PHNG PHP LUN NGHIN CU KHOA HC KINH T Chnh v th khng phi ngu nhin m nh tng lai hc Thierry Gaudin

a ra thng ip khn thit:Hy hc phng php ch ng hc d liu . Nhiu trng i hc nc ta hin nay ang chuyn t vic dy ch, trang b kin thc sang dy cch tm kim tri thc, cch tip cn pht hin vn v xut tng (gi thuyt khoa hc) gii quyt vn , ngha l dy phng php v hnh thnh nng lc, k nng t nghin cu ca ngi hc. Chng ta khng th hi lng vi kin thc thu nhn c trong nhng nm ngi trn ging ng i hc, v th phi c vn kin thc v phng php t mnh hc tp v nghin cu sut i. Tp bi ging Phng php lun NCKH Kinh t nhm cung cp nhng vn v phng php lun v phng php NCKH ni chung v NCKH Kinh t ni ring, l c s cho sinh vin, hc vin cao hc v NCS c cch tip cn khoa hc khi tin hnh nghin cu nhng vn kinh t theo cc mc khc nhau (nghin cu ti khoa hc, thc hin kho lun tt nghip i hc, lun vn thc s, lun n tin s, ).

CC CH CHNH 1. 2. 3. 4. 5. Khoa hc v nghin cu khoa hc Quy trnh nghin cu mt ti khoa hc Cc phng php v k thut nghin cu mt ti Chn mu nghin cu Cch th hin mt cng trnh nghin cu khoa hc
Chng 1: KHOA HC V NGHIN CU KHOA HC 1.1 Khoa hc 1.1.1 Khi nim C nhiu quan nim v khoa hc, nhng tu trung li c thng nht theo cc cch hiu sau: Khoa hc l h thng tri thc v t nhin, x hi, t duy v nhng quy lut pht trin khch quan ca chng. H thng tri thc ny c hnh thnh trong lch s v khng ngng pht trin trn c s thc tin x hi. y cn phn bit hai loi tri thc: tri thc thng thng v tri thc khoa hc. Tri thc thng thng l h thng tri thc c hnh thnh t cuc sng, t hot ng lao ng hng ngy. Th d: un nc, nu cm, lm rung, may v qun o, xy nh ca,u phi c nhng hiu bit nht nh. Nhng hiu bit ny rt cn thit v quan trng nhng n c tnh cht t pht, c bit, ngu nhin mang tnh cht kinh nghim rt ra t s tri gic trc tip v hn hp ca c nhn. Nu ch da vo cc tri thc thng thng th ch tri gic c nhng hin tng b ngoi khng th xy dng c nhng m hnh v l thuyt tru tng gip cho vic nhn thc nhng thuc tnh bn cht, nhng c im bn trong, nhng quy lut v tnh cht ph bin ca s vt hin tng. Tri thc khoa hc bao gm mt h thng tri thc v t nhin, x hi v t duy c cu trc logic, cht ch c din t bng cc khi nim, phm tr, l thuytTri thc khoa hc l kt qu ca qu trnh t duy khoa hc (t duy l lun, tru tng ho..) l mt dng ca logic bin chng v bn cht v quy lut ca cc s vt hin tng khch quan. V t c th suy lun ra cc tri thc khc. Tri thc khoa hc v tri thc thng thng c mi lin h rt cht ch v h tr ln nhau . C hai loi tri thc ny u phn nh chn l khch quan (hin thc khch quan). Tri thc khoa hc l s khi qut ho tri thc thng thng lm cho tri thc thng thng biu hin su sc v mang tnh ph bin hn. Ngc li tri thc thng thng l c s hnh thnh tri thc khoa hc; t nhng biu hin ngu nhin (tri thc thng thng) nh nhng hnh thc biu hin ca s vt hin tng, khoa hc tm thy, pht hin ra ci tt nhin ca chng (biu hin mang tnh quy lut khch quan). Nh vy trong khi nim nu trn v khoa hc, h thng tri thc cn c hiu l h thng tri thc khoa hc ch khng phi l tri thc thng thng. Khoa hc l mt hnh thi thc x hi, phn nh hin thc khch quan di cc hnh thc: Khi nim, phm tr, quy lut, l thuyt, hc thuyt 1

Trong x hi loi ngi bn cnh tn ti x hi cn c cc hnh thi thc x hi khc nhau: o c, ngh thut, khoa hc, tn giotu thuc vo mc ch, tnh cht v phng php phn nh s tn ti x hi. o c phn nh cc quan nim v ci thin, ci c; v quyn li, ngha v ca c nhn trong x hi. Ngh thut phn nh cc hnh tng thm m ca th gii khch quan, thng qua xc cm c nhn. Khoa hc phn nh hin thc thng qua cc khi nim, phm tr, l thuytCc hnh thi thc x hi c mi quan h ln nhau v thm nhp vo nhau. iu ng ch l khoa hc phn nh thc tin, nhng y khng phi l php phn x gng, ngha l phn nh tt c nhng ci g tn ti, y l s phn nh tch cc v c chn lc. Nh , khoa hc gip cho con ngi nhn thc su sc bn cht v quy lut ca cc s vt hin tng. Mt im c bit quan trng na l khoa hc phn nh vt trc thc tin. l c s ca s sng to. Khoa hc gip chng ta gii thch bn cht v quy lut vn ng, pht trin ca cc hin tng t nhin, x hi v t duy; trang b cho con ngi nhng tri thc khoa hc v quy lut khch quan ca th gii hin thc con ngi p dng chng vo thc tin sn xut v i sng. Mt khc, khoa hc gii phng con ngi khi nhng m tn, d oan m qung, hon thin kh nng tr tu ca con ngi. Khoa hc cn c s mnh lm gim nh lao ng v lm cho i sng con ngi c d dng, to iu kin con ngi c th nng cao quyn lc i vi cc lc lng t nhin. 1.1.3. Phn loi khoa hc (THI) Tu thuc vo i tng nghin cu c th phn khoa hc thnh hai nhm: Khoa hc t nhin v khoa hc x hi. Khoa hc t nhin c i tng nghin cu l cc hin tng thuc lnh vc t nhin v k thut. Chng hn nh ton hc, vt l, ho hc, sinh hclin quan n th gii vt th v vt cht (t ai, ngun nc, ng vt, thc vt, ho cht, in). Khoa hc t nhin l nn tng ca cng ngh v nhn c s qung b rng ri v cng khai. Khoa hc x hi c i tng nghin cu l cc hin tng thuc lnh vc x hi v nhn vn nh: chnh tr hc, trit hc, x hi hc, kinh t hc, vn hclin quan n nghin cu con ngi, tn ngng, hnh vi, hot ng, s tng tc ca h v cc nh ch Khoa hc x hi l c s a cng ngh v cc ng dng ca khoa hc vo cuc sng. Cn c vo tnh cht ca cc cng trnh nghin cu (hoc tri thc nghin cu) phn bit thnh: khoa hc l thuyt v khoa hc ng dng Khoa hc l thuyt: thun tu nghin cu cc hc thuyt, l thuyt khoa hc. N l c s ca khoa hc ng dng v nghin cu ng dng. Khoa hc ng dng: da trn c s khoa hc l thuyt, tm kim cc iu kin, cng ngh, gii php ng dng vo thc tin. 1.1.4. Lun im, vn v gi thuyt khoa hc 1.1.4.1. Lun im khoa hc Mi c nhn ngi nghin cu, trong khi thc hin mt ti khoa hc, phi th hin c tng trong t duy ca mnh bng cch a ra cc lun im khoa hc c bn sc ring. Vy lun im khoa hc l g? Lun im khoa hc l mt phn on v bn cht s vt. Lun im l kt qu ca nhng suy lun trc tip t nghin cu l thuyt, quan st hoc thc nghim. Nh vy, v nguyn tc, trnh by lun im khoa hc l a ra mt phn on. Phn on l mt hnh thc t duy, c nghin cu trong logic hc. 1.1.4.2. Vn khoa hc Vn khoa hc (scientific problem), cng c gi l vn nghin cu (research problem) hoc cu hi nghin cu (research question) l cu hi c t ra khi ngi nghin cu ng trc mu thun gia tnh hn ch ca tri thc hin c vi yu cu pht trin tri thc trnh cao hn. y l cng vic rt kh khn i vi cc bn ng nghip tr. Mc d pht hin c vn khoa hc l giai on quan trng trn bc ng pht trin nhn thc. 1.1.4.3. Gi thuyt khoa hc a. Gi thuyt khoa hc (scientific hypothesis) cn gi l gi thuyt nghin cu (research hypothesis), l mt nhn nh s b, mt kt lun gi nh v bn cht s vt, do ngi nghin cu t ra chng minh hoc bc b. chng minh hoc bc b gi thuyt cn phi c cc lun c v phng php. Phng php y bao gm phng php tm kim lun c v phng php sp xp lun c chng minh gi thuyt.

Ngy nay, gi thuyt tr thnh cng c phng php lun quan trng trong c khoa hc x hi v nhn vn. Claude Bernard, nh sinh l hc ni ting ngi Php cho rng:Gi thuyt l khi im ca mi nghin cu khoa hc, ng nhn mnh Khng c khoa hc no m li khng c gi thuyt. Mt gi thuyt c th c t ra ng vi bn cht s vt, song gi thuyt cng c th sai v b bc b, nhng nh Mendeleev vit:C mt gi thuyt sai cn hn khng c mt gi thuyt no c. Gi thuyt b bc b vn c ngha ca n. Trong bi s ra i v ci cht ca cc tng, Genle vit:Khi mt gi thuyt phi li bc trc cuc tn cng ca nhng tng mi c ngha l gi thuyt cht mt cch v vang. Thuc tnh c bn ca gi thuyt l: tnh gi nh (c th c khng nh l ng hoc b bc b); tnh a phng n (khng ch c mt cu tr li duy nht); tnh d bin (d bin i). Xt trong quan h gia gi thuyt vi vn khoa hc, th nu nh vn khoa hc l cu hi th gi thuyt chnh l cu tr li vo cu hi m vn khoa hc nu ra.

Vn khoa hc
(cu hi)

tng khoa hc

Gi thuyt khoa hc

(Hng tr li) (Cu tr li s b) S 2: Lin h t vn khoa hc qua tng khoa hc n gi thuyt khoa hc b. Gi thit khoa hc Gi thit (Assumption) l iu kin gi nh ca nghin cu. Ni iu kin gi nh l nhng iu kin khng c thc trong i tng kho st, m ch l nhng tnh hung gi nh do ngi nghin cu t ra l tng ho iu kin thc nghim, vi mt gi thit t ra, ngi nghin cu gt b bt cc yu t nh hng n din bin v kt qu nghin cu. Gi thit khng phi chng minh. V d: trong nghin cu m hnh TSX m rng, Marx xem xt mt h thng gm hai khu vc, khu vc I sn xut TLSX, v khu vc II sn xut TLTD. Marx t gi thuyt l khu vc I c vai tr quyt nh i vi khu vc II, vi gi thit l cc h thng c lp nhau, ngha l khng c ngoi thng. c. Quan h gia gi thuyt v gi thit trong NC Gi thuyt l nhn nh s b, l kt lun gi nh ca ngi nghin cu l lun im khoa hc m ngi nghin cu t ra. Gi thuyt cn c chng minh hoc bc b. Cn gi thit l iu kin gi nh. Gi thit c t ra l tng ho iu kin thc nghim. Gi thit khng cn chng minh nhng c th b bc b, nu iu kin gi nh ny qu l tng, n mc lm cho kt qu nghin cu tr nn khng th nghim ng c. V d, Archimmde c mt cu ni ni ting v vai tr ca n by. Gi thit nghin cu l nhng iu kin gi nh nhm l tng ho cc iu kin chng minh gi thuyt Chng 2: PHNG PHP NGHIN CU KHOA HC 2.1. Khi nim 2.1.1 Phng php l g? Phng php l mt thut ng c dng kh thng dng trong cuc sng, c bit l trong cc lnh vc hot ng i hi t duy tr tu nh o to v NCKH. Trong thi i ngy nay phng php l vn c u tin hng u trong vic trang b tri thc cho cc th h tng lai cc trng i hc. Bi v phng php l ci m chng ta s s dng sut i khng ngng hon thin tri thc ca mnh. Vy phng php l g? Theo ngha chung nht phng php l cch thc gii quyt vn hoc cch thc tip cn mt mc ch no . Cng c th hiu phng php l thut ng dng ch cc cng c, phng tin (theo ngha rng) thc hin mc tiu c xc nh. Ni nh vy, vic tr li cu hi bng cch no hoc bng cng c g? gii quyt vn hoc thc hin mc tiu ra chnh l s gii thch thut ng phng php. 2.1.2. Phng php NCKH Theo ngha thng dng, phng php NCKH l cch thc m theo hot ng nghin cu khoa hc c tin hnh. Hay ni cch khc, phng php nghin cu khoa hc l cch thc tin hnh hot ng nghin cu khoa hc.

Mi lnh vc khoa hc c i tng v phm vi nghin cu ring. V th trong nghin cu khoa hc c th s dng nhiu phng php nghin cu khc nhau tu thuc c im, tnh cht, s vn ng v mi lin h ca s vt, hin tng. Trong c nhng phng php chung v nhng phng php c th cho cc loi khoa hc (l thuyt v ng dng, khoa hc t nhin v khoa hc x hi), cc loi hnh nghin cu khoa hc (c bn, ng dng v trin khai). Do trong thc t chng ta phi s dng nhiu phng php khc nhau nhng c mi lin h vi nhau mt cch h thng trong cc giai on ca qu trnh nghin cu khoa hc. Nh vy, phng php nghin cu khoa hc khng phi l mt ci g n l. N lin quan n nhng tng, nhng quy tc, cc k thut v cc cch tip cn m cng ng khoa hc s dng. T , tng th cc phng php nhn thc hin tng nghin cu, cc phng php c s dng tin hnh nghin cu khoa hc cng chnh l phng php nghin cu khoa hc. 2.1.3. Phng php lun nghin cu khoa hc Phng php lun l h thng cc nguyn l, quan im (trc ht l nhng nguyn l, quan im lin quan n th gii quan) lm c s, c tc dng ch o, xy dng cc phng php, xc nh phm vi, kh nng p dng cc phng php v nh hng cho cc nghin cu, tm ti cng nh vic la chn, vn dng phng php. Ni cch khc phng php lun l l lun v phng php. Mi lnh vc khoa hc c phng php lun ring. Ngha l trong tng b mn khoa hc c phng php lun ring. Nhng vn c phng php lun chung cho cc khoa hc. Chng hn, phng php lun chung cho khoa hc x hi nhn vn (k cc kinh t hc) l phng php bin chng duy vt, bi v phng php ny p ng nhng i hi ca nhn thc khoa hc hin i cng nh hot ng ci to v xy dng th gii mi. 2.2. Phng php nghin cu khoa hc tng qut Nu cn c vo cch tip cn i tng nghin cu, s khc nhau ca nhng lao ng c th trong nghin cu khoa hc, phng php tng qut chia thnh: phng php nghin cu l thuyt, phng php nghin cu thc nghim v phng php nghin cu phi thc nghim. 2.2.1. Phng php nghin cu l thuyt Loi phng php nghin cu l thuyt bao gm cc phng php khi qut, tru tng ho, din dch, quy np, phn tch, tng hp, h thng ho Phng php ny c dng cho tt c cc ngnh khoa hc. Khc vi nghin cu thc nghim phi s dng cc yu t, iu kin vt cht tc ng vo i tng nghin cu, trong nghin cu l thuyt qu trnh tm kim pht hin thng qua t duy tru tng, s dng cc phng php ny gi mt v tr rt c bn trong nghin cu khoa hc x hi nhn vn. Trong nghin cu l thuyt, nn tng v im xut pht ca qu trnh nghin cu l tri thc l lun (cc quan im, cc l thuyt). Do vy, vic nm vng h thng l lun nn tng ng vai tr quyt nh trong loi phng php ny. Nm vng l thuyt nn l c s hnh thnh nh hng trong nghin cu thnh cc trng phi khoa hc. Tm li, y l phng php nghin cu thun tu da trn suy lun, phn on, tnh ton mt cch logic i n cc quyt nh cc kt lun khoa hc. 2.2.2. Phng php nghin cu thc nghim y l phng php da trn cc thc nghim, th nghim v quan st khoa hc theo cc m hnh (phng n) trong c cc yu t nghin cu c iu khin v khng ch. Bng cch ny ngi nghin cu khoa hc s dng cc phng tin vt cht tc ng ln i tng nghin cu nhm kim chng cc gi thuyt, l thuyt khoa hc; chnh xc ho, b sung chnh l cc phng on gi thuyt ban u (xy dng cc gi thuyt khoa hc mi). Phng php nghin cu thc nghim c p dng ph bin trong nghin cu t nhin, k thut, y hc trong lnh vc x hi nhn vn nu c iu kin thc hin phng php ny cng gp phn nng cao hiu qu nghin cu (tng sc thuyt phc). Qu trnh thc nghim c th tin hnh nhiu mi trng v iu kin khc nhau tu theo yu cu nghin cu. Thc nghim trong phng th nghim: y l ni ngi nghin cu c hon ton ch ng to dng m hnh thc nghim v khng ch cc tham s. Thc nghim ti hin trng: y l ni m ngi nghin cu c tip cn iu kin hon ton thc, nhng li b hn ch v kh nng khng ch cc tham s v iu kin nghin cu. Thc nghim trong qun th x hi: y l dng thc nghim c tin hnh trn mt cng ng ngi trong nhng iu kin sng ca h. Trong thc nghim ny ngi nghin cu thay i cc iu kin sinh hot ca h, tc ng vo nhng yu t cn c kim chng trong nghin cu. Loi thc nghim ny c s dng trong nghin cu khoa hc x hi. 4

Khi tin hnh cc nghin cu khoa hc theo phng php thc nghim cn phi kim nh thng k trnh tin cy ca kt qu nghin cu, y l mt vn cc k quan trng, nu kt qu khng c kim nh th t c gi tr. 2.2.3. Phng php nghin cu phi thc nghim Phng php phi thc nghim (non Empirical method) l tn gi chung cho mt nhm phng php thu thp thng tin, trong ngi nghin cu khng gy bt k tc ng no lm bin i trng thi ca i tng kho st; ngi nghin cu cng khng gy bt c tc ng no lm thay i mi trng bao quanh i tng kho st. Ni cch khc, phng php phi thc nghim l tin hnh iu tra, kho st i tng nghin cu theo nhng nh hng nht nh kim chng cc gi thuyt khoa hc v xut cc gii php cho hot ng thc tin. Phng php ny c s dng ph bin trong nghin cu kinh t, x hi. Nhm phng php ny rt phong ph: quan st, phng vn, iu tra, hi ngh (hi tho). 2.2.3.1. Quan st Quan st l phng php c s dng c trong nghin cu khoa hc t nhin v khoa hc x hi. Quan st c s dng trong 3 trng hp: pht hin vn nghin cu; t gi thuyt; kim chng gi thuyt. Trong phng php quan st ngi nghin cu ch quan st nhng g v ang tn ti, khng c bt k s can thip no gy bin i trng thi ca i tng nghin cu. Trong quan st ngi nghin cu c th quan st bng nhiu phng tin khc nhau: Trc tip xem, nghe; S dng cc phng tin ghi m, ghi hnh; S dng cc phng tin o lng: o a chn, xt nghim mu, o cn, bn tc 2.2.3.2 Phng vn Phng vn l a ra cu hi vi ngi i thoi thu thp thng tin. Thc cht, phng vn ta nh quan st gin tip bng cch nh ngi khc quan st h sau hi li kt qu quan st. Trong phng vn trc ht cn chn ngi i thoi. Ngi i thoi c th l ngi rt am hiu; t am hiu hoc hon ton khng am hiu lnh vc nghin cu. H c th cho kin v nhng kha cnh rt khc nhau. Sau khi la chn c ngi i thoi, cn phn tch tm l i tc. Trc mi i tc ngi nghin cu cn c nhng cch tip cn khc nhau. Trong phng vn ngi ta chia ra cc loi: phng vn c chun b trc; trao i trc tip; trao i qua in thoi; c loi phng vn bit; c loi phng vn su khai thc chi tit hn v mt ch . Cch t cu hi cng l mt iu cn c bit coi trng, v n c nh hng quyt nh ti kt qu phng vn. Nn hi vo vic ngi ta lm, trnh i hi ngi ta nh gi hoc nhng vn nhy cm. 2.2.3.3. iu tra bng bng hi y cng l phng php thng dng trong nghin cu kinh t x hi. V mt k thut, phng php ny c 3 loi cng vic cn quan tm gii quyt: chn mu, thit k bng hi v x l kt qu. a. Chn mu: Vic chn mu c th tin hnh theo nhiu phng php va mang tnh ngu nhin, va mang tnh i biu: chn mu ngu nhin; chn mu h thng (my mc); chn mu phn tng (phn loi); chn mu h thng phn tng; chn mu tng cm (mu chm) (s nghin cu c th chng sau). b. Thit k bng hi (cu hi): c 2 ni dung c quan tm trong thit k bng hi: cc loi cu hi v trt t logc ca cc cu hi. Mt s loi cu hi thng dng: Cu hi km theo phng n tr li c, khng Anh/ch tng tham gia NCKH? - Nu cu tr li l khng, xin tr li cu 1 c - Nu cu tr li l c, xin tr li cu 2 khng 3

+ Cu hi km theo phn tr li Nu cu tr li l khng xin cho bit l do: Khng 2 thuc c quan khoa hc C quan khng c ti Khng c c hi nghin cu Khng quan tm Nu cu tr li l c, xin cho bit anh/ch NCKH trong trng hp no? 3 Lm theo ti ca c quan 5

 K hp ng vi mt i tc Theo ti ca ngi hng dn T lm theo s thch + Cu tr li km theo phng n tr li c trng s Anh/ch c bng lng vi kin cho rng vic cp pht ti chnh cho khoa hc cn nhiu bt hp l hay 4 khng? C Khng Nu c th kh khn l g? Xin cho bit mc bng vic cho im vo cc phng n tr li, trong im 5 th hin mc kh khn nht. cao nht 5.1. Kinh ph khng 1 2 3 4 5 5.2. Cp pht khng kp thi 1 2 3 4 5 5.3. Ch quyt on khng ph hp 1 2 3 4 5 c im ca NCKH + Nhng cu hi m ngi in phiu tr li tu . Nu c th xin anh/ch xut mt s kin v cc bin php chnh sch m anh/ch cho l cn thit nht cho 6 NCKH. + Cc cu hi theo c cu x hi 1. H v tn ngi tham gia cuc iu tra Nm sinh . Nam N (Phn ny c th khng cng b) 2. Anh ch thuc tng lp Thnh ph Bun bn Cng nhn Nng thn Vin chc NN Nng dn Min ni Tr thc Lao ng khc 3. Anh/ch c vic lm thm trong khi i hc khng? nu c xin cho bit: Khng lm g Gia cng NCKH Gia s Bn hng Dch v t vn Ngh s Tp v Ngh khc * Php suy lun c s dng trong qu trnh t chc, sp xp th t b cu hi. iu ny cn c quan tm ngay t khi thit k bng hi. C th s dng cc phng php: + Suy lun din dch: khi cn cng b ton b mc ch cuc iu tra + Suy lun quy np: khi cn cng b tng phn mc ch cuc iu tra + Loi suy: khi cn gi b mt hon ton mc ch cuc iu tra. c . X l kt qu iu tra Kt qu iu tra c x l da trn cc phn mm thng k ph bin trn my tnh nh Excel, Stata, SPSS. 2.2.3.4. Hi ngh (Hi tho) Ni dung phng php hi ngh, hi tho l nu cu hi trc mt nhm chuyn gia nghe h tranh lun, phn tch. c im ca phng php ny l nu cu hi tho lun, ghi nhn m khng kt lun di hnh thc mt ngh quyt. u im ca phng php ny l c nghe cc kin khc nhau, song nhc im l kin hi ngh thng b chi phi bi nhng ngi c ti hng bin v nhng ngi c a v x hi cao tng i so vi nhm. Tu theo tnh cht ca vic a ra ni dung tho lun c th phn bit nhiu loi hi ngh: bn trn; Hi tho khoa hc; lp tp hun; Hi ngh khoa hc, 2.3. Phng php t duy khoa hc trong nghin cu 2.3.1. Phng php duy vt bin chng Khi nghin cu phng php lun nghin cu khoa hc ( trnh by phn trc), chng ta lm r vn phng php duy vt bin chng l phng php lun chung cho nhiu loi hnh NCKH, c bit l lnh vc x hi nhn vn. Ni dung ca phng php duy vt bin chng bao gm: * Hai nguyn l c bn ca php bin chng duy vt: + Nguyn l v s vn ng v pht trin: Nguyn l ny ch r cc s vt, hin tng lun vn ng v pht trin khng ngng. Vn ng v pht trin mang ngha tuyt i, cn ng im ch l trng thi tm thi mang tnh cht tng i. V th khi tin hnh NCKH phi t i tng nghin cu trong qu trnh vn ng (trng thi ng) ch khng phi trng thi tnh. C nh vy mi c th pht hin quy lut pht trin ca hin tng. 6

+ Nguyn l v mi lin h ph bin: Nguyn l ny ch r cc s vt hin tng trong th gii khch quan lun lun tn ti trong s tc ng, quan h rng buc ln nhau; khng c bt k mt s vt hin tng no tn ti mt cch bit lp, ngha l tn ti trng thi c lp so vi cc hin tng khc c lin quan. V th kh tin hnh NCKH phi t i tng nghin cu trong mi quan h vi cc hin tng lin quan. C nh vy mi pht hin ng bn cht ca hin tng cn nghin cu. * Ba quy lut c bn ca php bin chng + Quy lut mu thun (s thng nht v u tranh gia cc mt i lp): Quy lut nygii thch nguyn nhn vn ng v pht trin ca cc s vt hin tng. V th trong NCKH pho bit pht hin cc mu thun (c bn, ch yu,) v gii quyt mu thun lm cho i tng nghin cu pht trin theo quy lut khch quan v c th hng ch. + Quy lut lng, cht (lng i dn n cht i): Quy lut ny gii thch cch thc ca s vn ng v pht trin ca cc s vt hin tng. V th trong NCKH chng ta cn vn dng quy lut ny tm hiu bn cht v tnh quy lut c th ca i tng nghin cu thng qua biu hin v mt lng (lng ho) ca chng. + Quy lut ph nh ca ph nh: Quy lut ny ni ln hnh thc ca s vn ng v pht trin ca cc s vt, hin tng. Trong NCKH, chng ta c th vn dng quy lut ny tip cn ph nh bin chng trong vic k tha c chn lc v pht trin cc kt qu nghin cu c. * Vn dng sng to cc cp phm tr trit hc tip cn i tng nghin cu thng qua cc mi lin h: nhn - qu, Hin tng - bn cht; Hnh thc - ni dung; Ngu nhin Tt nhin; ci ring ci chung; Kh nng - hin thc. * Nh vy phng php duy vt bin chng khng ch l phng php lun m cn l phng php t duy khoa hc, mt dng ca logic bin chng, ng vai tr lin kt t duy v thc tin. T phng php duy vt bin chng c th rt ra cc c trng v nguyn tc ca t duy khoa hc: Tnh khch quan: xut pht t bn thn s vt hin tng; Tnh ton din: xem xt y cc kha cnh; Tnh lch s v pht trin: nhn thc s vt, hin tng trong iu kin lch s c th v pht trin; Tnh thng nht v u tranh gia cc mt i lp. Tm li, phng php duy vt bin chng c vai tr v v tr ht sc quan trng trong NCKH, n khng ch c ngha phng php lun chung m cn c ngha t duy khoa hc, logic trong NCKH ni chung v khoa hc kinh t ni ring. Chng 3. VN DNG CC PHNG PHP TRONG NGHIN CU KHOA HC KINH T 3.1. C s phng php lun NCKH Kinh t Tt c nhng vn c trnh by chng 1 v chng 2, c bit chng 2, l c s khoa hc gip chng ta nghin cu cc ti khoa hc kinh t. Tuy nhin, do mi lnh vc khoa hc c i tng nghin cu ring, nn khoa hc kinh t cng c nhng phng php c s dng mang tnh c th so vi cc lnh vc khoa hc khc, nht l khoa hc t nhin. Bn cnh cc phng php chung, tin hnh cc nghin cu kinh t ngi nghin cu cn nm vng cc l thuyt ca kinh t hc v l thuyt cc khoa hc chuyn ngnh. y chnh l c s l lun (c s l thuyt) tin hnh cc nghin cu kinh t. tin hnh nghin cu mt ti khoa hc kinh t phi vn dng nhiu phng php ph hp khc nhau: phng php kinh t, phng php x hi hc v c cc phng php thng k, phng php ton kinh t,Tt c cc phng php trn y u da trn c s phng php lun duy vt bin chng; xem xt i tng nghin cu theo quan im khch quan, ton din, pht trin v h thng. 3.2. Nhng vn c bn NCKH Kinh t 3.2.1. Chn ti nghin cu v xc nh tn ti 3.2.1.1.Khi nim ti V mt t chc thc hin, ti l mt hnh thc t chc NCKH, trong c mt nhm ngi cng thc hin mt nhim v nghin cu. V kt qu thc hin, ti l mt cng trnh khoa hc c thc hin bi cc nh nghin cu theo mt ch c xc nh. Theo mc thc hin, mt kt qu NCKH c th c trnh by theo cc hnh thc sau y: Chuyn tt nghip i hc; Kho lun tt nghip i hc; Lun vn thc s; 7

Lun n tin s; Bo co kt qu NCKH theo cc mc , phm vi khc nhau: ti cp c s (cp trng), ti cp b (k c cp b trng im), ti cp nh nc, chng trnh cp nh nc... - V cc dng ti khoa hc khc. 3.2.1.2. Chn ti nghin cu Chn ti nghin cu l vic xc nh hng nghin cu theo mt ch no . y l vn quan trng trc tin khi tin hnh nghin cu mt ti khoa hc. Nu hng nghin cu xc nh khng r rng, thiu cn c th vic thc hin kh kh thi. V th la chn ti ph hp cn da trn nhng cn c c xem xt theo cc cp sau: ti c ngha khoa hc ( ngha l lun v thc tin) khng? ngha l lun th hin trn nhng kha cnh nh b sung nhng ni dung l thuyt khoa hc; lm r mt s vn l thuyt vn tn ti hoc xy dng c s l thuyt mi. ngha thc tin th hin trong vic xy dng lun c cho cc chng trnh pht trin kinh t v x hi; nhu cu k thut ca sn xut; nhu cu v t chc, qun l, th trng... - ti c cp thit phi nghin cu khng? tnh cp thit th hin mc u tin gii p nhng nhu cu l thuyt v thc tin c xem xt. Tnh cp thit l mt yu cu b sung i vi tnh khoa hc. Nu cha cp thit th dnh u tin nhng hng nghin cu cp thit hn. C iu kin m bo cho vic hon thnh ti khng? ti d c nhiu ngha l lun , thc tin, cp thit nhng khng c phng tin, iu kin th cng kh lng thc hin. iu kin nghin cu bao gm: nhn lc, phng tin, thi gian, c s thng tin d liu (gm c th cp v s cp)... ti c ph hp vi nng lc s trng ca bn thn ngi nghin cu khng? Trong khoa hc cu hi ny lun mang mt ngha quan trng. ng nhin bao gi ngi nghin cu cng lun phi ng trc s la chn gia nguyn vng c nhn vi vi vic gii quyt nhu cu bc bch ca x hi v kh nng p ng ca cc ngun lc. V th, ti la chn cn ph hp vi kh nng v trnh chuyn mn ca ngi nghin cu, ph hp vi chuyn ngnh o to,... Ngoi ra, ti nghin cu nu c iu kin nn gn vi cc chng trnh, d n, ti cp nh nc, cp b trng im...ng thi nn c hng m c th pht trin v m rng cp nghin cu khi c iu kin. 3.2.1.3. Xc nh tn ti Xc nh tn ti ngha l t tn ti. Tn ti phi phn nh c ng nht (st, ng) ni dung nghin cu ca ti; ngn gn, d hiu, r rng nhng su sc v khng thiu tnh hp dn, li cun. ng nhin, tn mt ti khoa hc khc vi tn mt tc phm vn hc. Tn mt tc phm vn hc hoc mt bi ngh lun (lun chin) c th mang nhng n d su xa. Cn tn ca mt ti khoa hc th ch c mang mt ngha, khng c php hiu hai hoc nhiu ngha. lm c iu ny, ngi nghin cu cn lu mt vi nhc im cn trnh khi t tn ti. - Tn ti khng nn t bng nhng cm t c bt nh cao v thng tin. Chng hn: V...; th bn v....; Gp bn v... Suy ngh v...; Vi suy ngh v ...; Mt s suy ngh v... Mt s gii php...; mt s gii php v.... Tm hiu v...; Bc u tm hiu v...; Th tm hiu v... Nghin cu v...; Bc u nghin cu v...; Mt s nghin cu v... Vn ...; Mt s vn ....; Nhng vn v.... Hn ch lm dng nhng cm t ch mc ch t tn ti. Cm t ch mc ch l nhng cm t bt u bi nhng t , nhm, gp phn...Ni lm dng ngha l s dng mt cch thiu cn nhc, s dng tu tin trong nhng trng hp khng ch r c ni dung thc t cn lm m ch a ra nhng cm t ch mc ch che lp nhng ni dung m bn thn tc gi cng cha c c mt s hnh dung r rt. V d: (...) nhm nng cao cht lng... (...) pht trin nng lc cnh tranh; (...) Gp phn vo... Khng nn t tn ti th hin tnh qu d di khng i hi t duy su sc, khng dng nhng cm t chung chung, so mn. V d, thc trng v gii php...; chng lm pht - Thc trng, nguyn nhn, gii php; hoc ti hi nhp - thch thc, thi c.

Cch t tn nh trn c th ph hp vi mt bo co (k c bi bo khoa hc); mt bn tham lun v cc vn x hi phc tp hoc nhng cun sch c ni dung bao qut rng, nhng v mt l do no , tc gi c khng mun trnh by mt cch y , tng minh, ton din, hon chnh v h thng. tuy nhin, cch ni vi bt nh cao trn y khng thc s thch hp i vi mt cng trnh nghin cu khoa hc. 3.2.2. Xy dng cng nghin cu (thuyt minh ti) cng nghin cu l mt vn bn d kin ni dung trnh by v cc bc tin hnh trnh cc cp c thm quyn gp v ph duyt. ng thi cng nghin cu l ch da thc hin mt ti nghin cu. cng nghin cu c th phn lm hai loi: cng ban u ( cng s b) v cng chi tit (l vic chi tit ho cng ban u theo kt cu ca mt ti khoa hc). Ni dung ca cng nghin cu thng bao gm cc vn : L do chn ti (ti sao ti chn ti ny nghin cu). Gii thch l do la chn ca tc gi v mt l lun, v mt thc tin, v tnh cp thit v v nng lc nghin cu. Lch s nghin cu (ai lm g?) Phn tch s lc lch s nghin cu; Lm r c mc nghin cu ca cc ng nghip i trc ch r ti s k tha c iu g ng nghip; Cn trng mng no cc ng nghip cha lm: v chng minh xut nghin cu khng lp li kt qu m cc ng nghip i trc cng b. Nu cc cu hi nghin cu. Mc tiu (nhim v) nghin cu (nghin cu lm g? nghin cu t c mc ch g?) Mc tiu nghin cu cn trnh by r rng, sc tch v c kh nng thc thi. Gm c mc tiu l lun v mc tiu thc tin v mc tiu pht trin . Phng php nghin cu S dng nhng phng php no nghin cu ti? Cc phng php c la chn c ph hp vi mc ch v ni dung nghin cu khng? Tng phng php c s dng t mc tiu no v gii quyt ni dung nghin cu no ca ti. Cn trnh by phng php nghin cu chung (tng qut) n cc phng php nghin cu c th. Phng php iu tra, x l, tng hp v phn tch ti liu. Khch th v i tng nghin cu, i tng kho st Khch th l vt mang mc tiu nghin cu. C th l mt khng gian, mt khu vc hnh chnh, mt qu trnh, mt hot ng, mt cng ng... i tng nghin cu chnh l mt khch th m ngi nghin cu la chn lm i tng nghin cu. i tng kho st (mu iu tra): y l mu c la chn c th t i tng nghin cu kho st nghin cu. Phm vi nghin cu Gii hn ni dung nghin cu; Gii hn khng gian v thi gian nghin cu; B cc (dn ) ni dung ti (d kin ni dung nghin cu) ti bao gm nhng ni dung no? Trong tng chng bao gm nhng ni dung ch yu no? Ni dung nghin cu phi logic vi mc ch v cu hi nghin cu t ra. Trn c s cng nghin cu, ngi nghin cu cn lp k hoch nghin cu. K hoch nghin cu l nh hng cho ton b qu trnh nghin cu, trnh by d kin trin khai ti v tt c cc phng din: ni dung, cng vic, n nh thi gian thc hin; sn phm cn c... Xy dng v thc hin k hoch theo cc giai on: giai on chun b; Giai on nghin cu thc s; giai on vit bo co ti; giai on bo v ti khoa hc. 3.2.3. Thu thp v tch lu ti liu (thng tin) Ti liu (thng tin) phc v cho ti c thu thp, tch lu t nhiu ngun khc nhau: sch bo, tp ch, bo co tng kt , bo co khoa hc, cc vn bn, t liu... c xut bn, cng b, lu tr; t chc iu tra thu thp ti liu; tng kt kinh nghim ca cc n v in hnh; t chc thc nghim thu thp s liu; ti liu t tnh ton ca tc gi. 3.2.3.1. Nghin cu tch lu ti liu sn c t sch, bo, tp ch... 9

Mc ch nghin cu v tch lu ti liu l nhm tm hiu nhng lun c t trong lch s nghin cu m ng nghip i trc lm. Nghin cu ti liu l thu thp cc thng tin sau: C s l thuyt lin quan n ch nghin cu; Thnh tu l thuyt t c lin quan n ch nghin cu; Kt qu nghin cu ca cc ng nghip cng b trn cc n phm; Ch trng v chnh sch lin quan n ni dung nghin cu; S liu thng k. Ngun ti liu cho nghin cu c th rt a dng, bao gm mt s th loi nh tp ch v bao co khoa hc trong ngnh; tc phm, cng trnh khoa hc trong ngnh, sch gio khoa; tp ch v bo co khoa hc ngoi ngnh; ti liu lu tr; s liu thng k; thng tin i chng, c bit l ngn thng tin v tn trn mng internet. Trong cc ngun ti liu k trn, tp ch v bo co khoa hc trong ngnh c vai tr quan trng nht trong qu trnh tm kim lun c cho nghin cu, bi v n thuc chnh lnh vc nghin cu chuyn ngnh v mang tnh thi s cao v chuyn mn. Tc phm khoa hc l loi cng trnh hon thin v l thuyt c gi tr cao v cc lun c l thuyt nhng khng mang tnh thi s. Ngun ti liu nghin cu l cn c quan trng cung cp cho ngi nghin cu nhng vn l lun v thc tin lm c s khoa hc cho ti nghin cu. y l vn rt c bn, quyt nh s thnh cng ca ti nghin cu. Mt khc nghin cu ti liu cn gip ngi nghin cu bit c nhng nh hng gii php c thc hin, nhng vn nghin cu c gii quyt v c nhng vn cn tip tc nghin cu gii quyt. Khi nghin cu ti liu cn phi phn loi ni dung bit c my quan im v vn nghin cu, nhng quan im no mi, nhng quan im no i lp (mu thun) vi nhau... T , nu chnh kin ca ngi nghin cu, ng vi quan im no v mc ca n. Ring i vi s liu, nu ngun cung cp nhiu th cn c s chnh l hoc phn t li. V phng php nghin cu, tham kho ti liu cn ch : Phi xy dng danh mc (th mc) ti liu tham kho. Khi c mt ti liu tham kho (v d mt cun sch), trc ht cn c li m u v phn kt lun nm mc ch, ngha v nh hng ca ti liu, xem mc lc nm ni dung khi qut, bit nhng chng phn no lin quan n ti; sau c nhanh, lt nhng chng phn lin quan tm vn ct li nht lin quan n ti; cui cng c cn thn nhng vn ct li tch lu kin thc v ni dung cn tham kho. Ngha l khi c mt ti liu cn i t gc chung n nhng vn c th. Nhng vn quan trng cn c ghi chp tch lu li (nguyn vn hoc tm tt). Mi ghi chp phi ghi r ngun gc (tn tc gi, tc phm, nm xut bn, trang s dng) trch dn sau ny. Ring i vi tp ch cn c cc loi tp ch lin quan trc tip n lnh vc nghin cu (chuyn ngnh), ti thiu trong 5 nm gn y. i vi tng loi tp ch, trc ht cn c tp ch thng 12, v trong s ny c y mc lc cc bi vit ca cc s trong c nm. T c th tm c nhng bi cn c s no trong nm . V cc bc c ti liu: - Sng lc nhm m bo tin cy ca cc ti liu v gi tr khoa hc v tnh php l. - c tm tt (c nh v), lt qua cc mc nhm xc nh phm vi, gii hn cn c. - c s lc ni dung cc mc, tm ra v nh gi cc mi lin h v cu trc tng qut ca ti liu. - c chi tit (c gn lc) cc phn c nh gi l quan trng, tm ra cc tng c th. - Tng hp v ti cu trc thng tin gc, hnh thnh hiu bit v i tng nghin cu. 3.2.3.2. iu tra chn mu iu tra chn mu l mt loi iu tra thng k khng ton b m trong mt s n v c chn ra ln iu tra thc t v da vo kt qu iu tra c c th tnh ton suy rng (c lng) cho ton b tng th (ton b hin tng). C 2 cch chn cc n v mu l chn mu ngu nhin (chn mu xc sut) v chn mu phi ngu nhin (chn mu phi xc sut). Chn mu ngu nhin l vic chn cc n v iu tra mt cch khch quan, khng ph thuc vo mun ch quan ca ngi c chn (chn theo bng s ngu nhin, rt thm, quay s...). Chn mu phi ngu nhin l vic chn cc n v iu tra khng hon ton khch quan, m trong mt chng mc no cn ph thuc vo mun ch quan ca ngi chn. Trong phn ny ch trnh by ni dung c bn ca chn mu ngu nhin, loi iu tra chn mu c s dng rng ri trong nghin cu kinh t bao gm nhng vn sau y: a. Tng th chung v tng th mu 10

Tng th chung l tng th bao gm tt c cc n v ca hin tng nghin cu k hiu l N. Tng th mu l tng th gm n n v (n<N) c chn ngu nhin t N n v ca tng th chung. b. Cc phng php t chc chn mu ngu nhin Chn mu ngu nhin n thun: trong cc n v ca tng th chung c c hi nh nhau chn vo tng th mu. Cch chn mu: s dng bng s ngu nhin; hoc c th bc thm, quay s chn cc n v mu. Chn mu ngu nhin h thng (chn mu my mc): u tin cn sp xp cc n v ca tng th chung theo mt th t no . Sau xc nh khong cch chn K =
N v chn ngu nhin n v u tin n

(trong khong cch u tin <K hoc bt k n v no ca tng th chung); t tm cc n v tip theo bng cch cng hoc tr s th t trc vi vi K. Phng php chn ny thng c sai s nh hn chn ngu nhin n thun v c tin hnh theo phng php chn khng lp. Chn ngu nhin phn tng (chn mu phn loi - phn t): Theo cch chn ny, trc ht phi phn chia cc n v tng th chung thnh cc t (tng) theo tiu thc c lin quan trc tip n ni dung nghin cu. Sau phn chia s lng cc n v tng th mu cho tng t, theo mt trong 3 cch sau y: Mu chm (chn mu c khi): cc n v ca tng th chung c chia thnh R khi (chm) vi s lng n v bng nhau hoc khng bng nhau. t R khi chn ngu nhin ra r khi theo phng php ngu nhin n thun hoc h thng v iu tra cc n v ca r khi. Trong cc phng php chn mu ngu nhin, phng php chn mu ngu nhin phn tng (phn loi) c bit phng php chn ti u thng cho sai s chn mu nh nht, nhng cng l phng php phc tp nht. iu tra chn mu ngu nhin c vn dng ph bin trong nghin cu khoa hc kinh t. Sau khi chn c mu iu tra, vn tip theo l thit k bng hi hoc trc nghim (test). c. Nguyn tc xy dng b cu hi (bng hi) iu tra bng bng hi trnh by mc 2.2.3. y ch h thng li mt s vn c tnh nguyn tc m bo tnh logic. Bm st mc tiu v nhu cu s liu

Bng iu tra (bng hi) (a) u vo

Bng nhp s liu vo my tnh

Bng tng hp

(b) (c) X l s liu u ra S 4: Mc tiu v nhu cu s liu cu bng iu tra Phi m bo hai ni dung: Khai thc c nhiu nht kin ca ngi c hi. Phi m bo trt t, logic trong b cu hi. C th s dng t duy suy lun t chc b cu hi: + Din dch khi cn cung cp ton b mc ch ca cuc iu tra; + Quy np khi cn cng b tng phn; + Loi suy khi cn gi b mt mc ch iu tra. Phi th hin c hai tnh cht: k thut v ngh thut. Phi tr li c cc cu hi: Cn bit thng tin g? S dng k thut no? Cu hi dnh cho ai? Cch t cu hi th no? Thc hin 3 loi cu hi: ng, m, ng trc m sau. - Cu hi ng: yu cu ngi tr li ch cn nh du vo mt trong s cc kh nng (t 2 tr ln) cho trc. - Cu hi m: ngi tr li c th vit hoc ni vi cu (thng khong 5 cu) gii trnh vn , nhm b sung cho cc cu hi ng v cng l ngi iu tra hiu r hn v ngi tr li. Yu cu i vi cu hi - Phi n gin, ph hp vi mc tiu nghin cu v d tr li; 11

- Cu hi phi n tr (ch c mt tr li ng); - Trnh nhng cu hi i vo i t, cu hi nhy cm lm kh tr li; - Trnh nhng cu hi bit chc chn cu tr li; -....... Cu trc bng cu hi - Phn m u : gii thiu mc tiu iu tra, gy thin cm, tin tng cho ngi c hi. - Phn ni dung chnh: phn khai thc thng tin t ngi c hi. - Phn kt thc: thng l mt cu hi ng khng nh nhng cu hi trc v cm n ngi c hi. Bng cu hi (phiu iu tra) c th c tin hnh theo phng php trc tip v gin tip. 3.2.3.3. Tng kt kinh nghim ca cc n v in hnh Trong qu trnh nghin cu ngoi vic nm thng tin chung v tng th i tng nghin cu, cn cn thit tm hiu cc n v c bit (in hnh) thng qua cuc iu tra chuyn gip cho vic nghin cu ton din v su sc, nghin cu kt hp gia ci chung v ci ring. Mc ch ca kho cu ny l nhm tm hiu bn cht, nguyn nhn v cch gii quyt vn ; cch lm vic c hiu qu ca cc in hnh tin tin; tng kt thnh tu t c v sng kin kinh nghim... Cch tin hnh: - Chn i tng nghin cu cc in hnh c tt v cha tt; -Xy dng m hnh l thuyt v i tng nghin cu; - Phn tch h thng rt ra bi hc kinh nghim hay tnh quy lut trong hot ng trong lnh vc tng ng; - Vit bo co tng kt: nhm m t, phn tch hot ng, khi qut thnh l lun. Cn lu rng, nhng n v in hnh tin tin l nhng n v c bit cha nh hng n s pht trin chung ca hin tng, nhng trong tng lai s c th tr thnh ph bin quyt nh s pht trin ca hin tng nghin cu. 3.2.3.4. T chc cc kho nghim chuyn mn Trc ht, cn quan tm n vic s dng cc nh mc kinh t, k thut trong nghin cu. V cc nh mc ny c xy dng da trn cc thc nghim khoa hc, phn nh c s tin b v mt k thut ln v mt qun l. Th hai, t chc cc thc nghim thu thp ti liu. iu quan trng khi tin hnh cc thc nghim l phi m bo tnh khoa hc v kt qu thc nghim cn phi c kim nh (c ng tin cy khng? v mc ngha thng k nh th no?). Phng php nghin cu thc nghim c s dng nhiu trong cc lnh vc t nhin v cng ngh, k thut. Tuy nhin, trong nghin cu kinh t nu c iu kin (ch yu l kinh ph, phng tin v ti sn...) tin hnh cc thc nghim khoa hc s gp phn nng cao cht lng nghin cu, v cc thng tin thu thp c l cc thng tin thc tin c kim nh. ng thi c th tin hnh thc nghim theo cc m hnh gip chng ta vn dng cc m hnh ton tip cn i tng nghin cu. Nh th gp phn tng sc thuyt phc ca cc lun chng (gi thit) c chng minh. Ngoi cc phng php thu thp v tch lu ti liu c trnh by trn cn c loi ti liu do ngi nghin cu trc tip tnh ton (phn t li, d bo...). Ngun ti liu ny phi m bo c s khoa hc, c bit m bo tnh cht c th so snh c, mi c th s dng trong nghin cu. 3.2.4. X l v tng hp ti liu iu tra Ti liu thu thp c bao gm hai loi: ti liu th cp, l ngun ti liu c x l v cng b trn cc n phm (sch, tp ch...); ti liu s cp l ti liu ban u thu thp c qua iu tra (v d iu tra chn mu) cha c x l. 3.2.4.1. i vi ti liu th cp Cn phi chn lc, v loi ti liu ny c c t nhiu ngun khc nhau, cht lng ti liu cng khng ging nhau. Mt khc cn phi chnh l li ti liu khi thy cn thit v loi b nhng ti liu km cht lng. V d, cn c vo gi c nh thi k trc tnh ton cho ph hp vi gi hin ti, hoc phn t li ti liu c nhm p ng mc ch nghin cu ti. 3.2.4.2. i vi ti liu s cp Ngun ti liu iu tra (chn mu) thu thp c d phong ph n bao nhiu cng ch mi phn nh c c im ca tng n v iu tra, ch cha th cho bit c c trng chung ca tng th n v iu tra (tng th mu) lm cn c c lng (suy rng) cho ton b hin tng nghin cu, lm c s cho vic phn tch bn cht v quy lut ca hin tng nghin cu. 12

Phng php ch yu chnh l v h thng ho ti liu iu tra l phng php phn t thng k. Phn t l cn c vo mt (hay mt s) tiu thc no tin hnh phn chia cc n v ca hin tng nghin cu thnh cc t (v tiu t) c tnh cht khc nhau. Nhim v ca phng php phn t l lm cho c trng ring bit ca tng n v tng th bc u chuyn thnh c trng chung ca tng th lm cn c cho phn tch hin tng nghin cu. La chn tiu thc phn t (tiu thc c chn lm cn c phn t) l vn quan trng u tin cn gii quyt chnh xc khi tin hnh phn t. Phn t c th tin hnh theo tiu thc thuc tnh (cht lng), l tiu thc khng c biu hin bng cc con s (s lng) m thng phn nh s khc nhau v tnh cht, i tng, loi hnh...; v theo tiu thc s lng (lng bin), l tiu thc biu hin ca n l cc con s. Vic phn t theo tiu thc thuc tnh trong nhiu trng hp rt n gin v s loi hnh t; v d: phn t lao ng ca mt doanh nghip (hoc a phng) theo tiu thc gii tnh thnh 2 loi nam v n; phn t cc doanh nghip ca mt a phngtheo thnh phn kinh t, phn t nn kinh t quc dn theo vng kinh t, theo khu vc... Tuy nhin cng c nhiu trng hp rt phc tp, v d: phn t nn kinh t theo ngnh ngh, phn t cy trng trong nng nghip...Trong trng hp ny c quy nh ca nh nc (bng phn loi, bng danh mc, bng phn ngnh...). V th, trong phn ny ch gii thiu h thng v phn t theo tiu thc s lng (lng bin) vi cc vn ch yu sau y: 3.3. Vn dng cc phng php phn tch thng k v ton kinh t trong nghin cu 3.3.1. Thng k m t Phng php ny c s dng phn tch, m t cc c trng v mt lng ca hin tng kinh t x hi trong iu kin thi gian v iu kin c th. Cc c trng v mt lng ca hin tng kinh t x hi thng c phn nh thng qua cc ch tiu, l: S tuyt i, s tng i v s bnh qun (s trung bnh). ng thi, phng php ny cn vn dng nhiu ch tiu phn tch s bin thin ca tiu thc nghin cu, ng u ca tng th v mc i biu ca s bnh qun. Cc c trng s lng trong nghin cu kinh t bao gi cng gn lin cht ch vi mt cht ca hin tng nghin cu. Ngha l, nhng mt lng ny thng cha ng nhng ni dung kinh t x hi bn trong n v gn lin vi nhng n v tnh c th. V th thng qua nghin cu thng k m t mt lng chng ta c th tm hiu c bn cht ca cc hin tng kinh t x hi. Tm li, thng k m t l phng php c bn nghin cu cc hin tng kinh t x hi v n l c s vn dng cc phng php nghin cu nh lng khc. Chng 4: TI LUN VN THC S KINH T 4.1. Nhng vn chung 4.1.1. Mc ch tin hnh lun vn thc s kinh t ti lun vn thc s kinh t thc cht l mt cng trnh nghin cu khoa hc do hc vin cao hc tin hnh vi s gip ca ngi hng dn khoa hc (nh khoa hc) gii quyt mt vn kinh t c th. Thc hin ti lun vn thc s l iu kin bt buc i vi hc vin cao hc thng c tin hnh vo giai on cui ca qu trnh o to trong thi gian 6 thng. * Mc ch ca thc hin ti lun vn l: Gip hc vin h thng ha, khu ni, tng hp kin thc cc mn hc c trang b trong qu trnh o to; Vn dng l lun v phng php nghin cu gii quyt mt vn thc tin t ra; Bi dng nng lc nghin cu c lp ca hc vin; Bo v lun vn ginh hc v thc s kinh t 4.2. Kt cu ca lun vn thc s kinh t 4.1.2. Yu cu ca lun vn thc s kinh t Lun vn thc s kinh t cn m bo cc yu cu c th: Nm vng phng php nghin cu khoa hc v vn dng cc phng php nghin cu ph hp thc hin ti nghin cu la chn Phi nm vng phng php lun NCKH ni chung v khoa hc kinh t ni ring; t , hnh thnh t duy phng php lun c th vn dng nghin cu c lp cc ti khc. Phi t c kt qu c th trong nghin cu 13

V mt l lun, phi h thng ha c nhng vn l lun lm c s khoa hc cho ti; c pht hin mi v phng din khoa hc. V thc tin, gii quyt c mt s vn do thc tin t ra; a ra c nhng xut (gii php) c cn c khoa hc v ch o thc tin thng qua vic vn dng cc gii php xut. Lun vn thc s kinh t coi trng yu cu ny. Bit trnh by kt qu nghin cu mt cch khoa hc Kt qu nghin cu ti lun vn cn c trnh by di dng vn bn (bo co khoa hc) c cu trc hp l p ng yu cu quy nh (k c bo co ton vn v bo co tm tt). ng thi bit cch trnh by v bo v lun vn ca mnh trc hi ng chm lun vn. 4.2. Kt cu ca lun vn thc s kinh t 4.2.1. Phn m u Trong phn ny cn nu ln c cc vn : a. Tnh cp thit ca ti Trnh by mc ny ngha l tr li cu hi: V sao nghin cu ti c la chn? tr li cn: Nu bt c ngha l lun, ngha thc tin v tnh thi s ca ti; Khi qut v a bn nghin cu, cc cng trnh nghin cu c lin quan v nhng vn t ra; trn c s a ra cc cu hi nghin cu; Nu tn ti b. Mc ch nghin cu Cn c trnh by r rng, c th. C nhiu cch trnh by mc ch nghin cu: Phn chia mc ch nghin cu thnh 2 loi: + Mc ch tng qut: ch cui cng cn t n ca ti; + Mc ch c th: - H thng ha nhng vn l lun v vn nghin cu; - Phn tch, nh gi thc trng vn nghin cu; - xut nh hng v gii php gii quyt vn . Phn bit hai loi mc ch: - Mc ch v l lun; - Mc ch nh gi, pht trin: nh gi ng n v c c s khoa hc thc trng, tnh hnh, tm ra nguyn nhn ca vn v xut nh hng v gii php Phn bit thnh: mc tiu ch yu v cc mc tiu khc. c.Phng php nghin cu Trong mc ny cn trnh by c th h thng cc phng php c s dng nghin cu ti: Phng php iu tra, thu thp ti liu + Ti liu th cp: c thu thp t nhng ngun no c ng tin cy khng? + S liu s cp: c ngun s liu ny cn thit k mu iu tra, chn n v iu tra v gii thch r mu iu tra v cc n v iu tra c m bo tnh cht i biu cho a bn nghin cu khng. Phng php tng hp v x l s liu iu tra Cc phng php phn tch: phn tch thng k, phn tch kinh doanh, hi quy tng quan, hm xc sut Cc phng php khc nu c. Khi trnh by cc phng php phn tch cn ch : Nhng phng php truyn thng ch cn nu mt cch khi qut; cn nhng phng php mi hin i cn trnh by chi tit hn, c bit ngha vn dng. Mt khc cn ch r tng phng php nghin cu c s dng p ng mc ch nghin cu no v ni dung nghin cu g; khng trnh by chung chung. d. i tng v phm vi nghin cu: i tng v ni dung nghin cu Cn phi ch r i tng v ni dung nghin cu. ng thi cn khng nh ni dung nghin cu l kha cnh cn gii quyt (dng li u), cn i tng nghin cu cho bit nhng kha cnh c gii quyt trn i tng no. Phm vi nghin cu + Phm vi khng gian ch r a bn nghin cu v a bn hot ng + Phm vi thi gian cn nu ra phn tch nh gi thc trng trong thi gian no v xut nh hng, gii php n khi no. 14

4.2.2. Phn ni dung nghin cu Phn ny thng c chia thnh 3 chng Chng 1. Tng quan v vn nghin cu Thc cht ca chng ny l h thng ha nhng vn l lun v thc tin lm c s khoa hc cho ti nghin cu. V th trong chng 1 cn cp cc vn : Nhng vn l lun (l thuyt) lin quan n ti: Khi nim, bn cht, ni dung, phng php xc nh Vai tr ( ngha), v tr ca vn nghin cu Cc nhn t nh hng n vn nghin cu Khi qut nhng kt qu nghin cu lin quan n ti c nhiu tc gi cng b Bi hc kinh nghim trong nc v trn th gii lin quan n vn nghin cu (k c ch trng, chnh sch ca ng v Nh nc) Khi trnh by cn nu r c bao nhiu quan im (quan nim) v vn nghin cu, s khc bit gia cc quan im ca cc tc gi khc nhau, u l quan im ca mnh (ngi nghin cu) Nhng ni dung trn y cn c sp xp hp l v khoa hc. Nhng vn mang tnh l thuyt (l lun) thng t mc trc, cn nhng vn mang tnh thc tin xp mc sau; sao cho tt c nhng vn ny to thnh mt h thng c mi quan h cht ch vi nhau, mc trc l c s ca mc sau hnh thnh c s khoa hc cho ni dung nghin cu cc chng tip theo. Chng 2. Phn tch, nh gi thc trng vn nghin cu. Trong chng ny c 2 phn ln: (2.1) c im a bn nghin cu (hoc a im hot ng sn xut kinh doanh ca DN) a. i vi nhng ti nghin cu c phm vi khng gian (hnh chnh, lnh th) c xc nh, cn tp trung m t cc c im t nhin, kinh t x hi ca a bn nh hng n ni dung nghin cu: - c im t nhin: * V tr a l, a hnh * c im kh hu: nhit , lng ma, ma, ch gi * Ngun nc, thy vn * Th nng, nng ha * c im t nhin khc - c im kinh t - x hi * c im v ngun lc: Dn s v lao ng; Ti nguyn thin nhin (t ai, khong sn, rng, bin); c s h tng kinh t x hi (in, giao thng, truyn thng) * c im v vn ha, x hi * Tnh hnh pht trin kinh t . i vi nhng ti trin khai nghin cu ti mt n v sn xut kinh doanh (DN, cng ty) cn tp trung m t cc c th trong hot ng sn xut kinh doanh ca n v lin quan n ni dung nghin cu: Qu trnh hnh thnh v pht trin V tr ca cng ty (a ch) C cu t chc Chc nng, nhim v kinh doanh Ngun lc kinh doanh (lao ng, vn, ti sn, cng ngh) Tnh hnh hot ng sn xut kinh doanh (kt qu v hiu qu sn xut kinh doanh) Nhng vn lin quan khc: Mi trng v a bn hot ng kinh doanh. Vic trnh by c im a bn nghin cu l thy c tim nng, hn ch lm r hn c s thc tin cho nhng ni dung nghin cu tip theo. V th trong mc ny khng nn nh gi ph phn ch quan. (2.2) Ni dung phn tch nh gi thc trng y l mt trong nhng ni dung ct li ca ti. V th cn phi cn c vo mc ch nghin cu thit k cc ni dung nghin cu ph hp. Ni dung phn tch nh gi thc trng bao gm nhng kha cnh khc nhau (c nh lng v nh tnh) nhm lm sng t bn cht v tnh quy lut ca vn nghin cu. Phn tch quy m, kt cu, trnh ph bin ca hin tng Phn tch ng thi ca hin tng: tng trng, bin ng v xu th nh gi kt qu v hiu qu ca hin tng Phn tch cc nhn t nh hng n bin ng ca hin tng tm ra nguyn nhn ca tnh hnh. 15

 Phn tch mi quan h gia cc yu t, gia cc tiu thc nghin cu v mi quan h ca hin tng nghin cu vi cc hin tng c lin quan. nh gi mc lin h, hiu qu tc ng ca tng yu t, trnh tin cy v ngha thng k ca cc mi lin h. Ch : Khi phn tch nh gi cn chn mc so snh ph hp Kt lun chng; nhng vn t ra v gi m nhng gii php chuyn tip sang chng sau. Chng 3. nh hng v gii php i vi vn nghin cu (3.1) Quan im xut nh hng v gii php (3.2) nh hng v mc tiu Trong mc ny c th c cc tnh ton d bo, xut cc phng n, chin lc pht trin (3.3) Cc gii php ch yu * Cn cu xut gii php l kt qu phn tch nh gi thc trng chng 2 v quan im, nh hng trnh by cc mc (3.1) v (3.2). * Cc gii php phi c mi lin h vi nhau lp thnh mt h thng hon chnh * Ch tnh kh thi (tnh ph hp vi thc t ) ca cc gii php (v t chc, k thut, cng ngh, ti chnh..) * Cn nu bt ngha, vai tr v v tr ca tng gii php trong h thng gii php xut (c bn, then cht, t ph, ng lc) 4.2.3. Kt lun v ngh (1) Kt lun * Kt lun l tm tt kt qu nghin cu tr li nhng vn m mc tiu ti t ra (da vo mc ch v ni dung nghin cu rt ra cc kt lun khoa hc cn thit) * Kt lun c th tng vn , k c nhng nh lng quan trng * Kt lun v c 3 mt: l lun; phn tch, nh gi thc trng v nh hng, gii php ch yu. (2) ngh * Da trn nh hng v gii php ngh * ngh vi cc cp qun l * ngh nhng vn tip tc nghin cu 4.2.4. Phn mc lc 4.2.5. Danh mc ti liu tham kho (bng ting Vit v ting nc ngoi sp xp theo th t quy nh: Tn tc gi, tc phm, NXB, nm xut bn, trang s dng) 4.2.6. Phn ph lc * Bng hi, biu mu iu tra, ngun s liu * Cc tnh ton x l trn my tnh * Cc ph lc khc SLIDE 2: PHN LOI CC LOI TI KHOA HC (CHUYN 1) A.Phn theo loi hnh 1. Nghin cu c bn 2. Nghin cu ng dng 3. Nghin cu trin khai 1. Nghin cu c bn-> tm ra quy lut chung, thuc tnh bn cht, cu trc c trng ca i tng m kt qu vn dng trong nhiu lnh vc khc nhau, kt qu l em li nhng bc nhy vt - Nghin cu c bn c mt s im cn lu +N thng i hi ngun lc ti chnh ln + N c tnh ri ro cao + Thng i hi thi gian di + i hi c ngun nhn lc trnh cao - c tnh ca nghin cu c bn +NCCB to ra s thay i to ln trong i sng khoa hc v kinh t +NCCB to ra nn tng khoa hc ca 1 quc gia - C 2 nhm + NCCB thun ty: Khng xc nh c mc ch ng dng t trc, c nghin cu thi 16

+ NCCB c tnh nh hng: Xc nh c mc ch ng dng, nghin cu c nh hng, mang tnh chuyn , n/c tp trung vo mt vn lin quan ti lnh vc hp no Kt qu c vn dng trong phm vi rng ca i sng KTXH? 2. Nghin cu ng dng-> vn dng kt qu ca nghin cu c bn -> to ra sn phm c th p ng nhu cu no ca i sng. 3. NC trin khai-> l nghin cu nhm a ra cc sn phm ca nghin cu ng dng vo cuc sng v c th thng mi ha. B. Phn chia theo cp qun l 1. ti nghin cu cp c s 2. ti nghin cu cp ngnh 3. ti nghin cu cp nh nc 4. ti nghin cu cc chng trnh quc gia C. Phn chia theo trnh o to 1 Bi tp nghin cu 2. Kha lun tt nghip 3. Lun vn thc s 4. Lun n tin s 5. Tin s khoa hc D. Phn theo chc nng nghin cu 1. Nghin cu m t (gii php gim lm pht VN giai on) 2. Nghin cu gii thch: Ch ra nguyn nhn, nhng yu t thc trng) 3. Nghin cu d bo (Ch ra xu hng thay i trong tng lai. 4. Nghin cu sng to (Tm kim ra nhng quy trnh cng ngh mi, b quyt mi

17