BETONUN BAKIMI (KR) Giri

Beton, tm dnyada en ok kullanlan yap malzemesi olmay salaml, ekonomik oluu, evre ve yangna kar direnci, kolay ekil alabilmesi ve kolay temin edilebilmesi ile salamtr. Betonun dier yap malzemelerine gre en byk fark; kken olarak birbirinden ok farkl malzemelerin birlemesi ile temin edilmesidir. Santralde retilen hazr beton tanmas, yerletirilmesi ve uygulama yaplmas safhalarnda fiziksel (kvam) ve mekanik (dayanm) olarak deiim geirir. Bu deiimler d ve i koullardan etkilenmektedir. Betonun hzl devirde tanmas, yksek scaklk ve uzun tama sresi betonun zelliklerini etkileyen baz etmenlerdendir. Yerletirme esnasndaki hatalar (kalplar-vibratr uygulamasyerletirme gibi ) betonun yine fiziksel ve mekanik zelliklerini olumsuz etki yapabilir. Hazr beton reticisi betonun retilmesi, tanmas ve istenilen yere boaltlmasndan sorumludur. Daha sonraki safhalarda betonun mastarlanmas, vibrasyon uygulamas ve beton bakm gibi uygulamaya nelik iler mteaahitin grevidir. Bu safhalarda yaplacak kt ve eksik uygulamalar betonarme yapda byk sorunlara neden olabilir. Santralde standarda uygun retilmi, tanm, dklm,yerletirilmi ve bitirilmi beton uygulamas, betonun ilk mukavemetini almas sonrasnda evre koullarna gre bakma (kre) tabi tutulmadnda kt sonular verir. Scak hava da betonun ar su kayb engellenmediinde atlaklar oluur ve en nemlisi hidratasyon reaksiyonu iin gerekli su kaybolur. Beton daha gevrek ve krlgan bir yapya sahip olur. Souk havada ise hidratasyon reaksiyonlar yavalayaca iin betonun mukavemet kazanmas gecikir ve betonun ilenmesi daha zor olur. Bu etkiler betonun sadece dayanamn deil, dayankllk (durabilite) kritelerinide olumsuz etkiler. Hazr beton tm safhalarda zen ve dikkat isteyen bir yap malzemesidir. retimden antiyede uygulamann bitmesine kadar sren zincirde oluacak bir zayflktan dolay kt sonular alnabilir.

Resim1: Hava koullarna gre beton korunmaldr.

A.) Betondan Uygun Sonular Elde Etmek in Gerekenler: Betonun bakm bir baka deyile betonun kr, beton yerletirildikten sonra veya beton rnlerinin imalatndan sonra oluabilecek su kaybn engellemek ve hidratasyon reaksiyonlarnn uygun ekilde ve zamanda gereklemesini salamaktr. imento hidratasyonu gnlerce, haftalarca hatta aylarca srer. Hidratasyon reaksiyonunun devam iin yeterli miktarda su ve scaklk gerekmektedir. Bu koullar salanamad takdirde betondan beklenen dayanm ve dayankllk (durabilite) elde edilemez. Betonun terlemesi ile kaybolan suyun betona geriden kazandrlmas ya da terlemenin olabildiince dk seviyede gereklemesi iin iki yol izlenir: 1. Su geirmeyen(naylon-polietilen) bir tabaka ile beton yzeyi kapatlr 2. Srekli olarak betonun yzeyinin nemli kalmas salanr. Genelde hortum yada mekanik spreyleme sistemi ile su dklr ya da su gleti oluturulur. 3. Kimyasal kr katklar kullanlr.

Resim 2-3: Beton yzeyindeki korumann etkisi

zellikle geni yzeye sahip beton ilerinde buharlama ile kaybedilen su hidratasyon reaksiyonlarnn yavalamasna neden olacaktr. Bu reaksiyonun salkl ekilde gereklemesi yeterli su ve scakla baldr. Yukardaki resimlerde yzeyde uygulanacak korumann su kaybn engelleyecei akca grlmektedir. Geni yzeye sahip beton ilerinde yaplacak erken bakm oluacak plastik rtre atlaklarn en dk seviyede olumasn salar. Dey elemanlarda ise hava scakl, nem durumu ve rzgar etkilerinin iddetine gre kalplar

B.) Kr Metotlar: Betonun kr iin balca 3 metot vardr: 1. Betonun yzeyi sulanr, glet yaplr, slak kum, tala yada telis bezi serilir. 2. Betonun yzeyi polietilen tabakalarla kaplanr. 3. Kr katklar kullanlr. 1.Su ile Kr Yaplmas 1.1.Su Gleti Dz yzeyli beton yollarda, demelerde ve kaldrmlarda su dolu gletler oluturulur. Suyun kapal bir alanda hapis kalmas iin etrafna topraktan veya kumdan setler yaplr. 5 cm lik bir su tabakas yeterli olur.Bu sayede hem betonun su kaybetmesi engellenir hem de e dalml bir scaklk salanr. Genelde kk ilerde uygulanr. 1.2.Su Pskrtmek Srekli olarak beton yzeyine su pskrtlmesi mkemmel bir su ile kr yoludur. Eer bu ilem aralklarla yaplyorsa beton yzeyinin kuru kalmamasna dikkat gsterilmelidir. Hortumla beton yzeyine salan su betonun yzeyde oluacak atlamalar yok denecek kadar azaltr. Bu sistemin tek dezavantaj maliyetidir. Sistemin uygun ilemesi iin yeterli miktarda su ve tecrbeli uygulamac gerekmektedir.

1.3.Islak rtler Telis bezi veya dier su tutucu rtler genelde kullanlr. Yzeyde hasar oluumunu engellemek iin beton sertleir sertlemez su tutucu rtler serilmelidir. zellikle deme kelerinde dah dikkatli ve zenli olunmaldr. rtlerin srekli nemli olmalar salanmaldr.

2. Beton Yzeyini rt ile Kaplayarak Kr Yaplmas Beton yzeyinin rtlerle kaplanmas her uygulamada gerekli ve verimli olmasada baz zel ugulamalar iin zorunludur. En byk avantajlar, hem yatay hem dey elemanlarda kolayca uygulanabilir olmalardr.

2.1.Polietilen rtler Polietilen rtler yatay elemanlarda kalplar skldkten sonra en ge yarm saat iinde ve demelerde beton yeteri sertlii kazanr kazanmaz uygulanmaldr. Beton zerindeki suyun buharlamas beklenmeli ancak beton kurumadan nce balanmaldr. Eer beton bask beton gibi ya da desenli yol ise rtler hafif bir iskelet zerine yerletirilmelidir. Bu sayede beton yzeyi bozulmam olur. Bu tarz bir krde polietilen rtler yerletirilmeden nce betondaki suyun terleyip buharlamasn beklemeye gerek yoktur. Kr uygulamas beton yerletirildiinde balanabilir. Uygulama: Dey elemanlarda kalplar skldkten en ok yarm saat ierisinde polietilen rtler kullanlmaldr. Demelerde ise beton yeteri sertlie ulanca uygulama balanmaldr.

Genelde 4mx25mlik rtler kullanlr.

2.2.Kalp Korumas Kolon ve perde duvar gibi dey elemanlarda kalp belli bir miktarda koruma yapar. Ancak zellikle kolon balar ve duvarlarn st taraflar d ortamla temas ettiinden ek bir koruma gerektirir. Kolonun d ortamla temas eden blgesi polietilen rt ile kaplanr.

3. Membran ile kr yaplmas Membran ile kr dier metotlara gre verimli olmasada daha basit bir uygulamadr. Daha az uzmanlk ve ustalk gerektirir. 3.1.Spreyleme Yandaki ekilde grld gibi uygulanan kimysal kr malzemeleri iin cinsine gre farkllk gsterir. Beyaz veya aluminyum renginden olan kimyasal katklar beton yzeyinde srekli bir zar tabakas oluturur. Bu tabaka buharlamay ok dk seviyelere indirdii gibi zellikle scak mevsimlerde beton yol gibi uygulamalarda gne nlarnn beton yzeyinde krlmasn ve yansmasn salar. Sper( %90 verim) ve normal(%75 verim) olarak iki trdr. Yaplarda daha ok normal, geni yzeye sahip betonlarda(yol) sper derecede kimyasal katklar kullanlr. Kimyasal kr malzemeleri zararl deildirler, ancak yinede ime suyu depolanacak yaplarda onay alnmaldr. 3.2.Spreyleme Zaman Kimyasal kr malzemesi asla kuru yzeye uygulanmamaldr. Aksi takdirde sv bileik beton tarafndan emilebilir. Demelerde terleyen su buharlamadan uygulamaya geilmelidir. Ancak beton yzeyi ok sulu ise spreyleme yaplmamaldr. nk malzeme suyun zerinde almamaktadr. Burada yzeydeki parlama biter bitmez uygulamaya geilmelidir.

3.2.Spreyleme Metodu Spreyleme yaparken kiisel koruyucu ekipman kullanmak zorunludur. Tensel(deri-gz) temastan kesinlikle kanlmaldr. Malzemenin bulunduu kap kullanmadan nce alkalanmaldr. Pigmentli bir malzeme ise pigmentler kabn dibine km olabilir. Sprey mesafesi yzeyden 30-50 cm olmaldr. Ancak rzgar var ise daha yakndan yaplabilir. Rzgarl hava koullarnda, dey elemanlarda en iyisi spreyleme deil silindir fra kullanmaktr. Geni alana sahip demelerde ise hareket eden bir platform zerinde (resim 3.1) spreyleme ilemi yaplr.

Dier Uygulamalar: 1.) Pas Korumas Devam edecek beton ilerinde kolon ve duvar stlerindeki donatlar mevsimzel koullara gre zarar grebilir. Yamurdan dolay donatlarda paslanma olumas hem donatnn dayanm drr hemde beton ve demir arasnda oluacak ba zayflatr. Bu nedenl buradaki filizler plastik balklarla ya da imento harc ile kaplanarak korunmaldr.

Resim 6: Donat korumas

2.) Beyaz ve Renkli Beton Uygulamalar Beyaz ya da renkli betonlarda polietilen rtlerin temas betonda renksizlemeye veya renk bozulmasna neden olur. Bu nedenle ok dikkatli uygulama gerektirir. Polietilen rtlerin kullanlmas betonun kir ve tozdan korunmasna da neden olduu iin avantajldr. Ayrca beton yzeyinde renk oluumuna neden olmayacak kimyasal kr malzemeleride kullanlabilir. 3.) Hzlandrlm Kr Hzlandrlm kr uygulamas daha ok yerinde beton uygulamalarnda kullanlr. Kalplarn ksa srede sklmesi ve betonda yksek dayanm kazanmak burada amalanan unsurlardr. Bu durumlarda, beton elemanlarnn etrafnda yapay bir ortam oluturulur. Ve beton elemanlara kontroll bir ekilde s ve nem verilir. Daha ok portatif buhar jeneratrleri ve scak su borular idealdir. Hzlandrlm kr uygulamas enerji gerektirdii iin daha masrafl bir uygulamdr. Kir sonras oluacak hzl s kaybna dikkat edilmeldir. Bu betonda termal gerilimlere neden olabilir.
Resim 5: Buhar jeneratr borusu

C.) Kr Sresi
Beton Dayanm Hz Beton o Scakl C Kr srasnda evresel koullar

Hzl* 5 10 15 5

Orta 10 15 5

Yava 10 15

Kr iin gerekli gn says

B.N = 2 2 1 3 3 80(gne yok) B.N = 50(zayf gne ve orta 4 3 2 6 4 iddet rzgar) B.N < 50(iddetli 4 3 2 8 6 gne ve rzgar) B.N= Bal nem yzdesi * dk su/imento oran ve yksek erken dayanml imento

2 3 5

3 8 10

3 5 8

2 4 5

Taze beton scakl aadaki formlle basite elde edilebilir: T= { 0.22(TaWa+TcWc) + TwWw} / {0.22(Wa+Wc) + Ww} Ta = agrega scakl Tw= su sucakl Tc= imento scakl Wa= agrega arl Ww= su arl Wc= imento arl

0.22 = Su ve kuru malzeme arasndaki yaklak z s oran Tabiki beton scakl pratikte tanma srasndaki srtnmenden dolay, hava scaklndan ve hidrastosyon reaksiyonu ile oluacak sdan dolay deiecektir. Ayrca kalp scaklda etkili olabilmektedir. imento scaklnn 75 oC nin zerinde olmamasna zen gsterilmelidir. Beton scakln drmek iin su iine buz katlabilir ya da agregalar souk su ya da souk hava ile soutulabilir.

D.)Buharlama Hz

E.) Kr Yapm Rehberi

naat Tipi Kr Metodu Yksek dereceli pigmentli ve reine bazl kimyasal kr malzemeleri Polietilen ve ya dier geirimsiz kaplama malzemeleri Uygulama Bitirme ileminden hemen sonra balanr. iddetli gne etkisi ve rzgar olduunda beton yzeyini glgeleyerek koruma yaplr. iddetli gne etkisi ve rzgar olduunda beton yzeyini glgeleyerek koruma yaplr. Bitirme ileminden hemen sonra balanr. Kalplar sklr sklmez uygulanr. Kalplar skldnde beton yzeyine uygulanr. En az 4 gn ( en uygunu 7 gn) kalplar sklmez. Battaniye ile beton scakl korunur. En az 7 gn kalplar sklmez.

Yol ve havaalan yollar, ak geni demeler

2 Kolon ve kiri stleri

Polietilen ve ya dier geirimsiz kaplama malzemeleri

Reine bazl kimyasal kr malzemeleri

Scak iklimlerde beton kolon,kiri, duvar vb.

Polietilen ve ya dier geirimsiz kaplama malzemeleri Kalp

Yaltm

Souk havada ak beton yzeyleri

Kalplarn ge sklmesi

st yzey yaltm

Geni kesitli beton elemanlar

Battaniye ile beton scakl korunur. En az 7 gn kalplar sklmez ve i ve d scaklk farknn en dk seviyede olmas salanr.

Kalplarn ge sklmesi veya yaltm malzemeleri ile yerdeitirmesi