Direccin Xeral de Educacin, Formacin Profesional e Innovacin Educativa

Currculos de FP

Decreto 102/2013 Tcnico superior en automatizacin e robtica industrial

Pxina 1 de 107

ndice
Decreto 102/2013, do 13 de xuo, polo que se establece o currculo do ciclo formativo de grao superior correspondente ao ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. ......................................................................5 DISPOO ............................................................................................................................7 CAPTULO I ........................................................................................................................7 Disposicins xerais ...........................................................................................................7
Artigo 1. Obxecto. .................................................................................................................. 7

CAPTULO II .......................................................................................................................7 Identificacin do ttulo, perfil profesional, contorno profesional e prospectiva do ttulo no sector ou nos sectores ..............................................................................7
Artigo 2. Identificacin. ........................................................................................................... 8 Artigo 3. Perfil profesional do ttulo. ....................................................................................... 8 Artigo 4. Competencia xeral. .................................................................................................. 8 Artigo 5. Competencias profesionais, persoais e sociais. ....................................................... 8 Artigo 6. Relacin de cualificacins e unidades de competencia do Catlogo Nacional de Cualificacins Profesionais includas no ttulo. ............................................................ 10 Artigo 7. Contorno profesional. ............................................................................................ 10 Artigo 8. Prospectiva do ttulo no sector ou nos sectores. .................................................... 11

CAPTULO III ....................................................................................................................12 Ensinanzas do ciclo formativo e parmetros bsicos de contexto ............................12
Artigo 9. Obxectivos xerais. ................................................................................................. 12 Artigo 10. Mdulos profesionais. .......................................................................................... 14 Artigo 11. Espazos e equipamentos. .................................................................................... 15 Artigo 12. Profesorado. ........................................................................................................ 15

CAPTULO IV ....................................................................................................................16 Accesos e vinculacin a outros estudos, e correspondencia de mdulos profesionais coas unidades de competencia .......................................................16
Artigo 13. Preferencias para o acceso ao ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial en relacin coas modalidades e as materias de bacharelato cursadas. .................................................................................................................... 16 Artigo 14. Acceso e vinculacin a outros estudos. ............................................................... 16 Artigo 15. Validacins e exencins. ..................................................................................... 16 Artigo 16. Correspondencia dos mdulos profesionais coas unidades de competencia para a sa acreditacin, validacin ou exencin. ................................................................... 17

CAPTULO V .....................................................................................................................17 Organizacin da imparticin...........................................................................................17

Artigo 17. Distribucin horaria. ............................................................................................. 17 Artigo 18. Unidades formativas. ........................................................................................... 17 Artigo 19. Mdulo de proxecto. ............................................................................................ 18

Pxina 2 de 107

Disposicin adicional primeira. Oferta nas modalidades semipresencial e a distancia do ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. ....................................... 18 Disposicin adicional segunda. Titulacins equivalentes e vinculacin coas capacitacins profesionais. ............................................................................................................... 18 Disposicin adicional terceira. Regulacin do exercicio da profesin. .................................. 19 Disposicin adicional cuarta. Accesibilidade universal nas ensinanzas do ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. ........................................................ 19 Disposicin adicional quinta. Autorizacin a centros privados para a imparticin das ensinanzas reguladas neste decreto........................................................................... 19 Disposicin adicional sexta. Desenvolvemento do currculo. ............................................... 19 Disposicin transitoria nica. Centros privados con autorizacin para impartir o ciclo formativo de grao superior correspondente ao ttulo de tcnico superior en sistemas de regulacin e control automticos, ao abeiro da Lei orgnica 1/1990, do 3 de outubro. 20 Disposicin derrogatoria nica. Derrogacin de normas. ..................................................... 20 Disposicin derradeira primeira. Implantacin das ensinanzas recollidas neste decreto. ..... 20 Disposicin derradeira segunda. Desenvolvemento normativo. ........................................... 21 Disposicin derradeira terceira. Entrada en vigor. ................................................................ 21

1.

Anexo I. Mdulos profesionais ..............................................................................22

1.1 Mdulo profesional: sistemas elctricos, pneumticos e hidrulicos ........................... 22
1.1.1 1.1.2 1.1.3 1.1.4 Unidade formativa 1: sistemas elctricos.........................................................................................................22 Unidade formativa 2: sistemas pneumticos e integracin de sistemas..........................................................25 Unidade formativa 3: sistemas hidrulicos.......................................................................................................29 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................33 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin .......................................................................................34 Contidos bsicos ..............................................................................................................................................36 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................37 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin .......................................................................................39 Contidos bsicos ..............................................................................................................................................40 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................42 Unidade formativa 1: sistemas elctricos e mquinas elctricas .....................................................................43 Unidade formativa 2: accionamentos elctricos de potencia ...........................................................................45 Unidade formativa 3: accionamentos electrnicos de potencia .......................................................................47 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................49 Unidade formativa 1: documentacin grfica de proxectos de instalacins automticas ................................50 Unidade formativa 2: proxectos de instalacins automticas ..........................................................................51 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................53 Unidade formativa 1: sistemas informticos e redes de computadores...........................................................55 Unidade formativa 2: programacin de aplicacins informticas industriais....................................................57 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................59 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin .......................................................................................60 Contidos bsicos ..............................................................................................................................................61 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................63 Pxina 3 de 107

1.2

Mdulo profesional: sistemas secuenciais programables............................................ 34

1.2.1 1.2.2 1.2.3

1.3

Mdulo profesional: sistemas de medida e regulacin ................................................ 39

1.3.1 1.3.2 1.3.3

1.4

Mdulo profesional: sistemas de potencia .................................................................. 43

1.4.1 1.4.2 1.4.3 1.4.4

1.5

Mdulo profesional: documentacin tcnica ............................................................... 50

1.5.1 1.5.2 1.5.3

1.6

Mdulo profesional: informtica industrial ................................................................... 55

1.6.1 1.6.2 1.6.3

1.7

Mdulo profesional: sistemas programables avanzados ............................................. 60

1.7.1 1.7.2 1.7.3

1.8

Mdulo profesional: robtica industrial........................................................................ 64

1.8.1 1.8.2 1.8.3 Unidade formativa 1: estrutura e configuracin dos robots industriais.............................................................64 Unidade formativa 2: programacin e control de robots industriais .................................................................66 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................67 Unidade formativa 1: introducin aos sistemas de comunicacin industrial ....................................................69 Unidade formativa 2: programacin e configuracin de sistemas de comunicacin industrial ........................70 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................74

1.9

Mdulo profesional: comunicacins industriais ........................................................... 69

1.9.1 1.9.2 1.9.3

1.10 Mdulo profesional: integracin de sistemas de automatizacin industrial.................. 76

1.10.1 Unidade formativa 1: planificacin e xestin do sistema automtico industrial................................................76 1.10.2 Unidade formativa 2: instalacin de sistemas automticos integrados............................................................78 1.10.3 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................80

1.11 Mdulo profesional: proxecto de automatizacin e robtica industrial......................... 82

1.11.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin .......................................................................................82 1.11.2 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................84

1.12 Mdulo profesional: formacin e orientacin laboral ................................................... 85

1.12.1 1.12.2 1.12.3 1.12.4 Unidade formativa 1: prevencin de riscos laborais.........................................................................................85 Unidade formativa 2: equipos de traballo, dereito do traballo e da seguridade social, e procura de emprego87 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................90 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................91

1.13 Mdulo profesional: empresa e iniciativa emprendedora ............................................ 92

1.13.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin .......................................................................................92 1.13.2 Contidos bsicos ..............................................................................................................................................94 1.13.3 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................95

1.14 Mdulo profesional: formacin en centros de traballo ................................................. 97

1.14.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin .......................................................................................97

2. 3. 4. 5. 6. 7.

Anexo II ..................................................................................................................101 Anexo III .................................................................................................................102 Anexo IV .................................................................................................................104 Anexo V ..................................................................................................................105 Anexo VI .................................................................................................................106 Anexo VII ................................................................................................................107

Pxina 4 de 107

Decreto 102/2013, do 13 de xuo, polo que se establece o currculo do ciclo formativo de grao superior correspondente ao ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. O Estatuto de Autonoma de Galicia, no seu artigo 31, determina que da competencia plena da Comunidade Autnoma galega o regulamento e a administracin do ensino en toda a sa extensin, niveis e graos, modalidades e especialidades, no mbito das sas competencias, sen prexuzo do disposto no artigo 27 da Constitucin e nas leis orgnicas que, conforme a alnea primeira do seu artigo 81, o desenvolvan. A Lei orgnica 5/2002, do 19 de xuo, das cualificacins e da formacin profesional, ten por obxecto a ordenacin dun sistema integral de formacin profesional, cualificacins e acreditacin que responda con eficacia e transparencia s demandas sociais e econmicas a travs das modalidades formativas. A devandita lei establece que a Administracin xeral do Estado, de conformidade co que se dispn no artigo 149.1, 30 e 7 da Constitucin espaola, e logo da consulta ao Consello Xeral de Formacin Profesional, determinar os ttulos de formacin profesional e os certificados de profesionalidade que constituirn as ofertas de formacin profesional referidas ao Catlogo Nacional de Cualificacins Profesionais, cuxos contidos podern ampliar as administracins educativas no mbito das sas competencias. Establece as mesmo que os ttulos de formacin profesional e os certificados de profesionalidade tern carcter oficial e validez en todo o territorio do Estado e sern expedidos polas administracins competentes, a educativa e a laboral respectivamente. A Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, establece no seu captulo III do ttulo preliminar que se entende por currculo o conxunto de obxectivos, competencias bsicas, contidos, mtodos pedagxicos e criterios de avaliacin de cada unha das ensinanzas reguladas pola citada lei. No seu captulo V do ttulo I establece os principios xerais da formacin profesional inicial e dispn que o Goberno, logo da consulta s comunidades autnomas, establecer as titulacins correspondentes aos estudos de formacin profesional, as como os aspectos bsicos do currculo de cada unha delas. A Lei 2/2011, do 4 de marzo, de economa sustentable, e a Lei orgnica 4/2011, do 11 de marzo, complementaria da lei de economa sustentable, introducen modificacins na Lei orgnica 5/2002, do 19 de xuo, e na Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, no marco legal das ensinanzas de formacin profesional, que pretenden, entre outros aspectos, adecuar a oferta formativa s demandas dos sectores produtivos. O Real decreto 1147/2011, do 29 de xullo, establece a ordenacin xeral da formacin profesional do sistema educativo, tomando como base o Catlogo Nacional de Cualificacins Profesionais, as directrices fixadas pola Unin Europea e outros aspectos de interese social. No seu artigo 8, dedicado definicin do currculo polas administracins educativas en desenvolvemento do artigo 6 da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de
Pxina 5 de 107

educacin, establece que as administracins educativas, no mbito das sas competencias, establecern os currculos correspondentes ampliando e contextualizando os contidos dos ttulos realidade socioeconmica do territorio da sa competencia, e respectando o seu perfil profesional. O Decreto 114/2010, do 1 de xullo, polo que se establece a ordenacin xeral da formacin profesional do sistema educativo de Galicia, determina nos seus captulos III e IV, dedicados ao currculo e a organizacin das ensinanzas, a estrutura que deben seguir os currculos e os mdulos profesionais dos ciclos formativos na comunidade autnoma de Galicia. Publicado o Real decreto 1581/2011, do 4 de novembro, polo que se establece o ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial e se fixan as sas ensinanzas mnimas, e de acordo co seu artigo 10.2, correspndelle consellera con competencias en materia de educacin establecer o currculo correspondente no mbito da comunidade autnoma de Galicia. Consonte o anterior, este decreto desenvolve o currculo do ciclo formativo de formacin profesional de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. Este currculo adapta a nova titulacin ao campo profesional e de traballo da realidade socioeconmica galega e s necesidades de cualificacin do sector produtivo canto a especializacin e polivalencia, e posibilita unha insercin laboral inmediata e unha proxeccin profesional futura. Para estes efectos, e de acordo co establecido no citado Decreto 114/2010, do 1 de xullo, determnase a identificacin do ttulo, o seu perfil profesional, o contorno profesional, a prospectiva do ttulo no sector ou nos sectores, as ensinanzas do ciclo formativo, a correspondencia dos mdulos profesionais coas unidades de competencia para a sa acreditacin, validacin ou exencin, as como os parmetros do contexto formativo para cada mdulo profesional no que se refire a espazos, equipamentos, titulacins e especialidades do profesorado, e as sas equivalencias para efectos de docencia. As mesmo, determnanse os accesos a outros estudos, as modalidades e as materias de bacharelato que facilitan a conexin co ciclo formativo, as validacins, exencins e equivalencias, e a informacin sobre os requisitos necesarios segundo a lexislacin vixente para o exercicio profesional, cando proceda. O currculo que se establece neste decreto desenvlvese tendo en conta o perfil profesional do ttulo a travs dos obxectivos xerais que o alumnado debe alcanzar ao finalizar o ciclo formativo e os obxectivos propios de cada mdulo profesional, expresados a travs dunha serie de resultados de aprendizaxe, entendidos como as competencias que deben adquirir os alumnos e as alumnas nun contexto de aprendizaxe, que lles han permitir conseguir os logros profesionais necesarios para desenvolver as sas funcins con xito no mundo laboral. Asociada a cada resultado de aprendizaxe establcese unha serie de contidos de tipo conceptual, procedemental e actitudinal redactados de xeito integrado, que han proporcionar o soporte de informacin e destreza preciso para lograr as competencias profesionais, persoais e sociais propias do perfil do ttulo. Neste sentido, a inclusin do mdulo de formacin en centros de traballo posibilita que o alumnado complete a formacin adquirida no centro educativo mediante a
Pxina 6 de 107

realizacin dun conxunto de actividades de producin e/ou de servizos, que non tern carcter laboral, en situacins reais de traballo no contorno produtivo do centro, de acordo coas exixencias derivadas do Sistema Nacional de Cualificacins e Formacin Profesional. O mdulo de proxecto que se incle no ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial permitir integrar de forma global os aspectos mis salientables das competencias profesionais, persoais e sociais caractersticas do ttulo que se abordaron no resto dos mdulos profesionais, con aspectos relativos ao exercicio profesional e xestin empresarial. A formacin relativa prevencin de riscos laborais dentro do mdulo de formacin e orientacin laboral aumenta a empregabilidade do alumnado que supere estas ensinanzas e facilita a sa incorporacin ao mundo do traballo, ao capacitalo para levar a cabo responsabilidades profesionais equivalentes s que precisan as actividades de nivel bsico en prevencin de riscos laborais, establecidas no Real decreto 39/1997, do 17 de xaneiro, polo que se aproba o regulamento dos servizos de prevencin. De acordo co artigo 10 do citado Decreto 114/2010, do 1 de xullo, establcese a divisin de determinados mdulos profesionais en unidades formativas de menor duracin, coa finalidade de facilitar a formacin ao longo da vida, respectando, en todo caso, a necesaria coherencia da formacin asociada a cada unha delas. De conformidade co exposto, por proposta do conselleiro de Cultura, Educacin e Ordenacin Universitaria, no exercicio da facultade outorgada polo artigo 34 da Lei 1/1983, do 22 de febreiro, reguladora da Xunta e da sa Presidencia, conforme os ditames do Consello Galego de Formacin Profesional e do Consello Escolar de Galicia, e logo de deliberacin do Consello da Xunta de Galicia, na sa reunin do da trece de xuo de dous mil trece,

DISPOO CAPTULO I Disposicins xerais Artigo 1. Obxecto. Este decreto establece o currculo que ser de aplicacin na Comunidade Autnoma de Galicia para as ensinanzas de formacin profesional relativas ao ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial, establecido polo Real decreto 1581/2011, do 4 de novembro. CAPTULO II Identificacin do ttulo, perfil profesional, contorno profesional e prospectiva do ttulo no sector ou nos sectores
Pxina 7 de 107

Artigo 2. Identificacin. O ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial identifcase polos seguintes elementos:
Denominacin: automatizacin e robtica industrial. Nivel: formacin profesional de grao superior. Duracin: 2.000 horas. Familia profesional: electricidade e electrnica. Referente europeo: CINE 5b (Clasificacin Internacional Normalizada da

Educacin).
Nivel do Marco Espaol de Cualificacins para a educacin superior: nivel 1;

tcnico superior. Artigo 3. Perfil profesional do ttulo. O perfil profesional do ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial determnase pola sa competencia xeral, polas sas competencias profesionais, persoais e sociais, as como pola relacin de cualificacins e, de ser o caso, unidades de competencia do Catlogo Nacional de Cualificacins Profesionais includas no ttulo. Artigo 4. Competencia xeral. A competencia xeral do ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial consiste en desenvolver e xestionar proxectos de montaxe e mantemento de instalacins automticas de medida, regulacin e control de procesos en sistemas industriais, as como supervisar ou executar a montaxe, o mantemento e a posta en marcha deses sistemas, respectando criterios de calidade, seguridade e respecto polo ambiente e o deseo universal. Artigo 5. Competencias profesionais, persoais e sociais. As competencias profesionais, persoais e sociais do ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial son as que se relacionan: a) Definir os datos necesarios para o desenvolvemento de proxectos e memorias tcnicas de sistemas automticos. b) Configurar instalacins e sistemas automticos, de acordo coas especificacins e as prescricins regulamentarias. c) Seleccionar os equipamentos e os elementos de cableamento e interconexin necesarios na instalacin automtica, de acordo coas especificacins e as prescricins regulamentarias. d) Elaborar os programas de control, de acordo coas especificacins e as caractersticas funcionais da instalacin. e) Configurar os equipamentos, desenvolvendo programas de xestin e control
Pxina 8 de 107

de redes de comunicacin mediante buses estndar de sistemas de automatizacin industrial. f) Elaborar planos e esquemas de instalacins e sistemas automticos, de acordo coas caractersticas dos equipamentos e coas caractersticas funcionais da instalacin, utilizando ferramentas informticas de deseo asistido. g) Elaborar orzamentos de instalacins automticas, mellorando os aspectos econmicos en funcin dos requisitos tcnicos da montaxe e o mantemento de equipamentos. h) Definir o protocolo de montaxe, as probas e as pautas para a posta en marcha de instalacins automticas, a partir das especificacins. i) Xestionar a subministracin e o almacenamento de materiais e equipamentos, definindo a loxstica e controlando as existencias. j) Facer a implantacin da instalacin de acordo coa documentacin tcnica, arranxando os problemas da sa competencia e informando doutras continxencias, para asegurar a viabilidade da montaxe. k) Supervisar e/ou montar os equipamentos e os elementos asociados s instalacins elctricas e electrnicas, de control e infraestruturas de comunicacins en sistemas automticos. l) Supervisar e/ou manter instalacins e equipamentos, realizando as operacins de comprobacin, localizacin de avaras, axuste e substitucin dos seus elementos, e restitundo o seu funcionamento. m) Supervisar e realizar a posta en servizo de sistemas de automatizacin industrial, verificando o cumprimento das condicins de funcionamento establecidas. n) Elaborar documentacin tcnica e administrativa de acordo coa lexislacin e cos requisitos da clientela. ) Adaptarse s novas situacins laborais, mantendo actualizados os coecementos cientficos, tcnicos e tecnolxicos relativos ao seu mbito profesional, xestionando a sa formacin e os recursos existentes na aprendizaxe ao longo da vida e utilizando as tecnoloxas da informacin e da comunicacin. o) Arranxar situacins, problemas ou continxencias con iniciativa e autonoma no mbito da sa competencia, con creatividade, innovacin e esprito de mellora no traballo persoal e no dos membros do equipo. p) Organizar e coordinar equipos de traballo con responsabilidade supervisando o seu desenvolvemento, mantendo relacins fludas, asumindo o liderado e achegando solucins aos conflitos de grupo que se presenten. q) Comunicarse con iguais, superiores, clientela e persoas baixo a sa responsabilidade, utilizando vas eficaces de comunicacin, transmitindo a informacin ou os coecementos adecuados e respectando a autonoma e a competencia das persoas que interveen no mbito do seu traballo. r) Xerar mbitos seguros no desenvolvemento do seu traballo e o do seu equipo, supervisando e aplicando os procedementos de prevencin de riscos laborais e ambientais, de acordo co establecido pola normativa e os obxectivos da empresa.
Pxina 9 de 107

s) Supervisar e aplicar procedementos de xestin de calidade, de accesibilidade universal e de deseo universal nas actividades profesionais includas nos procesos de producin ou prestacin de servizos. t) Realizar a xestin bsica para a creacin e o funcionamento dunha pequena empresa e ter iniciativa na sa actividade profesional, con sentido da responsabilidade social. u) Exercer os dereitos e cumprir as obrigas que se derivan da sa actividade profesional, de acordo co establecido na lexislacin, participando activamente na vida econmica, social e cultural. Artigo 6. Relacin de cualificacins e unidades de competencia do Catlogo Nacional de Cualificacins Profesionais includas no ttulo. Cualificacins profesionais completas includas no ttulo: a) Desenvolvemento de proxectos de sistemas de automatizacin industrial, ELE484_3 (Real decreto 144/2011, do 4 de febreiro), que abrangue as seguintes unidades de competencia:
UC1568_3: desenvolver proxectos de sistemas de control para procesos se-

cuenciais en sistemas de automatizacin industrial.

UC1569_3: desenvolver proxectos de sistemas de medida e regulacin en sis-

temas de automatizacin industrial.

UC1570_3: desenvolver proxectos de redes de comunicacin en sistemas de

automatizacin industrial. b) Xestin e supervisin da montaxe e mantemento de sistemas de automatizacin industrial, ELE486_3 (Real decreto 144/2011, do 4 de febreiro), que abrangue as seguintes unidades de competencia:
UC1575_3: xestionar e supervisar os procesos de montaxe de sistemas de

automatizacin industrial.
UC1576_3: xestionar e supervisar os procesos de mantemento de sistemas

de automatizacin industrial.
UC1577_3: supervisar e realizar a posta en marcha de sistemas de automati-

zacin industrial. Artigo 7. Contorno profesional. 1. As persoas que obtean o ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial han exercer a sa actividade profesional en empresas pblicas e privadas relacionadas cos sistemas automticos industriais, nas reas de deseo, montaxe e mantemento de sistemas de automatizacin industrial. 2. As ocupacins e os postos de traballo ms salientables son os seguintes:
Xefe/a de equipo de supervisin de montaxe de sistemas de automatizacin

industrial.
Xefe/a de equipo de supervisin de mantemento de sistemas de automatizaPxina 10 de 107

cin industrial.
Verificador/ora de aparellos, cadros e equipamentos elctricos. Xefe/a de equipo en taller electromecnico. Tcnico/a en organizacin de mantemento de sistemas de automatizacin in-

dustrial.
Tcnico/a de posta en marcha de sistemas de automatizacin industrial. Proxectista de sistemas de control de sistemas de automatizacin industrial. Proxectista de sistemas de medida e regulacin de sistemas de automatiza-

cin industrial.
Proxectista de redes de comunicacin de sistemas de automatizacin indus-

trial.
Programador/ora controlador/ora de robots industriais. Tcnico/a en deseo de sistemas de control elctrico. Deseador/ora de circutos e sistemas integrados en automatizacin indus-

trial. Artigo 8. Prospectiva do ttulo no sector ou nos sectores. 1. Nun mercado cada vez mis globalizado, prevese que as funcins deste perfil requiran un maior dominio dos recursos informticos, coa finalidade de localizar e manexar a informacin, cuxo soporte ser en formato dixital, as como unha maior utilizacin dos programas de clculo e deseo de ltima xeracin. 2. A flexibilidade para adaptarse s cambiantes condicins do mercado marcarn unha tendencia cara polivalencia do perfil, exixindo desde unha gran capacidade analtica e de resolucin xunto clientela ou entidade prescritora, a un coecemento das tecnoloxas propias do seu perfil (control secuencial, regulacin de procesos continuos, redes de comunicacin e programacin, etc.), as como de tecnoloxas adxacentes (sistemas pneumticos e hidrulicos, accionamentos, mecanismos de transmisin, robtica, manipuladores, etc.) necesarias para o bo desempeo da sa funcin. 3. A maior competitividade e produtividade tender a incrementar as funcins loxsticas, na xestin de recursos tanto humanos como materiais e de provedores, e deber cumprir as exixencias de prazos e custos, corrixindo e axustando as sas posibles desviacins. 4. A xestin centralizada das empresas exixir que este persoal tcnico tea unha visin xeral do proceso, polo que se requirirn coecementos de programas de control e xestin da producin (MES, ERP, etc.). 5. A nivel organizativo, co fin de mellorar as relacins interdepartamentais, deberanse adquirir competencias de carcter transversal, como son o traballo en equipo, a capacidade de liderado, o coecemento das tecnoloxa da informacin e da comunicacin, visin global, planificacin e organizacin, etc. 6. As tendencias marcarn un maior respecto polo ambiente, polo que tomar
Pxina 11 de 107

unha maior relevancia a aplicacin da futura normativa neste aspecto e na eficiencia enerxtica. A fiabilidade e a seguridade debern facer que a aplicacin de normas de calidade e de prevencin de riscos sexa unha constante. 7. As economas tecnoloxicamente avanzadas caracterzanse pola implantacin progresiva da robtica, tanto nas empresas produtoras como nos servizos, e iso leva consigo que se transformen ou remodelen postos de traballo. 8. A desaparicin de postos de traballo, que pasan a ser desempeados por robots, vai unida s transformacins na organizacin das empresas e a unha modificacin dos lugares de traballo, en funcin da presenza deses robots e dos sistemas automticos de traballo. O crecemento do mercado de robots caracterzase polo desenvolvemento e a implantacin de robots industriais e de servizos cada vez mis autnomos. 9. O control ou a supervisin remota dos procesos de fabricacin e de distribucin e almacenamento necesita dispositivos cada vez mis intelixentes. Eses sistemas de comunicacin en contornos industriais estn sometidos a condicionantes que inflen enormemente no seu deseo e que os diferencian dos sistemas ofimticos. CAPTULO III Ensinanzas do ciclo formativo e parmetros bsicos de contexto Artigo 9. Obxectivos xerais. Os obxectivos xerais do ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial son os seguintes: a) Interpretar a documentacin tcnica, analizando as caractersticas de diferentes tipos de proxectos para precisar os datos necesarios para o seu desenvolvemento. b) Identificar as caractersticas dos sistemas automticos de regulacin e control, partindo das especificacins e das prescricins legais, para configurar instalacins e sistemas automticos. c) Determinar elementos de sistemas automticos, partindo dos clculos e utilizando informacin tcnica comercial para seleccionar os mis adecuados, segundo as especificacins e as prescricins regulamentarias. d) Aplicar linguaxes de programacin normalizadas, utilizando programas informticos, para elaborar os programas de control. e) Desenvolver programas de xestin e control de redes de comunicacin, utilizando linguaxes de programacin normalizadas, para configurar os equipamentos. f) Aplicar simboloxa normalizada e tcnicas de trazado, utilizando ferramentas grficas de deseo asistido por computador, para elaborar planos e esquemas de instalacins e sistemas automticos. g) Valorar os custos dos dispositivos e materiais que forman unha instalacin auPxina 12 de 107

tomtica, utilizando informacin tcnica comercial e tarifas de fabricantes, para elaborar o orzamento. h) Elaborar follas de ruta, utilizando ferramentas ofimticas e especficas dos dispositivos do sistema automtico, para definir o protocolo de montaxe, as probas e as pautas para a posta en marcha. i) Definir a loxstica, utilizando ferramentas informticas de xestin de almacn, para xestionar a subministracin e o almacenamento de materiais e equipamentos. j) Identificar os recursos humanos e materiais, tendo en conta a documentacin tcnica, para facer a implantacin da instalacin. k) Resolver problemas potenciais na montaxe, utilizando criterios econmicos, de seguridade e de funcionalidade, para facer a implantacin da instalacin. l) Executar a montaxe de instalacins automticas de control e infraestruturas de comunicacin, identificando parmetros, aplicando tcnicas de montaxe, interpretando planos e esquemas, e realizando as probas necesarias, para supervisar equipamentos e elementos asociados. m) Diagnosticar avaras e disfuncins, utilizando ferramentas de diagnstico e comprobacin adecuadas, para supervisar e/ou manter instalacins e equipamentos asociados. n) Aplicar tcnicas de mantemento en instalacins e sistemas automticos, utilizando instrumentos e ferramentas apropiadas, para supervisar e/ou manter instalacins e equipamentos asociados. ) Executar as operacins de posta en marcha, respectando as condicins de funcionamento establecidas, para supervisar e realizar a posta en servizo de sistemas de automatizacin industrial. o) Comprobar o funcionamento dos programas de control, utilizando dispositivos programables industriais, para verificar o cumprimento das condicins funcionais establecidas. p) Desenvolver manuais de informacin para as persoas destinatarias, utilizando as ferramentas ofimticas e de deseo asistido por computador, para elaborar a documentacin tcnica e administrativa. q) Analizar e utilizar os recursos e as oportunidades de aprendizaxe que se relacionan coa evolucin cientfica, tecnolxica e organizativa do sector, e as tecnoloxas da informacin e da comunicacin, para manter o esprito de actualizacin e adaptarse a novas situacins laborais e persoais. r) Desenvolver a creatividade e o esprito de innovacin para responder aos retos que se presenten nos procesos e na organizacin de traballo e da vida persoal. s) Tomar decisins fundamentadas, analizando as variables implicadas, integrando saberes de distinto mbito e aceptando os riscos e a posibilidade de equivocacin, para afrontar e resolver situacins, problemas ou continxencias. t) Desenvolver tcnicas de liderado, motivacin, supervisin e comunicacin en contextos de traballo en grupo, para facilitar a organizacin e a coordinacin de equipos de traballo.
Pxina 13 de 107

u) Aplicar estratexias e tcnicas de comunicacin, adaptndose aos contidos que se vaian transmitir, finalidade e s caractersticas das persoas receptoras, para asegurar a eficacia nos procesos de comunicacin. v) Avaliar situacins de prevencin de riscos laborais e de proteccin ambiental, propondo e aplicando medidas de prevencin persoais e colectivas, de acordo coa normativa aplicable nos procesos do traballo, para garantir mbitos seguros. w) Identificar e propor as accins profesionais necesarias para dar resposta accesibilidade e ao deseo universais. x) Identificar e aplicar parmetros de calidade nos traballos e nas actividades que se realizan no proceso de aprendizaxe, para valorar a cultura da avaliacin e da calidade e ser quen de supervisar e mellorar procedementos de xestin de calidade. y) Utilizar procedementos relacionados coa cultura emprendedora, empresarial e de iniciativa profesional, para realizar a xestin bsica dunha pequena empresa ou emprender un traballo. z) Recoecer os dereitos e os deberes como axente activo na sociedade, tendo en conta o marco legal que regula as condicins sociais e laborais, para participar na cidadana democrtica. aa) Analizar e valorar a participacin, o respecto, a tolerancia e a igualdade de oportunidades, para facer efectivo o principio de igualdade entre mulleres e homes. Artigo 10. Mdulos profesionais. Os mdulos profesionais do ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial, que se desenvolven no anexo I, son os que se relacionan:
MP0959. Sistemas elctricos, pneumticos e hidrulicos. MP0960. Sistemas secuenciais programables. MP0961. Sistemas de medida e regulacin. MP0962. Sistemas de potencia. MP0963. Documentacin tcnica. MP0964. Informtica industrial. MP0965. Sistemas programables avanzados. MP0966. Robtica industrial. MP0967. Comunicacins industriais. MP0968. Integracin de sistemas de automatizacin industrial. MP0969. Proxecto de automatizacin e robtica industrial. MP0970. Formacin e orientacin laboral. MP0971. Empresa e iniciativa emprendedora. MP0972. Formacin en centros de traballo.
Pxina 14 de 107

Artigo 11. Espazos e equipamentos. 1. Os espazos e os equipamentos mnimos necesarios para o desenvolvemento das ensinanzas do ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial son os establecidos no anexo II. 2. Os espazos formativos establecidos respectarn a normativa sobre prevencin de riscos laborais, a normativa sobre seguridade e sade no posto de traballo, e cantas outras normas sexan de aplicacin. 3. Os espazos formativos establecidos poden ser ocupados por diferentes grupos de alumnado que curse o mesmo ou outros ciclos formativos, ou etapas educativas. 4. Non cmpre que os espazos formativos identificados se diferencien mediante pechamentos. 5. A cantidade e as caractersticas dos equipamentos que se inclen en cada espazo deber estar en funcin do nmero de alumnos e alumnas, e han ser os necesarios e suficientes para garantir a calidade do ensino e a adquisicin dos resultados de aprendizaxe. 6. O equipamento dispor da instalacin necesaria para o seu correcto funcionamento, cumprir as normas de seguridade e prevencin de riscos, e cantas outras sexan de aplicacin, e respectaranse os espazos ou as superficies de seguridade que exixan as mquinas en funcionamento. Artigo 12. Profesorado. 1. A docencia dos mdulos profesionais que constiten as ensinanzas do ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial correspndelle ao profesorado do corpo de catedrticos e catedrticas de ensino secundario, do corpo de profesorado de ensino secundario e do corpo de profesorado tcnico de formacin profesional, segundo proceda, das especialidades establecidas no anexo III A). 2. As titulacins requiridas para acceder aos corpos docentes citados son, con carcter xeral, as establecidas no artigo 13 do Real decreto 276/2007, do 23 de febreiro, polo que se aproba o regulamento de ingreso, accesos e adquisicin de novas especialidades nos corpos docentes a que se refire a Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, e se regula o rxime transitorio de ingreso a que se refire a disposicin transitoria decimo stima da devandita lei. As titulacins equivalentes s anteriores para efectos de docencia, para as especialidades do profesorado, son as recollidas no anexo III B). 3. As titulacins requiridas para a imparticin dos mdulos profesionais que formen o ttulo, para o profesorado dos centros de titularidade privada ou de titularidade pblica doutras administracins distintas das educativas, concrtanse no anexo III C). A consellera con competencias en materia de educacin establecer un procedemento de habilitacin para exercer a docencia, no que se exixir o cumprimento dalgn dos seguintes requisitos:
Pxina 15 de 107

 Que as ensinanzas conducentes s titulacins citadas engloben os obxectivos

dos mdulos profesionais.

Se os devanditos obxectivos non estiveran includos, ademais da titulacin

deber acreditarse mediante certificacin unha experiencia laboral de, polo menos, tres anos no sector vinculado familia profesional, realizando actividades produtivas en empresas relacionadas implicitamente cos resultados de aprendizaxe. CAPTULO IV Accesos e vinculacin a outros estudos, e correspondencia de mdulos profesionais coas unidades de competencia Artigo 13. Preferencias para o acceso ao ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial en relacin coas modalidades e as materias de bacharelato cursadas. Ter preferencia para acceder ao ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial o alumnado que cursara a modalidade de bacharelato de ciencias e tecnoloxa. Artigo 14. Acceso e vinculacin a outros estudos. 1. O ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial permite o acceso directo para cursar calquera outro ciclo formativo de grao superior, nas condicins de admisin que se establezan. 2. O ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial permite o acceso directo s ensinanzas conducentes aos ttulos universitarios de grao nas condicins de admisin que se establezan. 3. Para os efectos de facilitar o rxime de validacins entre o ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial e as ensinanzas universitarias de grao, asgnanse 120 crditos ECTS distribudos entre os mdulos profesionais do ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial. Artigo 15. Validacins e exencins. 1. As validacins de mdulos profesionais dos ttulos de formacin profesional establecidos ao abeiro da Lei orgnica 1/1990, do 3 de outubro, de ordenacin xeral do sistema educativo, cos mdulos profesionais do ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial establcense no anexo IV. 2. As persoas que tiveran superado o mdulo profesional de formacin e orientacin laboral, ou o mdulo profesional de empresa e iniciativa emprendedora, en calquera dos ciclos formativos correspondentes aos ttulos establecidos ao abeiro da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, tern validados os devanditos mdulos en calquera outro ciclo formativo establecido ao abeiro da mesma lei.
Pxina 16 de 107

3. As persoas que obtiveran a acreditacin de todas as unidades de competencia includas no ttulo, mediante o procedemento establecido no Real decreto 1224/2009, do 17 de xullo, de recoecemento das competencias profesionais adquiridas por experiencia laboral, podern validar o mdulo de formacin e orientacin laboral sempre que:
Acrediten, polo menos, un ano de experiencia laboral. Estean en posesin da acreditacin da formacin establecida para o desem-

peo das funcins de nivel bsico da actividade preventiva, expedida de acordo co disposto no Real decreto 39/1997, do 17 de xaneiro, polo que se aproba o regulamento dos servizos de prevencin. 4. De acordo co establecido no artigo 39 do Real decreto 1147/2011, do 29 de xullo, polo que se establece a ordenacin xeral da formacin profesional do sistema educativo, poder determinarse a exencin total ou parcial do mdulo profesional de formacin en centros de traballo pola sa correspondencia coa experiencia laboral, sempre que se acredite unha experiencia relacionada co ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial nos termos previstos no devandito artigo. Artigo 16. Correspondencia dos mdulos profesionais coas unidades de competencia para a sa acreditacin, validacin ou exencin. 1. A correspondencia das unidades de competencia cos mdulos profesionais que forman as ensinanzas do ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial para a sa validacin ou exencin queda determinada no anexo V A). 2. A correspondencia dos mdulos profesionais que forman as ensinanzas do ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial coas unidades de competencia para a sa acreditacin queda determinada no anexo V B). CAPTULO V Organizacin da imparticin Artigo 17. Distribucin horaria. Os mdulos profesionais do ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial organizaranse polo rxime ordinario segundo se establece no anexo VI. Artigo 18. Unidades formativas. 1. Consonte o artigo 10 do Decreto 114/2010, do 1 de xullo, polo que se establece a ordenacin xeral da formacin profesional no sistema educativo de Galicia, e coa finalidade de promover a formacin ao longo da vida e servir de referente para a sa imparticin, establcese no anexo VII a divisin de determinados mdulos profesionais en unidades formativas de menor duracin.
Pxina 17 de 107

2. A consellera con competencias en materia de educacin ha determinar os efectos acadmicos da divisin dos mdulos profesionais en unidades formativas. Artigo 19. Mdulo de proxecto. 1. O mdulo de proxecto includo no currculo do ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial ten por finalidade a integracin efectiva dos aspectos mis salientables das competencias profesionais, persoais e sociais caractersticas do ttulo que se abordaran no resto dos mdulos profesionais, xunto con aspectos relativos ao exercicio profesional e xestin empresarial. Organizarase sobre a base da titora individual e colectiva. A atribucin docente ser a cargo do profesorado que imparta docencia no ciclo formativo. 2. Desenvolverase logo da avaliacin positiva de todos os mdulos profesionais de formacin no centro educativo, coincidindo coa realizacin dunha parte do mdulo profesional de formacin en centros de traballo e avaliarase logo de cursado este, co obxecto de posibilitar a incorporacin das competencias adquiridas nel. Disposicin adicional primeira. Oferta nas modalidades semipresencial e a distancia do ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. A imparticin das ensinanzas dos mdulos profesionais do ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial nas modalidades semipresencial ou a distancia, que se ofrecern unicamente polo rxime para as persoas adultas, ha requirir a autorizacin previa da consellera con competencias en materia de educacin, conforme o procedemento que se estableza, e garantir que o alumnado poida conseguir os resultados de aprendizaxe destes, de acordo co disposto neste decreto. Disposicin adicional segunda. Titulacins equivalentes e vinculacin coas capacitacins profesionais. 1. Os ttulos que se relacionan a continuacin tern os mesmos efectos profesionais e acadmicos que o ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial, establecido no Real decreto 1581/2011, do 4 de novembro, cuxo currculo para Galicia se desenvolve neste decreto:
Ttulo de tcnico especialista en operadores de cadro e automatismos, rama

de electricidade e electrnica, da Lei 14/1970, do 4 de agosto, xeral de educacin e financiamento da reforma educativa.
Ttulo de tcnico especialista en instrumentacin e control, rama de electrici-

dade e electrnica, da Lei 14/1970, do 4 de agosto, xeral de educacin e financiamento da reforma educativa.
Ttulo de tcnico especialista en robtica e automtica, rama de electricidade

e electrnica, da Lei 14/1970, do 4 de agosto, xeral de educacin e financiamento da reforma educativa.

Ttulo de tcnico especialista en sistemas automticos, rama de electricidade
Pxina 18 de 107

e electrnica, da Lei 14/1970, do 4 de agosto, xeral de educacin e financiamento da reforma educativa.

Ttulo de tcnico superior en sistemas de regulacin e control automticos es-

tablecido polo Real decreto 619/1995, do 21 de abril, cuxo currculo para Galicia foi establecido polo Decreto 349/1999, do 9 de decembro. 2. A formacin establecida neste decreto no mdulo profesional de formacin e orientacin laboral capacita para levar a cabo responsabilidades profesionais equivalentes s que precisan as actividades de nivel bsico en prevencin de riscos laborais, establecidas no Real decreto 39/1997, do 17 de xaneiro, polo que se aproba o regulamento dos servizos de prevencin. Disposicin adicional terceira. Regulacin do exercicio da profesin. 1. Os elementos recollidos neste decreto non constiten regulacin do exercicio de profesin regulada ningunha. 2. As mesmo, as equivalencias de titulacins acadmicas establecidas no punto 1 da disposicin adicional segunda entenderanse sen prexuzo do cumprimento das disposicins que habilitan para o exercicio das profesins reguladas. Disposicin adicional cuarta. Accesibilidade universal nas ensinanzas do ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. 1. A consellera con competencias en materia de educacin garantir que o alumnado poida acceder e cursar o ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial nas condicins establecidas na disposicin derradeira dcima da Lei 51/2003, do 2 de decembro, de igualdade de oportunidades, non discriminacin e accesibilidade universal das persoas con discapacidade. 2. As programacins didcticas que desenvolvan o currculo establecido neste decreto debern ter en conta o principio de deseo universal. Para tal efecto, han recoller as medidas necesarias co fin de que o alumnado poida conseguir a competencia xeral do ttulo, expresada a travs das competencias profesionais, persoais e sociais, as como os resultados de aprendizaxe de cada un dos mdulos profesionais. 3. En calquera caso, estas medidas non podern afectar de forma significativa consecucin dos resultados de aprendizaxe previstos para cada un dos mdulos profesionais. Disposicin adicional quinta. Autorizacin a centros privados para a imparticin das ensinanzas reguladas neste decreto. A autorizacin a centros privados para a imparticin das ensinanzas do ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial exixir que desde o inicio do curso escolar se cumpran os requisitos de profesorado, espazos e equipamentos regulados neste decreto. Disposicin adicional sexta. Desenvolvemento do currculo.
Pxina 19 de 107

1. O currculo establecido neste decreto require un posterior desenvolvemento a travs das programacins didcticas elaboradas polo equipo docente do ciclo formativo, consonte o establecido no artigo 34 do Decreto 114/2010, do 1 de xullo, polo que se establece a ordenacin xeral da formacin profesional do sistema educativo de Galicia. Estas programacins concretarn e adaptarn o currculo ao contorno socioeconmico do centro, tomando como referencia o perfil profesional do ciclo formativo a travs dos seus obxectivos xerais e dos resultados de aprendizaxe establecidos para cada mdulo profesional. 2. Os centros educativos desenvolvern este currculo de acordo co establecido no artigo 9 do Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingismo no ensino non universitario de Galicia. Disposicin transitoria nica. Centros privados con autorizacin para impartir o ciclo formativo de grao superior correspondente ao ttulo de tcnico superior en sistemas de regulacin e control automticos, ao abeiro da Lei orgnica 1/1990, do 3 de outubro. A autorizacin concedida aos centros educativos de titularidade privada para impartir as ensinanzas a que se fai referencia no Decreto 349/1999, do 9 de decembro, polo que se establece o currculo do ciclo formativo de grao superior correspondente ao ttulo de tcnico superior en sistemas de regulacin e control automticos, entenderase referida s ensinanzas reguladas neste decreto. Disposicin derrogatoria nica. Derrogacin de normas. Queda derrogado o Decreto 349/1999, do 9 de decembro, polo que se establece o currculo do ciclo formativo de grao superior correspondente ao ttulo de tcnico superior en sistemas de regulacin e control automticos, e todas as disposicins de igual ou inferior rango que se opoan ao disposto neste decreto, sen prexuzo do establecido na disposicin derradeira primeira. Disposicin derradeira primeira. Implantacin das ensinanzas recollidas neste decreto. 1. No curso 2012-2013 implantarase o primeiro curso polo rxime ordinario e deixar de impartirse o primeiro curso das ensinanzas a que se fai referencia no Decreto 349/1999, do 9 de decembro, polo que se establece o currculo do ciclo formativo de grao superior correspondente ao ttulo de tcnico superior en sistemas de regulacin e control automticos. 2. No curso 2013-2014 implantarase o segundo curso polo rxime ordinario e deixar de impartirse o segundo curso das ensinanzas a que se fai referencia no Decreto 349/1999, do 9 de decembro, polo que se establece o currculo do ciclo formativo de grao superior correspondente ao ttulo de tcnico superior en sistemas de regulacin e control automticos. 3. No curso 2012-2013 implantaranse as ensinanzas reguladas neste decreto polo rxime para as persoas adultas.
Pxina 20 de 107

Disposicin derradeira segunda. Desenvolvemento normativo. 1. Autorzase a persoa titular da consellera con competencias en materia de educacin para ditar as disposicins que sexan necesarias para a execucin e o desenvolvemento do establecido neste decreto. 2. Autorzase a persoa titular da consellera con competencias en materia de educacin a modificar o anexo II B), relativo a equipamentos, cando por razns de obsolescencia ou actualizacin tecnolxica as se xustifique. Disposicin derradeira terceira. Entrada en vigor. Este decreto entrar en vigor o da seguinte ao da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, trece de xuo de dous mil trece Alberto Nez Feijo Presidente

Jess Vzquez Abad Conselleiro de Cultura, Educacin e Ordenacin Universitaria

Pxina 21 de 107

1.
1.1

Anexo I. Mdulos profesionais

Mdulo profesional: sistemas elctricos, pneumticos e hidrulicos
Equivalencia en crditos ECTS: 10. Cdigo: MP0959. Duracin: 160 horas.

1.1.1

Unidade formativa 1: sistemas elctricos

Cdigo: MP0959_13. Duracin: 60 horas.

1.1.1.1

Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Recoece dispositivos electromecnicos, identificando a sa funcionalidade e determinando as sas caractersticas tcnicas. CA1.1. Identificronse aplicacins industriais con sistemas secuenciais elctricos con cables. CA1.2. Caracterizronse as instalacins de distribucin da alimentacin de sistemas automticos de control elctrico. CA1.3. Recoecronse os elementos de conexin necesarios en circutos elctricos con cables. CA1.4. Relacionronse os dispositivos elctricos con cables. CA1.5. Seleccionronse os elementos en funcin da aplicacin requirida. CA1.6. Caracterizronse os dispositivos segundo a sa funcionalidade. CA1.7. Interpretouse a documentacin tcnica dos dispositivos electromecnicos. RA2. Debuxa esbozos e esquemas de sistemas de control elctrico con cables, solucionando aplicacins de automatizacin e seleccionando os elementos que os compoen. CA2.1. Identificronse as especificacins tcnicas da automatizacin. CA2.2. Seleccionronse os compoentes adecuados segundo as especificacins tcnicas. CA2.3. Debuxronse os sistemas de distribucin elctrica empregados na alimentacin dos circutos de control. CA2.4. Identificronse os tipos de circutos dos sistemas automticos de control elctrico con cables. CA2.5. Desenvolveuse a secuencia de funcionamento do sistema secuencial elctrico con cables. CA2.6. Utilizronse mtodos sistemticos para solucionar casos de aplicacins de circutos de automatismos elctricos con cables. CA2.7. Debuxronse esbozos e esquemas de circutos de control secuencial elctricos con cables. RA3. Monta circutos de automatismos elctricos con cables, interpretando esquemas e facilitando o mantemento.
Pxina 22 de 107

 CA3.1. Relacionronse os dispositivos coa sa funcionalidade, partindo do esquema dun automatismo. CA3.2. Seleccionronse os dispositivos de captacin e actuacin electromecnicos, segundo as especificacins tcnicas. CA3.3. Dimensionronse os dispositivos de proteccin elctrica. CA3.4. Montronse circutos secuenciais elctricos con cables. CA3.5. Desenvolvronse circutos de seguridade tcnica. CA3.6. Respectronse as normas de seguridade. RA4. Verifica o funcionamento dos sistemas secuenciais elctricos con cables, axustando os dispositivos e aplicando as normas de seguridade. CA4.1. Comprobouse a conexin entre dispositivos. CA4.2. Verificouse o funcionamento dos dispositivos de proteccin. CA4.3. Seguiuse un protocolo de actuacin para a posta en servizo e comprobacin. CA4.4. Verificouse a secuencia de control. CA4.5. Axustronse os dispositivos elctricos. CA4.6. Comprobouse a resposta do sistema ante situacins anmalas. CA4.7. Medronse os parmetros caractersticos da instalacin. CA4.8. Respectronse as normas de seguridade. RA5. Repara avaras nos sistemas secuenciais elctricos con cables, diagnosticando disfuncins e desenvolvendo a documentacin requirida. CA5.1. Recoecronse os puntos susceptibles de avara. CA5.2. Utilizouse instrumentacin de medida e comprobacin. CA5.3. Diagnosticronse as causas da avara. CA5.4. Localizouse a avara. CA5.5. Restableceuse o funcionamento do sistema. CA5.6. Documentouse a avara nun informe de incidencias do sistema. CA5.7. Respectronse as normas de seguridade. RA6. Cumpre as normas de prevencin de riscos laborais e de proteccin ambiental, identificando os riscos asociados, as medidas e equipamentos para os previr. CA6.1. Identificronse os riscos e o nivel de perigo que supn a manipulacin de materiais, ferramentas, utensilios, mquinas e medios de transporte. CA6.2. Operouse con mquinas e ferramentas, respectando as normas de seguridade. CA6.3. Identificronse as causas mis frecuentes de accidentes na manipulacin de materiais, ferramentas, mquinas de corte e conformacin, etc. CA6.4. Recoecronse os elementos de seguridade, os equipamentos de proteccin individual e colectiva (calzado, proteccin ocular, indumentaria, etc.) que cumpra empregar nas operacins de montaxe e mantemento. CA6.5. Identificouse o uso correcto dos elementos de seguridade e dos equipamentos de proteccin individual e colectiva. CA6.6. Relacionouse a manipulacin de materiais, ferramentas e mquinas coas medidas de seguridade e proteccin persoal requiridas. CA6.7. Identificronse as posibles fontes de contaminacin ambiental. CA6.8. Clasificronse os residuos xerados para a sa retirada selectiva. CA6.9. Valorouse a orde e a limpeza das instalacins e dos equipamentos como primeiro factor de prevencin de riscos.
Pxina 23 de 107

1.1.1.2

Contidos bsicos BC1. Recoecemento de dispositivos electromecnicos

Aplicacins automticas con sistemas secuenciais elctricos con cables. Distribucin elctrica. Circutos de potencia e de control. Dispositivos dos sistemas automticos de control elctrico con cables: contactor, rels, tempotizadores, sensores electromecnicos, rels de proteccin, presstatos, termstatos, etc.
BC2. Debuxo de esbozos e esquemas de sistemas de control elctrico con cables

Sistemas de alimentacin elctrica dos circutos de control secuencial con cables: en corrente alterna (trifsicos, bifsicos, monofsicos e con transformador de mando), en corrente continua, etc. Simboloxa normalizada elctrica. Representacin de esquemas de circutos de automatismos elctricos: esquemas de potencia e de mando. Representacin de secuencias e diagramas funcionais: GRAFCET (SFC) diagramas de tempo, diagramas espazo-fase, etc. Deseo de circutos de automatismo de control secuencial por mtodos sistemticos.
BC3. Montaxe de circutos de automatismos elctricos con cables

Tcnicas de montaxe e posta en envolvente de circutos de automatismo elctricos. Dispositivos de proteccin elctrica: contra curtocircutos e sobrecargas, contra sobretensins, contra contactos indirectos, etc. Captacin de sinais en circutos de control elctrico con cables: sensores electromecnicos, sensores elctricos activos (detectores de proximidade indutivos, capacitivos, fotoelctricos, de ultrasns e magnticos), etc. Aplicacin dos dispositivos de actuacin en circutos de control elctrico. Movemento xiratorio, lineal e angular mediante motores. Aplicacin de circutos secuenciais con cables de control elctrico para a posta en marcha e o control de mquinas elctricas. Aplicacin de circutos de seguridade tcnica. Dispositivos e mdulos de seguridade: premedores de emerxencia, interruptores de posicin de seguridade, barreiras e bordos sensibles, pedais, contactores, rels de seguridade e mando a das mans, etc. Niveis de seguridade tcnica. Regulamentacin e normativa.
BC4. Verificacin do funcionamento dos sistemas secuenciais elctricos con cables

Tcnicas de verificacin. Conexins e funcionamento. Tcnicas de axuste. Axuste de sensores de posicin e proximidade, e de rels de tempo e de proteccin. Tcnicas bsicas de medida e comprobacin elctrica. Medida de tensin e de corrente, e comprobacin de continuidade.
Pxina 24 de 107

 Plan de actuacin para a posta en marcha. Normas de seguridade. Protocolo de posta en marcha. Aplicacin da regulamentacin: REBT, etc.
BC5. Reparacin de avaras nos sistemas secuenciais elctricos con cables

Diagnstico e localizacin de avaras. Protocolo de probas. Plan de actuacin ante disfuncins do sistema. Informe de incidencias. Historial de comprobacins. Rexistro de avaras. Relacin de elementos substitudos. Regulamentacin: REBT, etc.
BC6. Prevencin de riscos, seguridade e proteccin ambiental

Normativa de prevencin de riscos laborais relativa aos sistemas automticos. Prevencin de riscos laborais nos procesos de montaxe e mantemento. Equipamentos de proteccin individual: caractersticas e criterios de utilizacin. Proteccin colectiva. Medios e equipamentos de proteccin. Normativa reguladora en xestin de residuos.

1.1.2

Unidade formativa 2: sistemas pneumticos e integracin de sistemas

Cdigo: MP0959_23. Duracin: 55 horas.

1.1.2.1

Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Recoece dispositivos pneumticos e electropneumticos, identificando a sa funcionalidade e determinando as sas caractersticas tcnicas. CA1.1. Identificronse aplicacins industriais con sistemas secuenciais pneumticos e electropneumticos. CA1.2. Caracterizronse as instalacins de distribucin da alimentacin de sistemas automticos de control pneumtico e electropneumtico. CA1.3. Recoecronse os elementos de conexin necesarios en circutos pneumticos e electropneumticos. CA1.4. Relacionronse os dispositivos pneumticos e electropneumticos. CA1.5. Seleccionronse os elementos en funcin da aplicacin requirida. CA1.6. Caracterizronse os dispositivos segundo a funcionalidade. CA1.7. Interpretouse a documentacin tcnica dos dispositivos pneumticos e electropneumticos. RA2. Debuxa esbozos e esquemas de sistemas de control pneumticos e electropneumticos, solucionando aplicacins de automatizacin e seleccionando os elementos que os compoen. CA2.1. Identificronse as especificacins tcnicas da automatizacin. CA2.2. Seleccionronse os compoentes adecuados segundo as especificacins tcnicas.
Pxina 25 de 107

 CA2.3. Debuxronse os sistemas de distribucin pneumtica empregados na alimentacin dos circutos de control. CA2.4. Identificronse os tipos de circutos dos sistemas automticos de control pneumtico e electropneumtico. CA2.5. Desenvolveuse a secuencia de funcionamento do sistema secuencial pneumtico e electropneumtico. CA2.6. Utilizronse mtodos sistemticos para solucionar casos de aplicacins de circutos pneumticos e electropneumticos. CA2.7. Debuxronse esbozos e esquemas de circutos de control secuencial pneumticos e electropneumticos. RA3. Monta circutos de automatismos pneumticos e electropneumticos, interpretando esquemas e facilitando o mantemento. CA3.1. Relacionronse os dispositivos coa sa funcionalidade, partindo do esquema dun automatismo. CA3.2. Seleccionronse os dispositivos de captacin e actuacin pneumticos segundo as especificacins tcnicas. CA3.3. Dimensionronse os dispositivos de proteccin elctrica. CA3.4. Montronse circutos secuenciais pneumticos e electropneumticos. CA3.5. Desenvolvronse circutos de seguridade tcnica. CA3.6. Respectronse as normas de seguridade. RA4. Integra circutos secuenciais elctricos con cables, pneumticos, electropneumticos e hidrulicos, seleccionando os elementos requiridos e dando solucin a aplicacins de automatizacin heteroxneas. CA4.1. Interpretronse os esquemas que requiren a integracin de circutos elctricos con cables, pneumticos, electropneumticos, hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais. CA4.2. Identificronse as aplicacins de automatizacin que requiran a integracin de circutos elctricos con cables, pneumticos, electropneumticos, hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais. CA4.3. Seleccionronse os dispositivos pola sa funcionalidade para a integracin dos diferentes tipos de circutos. CA4.4. Montronse circutos secuenciais, integrando circutos elctricos con cables, pneumticos, electropneumticos, hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais. CA4.5. Respectronse as normas de seguridade para a integracin de diferentes tecnoloxas. RA5. Verifica o funcionamento dos sistemas secuenciais, pneumticos e electropneumticos, axustando os dispositivos e aplicando as normas de seguridade. CA5.1. Comprobouse a conexin entre dispositivos. CA5.2. Verificouse o funcionamento dos dispositivos de proteccin. CA5.3. Seguiuse un protocolo de actuacin para a posta en servizo e a comprobacin. CA5.4. Verificouse a secuencia de control. CA5.5. Axustronse os dispositivos pneumticos e electropneumticos, e os sistemas de alimentacin de fludos. CA5.6. Comprobouse a resposta do sistema ante situacins anmalas. CA5.7. Medronse os parmetros caractersticos da instalacin. CA5.8. Respectronse as normas de seguridade.
Pxina 26 de 107

 RA6. Repara avaras nos sistemas secuenciais pneumticos e electropneumticos, diagnosticando disfuncins e desenvolvendo a documentacin requirida. CA6.1. Recoecronse os puntos susceptibles de avara. CA6.2. Utilizouse instrumentacin de medida e comprobacin. CA6.3. Diagnosticronse as causas da avara. CA6.4. Localizouse a avara. CA6.5. Restableceuse o funcionamento do sistema. CA6.6. Documentouse a avara nun informe de incidencias do sistema. CA6.7. Respectronse as normas de seguridade. RA7. Cumpre as normas de prevencin de riscos laborais e de proteccin ambiental, identificando os riscos asociados, as medidas e os equipamentos para os previr. CA7.1. Identificronse os riscos e o nivel de perigo que supn a manipulacin de materiais, ferramentas, utensilios, mquinas e medios de transporte. CA7.2. Operouse con mquinas e ferramentas, respectando as normas de seguridade. CA7.3. Identificronse as causas mis frecuentes de accidentes na manipulacin de materiais, ferramentas, mquinas de corte e conformacin, etc. CA7.4. Recoecronse os elementos de seguridade e os equipamentos de proteccin individual e colectiva (calzado, proteccin ocular, indumentaria, etc.) que cumpra empregar nas operacins de montaxe e mantemento. CA7.5. Identificouse o uso correcto dos elementos de seguridade e dos equipamentos de proteccin individual e colectiva. CA7.6. Relacionouse a manipulacin de materiais, ferramentas e mquinas coas medidas de seguridade e proteccin persoal requiridas. CA7.7. Identificronse as posibles fontes de contaminacin ambiental. CA7.8. Clasificronse os residuos xerados para a sa retirada selectiva. CA7.9. Valorouse a orde e a limpeza das instalacins e dos equipamentos como primeiro factor de prevencin de riscos.
1.1.2.2 Contidos bsicos BC1. Recoecemento de dispositivos pneumticos e electropneumticos

Aplicacins automticas con sistemas secuenciais pneumticos e electropneumticos. Distribucin elctrica. Distribucin pneumtica. Elementos de conducin e distribucin de aire. Tcnicas de conexin pneumtica e electropneumtica. Racores, derivadores, tubaxes pneumticas, etc. Dispositivos dos sistemas automticos de control pneumticos e electropneumticos. Unidade de mantemento. Sensores, vlvulas distribuidoras de accionamento manual, electrovlvulas, vlvulas reguladoras, vlvulas antirretorno, clulas lxicas e de memoria, cilindros e motores, etc. Seleccin e dimensionamento dos dispositivos pneumticos e electropneumticos.
BC2. Debuxo de esbozos e esquemas de sistemas de control pneumticos e electropneumticos

Sistemas de alimentacin elctrica para os circutos de control secuencial electropneumticos.

Pxina 27 de 107

 Simboloxa normalizada pneumtica e electropneumtica. Representacin de esquemas de circutos de automatismos pneumticos e electropneumticos. Esquemas de potencia, de mando e de pilotaxe. Representacin de secuencias e diagramas funcionais. GRAFCET (SFC), diagramas de tempo, diagramas espazo-fase, etc. Deseo de circutos de automatismo de control secuencial por mtodos sistemticos. GRAFCET (SFC), rels por pasos, distribuidores ou memorias en cascadas, clulas de memoria por pasos, secuenciadores pneumticos, etc.
BC3. Montaxe de circutos de automatismos pneumticos e electropneumticos

Tcnicas de montaxe e posta en envolvente de circutos de automatismo pneumticos e electropneumticos. Captacin de sinais en circutos de control pneumticos e electropneumticos. Sensores electromecnicos, pneumticos e electropneumticos. Sensores elctricos. Aplicacin dos dispositivos de actuacin en circutos de control pneumticos e electropneumticos. Movemento lineal, xiratorio e angular, mediante cilindros, motores e actuadores de movemento limitado, etc. Circutos secuenciais de control pneumtico. Circutos pneumticos: deteccin de sinais permanentes ou incompatibles, resolucin mediante cascadas, clulas de memoria por pasos e secuenciadores pneumticos, etc. Circutos electropneumticos para evitar sinais permanentes: con rels por etapas, con autmatas, etc. Aplicacin de circutos de seguridade tcnica. Dispositivos e mdulos de seguridade: premedores de emerxencia, interruptores de posicin de seguridade, barreiras e bordos sensibles, pedais, contactores, rels de seguridade, etc. Niveis de seguridade tcnica. Regulamentacin e normativa.
BC4. Integracin de circutos elctricos con cables, pneumticos e hidrulicos

Vlvulas para a conversin de sinais de circuto de diferentes tecnoloxas. Circutos secuenciais de control electropneumtico. Circutos secuenciais de control electrohidrulico. Circutos secuenciais hidrulicos de pilotaxe pneumtica. Pilotaxe pneumtica e electropneumtica de dispositivos de baleiro.
BC5. Verificacin do funcionamento dos sistemas secuenciais pneumticos e electropneumticos

Tcnicas de verificacin: conexins e funcins. Tcnicas de axuste: axustes de sensores de posicin e proximidade, e de rels de tempo; niveis de presin e outros parmetros do aire; axuste de presstatos e vlvulas reguladoras, etc. Tcnicas bsicas de medida e comprobacin elctrica: medida de tensin e de corrente, e comprobacin de continuidade. Tcnicas de medida e comprobacin en sistemas pneumticos e electropneumticos. Comprobacin de fugas. Medidas de presin e niveis de aire.
Pxina 28 de 107

 Plan de actuacin para a posta en servizo. Normas de seguridade. Protocolo de posta en marcha particularizado para a secuencia de funcionamento. Aplicacin da regulamentacin: REBT, etc.
BC6. Reparacin de avaras nos sistemas secuenciais pneumticos e electropneumticos

Diagnstico e localizacin de avaras. Protocolos de probas. Plan de actuacins ante disfuncins do sistema. Informe de incidencias. Historial de comprobacins. Rexistro de avaras. Relacin de elementos substitudos. Regulamentacin: REBT, etc.
BC7. Prevencin de riscos, seguridade e proteccin ambiental

Normativa de prevencin de riscos laborais relativa aos sistemas automticos. Prevencin de riscos laborais nos procesos de montaxe e mantemento. Equipamentos de proteccin individual: caractersticas e criterios de utilizacin. Proteccin colectiva. Medios e equipamentos de proteccin. Normativa reguladora en xestin de residuos.

1.1.3

Unidade formativa 3: sistemas hidrulicos

Cdigo: MP0959_33. Duracin: 45 horas.

1.1.3.1

Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Recoece dispositivos hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais, identificando a sa funcionalidade e determinando as sas caractersticas tcnicas. CA1.1. Identificronse aplicacins industriais con sistemas secuenciais hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais. CA1.2. Caracterizronse as instalacins de distribucin da alimentacin de sistemas automticos de control hidrulico. CA1.3. Recoeceuse os elementos de conexin necesarios en circutos hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais. CA1.4. Relacionronse os dispositivos hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais coa sa funcionalidade. CA1.5. Seleccionronse os elementos en funcin da aplicacin requirida. CA1.6. Caracterizronse os dispositivos segundo a sa funcionalidade. CA1.7. Interpretouse a documentacin tcnica dos dispositivos hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais. RA2. Debuxa esbozos e esquemas de sistemas de control hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais, solucionando aplicacins de automatizacin e seleccionando os elementos que os compoen. CA2.1. Identificronse as especificacins tcnicas da automatizacin. CA2.2. Seleccionronse os compoentes adecuados segundo as especificacins tcnicas.
Pxina 29 de 107

 CA2.3. Debuxronse os sistemas de distribucin hidrulica empregados na alimentacin dos circutos de control. CA2.4. Identificronse os tipos de circutos dos sistemas automticos de control hidrulico, electrohidrulico e proporcional. CA2.5. Desenvolveuse a secuencia de funcionamento do sistema secuencial hidrulico, electrohidrulico e proporcional. CA2.6. Utilizronse mtodos sistemticos para solucionar casos de aplicacins de circutos de automatismos hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais. CA2.7. Debuxronse esbozos e esquemas de circutos de control secuencial hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais. RA3. Monta circutos de automatismos hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais, interpretando esquemas e facilitando o mantemento. CA3.1. Relacionronse os dispositivos coa sa funcionalidade, partindo do esquema dun automatismo. CA3.2. Seleccionronse os dispositivos de captacin e actuacin electromecnicos, hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais, segundo as especificacins tcnicas. CA3.3. Dimensionronse os dispositivos de proteccin elctrica. CA3.4. Montronse circutos hidrulicos de control manual, electrohidrulicos e proporcionais de control secuencial. CA3.5. Desenvolvronse circutos de seguridade tcnica. CA3.6. Respectronse as normas de seguridade. RA4. Verifica o funcionamento dos sistemas secuenciais hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais, axustando os dispositivos e aplicando as normas de seguridade. CA4.1. Comprobouse a conexin entre dispositivos. CA4.2. Verificouse o funcionamento dos dispositivos de proteccin. CA4.3. Seguiuse un protocolo de actuacin para a posta en servizo e comprobacin. CA4.4. Verificouse a secuencia de control. CA4.5. Axustronse os dispositivos hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais, e os sistemas de alimentacin de fludos. CA4.6. Comprobouse a resposta do sistema ante situacins anmalas. CA4.7. Medronse os parmetros caractersticos da instalacin. CA4.8. Respectronse as normas de seguridade. RA5. Repara avaras nos sistemas secuenciais hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais, diagnosticando disfuncins e desenvolvendo a documentacin requirida. CA5.1. Recoecronse os puntos susceptibles de avara. CA5.2. Utilizouse instrumentacin de medida e comprobacin. CA5.3. Diagnosticronse as causas da avara. CA5.4. Localizouse a avara. CA5.5. Restableceuse o funcionamento do sistema. CA5.6. Documentouse a avara nun informe de incidencias do sistema. CA5.7. Respectronse as normas de seguridade. RA6. Cumpre as normas de prevencin de riscos laborais e de proteccin ambiental, identificando os riscos asociados, as como as medidas e os equipamentos para os previr. CA6.1. Identificronse os riscos e o nivel de perigo que supn a manipulacin de materiais, ferramentas, utensilios, mquinas e medios de transporte.
Pxina 30 de 107

 CA6.2. Operouse con mquinas e ferramentas, respectando as normas de seguridade. CA6.3. Identificronse as causas mis frecuentes de accidentes na manipulacin de materiais, ferramentas, mquinas de corte e conformacin, etc. CA6.4. Recoecronse os elementos de seguridade e os equipamentos de proteccin individual e colectiva (calzado, proteccin ocular, indumentaria, etc.) que cumpra empregar nas operacins de montaxe e mantemento. CA6.5. Identificouse o uso correcto dos elementos de seguridade e dos equipamentos de proteccin individual e colectiva. CA6.6. Relacionouse a manipulacin de materiais, ferramentas e mquinas coas medidas de seguridade e proteccin persoal requiridas. CA6.7. Identificronse as posibles fontes de contaminacin ambiental. CA6.8. Clasificronse os residuos xerados para a sa retirada selectiva. CA6.9. Valorouse a orde e a limpeza das instalacins e dos equipamentos como primeiro factor de prevencin de riscos.
1.1.3.2 Contidos bsicos BC1. Recoecemento de dispositivos hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais

Aplicacins automticas con sistemas secuenciais hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais. Distribucin hidrulica, electrohidrulica e proporcional. Tcnicas de conexin elctrica hidrulica, electrohidrulica e proporcional. Bornes, conectadores, tubios flexibles e mangas hidrulicas. Dispositivos dos sistemas automticos de control elctrico con cables: rels, temporizadores, sensores electromecnicos, etc. Dispositivos dos sistemas automticos de control hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais: grupo hidrulico, sensores, vlvulas distribuidoras de accionamento manual, electrovlvulas, vlvulas reguladoras, cilindros e motores, acumuladores, tarxetas de control, etc. Seleccin e dimensionamento dos dispositivos hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais.
BC2. Debuxo de esbozos e esquemas de sistemas de control hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais

Simboloxa normalizada hidrulica, electrohidrulica e proporcional. Representacin de esquemas de circutos de automatismos hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais. Esquemas de potencia. Esquemas de pilotaxe. Representacin de secuencias e diagramas funcionais. GRAFCET (SFC), diagramas de tempo, diagramas espazo-fase, etc. Deseo de circutos de automatismo de control secuencial por mtodos sistemticos. GRAFCET (SFC), etc.
BC3. Montaxe de circutos de automatismos hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais

Tcnicas de montaxe e posta en envolvente de circutos hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais.

Pxina 31 de 107

 Captacin de sinais en circutos de control hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais: sensores electromecnicos e hidrulicos, sensores elctricos activos (detectores de proximidade, capacitivos, fotoelctricos, de ultrasns, magnticos, de presin e de caudal), etc. Aplicacin dos dispositivos de actuacin en circutos de control hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais. Movemento lineal, xiratorio e angular, mediante cilindros, motores e actuadores de movemento limitado, etc. Circutos hidrulicos de accionamento manual: electrohidrulicos e proporcionais. Vlvulas hidrulicas de accionamento manual e mecnico. Circutos secuenciais de control electrohidrulicos e proporcional. Circutos para evitar sinais permanentes. Aplicacin de circutos de seguridade tcnica. Dispositivos e mdulos de seguridade: premedores de emerxencia, interruptores de posicin de seguridade, barreiras e bordos sensibles, pedais, contactores, rels de seguridade e mando a das mans, etc. Niveis de seguridade tcnica. Regulamentacin e normativa.
BC4. Verificacin do funcionamento dos sistemas secuenciais hidrulicos, electrohidrulico e proporcional

Tcnicas de verificacin: conexins e funcionamento. Tcnicas de axuste: axustes de sensores de posicin e proximidade, e de rels de tempo; niveis de aceite; axuste de presstatos e vlvulas reguladoras, etc. Tcnicas bsicas de medida e comprobacin elctrica: medida de tensin e de corrente, e comprobacin de continuidade. Tcnicas de medida e comprobacin en sistemas hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais: comprobacin de fugas; medidas de presin e de aceite. Plan de actuacin para a posta en servizo. Normas de seguridade. Protocolo de posta en marcha particularizado para a secuencia de funcionamento. Aplicacin da regulamentacin: REBT, etc.
BC5. Reparacin de avaras nos sistemas secuenciais hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais

Diagnstico e localizacin de avaras. Protocolos de probas. Plan de actuacin ante disfuncins do sistema. Informe de incidencias. Historial de comprobacins. Rexistro de avaras. Relacin de elementos substitudos. Regulamentacin: REBT, etc.
BC6. Prevencin de riscos, seguridade e proteccin ambiental

Normativa de prevencin de riscos laborais relativa aos sistemas automticos. Prevencin de riscos laborais nos procesos de montaxe e mantemento. Equipamentos de proteccin individual: caractersticas e criterios de utilizacin. Proteccin colectiva. Medios e equipamentos de proteccin. Normativa reguladora en xestin de residuos.

Pxina 32 de 107

1.1.4

Orientacins pedagxicas
Este mdulo profesional contn a formacin necesaria para desenvolver proxectos de sistemas dixitais con cables, de aplicacin en sistemas de control secuencial elctricos, pneumticos e hidrulicos. O desenvolvemento deste tipo de proxectos abrangue aspectos como: Identificacin dos elementos de conexin e os dispositivos elctricos, pneumticos, electropneumticos, hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais. Desenvolvemento e interpretacin de esquemas de conexin. Conexin e montaxe de dispositivos. Establecemento das secuencias de control. Integracin de tecnoloxas utilizadas no desenvolvemento de sistemas de control secuencial. Montaxe e configuracin de circutos de automatismos. Verificacin da posta en servizo. As actividades profesionais asociadas a esta funcin aplcanse en: Seleccin de equipamentos elctricos, pneumticos, electropneumticos, hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais, para a automatizacin. Desenvolvemento de esquemas e secuencias de control en sistemas de automatismos con cables. Desenvolvemento de circutos secuenciais elctricos, pneumticos, electropneumticos, hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais. Verificacin do funcionamento dos circutos de automatismos e dos sistemas asociados. A formacin do mdulo contribe a alcanzar os obxectivos xerais b), c), f), g), m), n) e q) do ciclo formativo, e as competencias b), c), f), g), h), j), l), m), n) e ). As lias de actuacin no proceso de ensino e aprendizaxe que permiten alcanzar os obxectivos do mdulo han versar sobre: Identificacin de equipamentos elctricos, pneumticos, electropneumticos, hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais, e o seu funcionamento. Elaboracin e interpretacin de esquemas de conexin. Elaboracin de secuencias de control. Aplicacin de tecnoloxas dixitais con cables para dar solucin a tarefas de automatizacin industrial. Montaxe de circutos de automatismos elctricos pneumticos, electropneumticos, hidrulicos, electrohidrulicos e proporcionais. Localizacin e reparacin de avaras. Verificacin do funcionamento.

Pxina 33 de 107

1.2

Mdulo profesional: sistemas secuenciais programables

Equivalencia en crditos ECTS: 10. Cdigo: MP0960. Duracin: 160 horas.

1.2.1

Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Recoece dispositivos programables, identificando a sa funcionalidade e determinando as sas caractersticas tcnicas. CA1.1. Recoecronse aplicacins automticas con sistemas secuenciais programables. CA1.2. Identificouse a funcin dos dispositivos secuenciais dentro dun sistema secuencial. CA1.3. Identificouse o funcionamento dos dispositivos programables. CA1.4. Clasificronse os dispositivos programables, atendendo a diferentes criterios. CA1.5. Relacionronse os compoentes dos dispositivos programables coa sa funcionalidade. CA1.6. Determinronse as caractersticas tcnicas dos dispositivos programables. RA2. Recoece as secuencias de control dos sistemas secuenciais programados, interpretando os requisitos e establecendo os procedementos de programacin necesarios. CA2.1. Determinronse os requisitos tcnicos e funcionais. CA2.2. Estableceuse a secuencia de control. CA2.3. Identificronse as fases de programacin. CA2.4. Recoecronse os contornos de programacin. CA2.5. Avalironse os puntos crticos da programacin. CA2.6. Elaborouse un plan detallado para a programacin. RA3. Configura sistemas secuenciais programables, seleccionando e conectando os elementos que o compoen. CA3.1. Identificronse as especificacins tcnicas da automatizacin. CA3.2. Seleccionronse os compoentes adecuados segundo as especificacins tcnicas. CA3.3. Representouse o esbozo do sistema automtico. CA3.4. Debuxronse os esquemas de conexin da instalacin. CA3.5. Empregouse simboloxa normalizada. CA3.6. Conectronse os compoentes do sistema de control secuencial. CA3.7. Respectronse as normas de seguridade. RA4. Programa sistemas secuenciais, partindo da secuencia de control e utilizando tcnicas estruturadas. CA4.1. Relacionronse sistemas de numeracin e sistemas de codificacin da informacin. CA4.2. Identificronse funcins lxicas. CA4.3. Empregronse diferentes linguaxes de programacin.
Pxina 34 de 107

CA4.4. Programronse PLC de distintos fabricantes. CA4.5. Identificronse os bloques ou as unidades de organizacin de programa. CA4.6. Realizouse o programa, facilitando futuras modificacins. CA4.7. Comprobouse que o funcionamento do programa coincida coa secuencia de control establecida.

RA5. Verifica o funcionamento do sistema secuencial programado, axustando os dispositivos e aplicando normas de seguridade. CA5.1. Comprobronse as conexins entre dispositivos. CA5.2. Verificouse a secuencia de control. CA5.3. Monitorizouse o programa e o estado das variables desde a unidade de programacin. CA5.4. Comprobouse a resposta do sistema ante calquera posible anomala. CA5.5. Medronse os parmetros caractersticos da instalacin. CA5.6. Respectronse as normas de seguridade. RA6. Repara avaras en sistemas secuenciais programados, diagnosticando disfuncins e desenvolvendo a documentacin requirida. CA6.1. Recoecronse puntos susceptibles de avara. CA6.2. Identificouse a causa da avara a travs das medidas realizadas e da observacin do comportamento da automatizacin. CA6.3. Seleccionronse os elementos que cumpra substitur, atendendo sa compatibilidade e sa funcionalidade dentro do sistema. CA6.4. Restableceuse o funcionamento. CA6.5. Elaborronse rexistros de avara. CA6.6. Reelaborouse o manual de uso. RA7. Cumpre as normas de prevencin de riscos laborais e de proteccin ambiental, identificando os riscos asociados, as medidas e os equipamentos para os previr. CA7.1. Identificronse os riscos e o nivel de perigo que supn a manipulacin de materiais, ferramentas, utensilios, mquinas e medios de transporte. CA7.2. Operouse con mquinas e ferramentas, respectando as normas de seguridade. CA7.3. Identificronse as causas mis frecuentes de accidentes na manipulacin de materiais, ferramentas, mquinas de corte e conformacin, etc. CA7.4. Recoecronse os elementos de seguridade e os equipamentos de proteccin individual e colectiva (calzado, proteccin ocular, indumentaria, etc.) que cumpra empregar nas operacins de montaxe e mantemento. CA7.5. Identificouse o uso correcto dos elementos de seguridade e dos equipamentos de proteccin individual e colectiva. CA7.6. Relacionouse a manipulacin de materiais, ferramentas e mquinas coas medidas de seguridade e proteccin persoal requiridas. CA7.7. Identificronse as posibles fontes de contaminacin ambiental. CA7.8. Clasificronse os residuos xerados para a sa retirada selectiva. CA7.9. Valorouse a orde e a limpeza das instalacins e dos equipamentos como primeiro factor de prevencin de riscos.

Pxina 35 de 107

1.2.2

Contidos bsicos
BC1. Recoecemento de dispositivos programables

Aplicacins automticas con sistemas secuenciais programables. Funcionalidade dos dispositivos dun sistema secuencial programable. Funcionamento dos dispositivos programables. Principio de funcionamento e conceptos bsicos: programacin, transmisin do programa e ciclo de execucin do programa. Clasificacin dos dispositivos programables. Criterios de clasificacin. Rels programables e PLC, PLC compactos, PLC modulares, PLC para aplicacins concretas e dispositivos programables de seguridade, etc. Compoentes dos dispositivos programables: clasificacin, tipoloxa e funcionalidade. Fontes de alimentacin, CPU, mdulos de entradas e sadas, etc. Caractersticas tcnicas dos dispositivos programables. Alimentacin, entradas e sadas, portos de comunicacin, tempos de execucin do programa, capacidade de memoria, etc.
BC2. Recoecemento das secuencias de control

Interpretacin de requisitos: caractersticas tcnicas e funcionais. Secuencia de control e diagrama de fluxos. GRAFCET, XEMMA e SFC. Fases de programacin. Identificacin de entradas e sadas, seccins de programa, secuencia do programa, etc. Contornos de programacin. Tcnicas de localizacin de puntos crticos. Planificacin para a programacin: datos xerais, necesidades, calendario de pedidos, recepcin de material e calendario de actuacin, etc.
BC3. Configuracin de sistemas secuenciais programables

Especificacins tcnicas da instalacin: requisitos da instalacin, compatibilidade con outros sistemas e condicins ambientais, etc. Criterios de seleccin e dimensionamento dos dispositivos programables. Criterios de seleccin de compoentes: funcionamento requirido, caractersticas tcnicas, condicins ambientais, etc. Normas xerais de esbozamento. Tcnicas e proceso de esbozamento. Esquemas de conexin: esquema de potencia, de conexins ao PLC e de bornes. Simboloxa normalizada. Tcnicas de montaxe e conexin: implantacin dos elementos, marcaxe de condutores, colocacin de terminais, etc. Regulamentacin: REBT, recomendacins ISA, UNE-EN e IEC, etc.
BC4. Programacin de sistemas secuenciais

Sistemas de numeracin e conversin entre sistemas: decimal, binario, octal e hexadecimal, etc. Sistemas de codificacin: ASCII, ASCII estendido e unicode, etc.
Pxina 36 de 107

 Funcins lxicas aplicadas programacin de autmatas: AND, OR, NOT, NAND e NOR, etc. Programacin de PLC: entradas e sadas dixitais, funcins de retencin, funcins de flanco, temporizadores, contadores, comparacins, movemento de valores, rexistro de desprazamento, operacins aritmticas, control do programa, etc. Zonas de memoria e direccionamento. Declaracin de variables. Software de programacin. Linguaxes de programacin de PLC: textuais (lista de instrucins -IL- e texto estruturado -ST-) e grficas (diagrama de contactos -LD-, funcins lxicas -FDB-, diagrama de funcin secuencial -SFC-, etc.). Bloques ou unidades de organizacin do programa. Personalizacin e parametrizacin de funcins. Documentacin tcnica e comercial de fabricantes. Regulamentacin.
BC5. Verificacin do funcionamento do sistema secuencial

Tcnicas de verificacin: conexins e funcionamento. Monitorizacin de programas: visualizacin de variables. Instrumentos de medida: tcnicas de medida. Regulamentacin: REBT, etc.
BC6. Reparacin de avaras

Diagnstico e localizacin de avaras: protocolo de probas. Tcnicas de actuacin: puntos de actuacin. Compatibilidade de equipamentos substitudos. Rexistros de avaras. Memoria tcnica. Documentacin dos fabricantes. Valoracin econmica. Manual de uso. Manuais de mantemento. Recomendacins de seguridade e ambientais. Regulamentacin.
BC7. Prevencin de riscos, seguridade e proteccin ambiental

Normativa de prevencin de riscos laborais relativa aos sistemas automticos. Prevencin de riscos laborais nos procesos de montaxe e mantemento. Equipamentos de proteccin individual: caractersticas e criterios de utilizacin. Proteccin colectiva. Medios e equipamentos de proteccin. Normativa reguladora en xestin de residuos.

1.2.3

Orientacins pedagxicas
Este mdulo profesional contn a formacin necesaria para programar sistemas de control dixitais, para procesos secuenciais programados de automatizacin industrial. O desenvolvemento deste tipo de sistemas secuenciais programados abrangue aspectos como: Identificacin do funcionamento de equipamentos programables. Desenvolvemento de esbozos e esquemas de conexin.
Pxina 37 de 107

Conexin e montaxe dos dispositivos. Establecemento das secuencias de control. Programacin dos equipamentos. Verificacin da posta en servizo.

As actividades profesionais asociadas a esta funcin aplcanse en: Seleccin de equipamentos programables para a automatizacin. Modificacin e/ou adaptacin de programas de control. Desenvolvemento de programas de control. Verificacin do funcionamento da automatizacin e dos sistemas asociados. A formacin do mdulo contribe a alcanzar os obxectivos xerais a), b), c), d), e), f), g), m), o), p) e q) do ciclo formativo, e as competencias a), b), c), d), f), g), l), m) e n). As lias de actuacin no proceso de ensino e aprendizaxe que permiten alcanzar os obxectivos do mdulo han versar sobre: Identificacin de equipamentos programables e do seu funcionamento. Configuracin, seleccin e conexin de sistemas secuenciais programables. Recoecemento das secuencias de control. Uso de diversas linguaxes de programacin. Programacin de equipamentos de diferentes fabricantes. Verificacin do funcionamento. Localizacin de avaras.

Pxina 38 de 107

1.3

Mdulo profesional: sistemas de medida e regulacin

Equivalencia en crditos ECTS: 10. Cdigo: MP0961. Duracin: 133 horas.

1.3.1

Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Recoece os dispositivos de medida e regulacin, identificando a sa funcionalidade e determinando as sas caractersticas tcnicas. CA1.1. Identificronse os tipos de sensores e transdutores utilizados nos sistemas de medida en funcin da magnitude que cumpra medir e as sas caractersticas de funcionamento. CA1.2. Identificronse os circutos acondicionadores de sinal que constiten os dispositivos de medida. CA1.3. Identificronse os compoentes nun esquema normalizado dunha instalacin dun sistema automtico de control. CA1.4. Determinronse as funcins de transferencia de sistemas de control. CA1.5. Establecronse as especificacins tcnicas do sistema de medida. CA1.6. Identificouse a funcionalidade dos sistemas de medida para diferentes aplicacins industriais. CA1.7. Analizouse a idoneidade do tipo de regulacin posto en prctica en diferentes aplicacins industriais. CA1.8. Recoecronse os bloques que constiten un lazo de regulacin. CA1.9. Determinronse as variables que definen un sistema de regulacin. CA1.10. Identificronse os dispositivos de regulacin utilizados a nivel industrial, en funcin da aplicacin requirida. CA1.11. Determinouse a estabilidade do sistema de control, aplicando diversos criterios de estabilidade. CA1.12. Establecronse algoritmos para a determinacin dos controladores do sistema de control. RA2. Monta e desenvolve sistemas de medida e regulacin, identificando as variables do proceso, establecendo os requisitos de funcionamento e seleccionando os sistemas de medida e regulacin adecuados, consonte os requisitos do sistema. CA2.1. Determinronse as variables do proceso que se vaian controlar. CA2.2. Establecronse as especificacins tcnicas de sistema de control. CA2.3. Seleccionronse os dispositivos de medida e regulacin en funcin da aplicacin requirida. CA2.4. Propuxronse estratexias de control sinxelas para o proceso formulado. CA2.5. Montouse o sistema de medida e regulacin, implementando dispositivos. CA2.6. Calibrronse e axustronse os dispositivos de medida. CA2.7. Establecronse parmetros para os controladores dos sistemas de control. CA2.8. Analizouse a estabilidade do sistema de control, aplicando diversos criterios e utilizando sistemas de adquisicin de datos.
Pxina 39 de 107

 CA2.9. Verificouse a reposta do sistema ante diferentes entradas e posibles perturbacins, utilizando sistemas de adquisicin de datos. RA3. Verifica o funcionamento dos sistemas de medida e regulacin, aplicando a normativa de seguridade a cada caso concreto. CA3.1. Comprobouse a conexin entre dispositivos. CA3.2. Verificouse o funcionamento dos dispositivos de proteccin. CA3.3. Seguiuse un protocolo de actuacin para a posta en servizo e a comprobacin. CA3.4. Verificouse a secuencia de control. CA3.5. Reaxustronse os dispositivos que conforman o sistema de medida e regulacin. CA3.6. Verificouse a resposta do sistema ante situacins anmalas. RA4. Diagnostica avaras nos sistemas de medida e regulacin, identificando a natureza da avara e aplicando as tcnicas e os procedementos mis adecuados para cada caso. CA4.1. Recoecronse os puntos susceptibles de avara. CA4.2. Utilizouse instrumentacin de medida e comprobacin. CA4.3. Diagnosticronse as causas da avara. CA4.4. Localizouse a avara. CA4.5. Restableceuse o funcionamento do sistema. CA4.6. Documentouse a avara nun informe de incidencias do sistema. CA4.7. Configurouse a memoria tcnica. CA4.8. Elaborouse o orzamento da instalacin. RA5. Cumpre as normas de prevencin de riscos laborais e de proteccin ambiental, identificando os riscos asociados, as medidas e os equipamentos para os previr. CA5.1. Identificronse os riscos e o nivel de perigo que supn a manipulacin de materiais, ferramentas, utensilios, mquinas e medios de transporte. CA5.2. Operouse con mquinas e ferramentas, respectando as normas de seguridade. CA5.3. Identificronse as causas mis frecuentes de accidentes na manipulacin de materiais, ferramentas, mquinas de corte e conformacin, etc. CA5.4. Recoecronse os elementos de seguridade e os equipamentos de proteccin individual e colectiva (calzado, proteccin ocular, indumentaria, etc.) que cumpra empregar nas operacins de montaxe e mantemento. CA5.5. Identificouse o uso correcto dos elementos de seguridade e dos equipamentos de proteccin individual e colectiva. CA5.6. Relacionouse a manipulacin de materiais, ferramentas e mquinas coas medidas de seguridade e proteccin persoal requiridos. CA5.7. Identificronse as posibles fontes de contaminacin ambiental. CA5.8. Clasificronse os residuos xerados para a sa retirada selectiva. CA5.9. Valorouse a orde e a limpeza das instalacins e dos equipamentos como primeiro factor de prevencin de riscos.

1.3.2

Contidos bsicos
BC1. Recoecemento de dispositivos de medida e regulacin

Relacin de aplicacins industriais con sistemas de medida e regulacin.

Pxina 40 de 107

 Elementos dun bucle de control: bucle aberto e bucle pechado. Tipos de reguladores. Transdutores e sensores: clasificacin segundo a magnitude fsica que se mida e segundo o principio de funcionamento. Tratamento e acondicionadores de sinais. Especificacins dos sistemas de control. Orde dun sistema.
BC2. Montaxe e desenvolvemento de sistemas de medida e regulacin

Estratexias bsicas de control: realimentacin. Tcnicas de tratamento e acondicionamento de sinais. Regulacin de sistemas elctricos, pneumticos e hidrulicos proporcionais. Seleccin e dimensionamento dos compoentes dun sistema de medida e regulacin. Determinacin da estabilidade dun sistema de control. Seleccin e determinacin de controladores. Deseo en espazo de estados. Estratexias de control para atallar perturbacins. Tcnicas de montaxe e posta en marcha de sistemas de medida e regulacin. Tcnicas de calibracin de sensores e transdutores. Sintonizacin de controladores. Parmetros e programacin de elementos de control analxico e dixital. Tcnicas de regulacin ante o avellentamento do sistema.
BC3. Verificacin do funcionamento dos sistemas de medida e regulacin

Tcnicas de verificacin. Tcnicas de axuste. Tcnicas de medida e comprobacin elctrica. Plan de actuacin para posta en servizo. Protocolo de posta en marcha particularizado para a secuencia de funcionamento. Aplicacin da normativa de seguridade a cada caso. Regulamentacin: REBT, etc.
BC4. Diagnstico de avaras nos sistemas de medida e regulacin

Tcnicas de mantemento preditivo, preventivo e correctivo. Diagnstico e localizacin de avaras. Protocolos de probas. Plan de actuacin ante disfuncins do sistema. Avaras tpicas en sistemas de medida e regulacin: causas. Equipamentos e aparellos de medida. Informe de incidencias.

Pxina 41 de 107

BC5. Prevencin de riscos, seguridade e proteccin ambiental

Normativa de prevencin de riscos laborais relativa aos sistemas automticos. Prevencin de riscos laborais nos procesos de montaxe e mantemento. Equipamentos de proteccin individual: caractersticas e criterios de utilizacin. Proteccin colectiva. Medios e equipamentos de proteccin. Normativa reguladora en xestin de residuos.

1.3.3

Orientacins pedagxicas
Este mdulo profesional contn a formacin necesaria para desenvolver os sistemas dinmicos de control industrial, basendose para iso no estudo dos sistemas de medida e regulacin que os compoen. O desenvolvemento deste tipo de proxectos abrangue aspectos como: Identificacin dos elementos constitutivos dun sistema de control avanzado. Representacin normalizada de sistemas de control automtico. Montaxe e configuracin dun sistema de control avanzado. Instalacin de software do sistema e de diagnose e proteccin. Desenvolvemento e eleccin da estratexia de control mis adecuada para cada proceso industrial. Verificacin da posta en servizo e o funcionamento de equipamentos, instalacins e programas. As actividades profesionais asociadas a esta funcin aplcanse en: Seleccin de equipamentos que interveen nun sistema de control dinmico. Montaxe e configuracin de equipamentos de medida e regulacin. Desenvolvemento de sistemas de regulacin industrial. Verificacin do funcionamento dos sistemas de control dinmico. A formacin do mdulo contribe a alcanzar os obxectivos xerais a), b), c), f), g), k), l), m), n), o), p) e q) do ciclo formativo, e as competencias a), b), c), d), f), h), j), k), l), m) e n). As lias de actuacin no proceso de ensino e aprendizaxe que permiten alcanzar os obxectivos do mdulo han versar sobre: Identificacin de equipamentos. Elaboracin das estratexias de control sinxelas. Aplicacin de tecnoloxas de control para dar solucin a problemas de automatizacin industrial. Montaxe e configuracin dun sistema de control dinmico. Localizacin de avaras. Verificacin do funcionamento.

Pxina 42 de 107

1.4

Mdulo profesional: sistemas de potencia

Equivalencia en crditos ECTS: 12. Cdigo: MP0962. Duracin: 186 horas.

1.4.1

Unidade formativa 1: sistemas elctricos e mquinas elctricas

Cdigo: MP0962_13. Duracin: 57 horas.

1.4.1.1

Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Determina os parmetros de sistemas elctricos, realizando clculos e medidas en circutos de corrente alterna monofsica e trifsica. CA1.1. Recoecronse as caractersticas do sinal de corrente alterna senoidal. CA1.2. Recoeceuse o comportamento dos receptores fronte corrente alterna. CA1.3. Determinronse os parmetros dun circuto de corrente alterna. CA1.4. Caracterizronse os sistemas de distribucin a tres e catro fos. CA1.5. Montronse circutos con receptores de corrente alterna. CA1.6. Realizronse clculos dos parmetros dun circuto de corrente alterna, contrastndoo coas medidas realizadas. CA1.7. Identificronse os harmnicos, os seus efectos e as tcnicas de filtraxe. CA1.8. Calculouse a seccin dos condutores elctricos. CA1.9. Relacionronse os dispositivos de proteccin elctrica coa sa funcionalidade e os seus parmetros caractersticos. CA1.10. Dimensionronse as proteccins do circuto de corrente alterna. RA2. Recoece o funcionamento das mquinas elctricas estticas e dinmicas, identificando a sa aplicacin e determinando as sas caractersticas. CA2.1. Identificronse os tipos de mquinas elctricas. CA2.2. Recoecronse os elementos mecnicos e elctricos das mquinas. CA2.3. Relacionouse cada elemento da mquina coa sa funcin. CA2.4. Calculronse as magnitudes elctricas e mecnicas requiridas pola aplicacin. CA2.5. Relacionronse as mquinas coas sas aplicacins. CA2.6. Identificronse os sistemas de posta en marcha dos motores elctricos. CA2.7. Determinronse os parmetros de variacin de velocidade dos motores elctricos. RA3. Mantn mquinas elctricas, substitundo elementos e realizando o seu axuste. CA3.1. Diferencironse tipos de mantemento. CA3.2. Identificronse as operacins de mantemento. CA3.3. Planificouse o mantemento preventivo e preditivo. CA3.4. Elaborouse o procedemento de actuacin. CA3.5. Comprobronse os parmetros da instalacin.
Pxina 43 de 107


1.4.1.2

CA3.6. Determinronse os elementos mis usuais susceptibles de seren intervidos. CA3.7. Substituronse elementos das instalacins automticas. CA3.8. Axustronse accionamentos e mquinas elctricas. CA3.9. Aplicouse a regulamentacin.

Contidos bsicos BC1. Determinacin dos parmetros caractersticos dos sistemas elctricos

Corrente alterna. Xeracin de correntes alternas. Magnitudes elctricas en corrente alterna. Tipos de correntes alternas. Simboloxa elctrica en sistemas de potencia. Comportamento dos receptores en corrente alterna. Sistemas monofsicos e trifsicos. Parmetros dun circuto de corrente alterna: tensin, corrente, potencia, frecuencia, factor de potencia, etc. Distribucin a tres e catro fos. Conexin de receptores trifsicos. Medidas en circutos de corrente alterna. Aparellos de medida e tcnicas de medidas en circutos de corrente alterna. Harmnicos: causas e efectos. Clculo de seccins: clculo por cada de tensin, por quecemento e por curtocircuto. Proteccins elctricas. Filiacin e selectividade.
BC2. Recoecemento do funcionamento das mquinas elctricas

Clasificacin das mquinas elctricas. Elementos mecnicos e elctricos das mquinas. Magnitudes elctricas e mecnicas das mquinas elctricas: potencia, par motor, etc. Alternador elctrico: principio de funcionamento e constitucin. Transformador elctrico: principio de funcionamento, constitucin, tipos e caractersticas elctricas. Placa de caractersticas dos transformadores elctricos. Conexin de transformadores. Motores elctricos: principio de funcionamento, constitucin, tipos e caractersticas elctricas e mecnicas. Placa de caractersticas dos motores elctricos. Conexin de motores elctricos. Tipos de motores: de corrente continua, servomotores, de relutancia, paso a paso, brushless, etc. Criterios de seleccin de mquinas elctricas. Esquemas de conexin de mquinas. Sistemas de arranque de motores. Principios de variacin de velocidade dos motores elctricos.
BC3. Mantemento de mquinas elctricas

Tipos de mantemento.
Pxina 44 de 107

 Operacins de mantemento nas mquinas elctricas. Plan de mantemento de mquinas elctricas. Procedementos de actuacin no mantemento de mquinas elctricas. Axuste de elementos e sistemas.

1.4.2

Unidade formativa 2: accionamentos elctricos de potencia

Cdigo: MP0962_23. Duracin: 79 horas.

1.4.2.1

Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Instala motores elctricos, realizando esquemas do automatismo e axustando os accionamentos. CA1.1. Identificronse as especificacins tcnicas da automatizacin. CA1.2. Seleccionouse o motor elctrico segundo os requisitos da automatizacin. CA1.3. Dimensionronse os accionamentos. CA1.4. Realizronse esquemas de conexin. CA1.5. Aplicronse programas informticos de CAD electrotcnico para elaboracin de esquemas. CA1.6. Conectronse os accionamentos ao motor. CA1.7. Axustronse os parmetros dos accionamentos. CA1.8. Caracterizouse o funcionamento do motor segundo diferentes axustes dos seus accionamentos. CA1.9. Montronse diferentes tipos de arranque de motores. CA1.10. Medronse as perturbacins no arranque de motores. CA1.11. Respectronse os parmetros de compatibilidade electromagntica. RA2. Verifica o funcionamento dos accionamentos elctricos de potencia, identificando posibles avaras e desenvolvendo a documentacin requirida. CA2.1. Comprobronse as conexins entre dispositivos. CA2.2. Verificouse a secuencia de control. CA2.3. Comprobouse a resposta do sistema ante calquera posible anomala. CA2.4. Medronse os parmetros caractersticos da instalacin. CA2.5. Recoecronse puntos susceptibles de avara. CA2.6. Identificouse a causa da avara. CA2.7. Restableceuse o funcionamento. CA2.8. Elaborronse rexistros de avara. RA3. Cumpre as normas de prevencin de riscos laborais e de proteccin ambiental, identificando os riscos asociados aos accionamentos elctricos de potencia, as medidas e os equipamentos para os previr. CA3.1. Identificronse os riscos e o nivel de perigo que supn a manipulacin de materiais, ferramentas, utensilios, mquinas e medios de transporte. CA3.2. Operouse con mquinas e ferramentas, respectando as normas de seguridade. CA3.3. Identificronse as causas mis frecuentes de accidentes na manipulacin de materiais, ferramentas, mquinas de corte e conformacin, etc.
Pxina 45 de 107

 CA3.4. Recoecronse os elementos de seguridade e os equipamentos de proteccin individual e colectiva (calzado, proteccin ocular, indumentaria, etc.) que cumpra empregar nas operacins de montaxe e mantemento. CA3.5. Identificouse o uso correcto dos elementos de seguridade e dos equipamentos de proteccin individual e colectiva. CA3.6. Relacionouse a manipulacin de materiais, ferramentas e mquinas coas medidas de seguridade e proteccin persoal requiridas. CA3.7. Identificronse as posibles fontes de contaminacin ambiental. CA3.8. Clasificronse os residuos xerados para a sa retirada selectiva. CA3.9. Valorouse a orde e a limpeza das instalacins e dos equipamentos como primeiro factor de prevencin de riscos.
1.4.2.2 Contidos bsicos BC1. Instalacin e conexin de motores elctricos

Especificacins tcnicas da instalacin. Criterios de seleccin de compoentes. Esquemas de conexin: de potencia, de manobra, de bornes, etc. Simboloxa normalizada dos accionamentos elctricos e electrnicos de potencia. Aplicacin de programas informticos de CAD electrotcnico para elaboracin de esquemas. Tcnicas de montaxe e conexin: implantacin dos elementos, marcaxe de condutores e colocacin de terminais, etc. Parmetros de axuste dos accionamentos electrnicos: tempo de aceleracin e desaceleracin, curvas de funcionamento, sistemas de freada, etc. Arranque de motores elctricos. Sistemas de arranque, inversin de xiro e freada de motores elctricos. Aparellos de medida. Tcnicas de medida nos arranques e servizo de motores elctricos. Compatibilidade electromagntica. Regulamentacin.
BC2. Verificacin e posta en marcha do sistema elctrico de potencia

Tcnicas de verificacin. Instrumentos de medida. Diagnstico e localizacin de avaras. Tcnicas de actuacin. Rexistros de avaras. Regulamentacin.
BC3. Prevencin de riscos asociados aos sistemas elctricos de potencia, seguridade e proteccin ambiental

Normativa de prevencin de riscos laborais relativa aos sistemas automticos.

Pxina 46 de 107

 Prevencin de riscos laborais nos procesos de montaxe e mantemento. Equipamentos de proteccin individual: caractersticas e criterios de utilizacin. Proteccin colectiva. Medios e equipamentos de proteccin. Normativa reguladora en xestin de residuos.

1.4.3

Unidade formativa 3: accionamentos electrnicos de potencia

Cdigo: MP0962_33. Duracin: 50 horas.

1.4.3.1

Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Determina as caractersticas dos accionamentos elctricos e electrnicos de potencia, analizando o seu funcionamento e identificando as sas aplicacins. CA1.1. Recoeceuse o funcionamento dos sistemas electrnicos de control de potencia. CA1.2. Relacionronse os sistemas electrnicos de control de potencia coa sa aplicacin. CA1.3. Determinronse as caractersticas dos circutos de control. CA1.4. Medronse e visualizronse sinais de entrada e sada en circutos electrnicos analxicos. CA1.5. Relacionronse os accionamentos das mquinas elctricas coa sa funcionalidade. CA1.6. Determinronse as caractersticas dos accionamentos elctricos e electrnicos de potencia. RA2. Verifica o funcionamento do sistema electrnico de potencia, identificando posibles avaras e desenvolvendo a documentacin requirida. CA2.1. Comprobronse as conexins entre dispositivos. CA2.2. Verificouse a secuencia de control. CA2.3. Comprobouse a resposta do sistema ante calquera posible anomala. CA2.4. Medronse os parmetros caractersticos da instalacin. CA2.5. Recoecronse puntos susceptibles de avara. CA2.6. Identificouse a causa da avara. CA2.7. Restableceuse o funcionamento. CA2.8. Elaborronse rexistros de avara. RA3. Cumpre as normas de prevencin de riscos laborais e de proteccin ambiental, identificando os riscos asociados aos sistemas electrnicos de potencia, as medidas e os equipamentos para os previr. CA3.1. Identificronse os riscos e o nivel de perigo que supn a manipulacin de materiais, ferramentas, utensilios, mquinas e medios de transporte. CA3.2. Operouse con mquinas e ferramentas, respectando as normas de seguridade. CA3.3. Identificronse as causas mis frecuentes de accidentes na manipulacin de materiais, ferramentas, mquinas de corte e conformacin, etc. CA3.4. Recoecronse os elementos de seguridade e os equipamentos de proteccin individual e colectiva (calzado, proteccin ocular, indumentaria, etc.) que cumpra empregar nas operacins de montaxe e mantemento.
Pxina 47 de 107

 CA3.5. Identificouse o uso correcto dos elementos de seguridade e dos equipamentos de proteccin individual e colectiva. CA3.6. Relacionouse a manipulacin de materiais, ferramentas e mquinas coas medidas de seguridade e proteccin persoal requiridas. CA3.7. Identificronse as posibles fontes de contaminacin ambiental. CA3.8. Clasificronse os residuos xerados para a sa retirada selectiva. CA3.9. Valorouse a orde e a limpeza das instalacins e dos equipamentos como primeiro factor de prevencin de riscos.
1.4.3.2 Contidos bsicos BC1. Determinacin das caractersticas dos accionamentos elctricos e electrnicos de potencia

Compoentes electrnicos de control de potencia: principio de funcionamento, caractersticas tcnicas e clasificacin. Electrnica de control nos accionamentos electrnicos de potencia. Circutos de control utilizados nos accionamentos electrnicos de potencia. Rectificacin. Filtraxe. Amplificacin. Estabilizacin. Aparellos de medida. Tcnicas de medida dos accionamentos elctricos e electrnicos de potencia. Accionamentos elctricos: principio de funcionamento, aplicacins e caractersticas tcnicas. Accionamentos electrnicos. Arrancador electrnico e variador de frecuencia. Diagramas de bloques principais. Montaxe e modo de funcionamento. Aplicacins e caractersticas tcnicas de accionamentos electrnicos. Conexin de arrancadores e variadores de velocidade electrnicos.
BC2. Verificacin e posta en marcha do sistema electrnico de potencia

Tcnicas de verificacin. Instrumentos de medida. Diagnstico e localizacin de avaras. Tcnicas de actuacin. Rexistros de avaras. Regulamentacin vixente.
BC3. Prevencin de riscos asociados aos sistemas electrnicos de potencia, seguridade e proteccin ambiental

Normativa de prevencin de riscos laborais relativa aos sistemas automticos. Prevencin de riscos laborais nos procesos de montaxe e mantemento. Equipamentos de proteccin individual: caractersticas e criterios de utilizacin. Proteccin colectiva. Medios e equipamentos de proteccin. Normativa reguladora en xestin de residuos.

Pxina 48 de 107

1.4.4

Orientacins pedagxicas
Este mdulo profesional contn a formacin necesaria para xestionar e supervisar a montaxe e mantemento das mquinas elctricas presentes nas automatizacins industriais. O desenvolvemento deste tipo de proxectos abrangue aspectos como: Descricin do funcionamento dos circutos elctricos. Identificacin do funcionamento das mquinas elctricas. Desenvolvemento dos esquemas de conexin das mquinas elctricas. Verificacin da montaxe de motores elctricos. Axuste dos accionamentos dos motores elctricos. Verificacin da posta en servizo. Aplicacin do plan de mantemento de mquinas elctricas. As actividades profesionais asociadas a esta funcin aplcanse en: Seleccin das mquinas elctricas e dos seus equipamentos. Desenvolvemento de esquemas de conexin. Axuste e parametrizacin dos accionamentos. Supervisin da montaxe de motores elctricos. Verificacin do funcionamento da automatizacin e dos sistemas asociados. Execucin do plan de mantemento das mquinas elctricas. A formacin do mdulo contribe a alcanzar os obxectivos xerais a), b), c), f), g), h), l), m), n), o), p), q) do ciclo formativo e as competencias a), b), c), f), g), h), k), l), m), n). As lias de actuacin no proceso de ensino e aprendizaxe que permiten alcanzar os obxectivos do mdulo han versar sobre: Clculo dos parmetros caractersticos dos circutos elctricos. Identificacin do funcionamento das mquinas elctricas. Elaboracin esquemas de conexin. Montaxe e instalacin de motores elctricos. Axuste e parametrizacin dos accionamentos. Localizacin de avaras. Verificacin do funcionamento. Desenvolvemento e aplicacin do plan de mantemento.

Pxina 49 de 107

1.5

Mdulo profesional: documentacin tcnica

Equivalencia en crditos ECTS: 5. Cdigo: MP0963. Duracin: 107 horas.

1.5.1

Unidade formativa 1: documentacin grfica de proxectos de instalacins automticas

Cdigo: MP0963_12. Duracin: 65 horas.

1.5.1.1

Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Representa instalacins automticas, elaborando esbozos a man alzada, plantas, alzados e detalles CA1.1. Identificronse os elementos e espazos, as sas caractersticas construtivas e o uso ao que se destina a instalacin do sistema automtico CA1.2. Seleccionronse as vistas e os cortes que mis o representan. CA1.3. Utilizouse un soporte adecuado. CA1.4. Utilizouse a simboloxa normalizada. CA1.5. Definronse as proporcins adecuadamente. CA1.6. Cotouse de xeito claro. CA1.7. Tivronse en conta as normas de representacin grfica. CA1.8. Definronse os esbozos coa calidade grfica suficiente para a sa comprensin. CA1.9. Traballouse con pulcritude e limpeza. RA2. Elabora documentacin grfica de proxectos de instalacins automticas, debuxando planos mediante programas de deseo asistido por computador. CA2.1. Identificouse o proceso de traballo e a interface de usuario do programa de deseo asistido por computador. CA2.2. Identificronse os esbozos subministrados para a definicin dos planos do proxecto da instalacin do sistema automtico. CA2.3. Distriburonse os debuxos, as lendas, a rotulaxe e a informacin complementaria nos planos. CA2.4. Seleccionouse a escala e o formato apropiados. CA2.5. Debuxronse planos de planta, alzado, cortes, seccins e detalles de proxectos de instalacins automticas, de acordo cos esbozos subministrados e a normativa especfica. CA2.6. Comprobouse a correspondencia entre vistas e cortes. CA2.7. Cotouse de xeito claro e de acordo coas normas. CA2.8. Incorporouse a simboloxa e as lendas correspondentes.

Pxina 50 de 107

1.5.1.2

Contidos bsicos BC1. Representacin de instalacins elctricas e sistemas automatizados

Normas xerais de esbozamento. Planos: alzado, planta, cortes, seccins, detalles e cotas. Normas xerais de representacin. Simboloxa literal e grfica de instalacins elctricas, pneumticas e hidrulicas normalizadas. Representacin de esquemas: segundo o obxectivo asignado ou o mtodo de representacin.
BC2. Elaboracin da documentacin grfica de proxectos de instalacins automticas

Manexo de programas de deseo asistido por computador. Software para deseo e documentacin de esquemas elctricos e automticos, instrumentacin e control de procesos. Sistemas CAD. Sistemas CAD electrotcnico. Documentacin grfica. Tipos de documentos: formatos. Xestin da documentacin grfica de proxectos de instalacins automticas: reproducin, codificacin e arquivo da documentacin grfica.

1.5.2

Unidade formativa 2: proxectos de instalacins automticas

Cdigo: MP0963_22. Duracin: 42 horas.

1.5.2.1

Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Identifica a documentacin tcnico-administrativa das instalacins, interpretando proxectos e recoecendo a informacin de cada documento. CA1.1. Clasificronse os documentos que compoen un proxecto. CA1.2. Identificouse a funcin de cada documento. CA1.3. Relacionouse o proxecto do sistema automtico co proxecto xeral. CA1.4. Determinronse os informes necesarios para a elaboracin de cada documento. CA1.5. Recoecronse as xestins de tramitacin legal dun proxecto. CA1.6. Simulouse o proceso de tramitacin administrativa previo posta en servizo. CA1.7. Identificronse os datos requiridos polo modelo oficial de certificado de instalacin. CA1.8. Distinguiuse a normativa de aplicacin. RA2. Confecciona orzamentos de instalacins e sistemas automticos considerando a listaxe de materiais, os baremos e os prezos unitarios. CA2.1. Identificronse as unidades de obra das instalacins ou sistemas e os elementos que as compoen. CA2.2. Realizronse as medicins de obra. CA2.3. Determinronse os recursos para cada unidade de obra.
Pxina 51 de 107

CA2.4. Obtivronse os prezos unitarios a partir de catlogos de fabricantes, etc. CA2.5. Detallouse o custo de cada unidade de obra. CA2.6. Realizronse as valoracins de cada captulo do orzamento. CA2.7. Utilizronse aplicacins informticas para a elaboracin de orzamentos. CA2.8. Valorouse o custo de mantemento preditivo e preventivo.

RA3. Elabora documentos do proxecto a partir de informacin tcnica, utilizando aplicacins informticas. CA3.1. Identificouse a normativa de aplicacin. CA3.2. Interpretouse a documentacin tcnica (planos, medicins, orzamentos, etc.). CA3.3. Definronse os formatos para a elaboracin de documentos. CA3.4. Elaborouse o anexo de clculos. CA3.5. Redactouse o documento memoria. CA3.6. Elaborouse o estudo bsico de seguridade e sade. CA3.7. Elaborouse o prego de condicins. CA3.8. Redactouse o documento de garanta de calidade. RA4. Elabora manuais e documentos anexos aos proxectos de instalacins e sistemas, definindo procedementos de previsin, actuacin e control. CA4.1. Identificronse as medidas de prevencin de riscos na montaxe ou no mantemento das instalacins e dos sistemas. CA4.2. Identificronse as pautas de actuacin en situacins de emerxencia. CA4.3. Definronse os indicadores de calidade da instalacin ou sistema. CA4.4. Definiuse o informe de resultados e as accins correctoras, atendendo aos rexistros. CA4.5. Comprobouse a calibracin dos instrumentos de verificacin e medida. CA4.6. Estableceuse o procedemento de rastrexabilidade de materiais e residuos. CA4.7. Determinouse a almacenaxe e o tratamento dos residuos xerados nos procesos. CA4.8. Elaborouse o manual de servizo. CA4.9. Elaborouse o manual de mantemento. CA4.10. Manexronse aplicacins informticas para a elaboracin de documentos.
1.5.2.2 Contidos bsicos BC1. Identificacin da documentacin tcnico-administrativa das instalacins e sistemas

Anteproxecto ou proxecto bsico: elementos que o compoen. Tipos de proxectos: clasificacin e caractersticas. Documentos bsicos: ndice, memoria, anexos, planos, estado das medicins, orzamento e prego de condicins. Estudos con entidade propia: prevencin de riscos laborais, impacto ambiental, calidade, eficiencia enerxtica, etc. Normativa: tramitacins e legalizacin. Trmites coa Administracin e con compaas subminstradoras e comercializadoras. Certificacin de instalacin, verificacin e fin de obra.
Pxina 52 de 107

BC2. Confeccin de orzamentos de instalacins e sistemas automticos

Unidades de obra: medicins. Cadro de prezos: catlogos fabricantes. Recursos por cada unidade de obra: custos de unidade de obra. Orzamentos. Programas informticos de elaboracin de orzamentos.
BC3. Elaboracin de documentos do proxecto

Interpretacin da documentacin. Formatos para a elaboracin de documentos. Anexo de clculos. Documento memoria: estrutura e caractersticas. Estudo bsico de seguridade e sade. Aplicacins informticas para elaboracin de documentacin.
BC4. Elaboracin de manuais e documentos anexos aos proxectos de instalacins

Normativa de aplicacin. Plan de prevencin de riscos laborais. Equipamentos de proteccin individual. Estudos bsicos de seguridade. Ferramentas informticas. Calidade na execucin de instalacins ou sistemas. Plan de xestin ambiental. Normativa de xestin ambiental. Manual de servizo. Manual de mantemento. Listado de tarefas de mantemento. Cronograma.

1.5.3

Orientacins pedagxicas
Este mdulo profesional contn a formacin necesaria para desempear as funcins de desenvolvemento de proxectos de instalacins automatizadas e aplcase a todos os tipos de instalacins relacionados co perfil profesional do ttulo. A definicin destas funcins abrangue aspectos como: Recoecemento da documentacin tcnica das instalacins. Elaboracin de memorias tcnicas e manuais para a montaxe, a posta en servizo e o mantemento de instalacins. Realizacin de esbozos e esquemas de instalacins e sistemas automticos. Elaboracin de planos de instalacins e sistemas automticos. Preparacin de orzamentos de montaxe e mantemento. As actividades profesionais asociadas a esta funcin aplcanse en:
Pxina 53 de 107

 Desenvolver a documentacin tcnica e administrativa dos proxectos de instalacins automatizadas. Recoecer as tcnicas de elaboracin e almacenamento de planos e esquemas. A formacin do mdulo contribe a alcanzar os obxectivos xerais a), b), f), g), h), i), j) e q) do ciclo formativo, e as competencias a), f), g), h), i) e n). As lias de actuacin no proceso de ensino e aprendizaxe que permiten alcanzar os obxectivos do mdulo han versar sobre: Identificacin de elementos, equipamentos e desenvolvemento de procesos de montaxe, utilizando como recurso a documentacin tcnica do proxecto. Elaboracin de orzamentos de unidades de obra e aprovisionamento de materiais, utilizando como recurso a documentacin tcnica do proxecto. Preparacin dos manuais de servizo e de mantemento das instalacins, utilizando a informacin tcnica dos equipamentos. Utilizacin de programas de deseo asistido para o trazado de esquemas e a elaboracin de planos.
Proposta para a secuencia

Coa finalidade de aplicar unha secuencia lxica das ensinanzas recomndase iniciar o mdulo pola unidade formativa 1 ("elaboracin da documentacin grfica de proxectos de instalacins automticas") e continuar coa unidade formativa 2 ("proxectos de instalacins automticas").

Pxina 54 de 107

1.6

Mdulo profesional: informtica industrial

Equivalencia en crditos ECTS: 5. Cdigo: MP0964. Duracin: 107 horas.

1.6.1

Unidade formativa 1: sistemas informticos e redes de computadores

Cdigo: MP0964_12. Duracin: 45 horas.

1.6.1.1

Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Monta os elementos dun sistema informtico industrial, recoecendo os seus compoentes e configurando o sistema. CA1.1. Realizouse o estudo da instalacin correspondente a un sistema informtico integrado nun contorno industrial. CA1.2. Recoecronse os compoentes que configuran un equipamento informtico. CA1.3. Identificronse as caractersticas e as funcins que desempean os compoentes. CA1.4. Conectronse os compoentes dun sistema informtico. CA1.5. Identificronse as perturbacins que poidan afectar un sistema informtico no mbito industrial. CA1.6. Indicronse as precaucins e os requisitos para asegurar un funcionamento fiable do sistema. CA1.7. Relacionouse a representacin grfica dos compoentes coa documentacin. CA1.8. Configurronse os elementos dun sistema informtico industrial. CA1.9. Respectronse as normas de seguridade. RA2. Instala o software do sistema informtico, configurando e mellorando os parmetros de funcionamento. CA2.1. Relacionouse o software de sistemas operativos e de controladores coa sa aplicacin. CA2.2. Interpretronse as funcins que desempea un sistema operativo e os controladores. CA2.3. Mellorouse a instalacin do sistema operativo e os controladores. CA2.4. Empregronse utilidades informticas para mellorar o funcionamento do sistema. CA2.5. Configurouse o software instalado. CA2.6. Configurouse o sistema para dar resposta s situacins de emerxencia. CA2.7. Empregronse aplicacins informticas para xestionar copias de seguridade do sistema informtico. RA3. Instala redes locais de computadores, configurando os parmetros e realizando as probas para a posta en servizo do sistema, mellorando as caractersticas funcionais e de fiabilidade.
Pxina 55 de 107

 CA3.1. Indicronse as caractersticas da instalacin elctrica e as condicins ambientais requiridas, especificando as condicins estndar que debe reunir unha sala onde se sita un sistema informtico. CA3.2. Enumerronse as partes que configuran unha instalacin informtica, indicando a funcin, a relacin e as caractersticas de cada unha. CA3.3. Identificronse as configuracins topolxicas propias das redes locais de computadores, indicando as caractersticas diferenciais e de aplicacin de cada unha. CA3.4. Identificronse os tipos de soporte de transmisin utilizados nas redes locais de comunicacin, indicando as sas caractersticas e os seus parmetros mis representativos. CA3.5. Identificouse a funcin de cada fo do cable utilizado nunha rede de rea local, e realizronse tubios flexibles para a interconexin dos compoentes da rede. CA3.6. Preparouse a instalacin de subministracin de enerxa elctrica e, de ser o caso, o sistema de alimentacin ininterrompida, comprobando a seguridade elctrica e ambiental requirida. CA3.7. Realizouse a conexin fsica das tarxetas. RA4. Diagnostica avaras en sistemas e programas informticos, identificando a natureza da avara e aplicando as tcnicas e os procedementos mis adecuados para cada caso. CA4.1. Clasificronse os tipos e as caractersticas das avaras de natureza fsica que se presentan nos sistemas informticos. CA4.2. Utilizronse os medios tcnicos especficos necesarios para a localizacin de avaras de natureza fsica nun sistema informtico. CA4.3. Realizronse hipteses da causa posible da avara en relacin cos sntomas fsicos e/ou lxicos que presente o sistema. CA4.4. Identificronse os sntomas da avara, caracterizndoa polos efectos que produce. CA4.5. Localizouse o elemento fsico ou lxico responsable da avara e realizouse a substitucin ou a modificacin do elemento, da configuracin e/ou do programa. CA4.6. Realizronse as comprobacins, as modificacins e os axustes dos parmetros do sistema, segundo as especificacins da documentacin tcnica.
1.6.1.2 Contidos bsicos BC1. Montaxe e configuracin dun sistema informtico

Arquitectura fsica dun sistema informtico. Compoentes que integran un sistema informtico. Estrutura, topoloxa, configuracins e caractersticas. Unidade central de proceso ou procesador. Perifricos de entrada e sada bsicos. Portos de comunicacins, serie e paralelo. Perturbacins que poden afectar un sistema informtico no mbito industrial.
BC2. Instalacin e configuracin do software do sistema informtico

Estudo e caractersticas dos sistemas operativos actuais: monousuario e multiusuario.

Pxina 56 de 107

 Instalacin e configuracin de sistemas operativos. Configuracin do equipamento informtico: memoria, dispositivos de almacenamento masivo, e dispositivos de entrada e sada. Operacins especficas con dispositivos de almacenamento masivo. Compoentes que integran un sistema operativo. Operacins con directorios, ficheiros e discos. Programas de utilidades para computadores. Creacin e restauracin de copias de seguridade. Situacins de emerxencia que poidan presentarse nun equipamento ou sistema informtico.
BC3. Instalacin e configuracin de redes locais de computadores

Instalacin de salas informticas: condicins elctricas e ambientais. Equipamentos que interveen nunha rede de rea local de computadores. Caractersticas das topoloxas de redes. Tipos de soporte de transmisin: cables de cobre e fibra ptica, e tecnoloxas sen fos. Estndar Ethernet. Montaxe, conexin e configuracin dos equipamentos da rede local de computadores.
BC4. Diagnstico de avaras en sistemas e programas informticos

Tcnicas de verificacin. Conexins. Funcionamento. Ferramentas tipo hardware ou software. Comprobadores de cableamentos. Programas informticos de diagnose. Diagnstico e localizacin de avaras. Tcnicas de actuacin. Rexistros de avaras.

1.6.2

Unidade formativa 2: programacin de aplicacins informticas industriais

Cdigo: MP0964_22. Duracin: 62 horas.

1.6.2.1

Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Programa equipamentos e sistemas industriais, utilizando linguaxes de alto nivel e aplicando as tcnicas da programacin estruturada. CA1.1. Recoecronse as estruturas bsicas de control utilizadas na programacin estruturada. CA1.2. Identificronse os sistemas de representacin grfica para os programas informticos, indicando a simboloxa normalizada utilizada. CA1.3. Comparronse as caractersticas diferenciais dunha linguaxe de baixo nivel con outra de alto nivel.
Pxina 57 de 107

 CA1.4. Realizronse diagramas de fluxo de aplicacins, utilizando a simboloxa normalizada. CA1.5. Realizronse e verificronse algoritmos que resolven aplicacins, utilizando as estruturas bsicas de control e modularizando ao mximo posible a solucin. CA1.6. Codificronse programas de aplicacin industrial na linguaxe de alto nivel adecuada, utilizando as estruturas bsicas para unha programacin estruturada. CA1.7. Utilizronse tcnicas de depuracin para a verificacin do correcto funcionamento do programa. CA1.8. Creronse libraras propias para a utilizacin doutras aplicacins. CA1.9. Xerronse os ficheiros executables ou instalables debidamente, para a sa execucin nun sistema informtico. RA2. Configura pxinas web, para a sa utilizacin en control industrial, utilizando a linguaxe de programacin orientada. CA2.1. Relacionronse os pasos que se deben realizar, de forma xeral, desde a xeracin dunha aplicacin web ata a publicacin nun equipamento servidor. CA2.2. Identificouse a estrutura bsica que debe ter a codificacin dun programa para pxinas web. CA2.3. Interpretouse o cdigo dun programa bsico aplicado a pxinas web. CA2.4. Deseronse pequenas aplicacins de pxinas web mediante programas informticos adecuados, utilizando as sas principais ferramentas. CA2.5. Utilizronse programas clientes FTP para a transferencia de ficheiros creados na xeracin dunha pxina web, para a sa publicacin e o seu funcionamento nun servidor.
1.6.2.2 Contidos bsicos BC1. Programacin de equipamentos e sistemas industriais

Programacin estruturada. Algoritmos. Estruturas de control. Programacin modular. Representacin grfica dos algoritmos: ordinogramas. Pseudocdigo: regras sintcticas e estruturas bsicas. Linguaxes de programacin: tipoloxas e caractersticas. Linguaxes de alto nivel: caractersticas xerais. Entidades que manexan as linguaxes de alto nivel. Tipos de datos. Xogo de instrucins da linguaxe. Libraras e funcins bsicas do contorno de desenvolvemento. Declaracin e desenvolvemento de funcins de usuario.
BC2. Configuracin de pxinas web industriais

Comandos bsicos da linguaxe especfica para pxinas web. Utilizacin das ferramentas que ofrece un software de deseo de pxinas web: imaxes, tboas, marcos, insercin de scripts, botns e animacins. Estrutura dos ficheiros que compoen unha pxina web. Programas clientes FTP para publicar a pxina nun servidor web.
Pxina 58 de 107

1.6.3

Orientacins pedagxicas
Este mdulo profesional contn a formacin necesaria para desenvolver instalacins de redes informticas, realizando a configuracin dos equipamentos e sistemas, e para desenvolver aplicacins enfocadas ao mbito industrial, tanto de programas aplicados como de pxinas web. O desenvolvemento deste tipo de proxectos abrangue aspectos como: Montaxe e configuracin dos equipamentos informticos. Instalacin de software do sistema e de diagnose e proteccin. Realizacin de pequenos programas en linguaxe estruturada de alto nivel. Deseo, construcin e publicacin dunha pxina web. Verificacin da posta en servizo e o funcionamento de equipamentos, instalacins e programas. As actividades profesionais asociadas a esta funcin aplcanse en: Montaxe e configuracin de equipamentos informticos. Creacin de pequenas aplicacins informticas en programacin estruturada e deseo de pxinas web. Verificacin do funcionamento da configuracin dos equipamentos que interveen nunha rede local de computadores. A formacin do mdulo contribe a alcanzar os obxectivos xerais a), b), c), d), e), f), k), m), n), o), p) e q) do ciclo formativo, e as competencias b), c), d), h), l), m) e n). As lias de actuacin no proceso de ensino e aprendizaxe que permiten alcanzar os obxectivos do mdulo han versar sobre: Montaxe e configuracin dun equipamento informtico. Identificacin dos compoentes que interveen nunha rede de rea local e o seu funcionamento. Utilizacin de software para a configuracin dun equipamento informtico. Utilizacin de linguaxes de programacin segundo sexa a aplicacin do programa que se vaia realizar. Localizacin de avaras. Verificacin do funcionamento.

Pxina 59 de 107

1.7

Mdulo profesional: sistemas programables avanzados

Equivalencia en crditos ECTS: 5. Cdigo: MP0965. Duracin: 123 horas.

1.7.1

Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Recoece os dispositivos programables que interveen no control de sistemas dinmicos, identificando a sa funcionalidade e determinando as sas caractersticas tcnicas. CA1.1. Recoecronse aplicacins automticas para a lectura e o control de sinais dinmicos. CA1.2. Identificouse a estrutura dun sistema de control analxico programado, recoecendo os subsistemas de control, de visualizacin, de adquisicin de datos e actuador. CA1.3. Relacionronse os compoentes dos dispositivos programables coa sa funcin. CA1.4. Determinronse as caractersticas tcnicas dos dispositivos programables segundo o tipo de control que cumpra realizar. CA1.5. Seleccionouse o dispositivo programable segundo a aplicacin requirida. RA2. Monta sistemas de regulacin de magnitudes fsicas para o control en lazo pechado, seleccionando e conectando os elementos que o compoen. CA2.1. Seleccionronse os compoentes adecuados segundo as especificacins tcnicas. CA2.2. Representouse o esbozo da instalacin automtica. CA2.3. Debuxouse o esquema de conexin entre os compoentes da instalacin. CA2.4. Empregouse simboloxa normalizada. CA2.5. Montronse os compoentes para a regulacin e o control de diferentes variables fsicas do proceso, implementando estratexias de control avanzado, regulador, interface persoa-mquina, elementos de medida e actuador. CA2.6. Montronse dispositivos para o control de calidade da producin integrndoo dentro do sistema de control programable. CA2.7. Puxronse en prctica sistemas embebidos como solucins integrais dos sistemas de control. CA2.8. Puxronse en prctica sistemas de mellora da eficiencia enerxtica. CA2.9. Respectronse as normas de seguridade. CA2.10. Montronse dispositivos para o control da rastrexabilidade da producin, integrndoos dentro do sistema de control programable. RA3. Programa controladores lxicos, identificado a tipoloxa dos datos do proceso e utilizando tcnicas avanzadas de programacin e parametrizacin. CA3.1. Relacionronse os tipos de datos do controlador lxico programable cos sinais que cumpra tratar. CA3.2. Programronse estruturas de control analxico no PLC.
Pxina 60 de 107

 CA3.3. Utilizronse tcnicas de programacin para o almacenamento dos sinais do proceso en bloques de datos. CA3.4. Realizouse a escalaxe e a desescalaxe de sinais analxicos. CA3.5. Utilizronse bloques de programacin para o procesamento de sinais de entradas especiais de contaxe rpida, medicin de frecuencia e modulacin por largo de pulso. CA3.6. Direccionronse os sinais de mdulos especiais de controladores lxicos programables. CA3.7. Tratronse sinais de erro e de alarma, mediante PLC e/ou dispositivo de visualizacin. CA3.8. Respectronse as normas de seguridade. CA3.9. Mellorouse o programa, tendo en conta a facilidade para o seu mantemento. RA4. Verifica o funcionamento dos sistemas de control analxico programado, axustando os dispositivos e aplicando normas de seguridade. CA4.1. Comprobronse as conexins entre dispositivos. CA4.2. Verificouse a secuencia de control. CA4.3. Monitorizouse o programa e o estado das variables desde a unidade de programacin. CA4.4. Comprobouse a resposta do sistema ante calquera posible anomala. CA4.5. Medronse parmetros caractersticos da instalacin. CA4.6. Respectronse as normas de seguridade. RA5. Repara avaras en sistemas de control analxico programado, diagnosticando disfuncins e desenvolvendo a documentacin requirida. CA5.1. Recoecronse puntos susceptibles de avara. CA5.2. Identificouse a causa da avara a travs das medidas realizadas e da observacin do comportamento da automatizacin. CA5.3. Seleccionronse os elementos que cumpra substitur, atendendo sa compatibilidade e funcionalidade dentro do sistema. CA5.4. Restableceuse o funcionamento. CA5.5. Elaborronse rexistros de avara. CA5.6. Configurouse o manual de uso.

1.7.2

Contidos bsicos
BC1. Recoecemento dos dispositivos programables que interveen no control de sistemas dinmicos

Aplicacins automticas para sistemas de control dinmicos. Estrutura dos sistemas de control dinmico: algoritmo de velocidade, control en cascada, control anticipativo, control distribudo e control con lxica borrosa, etc. Criterios de seleccin (PLC, HMI, etc.), dimensionamento e integracin dos dispositivos programables para o seu uso nos sistemas de control dinmicos. Relacin entre dispositivos programables e aplicacins.

Pxina 61 de 107

BC2. Montaxe de sistemas de regulacin de magnitudes en lazo pechado

Funcionamento dos dispositivos programables con sinais analxicos. Principios bsicos da conversin A/D e D/A. Parmetros bsicos de convertedores A/D: resolucin, tempo de conversin, etc. Montaxe de estruturas de regulacin de variables de proceso. Regulador, interfaces HMI, elementos de medida, elementos actuadores. Estratexias de control avanzadas dos sistemas de control dinmicos. Aplicacin de sistemas embebidos: compoentes, arquitecturas, sistema operativo e aplicacins. Sistemas de mellora de eficiencia enerxtica. Ferramentas e dispositivos de visin artificial: compoentes e aplicacins. Dispositivos para o control da rastrexabilidade e a producin.
BC3. Programacin avanzada de controladores lxicos

Tipos de datos nos autmatas programables. Bloques e unidades de programacin dos autmatas programables. Bloque de programa, interrupcins, subrutinas, bloque de datos e de sistema, etc. Funcins e bloques de funcins. Multiinstancia. Tratamento de avisos e alarmas mediante bloques ou rutinas de interrupcin. Tipos de eventos asociados a rutinas de interrupcin. Prioridades. Entradas e sadas analxicas en autmatas programables. Programas de escalaxe e desescalaxe. Configuracin e programacin de tarxetas especiais: tarxetas PID, de contadores rpidos, de posicionamento, de motores paso a paso, de medida de temperatura, etc. Programacin avanzada de PLC. Funcins especiais. Interrupcins. Instrucins de control de programa. Direccionamento indirecto. Control da rastrexabilidade. Rexistro e recuperacin de datos. Programacin atendendo a tcnicas de aforro e eficiencia enerxtica. Sistemas de proteccin.
BC4. Verificacin do funcionamento dos sistemas de control analxico programado

Monitorizacin de programas. Estado das variables. Fallos habituais. Tcnicas de verificacin. Respostas do sistema ante anomalas. Instrumentos de medida. Calibradores de proceso. Tcnicas de calibracin.
BC5. Reparacin de avaras en sistemas de control analxico programado

Diagnstico e localizacin de avaras. Diagnstico de hardware e de software. Visualizacin de mensaxes da CPU. Buffer de diagnstico. Puntos crticos das instalacins automticas. Plan de actuacin ante disfuncins do sistema. Planificacin e execucin. Informe de incidencias.
Pxina 62 de 107

 Medios tcnicos. Tcnicas de actuacin. Rexistros de avaras. Memoria tcnica. Documentacin de fabricantes. Valoracin econmica. Manual de uso.

1.7.3

Orientacins pedagxicas
Este mdulo profesional contn a formacin necesaria para desenvolver os sistemas dinmicos de control industrial. O desenvolvemento deste tipo de proxecto abrangue aspectos como: Identificacin dos elementos constitutivos dun sistema de control avanzado. Montaxe e configuracin dun sistema de control avanzado. Instalacin de software do sistema e de diagnose e proteccin. Desenvolvemento e eleccin da estratexia de control mis adecuada para cada proceso industrial. Verificacin da posta en servizo e do funcionamento de equipamentos, instalacins e programas. As actividades profesionais asociadas a esta funcin aplcanse en: Seleccin de equipamentos que interveen nun sistema de control dinmico. Montaxe e configuracin de equipamentos de medida e de regulacin. Desenvolvemento de sistemas de regulacin industrial. Verificacin do funcionamento dos sistemas de control dinmico. A formacin do mdulo contribe a alcanzar os obxectivos xerais a), b), c), f), g), h), k), l), m), n), o), p) e q) do ciclo formativo, e as competencias a), b), c), d), f), h), j), k), l), m) e n). As lias de actuacin no proceso ensino e aprendizaxe que permiten alcanzar os obxectivos do mdulo han versar sobre: Identificacin de equipamentos. Elaboracin das estratexias de control. Aplicacin de tecnoloxas de control para dar solucin a problemas de automatizacin industrial. Montaxe e configuracin dun sistema de control dinmico. Localizacin de avaras. Verificacin do funcionamento.

Pxina 63 de 107

1.8

Mdulo profesional: robtica industrial

Equivalencia en crditos ECTS: 5. Cdigo: MP0966. Duracin: 87 horas.

1.8.1

Unidade formativa 1: estrutura e configuracin dos robots industriais

Cdigo: MP0966_12. Duracin: 30 horas.

1.8.1.1

Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Recoece tipos de robots e/ou sistemas de control de movemento, identificado os compoentes que os forman e determinando as sas aplicacins en contornos industriais automatizados. CA1.1. Identificronse aplicacins industriais nas que se xustifica o uso de robots e de sistemas de control de movemento. CA1.2. Determinouse a tipoloxa e as caractersticas dos robots e manipuladores industriais. CA1.3. Relacionronse coa sa aplicacin os elementos elctricos que conforman un sistema robotizado e de control de movemento. CA1.4. Recoecronse os sistemas mecnicos utilizados nas articulacins de robots e manipuladores industriais. CA1.5. Identificronse os sistemas de alimentacin elctrica, pneumtica e/ou oleohidruilica requiridos para diversos tipos de aplicacins robticas. CA1.6. Identificronse robots e manipuladores industriais en funcin da aplicacin requirida. CA1.7. Identificronse os elementos dunha clula robotizada. RA2. Configura sistemas robticos e/ou de control de movemento, seleccionando e conectando os elementos que os compoen. CA2.1. Seleccionronse elementos de captacin e actuacin necesarios para comunicar os robots e/ou manipuladores industriais co seu contorno. CA2.2. Realizronse esbozos e esquemas de sistemas robticos e de control de movemento mediante buses de comunicacin industrial. CA2.3. Utilizouse simboloxa normalizada para a representacin dos dispositivos. CA2.4. Representronse os elementos de seguridade requiridos no contorno dun robot. CA2.5. Conectronse os compoentes do sistema robtico e/ou de control de movemento. CA2.6. Tivronse en conta as medidas de seguridade.

Pxina 64 de 107

1.8.1.2

Contidos bsicos BC1. Recoecemento de diversos tipos de robots e/ou sistemas de control de movemento

Aplicacins de robots e/ou sistemas de control de movemento: paletizacin, manipulacin, soldadura, carga e descarga, ensamblaxe, mecanizado, medicin, etc. Tipoloxa dos robots: cartesiano, cilndrico, polar ou esfrico, angular, scara, de estrutura paralela, etc. Anlise de sistemas de seguridade en contornos robotizados. Normas de seguridade para traballar con robots. Abeiros, barreiras de seguridade e cortinas fotoelctricas. Bloqueos de seguridade. Morfoloxa dun robot: elementos constitutivos. Graos de liberdade. Capacidade de carga. rea de traballo. Resolucin. Precisin. Repetibilidade. Velocidade e aceleracin. Sistemas mecnicos: elementos mecnicos. Sistemas de transmisin: transformacin de movemento, rotacin a rotacin, rotacin a translacin, translacin a rotacin. Redutores. Utensilios e ferramentas do robot: garras, ventosas, pinzas, etc. Unidades de control de robots. Armario de control. Fonte de alimentacin. CPU principal. Interface entradas/sadas. Servoamplificadores. Interface para dispositivos perifricos. Sistemas de control de movemento. Sistemas de control en lazo aberto e pechado. Unidades de programacin. Programadoras (Teach box) e computadores como dispositivos de programacin. Software. Sistemas teleoperados para o control de manipuladores e/ou robots. Estacin de teleoperacin. Sistema de comunicacin. Sistemas de gua. Gua de robots por visin. Correccin de traxectorias. Sistemas de navegacin en aplicacins mbiles. Estimacin da posicin. Determinacin da traxectoria. Clula robotizada. Elementos activos (robots, mquinas CNC, etc.). Elementos pasivos (mesas, alimentadores, utensilios, etc.).
BC2. Configuracin de instalacins de robots e/ou sistemas de control de movemento no seu contorno

Simboloxa normalizada. Representacin de esquemas en aplicacins robotizadas. Esquemas pneumticos e hidrulicos aplicados ao control de movemento. Conexin de sensores para a captacin de sinais dixitais e/ou analxicos en contornos robotizados e de control de movemento. Conexin de actuadores utilizados en robtica e/ou sistemas de control de movemento: pneumticos, hidrulicos e elctricos. Conexin de drivers en sistemas de control de movemento. Conexin de dispositivos e mdulos de seguridade en contornos robotizados. Representacin de secuencias e diagramas de fluxo. Regulamentacin: REBT.
Pxina 65 de 107

1.8.2

Unidade formativa 2: programacin e control de robots industriais

Cdigo: MP0966_22. Duracin: 57 horas.

1.8.2.1

Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Programa robots e/ou control de movemento, utilizado tcnicas de programacin e procesamento de datos. CA1.1. Planificouse a traxectoria de movemento dun robot. CA1.2. Identificronse os tipos de sinais que cumpra procesar. CA1.3. Estableceuse a secuencia de control mediante un grfico secuencial ou un diagrama de fluxo. CA1.4. Identificronse as instrucins de programacin. CA1.5. Identificronse os tipos de datos procesados na programacin. CA1.6. Programouse o robot ou o sistema de control de movemento. CA1.7. Empregronse diversas linguaxes de programacin. CA1.8. Elaborouse o protocolo de posta en marcha do sistema. CA1.9. Simulouse nun contorno grfico a programacin off-line. RA2. Verifica o funcionamento de robots e/ou sistemas de control de movemento, axustando os dispositivos de control e aplicando as normas de seguridade. CA2.1. Comprobouse a conexin entre os elementos que conforman un sistema robotizado e/ou de control de movemento. CA2.2. Verificouse o funcionamento dos dispositivos de seguridade. CA2.3. Seguiuse un protocolo de actuacin para a posta en servizo dun robot e/ou un sistema de control de movemento. CA2.4. Verificouse a secuencia de funcionamento. CA2.5. Calibrronse os sensores internos para o posicionamento dun robot e/ou un sistema de control de eixes. CA2.6. Comprobouse a resposta dos sistemas de control de movemento ante situacins anmalas. CA2.7. Monitorizouse o estado dos sinais externos e internos, e o valor dos datos procesados. CA2.8. Tivronse en conta as normas de seguridade. RA3. Repara avaras en mbitos industriais robotizados e/ou de control de movemento, diagnostica disfuncins e elabora informes de incidencias. CA3.1. Recoecronse os puntos susceptibles de avara. CA3.2. Utilizouse instrumentacin de medida e comprobacin CA3.3. Diagnosticronse as causas das avaras. CA3.4. Localizronse as avaras. CA3.5. Restableceuse o funcionamento do sistema. CA3.6. Documentouse a avara nun informe de incidencias do sistema. CA3.7. Tivronse en conta as normas de seguridade.

Pxina 66 de 107

1.8.2.2

Contidos bsicos BC1. Programacin de robots e sistemas de control de movemento

Posicionamento de robots. Operacins lxicas aplicadas programacin de robots. Mtodos de programacin. Programacin por gua. Programacin textual. Linguaxes de programacin de robots. Estrutura da linguaxe. Instrucins de movemento, entradas/sadas, control de fluxo, etc. Variables e expresins. Programacin secuencial. Diagramas de fluxo e grficos secuenciais. Programacin de sistemas de control de movemento. Simulacin en contorno grfico para a programacin off-line.
BC2. Verificacin do funcionamento de robots e/ou sistemas de control de movemento

Tcnicas de verificacin. Verificacin da posicin, traxectoria, velocidade, etc. Monitorizacin de programas. Supervisin do sistema de control. Visualizacin de variables. Execucin de programas paso a paso, cclicos e de forma continuada, etc. Instrumentos de medida. Regulamentacin.
BC3. Reparacin de avaras en contornos industriais robotizados e/ou de control de movemento

Diagnstico e localizacin avaras: tcnicas de actuacin. Tcnicas de monitorizacin e execucin de programas. Rexistros de avaras. Informe de incidencias de avaras no sistema. Regulamentacin.

1.8.3

Orientacins pedagxicas
Este mdulo profesional contn a formacin necesaria para desenvolver proxectos de control secuencial, de aplicacin en sistemas de control de movemento e/ou robtica industrial. O desenvolvemento deste tipo de proxectos abrangue aspectos como: Identificacin dos elementos elctricos e mecnicos que forman os sistemas de control de movemento e robtica industrial. Identificacin dos sistemas de sensorizacin e percepcin nun contorno robotizado e/ou de control de movemento. Desenvolvemento e interpretacin de esquemas de bloques e de conexin. Conexin e montaxe de elementos de captacin e actuacin. Establecemento das secuencias de control. Configuracin e programacin dos equipamentos de control de movemento e/ou robots industriais. Verificacin da posta en servizo. As actividades profesionais asociadas a esta funcin aplcanse en: Seleccin de equipamentos para o control de movemento e/ou robtica industrial.
Pxina 67 de 107

 Desenvolvemento de esquemas do contorno en sistemas de control de movemento e/ou robtica industrial. Conexin de sensores e actuadores en contornos robotizados. Desenvolvemento de programas de control para robtica e/ou o control de movemento. Verificacin do funcionamento da automatizacin e dos sistemas asociados. A formacin do mdulo contribe a alcanzar os obxectivos xerais a), b), c), d), e), f), g), h), i), j), k), l), m), n), o) e q) do ciclo formativo, e as competencias a), b), c), d), e), f), g), h), i), j), k), l), m) e n). As lias de actuacin no proceso de ensino e aprendizaxe que permiten alcanzar os obxectivos do mdulo han versar sobre: Identificacin de equipamentos elctricos, electrnicos e mecnicos en sistemas de control de movemento e o seu contorno. Elaboracin e interpretacin de esquemas de bloques e de conexin. Conexin de sensores e actuadores. Elaboracin das secuencias de control. Uso de diversas linguaxes de programacin de robots e/ou sistemas de control de movemento en xeral. Localizacin de avaras. Verificacin do funcionamento. Aplicacin das normas de seguridade en contornos de control de movemento.

Pxina 68 de 107

1.9

Mdulo profesional: comunicacins industriais

Equivalencia en crditos ECTS: 11. Cdigo: MP0967. Duracin: 192 horas.

1.9.1

Unidade formativa 1: introducin aos sistemas de comunicacin industrial

Cdigo: MP0967_12. Duracin: 30 horas.

1.9.1.1

Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Recoece os sistemas de comunicacin industrial e as normas fsicas utilizadas, identificando os elementos que os compoen e relacionando o seu funcionamento coas prestacins do sistema. CA1.1. Identificouse a funcionalidade dos sistemas de comunicacin industrial e as sas posibilidades de integracin e intercambio de datos. CA1.2. Recoeceuse a estrutura dun sistema de comunicacin industrial. CA1.3. Identificronse os niveis funcionais e operativos, en relacin cos campos de aplicacin caractersticos. CA1.4. Recoecronse as caractersticas que determinan os contornos industriais de control distribudo e contornos de fabricacin integrada por computador (CIM). CA1.5. Utilizouse o modelo ISO de referencia para interconexin de sistemas abertos (OSI), e describiuse a funcin de cada un dos seus niveis e a relacin entre eles. CA1.6. Determinronse as tcnicas de transmisin de datos en funcin da tecnoloxa empregada. CA1.7. Utilizronse os parmetros de comunicacin, identificando a funcin que realiza na transmisin de datos en serie. CA1.8. Estudronse as normas fsicas utilizadas en redes de comunicacin industrial identificando as interfaces e os elementos de conexin. CA1.9. Clasificronse as redes de comunicacins atendendo a criterios como o tipo de enlace, a tcnica empregada na transmisin de datos, a propiedade, a extensin xeogrfica ou a topoloxa. CA1.10. Recoecronse as tcnicas de control de fluxo, de deteccin de erros e de acceso ao medio na transmisin de datos.
1.9.1.2 Contidos bsicos BC1. Recoecemento dos sistemas de comunicacins industriais

Proceso de comunicacin: elementos que interveen; funcins e caractersticas. Estrutura dunha rede de comunicacin industrial. Contorno CIM. Arquitectura. Pirmide das comunicacins. Niveis e relacin entre nmero de dispositivos, volume de datos e velocidade de resposta.
Pxina 69 de 107

 Normativa das redes de comunicacin industrial: ISO, CEI, IEEE, etc. Normalizacin das comunicacins: modelo OSI. Modalidades de transmisin: serie e paralelo. Organizacin de mensaxes de datos serie. Transmisin sncrona e asncrona. Normalizacin das comunicacins en serie: protocolos RS-232, RS-422 e RS-485. Tcnicas de control de fluxo: control por hardware e por software. Caractersticas das topoloxas de redes. Tcnicas de control de erros. Mtodos de deteccin e de correccin. Mtodos de acceso ao medio centralizados e aleatorios.

1.9.2

Unidade formativa 2: programacin e configuracin de sistemas de comunicacin industrial

Cdigo: MP0967_22. Duracin: 162 horas.

1.9.2.1

Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Monta unha rede de comunicacin nun contorno industrial automatizado, configurando os parmetros e realizando as probas para a sa posta en servizo. CA1.1. Verificronse as caractersticas da instalacin elctrica e as condicins ambientais requiridas, especificando as condicins estndar que debe reunir unha sala onde se acha un sistema informtico industrial. CA1.2. Enumerronse as partes que configuran unha instalacin informtica industrial, indicando funcin, relacin e caractersticas de cada unha. CA1.3. Identificronse as configuracins topolxicas propias das redes de comunicacin en contornos industriais automatizados, indicando as caractersticas diferenciais e de aplicacin de cada unha. CA1.4. Identificronse os tipos de soporte de transmisin utilizados nas redes de comunicacin industriais, indicando as caractersticas e os parmetros mis representativos destes. CA1.5. Identificouse a funcin de cada fo do cable utilizado nunha rede de comunicacins industriais, realizando tubios flexibles para a interconexin dos compoentes da rede. CA1.6. Preparouse a instalacin de subministracin de enerxa elctrica e, de ser o caso, o sistema de alimentacin ininterrompida, comprobando a seguridade elctrica e ambiental requirida. CA1.7. Realizouse a conexin fsica das tarxetas, os equipamentos e demais elementos necesarios para a execucin da rede, seguindo o procedemento normalizado e/ou documentado. CA1.8. Realizouse a carga e a configuracin do sistema de rede, seguindo o procedemento normalizado e introducindo os parmetros necesarios para a adecuar ao tipo de aplicacins que se vaian utilizar. CA1.9. Configurronse os recursos que se poden compartir nunha rede de comunicacins industriais e os modos usuais de utilizacin destes.

Pxina 70 de 107

 RA2. Elabora programas bsicos de comunicacin entre un computador e perifricos externos de aplicacin industrial, utilizando interfaces e protocolos normalizados e aplicando tcnicas estruturadas. CA2.1. Identificronse os campos bsicos que inclen un protocolo de comunicacin industrial. CA2.2. Identificronse as interfaces para diferentes tipos de comunicacin industrial. CA2.3. Configurouse a comunicacin entre un computador e un equipamento industrial. CA2.4. Seleccionronse os comandos do protocolo de comunicacin que cumpra utilizar para realizar un programa de comunicacin, identificando o mtodo para a deteccin e a correccin de posibles erros que se poidan producir. CA2.5. Elaborouse o diagrama de fluxo e/ou o pseudocdigo que responda ao funcionamento dun programa de comunicacin industrial, utilizando simboloxa normalizada. CA2.6. Codificouse o programa de comunicacin nunha linguaxe de alto nivel. CA2.7. Verificouse a idoneidade do programa co diagrama de fluxo elaborado, co pseudocdigo e coas especificacins propostas. CA2.8. Documentouse adecuadamente o programa, aplicando os procedementos estandarizados coa suficiente precisin para asegurar o seu posterior mantemento. RA3. Programa e configura os buses utilizados no mbito industrial, identificando os elementos que o integran, en relacin co resto de dispositivos que configuran un sistema automtico. CA3.1. Identificronse os buses industriais actuais, en relacin coa pirmide das comunicacins. CA3.2. Configurronse os equipamentos dunha rede industrial para a comunicacin entre dispositivos. CA3.3. Programouse unha rede industrial para o intercambio de datos entre dispositivos. CA3.4. Configurronse os compoentes para a sa utilizacin na interconexin de diferentes redes por cambio de protocolo ou medio fsico. CA3.5. Utilizronse tcnicas de control remoto para o envo ou a recepcin de datos entre o proceso industrial e o persoal de mantemento ou de control. CA3.6. Utilizronse diversos medios fsicos para a comunicacin entre equipamentos e sistemas. CA3.7. Representronse os sistemas de comunicacin industrial mediante bloques funcionais. CA3.8. Seleccionronse os equipamentos e os elementos da instalacin a partir de documentacin tcnica de fbrica. RA4. Configura os equipamentos de control e supervisin que interveen nun sistema automtico, programando os equipamentos e integrando as comunicacins nunha planta de producin. CA4.1. Relacionronse as funcins que ofrece un sistema de supervisin e control con aplicacins industriais de automatizacin. CA4.2. Recoecronse todas as ferramentas de configuracin, en relacin coa funcin que vaian realizar dentro da aplicacin. CA4.3. Configurronse avisos e alarmas, e rexistrronse nun arquivo para un posterior tratamento.
Pxina 71 de 107

 CA4.4. Configurronse e programronse sistemas de control e supervisin de diferentes fabricantes. CA4.5. Integrronse paneis de operacin e computadores como dispositivos de control, supervisin e adquisicin de datos nunha rede de comunicacin industrial. CA4.6. Configurouse un sistema de control e supervisin para a presentacin grfica de datos. CA4.7. Duselle funcionalidade ao sistema de control para traballar con datos relativos ao mantemento da mquina ou ao proceso industrial. RA5. Verifica o funcionamento do sistema de comunicacin industrial, axustando os dispositivos e aplicando normas de seguridade. CA5.1. Comprobronse as conexins entre dispositivos. CA5.2. Verificronse os parmetros de configuracin de cada equipamento. CA5.3. Verificouse o funcionamento do programa para que respecte as especificacins dadas. CA5.4. Comprobouse a resposta do sistema ante calquera posible anomala. CA5.5. Medronse parmetros caractersticos da instalacin. CA5.6. Respectronse as normas de seguridade. RA6. Repara disfuncins en sistemas de comunicacin industrial, observando o comportamento do sistema e utilizando ferramentas de diagnose. CA6.1. Recoecronse puntos susceptibles de avara. CA6.2. Identificouse a tipoloxa e as caractersticas das avaras de natureza fsica ou lxica que se presenten nos sistemas de comunicacin industrial. CA6.3. Identificronse os sntomas da avara, caracterizando os efectos que produce a travs das medidas realizadas e da observacin do comportamento do sistema e dos equipamentos. CA6.4. Reparouse a avara. CA6.5. Restableceuse o funcionamento. CA6.6. Elaborronse rexistros de avara.
1.9.2.2 Contidos bsicos BC1. Instalacin e configuracin de redes en contornos industriais automatizados

Instalacin de redes industriais: condicins construtivas. Condicins elctricas e ambientais. Equipamentos que interveen nunha rede de comunicacins industriais: servidores, estacins de traballo, concentradores e tarxetas de rede. Tipos de soporte de transmisin: con cables e sen eles. Estndares de comunicacins industriais. Montaxe, conexin e configuracin dos equipamentos da rede de comunicacin industrial.
BC2. Elaboracin de programas bsicos de comunicacin

Protocolos de comunicacins: campos que interveen de xeito xenrico. Dispositivos de conversin: de norma fsica e de protocolo.
Pxina 72 de 107

 Estudo dun protocolo industrial. Comandos de lectura e escritura de datos, de control e de erros. Elaboracin dun programa en linguaxe de alto nivel para a comunicacin entre un computador e un equipamento industrial. Envo e recepcin de datos, control de erros, visualizacin e rexistro de datos.
BC3. Programacin e configuracin dos buses de comunicacin dunha planta industrial

Estudo e clasificacin dos buses industriais actuais segundo o mbito de aplicacin. Interconexin de redes: repetidores, pontes, enrutadores e pasarelas. Buses de campo a nivel sensor-actuador. Datos tcnicos. Vantaxes da sa utilizacin. Descricin dos equipamentos participantes. Cables e conectadores. Configuracin e programacin dos dispositivos (fontes de alimentacin, mestres e escravos da rede, consolas de configuracin e diagnstico). Control de erros. Rede de comunicacin entre un controlador e periferia descentralizada. Caractersticas principais. Vantaxes da sa utilizacin. Descricin dos equipamentos participantes (mestres da rede e dispositivos de E/S). Cables e conectadores. Configuracin e programacin dos dispositivos. Control de erros. Rede de comunicacin para o intercambio de datos entre controladores. Vantaxes da sa utilizacin. Descricin dos equipamentos participantes. Cables e conectadores. Configuracin e programacin dos dispositivos. Control de erros. Rede de comunicacin industrial (autmatas programables) con integracin de rede de oficinas (computadores). Vantaxes da sa utilizacin. Descricin dos equipamentos participantes. Cables e conectadores. Configuracin e programacin dos dispositivos. Control de erros. Sistemas para o acceso a redes industriais desde o exterior. Telefona mbil, pxinas web de control e internet. Configuracin de redes industriais coa utilizacin da tecnoloxa wifi. Control de procesos por computador. Elaboracin de planos e esquemas dunha rede de comunicacin en sistemas de automatizacin industrial. Elaboracin de manuais de instrucins de servizo e mantemento de redes de comunicacin.
BC4. Configuracin dos equipamentos de control e supervisin

Definicin e clasificacin dos sistemas de supervisin e control que interveen nun sistema de comunicacin industrial. Sistemas baseados en paneis de operador e sistemas baseados en computador (SCADA). Principais caractersticas dos sistemas de supervisin e control. Deseo de pantallas e a interaccin entre elas. Visualizacin e escritura de datos. Incorporacin de equipamentos de control nun mesmo sistema de supervisin, con intercambio de datos entre todos eles. Xeracin de pequenos programas ou scripts de aplicacin nos sistemas de supervisin. Representacin grfica de sinais dinmicos.
Pxina 73 de 107

 Rexistro de valores. Enlace entre aplicacins. Xestin dos datos para a sa utilizacin en tcnicas de mantemento.
BC5. Verificacin do funcionamento do sistema de comunicacin industrial

Tcnicas de verificacin: conexins, configuracin e funcionamento. Monitorizacin de programas: visualizacin de variables. Instrumentos e tcnicas de medida. Regulamentacin.
BC6. Reparacin de disfuncins en sistemas de comunicacin industrial

Diagnstico e localizacin de avaras: protocolos de probas. Tcnicas de actuacin. Puntos de actuacin. Rexistros de avaras: fichas e outros rexistros. Memoria tcnica. Valoracin econmica. Manual de uso. Manual de mantemento. Recomendacins de seguridade e ambientais. Regulamentacin.

1.9.3

Orientacins pedagxicas
Este mdulo profesional contn a formacin necesaria para desenvolver proxectos de sistemas de comunicacin e supervisin industrial para diferentes plantas de producin. O desenvolvemento deste tipo de proxectos abrangue aspectos como. Identificacin e aplicacin de cada bus de comunicacin actual, dependendo da sa aplicacin. Seleccin dos dispositivos necesarios para a integracin dos equipamentos nunha rede de comunicacin. Conexin, montaxe e configuracin dos equipamentos que interveen nunha rede informtica. Representacin de esbozos e esquemas en aplicacins de comunicacin industrial. Configuracin de cada un dos dispositivos que interveen. Conexin e montaxe de dispositivos. Programacin de equipamentos. Verificacin da posta en servizo. As actividades profesionais asociadas a esta funcin aplcanse en: Seleccin de equipamentos que interveen nunha rede de comunicacins industriais. Seleccin de dispositivos para a modificacin e/ou a adaptacin de equipamentos, de xeito que se poidan integrar nunha rede de comunicacin industrial. Modificacin e/ou adaptacin de programas dos dispositivos en rede. Desenvolvemento de programas de control para o intercambio de datos entre os dispositivos en rede. Verificacin do funcionamento da rede de comunicacin e dos sistemas asociados.
Pxina 74 de 107

A formacin do mdulo contribe a alcanzar os obxectivos xerais a), b), c), d), e), f), g), j), k), l), m), n), o) e q) do ciclo formativo, e as competencias a), b), c), d), e), f), g), h), j), k), l) e m). As lias de actuacin no proceso de ensino e aprendizaxe que permiten alcanzar os obxectivos do mdulo han versar sobre: Identificacin e configuracin dos dispositivos e dos equipamentos integrantes dunha rede de comunicacin industrial. Elaboracin de esbozos e esquemas de conexin. Deseo e elaboracin de pequenos programas de comunicacin entre un computador e un dispositivo industrial. Programacin de sistemas de supervisin e control, e a sa integracin nunha rede industrial. Utilizacin de equipamentos de diferentes fabricantes para a sa integracin nunha mesma rede industrial. Intercambio de datos entre buses industriais. Localizacin de avaras. Verificacin do funcionamento.

Pxina 75 de 107

1.10 Mdulo profesional: integracin de sistemas de automatizacin industrial

Equivalencia en crditos ECTS: 11. Cdigo: MP0968. Duracin: 175 horas.

1.10.1 Unidade formativa 1: planificacin e xestin do sistema automtico industrial

Cdigo: MP0968_12. Duracin: 40 horas.
1.10.1.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Planifica a instalacin do sistema automtico, identificando os requisitos da instalacin e xestionando o aprovisionamento de material. CA1.1. Identificronse as fases de instalacin do sistema automtico. CA1.2. Seleccionronse ferramentas e equipamentos asociados a cada fase de instalacin. CA1.3. Planificouse a entrega de equipamentos e elementos. CA1.4. Elaborouse un protocolo de comprobacin do material recibido. CA1.5. Avalironse os puntos crticos da instalacin. CA1.6. Determinronse os recursos humanos de cada fase de montaxe. CA1.7. Elaborouse un plan detallado de aprovisionamento e montaxe da instalacin automtica. RA2. Xestiona a montaxe de instalacins automticas, seguindo o plan de montaxe e resolvendo continxencias. CA2.1. Asignronse os medios materiais e humanos segundo o plan de montaxe. CA2.2. Realizouse a implantacin da instalacin segundo as especificacins indicadas nos planos e esquemas. CA2.3. Adecuouse o plan de montaxe s caractersticas da instalacin. CA2.4. Aplicronse tcnicas de xestin de recursos para a montaxe da instalacin. CA2.5. Determinronse indicadores de control de montaxe. CA2.6. Determinronse as medicins necesarias para a aceptacin da instalacin automtica. CA2.7. Determinronse os valores mnimos de illamento, rixidez dielctrica, resistencia de terra e correntes de fuga aceptables para a aceptacin da instalacin. CA2.8. Identificronse os requisitos mnimos para a posta en marcha da instalacin. CA2.9. Realizronse as medidas necesarias para a anlise da rede de subministracin (deteccin de harmnicos e perturbacins). CA2.10. Determinronse medidas de seguridade na posta en marcha de instalacins automticas. RA3. Planifica o mantemento de instalacins automticas industriais, a partir dos requisitos da instalacin.
Pxina 76 de 107

CA3.1. Seleccionronse as partes da instalacin susceptibles de mantemento. CA3.2. Planificouse o aprovisionamento de cada parte. CA3.3. Determinronse as tarefas bsicas de mantemento preventivo. CA3.4. Determinronse as tarefas bsicas do mantemento preditivo e correctivo. CA3.5. Programouse o mantemento da instalacin. CA3.6. Analizronse as instrucins de fabricantes dos equipamentos e elementos que interveen na instalacin. CA3.7. Propuxronse axustes dos equipamentos e dos elementos para o seu bo funcionamento. CA3.8. Determinronse as caractersticas tcnicas e de aceptacin para a substitucin de equipamentos ou elementos. CA3.9. Elaborouse un plan detallado de mantemento. RA4. Xestiona o mantemento de instalacins automticas industriais a partir do plan de mantemento e a normativa. CA4.1. Identificronse todas as epgrafes do plan de montaxe. CA4.2. Adecuouse o plan de mantemento s caractersticas da instalacin. CA4.3. Aplicronse tcnicas de xestin de persoal para o mantemento de instalacins. CA4.4. Aplicronse tcnicas de xestin de materiais e elementos para o mantemento de instalacins. CA4.5. Recoecronse procedementos para a xestin do mantemento. CA4.6. Determinronse indicadores de control do mantemento. CA4.7. Aplicouse a regulamentacin vixente e a de seguridade no traballo, durante o mantemento.
1.10.1.2 Contidos bsicos BC1. Planificacin da instalacin do sistema automtico industrial

Tcnicas de planificacin nunha instalacin automtica. Fases da instalacin automtica. Ferramentas e equipamentos. Aprovisionamento e almacenaxe de materiais. Comprobacin de materiais. Identificacin de puntos crticos nunha instalacin automtica. Tcnicas de localizacin de puntos crticos. Estudo do traballo. Contidos bsicos dun plan de aprovisionamento e montaxe da instalacin automtica. Ferramentas informticas para a planificacin da instalacin do sistema.
BC2. Xestin da montaxe dunha instalacin automtica industrial

Equipamentos de medida de seguridade elctrica: rixidez dielctrica, resistencia de illamento, continuidade de terras e correntes de fuga, etc. Xestin de recursos humanos. Indicadores de montaxe. Valores mnimos de aceptacin. Requisitos de posta en marcha. Ensaios de elementos de proteccin. Anlise da rede de subministracin. Medidas de seguridade. Tcnicas de posta en marcha. Parmetros crticos. Regulamentacin. Normativa de seguridade.

Pxina 77 de 107

BC3. Planificacin do mantemento de instalacins automticas industriais

Puntos susceptibles de mantemento nunha instalacin automtica. Aprovisionamento de materiais e xestin de existencias para o mantemento. Mantemento preventivo, preditivo e correctivo. Tcnicas de planificacin de mantemento. Instrucins de mantemento de fabricantes. Obrigas legais. Parmetros de axuste para a mellora do mantemento. Recepcin de materiais para o mantemento. Ferramentas informticas para a organizacin do mantemento e o control de avaras.
BC4. Xestin do mantemento dunha instalacin automtica industrial

Contidos bsicos dun plan de mantemento. Tcnicas de xestin de recursos humanos e materiais. Ferramentas informticas para a xestin de recursos humanos e materiais. Procedementos e indicadores de xestin para o mantemento. Regulamentacin.

1.10.2 Unidade formativa 2: instalacin de sistemas automticos integrados

Cdigo: MP0968_22. Duracin: 135 horas.
1.10.2.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Integra os elementos do sistema automtico industrial, interpretando a documentacin tcnica do proxecto e seguindo os procedementos e as normas de seguridade en montaxe. CA1.1. Montouse o cadro de distribucin elctrica. CA1.2. Instalronse os sistemas de distribucin elctrica e de fludos requiridos no sistema automtico. CA1.3. Conectronse equipamentos sensores e de captacin. CA1.4. Conectronse os actuadores, manipuladores e dispositivos elctricos de potencia. CA1.5. Axustronse mecanicamente diversos tipos de actuadores. CA1.6. Montronse os robots industriais e sistemas de control de movementos, en caso necesario. CA1.7. Montronse os dispositivos de medida e regulacin. CA1.8. Montronse os elementos de supervisin e adquisicin de datos. CA1.9. Aplicouse a regulamentacin e as normas de seguridade. RA2. Executa operacins de axuste, parametrizacin e programacin dos dispositivos do sistema automtico, a partir das especificacins tcnicas do deseo e utilizando as ferramentas de software e hardware requiridas. CA2.1. Identificronse os sinais que teen que procesar os controladores lxicos. CA2.2. Calibrronse os dispositivos de medida segundo as especificacins tcnicas de funcionamento do sistema automtico.
Pxina 78 de 107

 CA2.3. Elaborronse os programas dos dispositivos de control lxico do sistema automtico segundo as especificacins tcnicas demandadas. CA2.4. Establecronse as secuencias de control para as solucins robotizadas e de control de movemento. CA2.5. Establecronse parmetros para os dispositivos de regulacin e control. CA2.6. Elaborouse a programacin dos dispositivos de supervisin e adquisicin de datos. CA2.7. Establecronse parmetros e axustouse a rede de comunicacin industrial. RA3. Verifica o funcionamento do sistema automtico segundo as especificacins tcnicas do deseo, realizando a implantacin necesaria e aplicando normas de seguridade. CA3.1. Verificouse o funcionamento do cadro de distribucin elctrico. CA3.2. Comprobouse o funcionamento de todos os dispositivos do sistema automtico. CA3.3. Verificouse o funcionamento dos programas de control, adquisicin e supervisin deseados consonte os requisitos do sistema automtico. CA3.4. Comprobouse a idoneidade dos parmetros establecidos para os dispositivos, realizando, de ser o caso, os axustes necesarios para a sa optimizacin. CA3.5. Realizouse unha posta en marcha de todo o sistema automtico, verificando o seu funcionamento e realizando os axustes oportunos consonte os requisitos establecidos. CA3.6. Elaborouse un informe tcnico das actividades desenvolvidas dos resultados obtidos e das modificacins realizadas. CA3.7. Realizronse as modificacins oportunas na documentacin tcnica en funcin dos resultados das verificacins de funcionamento realizadas no sistema automtico e a sa correspondente implantacin. RA4. Localiza avaras producidas no sistema automtico, utilizando a documentacin tcnica e establecendo criterios de actuacin, consonte protocolos previamente establecidos. CA4.1. Formalizouse a orde de reparacin da avara. CA4.2. Documentouse o procedemento que se vaia seguir para a identificacin de avaras. CA4.3. Seguiuse o procedemento establecido para a localizacin de avaras. CA4.4. Valorouse e xustificouse a toma de decisins na reparacin ou substitucin de dispositivos. CA4.5. Realizouse o orzamento da reparacin e/ou substitucin dos dispositivos. CA4.6. Realizouse a reparacin seguindo as normas e os procedementos de seguridade establecidos, utilizando os equipamentos de proteccin individual e colectivos requiridos. CA4.7. Estudouse a conveniencia de realizar modificacins no deseo ou na tecnoloxa do sistema automtico, co fin de evitar a avara. CA4.8. Cubriuse o correspondente informe tcnico da avara.
1.10.2.2 Contidos bsicos BC1. Integracin de elementos do sistema automtico industrial

Caractersticas e tipos dos cadros elctricos: elementos e distribucin. Criterios de montaxe e mecanizado.
Pxina 79 de 107

 Tcnicas de instalacin e montaxe en sistemas elctricos e con fludos. Equipamentos e ferramentas para a montaxe: manexo. Compatibilidade entre sistemas e equipamentos. Valoracin das caractersticas dos sinais de control para intercambiar entre equipamentos. Tcnicas de conexin entre sistemas elctricos e con fludos. Separacin de circutos. Normas de seguridade. Tcnicas de montaxe de robots e sistemas de control de movemento. Tcnicas de conexin de dispositivos de medida e regulacin. Esquemas e recomendacins de fabricante.
BC2. Execucin de operacins de axuste, parametrizacin e programacin

Tipos de sinais nun sistema automtico. Parmetros de calibracin dos dispositivos nun sistema automtico. Integracin dos programas dos dispositivos de control lxico nun sistema automtico. Secuencias de control para solucins robotizadas e de control de movemento. Establecemento de parmetros para os dispositivos de regulacin e control integrados nun sistema automtico. Integracin da programacin dos dispositivos de supervisin e adquisicin de datos nun sistema automtico. Establecemento de parmetros e axuste da rede de comunicacin industrial nun sistema automtico integrado.
BC3. Verificacin do funcionamento do sistema automtico industrial

Verificacins no funcionamento do cadro de distribucin elctrico. Verificacins no funcionamento de todos os dispositivos do sistema automtico. Normativa de certificacin de cadros. Verificacins no funcionamento dos programas de control, adquisicin e supervisin. Verificacins e optimizacin no establecemento de parmetros en dispositivos. Procedementos de posta en marcha, verificacin e axuste dun sistema automtico completo. Informe tcnico de actividades e resultados.
BC4. Localizacin de avaras no sistema automtico industrial

Solicitude de intervencin e orde de traballo. Disfuncins tpicas en sistemas automticos: causas habituais. Manexo de equipamentos e ferramentas. Procedementos para a identificacin e a reparacin de avaras no sistema automtico. Informes tcnicos de avaras e follas de reparacin.

1.10.3 Orientacins pedagxicas

Este mdulo profesional integra todos os coecementos adquiridos nos mdulos formativos cursados ao longo do ciclo formativo e aplcase a todos os tipos de sistemas de automatizacin e robtica industrial relacionados co perfil profesional do ttulo.
Pxina 80 de 107

A definicin destas funcins abrangue aspectos como: Identificacin das caractersticas da montaxe e o mantemento dos sistemas automticos industriais. Seleccin de equipamentos e eleccin da tecnoloxa mis adecuada. Elaboracin e interpretacin de documentacin tcnica propia dos sistemas de automatizacin e robtica industrial. Montaxe dos equipamentos e elementos do sistema de automatizacin e robtica industrial. Axuste, parametrizacin e programacin dos dispositivos. Verificacins do funcionamento dos sistemas automticos industriais. Localizacin de avaras. Mantemento de equipamentos e elementos dos sistemas de automatizacin e robtica industrial. Neste mdulo deberase desenvolver completamente un proxecto de automatizacin e robtica industrial no que se incla, polo menos, a distribucin elctrica, as proteccins, os equipamentos e os dispositivos de medida e regulacin, os accionadores e o sistema de comunicacin necesario, integrando as tecnoloxas dispoibles mis axeitadas. As actividades profesionais asociadas a esta funcin aplcanse en: Desenvolvemento de proxectos de sistemas de automatizacin industrial. Xestin e supervisin da montaxe e do mantemento dos sistemas de automatizacin industrial. A formacin do mdulo contribe a alcanzar os obxectivos xerais a), b), c), d), e), f), g), h), i), j), k), l), m), n), ), o), p), q) e v) do ciclo formativo, e as competencias a), b), c), d), e), f), g), h), i), j), k), l), m) e n). As lias de actuacin no proceso de ensino e aprendizaxe que permiten alcanzar os obxectivos do mdulo han versar sobre: Identificacin das caractersticas dos sistemas automticos, partindo de especificacins tcnicas. Determinacin de equipamentos e dispositivos, partindo de documentacin tcnica e clculos. Desenvolvemento de procesos de montaxe, utilizando como recurso a documentacin tcnica do proxecto. Aplicacin de linguaxes de programacin normalizadas. Desenvolvemento de programas de xestin e control de redes de comunicacin. Montaxe de instalacins automticas, resolvendo problemas potenciais de montaxe e realizando a implantacin necesaria, todo iso consonte documentacin tcnica. Diagnstico e reparacin de avaras e disfuncins utilizando ferramentas axeitadas. Realizacin de operacins de mantemento segundo o plan establecido. Realizacin da posta en marcha e das verificacins oportunas dos equipamentos e dos dispositivos do sistema de automatizacin industrial. Elaboracin da documentacin tcnica e administrativa, utilizando ferramentas ofimticas e de deseo adecuadas.

Pxina 81 de 107

1.11 Mdulo profesional: proxecto de automatizacin e robtica industrial

Equivalencia en crditos ECTS: 5. Cdigo: MP0969. Duracin: 26 horas.

1.11.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Identifica necesidades do sector produtivo en relacin con proxectos tipo que as poidan satisfacer. CA1.1. Clasificronse as empresas do sector polas sas caractersticas organizativas e o tipo de produto ou servizo que ofrecen. CA1.2. Caracterizronse as empresas tipo e indicouse a sa estrutura organizativa e as funcins de cada departamento. CA1.3. Identificronse as necesidades mis demandadas s empresas. CA1.4. Valorronse as oportunidades de negocio previsibles no sector. CA1.5. Identificouse o tipo de proxecto requirido para dar resposta s demandas previstas. CA1.6. Determinronse as caractersticas especficas requiridas ao proxecto. CA1.7. Determinronse as obrigas fiscais, laborais e de prevencin de riscos, e as sas condicins de aplicacin. CA1.8. Identificronse as axudas e as subvencins para a incorporacin de novas tecnoloxas de producin ou de servizo que se propoan. CA1.9. Elaborouse o guin de traballo para seguir na elaboracin do proxecto. RA2. Desea proxectos relacionados coas competencias expresadas no ttulo, onde incle e desenvolve as fases que o compoen. CA2.1. Compilouse informacin relativa aos aspectos que se vaian tratar no proxecto. CA2.2. Realizouse o estudo da viabilidade tcnica do proxecto. CA2.3. Identificronse as fases ou as partes que compoen o proxecto, e o seu contido. CA2.4. Establecronse os obxectivos procurados e identificouse o seu alcance. CA2.5. Prevronse os recursos materiais e persoais necesarios para realizar o proxecto. CA2.6. Realizouse o orzamento correspondente. CA2.7. Identificronse as necesidades de financiamento para a posta en marcha do proxecto. CA2.8. Definiuse e elaborouse a documentacin necesaria para o seu deseo. CA2.9. Identificronse os aspectos que se deben controlar para garantir a calidade do proxecto. RA3. Planifica a posta en prctica ou a execucin do proxecto, para o que determina o plan de intervencin e a documentacin asociada. CA3.1. Estableceuse a secuencia de actividades ordenadas en funcin das necesidades de posta en prctica.
Pxina 82 de 107

 CA3.2. Determinronse os recursos e a loxstica necesarios para cada actividade. CA3.3. Identificronse as necesidades de permisos e autorizacins para levar a cabo as actividades. CA3.4. Determinronse os procedementos de actuacin ou execucin das actividades. CA3.5. Identificronse os riscos inherentes posta en prctica e definiuse o plan de prevencin de riscos, as como os medios e os equipamentos necesarios. CA3.6. Planificouse a asignacin de recursos materiais e humanos, e os tempos de execucin. CA3.7. Fxose a valoracin econmica que dea resposta s condicins da posta en prctica. CA3.8. Definiuse e elaborouse a documentacin necesaria para a posta en prctica ou execucin. RA4. Define os procedementos para o seguimento e o control na execucin do proxecto, e xustifica a seleccin das variables e dos instrumentos empregados. CA4.1. Definiuse o procedemento de avaliacin das actividades ou intervencins. CA4.2. Definronse os indicadores de calidade para realizar a avaliacin. CA4.3. Definiuse o procedemento para a avaliacin das incidencias que se poidan presentar durante a realizacin das actividades, as como a sa solucin e o seu rexistro. CA4.4. Definiuse o procedemento para xestionar os cambios nos recursos e nas actividades, inclundo o sistema para o seu rexistro. CA4.5. Definiuse e elaborouse a documentacin necesaria para a avaliacin das actividades e do proxecto. CA4.6. Estableceuse o procedemento para a participacin na avaliacin das persoas usuarias ou da clientela, e elaborronse os documentos especficos. CA4.7. Estableceuse un sistema para garantir o cumprimento do prego de condicins do proxecto, cando este exista. RA5. Elabora e expn o informe do proxecto realizado, e xustifica o procedemento seguido. CA5.1. Enuncironse os obxectivos do proxecto. CA5.2. Describiuse o proceso seguido para a identificacin das necesidades das empresas do sector. CA5.3. Describiuse a solucin adoptada a partir da documentacin xerada no proceso de deseo. CA5.4. Describronse as actividades en que se divide a execucin do proxecto. CA5.5. Xustificronse as decisins tomadas de planificacin da execucin do proxecto. CA5.6. Xustificronse as decisins tomadas de seguimento e control na execucin do proxecto. CA5.7. Formulronse as conclusins do traballo realizado en relacin coas necesidades do sector produtivo. CA5.8. Formulronse, de ser o caso, propostas de mellora. CA5.9. Realizronse, de ser o caso, as aclaracins solicitadas na exposicin. CA5.10. Empregronse ferramentas informticas para a presentacin dos resultados.

Pxina 83 de 107

1.11.2 Orientacins pedagxicas

Este mdulo profesional complementa a formacin establecida para o resto dos mdulos profesionais que integran o ttulo nas funcins de anlise do contexto, deseo do proxecto e organizacin da execucin. A funcin de anlise do contexto abrangue as subfuncins de compilacin de informacin, identificacin de necesidades e estudo de viabilidade. A funcin de deseo do proxecto ten como obxectivo establecer as lias xerais para dar resposta s necesidades presentadas concretando os aspectos salientables para a sa realizacin. Abrangue as subfuncins de definicin do proxecto, planificacin da intervencin e elaboracin da documentacin. A funcin de organizacin da execucin abrangue as subfuncins de programacin, previsin e coordinacin dos recursos e de loxstica, tanto desde a sa orixe como no seu desenvolvemento. As actividades profesionais asociadas a estas funcins desenvlvense nos subsectores de montaxe e mantemento de sistemas automticos e robticos. Fomentarase e valorarase a creatividade, o esprito crtico e a capacidade de innovacin nos procesos realizados, as como a adaptacin da formacin recibida en supostos laborais e en novas situacins. O equipo docente exercer a titora das seguintes fases de realizacin do traballo, que se realizarn fundamentalmente de xeito non presencial: estudo das necesidades do sector produtivo, deseo, planificacin e seguimento da execucin do proxecto. A exposicin do informe, que realizar todo o alumnado, parte esencial do proceso de avaliacin e defenderase ante o equipo docente. Polas sas propias caractersticas, a formacin do mdulo relacinase con todos os obxectivos xerais do ciclo e con todas as competencias profesionais, persoais e sociais, bardante no relativo posta en prctica de diversos aspectos da intervencin deseada. As lias de actuacin no proceso de ensino e aprendizaxe que permiten alcanzar os obxectivos do mdulo estn relacionadas con: Execucin de traballos en equipo. Responsabilidade e autoavaliacin do traballo realizado. Autonoma e iniciativa persoal. Uso das TIC.

Pxina 84 de 107

1.12 Mdulo profesional: formacin e orientacin laboral

Equivalencia en crditos ECTS: 5 Cdigo: MP0970. Duracin: 107 horas.

1.12.1 Unidade formativa 1: prevencin de riscos laborais

Cdigo: MP0970_12. Duracin: 45 horas.
1.12.1.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Recoece os dereitos e as obrigas das persoas traballadoras e empresarias relacionados coa seguridade e a sade laboral. CA1.1. Relacionronse as condicins laborais coa sade da persoa traballadora. CA1.2. Distinguronse os principios da accin preventiva que garanten o dereito seguridade e sade das persoas traballadoras. CA1.3. Apreciouse a importancia da informacin e da formacin como medio para a eliminacin ou a reducin dos riscos laborais. CA1.4. Comprendronse as actuacins axeitadas ante situacins de emerxencia e risco laboral grave e inminente. CA1.5. Valorronse as medidas de proteccin especficas de persoas traballadoras sensibles a determinados riscos, as como as de proteccin da maternidade e a lactacin, e de menores. CA1.6. Analizronse os dereitos vixilancia e proteccin da sade no sector de electricidade e electrnica. CA1.7. Asumiuse a necesidade de cumprir as obrigas das persoas traballadoras en materia de prevencin de riscos laborais. RA2. Avala as situacins de risco derivadas da sa actividade profesional analizando as condicins de traballo e os factores de risco mis habituais do sector de electricidade e electrnica. CA2.1. Determinronse as condicins de traballo con significacin para a prevencin nos contornos de traballo relacionados co perfil profesional de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. CA2.2. Clasificronse os factores de risco na actividade e os danos derivados deles. CA2.3. Clasificronse e describronse os tipos de danos profesionais, con especial referencia a accidentes de traballo e doenzas profesionais, relacionados co perfil profesional de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. CA2.4. Identificronse as situacins de risco ms habituais nos contornos de traballo das persoas coa titulacin de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. CA2.5. Levouse a cabo a avaliacin de riscos nun contorno de traballo, real ou simulado, relacionado co sector de actividade.

Pxina 85 de 107

 RA3. Participa na elaboracin dun plan de prevencin de riscos e identifica as responsabilidades de todos os axentes implicados. CA3.1. Valorouse a importancia dos hbitos preventivos en todos os mbitos e en todas as actividades da empresa. CA3.2. Clasificronse os xeitos de organizacin da prevencin na empresa en funcin dos criterios establecidos na normativa sobre prevencin de riscos laborais. CA3.3. Determinronse os xeitos de representacin das persoas traballadoras na empresa en materia de prevencin de riscos. CA3.4. Identificronse os organismos pblicos relacionados coa prevencin de riscos laborais. CA3.5. Valorouse a importancia da existencia dun plan preventivo na empresa que incla a secuencia de actuacins para realizar en caso de emerxencia. CA3.6. Estableceuse o mbito dunha prevencin integrada nas actividades da empresa, e determinronse as responsabilidades e as funcins de cadaqun. CA3.7. Definiuse o contido do plan de prevencin nun centro de traballo relacionado co sector profesional da titulacin de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. CA3.8. Proxectouse un plan de emerxencia e evacuacin para unha pequena ou mediana empresa do sector de actividade do ttulo. RA4. Determina as medidas de prevencin e proteccin no contorno laboral da titulacin de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. CA4.1. Definronse as tcnicas e as medidas de prevencin e de proteccin que se deben aplicar para evitar ou diminur os factores de risco, ou para reducir as sas consecuencias no caso de materializarse. CA4.2. Analizouse o significado e o alcance da sinalizacin de seguridade de diversos tipos. CA4.3. Seleccionronse os equipamentos de proteccin individual (EPI) axeitados s situacins de risco atopadas. CA4.4. Analizronse os protocolos de actuacin en caso de emerxencia. CA4.5. Identificronse as tcnicas de clasificacin de persoas feridas en caso de emerxencia, onde existan vtimas de diversa gravidade. CA4.6. Identificronse as tcnicas bsicas de primeiros auxilios que se deben aplicar no lugar do accidente ante danos de diversos tipos, as como a composicin e o uso da caixa de urxencias.
1.12.1.2 Contidos bsicos BC1. Dereitos e obrigas en seguridade e sade laboral

Relacin entre traballo e sade. Influencia das condicins de traballo sobre a sade. Conceptos bsicos de seguridade e sade laboral. Anlise dos dereitos e das obrigas das persoas traballadoras e empresarias en prevencin de riscos laborais. Actuacin responsable no desenvolvemento do traballo para evitar as situacins de risco no seu contorno laboral. Proteccin de persoas traballadoras especialmente sensibles a determinados riscos.

Pxina 86 de 107

BC2. Avaliacin de riscos profesionais

Anlise de factores de risco ligados a condicins de seguridade, ambientais, ergonmicas e psicosociais. Determinacin dos danos sade da persoa traballadora que se poden derivar das condicins de traballo e dos factores de risco detectados. Riscos especficos no sector de electricidade e electrnica en funcin das probables consecuencias, do tempo de exposicin e dos factores de risco implicados. Avaliacin dos riscos atopados en situacins potenciais de traballo no sector de electricidade e electrnica.
BC3. Planificacin da prevencin de riscos na empresa

Xestin da prevencin na empresa: funcins e responsabilidades. rganos de representacin e participacin das persoas traballadoras en prevencin de riscos laborais. Organismos estatais e autonmicos relacionados coa prevencin de riscos. Planificacin da prevencin na empresa. Plans de emerxencia e de evacuacin en contornos de traballo. Elaboracin dun plan de emerxencia nunha empresa do sector. Participacin na planificacin e na posta en prctica dos plans de prevencin.
BC4. Aplicacin de medidas de prevencin e proteccin na empresa

Medidas de prevencin e proteccin individual e colectiva. Protocolo de actuacin ante unha situacin de emerxencia. Aplicacin das tcnicas de primeiros auxilios. Actuacin responsable en situacins de emerxencias e primeiros auxilios.

1.12.2 Unidade formativa 2: equipos de traballo, dereito do traballo e da seguridade social, e procura de emprego
Cdigo: MP0970_22. Duracin: 62 horas.
1.12.2.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Participa responsablemente en equipos de traballo eficientes que contriban consecucin dos obxectivos da organizacin. CA1.1. Identificronse os equipos de traballo en situacins de traballo relacionadas co perfil de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial, e valorronse as sas vantaxes sobre o traballo individual. CA1.2. Determinronse as caractersticas do equipo de traballo eficaz fronte s dos equipos ineficaces. CA1.3. Adoptronse responsablemente os papeis asignados para a eficiencia e a eficacia do equipo de traballo.

Pxina 87 de 107

 CA1.4. Empregronse axeitadamente as tcnicas de comunicacin no equipo de traballo para recibir e transmitir instrucins e coordinar as tarefas. CA1.5. Determinronse procedementos para a resolucin dos conflitos identificados no seo do equipo de traballo. CA1.6. Aceptronse de forma responsable as decisins adoptadas no seo do equipo de traballo. CA1.7. Analizronse os obxectivos alcanzados polo equipo de traballo en relacin cos obxectivos establecidos, e coa participacin responsable e activa dos seus membros. RA2. Identifica os dereitos e as obrigas que se derivan das relacins laborais, e recoceos en diferentes situacins de traballo. CA2.1. Identificronse o mbito de aplicacin, as fontes e os principios de aplicacin do dereito do traballo. CA2.2. Distinguronse os principais organismos que interveen nas relacins laborais. CA2.3. Identificronse os elementos esenciais dun contrato de traballo. CA2.4. Analizronse as principais modalidades de contratacin e identificronse as medidas de fomento da contratacin para determinados colectivos. CA2.5. Valorronse os dereitos e as obrigas que se recollen na normativa laboral. CA2.6. Determinronse as condicins de traballo pactadas no convenio colectivo aplicable ou, en ausencia deste, as condicins habituais no sector profesional relacionado co ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. CA2.7. Valorronse as medidas establecidas pola lexislacin para a conciliacin da vida laboral e familiar, e para a igualdade efectiva entre homes e mulleres. CA2.8. Analizouse o recibo de salarios e identificronse os principais elementos que o integran. CA2.9. Identificronse as causas e os efectos da modificacin, a suspensin e a extincin da relacin laboral. CA2.10. Identificronse os rganos de representacin das persoas traballadoras na empresa. CA2.11. Analizronse os conflitos colectivos na empresa e os procedementos de solucin. CA2.12. Identificronse as caractersticas definitorias dos novos contornos de organizacin do traballo. RA3. Determina a accin protectora do sistema da seguridade social ante as continxencias cubertas, e identifica as clases de prestacins. CA3.1. Valorouse o papel da seguridade social como piar esencial do estado social e para a mellora da calidade de vida da cidadana. CA3.2. Delimitouse o funcionamento e a estrutura do sistema de seguridade social. CA3.3. Identificronse, nun suposto sinxelo, as bases de cotizacin dunha persoa traballadora e as cotas correspondentes a ela e empresa. CA3.4. Determinronse as principais prestacins contributivas de seguridade social, os seus requisitos e a sa duracin, e realizouse o clculo da sa conta nalgns supostos prcticos. CA3.5. Determinronse as posibles situacins legais de desemprego en supostos prcticos sinxelos, e realizouse o clculo da duracin e da conta dunha prestacin por desemprego de nivel contributivo bsico.
Pxina 88 de 107

 RA4. Planifica o seu itinerario profesional seleccionando alternativas de formacin e oportunidades de emprego ao longo da vida. CA4.1. Valorronse as propias aspiracins, motivacins, actitudes e capacidades que permitan a toma de decisins profesionais. CA4.2. Tomouse conciencia da importancia da formacin permanente como factor clave para a empregabilidade e a adaptacin s exixencias do proceso produtivo. CA4.3. Valorronse as oportunidades de formacin e emprego noutros estados da Unin Europea. CA4.4. Valorouse o principio de non-discriminacin e de igualdade de oportunidades no acceso ao emprego e nas condicins de traballo. CA4.5. Deseronse os itinerarios formativos profesionais relacionados co perfil profesional de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. CA4.6. Determinronse as competencias e as capacidades requiridas para a actividade profesional relacionada co perfil do ttulo, e seleccionouse a formacin precisa para as mellorar e permitir unha axeitada insercin laboral. CA4.7. Identificronse as principais fontes de emprego e de insercin laboral para as persoas coa titulacin de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. CA4.8. Empregronse adecuadamente as tcnicas e os instrumentos de procura de emprego. CA4.9. Prevronse as alternativas de autoemprego nos sectores profesionais relacionados co ttulo.
1.12.2.2 Contidos bsicos BC1. Xestin do conflito e equipos de traballo

Diferenciacin entre grupo e equipo de traballo. Valoracin das vantaxes e os inconvenientes do traballo de equipo para a eficacia da organizacin. Equipos no sector de electricidade e electrnica segundo as funcins que desempeen. Dinmicas de grupo. Equipos de traballo eficaces e eficientes. Participacin no equipo de traballo: desempeo de papeis, comunicacin e responsabilidade. Conflito: caractersticas, tipos, causas e etapas. Tcnicas para a resolucin ou a superacin do conflito.
BC2. Contrato de traballo

Dereito do traballo. Organismos pblicos (administrativos e xudiciais) que interveen nas relacins laborais. Anlise da relacin laboral individual. Dereitos e deberes derivados da relacin laboral. Anlise dun convenio colectivo aplicable ao mbito profesional da titulacin de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial.
Pxina 89 de 107

 Modalidades de contrato de traballo e medidas de fomento da contratacin. Anlise das principais condicins de traballo: clasificacin e promocin profesional, tempo de traballo, retribucin, etc. Modificacin, suspensin e extincin do contrato de traballo. Sindicatos de traballadores e asociacins empresariais. Representacin das persoas traballadoras na empresa. Conflitos colectivos. Novos contornos de organizacin do traballo.
BC3. Seguridade social, emprego e desemprego

A seguridade social como piar do estado social. Estrutura do sistema de seguridade social. Determinacin das principais obrigas das persoas empresarias e das traballadoras en materia de seguridade social. Proteccin por desemprego. Prestacins contributivas da seguridade social.
BC4. Procura activa de emprego

Coecemento dos propios intereses e das propias capacidades formativo-profesionais. Importancia da formacin permanente para a traxectoria laboral e profesional das persoas coa titulacin de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. Oportunidades de aprendizaxe e emprego en Europa. Itinerarios formativos relacionados coa titulacin de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. Definicin e anlise do sector profesional do ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial. Proceso de toma de decisins. Proceso de procura de emprego no sector de actividade. Tcnicas e instrumentos de procura de emprego.

1.12.3 Orientacins pedagxicas

Este mdulo profesional contn a formacin necesaria para que o alumnado se poida inserir laboralmente e desenvolver a sa carreira profesional no sector de electricidade e electrnica. A formacin do mdulo contribe a alcanzar os obxectivos xerais p), q), r), s), t), u), v), x), y), e z) do ciclo formativo, e as competencias p), q), r), s) e u). As lias de actuacin no proceso de ensino e aprendizaxe que permiten alcanzar os obxectivos do mdulo han versar sobre: Manexo das fontes de informacin para a elaboracin de itinerarios formativoprofesionalizadores, en especial no referente ao sector de electricidade e electrnica. Posta en prctica de tcnicas activas de procura de emprego:
Pxina 90 de 107

Realizacin de probas de orientacin e dinmicas sobre as propias aspiracins, competencias e capacidades. Manexo de fontes de informacin, includos os recursos da internet para a procura de emprego. Preparacin e realizacin de cartas de presentacin e currculos (potenciarase o emprego doutros idiomas oficiais na Unin Europea no manexo de informacin e elaboracin do currculo Europass). Familiarizacin coas probas de seleccin de persoal, en particular a entrevista de traballo. Identificacin de ofertas de emprego pblico s que se pode acceder en funcin da titulacin, e resposta sa convocatoria. Formacin de equipos na aula para a realizacin de actividades mediante o emprego de tcnicas de traballo en equipo. Estudo das condicins de traballo do sector de electricidade e electrnica a travs do manexo da normativa laboral, dos contratos mis comunmente utilizados e do convenio colectivo de aplicacin no sector de electricidade e electrnica. Superacin de calquera forma de discriminacin no acceso ao emprego e no desenvolvemento profesional. Anlise da normativa de prevencin de riscos laborais que lle permita a avaliacin dos riscos derivados das actividades desenvolvidas no sector produtivo, as como a colaboracin na definicin dun plan de prevencin para a empresa e das medidas necesarias para a sa posta en prctica.

1.12.4 Orientacins pedagxicas

O correcto desenvolvemento deste mdulo exixe a disposicin de medios informticos con conexin a internet e que polo menos das sesins de traballo semanais sexan consecutivas.

Pxina 91 de 107

1.13 Mdulo profesional: empresa e iniciativa emprendedora

Equivalencia en crditos ECTS: 4. Cdigo: MP0971. Duracin: 53 horas.

1.13.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Desenvolve o seu esprito emprendedor identificando as capacidades asociadas a el e definindo ideas emprendedoras caracterizadas pola innovacin e a creatividade. CA1.1. Identificouse o concepto de innovacin e a sa relacin co progreso da sociedade e o aumento no benestar dos individuos. CA1.2. Analizouse o concepto de cultura emprendedora e a sa importancia como dinamizador do mercado laboral e fonte de benestar social. CA1.3. Valorouse a importancia da iniciativa individual, a creatividade, a formacin, a responsabilidade e a colaboracin como requisitos indispensables para ter xito na actividade emprendedora. CA1.4. Analizronse as caractersticas das actividades emprendedoras no sector de electricidade e electrnica. CA1.5. Valorouse o concepto de risco como elemento inevitable de toda actividade emprendedora. CA1.6. Valorronse ideas emprendedoras caracterizadas pola innovacin, pola creatividade e pola sa factibilidade. CA1.7. Decidiuse a partir das ideas emprendedoras unha determinada idea de negocio do mbito da automatizacin e robtica industrial, que ha servir de punto de partida para a elaboracin do proxecto empresarial. CA1.8. Analizouse a estrutura dun proxecto empresarial e valorouse a sa importancia como paso previo creacin dunha pequena empresa. RA2. Decide a oportunidade de creacin dunha pequena empresa para o desenvolvemento da idea emprendedora, tras a anlise da relacin entre a empresa e o contorno, do proceso produtivo, da organizacin dos recursos humanos e dos valores culturais e ticos. CA2.1. Valorouse a importancia das pequenas e medianas empresas no tecido empresarial galego. CA2.2. Analizouse o impacto ambiental da actividade empresarial e a necesidade de introducir criterios de sustentabilidade nos principios de actuacin das empresas. CA2.3. Identificronse os principais compoentes do contorno xeral que rodea a empresa e, en especial, nos aspectos tecnolxico, econmico, social, ambiental, demogrfico e cultural. CA2.4. Apreciouse a influencia na actividade empresarial das relacins coa clientela, con provedores, coas administracins pblicas, coas entidades financeiras e coa competencia como principais integrantes do contorno especfico. CA2.5. Determinronse os elementos do contorno xeral e especfico dunha pequena ou mediana empresa de automatizacin e robtica industrial en funcin da sa posible localizacin.
Pxina 92 de 107

 CA2.6. Analizouse o fenmeno da responsabilidade social das empresas e a sa importancia como un elemento da estratexia empresarial. CA2.7. Valorouse a importancia do balance social dunha empresa relacionada coa automatizacin e robtica industrial e describronse os principais custos sociais en que incorren estas empresas, as como os beneficios sociais que producen. CA2.8. Identificronse, en empresas de automatizacin e robtica industrial, prcticas que incorporen valores ticos e sociais. CA2.9. Definronse os obxectivos empresariais incorporando valores ticos e sociais. CA2.10. Analizronse os conceptos de cultura empresarial, e de comunicacin e imaxe corporativas, as como a sa relacin cos obxectivos empresariais. CA2.11. Describronse as actividades e os procesos bsicos que se realizan nunha empresa de automatizacin e robtica industrial, e delimitronse as relacins de coordinacin e dependencia dentro do sistema empresarial. CA2.12. Elaborouse un plan de empresa que incla a idea de negocio, a localizacin, a organizacin do proceso produtivo e dos recursos necesarios, a responsabilidade social e o plan de mrketing. RA3. Selecciona a forma xurdica tendo en conta as implicacins legais asociadas e o proceso para a sa constitucin e posta en marcha. CA3.1. Analizouse o concepto de persoa empresaria, as como os requisitos que cmpren para desenvolver a actividade empresarial. CA3.2. Analizronse as formas xurdicas da empresa e determinndose as vantaxes e as desvantaxes de cada unha en relacin coa sa idea de negocio. CA3.3. Valorouse a importancia das empresas de economa social no sector de electricidade e electrnica. CA3.4. Especificouse o grao de responsabilidade legal das persoas propietarias da empresa en funcin da forma xurdica elixida. CA3.5. Diferenciouse o tratamento fiscal establecido para cada forma xurdica de empresa. CA3.6. Identificronse os trmites exixidos pola lexislacin para a constitucin dunha pequena ou mediana empresa en funcin da sa forma xurdica. CA3.7. Identificronse as vas de asesoramento e xestin administrativa externas hora de pr en marcha unha pequena ou mediana empresa. CA3.8. Analizronse as axudas e subvencins para a creacin e posta en marcha de empresas de automatizacin e robtica industrial tendo en conta a sa localizacin. CA3.9. Incluuse no plan de empresa informacin relativa eleccin da forma xurdica, os trmites administrativos, as axudas e as subvencins. RA4. Realiza actividades de xestin administrativa e financeira bsica dunha pequena ou mediana empresa, identifica as principais obrigas contables e fiscais, e formaliza a documentacin. CA4.1. Analizronse os conceptos bsicos de contabilidade, as como as tcnicas de rexistro da informacin contable: activo, pasivo, patrimonio neto, ingresos, gastos e contas anuais. CA4.2. Describronse as tcnicas bsicas de anlise da informacin contable, en especial no referente ao equilibrio da estrutura financeira e solvencia, liquidez e rendibilidade da empresa. CA4.3. Definronse as obrigas fiscais (declaracin censual, IAE, liquidacins trimestrais, resumes anuais, etc.) dunha pequena e dunha mediana empresa relacionada
Pxina 93 de 107

coa automatizacin e robtica industrial, e diferencironse os tipos de impostos no calendario fiscal (liquidacins trimestrais e liquidacins anuais). CA4.4. Formalizouse con correccin, mediante procesos informticos, a documentacin bsica de carcter comercial e contable (notas de pedido, albars, facturas, recibos, cheques, obrigas de pagamento e letras de cambio) para unha pequena e unha mediana empresa de automatizacin e robtica industrial, e describronse os circutos que recorre esa documentacin na empresa. CA4.5. Elaborouse o plan financeiro e analizouse a viabilidade econmica e financeira do proxecto empresarial.

1.13.2 Contidos bsicos

BC1. Iniciativa emprendedora

Innovacin e desenvolvemento econmico. Principais caractersticas da innovacin na actividade de automatizacin e robtica industrial (materiais, tecnoloxa, organizacin da producin, etc.). A cultura emprendedora na Unin Europea, en Espaa e en Galicia. Factores clave das persoas emprendedoras: iniciativa, creatividade, formacin, responsabilidade e colaboracin. Actuacin das persoas emprendedoras no sector de electricidade e electrnica. O risco como factor inherente actividade emprendedora. Valoracin do traballo por conta propia como fonte de realizacin persoal e social. Ideas emprendedoras: fontes de ideas, maduracin e avaliacin destas. Proxecto empresarial: importancia e utilidade, estrutura e aplicacin no mbito da automatizacin e a robtica industrial
BC2. A empresa e o seu contorno

A empresa como sistema: concepto, funcins e clasificacins. Anlise do contorno xeral dunha pequena ou mediana empresa de automatizacin e robtica industrial: aspectos tecnolxico, econmico, social, ambiental, demogrfico e cultural. Anlise do contorno especfico dunha pequena ou mediana empresa de automatizacin e robtica industrial: clientela, provedores, administracins pblicas, entidades financeiras e competencia. Localizacin da empresa. A persoa empresaria. Requisitos para o exercicio da actividade empresarial. Responsabilidade social da empresa e compromiso co desenvolvemento sustentable. Cultura empresarial, e comunicacin e imaxe corporativas. Actividades e procesos bsicos na empresa. Organizacin dos recursos dispoibles. Externalizacin de actividades da empresa. Descricin dos elementos e estratexias do plan de producin e do plan de mrketing.

Pxina 94 de 107

BC3. Creacin e posta en marcha dunha empresa

Formas xurdicas das empresas. Responsabilidade legal do empresariado. A fiscalidade da empresa como variable para a eleccin da forma xurdica. Proceso administrativo de constitucin e posta en marcha dunha empresa. Vas de asesoramento para a elaboracin dun proxecto empresarial e para a posta en marcha da empresa. Axudas e subvencins para a creacin dunha empresa de automatizacin e robtica industrial. Plan de empresa: eleccin da forma xurdica, trmites administrativos, e xestin de axudas e subvencins.
BC4. Funcin administrativa

Anlise das necesidades de investimento e das fontes de financiamento dunha pequena e dunha mediana empresa no sector de electricidade e electrnica. Concepto e nocins bsicas de contabilidade: activo, pasivo, patrimonio neto, ingresos, gastos e contas anuais. Anlise da informacin contable: equilibrio da estrutura financeira e razns financeiras de solvencia, liquidez e rendibilidade da empresa. Plan financeiro: estudo da viabilidade econmica e financeira. Obrigas fiscais dunha pequena e dunha mediana empresa. Ciclo de xestin administrativa nunha empresa de automatizacin e robtica industrial: documentos administrativos e documentos de pagamento. Coidado na elaboracin da documentacin administrativo-financeira.

1.13.3 Orientacins pedagxicas

Este mdulo profesional contn a formacin necesaria para desenvolver a propia iniciativa no mbito empresarial, tanto cara ao autoemprego como cara asuncin de responsabilidades e funcins no emprego por conta allea. A formacin do mdulo permite alcanzar os obxectivos xerais w), x), y), e z) do ciclo formativo, e as competencias o), p), q), r), s), t) e u). As lias de actuacin no proceso de ensino e aprendizaxe que permiten alcanzar os obxectivos do mdulo han versar sobre: Manexo das fontes de informacin sobre o sector das empresas de automatizacin e robtica industrial, inclundo a anlise dos procesos de innovacin sectorial en marcha. Realizacin de casos e dinmicas de grupo que permitan comprender e valorar as actitudes das persoas emprendedoras e axustar a sa necesidade ao sector de electricidade e electrnica. Utilizacin de programas de xestin administrativa e financeira para pequenas e medianas empresas do sector. Realizacin dun proxecto empresarial relacionado coa actividade de automatizacin e robtica industrial composto por un plan de empresa e un plan financeiro e que incla todas as facetas de posta en marcha dun negocio.
Pxina 95 de 107

O plan de empresa incluir os seguintes aspectos: maduracin da idea de negocio, localizacin, organizacin da producin e dos recursos, xustificacin da sa responsabilidade social, plan de mrketing, eleccin da forma xurdica, trmites administrativos, e axudas e subvencins. O plan financeiro ha inclur o plan de tesourara, a conta de resultados provisional e o balance previsional, as como a anlise da sa viabilidade econmica e financeira. aconsellable que o proxecto empresarial se vaia realizando conforme se desenvolvan os contidos relacionados nos resultados de aprendizaxe. O correcto desenvolvemento deste mdulo exixe a disposicin de medios informticos con conexin a internet e que polo menos das sesins de traballo sexan consecutivas.

Pxina 96 de 107

1.14 Mdulo profesional: formacin en centros de traballo

Equivalencia en crditos ECTS: 22. Cdigo: MP0972. Duracin: 384 horas.

1.14.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Identifica a estrutura e a organizacin da empresa en relacin coa producin e a comercializacin dos produtos que obtn. CA1.1. Identificouse a estrutura organizativa da empresa e as funcins de cada rea. CA1.2. Comparouse a estrutura da empresa coas organizacins empresariais tipo existentes no sector. CA1.3. Identificronse os elementos que constiten a rede loxstica da empresa: provedores, clientela, sistemas de producin e almacenaxe, etc. CA1.4. Identificronse os procedementos de traballo no desenvolvemento da prestacin de servizo. CA1.5. Valorronse as competencias necesarias dos recursos humanos para o desenvolvemento ptimo da actividade. CA1.6. Valorouse a idoneidade das canles de difusin mis frecuentes nesta actividade. RA2. Aplica hbitos ticos e laborais no desenvolvemento da sa actividade profesional de acordo coas caractersticas do posto de traballo e cos procedementos establecidos na empresa. CA2.1. Recoecronse e xustificronse: Dispoibilidade persoal e temporal necesarias no posto de traballo. Actitudes persoais (puntualidade, empata, etc.) e profesionais (orde, limpeza, responsabilidade, etc.) necesarias para o posto de traballo. Requisitos actitudinais ante a prevencin de riscos na actividade profesional. Requisitos actitudinais referidos calidade na actividade profesional. Actitudes relacionais co propio equipo de traballo e coa xerarqua establecida na empresa. Actitudes relacionadas coa documentacin das actividades realizadas no mbito laboral. Necesidades formativas para a insercin e a reinsercin laboral no mbito cientfico e tcnico do bo facer profesional. CA2.2. Identificronse as normas de prevencin de riscos laborais e os aspectos fundamentais da lei de prevencin de riscos laborais de aplicacin na actividade profesional. CA2.3. Aplicronse os equipamentos de proteccin individual segundo os riscos da actividade profesional e as normas da empresa. CA2.4. Mantvose unha actitude de respecto polo ambiente nas actividades desenvolvidas. CA2.5. Mantivronse organizados, limpos e libres de obstculos o posto de traballo e a rea correspondente ao desenvolvemento da actividade.
Pxina 97 de 107

 CA2.6. Responsabilizouse do traballo asignado interpretando e cumprindo as instrucins recibidas. CA2.7. Estableceuse unha comunicacin eficaz coa persoa responsable en cada situacin e cos membros do equipo. CA2.8. Coordinouse co resto do equipo comunicando as incidencias salientables que se presenten. CA2.9. Valorouse a importancia da sa actividade e a necesidade de adaptacin aos cambios de tarefas. CA2.10. Responsabilizouse da aplicacin das normas e os procedementos no desenvolvemento do seu traballo. RA3. Determina as caractersticas das instalacins a partir dun anteproxecto ou de condicins dadas, aplicando a regulamentacin e a normativa correspondentes. CA3.1. Identificouse a normativa de aplicacin. CA3.2. Elaborronse os esquemas e os esbozos das instalacins. CA3.3. Dimensionronse os equipamentos e os elementos que configuran as instalacins. CA3.4. Seleccionronse equipamentos e accesorios homologados. CA3.5. Definiuse o proceso tecnolxico para a montaxe. CA3.6. Debuxronse os planos e os esquemas das instalacins. CA3.7. Debuxronse os planos de montaxe das instalacins, utilizando a simboloxa e as escalas normalizadas. RA4. Planifica a montaxe das instalacins establecendo etapas e distribundo os recursos, a partir da documentacin tcnica do proxecto. CA4.1. Identificronse as etapas do proceso de montaxe nas instalacins. CA4.2. Establecronse as unidades de obra e os recursos humanos e materiais. CA4.3. Especificronse os medios de traballo, equipamentos, ferramentas e utensilios de medida e comprobacin. CA4.4. Desenvolvronse plans de aprovisionamento e condicins de almacenamento dos equipamentos e materiais. CA4.5. Valorronse os custos de montaxe a partir de unidades de obra. CA4.6. Definronse as especificacins tcnicas de montaxe e protocolos de probas. CA4.7. Elaborronse manuais de instrucins de servizo e de mantemento das instalacins. CA4.8. Identificouse a normativa de prevencin de riscos. RA5. Supervisa a montaxe das instalacins, colaborando na sa execucin e respectando os protocolos de seguridade e calidade establecidos na empresa. CA5.1. Interpretouse a documentacin tcnica, recoecendo os elementos, a sa funcin e a sa disposicin na montaxe das instalacins. CA5.2. Seleccionronse as ferramentas e o material necesario, interpretando o plan de montaxe da instalacin. CA5.3. Comprobouse que os equipamentos e os accesorios instalados sexan os prescritos no plan de montaxe. CA5.4. Supervisronse tcnicas e acabamentos de montaxe relativos a ancoraxes, conexins, mecanizado, etc. CA5.5. Comprobouse o emprego dos elementos de proteccin individual definidos no plan de seguridade.
Pxina 98 de 107

 CA5.6. Executronse as operacins segundo os procedementos do sistema de calidade. CA5.7. Actuouse con criterios de respecto polo ambiente. RA6. Realiza a posta en marcha ou servizo das instalacins e equipamentos, supervisndoa e colaborando na sa execucin, consonte os procedementos establecidos. CA6.1. Interpretouse o plan de posta en marcha das instalacins e dos equipamentos. CA6.2. Seleccionronse as ferramentas e os instrumentos axeitados. CA6.3. Comprobouse a secuencia de funcionamento dos elementos de control, seguridade e receptores elctricos da instalacin. CA6.4. Programronse, regulronse e calibrronse os elementos e os equipamentos segundo as sas caractersticas de funcionalidade. CA6.5. Verificronse os parmetros de funcionamento da instalacin. CA6.6. Utilizronse as ferramentas de man e informticas, e os instrumentos para a posta en marcha de maneira adecuada. CA6.7. Cumprronse as normas de seguridade e calidade, e a regulamentacin. CA6.8. Cubriuse a documentacin tcnico-administrativa requirida para a posta en servizo. RA7. Controla as intervencins de mantemento das instalacins, colaborando na sa execucin, verificando o cumprimento dos obxectivos programados e mellorando os recursos dispoibles. CA7.1. Identificouse o tipo de mantemento. CA7.2. Elaborronse os procesos de intervencin, interpretando os programas de mantemento. CA7.3. Comprobronse as existencias no almacn. CA7.4. Definronse as tarefas, os tempos e os recursos necesarios. CA7.5. Seleccionronse as ferramentas e os instrumentos adecuados. CA7.6. Comprobouse a funcionalidade, os consumos elctricos e os parmetros de funcionamento, etc. CA7.7. Axustronse e reprogramronse elementos e equipamentos CA7.8. Actualizouse a documentacin tcnica necesaria para garantir a rastrexabilidade das actuacins. CA7.9. Realizronse as operacins de acordo coa seguridade e a calidade requiridas e con criterios de respecto polo ambiente. CA7.10. Utilizronse aplicacins informticos para a planificacin do mantemento. RA8. Supervisa a reparacin de avaras e disfuncins en equipamentos e instalacins, colaborando na sa execucin e verificando a aplicacin de tcnicas e procedementos de mantemento correctivo. CA8.1. Organizronse as intervencins a partir do plan de mantemento. CA8.2. Identificronse os sntomas de avaras ou disfuncins a travs das medidas realizadas e a observacin da funcionalidade da instalacin ou equipamento. CA8.3. Propuxronse hipteses das posibles causas da avara e a sa repercusin na instalacin. CA8.4. Localizouse a avara de acordo cos procedementos especficos para o seu diagnstico e a sa localizacin.

Pxina 99 de 107

 CA8.5. Seleccionronse as ferramentas e os instrumentos necesarios para realizar o proceso de reparacin. CA8.6. Realizouse a desmontaxe seguindo as pautas establecidas, con seguridade, calidade e respecto polo ambiente. CA8.7. Substituronse ou arranxronse os elementos avariados. CA8.8. Restablecronse as condicins iniciais de funcionalidade da instalacin. CA8.9. Interveuse con orde e limpeza, respectando os tempos estipulados nos traballos realizados. CA8.10. Cubriuse a documentacin establecida nos programas de mantemento.

1.14.2 Orientacins pedagxicas

Este mdulo profesional contribe a completar as competencias do ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial e os obxectivos xerais do ciclo, tanto os que se realizaran no centro educativo como os de difcil consecucin nel.

Pxina 100 de 107

2.

Anexo II
A) Espazos mnimos
Espazo formativo Aula polivalente. Aula de informtica. Laboratorio de sistemas automticos. Taller de sistemas automticos. Superficie en m2 (30 alumnos/as) 60 60 120 120 Superficie en m2 (20 alumnos/as) 40 40 90 90 Grao de utilizacin 12 % 40 % 27 % 21 %

A consellera con competencias en materia de educacin poder autorizar unidades para menos de trinta postos escolares, polo que ser posible reducir os espazos formativos proporcionalmente ao nmero de alumnos e alumnas, tomando como referencia para a determinacin das superficies necesarias as cifras indicadas nas columnas segunda e terceira da tboa. O grao de utilizacin expresa en tanto por cento a ocupacin en horas do espazo prevista para a imparticin das ensinanzas no centro educativo, por un grupo de alumnado, respecto da duracin total destas. Na marxe permitida polo grao de utilizacin, os espazos formativos establecidos poden ser ocupados por outros grupos de alumnos ou alumnas que cursen o mesmo ou outros ciclos formativos, ou outras etapas educativas. En todo caso, as actividades de aprendizaxe asociadas aos espazos formativos (coa ocupacin expresada polo grao de utilizacin) podern realizarse en superficies utilizadas tamn para outras actividades formativas afns.
B) Equipamentos mnimos
Equipamientos Equipamento audiovisual. Equipamento informtico en rede con conexin a internet. Software de propsito xeral. Software especfico de programacin de alto nivel, adquisicin de datos, deseo e simulacin de sistemas de automatizacin, xestin de proxectos, desenvolvemento de SCADA e CAD electrotcnico. Moblaxe axeitada para cada espazo. Compoentes pneumticos, hidrulicos, electropneumticos, electrohidrulicos e proporcionais. Adestradores de pneumtica, hidrulica, electropneumtica e electrohidrulica. Adestradores de electrnica de potencia. Mquinas elctricas rotativas de corrente alterna. Elementos de mando e manobra para automatismos elctricos. Autmata programable. Osciloscopio. Banco de ensaio en mquinas elctricas. Fontes de alimentacin. Variadores de frecuencia. Paneis para as instalacins de circutos de electricidade e electrnica. Equipamentos e elementos de medicin e control de temperatura, caudal, nivel, velocidade e posicionamento. Calibrador. Estacin de verificacin e distribucin. Estacin de montaxe con robot. Regulador PID universal. Interface HMI (panel tctil). Equipamento para montaxe de rede sen fos.

Pxina 101 de 107

3.

Anexo III
A) Especialidades do profesorado con atribucin docente nos mdulos profesionais do ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial
Mdulo profesional MP0959. Sistemas elctricos, pneumticos e hidrulicos. MP0960. Sistemas secuenciais programables. MP0961. Sistemas de medida e regulacin. MP0962. Sistemas de potencia. MP0963. Documentacin tcnica. MP0964. Informtica industrial. MP0965. Sistemas programables avanzados. MP0966. Robtica industrial. MP0967. Comunicacins industriais. MP0968. Integracin de sistemas de automatizacin industrial. MP0969. Proxecto de automatizacin e robtica industrial. Especialidade do profesorado Instalacins electrotcnicas. Instalacins electrotcnicas. Sistemas electrotcnicos e automticos. Instalacins electrotcnicas. Equipamentos electrnicos Sistemas electrotcnicos e automticos. Sistemas electrotcnicos e automticos. Sistemas electrnicos. Sistemas electrotcnicos e automticos. Instalacins electrotcnicas. Sistemas electrotcnicos e automticos. Sistemas electrnicos. Sistemas electrotcnicos e automticos. Sistemas electrotcnicos e automticos. Sistemas electrnicos. Instalacins electrotcnicas. MP0970. Formacin e orientacin laboral. Formacin e orientacin laboral. Corpo Profesorado tcnico de formacin profesional. Profesorado tcnico de formacin profesional. Catedrticos/as de ensino secundario. Profesorado de ensino secundario. Profesorado tcnico de formacin profesional. Catedrticos/as de ensino secundario. Profesorado de ensino secundario. Catedrticos/as de ensino secundario. Profesorado de ensino secundario. Catedrticos/as de ensino secundario. Profesorado de ensino secundario. Profesorado tcnico de formacin profesional. Catedrticos/as de ensino secundario. Profesorado de ensino secundario. Catedrticos/as de ensino secundario. Profesorado de ensino secundario. Catedrticos/as de ensino secundario. Profesorado de ensino secundario. Profesorado tcnico de formacin profesional. Catedrticos/as de ensino secundario. Profesorado de ensino secundario. Catedrticos/as de ensino secundario. Profesorado de ensino secundario.

MP0971. Empresa e iniciativa emprendedora. Formacin e orientacin laboral.

B) Titulacins equivalentes para efectos de docencia

Corpos Especialidades Titulacins Diplomado/a en ciencias empresariais. Diplomado/a en relacins laborais Diplomado/a en traballo social. Diplomado/a en educacin social. Diplomado/a en xestin e administracin pblica.

Profesorado de ensino secundario.

Formacin e orientacin laboral

Sistemas electrnicos

Diplomado/a en radioelectrnica naval. Enxeeiro/a tcnico/a aeronutico/a, especialidade en aeronavegacin. Enxeeiro/a tcnico/a en informtica de sistemas. Enxeeiro/a tcnico/a industrial, especialidade en electricidade e especialidade en electrnica industrial. Enxeeiro/a tcnico/a de telecomunicacin, en todas as sas especialidades.

Pxina 102 de 107

Sistemas electrotcnicos e automticos.

Diplomado/a en radioelectrnica naval. Enxeeiro/a tcnico/a aeronutico/a, especialidade en aeronavegacin. Enxeeiro/a tcnico/a en informtica de sistemas. Enxeeiro/a tcnico/a industrial, especialidade en electricidade e especialidade en electrnica industrial. Enxeeiro/a tcnico/a de telecomunicacin, en todas as sas especialidades.

C) Titulacins requiridas para a imparticin dos mdulos profesionais que conforman o ttulo para os centros de titularidade privada e doutras administracins distintas da educativa, e orientacins para a Administracin educativa
Mdulos profesionais MP0959. Sistemas elctricos, pneumticos e hidrulicos. MP0960. Sistemas secuenciais programables. MP0962. Sistemas de potencia. MP0966. Robtica industrial. MP0969. Proxecto de automatizacin e robtica industrial. MP0961. Sistemas de medida e regulacin. MP0963. Documentacin tcnica. MP0964. Informtica industrial. MP0965. Sistemas programables avanzados. MP0967. Comunicacins industriais. MP0968. Integracin de sistemas de automatizacin industrial. MP0970. Formacin e orientacin laboral. MP0971. Empresa e iniciativa emprendedora. Titulacins Licenciado/a, enxeeiro/a, arquitecto/a ou o ttulo de grao correspondente, ou outros ttulos equivalentes. Diplomado/a, enxeeiro/a tcnico/a ou arquitecto tcnico, ou o ttulo de grao correspondente, ou outros ttulos equivalentes.

Licenciado/a, enxeeiro/a, arquitecto/a ou o ttulo de grao correspondente, ou outros ttulos equivalentes para os efectos de docencia.

Pxina 103 de 107

4.

Anexo IV
Validacins entre mdulos profesionais de ttulos establecidos ao abeiro da Lei orgnica 1/1990 (LOXSE) e os establecidos no ttulo de tcnico superior en automatizacin e robtica industrial ao abeiro da Lei orgnica 2/2006
Mdulos profesionais includos nos ciclos formativos establecidos na LOXSE Mdulos profesionais do ciclo formativo (LOE): Automatizacin e robtica industrial MP0959. Sistemas elctricos, pneumticos e hidrulicos. MP0960. Sistemas secuenciais programables. MP0961. Sistemas de medida e regulacin. MP0962. Sistemas de potencia. MP0963. Documentacin tcnica. MP0964. Informtica industrial. MP0965. Sistemas programables avanzados. MP0968. Integracin de sistemas de automatizacin industrial. MP0967. Comunicacins industriais. MP0971. Empresa e iniciativa emprendedora. MP0972. Formacin en centros de traballo.

Sistemas de control secuencial.

Sistemas de medida e regulacin. Sistemas electrotcnicos de potencia. Xestin do desenvolvemento de sistemas automticos. Informtica industrial. Desenvolvemento de sistemas secuenciais. Desenvolvemento de sistemas de medida e regulacin. Comunicacins industriais. Administracin, xestin e comercializacin na pequena empresa. Formacin en centro de traballo do ttulo de tcnico superior en sistemas de regulacin e control automticos.

Pxina 104 de 107

5.

Anexo V
A) Correspondencia das unidades de competencia acreditadas consonte o establecido no artigo 8 da Lei orgnica 5/2002, do 19 de xuo, cos mdulos profesionais para a sa validacin
Unidades de competencia acreditadas UC1568_3. Desenvolver proxectos de sistemas de control para procesos secuenciais en sistemas de automatizacin industrial. UC1569_3. Desenvolver proxectos de sistemas de medida e regulacin en sistemas de automatizacin industrial. UC1575_3. Xestionar e supervisar os procesos de montaxe de sistemas de automatizacin industrial. UC1576_3. Xestionar e supervisar os procesos de mantemento de sistemas de automatizacin industrial. UC1577_3. Supervisar e realizar a posta en marcha de sistemas de automatizacin industrial. UC1570_3. Desenvolver proxectos de redes de comunicacin en sistemas de automatizacin industrial. Mdulos profesionais validables MP0959. Sistemas elctricos, pneumticos e hidrulicos. MP0960. Sistemas secuenciais programables. MP0961. Sistemas de medida e regulacin. MP0965. Sistemas programables avanzados.

MP0962. Sistemas de potencia. MP0966. Robtica industrial. MP0968. Integracin de sistemas de automatizacin industrial.

MP0967. Comunicacins industriais.

NOTA: as persoas matriculadas no ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial que tean acreditadas todas as unidades de competencia includas no ttulo, de acordo co procedemento establecido no Real decreto 1224/2009, do 17 de xullo, de recoecemento das competencias profesionais adquiridas por experiencia laboral, tern validados os mdulos profesionais " MP0964. Informtica industrial" e " MP0963. Documentacin tcnica".
B) Correspondencia dos mdulos profesionais coas unidades de competencia para a sa acreditacin
Mdulos profesionais superados MP0959. Sistemas elctricos, pneumticos e hidrulicos. MP0960. Sistemas secuenciais programables. MP0963. Documentacin tcnica. MP0961. Sistemas de medida e regulacin. MP0963. Documentacin tcnica. MP0965. Sistemas programables avanzados. Unidades de competencia acreditables UC1568_3. Desenvolver proxectos de sistemas de control para procesos secuenciais en sistemas de automatizacin industrial.

UC1569_3. Desenvolver proxectos de sistemas de medida e regulacin en sistemas de automatizacin industrial. UC1575_3. Xestionar e supervisar os procesos de montaxe de sistemas de automatizacin industrial. UC1576_3. Xestionar e supervisar os procesos de mantemento de sistemas de automatizacin industrial. UC1577_3. Supervisar e realizar a posta en marcha de sistemas de automatizacin industrial. UC1570_3. Desenvolver proxectos de redes de comunicacin en sistemas de automatizacin industrial.

MP0962. Sistemas de potencia. MP0966. Robtica industrial. MP0968. Integracin de sistemas de automatizacin industrial.

MP0963. Documentacin tcnica. MP0967. Comunicacins industriais.

Pxina 105 de 107

6.

Anexo VI
Organizacin dos mdulos profesionais do ciclo formativo de grao superior de automatizacin e robtica industrial para o rxime ordinario
Curso 1 1 1 1 1 1 1 Total 1 (FCE) 2 2 2 2 2 Total 2 (FCE) MP0965. Sistemas programables avanzados. MP0966. Robtica industrial. MP0967. Comunicacins industriais. MP0968. Integracin de sistemas de automatizacin industrial. MP0971. Empresa e iniciativa emprendedora. Mdulo MP0959. Sistemas elctricos, pneumticos e hidrulicos MP0960. Sistemas secuenciais programables. MP0961. Sistemas de medida e regulacin. MP0962. Sistemas de potencia. MP0963. Documentacin tcnica. MP0964. Informtica industrial. MP0970. Formacin e orientacin laboral. Duracin 160 160 133 186 107 107 107 960 123 87 192 175 53 630 Sistemas electrotcnicos e automticos. Sistemas electrnicos. Instalacins electrotcnicas. 2 MP0972. Formacin en centros de traballo. 384 Sistemas electrotcnicos e automticos. Instalacins electrotcnicas. Sistemas electrotcnicos e automticos. Sistemas electrnicos. Sistemas electrotcnicos e automticos. Formacin e orientacin laboral. Especialidade do profesorado Instalacins electrotcnicas. Instalacins electrotcnicas. Sistemas electrotcnicos e automticos. Instalacins electrotcnicas. Equipamentos electrnicos. Sistemas electrotcnicos e automticos. Sistemas electrotcnicos e automticos. Sistemas electrnicos. Formacin e orientacin laboral.

MP0969. Proxecto de automatizacin e robtica industrial.

26

Pxina 106 de 107

7.

Anexo VII
Organizacin dos mdulos profesionais en unidades formativas de menor duracin
Mdulo profesional Unidades formativas MP0959_13. Sistemas elctricos. MP0959. Sistemas elctricos, pneumticos e hidrulicos. MP0959_23. Sistemas pneumticos e integracin de sistemas. MP0959_33. Sistemas hidrulicos. MP0962_13. Sistemas elctricos e mquinas elctricas. MP0962. Sistemas de potencia. MP0962_23. Accionamentos elctricos de potencia. MP0962_33. Accionamentos electrnicos de potencia. MP0963. Documentacin tcnica. MP0963_12. Documentacin grfica de proxectos de instalacins automticas. MP0963_22. Proxectos de instalacins automticas. MP0964. Informtica industrial. MP0964_12. Sistemas informticos e redes de computadores. MP0964_22. Programacin de aplicacins informticas industriais. MP0966. Robtica industrial. MP0966_12. Estrutura e configuracin dos robots industriais. MP0966_22. Programacin e control de robots industriais. MP0967_12. Introducin aos sistemas de comunicacin industrial. MP0967. Comunicacins industriais. MP0967_22 Programacin e configuracin de sistemas de comunicacin industrial. MP0968_12 Planificacin e xestin do sistema automtico industrial. MP0968_22. Instalacin de sistemas automticos integrados. MP0970_12. Prevencin de riscos laborais. MP0970. Formacin e orientacin laboral. MP0970_22. Equipos de traballo, dereito do traballo e da seguridade social, e procura de emprego. Duracin 60 55 45 57 79 50 65 42 45 62 30 57 30 162 40 135 45 62

MP0968. Integracin de sistemas de automatizacin industrial.

Pxina 107 de 107