Savjetodavna sluba u biljnoj proizvodnji

Biotehniki fakultet - Trg Kralja Nikole bb, 81000 Podgorica Tel: 020 206 713 Fax: 020 206 712 E-mail: extension-pg@t-com.me

ZANIMLJIVOSTI IZ IVOTA PELA

Da bi proizvele 1 kg meda pele treba u konicu da unesu 34 kg nektara, to zavisi od sadraja vlage u vazduhu i nektaru. Iz jednog cvijeta pela usisa oko 0,02 mg nektara. Jedna pela u minutu posjeti oko 10 cvjetova a jedan izlet iz konice traje oko 10 minuta. Znai za vrijeme jednog leta pela posjeti oko 100 cvjetova. Izvan konice pela radi dnevno 67 sati. Za to vrijeme napravi oko 40 letova i posjeti oko 4.000 cvjetova. Dananji brzi kompjuter rauna 16 milijardi operacija u sekundi. Pelin mozak rauna 600 puta bre nego najbri kompjuter. ivotni vijek pele u ljetnjem periodu ne prelazi 50 60 dana, ali zimi ive i due od 5 mjeseci. Ljeti u svakoj konici dnevno umire oko 1.000 pela radilica, ali vie od toga se raa svaka 24 asa. Mlada matica dnevno polijee i vie od 2.000 jaja. Uinak radilica u sakupljanju nektara vei je kada je paa blizu a letovi krai. Ako je paa 1 km udaljena od pelinjaka, pele e se s punim tovarom vratiti u konicu za 35 minuta, dok e 3 km preletjeti za 2025 minuta. Za 1 kg meda pele treba da donesu oko 140 000 tovara nektara. Za preradu 1 kg nektara potreban je prostor u koji bi moglo da se smesti 2,5-3 kg meda. U nektaru ima 40-80% vode koju treba smanjiti na oko 18% koliko je ima u zrelom medu. Pela moe odletjeti od konice skoro 8 km i bez greke e nai put nazad. Meutim, radno korisna daljina pele ne bi trebalo da bude vea od 2 km Pri letu bez tereta pela razvija brzinu do 65 km na sat. Za 1 minut preleti preko 1 km. Natovarena nektarom i polenom pela smanjuje brzinu leta za 1836 km na sat, zavisno od smjera i pravca vjetra. Na 1 km puta pela troi 0,43 mg eera sadranog u nektaru. Pri letu krilo pele napravi preko 400 zamaha u sekundi. Prosjena duina jezika pele je 67 mm. Matica u vrijeme najvee nosivosti dnevno moe poloiti i 1.500 jaja, ija teina premauje teinu same matice. Trodnevno jajace uvea se 6 puta za 9 minuta. Tek izlegla pelinja larva krajem prvog dana ivota tei 0,65 mg; drugog 4,7 mg; treeg 24,6 mg; etvrtog 94,7 mg; petog 157,6 mg. estog dana teina se smanjuje na 155 mg. Akt polaganja jaja traje od 9 do 12 sekundi.

Kisjelost se pojavljuje kod nezrelog meda zbog veeg procenta vode u njemu. Najbolja temperatura za uvanje meda je izmeu 10 i 14 stepeni sa relativnom vlanou vazduha 55 do 80 %. Lane matice se pojavljuju tokom itave pelarske sezone. Pri oskudnoj pai i velikoj toploti matica se moe podstai na aktivnije zaleganje, prihranjivanjem suvim eerom u kristalu. Matica je sposobna za parenje nakon 3 4 dana ivota a trut sa 12 dana. Pelinji med sastoji se od 41 % vonog, 34 % groanog i 12 % tranog eera, 18 % vode i 6 % drugih materija (organske kisjeline, mineralne materije, vitamini, antibiotici i dr.). Pele odstranjuju vodu tako to kapi nektara rasporeuju na elije saa i premjetaju ih sa elije na eliju vie puta, sve dok suvina voda ne ispari. Ako su povoljni uslovi pele jednog drutva za 7 dana mogu sakupiti do 2 kg cvijetnog praha. Za period letenja od 20 dana pela moe da donese 68 gr nektara od koga se dobije 3 4 gr meda. Nekoliko tovara polena u kotaricama zadnjih nogu pele teki su 1025 mg. U jednu radiliku eliju stane 1825 takvih tovara, odnosno oko 450 mg. Dobro ispunjen okvir moe da sadri 23 kg polena. U prolee 70% pela unosi vodu u konicu, 20% unosi nektar a 10% polen. Prema saznanjima pelarske nauke i prakse potronja meda u pojedinim mjesecima iznosi: oktobar 2.700-2.900 gr, novembar 700-900 gr, decembar 600-800 gr, januar 900-1.000 gr, februar 1.500-1.00 gr, mart 2.200-3.000 gr i april oko 900 grama. Kada prva matica izae iz matinjaka odlazi na druge matinjake, razara ih i aokom probada i tako ubija svoje suparnice. U ovom poslu pomau joj i pele radilice. Ako se izlegu dvije matice, jaa ubija slabiju. Meutim kod rojenja moe se pojaviti vie matica u jednom drutvu. Dokazano je da pele imaju nezamjenjivu ulogu u opraivanju bilja, gdje se postiu znatno vei prinosi sjemena, plodova voa i povra. Plodovi su ljepeg izgleda, pravilnijeg oblika, sadre vie eera, vitamina, mikroelemenata, bjelanevina, mineralnih materija i dr. Mr Neboja Velikovi

Savjetodavna sluba u biljnoj proizvodnji -2-