Chnh sch tin t phc v yu cu n nh kinh t v m ca nn kinh t (25/08/2011) Error! Filename not specified.

Thut ng "n nh kinh t v m" m t mt nn kinh t c kh nng gim thiu tnh d tn thng trc cc c sc bn ngoi, v gia tng trin vng tng trng bn vng. n nh kinh t v m l ct li ca s hnh thnh chnh sch mi nc, v cng l mt tiu chun trong cc cuc i thoi gia cc nc i tc, cc nh ti tr song phng v cc t chc a phng. Vn n nh kinh t v m lin quan n bin ng ngn hn trong cc bin kinh t v m nh tng sn phm quc ni (GDP), lm pht, thm ht ngn sch v ti khon hin hnh. Ngoi cc tc ng khc, bt n kinh t v m c th lm suy yu tim nng tng trng di hn do st gim nim tin v s sn lng u t. C IMF v EU u nhn mnh vo s n nh kinh t v m. Theo cc tiu ch ca Hip c Maastricht, n nh kinh t v m c o lng bng nm bin s sau: Th nht l lm pht thp v n nh. Lm pht cao hoc khng n nh e da tng trng kinh t. Lm pht hay bin ng lm tng ph bo him ri ro. Do nhiu loi thu sut c iu chnh theo lm pht trung bnh, lm pht hay bin ng c th lm thay i ngun thu Chnh ph v n c nhn. Mc lm pht cao nht theo cc tiu ch ca Hip c Maastricht l 3%. Th hai l li sut di hn thp. Li sut di hn thp phn nh k vng lm pht n nh trong tng lai. Mc d t l lm pht hin nay mc thp, nhng li sut di hn cao cho thy lm pht c th tng cao trong tng lai. Vic gi cc mc li sut thp cho thy nn kinh t ang n nh v c th vn tip tc n nh nh vy. Li sut di hn cao nht theo cc tiu ch ca Hip c Maastricht l khong 9%. Th ba l t l N quc gia/GDP thp. T l ny thp cho thy Chnh ph c s linh hot trong vic s dng ngun thu ngn sch t thu p ng nhu cu vn trong nc thay v tr n nc ngoi. Ngoi ra, mt khon n quc gia thp cng cho php s dng linh hot chnh sch ti kha nu gp khng hong. Theo cc tiu ch ca Hip c Maastricht, t l n quc gia/GDP cao nht l 60%. Th t l thm ht ngn sch thp. Theo cc tiu ch ca Hip c Maastricht thm ht ngn sch mc 3% GDP l chp nhn c. Th nm l n nh tin t. n nh tin t cho php nhp khu v xut khu pht trin theo cc chin lc di hn v m bo gim thiu ri ro t gi cho nh u t. Theo cc tiu ch ca Hip c Maastricht, ng Euro c bin dao ng cao nht l 2,5%. Nh vy, da vo cc tiu ch nh gi ca Hip nh Maastricht, nn kinh t Vit Nam ang i mt vi nhng bt n v m. Lm pht ang b p lc tng cao, theo s liu ca Tng cc Thng k, 7 thng u nm 2011, CPI tng trn 14,16% so vi cui nm 2010 v hn 16,89% so vi cng k nm 2010; li sut ang mc cao, cng vi p lc tng v t gi , thm ht ngn sch cao v ko di, n quc gia tng cao (tnh n ht nm 2010 n quc gia ln ti 32,5 t USD chim 42,2% GDP, tng 3% so vi nm 2009. Nh vy, n nh kinh t v m, vn t ra hin nay cn phi thc hin cc gii php : (i) Kim ch v gi lm pht mc thp v n nh; (ii) Bnh n th trng tin t, th trng ngoi hi; (iii) Gim thm ht ngn sch, gim n quc gia, thu hp chnh lnh gia tit kim v u t.

Bn cht ca chnh sch tin t l tng th cc bin php chnh sch ca Ngn hng Trung ng tc ng lm thay i cung tin v li sut, qua m tc ng n tng trng kinh t, lm pht v cng n vic lm. Vy chnh sch tin t s gip thc y n nh kinh t v m nhng kha cnh no? Kim sot lm pht Theo nh kinh t Milton Friedman, lm pht u v bao gi cng l hin tng tin t, do vy chnh sch tin t l cng c ch yu ca cc quc gia trong kim sot lm pht. Hu ht cc nc, lm pht c coi l mc tiu cui cng ca chnh sch tin t. t c mc tiu ny, d bo lm pht, tnh ton v d bo mc lm pht c bn (lm pht loi b cc yu t gy sc, thi v lm tng gi, ch bao gm tc ng ca tin t) c ngha rt quan trng. Bi v khi lm pht d bo cao hn mc tiu, Ngn hng Trung ng s kp thi c nhng bin php tht cht chnh sch tin t iu chnh cc nhn t d bo, a lm pht st vi mc tiu v ngc li. Vit Nam ang phi i mt vi p lc lm pht t nm 2004, v bng pht mc cao t nm 2008 tip tc cho n nay. Din bin lm pht (ch s CPI) din ra khng u t nm 1992 n nay, phn nh tnh thiu bn vng v n nh ca kinh t v m (xem th 1) & Ngun: Tng cc Thng k Vit Nam Theo nghin cu ca cc nh khoa hc, cc nh hoch nh chnh sch, nguyn nhn ca lm pht Vit Nam cao l do mt cn i trong c cu kinh t, u t pht trin vt tim lc kinh t, cht lng u t km hiu qu, dng vn u t nc ngoi vo nhiu vt kh nng hp th ca nn kinh t, nht l nm 2007. Nh vy, hu qu l cung tin tng mnh i lin vi cht lng u t km gy nn lm pht cao. Trong thi gian qua, t nm 2008 khi lm pht c du hiu gia tng, NHNN kp thi thc hin tht cht chnh sch tin t v linh hot ng vi ch o ca Chnh ph. C th, thng 2/2008, NHNN tng t l d tr bt buc v m rng din tin gi phi d tr bt buc tt c cc loi k hn (trc y ch c tin gi di 24 thng phi d tr bt buc). Tip n ngy 20/3/2008, NHNN tip tc yu cu cc NHTM phi mua 20.300 t ng tn phiu bt buc, nhng mt s TCTD phc v cho vay nng nghip, nng thn ch phi d tr bt buc 5% v khng phi mua tn phiu bt buc nhm h tr ngun vn cho mc ch pht trin nng nghip, nng thn, xa i gim ngho, m bo an sinh x hi. n thng 9/2010 khi lm pht c du hiu gia tng cng vi p lc gim gi VND, ngy 5/11/2010, NHNN bt u thc hin tht cht chnh sch tin t bng cch nng thm 1% cc mc li sut ch cht, c th li sut c bn 9%/nm, li sut ti chit khu 7%/nm, li sut ti cp vn 9%/nm. K t u nm 2011 n nay NHNN tip tc 2 ln iu chnh tng li sut ti chit khu ln thnh 13%/nm v 4 ln tng li sut ti cp vn, a mc li sut ti cp vn hin nay ln thnh 14%/nm. Mc ch ca vic iu chnh tng cc mc li sut iu hnh l nhm kim sot lng tin cung ng, qua kim ch tng trng tn dng mc hp l, tc ng iu chnh c cu tn dng theo hng tp trung vn cho sn xut kinh doanh v nng cao hiu qu s dng vn. ng thi, hn ch cho vay bt ng sn, chng khon v hot ng tn dng c mc ri ro cao. Do y l lnh vc cho vay li sut cao, nn vic gim t trng tn dng trong lnh vc ny c th gp phn h nhit li sut trong thi gian ti. Tuy nhin, do nguyn nhn su xa dn n lm pht l thm ht ngn sch, nn gii quyt vn lm pht ngoi thc hin cc chnh sch tin t thch hp phi c s phi hp thc hin cc bin

php chnh sch ti kha. Carlberg (2004) v Canzoneri (2007) phn tch cc tng tac gia chinh sach tin t va chinh sach tai khoa khu vc EU cho thy, chi thc hin mi chinh sach tin t khng th kim ch c lam phat va n inh kinh t vi m. Vi th, s kt hp gia chinh sach tin t va chinh sach tai khoa la rt cn thit kim sot lm pht v n nh v m. Bnh n th trng tin t, th trng ngoi hi Kim sot c lm pht n nh mc hp l l mt iu kin quan trng n nh th trng tin t, th trng ngoi hi. Tuy nhin, n nh th trng tin t cn bao hm nhiu yu t khc nh mc dao ng ca li sut, t gi, mc thng sut ca cc giao dch vn, tnh thanh khon, mc ri ro ca th trng, mc vng mnh ca cc nh ch ti chnh. Ngn hng Trung ng l c quan c trch nhim chnh, m bo cho th trng tin t pht trin n nh.Vai tr ca chnh sch tin t i vi s n nh th trng tin t v th trng ngoi hi c th hin kha cnh iu tit li sut, t gi v tnh thanh khon ca th trng. Th trng tin t Vit Nam t nm 2008 n nay c nhiu du hiu bt n. Nhng thng u nm 2008, trn th trng tin t cc ngn hng ua nhau tng li sut huy ng vn, li sut trn th trng lin ngn hng trong thi gian ny c thi im ln n 35-40%/nm, nu tnh trng ny c tip tc ko di kh nng v h thng ngn hng c th xy ra. Nh cc bin php chnh sch tin t, u nm 2009 li sut huy ng bt u gim xung mc kh n nh n tn qu III/2010, sau li sut huy ng li tng cao tr li, phn ln cc NHTM tng li sut huy ng ln mc 12%/nm. Tuy nhin, mt s ngn hng kht vn nhiu thng m thm tng li sut huy ng vi kh nhiu hnh thc. Ngy 14/12/2010, Hip hi ngn hng tip tc a ra mt li sut ng thun, theo bin li sut huy ng c nng ln l 14% k c cc hnh thc khuyn mi. Nguyn nhn l do (i) lm pht gia tng cng vi chnh sch tin t tht cht v nhu cu tng trng tn dng ln y mt bng li sut ln cao; (ii) gia tng mc ginh git th phn ca cc TCTD bng hnh thc cnh tranh li sut lm mo m gi c ca tin t, li sut k hn ngn cao hn li sut k hn di trong bi cnh p lc lm pht cao. th 2:Din bin li sut huy ng v cho vay bng VND t nm 2007-3/2011 & Ngun: Tng hp v tnh ton ca Vin Chin lc ngn hng Nm 2008, trnh s v ca h thng, NHNN bm mnh tin qua nghip v Th trng m, chuyn t u thu li sut sang u thu khi lng nhm bnh n li sut th trng. ng thi qui nh trn li sut huy ng tin gi ca cc NHTM khng c vt qu 12%. Gii php trn c tc ng tch cc gim sc th trng ngay lp tc. ng thi, NHNN thc hin c ch iu hnh li sut mi, theo qui nh cc NHTM cho vay nn kinh t khng vt qu 150% li sut c bn, v mc li sut c bn c iu chnh t mc 12%/nm ln 14%/nm. Qui nh ny c tc ng tch cc n n nh li sut v hn ch tng trng tn dng ca cc NHTM. Tip n thng 7/2008, NHNN nng li sut tn phiu bt buc t 7,5% ln n 13%/nm v t 1/9/2008, NHNN tr li cho tin gi d tr bt buc bng VND t 1,2%/nm ln 3,6%/nm v t thng 10/2008 nng tip ln 5%/nm, t thng 11/2008 nng ln 10%/nm; ng thi t thng 10/2008 n thng 12/2008, NHNN cng 4 ln h li sut c bn t 14%/nm xung cn 8,5%/nm. Hnh ng ny nhm to s hp l gia cc cng c chnh sch tin t, gim mt phn chi ph hot ng cho cc NHTM cc NHTM c iu kin h li sut cho vay i vi mt s lnh vc sn xut, d n c hiu qu.

Trong nm 2009, NHNN gim li sut c bn t 8,5% xung cn 7% t thng 1/2009 n thng 12/2009; NHNN gim li sut ti cp vn t 9,5% xung 7%, gim li sut ti chit khu t 7,5% xung 5% t thng 1/2009 n thng 11/2009; tip n NHNN cho mua thnh cng 961.773 t ng giy t c gi trn th trng m (k hn 7 ngy v 14 ngy), cho bn thnh cng 102 t ng (k hn 91 ngy v 182 ngy); gim t l d tr bt buc VND t 6% (12/2008) xung cn 3% (t thng 3 n thng 12/2009) i vi tin gi c k hn di 12 thng, v t 2% xung 1% i vi tin gi c k hn t 12 thng tr ln. Cc ng thi ni lng chnh sch tin t hn mc u nm vo nhng thng cui nm 2008, nm 2009 gp phn ngn chn c suy gim kinh t. Vic gim li sut, tng cung tin to cho th trng tn dng Vit Nam khng b ng bng nh cc nc trong thi k khng hong, n c tc ng to ngun vn cho tng trng kinh t. Trong nm 2010, NHNN duy tr cc li sut ch cht n nh t u nm 2010 n u thng 11/2010 (li sut c bn mc 8% nm, li sut ti chit khu 6%/nm, li sut ti cp vn 8%). T ngy 5/11/2010, NHNN bt u nng thm 1% cc mc li sut ch cht ny. Trong nhng thng u nm 2011, NHNN tip tc thc hin cc gii php bnh n v h dn li sut trn th trng tin t h tr tng trng kinh t, nh h tr vn thanh khon qua nghip v th trng m, cho vay ti cp vn. Ngy 3/3/2011, NHNN a ra Thng bo quy nh mc li sut huy ng ti a cc TCTD l 14%/nm; v hin nay, li sut c bn tng ln 9%, li sut ti chit khu tng ln 13%, li sut ti cp vn tng ln 14%. Trn th trng ngoi hi nm 2008- 2010 din bin t gi rt kh lng, bin dao ng t gi ln (xem th 3). iu ny phn nh tnh n nh ca th trng ngoi hi l rt thp. & st1\:*{behavior:url(#ieooui) } Ngun: Ngn hng Nh nc Vit Nam Ngoi ra, cc giao dch trn th trng ngoi hi km thng sut, hin tng u c, din ra tnh trng khng bn ngoi t cho cc NHTM cc doanh nghip c ngun thu ngoi t. Cc doanh nghip v dn c c nhu cu mua ngoi t chnh ng cha c p ng kp thi. Nguyn nhn ca s bt n th trng ngoi hi l do (i) nhng bt cp trong chnh sch theo ui tng trng kinh t cao, dn n khong cch chnh lch gia tit kim v u t ngy cng tng, biu hin mc thm ht cn cn vng lai ngy cng tng, trong khi cn cn vn khng b p lm cho cu ngoi t ln hn cung ngoi t gy p lc gim gi VN; (ii) chnh sch kch thch kinh t nm 2008-2009 cng c nhng nh hng n xu hng bin ng t gi; (iii) s pht trin mnh ca th trng phi chnh thc chi phi, gy lng on th trng ngoi t. Mc d th trng ngoi hi c nhng bin ng nhng vn m bo c s vn hnh cn thit l nh c nhng bin php n lc trong thc thi chnh sch tin t ca NHNN v cc B, ngnh lin quan. C th, NHNN phi hp vi cc B, ngnh thc hin ng b nhiu gii php gi n nh t gi nh ni rng bin t gi, iu chnh t gi chnh thc, can thip th trng ngoi hi, thc hin gim st cht ch hot ng kinh doanh ngoi t, cm cc TCTD khng c mua bn USD thng qua ngoi t khc, phi hp vi cc c quan chc nng tin hnh kim tra v x l cc hot ng u c, kinh doanh ngoi t tri php lut trn th trng, thit lp ng dy nng, kim tra, x ly vi pham i vi cac hanh vi quang cao, nim yt gia hang hoa bng ngoai t,

mua, ban ngoai t trai php; tng cng kim tra hot ng mua bn ngoi t ca cc ngn hang thng mai v hot ng ca cc i l i ngoi t, x l nghim cc vi phm. Ngoi ra, NHNN phi hp vi cc bin php iu tit cung cu ngoi t trn th trng nh ban ngoai t h tr nhu cu nhp khu cac mt hang thit yu am bao n inh san xut va i sng; iu hoa ngoi t trn thi trng ngoai t lin ngn hang; NHNN trinh Thu tng Chinh phu giao B Tai chinh ban ngun ngoai t thu c t phat hanh trai phiu Chinh phu cho Ngn hang Nha nc; nghi mt s doanh nghip nhp khu ln chuyn t mua ngoai t sang vay bng ngoai t; phi hp cht ch vi B Cng thng trong vic kim sot nhp siu v p ng cc nhu cu ngoi t thit yu ca nn kinh t. Trong nm 2009, cc bin php chn chnh hot ng ngoi hi cng c tng cng nh phi hp vi cc B, ngnh c bit, p dng cc bin php nhm hn ch tm l gm gi ngoi t ca cc doanh nghip v ngi dn nh y mnh cng tc tuyn truyn v cng b cng khai, rng ri cc thng tin v tnh hnh ngoi hi, t gi. Chng hn nh trong qu IV/2009, ch s gi tiu dng tng cao ln mc 2 con s, vt qu mc tiu t ra; nhp siu lin tc tng trong 4 thng cui nm; cc con s c tnh v tnh hnh n cng<!--[if !supportFootnotes]-->[1]<!-[endif]-->, d tr ngoi hi<!--[if !supportFootnotes]-->[2]<!--[endif]--> v bin ng gi vng to iu kin cho t gi trn th trng t do ngy cng cch xa t gi chnh thc; trng thi ngoi hi ca h thng ngn hng b gim dn v b m trong thng 10 v 11/2009. Trc tnh hnh ny, NHNN ngay lp tc cho cng b cc con s kh quan v tnh hnh kiu hi bnh n tm l th trng<!--[if !supportFootnotes]-->[3]<!--[endif]-->, ng thi thc hin nhiu bin php n nh th trng ngoi hi. Bn cnh , NHNN cng s dng cc bin php gin tip iu tit t gi, nh iu chnh li sut cho vay, huy ng v d tr bt buc bng VND v ngoi t. Yu cu cac ngn hang thng mai nha nc giam lai sut cho vay va huy ng bng ngoai t nh lai sut cho vay bng USD giam t 6-6,5%/nm xung khng qua 4%/nm k t ngay 15/4/2009 va giam tip xung mc khng qua 3%/nm k t ngay 01/6/2009; ngy 18/1/2010, NHNN iu chnh gim mnh d tr bt buc bng ngoi t t 7% xung 4%; ngy 10/02/2010, NHNN ra quyt nh iu chnh tng 3,36% t gi bnh qun lin ngn hng t 17.961 VND/USD ln 18.544 VND/USD v thng 2/2011, NHNN tip tc iu chnh tng t gi chnh thc ln 9,3% v thu hp bin gia t gi chnh thc vi t gi mua bn ca cc NHTM l 1%. Ngy 9/4/2011, NHNN iu chnh mc li sut tin gi ti a bng USD ca t chc kinh t (tr t chc tn dng), ca c nhn ti TCTD xung ln lt cn 1%/nm v 3%/nm; n 1/6/2011, NHNN tip tc iu chnh gim mc li sut tin gi ti a bng USD ca t chc kinh t (tr t chc tn dng), ca c nhn ti TCTD xung cn 0,5%/nm v 2%/nm, nhm to iu kin cho cc NHTM c thm ngun vn ngoi t p ng nhu cu ca th trng, gim p lc ln t gi trn th trng t do. Vic thc hin ng b cc gii php bnh n th trng ngoi t kp thi nhanh chng to c s bnh n th trng, th hin vic t gi trn th trng t do gim dn v st vi t gi lin ngn hng v cc NHTM giao dch t gi vi khch hng trong bin cho php. n nay gia t gi bnh qun lin ngn hng vi t gi th trng t do khng cn chnh lch, t gi tng i n nh xoay quanh mc 20.693 VND/USD. iu ny khng nh cc bin php thc hin l ng hng; Thc y mt chnh sch ti kha v n cng lnh mnh Chnh sch tin t v chnh sch ti kha tuy c mc tiu hot ng khc nhau, nhng cng theo ui mc tiu cui cng l n nh v m. Chnh sch tin t v chnh sch ti kha c mi quan

h cht ch vi nhau. ng kha cnh chnh sch tin t thc y mt chnh sch ti kha v n cng lnh mnh, chnh sch tin t cn m bo nguyn tc khng pht hnh cho bi chi ngn sch; iu tit u t ngun vn t khu vc ngn hng sang khu vc cng mc hp l; to tnh thanh khon cho th trng tri phiu Chnh ph. Ni tm li, mc d trong thi gian qua chnh sch tin t c nhng ng gp nht nh trong kim ch lm pht, gi n nh th trng tin t trc tc ng bt li ca khng hong ti chnh ton cu. Tuy nhin, hiu qu thc hin chnh sch tin t cha cao, cha thc s thnh cng trong kim sot lm pht v bnh n th trng tin t. Nguyn nhn l do: - Lm pht ca Vit Nam bt ngun t chnh sch ti kha, do vic kim ch lm pht khng ch n thun thc hin chnh sch tin t. Chnh v vy, nhng n lc tht cht chnh sch tin t khng i lin vi nhng gii php gim thm ht ngn sch, nng cao hiu qu u t, gim mnh chnh lch gia tit kim v u t khng mang li hiu qu cao trong kim ch lm pht. Hn na, bn thn chnh sch tin t cng phi theo ui qu nhiu mc tiu va kim sot lm pht, va h tr tng trng kinh t. Vic theo ui mc tiu kim sot lm pht mang tnh ngn hn. Chng hn nm 2009 chnh sch tin t theo ui mc tiu tng trng kinh t, nn thc hin bin php ni lng chnh sch tin t cho n tn thng 8/2010. n thng 9/2010 khi lm pht gia tng NHNN li bt u thc hin cc bin php tht cht tin t. - Theo kinh nghim ca cc nc, mt chnh sch tin t hiu qu l ch theo ui mt mc tiu trung gian gn vi mt mc tiu cui cng. Nu coi li sut l mc tiu iu hnh, khng khng ch khi lng tin v ngc li.Trn thc t, hin nay NHNN cha xc nh mt khun kh iu hnh chnh sch tin t r rng<!--[if !supportFootnotes]-->[4]<!--[endif]-->, trong khi s dng nhiu mc tiu trung gian iu hnh chnh sch tin t nh li sut, t gi v khi lng tin c thc hin cng mt lc; ng thi theo ui qu nhiu mc tiu cui cng. Khun kh chnh sch nh vy ph hp vi giai on u ca s pht trin. Tuy nhin, hin nay th trng pht trin phc tp hn nhiu, cho nn mt khun kh chnh sch nh vy kh em li hiu qu cao trong n nh kinh t v m. - Vit Nam l mt nn kinh t la ha, khi lng tin ngoi t v vng trong dn cha thng k c l bao nhiu. iu ny cho thy yu t phc tp nht trong vic iu hnh chnh sch tin t ca Vit Nam l lng tit kim ln ngoi h thng ti chnh. Nh vy, chnh sch tin t l cng c mnh trong kim sot lm pht, bnh n th trng tin t, gp phn n nh kinh t v m, nn c nhng gii php sau: Th nht l c nhng bin php mnh thu hp n mc thp nht th trng ngoi t phi chnh thc; Th hai l nn nht qun v mc tiu ca chnh sch tin t v chnh sch ti kha Th ba, trong iu hnh chnh sch tin t cn coi lm pht l mc tiu s mt, thm vo cn nng cao nng lc d bo lm pht, vic d bo lm pht phi mang tnh trung hn, bi tc ng ca chnh sch tin t lm thay i hnh vi th trng, dn n thay i tng cu ca nn kinh t v cui cng l lm pht l c tr l khng nh ( cc nc pht trin l 2 nm). Cn c s i mi mnh m khun kh iu hnh chnh sch tin t, hon thin cc cng c chnh sch tin t, c bit l cng c li sut, sao cho li sut ch o ca NHNN thc s l li sut nh hng cc hnh vi th trng tin t.

Cui cng l chnh sch tin t cn nh hng c k vng th trng. Lm pht ca Vit Nam thi gian qua, ngoi cc nguyn nhn lm tng cung tin dn n lm pht, yu t k vng c tc ng khng nh n gia tng mc gi chung.