/ /a x de o W va ky hc u
la d(x, W). \a y
d(x, W) = [[x pr
W
(x)[[.
Ne nh de 7.4.3. K/ca o} ca c/ /a mc / cec/a de o mc / //c o} }/ao cco
/a //ca o} ca c/ o}a o o/a / /o/c o/a / /a cec/a a de o ca c cec/a ca a
//c o} }/ao cco da c/c.
Chu ng minh. Ca su x la mo t vccto va W la mo t kho ng gan con
cu a kho ng gan Lucld V . Ia t w = pr
W
(x), ta ca n chu ng mnh
[[x y[[ [[x w[[, y W. 1a co
[[x y[[ [[x w[[
[[x y[[
2
[[x w[[
2
[[x[[
2
+ [[y[[
2
2x, y) [[x[[
2
+[[w[[
2
2x, w)
[[y[[
2
2w, y) [[w[[
2
2w, w)
[[y[[
2
([[w +y[[
2
[[w[[
2
[[y[[
2
) [[w[[
2
2[[y[[
2
+ 2[[w[[
2
[[w +y[[
2
0.
1hco ba t da ng thu c tam ga c ta co
[[w+y[[ [[w[[ +[[y[[ hay w+y[[
2
[[w[[
2
+[[y[[
2
+2[[w[[.[[y[[.
1u do suy ra
2[[y[[
2
+2[[w[[
2
[[y +w[[
2
2[[y[[
2
+2[[w[[
2
([[y[[
2
+[[w[[
2
+
2[[y[[.[[w[[)
= ([[y[[ [[w[[)
2
0.
7.5. Na tra n hie u die n cu a tch vo huo ng
Ca su V la kho ng gan Lucld vo tch vo huo ng , ) va B =
19
(e
1
, . . . , e
n
) la mo t co so cu a V . \o ca c vccto x =

n
i=1
x
i
e
i
va
y =

n
i=1
y
i
e
i
ba t ky trong V , ta co
x, y) =
n

i,j=1
x
i
y
j
e
i
, e
j
).
Ia t a
ij
= e
i
, e
j
) va go ma tra n vuo ng A = (a
ij
) ca p n la ma
tra n bc u dc n tch vo huo ng , ) trong co so B. 1a du ng ky hc u , )
B
dc chi ma tra n no trc n.
V du 7.5.1. Xc t tch vo huo ng trong \ du 7.1.b. \o x = (x
1
, x
2
, x
3
), y =
(y
1
, y
2
, y
3
) R
3
ta da d}nh nghia
x, y) := x
1
y
1
+ 2x
2
y
2
+ 3x
3
y
3
+x
1
y
2
+ x
2
y
1
va chu ng mnh da y la mo t tch vo huo ng trong kho ng gan R
3
. \a y
ma tra n bc u dc n tch vo huo ng na y trong co so chnh ta c la
A =
_
_
1 1 0
1 2 0
0 0 3
_
_
.
Ne nh de 7.5.1. C/c V /a mc / //c o} }/ao /ac//d ca / //c/ cc /aa o}
, ), B = (e
1
, . . . , e
n
) /a mc / ca sa ca a V ca A /a ma /ra o b/e a d/e o
//c/ cc /aa o} oc / /re o /rco} ca sa B. C/a sa x, y V ca X, Y /aao}
a o} /a /c a dc ca a x ca y /rco} ca sa B. K// dc /a cc cc o} //a c
x, y) = X

AY.
Chu ng minh. Ic da ng kc m tra tru c tc p.
20
Ne nh de 7.5.2. Trco} //c o} }/ao /ac//d V , ca sa B = (e
1
, . . . , e
n
)
/a /ra c c/aa o oe a ca c// oe a , )
B
= I
n
.
Chu ng minh. B tru c chua n nc u va chi nc u x, y) = x
1
y
1
+. . .+x
n
y
n
.
Nhung dc u cuo cu ng tuong duong vo , )
B
= I
n
.
1rong Nc nh dc 7.b.2 bc u thu c cu a tch vo huo ng duo c vc t tho ng
qua vc c cho n co so B. Kh do co ng thu c tnh x, y) la
x, y) = X

AY,
trong do A la ma tra n bc u dc n , ) trong co so B. Nc u ta cho n mo t
co so B

na o kha c thi ma tra n A

bc u dc n , ) trong co so B

ta t
nhc n sc thay do . 1uy nhc n ca c ma tra n A va A

co mo lc n hc
ma t thc t vo nhau.
Ne nh de 7.5.3. C/c V /a //c o} }/ao cec/a n c//e a /re o K, B ca
B

/a /a/ ca sa ca a V . C/a sa A ca A

/aao} a o} /a ca c ma /ra o
b/e a d/e o , ) /rco} ca c ca sa B ca B

. K// dc
A

= P

AP,
/rco} dc P /a ma /ra o c/ae o ca sa /a B sao} B

.
Chu ng minh. \o x, y V , go X, X

, Y, Y

la to a do cu a x, y tuong
u ng trong ca c co so B va B

. 1a co X = PX

va Y = PY

. Io do
()x, y) = X

AY = (PX

A(PY

) = X

(P

AP)Y

.
Na t kha c, (x, y) = X

Y

, nc n ta co
X

(P

AP)Y

= X

, X

, Y

.
1u do suy ra A

= P

AP. (Xcm a ta p).

7.6. Toa n tu do i xu ng
1rong ca c chuong 4, b va b ta da nghc n cu u tnh cha t cu a ca c
toa n tu tuyc n tnh trong kho ng gan vccto trc n truo ng K, vo K la
21
truo ng so thu c R hoa c truo ng so phu c C. \i kho ng gan Lucld truo c
hc t cu ng la mo t kho ng gan vccto nc n no tho a ma n ta t ca nhu ng tnh
cha t da dc ca p dc n trong ca c chuong kc trc n. Ngoa ra, kho ng gan
Lucld co n duo c trang b} tch vo huo ng nc n no co n co thc m nhu ng
tnh cha t kha c nu a ma nhu ng kho ng gan vccto binh thuo ng kho ng
co . 1rong mu c na y va mu c tc p thco ta sc dc ca p dc n nhu ng tnh
cha t nhu va y.
|nh ngha 7.5.4. 1a no toa n tu f trong kho ng gan Lucld V la
mo t /ca o /a dc / va o} hay /ca o /a /a //e o /a p nc u
f(x), y) = x, f(y)), x, y V.
Ic tha y y nghia cu a kha nc m toa n tu do xu ng, ta ha y xc t mo t
co so tru c chua n (e
1
, . . . , e
n
) cu a V . Ca su A la ma tra n cu a f trong
co so no trc n. Ic u kc n nc u trong I}nh nghia 7.b.4 duo c vc t duo
da ng ma tra n nhu sau:
(AX)

Y = X

AY, X, Y M
n1
(R)
hay
X

Y = X

AY, X, Y M
n1
(R).
Ic u na y da n dc n A

= A hay A la ma tra n do xu ng.

\a y f la toa n tu do xu ng kh va ch kh ma tra n bc u dc n f trong
mo t co so tru c chua n (do do trong mo co so tru c chua n) la ma tra n
do xu ng.
|nh ly 7.5.5. C/c f /a /ca o /a dc / va o} /rco} //c o} }/ao /ac//d.
K// dc /a cc o/a o} d/e a saa da .
// Hc / /r/ r/e o} ca a f de a /a sc //a c.
/// f c/e c /c a daa c.
//// Ca c //c o} }/ao cco r/e o} ca a f dc / mc / /ra c }/ac ca / o/aa.
Chu ng minh. () Co A la ma tra n bc u dc n toa n tu f trong mo t co
so tru c chua n. Kh do , thco nha n xc t pha trc n thi A la ma tra n do
22
xu ng thu c. Xc t da thu c da c trung P
A
(t) va go la mo t nghc m ba t
ky trong C cu a no . Kh do hc phuong trinh tuyc n tnh thua n nha t
(AI
n
)X = 0 (1)
co nghc m kho ng ta m thuo ng X M
n1
(C). Ca su
_
_
_
_
_
x
1
x
2
.
.
.
x
n
_
_
_
_
_
. Ia t
X =
_
_
_
_
_
x
1
x
2
.
.
.
x
n
_
_
_
_
_
, trong do x
i
la so phu c lc n ho p cu a x
i
. Kh do
X

X =
n

i=1
x
i
x
i
=
n

i=1
[x
i
[
2
> 0.
1a co
AX = X = AX = X = AX = X = AX = X. (2)
\i A

= A nc n ta co
(AX)

X = X

X = X

(AX). (3)
Kc t ho p (1), (2) va (J), nha n duo c
(X)

X = X

(X).
1u do suy ra
(X

X) = (X

X).
2J
Nhung nhu ta da tha y X

X la mo t so thu c duong nc n tu da ng
thu c cuo cu ng suy ra = , nghia la R.
() 1a sc chu ng mnh dc u kha ng d}nh ba ng qu na p thco so chc u
n cu a V ra ng to n ta trong V mo t co so go m toa n ca c vccto rc ng.
Nc u n = 1 thi kho ng co gi dc chu ng mnh. \a y, ga su n > 1 va dc u
kha ng d}nh du ng do vo nhu ng kho ng gan co so chc u ba ng n 1.
Xc t mo t tr} rc ng cu a f va x la mo t vccto rc ng u ng vo tr} rc ng .
Ia t H := x)

. Kh do dim(H) = n 1. 1ruo c hc t ta chu ng mnh

H la kho ng gan con ba t bc n do vo f. 1ha t va y, y H, ta co
x, f(y)) = f(x), y) = x, y) = x, y) = 0,
nghia la f(y) H. Io f la kho ng gan con ba t bc n do vo f nc n

f := f[
H
la toa n tu tuyc n tnh trong kho ng gan Lucld H. Hon nu a,
hc n nhc n

f cu ng la toa n tu do xu ng. \a y, thco ga thc t qu na p,
toa n tu

f chc o hoa duo c. Suy ra to n ta mo t co so B cu a H go m toa n
ca c vccto rc ng cu a

f (cu ng la cu a f). Kh do x B la mo t co so
cu a V go m toa n ca c vccto rc ng cu a f. \a y f chc o ho a duo c.
() Ca su ,= la ha tr} rc ng kha c nhau cu a f, x la vccto rc ng
u ng vo , y la vccto rc ng u ng vo . Kh do
f(x), y) = x, f(y))
= x, y) = x, y)
= x, y) = x, y)
= x, y) = 0.
Cuo cu ng luu y ra ng mo t ma tra n phu c do xu ng kho ng nha t
thc t chc o ho a duo c trc n R hoa c tha m ch trc n C. Sau da y la mo t v
du mnh ho a.
24
V du 7.5.6. Cho A =
_
0

_
, vo , C. 1a co
P
A
() = [A I
2
[ =

=
2

2
.
Nc u =
2
+4
2
= 0 (la dc u co thc xa y ra do vo ca c so phu c
va ) thi P
A
() co mo t nghc m kc p =

2
. Kh do P
A
() =
_


2
_
2
. \a y A chc o ho a duo c kh va chi kh m
A
() =

2
.
Nhung kh do m
A
(A) = A

2
I
2
= 0, suy ra A =

2
I
2
la dc u ma u
thua n. \a y A kho ng chc o ho a duo c.
7.7. Toa n tu tru c giao
1rong mu c na y ta sc nghc n cu u nhu ng toa n tu tuyc n tnh cu a
mo t kho ng gan Lucld ba o toa n chua n cu a ca c vc c to, nghia la nghc n
cu u nhu ng toa n tu f tho a ma n tnh cha t [[f(x)[[ = [[x[[.
|nh ngha 7.7.1. Cho V la mo t kho ng gan Lucld va f End
R
(V ).
1a no f la mo t /ca o /a /ra c }/ac nc u
f(x), f(y)) = x, y), x, y V.
Ne nh de 7.7.2. c / ca / /ca o /a /ae o //o/ f End
R
(V ) o/a o}
d/e a //e o daa / da /aao} daao}.
// f(x), f(y)) = x, y), x, y V.
/// [[f(x)[[ = [[x[[, x V .
//// Ne a B = (e
1
, . . . , e
n
) /a mc / ca sa /ra c c/aa o ca A = [f]
B
/// A

A = I
n
= AA

. Nc / r/e o}, A /a ma /ra o //a o}//c/ ca

detA = 1.
2b
Chu ng minh. () = (). Chi vc c cho x = y.
() = (). 1a co
f(x), f(y)) =
1
2
([[f(x) + f(y)[[
2
[[f(x)[[
2
[[f(y)[[
2
)
=
1
2
([[f(x +y)[[
2
[[f(x)[[
2
[[f(y)[[
2
)
=
1
2
([[x +y[[
2
[[x[[
2
[[y[[
2
) = x, y).
() (). 1rong co so tru c chua n B ta co
f(x), f(y)) = x, y), x, y V
(AX)

(AY ) = X

Y, X, Y M
n1
(R)
X

(A

A)Y = X

Y, X, Y M
n1
(R)
A

A = I
n
.
Pha n kha ng d}nh co n la cu a () la hc n nhc n.
He qua 7.7.3. Ne a f /a mc / /ca o /a /ra c }/ac /// detf = 1. Nc /
r/e o}, f /a mc / /a da o} ca a.
Ne nh de 7.7.4. f End
R
(V ) /a mc / /ca o /a /ra c }/ac /// ca c//
/// oc b/e o mc / ca sa /ra c c/aa o //a o/ mc / ca sa /ra c c/aa o. e
f //c a //o/ c/a / oc / /re o /// d/e a //e o da /a /c o /a / mc / ca sa /ra c
c/aa o sac c/c f b/e o oc //a o/ mc / ca sa /ra c c/aa o.
Chu ng minh. Ca su f la mo t toa n tu tru c gao. 1hco Hc qua
7.7.J, f la mo t tu da ng ca u, do do f bc n co so tha nh co so . Nc u
B = (e
1
, . . . , e
n
) la co so tru c chua n thi
f(e
i
), f(e
j
)) = e
i
, e
j
)) = )
ij
.
2b
\a y (f(e
1
), . . . , f(e
n
)) cu ng la co so tru c chua n.
Nguo c la , ga su to n ta co so tru c chua n B = (e
1
, . . . , e
n
) sao cho
(f(e
1
), . . . , f(e
n
)) cu ng la co so tru c chua n. Xc t ca c vc c to x, y V :
x =
n

i=1
x
i
e
i
va y =
n

j=1
y
j
e
j
.
Io (e
1
, . . . , e
n
) va (f(e
1
), . . . , f(e
n
)) la ca c co so tru c chua n nc n
ta co
f(x), f(y)) =
n

i=1
x
i
e
i
,
n

j=1
y
j
e
j
)
=
n

i,j=1
x
i
y
j
f(e
i
), f(e
j
))
=
n

i,j=1
x
i
y
j

ij
=
n

i=1
x
i
y
i
= x, y).
\a y f la phc p bc n do tru c gao.
|nh ngha 7.7.5. (a) 1a p ho p
O(n, R) := A M
n
(R)[A

A = I
n

la mo t nho m do vo phc p nha n va duo c go la o/c m /ra c }/ac.

(b) 1a p ho p
SO(n, R) := A O(n, R)[detA = 1
27
la nho m con cu a O(n, R) va duo c go la o/c m /ra c }/ac da c b/e / hay
o/c m ca c p/e p aa.
No ma tra n A O(n, R) duo c go la mo t ma /ra o /ra c }/ac. No
ma tra n tru c gao dc u bc u dc n mo t toa n tu tru c gao trong mo t co
so tru c chua n cu a mo t kho ng gan Lucld.
V du 7.7.6 Na tra n
A =
1
3
_
_
2 1 2
2 2 1
1 2 2
_
_
la ma tra n tru c gao. 1a co thc kc m tra dc u na y ba ng ca ch thu c
hc n phc p nha n ma tra n
A

A = I
3
.
Nhung ta cu ng co thc kc m tra ba ng ca ch kha c nhu sau:
Xc t kho ng gan Lucld R
3
vo tch vo huo ng chnh ta c. Ia t u
1
=
1
3
(2, 2, 1), u
2
=
1
3
(1, 2, 2), u
3
=
1
3
(2, 1, 2). 1oa n tu
f : R
3
R
3
tho a f(e
i
) = u
i
, i 1, 2, 3 bc n co so tru c chua n tha nh co so tru c
chua n nc n thco Nc nh dc 7.7.4, f la toa n tu tru c gao. Na A la ma
tra n bc u dc n f trong co so tru c chua n nc n A la ma tra n tru c gao.
Ne nh de 7.7.7. Ha /ra o c/ae o ca sa /a mc / ca sa /ra c c/aa o sao}
mc / ca sa /ra c c/aa o /a mc / ma /ra o /ra c }/ac.
Chu ng minh. Ca su B = (e
1
, . . . , e
n
) va B

= (e

1
, . . . , e

n
) la ha co
so tru c chua n. 1oa n tu f : R
n
R
n
tho a f(e
i
) = e

i
, i 1, n la
toa n tu tru c gao (thco Nc nh dc 7.7.4) co ma tra n bc u dc n trong co
so B la ma tra n chuyc n co so tu B sang B

.
28
Bai tap
Ba i 1. \o ga tr} na o cu a R ca c a nh xa duo da y xa c d}nh tch
vo huo ng trong kho ng gan R
3
:
(a) x, y) = x
1
y
1
+ 10x
2
y
2
+ 6x
1
y
2
+ x
3
y
3
x
2
y
3
x
3
y
2
.
(b) x, y) = 2x
1
y
1
+ 7x
1
y
2
+ 7x
2
y
1
+ 8x
2
y
2
3x
3
y
3
+ x
2
y
3
+
x
3
y
2
.
Ba i 2. Xc t kho ng gan Lucld R
n
vo tch vo huo ng chnh ta c. Chu ng
mnh ra ng vo mo x = (x
1
, . . . , x
n
) R
n
, ta co
_
n

i=1
x
i
_
2
n
_
n

i=1
x
2
i
_
.
Ba i 3. Cho kho ng gan vccto M
n
(R) go m ca c ma tra n vuo ng ca p n
trc n truo ng so thu c R.
(a) \o A = (a
ij
) M
n
(R), ha y tnh vc t Tr(AA

) thco a
ij
. 0ua
do ha y chu ng mnh ra ng [Tr(A)[
_
nTr(AA

) .
(b) Chu ng mnh ra ng a nh xa (A, B) Tr(AB

) xa c d}nh mo t
tch vo huo ng trong kho ng gan M
n
(R).
Ba i 4. Xc t kho ng gan Lucld R
3
vo tch vo huo ng chnh ta c.
(a) Cho P la ma t pha ng trong R
3
duo c xa c d}nh bo phuong trinh
x
1
2x
2
+x
3
= 0 va la phc p chc u tru c gao tu R
3
xuo ng P. Ha y
vc t ma tra n bc u dc n trong co so chnh ta c.
(b) Cho ca c vccto u
1
= (1, 0, 1), u
2
= (2, 1, 0) va u
3
= (1, 1, 1).
Chu ng mnh ra ng B = (u
1
, u
2
, u
3
) la mo t co so cu a R
3
. Xc t xcm B
co pha la co so tru c chua n kho ng. Nc u B kho ng pha la co so tru c
chua n thi ha y su du ng qua trinh tru c chua n ho a Cram-Schmdt dc
xa y du ng tu B mo t co so tru c chua n B

= (e
1
, e
2
, e
3
).
29
(c) Cho ca c vccto v
1
= (1, 0, 1), v
2
= (2, 1, 2) va v
3
= (1, 1, 1).
Ha y tim so chc u va mo t co so tru c chua n cho kho ng gan con snh
bo ca c vccto v
1
, v
2
, v
3
.
Ba i 5. \o n 0, xc t tch pha n suy ro ng
I
n
=
1

2
_

x
n
e

x
2
2
dx.
(a) Chu ng mnh ra ng tch pha n na y luo n ho tu va I
2k+1
= 0, k
0.
(b) Chu ng mnh co ng thu c truy ho
I
n
= (n 1)I
n2
, n 2.
A p du ng dc tnh I
2k
.
(c) I}nh nghia a nh xa
, ) : R[x] R[x] R
nhu sau:
P, Q R[x], P, Q) =
1

2
_

x
2
2
P(x)Q(x)dx.
Chu ng mnh ra ng a nh xa no trc n la mo t tch vo huo ng.
(d) Xc t kho ng gan con R
2
[x] cu a R[x]. Ha y tnh khoa ng ca ch tu
x
3
dc n R
2
[x].
Ba i 3. Xc t a nh xa , ) : R
4
R
4
R cho bo :
J0
x, y) = x
1
y
1
+ 2x
2
y
2
+ 4x
3
y
3
+ 18x
4
y
4
+x
1
y
3
+x
3
y
1
+ 2x
2
y
4
+2x
4
y
2
+ 6x
3
y
4
+ 6x
4
y
3
.
(a) Chu ng mnh ra ng a nh xa na y la mo t tch vo huo ng trong R
4
.
(b) \c t ma tra n bc u dc n tch vo huo ng na y trong co so chnh
ta c.
(c) Cho W la kho ng gan con cu a R
4
xa c d}nh bo hc phuong
trinh tuyc n tnh thua n nha t
_
x
1
x
2
+x
3
x
4
= 0;
x
2
2x
4
= 0.
Ha y tim mo t co so cu a W

.
Ba i 4. 1rong kho ng gan Lucldc vo tch vo huo ng chnh ta c cho ca c
vccto u
1
= (2, 1, 2, 4), u
2
= (2, 1, 1, 6), u
3
= (2, 3, 4, 8).
Co W = u
1
, u
2
, u
3
) la kho ng gan con cu a R
4
snh ra bo ca c vccto
u
1
, u
2
, u
3
va W

la kho ng gan con cu a R

4
tru c gao vo W.
(a) 1im mo t co so cho mo kho ng gan con W va W

.
(b) Cho u = (5, 5, 3, 1) R
4
. 1im hinh chc u tru c gao pr
W
(u)
cu a u xuo ng W va khoa ng ca ch d(u, W) tu u dc n W.
Ba i 6. Cho A O(n, R). Chu ng mnh ra ng, nc u detA = 1 thi mo
pha n tu a
ij
cu a A dc u ba ng pha n bu da so cu a no .
Ba i 7. Cho f la mo t phc p bc n do tru c gao trong kho ng gan Lucld
V .
(a) Chu ng mnh ra ng Ker(f Id
V
) = Im(f Id
V
)

.
(b) Chu ng mnh ra ng, nc u (f Id
V
)
2
= 0 thi f = Id
V
.
Ba i 8. Xa y du ng mo t co so tru c chua n cu a R
3
tu ca c vccto rc ng cu a
J1
toa n tu f : R
3
R
3
co ma tra n bc u dc n trong co so chnh ta c la
A =
_
_
5 1 2
1 5 2
2 2 2
_
_
.
Ba i 9. 1oa n tu f : R
3
R
3
co ma tra n trong co so chnh ta c la
A =
1
3
_
_
1 2 2
2 1 2
2 2 1
_
_
.
Ha y chu ng mnh ra ng f la toa n tu tru c gao trong kho ng gan
Lucld R
3
vo tch vo huo ng chnh ta c.
J2