Ekoloji

13, 52, 17-22 2004

Yeralt Suyunun Su Temini Amal Kullanmnda Sertlik Giderimi in Kimyasal Artma ve yon Deitirme Yntemlerinin Karlatrlmas: Bursa Ulatrma Okulu
Seval Kutlu AKAL SOLMAZ, Taner YONAR, Gkhan Ekrem STN, Kadir KESTOLU, Refik LMEZ Uluda niversitesi, Mh. Mim. Fakltesi, evre Mhendislii Blm, Grkle - BURSA
zet Bu almada, Bursa Ulatrma Okul Komutanl snrlar ierisinde bulunan yeralt suyu zerinde, su temini amal kullanm kapsamnda, kimyasal artma ve iyon deitirme yntemlerinin sertlik giderimi zerindeki etkileri aratrlmtr. Kimyasal artlabilirlik almalar sonucunda, 250 mg/L kire (Ca(OH)2) ve 50 mg/L soda (Na2CO3) dozlarnda srasyla %54 ve %80 sertlik giderim verimleri elde edilmitir. yon deitirme metodunun yeralt suyu zerinde uygulanmas sonucu, %100 sertlik giderim veriminin mmkn olduu grlmtr. alma kapsamnda, elde edilen bulgularn lkemiz koullarnda uygulanabilirlii asndan kimyasal artma tesisi ve iyon deitirici kolonlu yumuatma tesisinin yatrm ve iletme maliyetleri hesaplanmtr. Birim artlan su miktar bana; kimyasal artma tesisi ilk yatrm maliyeti 54 Amerikan Dolar (USD)/m3, iletme maliyeti 0,164 USD/m3, iyon deitirici sistemin ilk yatrm maliyeti manuel sistem iin 52 USD/m3, otomatik sistem iin 29,6 USD/m3 ve iletme maliyetleri de her iki sistem iin 0,001 USD/m3 olarak hesaplanmtr. lave olarak iletme kolayl gz nne alndnda, iyon deitirme metodu ile alan tam otomatik tandem tip su yumuatma sisteminin kurulmasna karar verilmitir. Anahtar Kelimeler: yon deitirme, kimyasal artlabilirlik, sertlik giderimi, su temini, yeralt suyu. Comparison of Physicochemical and Ion Exchange Methods for Hardness Removal from Groundwater Aiming Water Supply. Case Study: Bursa Transportation School Abstract In this study, ground waters in the borders of Bursa Transportation School Command have been examined and physicochemical and ion exchange studies have been carried out on these waters for hardness removal in laboratory conditions. In chemical treatability studies, 54% and 80% hardness removal efficiencies were determined by lime (Ca(OH)2 -250 mg/L) and soda (Na 2CO3-50 mg/L), respectively. In ion exchange studies, possibilities of 100% hardness removal were observed. Determined water treatment alternative flow charts were evaluated on different approach angles, such as application possibilities of these processes in our country conditions, advantages and disadvantages of these processes and investment, operational and maintenance costs. Investment cost of chemical treatment, manual ion exchange and automatic ion exchange systems were calculated as 54 USD/m3, 52 USD/m3 and 29.6 USD/m3 respectively. 0.164 USD/m3 operational cost for chemical treatment process and 0.001 USD/m3 operational cost values for both manual and automatic ion exchange processes were determined. Consequently, in order to remove hardness from ground waters, ion exchange system could be used as a low cost treatment alternative. Keywords: Chemical treatability, ground water, hardness removal, ion exchange, water supply.

GR Yeralt suyu tabiri ile zemin yzeyinin altnda su tamaya elverili jeolojik formasyondaki boluklar dolduran ve byk yerleim merkezlerinin ihtiya-

larnn karlanmasnda kullanlabilen su yataklar kastedilmektedir. Yzeysel su kaynaklarnn snrl olmas ve bu kaynaklarn deerlendirilmesinin daha pahal yatrmlar gerektirmesi nedeni ile ime,

No: 52, 2004

17

Ekoloji

S. K. AKAL SOLMAZ, T. YONAR, G. E. STN, K. KESTOLU, R. LMEZ sertlik derecesinin stnde olmas; stc ve buhar retici cihazlarda verimsizlie, enerji kayplarna, cihazlarn ekonomik mrlerinde ksalmalara, scak su boru hatlarnda tkanmalara, temizlik maddelerinin fazla tketimine, suda lezzetsizlie kadar birok problemin olumasna sebep olduu bilinen bir gerektir. Sert sudan dolay askeri birlikte bulunan, er hamam scak su boru hatlar ksa srede tkanm, hamama giden scak su miktarnda azalmalar olmutur. Bundan dolay okul tarafndan 2001 yl ierisinde yeraltnda bulunan kalorifer kanallar alarak, kanaldan geen btn buhar, scak su boru hatlar yenilenmitir. Sistemden sklen eski borular incelendiinde; boru cidarlarnn youn kire ta ile kapl olduu grlmtr. Bu almada kimyasal artma ve iyon deitirme yntemlerinin sertlik giderimi zerindeki etkileri aratrlmtr. Bu amala mevcut kuyu sularnn karakterizasyonunu takiben sertlik giderimi amacyla kimyasal artma ve iyon deitirme almalar yrtlmtr. MATERYAL VE METOT Teknik zellikleri Tablo 1'de belirtilen kuyulardan alnan sularn kimyasal artma almalar kire ve soda kullanlarak gerekletirilmi ve her bir maddenin optimum dozlar belirlenmeye allmtr. Artma verimleri; pH, toplam sertlik, kalsiyum ve magnezyum parametreleri baz alnarak hesaplanmtr. Okulun Yeralt Suyu Temini Ul. Ok. K.'lnda, Ky Hizmetleri tarafndan 1978 ylnda 1 No'lu su kuyusu, 1984 ylnda 2 No'lu su kuyusu ve 1996 ylnda 3 n No'lu su kuyusu almtr. Bu kuyulardaki sular 100 mm'lik PVC borular ile 1962 yl yapm, 19,25 m yksekliinde ve 100 ton hacminde olan ayakl su kulesine terfi ettirilmektedir. Saha almalar Okul sahas ierisinde bulunan kuyudan, ayakl depo giriinden ve okulun eitli yerlerinden alnan su numuneleri Veteriner Okulu laboratuvarlarnda analiz ettirilmitir. Analiz sonularnn doruluu ve paralelliinin salanabilmesi amacyla, ayrca kuyudan ve karmdan alnan su numunelerinin Uluda niversitesi, Mhendislik Mimarlk Fakltesi, evre Mhendislii Su Laboratuvar'nda ve Bursa Su ve Kanalizasyon daresi (BUSK) laboratuarlarnda da analizleri gerekletirilmitir. Su htiyacnn Tespit Edilmesi Bir kiinin gnlk ortalama su ihtiyac yerleim blgesinin nfusuna bal olarak ller Bankas numaral talimatnamesinde verilmitir. Ayrca baz zel su ihtiyalar da belirtilmitir. Bu talimatnameNo: 52, 2004

kullanma, endstri ve sulama gibi deiik amal su temininde kullanlan yeralt suyu miktar dnyada ve lkemizde gnden gne artmaktadr (lmez 2002). Yaplan ettler sonucunda gnmz koul ve olanaklarna gre eitli amalara ynelik kullanmlarda teknik ve ekonomik anlamda tketilebilecek yzey ve yeralt suyu miktarnn yaklak 110 km3 olduu belirlenmitir. Bu miktarn 95 km3'nn yurt iinden doan Akarsulardan, 3 km3 'nn yurt dndan giri yapan akarsulardan ve 12,3 km3'nn yeralt sularndan salanabilecei kabul edilmitir (lmez 2002). Bu durum, ekil 1'de grlmektedir.
1

Yzey sular (Yurtd) 3 3,0 km

Yeralt Sular 3 12,3 km

Yzey Sular (Yurtii) 95,0 km3

ekil 1. Trkiye'de teknik ve ekonomik anlamda tketilebilecek olan yzey ve yeralt sularnn dalm (lmez 2002).

Yeralt suyunun lkemizde ve dnyada artan su ihtiyacnn karlanmasnda, giderek daha fazla kullanlmas nedeniyle potansiyel bir kirlenme durumu sz konusudur. Kirletilen su kaynann temizlenmesinin, korunmasndan daha g ve pahal olduu bilinen bir gerektir. Bu nedenle, yeralt suyunun kirliliinin kontrol ve nlenmesi almalarnn yaplmas gerekmektedir (Tombul ve Bilgin 1998). Bursa li snrlar ierisinde bulunan Ulatrma Okulu Komutanl (Ul. Ok. K.) su ihtiyacn yeralt sularndan temin etmektedir. Okul tarafndan kuyu sularnn salkl bir ekilde iilebilirliini salamak maksadyla her 15 gnde bir, gerek kuyularn klarndan, gerekse su deposu girii ve er mutfa gibi blgelerden alnan su numuneleri Veteriner Okulu laboratuarnda analiz ettirilmektedir. Yaplan analiz neticeleri incelenerek, kuyulara herhangi bir karmn olup olmad, suyun TS 266'da belirtilen parametreler ynnden uygun olup olmad deerlendirilmektedir. Bu deerlendirmeler sonucunda mevcut yeralt sularnn sertlik derecesinin yksek olduu grlmtr. Sudaki sertliin 50F
18

Yeralt Suyunun Su Temini Amal Kullanmnda Sertlik Giderimi in Kimyasal Artma... Tablo 1. Ul. Ok. K.'lnda bulunan su kuyularnn teknik zellikleri.
T eknik zellikler Cinsi Ald yl Suyun sertlik derecesi ( F) Statik su ykseklii (m) Dinamik su ykseklii (m) Verimi ( L/sn) Kaynak zemin kotu ile depo giri kotu fark (m) Kaynak ile depo arasndaki mesafe (m) Kuyu zerindeki motopompa ait bilgiler Cinsi Monte edildii tarih Pompa giri-k ap (n-mm) Debisi (l/sn) Manometrik ykseklik (mSS) Pompaya akuple motora ait bilgiler Gc (kW) Voltaj (V) Akm (A) Frekans (Hz.) 11 220/380 22 50 11 220/380 22 50 11,35 220/380 22 50 Dalg 1989 3" 9 60 Dalg 1992 3" 9 60 Dalg 1996 2 " 5 78
0

Ekoloji

Kuyular 1 Derin kuyu 1978 42 12,88 13,30 9 19 877 2 Derin kuyu 1985 47 12,00 24,65 11 19,63 1177 3 Derin kuyu 1996 49 26,00 30,00 8 20 1627

de klalarda bir er iin 50-150 L otomobillerin temizlenmesi iin 200-300 L deerler verilmitir. Bu deerlere gre kii bana su tketimi 250 L/kii gn alnmas uygun grlmtr, Okulda bulunan nfusun gnlk su ihtiyac; 387 ton/gn'dr. Zaman ierisindeki personel artlarndan dolay doabilecek ani su ihtiyalarnn karlanabilmesi iin kurulacak su yumuatma tesisinin 2000 kiiye hizmet edebilecek kapasitede kurulmas planlanmtr. Buna gre tesis debisi; 500 ton/gn olarak alnmaldr. Artma almalar iin hesaplanan debi, Qtasarm= 5,83 L/sn olarak alnmtr. Okulda mevcut bulunan kuyulardan, 1 nolu su kuyusunun debisi 9 L/sn, 2 nolu su kuyusunun debisi 11 L/sn ve 3 nolu su kuyusunun debisi 8 L/sn'dir. Mevcut kuyu ve pompa debileri Askeri Okul'un ihtiyac olan 5,83 L/sn deerindeki maksimum debiyi karlayacak durumdadr.Sular kuyulardan dalg pompalar vastasyla su kulesine iletilmektedir. Dalg pompalar, minimum 60 mSS manometrik ykseklie sahiptir ve tesis iletmesinde grlebilecek basn kayplar fazlasyla karlanmaktadr.
No: 52, 2004

Artma Deneyleri Ham su numunesi zerinde 250 mg/L kire kullanlarak ve 50 mg/L soda kullanlarak ayr ayr jar testi almalar gerekletirilmitir. Deneysel almalarda, kimyasal artmadan kan sular zerinde kireten kaynaklanan pH artn kontrol etmek amacyla, ntralizasyon ilemi yrtlmtr. Bu amala slfrik asitle pH 7'ye kadar indirilmitir. Ham su zerinde iyon deitirme metodunun etkilerini aratrmak iin 10 ml katyonik reine ile 1 L ham su laboratuvarda 1 saat muamele edilmi ve toplam sertlik sfr deerine indirilmitir. Bu deer %100 giderme verimine karlk gelmektedir. Analiz ve artlabilirlik almalar Anonymous (1998)'a gre yaplmtr. BULGULAR VE TARTIMA Ham su iin Veteriner Okulu analiz neticelerine gre hesaplanan deerler Tablo 2'de, Uluda niversitesi, Mhendislik Mimarlk Fakltesi, evre Mhendislii Blm analiz raporlarna gre hesaplanan deerler Tablo 3'de, BUSK analiz raporlar ise Tablo 4'de verilmitir. Su numuneleri laboratuar analiz neticelerine gre yeralt sularnda grlen en byk problem, sularn yksek derecede sertlik ieren su olmasdr. Ham su numunesi zerinde 250 mg/L kire kullanlarak yaplan Jar testi sonucunda toplam sertlik giderim verimi %54 olarak bulunmutur. 50 mg/L soda ile yaplan Jar testi almalarnda, toplam sertlik giderme veriminde %80 deerine ulalmtr. Yaplan almalardan elde edilen sonulara gre; incelenen kuyu sularndaki sertlik probleminin ilave bir kimyasal artmaya gerek olmakszn, dorudan doruya iyon deitirici kolonlu bir yumuatma sistemi yaplarak etkili bir ekilde giderilebilecei grlmtr. yon deitirici kolonlu yumuatma sisteminin uygulanabilirliini ortaya koymak amacyla, kimyasal artma tesisinin ve iyon deitirici kolonlu yumuatma sisteminin maliyet hesaplar Kestiolu (2002)'na gre yaplmtr. Kimyasal artma tesisi yatrm ve iletme maliyetleri ile iyon deitirici kolonlu yumuatma sisteminin yatrm ve iletme maliyetleri Tablo 5'te karlatrlmtr. Yaplan bu karlatrma sonucunda, kimyasal artmann ilk yatrm maliyeti, birim maliyet zerinden bakldnda 54 USD/m3 ham su ve iletme maliyeti 0,164 USD/m3 ham su olmaktadr. Bu maliyetlerde ilk yatrm asndan inaat ve ekipman maliyetleri nemli yer tutmaktadr. Dier yandan manuel ve otomatik iletmeli iyon deitirme sistemlerinin ilk yatrm maliyetleri srasyla, 52 USD/m3 ham su ve 29,6 USD/m3 ham su olmaktadr. letme maliyetleri ise birbirine ok ya19

Ekoloji

S. K. AKAL SOLMAZ, T. YONAR, G. E. STN, K. KESTOLU, R. LMEZ

Tablo 2. Veteriner Okulu laboratuvarnda su analizi sonular.

Sra No Numunenin alnd yer Normal deerler 1 2 3 4 5 Kuyu 1 Kuyu 2 Kuyu 3 Kule k Er Mutfa Fiziksel Arsenik mg/L 0,01 _ _ _ _ _ Siyanr mg/L 0,01 _ _ _ _ _ Aktif Klor (GMTye gre) (mg/L) 0,5 0,2 0,4 0 0,1 0,1 pH Total sertlik (o F) (GMTye gre) 50 52 56 55 55 55 Amonyak mg/L 0,05 _ _ _ _ _ Nitrit mg/l 0,05 _ _ _ _ _ Nitrat mg/L 45 11 14 9 12 12 T.Organik Madde mg/L 3,5 1,3 1,6 1,2 1,5 1,5 Toplam Klorr mg/L 250 52 49 25 43 43 Koliform (0 KMS/100 ml) Bulunmayacaktr _ _ _ _ _

Uygun Uygun Uygun Uygun Uygun Uygun

5,5-8,5 7,2 7,3 7,4 7,3 7,3

Tablo 3. Uluda niversitesi, Mhendislik Mimarlk Fakltesi, evre Mhendislii laboratuvarndaki su analizi sonular.
Sra No Numunenin Fiziksel alnd yer Arsenik mg/L Siyanr mg/L Aktif Klor (GMTye gre) (mg/L) pH Total Amonya Sertlik (oF) (GMTye gre)

Tablo4. BUSK laboratuvarndaki su analiz sonular.

Sra No Numunenin alnd yer Normal deerler 1 2 3 Kuyu 1 Kuyu 2 Kuyu 3 Fiziksel Uygun Uygun Uygun Uygun Arsenik mg/L 0,01 _ _ _ Siyanr mg/L 0,01 _ _ _ Aktif Klor (GMTye gre) 0,5 0,4 0,1 0,1 pH 5,5-8,5 7,4 7,5 7,1 Total Sertlik (o F) (GMTye gre) 50 44 46 38 Amonyak mg/L 0,05 0 0 0 Nitrit mg/L 0,05 0,1 0,014 0,005 Nitrat mg/L 45 6 8 9 T.Organik Madde mg/L 3,5 0,5 1,1 0,6 Toplam Klorr mg/L 250 _ _ _ Koliform (0 KMS/100 ml) Bulunmayacaktr _ _ _

Tablo 5. Kuyu sularnda farkl yntemlerle sertlik gideriKimyasal artma Yat rm maliyeti (USD/m3) Gnlk iletme maliyeti(USD/m3) 54 0,164 yon deitirme manual 52 0,001 yon deitirme otomatik 29,6 0,001

kn olup, 0,001 USD/m3 ham su olmaktadr. lk yatrm maliyeti asndan iyon deiimi sistemi hem daha cazip hem de daha ksa srede yaplabilmesinden dolay daha avantajl gzkmektedir. letme asndan iyon deiimi sistemi her koulda kimyasal artma karsnda avantajl olmaktadr. Kendi ierisinde iyon deiimi sistemi irdelendiinde ise tam otomatik sistemin iletme maliyeti asndan manuel sisteme kar bir avantaj yok gibi gzkse de otomatik sistemin insan mdahalesine ihtiya
20

duymamas ve ilk yatrm maliyetinin avantajl olmas tam otomatik tandem tip su yumuatma sistemi en avantajl sistem olarak karmza kmaktadr. Kimyasal artma yaplmas halinde karlalacak yksek maliyet, iletme glkleri, iyon deitirici sisteme nazaran kimyasal artma sistemini fizibil olmaktan uzaklatrmaktadr. Dier bir ifadeyle kimyasal artmann sertlik giderim verimi, tek bana iyon deitirme sistemine kar avantajl olmamtr. Bu nedenle iyon deitirme kolonu tasarm gerekletirilmitir. Ancak projenin gerekletirilmesi aamasnda, Ulatrma Okulunun proje ihale prosedr glkleri ve iletme problemleri nedeniyle, tasarlanan iyon deitirme kolonu dorudan uygulanamamtr. Bulgular dorultusunda, iyon deitirme metodu ile alan tam otomatik tandem tip su yumuatma sisteminin kurulmasna karar
No: 52, 2004

Yeralt Suyunun Su Temini Amal Kullanmnda Sertlik Giderimi in Kimyasal Artma...

Ekoloji

verilmitir. Bu tesisin akm emas ekil 2'de verilmitir. Bu tipteki artma dzeneine sahip, Oyak-Renault, Manisa Askeri Hastanesi ve Tafics letme Blm Komutanl'nda mevcut su yumuatma sistemleri detayl olarak incelenmi ve sistemlerin performanslarnn kyaslanmas Tablo 6'da verilmitir.

ekil 2. Ul. Ok. K.'l ime ve kullanma suyu yumuatma ve filtrasyon devresi

Tablo 6 incelendiinde sertlik giderilmesine ynelik su yumuatma nitelerinin yksek verimlilikte hizmet ettii ve sistem k sularnda sertlik parametrelerinin TS 266 (Anonymous 1997) ve Gda Maddeleri Tz'nn 425. maddesinde (Anonymous 1952) belirtilen deerlerden ok dk kald tespit edilmitir. Sonu olarak, Ulatrma Okulu, kuyu sularnda

sertlik giderilmesine ynelik kurulan tesiste elde edilen yksek verimlilik ile kuyu sular sfr sertlik derecesine kadar yumuatlabilmektedir. Bu sayede kazan ve teshin sistemlerinin (boyler-eanjr) korozyon ve mukavemet asndan korunmas, kazanda ve borularda kire oluumunun engellenmesi, s iletkenliinde ve yakt tasarrufunda verimliliinin ykselmesi salanm olmaktadr. yon deiimi reaksiyonlar yeralt sularnn artm iin ok yaygn olarak kullanlan sistemlerdir (Carlyle ve ark. 2004). Ancak iyon deiimi reaksiyonlar hakknda pek ok literatr bilgisi olmasna karn bu sistemlerin saha uygulamalar hakknda ok az almaya ulalabilmesi mmkndr (Van Breukelen ve ark. 1998, Carlyle ve ark. 2004). Bu konu ile ilgili laboratuar lekli pek ok alma (Grove ve Wood 1979, Valocchi ve ark. 1981a, b, Dance ve Reardon 1983, Bjerg ve ark. 1993, Wilkinson 1993, Appelo 1994, Engesgaard ve Traberg 1996) birok aratrmac tarafndan yrtlm olsa da bu sistemlerin pilot leine ve tam lekli uygulamaya aktarlmas hakknda detayl bir bilgi bulunmamaktadr. lave olarak, lkemiz gibi gelimekte olan lkelerde yeralt sularnn artlabilirlii konusunda aratrlan sistem ve proseslerin pratie ynelik uygulamalarnda karlalan sorunlarn mevcudiyeti de kanlmazdr. Bu durum ve bir nceki paragrafta belirtilen nedenlerden dolay ve uygulamaya dnk lkemiz koullarnda iyi bir rnek tekil edebilecei dncesiyle bu makalede, yeralt sularndan sertlik giderilmesinin iyon deitirme yntemi ile tam lekli uygulamaya aktarlabilirlii ve maliyet karlatrmalar detayl olarak verilmeye allmtr. TEEKKR Bu almann gerekletirilmesinde katklar bulunan Ulatrma Okulu Komutan Sayn Erkan USTAN'a ve okul personeline itenlikle teekkr ederiz.

Tablo 6. Bursa'da farkl kuyulardaki mevcut su yumuatma sistemlerinin performanslarnn kyaslanmas. Kurum Parametre Sertlik (oF) pH Nitrat (mg/L) Nitrit (mg/L) 1 Giri 55 7,2 12 0,059 k 8 7,8 3,4 0,014 Giri 48 7,8 8 2 k 3 7,9 2,8 Giri 22 7,01 0,12 0,031 3 k 7 7,56 0,11 0 Giri 19 8,01 0,5 0,018 4 k 8 7,9 0,4 0,012 5 Standartlar <8 6,0-9,5 <45 <0,05

KAYNAKLAR Anonymous (1952) Gda Maddeleri ve Umumi Sal lgilendiren Eya ve Levazmn Hususi Vasflarn Gsterir Tzk. 8236 Sayl Resmi Gazete, 18 Ekim 1952.
No: 52, 2004 21

Ekoloji

S. K. AKAL SOLMAZ, T. YONAR, G. E. STN, K. KESTOLU, R. LMEZ

Anonymous (1997) me ve Kullanma Sular Standard- TS 266. Trk Standartlar Enstits (TSE), 27, Ankara. Anonymous (1998) Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater. 20th Ed., American Public Health Association, Washington, DC. Appelo CAJ (1994) Cation and proton exchange, pH variations, and carbonate reactions in a freshening aquifer. Water Resour. Res. 30, 2793-2805. Bjerg PL, Ammentorp HC, Christensen TH (1993) Model simulations of a field experiment on cation exchange-affected multicomponent solute transport in a sandy aquifer. J. Contam. Hydrol. 12, 291-311. Carlyle HF, Tellam JH, Parker KE (2004) The use of laboratory-determined ion exchange parameters in the predictive modelling of field-scale major cation migration in groundwater over a 40year period. J. Contam. Hydrol. 68, 1-2, 55-81. Dance JT, Reardon EJ (1983) Migration of contaminants in groundwater at a landfill: a case study: 5. cation migration in the dispersion test. J. Hydrol. 63, 109-130. Engesgaard P , Traberg R (1996) Contaminant transport at a waste residue deposit: 2. Geochemical transport modeling. Water Resour. Res. 32, 939-951. Grove DB, Wood WW (1979) Prediction and field verification of sub-surface water quality changes during artificial recharge, Lubbock, Texas. Ground Water 17, 250-257. Kestiolu K (2002) Ulatrma Okul Komutanl me Suyu Artma Tesisi Ett-Fizibilite Raporu. Bursa. lmez R (2002) Yeraltsularnn Kirlenme Potansiyelinin Deerlendirilmesi. Yksek Lisans Tezi, , Uluda niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, Bursa. Tombul M, Bilgin M (1998) Eskiehir Yeralt Sularnn Kirlenme Sebepleri ve Kirlenme Dzeyi. In: Kayseri 1. Atksu Sempozyumu Bildiri Kitab, 22-24 Haziran 1998, Kayseri, 17-21. Valocchi AJ, Roberts PV, Parks GA, Street RL (1981a) Simulation of the transport of ion-exchanging solutes using laboratory-determined chemical parameter values. Ground Water 19, 600-607. Valocchi AJ, Street RL, Roberts PV (1981b) Transport of ion-exchanging solutes in groundwater: chromatographic theory and field simulation. Water Resour. Res. 17, 1517-1527. Van Breukelen, BM, Appelo CAJ, Olsthoorn TN (1998) Hydrogeochemical transport modelling of 24 years of Rhine water infiltration in the dunes of the Amsterdam Water Supply. J. Hydrol. 209, 281296. Wilkinson L (1993) Investigations of cation exchange in a hot dry rock geothermal system. PhD Thesis, University of Birmingham, Birmingham.

22

No: 52, 2004