7

Determinante
a c b d

Determinante drugog reda ra cunamo po formuli =a d b c:

Zadatak 7.1 Izra cunati 1 3 Rje enje: 1 1 3 4 Zadatak 7.2 Izra cunati 2 3 Rje enje: 2 3 1 4 = 2 4 3 ( 1) = 8+3= 5: 1 : 4 =1 4 3 1=4 3 = 1: 1 : 4

Determinante tre ceg reda ra cunamo na dva na cina: Sarusovim pravilom ili LaPlasovim razvojem determinante po odabranoj vrsti ili koloni (prilikom LaPlasovog razvoja determinante veoma je povoljno odabrati vrstu ili kolonu koja ima nule i po njoj izvr iti razvoj). Zadatak 7.3 Izra cunati 1 4 2 Rje enje: Prvi na cin - Sarusovo pravilo 1 4 2 2 1 6 3 2 1 1 2 3 1 4 1 2 4 = 2 6 1 2 = (1 + 8 + 72) (6 2 1 = 6 12 8) = 95: 2 1 6 3 2 : 1

Drugi na cin - LaPlasov razvoj (npr. po prvoj vrsti) 1 4 2 2 1 6 3 2 1 = 1 1 6 2 1 ( 2) 4 2 2 4 1 +3 1 2 6 2) = =

= 1 (1 + 12) + 2 (4 + 4) + 3 (24 = 13 + 16 + 66 = 95:

Determinante cetvrtog i ve ceg reda ra cunamo LaPlasovim razvojem determinante po odabranoj vrsti ili koloni, i time red determinante smanjujemo za jedan. Zadatak 7.4 Izra cunati 4 2 1 3 2 0 2 1 3 5 4 1 0 3 : 2 1

Rje enje: Izvr imo LaPlasov razvoj ove determinante po prvoj vrsti 4 2 1 3 2 0 2 1 3 5 4 1 0 3 2 1 0 5 2 4 1 1 3 2 1 0 2 1 2 ( 2 5 1 4 3 1 3 2 + 1 0 5 2 4 1 1 0 = 25

= 4

2 1 3 = 4 ( 18) +3 Zadatak 7.5 Izra cunati determinantu a b a b Rje enje: b a b a a a a b

2 3 1 2 0 3 1 26) + 3 15

b b : a a

Koriste ci osobine determinanti, dobijamo a b a b b a b a a a a b b b a a a b a b b a b a b a a a b a b b a b a 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 b a b a b b 0 a b b a a a a b b Od prve kolone oduzeli drugu: Od trece kolone oduzeli cetvrtu: Drugu i cetvrtu kolonu prepisali: Iz prve i trece kolone izvlacimo zajednicki f aktor (a b) :

a b (a b) a b (a b) b)
2

b b 0 a (a b) a 1 1 0 1 b b a a

= (a

Od druge kolone oduzmimo cetvrtu: 1 1 0 1 b b a a b b a a

= (a

b)2

0 a b (a b) 0 0 1 1 0 1 1 0 1

Iz druge kolone izvlacimo f aktor (a b) :

= (a

b)

Razvoj po drugoj koloni 1 1 1 1 1 b 1 b A 1 a

= (a = (a = (a

b)3 ( a b + a b)3 (a + b) :

b)3 @

1 b 0 a + 1 a

a+a+b

b + b + a + b) =

Zadatak 7.6 Izra cunati determinantu 1 a a2 1 b b2 : 1 c c2 Rje enje:

Koriste ci osobine determinanti, dobijamo 1 a a2 1 b b2 1 c c2 = = = 1 a a2 0 b a b 2 a2 0 c a c 2 a2 b c b c a b2 a c2 a (b a (c a) ( b a) ( b a2 a2 Od druge vrste oduzmimo prvu Od trece vrste oduzmimo prvu Razvoj po prvoj koloni

a) ( b + a) a) ( c + a) 1 b+a 1 c+a c) (c a): c) Izvlacimo f aktore (b (b a) a) i

= (b = (b

Zadatak 7.7 Dokazati a2 (a + 1)2 (a + 2)2 b2 (b + 1)2 (b + 2)2 c2 (c + 1)2 (c + 2)2 = 4 (a b ) (b c ) (a c) :

Rje enje: Mno zenjem elemenata prve kolone sa koloni, dobijamo a2 (a + 1)2 (a + 2)2 b2 (b + 1)2 (b + 2)2 c2 (c + 1)2 (c + 2)2

1 i dodavanjem drugoj i tre coj a2 2a + 1 4a + 4 b2 2b + 1 4b + 4 c2 2c + 1 4c + 4 a2 2a + 1 a + 1 b2 2b + 1 b + 1 c2 2c + 1 c + 1 a2 a a + 1 b2 b b + 1 c2 c c + 1 =

= 4

= 4

= 4

a2 a 1 b2 b 1 c2 c 1 a2 b c2 (b (b
2

= a 1 a 0 a 0

= 4

a2 b a2 c

= 4

a2 a 1 a) ( b + a) b a 0 c ) (b + c ) c a 0 a2 a 1 c) b + a 1 0 b+c 1 0 b+a 1 b+c 1 c ) (a c ) : c) =

= 4 (b = 4 (b = 4 (a

a) ( b a) ( b b ) (b