BAB 1: SEJARAH DAN KITA

PENGERTIAN SEJARAH
Definisi
Sejarah

Sejarah membicarakan
tentang masyarakat
manusia atau peradaban
manusia, tentang

Penceritaan tentang

Sejarah merupakan

tindakan manusia dan

catatan ataupun rekod

sebab-sebab mereka

mengenai sesuatu

melakukannya

peristiwa yang berlaku

pada suatu masa yang
lalu

perubahan-perubahan
yang berlaku pada
sifat-sifat masyarakat itu.
CIRI-CIRI SEJARAH

a. _______________________________________________________________
b. _______________________________________________________________
c. ________________________________________________________________
SUMBER-SUMBER SEJARAH
- Fail rasmi kerajaan

- Buku

- Surat peribadi

- Laporan tahunan
jabatan

- Diari
- Manuskrip yang
belum
dicetak
- Batu bersurat

- Ensiklopedia
- Akhbar
- Risalah
- Jurnal

Contoh Sumber Pertama / Premier

Contoh Sumber Kedua/ Sekunder

a. __________________________

a. __________________________

b. __________________________

b. __________________________

c.

c.

__________________________

d. __________________________

Bahan

Sumber Primer

__________________________

d. ___________________________

Sumber Kedua

Manuskrip
Artifak
Buku
Minit Mesyuarat
Temu bual
Dokumen
Mikrofilem
Ensiklopedia

KAEDAH PENGKAJIAN SEJARAH

Kaedah ini maklumat diperoleh terus daripada responden melalui ucapan,

penceritaan, pengisahan dan perbualan
Berkait rapat dengan tradisi sastera rakyat seperti mitos, lagenda dan puisi
Sejarawan akan memilih, mentafsir & membandingkan fakta bagi mendapatkan
kebenaran sesuatu maklumat
kelemahan kaedah ini terdapat unsur tokok tambah yang bercampur dengan
unsur dongeng, mitos dan lagenda

Kaedah_____________________.

Kaedah Pengkajian Sejarah

Kaedah Lisan

Kaedah Arkeologi
Persamaa
n

Perbezaan

Cara kajian

Kelemahan/kekuatan
Bahan/Maklumat
Sejarah

Kesimpulan

KEPENTINGAN SEJARAH

KEPENTINGAN
SEJARAH

BAB 2: ZAMAN PRASEJARAH

ZAMAN PALEOLITIK, ZAMAN NEOLITIK DAN ZAMAN LOGAM

ZAMAN PALEOLITIK

ZAMAN NEOLITIK

CIRI-CIRI
PETEMPATAN

ZAMAN LOGAM

ZAMAN PALEOLITIK

ZAMAN LOGAM

KEGIATAN
DAN
PERALATAN

ZAMAN NEOLITIK

ZAMAN NEOLITIK

ZAMAN
ZAMANPALEOLITIK
PALEOLITIK
ZAMAN LOGAM

KEPERCAYAAN

ZAMAN NEOLITIK

LOKASI DI
MALAYSIA

ZAMAN LOGAM

BAB 3: KERAJAAN AWAL DI ASIA TENGGARA

KERAJAAN AGRARIA DAN KERAJAAN MARITIM
KERAJAAN MARITIM

KERAJAAN AGRARIA

Ekonomi

Ekonomi

Lokasi

Lokasi

Kemahiran

Kemahiran

Aktiviti

Aktiviti

KERAJAAN AGRARIA
KERAJAAN
Pengasas dan pusat
pemerintahan

ANGKOR

FUNAN

Kegiatan ekonomi

Sistem pemerintahan dan

pentadbiran

Pelabuhan

Agama

KERAJAAN MARITIM
KERAJAAN
Pengasasan

Sistem
pemerintah
an dan
pentadbira
n

CHAMPA

CHIH TU

SRIVIJAYA

KEDAH TUA

MAJAPAHIT

Pelabuhan

Agama

BAB 4 : PENGASASAN KESULTANAN MELAYU MELAKA

4.1

: PARAMESWARA PENGASAS KESULTANAN MELAYU MELAKA

1. Melaka diasaskan oleh _______________________ pada tahun __________ Masihi.

2. Kerajaan ______________ muncul selepas kejatuhan kerajaan ______________ yang
berpusat di Palembang.
Kerajaan ini telah menguasai kawasan-kawasan Srivijaya termasuk __________________
dan _____________
3. Parameswara berusaha membebaskan __________________ dari Majapahit tetapi gagal
kerana raja
Majapahit telah bertindak menyerang Palembang.
4. Parameswara bersama pengikutnya berundur ke __________________. Walaupun
rajanya Temagi ,
menyambut Parameswara dengan baik, Parameswara bertindak membunuhnya.
Mengapa Parameswara membunuh Temagi ?
_________________________________________________________________________________________
Apakah kesan peristiwa di atas ?
(i)
_____________________________________________________________________________________
( ii)
_____________________________________________________________________________________
5. Akibatnya Parameswara dan Orang Laut terpaksa berundur bagi mengelakkan
serangan kedua-dua kuasa
tersebut.
Lengkapkan arah tuju pengunduran Parameswara :
utara :
Kampung
nelayan

Temas
ik
4.2

: FAKTOR-FAKTOR YANG MENDORONG PARAMESWARA MEMBUKA KERAJAAN

1.

2.

3.

4.
5.

4.3

: ASAL-USUL NAMA MELAKA

Asal-usul Nama Melaka

SEJARAH MELAYU
____________________
_______________________

4.4

ISTILAH ARAB

MITOS HINDU

1.

__________________

_________________________
( Bahasa Sanskrit )

2.

__________________

(Pokok pertama yang tumbuh

di alam semesta)

: KEGIGIHAN PARAMESWARA MEMBANGUNKAN KESULTANAN MELAYU MELAKA

USAHA-USAHA
USAHA-USAHA
PARAMESWARA
PARAMESWARA
MEMBANGUNKAN MELAKA
MEMBANGUNKAN MELAKA
MELAKA
MELAKA

SISTEM PEMERINTAHAN
YANG TERATUR

Parameswara melantik :
1.______________________
- bertanggungjawab dalam
hal-ehwal balairung seri.
2.___________________________
- menjalankan perintah raja
3.___________________________
- membawa alat-alat kebesaran
diraja

IKATAN KONSEP
DAULAT

Parameswara menjalin hubungan diplomatik dengan :

HUBUNGAN DIPLOMATIK

1.Kerajaan Siam
- mengelak dari serangan Siam
- Siam mengiktiraf kedaulatan Melaka
2.Kerajaan China :
- Melaka menjadi negeri naungan China dan
bersetuju menghantar ufti.
- Melaka menghantar utusan ke China

KEMUDAHAN
PELABUHAN

Parameswara menyediakan
kemudahan-kemudahan :
1._______________________

- Bukti hubungan Melaka-China :

i. Lawatan Laksamana Yin Ching ke Melaka
( 1404 )
ii. Lawatan Laksamana Cheng Ho ke Melaka
( 1409 )

2._______________________

- Kerajaan China mengurniakan :

i. paying kuning
ii. cap mohor
iii. sepersalinan pakaian.
- sebagai tanda pengiktirafan kerajaan China
kepada Melaka.

5._______________________

- Kesan hubungan dua hala Melaka-China :

i. Siam dan Majapahit tidak lagi berani mengancam
Melaka.

3._______________________
4._______________________

BANTUAN
ORANG LAUT

*Penduduk Melaka terdiri daripada:

i. __________________________
ii. __________________________
iii. __________________________

*Parameswara telah meminta

bantuan Orang Laut untuk
menjaga :
Keselamatan _____________
_______________________

*Hubungan raja dengan rakyat

umpama :
___________________________
___________________________
___________________________
__________________________

*Orang Laut dipilih kerana :

i.______________________
______________________
______________________

*Sumbangan rakyat Melaka :

i. Orang Melayu - _____________
ii. Orang Laut - _______________
iii. Orang Asli - _______________

ii._______________________
_______________________
_______________________

BAB 5: KEGEMILANGAN MELAKA

5.0 : ASPEK-ASPEK KEGEMILANGAN MELAKA :
PENTADBIRAN
KEMATANGAN
YANG
HUBUNGAN LUAR
SISTEMATIK
PUSAT
PUSAT
PERDAGANGA
PENGEMBANGAN
N
AGAMA ISLAM
5.1 : PENTADBIRAN YANG SISTEMATIK :
RAJA /
SULTA
N
PEMBESA
R
BEREMPA
PEMBESAR
BERLAPAN

PERLUASAN
KUASA
PUSAT
KEGIATAN ILMU

5.1.1 : Peranan raja / sultan :

1.__________________________________________________
2.__________________________________________________
3.__________________________________________________
4.__________________________________________________
5.__________________________________________________
6.__________________________________________________

PEMBESAR ENAM BELAS

PEMBESAR BEREMPAT terdiri daripada :

PEMBESAR TIGA PULOH DUA

1. ____________________________________
2. ____________________________________
3. ____________________________________
Melaka
4. ____________________________________

Struktur Pentadbiran Kesultanan Melayu

( Berdasarkan Sistem Pembesar Empat Lipatan )
5.1.2 :Peranan Pembesar Berempat :
PEMBESAR
BEREMPAT

1._______________________
_______________________
_______________________

1._______________________
_______________________

1._______________________
_______________________

1._______________________
_______________________

2._______________________

2._______________________
_______________________

2._______________________
_______________________

3._______________________
_______________________

3._______________________
_______________________

2._______________________
_______________________
_______________________

4._______________________

4._______________________
_______________________

5._______________________
_______________________
_______________________
5.1.3 :
KUASA
_______________________

3._______________________
_______________________
4._______________________
_______________________

3._______________________
_______________________
4._______________________
_______________________

YANG DIBERI OLEH SULTAN KEPADA PEMBESAR UNTUK

MENINGKATKAN TAAT SETIA
2.

1.

KAWASAN PEGANGAN

KAWASAN PEMAKANAN
Kawasan memungut cukai yang diberi kepada
pembesar jajahan dan daerah.

Kawasan pentadbiran yang diberi kepada

pembesar.
Bendahara

: _______________________________________

Penghulu
Bendahari

: _______________________________________
______________________________________

Pembesar akan datang menghadap dan

mempersembahkan _______________
____________________ kepada sultan.

Temenggung : _______________________________________
Laksamana

: ______________________________________

Hulubalang

: _______________________________________

5.2 : PUSAT PERDAGANGAN :

MELAKA
( pertengahan abad ke
15 )

( Sejarah
Melayu )

F
A
sS
K
Faktor-faktor Pemangkin Kemajuan Perdagangan Melaka
T
O
1. KEDUDUKAN GEOGRAFI
6.
R

5.2.1 :

2.

3.

P
E
M
A
N
G
K
I
N

7.

8.

4.

9.

5.
( ms. 3 )
1. KEDUDUKAN GEOGRAFI
**Kedudukan Melaka di pertengahan laluan perdagangan Timur dan
Barat
membolehkannya :
i.
_________________________________________________________________
**Muara Sungai Melaka yang dalam membolehkannya :

MELAK
A

_______________________________________________________________________
**Pelabuhan Melaka terlindung daripada tiupan :
I.
angin Monsun Barat Daya kerana dilindungi oleh
___________________________
II.
angin Monsun Timur Laut kerana dilindungi oleh
___________________________
Keadaan ini membolehkan
**Bentuk muka bumi yang berbukit bukau menjadi :
i.
_________________________________________________________________
__
ii.
_________________________________________________________________

2. PERANAN SYAHBANDAR
PENGURUS PELABUHAN

Tugas-tugas
Syahbandar

( ms. 4 )
3. PERANAN LAKSAMANA & ORANG LAUT
i.

Laksamana : ______________________________________________________

ii.

Orang Laut : ______________________________________________________

4. KEBERKESANAN UNDANG-UNDANG LAUT MELAKA

Mengandungi 24 fasal
Antaranya :
i.
ii.
iii.
iv.

___________________________________________________________________
___
___________________________________________________________________
___
___________________________________________________________________
___
___________________________________________________________________
___

5. Kemudahan di Pelabuhan
(a)

..
(b)

(c)

.
(d)

(e)

.
.
6. Sistem Cukai dan Surat Kebenaran Berniaga
i - Para pedagang perlu membayar _______________ (cukai rasmi) sebelum
berjual beli.
Kadarnya berbeza mengikut tempat asal pedagang dinamakan sistem
cukai

_____________________ @ ______________________________________

Tempat asal pedagang

Peratus cukai
yang dikenakan

ii- Pedagang juga perlu membuat bayaran bagi mendapatkan

______________________________
____________________ yang dianggap sebagai lesen untuk berjual-beli di
Melaka.
Tujuannya untuk :
a) Memastikan ________________________________________
b) Menyumbang kepada pendapatan kerajaan.

( ms. 5 )
7. Penggunaan Sistem Mata Wang
i Penggunaan mata wang dalam urusan jual beli di Melaka terbahagi kepada :
a) Mata logam yang diperbuat daripada timah yang dipanggil
____________________
b) Mata wang __________________
c) Mata wang emas, perak, dan timah yang dibawa daripada _____________,
_____________,
________________, dan __________________
Penggunaan mata wang ini :
a) Membolehkan
___________________________________________________________
b) Menggalakkan
___________________________________________________________
8. Pelabuhan entrepot
Pelabuhan entrepot memainkan peranan sebagai :
a) Pusat
_________________________________________________________________________
b) Pusat
_________________________________________________________________________
9. Bahasa Melayu sebagai Lingua Franca
*Bahasa Melayu sebagai menjadi __________________________________ ( bahasa
peantaraan )
dalam urusan perdagangan di Melaka.
* Walaupun di Melaka ketika itu terdapat 84 bahasa dituturkan ( menurut
Tome Pires ), namun
bahasa Melayu tetap dipilih kerana :

a) __________________________________________________________
b) __________________________________________________________
Extra-info
dan 66 :

Catatkan maklumat dari Sudut Pencerna Minda di muka surat 64, 65,

Kiwi merupakan
________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Menurut Tomes Pires, dianggarkan ,
_______________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Adapun yang dinamai khalifatul mukminin itu,
______________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________

( ms. 6 )
5.3 : KEMATANGAN HUBUNGAN LUAR :
** Penetapan dasar luar Melaka bertujuan :
i.
________________________________________________________________________
ii.
________________________________________________________________________
** Nyatakan DUA bentuk hubungan luar Melaka.
i.
______________________________________
ii.
______________________________________
** Namakan kerajaan-kerajaan yang mempunyai hubungan dengan Melaka.
HUBUNGAN SERANTAU

_______________________
_______________________
_______________________
_______________________

HUBUNGAN ANTARABANGSA

________________________
________________________
________________________
________________________
________________________

** Bagaimana hubungan Melaka dengan kerajaan-kerajaan di atas terjalin ?

I.

HUBUNGAN DIPLOMATIK MELAKA

PASAI

* Menurut Tomes Pires, hubungan diplomatik Melaka dengan Pasai terjalin melalui :
______________________________________________________________________________________
* Hubungan dengan Pasai juga terjalin dalam bentuk pertukaran pendapat tentang
____________________
______________________________________________________________________________________
* Kedudukan Melaka dan Pasai dianggap
Apabila berutus surat, kedua-dua kerajaan menggunakan istilah
* Kerajaan Melaka membantu Pasai
__________________________________________________________
______________________________________________________________________________________

2.

HUBUNGAN PERDAGANGAN MELAKA

PASAI, JAWA, SIAK, KAMPAR

1. Pasai membekalkan ________________________________________ Memajukan

2. Jawa membekalkan ________________________________________ ekonomi
3. Siak dan Kampar membekalkan _______________________________ kerajaan-kerajaan
tersebut.

( ms. 7 )
3.

HUBUNGAN DIPLOMATIK MELAKA

SIAK, KAMPAR

* Hubungan Melaka dengan Siak dan Kampar terjalin melalui

_____________________________________
* Melaka menakluki Kampar dan Siak untuk menguasai
__________________________________________
* Kerajaan Melaka member taraf ____________________ terhadap Siak dan Kampar.
Kedudukan kedua-dua kerajaan ini lebih rendah berbanding Melaka dan dianggap
Apabila berutus surat, kedua-dua kerajaan menggunakan istilah

4.

HUBUNGAN DIPLOMATIK MELAKA

CHINA

* Hubungan Melaka dengan China bermula pada tahun ________ apabila

___________________________
_______________________________
Hubungan diplomatik dan perdagangan antara Melaka dengan China
bertambah erat.
Kebaikannya : China mengiktiraf Melaka.

5.

HUBUNGAN DIPLOMATIK DAN PERDAGANGAN MELAKA

SIAM

* Hubungan Melaka dengan Siam bermula apabila kerajaan Melaka menghantar

utusan diplomatik ke Siam.
Utusan Melaka terdiri daripada :
i.
________________________________
ii.
________________________________
Siam membekalkan __________________, _______________, dan
________________________
ke Melaka.
6.

HUBUNGAN DIPLOMATIK DAN PERDAGANGAN MELAKA

( JEPUN )

RYUKYU

* Hubungan Melaka dengan Ryukyu ( Jepun ) terjalin dalam bentuk

_______________________________.
Sultan Mansor Shah mengirim surat kepada raja Ryukyu :
Memberitahu
___________________________________________________________________
Balasan surat Raja Ryukyu membuktikan kerajaan Ryukyu menghormati
kedaulatan dan undangdan undang-undang Melaka. ( Rujuk surat di muka surat 71 )
7.

HUBUNGAN PERDAGANGAN MELAKA

GUJERAT, INDIA

* Pedagang Gujerat membekalkan ______________ kepada Melaka dan memerlukan

_________________
dari Kepulauan Melayu.
* Mereka juga menyebarkan Islam ke Melaka.
8. HUBUNGAN PERDAGANGAN MELAKA

TANAH ARAB

* Pedagang dari Tanah Arab membeli ________________________________ dari

Kepulauan Melayu serta
_____________________________ dari China.
* Mereka juga menyebarkan Islam ke Melaka.

5.2

: PUSAT PERKEMBANGAN AGAMA ISLAM

PUSAT PERKEMBANGAN AGAMA ISLAM

KEDATANGAN
AGAMA ISLAM KE
MELAKA
-

PERKEMBANGAN
AGAMA ISLAM DI
MELAKA

CARA
PENYEBARAN
AGAMA ISLAM

- Tempat
pertemuan

-Peranan
pemerintah

-Peranan istana

BAB 6 : KEMEROSOTAN MELAKA

Pengasas Kerajaan Melaka

Zaman Kegemilangan Melaka
Zaman Kemerosotan Melaka

Parameswara ( 1400 - 1414 M )

Sultan Mansor Shah ( 1459 - 1477 M )
Sultan Mahmud Shah ( 1488 - 1511 M )

FAKTOR-FAKTOR KEMEROSOTAN dan KEJATUHAN MELAKA :

FAKTOR
HURAIAN ( Lengkapkan maklumat di bawah )
KEMEROSOTAN

KESAN
PENYEBARAN
AGAMA ISLAM

Faktor 1 :
Kelemahan
Kepemimpinan

Tun Mutahir menggantikan Bendahara ..

Semasa menjalankan tugasnya, Bendahara bersikap pilih kasih.
Timbul perasaan . pembesar lain.
Tun Mutahir difitnah kekayaan Sultan Mahmud Shah
Tanpa usul periksa, baginda menjatuhkan hukuman bunuh terhadap ..
.
Sultan Mahmud Shah menyerahkan pemerintahan Melaka kepada puteranya
yang tidak cekap dan lemah.
Bendahara ... pengganti Tun Mutahir, uzur dan
tepok.
Pentadbiran Melaka semakin lemah. Rasuah dan fitnah memfitnah berleluasa.
Sistem cukai yang sedia ada ..
Kadar cukai yang . menyebabkan pedagang beralih ke pelabuhan lain
yang kadar cukainya lebih seperti

FAKTOR
HURAIAN ( Lengkapkan maklumat di bawah )
KEMEROSOTAN
Faktor 2 :
Persaingan antara orang .. dengan orang timbul
semula akibat sikap pilih kasih Tun Mutahir dalam pentadbirannya.
Masalah
Perpaduan
Contoh : i) Konflik perebutan pengaruh antara ..
dengan Tun Mutahir.
ii) Raja yang memfitnah Tun Mutahir cuba mengatasi
kekayaan sultan.
Tindakan Sultan Mahmud membunuh Tun Mutahir dan keluarganya tanpa usul
periksa telah menyebabkan
Keadaan ini telah menjejaskan keutuhan kerajaan dan perdagangan Melaka.
Ms. 1

FAKTOR
HURAIAN ( Lengkapkan maklumat di bawah )
KEMEROSOTAN
Faktor 3 :
Semasa menghadapi serangan , askar Melaka menggunakan senjata
tradisional seperti .
Kelemahan
Askar Melaka
Walaupun mereka memiliki senapang dan meriam, tetapi senjata angkatan perang
.. lebih baik. Contohnya, meriam Portugis boleh .
.
Struktur tentera Melaka tidak selengkap angkatan perang Portugis.
Contoh : Angkatan perang Portugis dipimpin oleh ..
yang dilantik oleh raja Portugal.

Askar lebih . berbanding askar Melaka

Askar Portugis mendapat sokongan dari
.
Askar . melarikan diri semasa Portugis
menyerang Melaka.
Akhirnya Melaka berjaya ditawan oleh Portugis pada .

FAKTOR
HURAIAN ( Lengkapkan maklumat di bawah )
KEMEROSOTAN
Faktor 4 :
Portugis bangsa Eropah yang . iaitu pada abad ke-15
Kedatangan
Portugis

Kedatangan Portugis dikaitkan dengan :

i penemuan .
ii penyebaran
iii kegiatan .
1448 - Bartholomew Diaz sampai ke
Slogan ... digunakan oleh ...
untuk menggalakkan pelayar Portugis supaya menjelajah ke ..
1498 - . sampai ke India.
Kemudian, Lopez de Sequeira tiba di ....
Kedatangan Portugis ke Timur bertujuan :
i. meneruskan ..
ii. menyebarkan
iii. menghancurkan ...........................................
iv. mengaut kekayaan di Timur dengan cara menguasai .
yang dimonopoli oleh pedagang Islam.
- Pedagang Islam mendapat bekalan rempah daripada pelabuhan Melaka dan
menjualnya dengan harga yang tinggi di Eropah. ( menguntungkan )

Ms. 2

6.2 : Portugis Menguasai Melaka

1509
.bersama angkatan lautnya tiba di
.
Beliau dihantar oleh raja Portugal untuk memulakan
..

Kedatangan mereka disambut baik oleh

.
Mereka dibenarkan . di
dan diberi jaminan keselamatan oleh Sultan
Melaka.

Pedagang Islam dari .dan .. telah

mendapat maklumat bahawa kedatangan Portugis adalah
untuk:
1-
2-..
Perkara ini telah disampaikan
kepada ................................................ ..
Tun Mutahir menasihati sultan supaya menangkap orang
Portugis termasuk pegawai kanan rombongan iaitu
..
Lopez de Sequeira dan pengikutnya berjaya melarikan diri
ke.
1510
Terdapat beberapa orang Portugis telah ditangkap dan
Raja Portugal menghantar angkatan laut yang
dibunuh.
dipimpin oleh .
untuk menyerang .. ..
Apabila tiba di Melaka, Alfonso
tiga tuntutan:

mengemukakan

i.

..
ii

..
Ms.3
iii.

.. bertindak
berani menolak semua tuntutan Alfonso
Alfonso mengambil keputusan untuk menyerang

Mahmud Shah.

.
Siri serangan Portugis ke atas Melaka

Tindakan penolakan Sultan Mahmud Syah

menyebabkan . mengambil keputusan
menyerang
SERANGAN PERTAMA PORTUGIS:
Dilancarkan pada
.
Portugis berjaya menguasai
.
.
Kejayaan ini disebabkan maklumat
kekuatan
.. yang telah diberikan
oleh kepada
pihak
..

TINDAK BALAS MELAKA :

Semangat perjuangan askar Melaka
membara apabila mendengar kisah

Askar Melaka yang dipimpin oleh

.

melancarkan serangan balas

terhadap Portugis.
Portugis terpaksa berundur.

SERANGAN KEDUA PORTUGIS :

Dilancarkan pada

Angkatan
berjaya
mengalahkan angkatan ......................
Pada ,
..
menguasai Melaka.

.berjaya

.. dan
ayahandanya .
bersama keluarga, pembesar, dan rakyat berundur ke

Baginda sekali lagi berundur ke.

dan seterusnya ke.
Di Bentan, Sultan Mahmud Syah mendirikan sebuah kerajaan
yang baru selepas kemangkatan puteranya,
.
Beberapa
Ms.4
telah dilakukan oleh
................................................terhadap
BAB 7: JOHOR
MENEGAKKAN SEMULA KEWIBAWAAN KESULTANAN MELAYU

MELAKA
di .. bagi mendapatkan
semula Melaka.

PENGASASAN KERAJAAN JOHOR

PENGUNDURAN SULTAN MAHMUD SHAH
Isikan carta aliran dibawah yang menggambarkan pengunduran Sultan Mahmud Shah dari
Melaka.

MELAKA

________________

MUAR
(membina _____________________________________)

PAHANG
(tempat________________sementara sebelum bergerak ke
Pulau Bentan)

_________________ (Menyerang dari sini dan akhirnya tewas)

KAMPAR
(Berundur ke Kampar lalu ______________pada tahun
1528)

PENGASASAN KERAJAAN JOHOR

Isikan tempat kosong berikut.

Sultan Alauddin Riayat Shah II sebagai _____________ kerajaan Johor.
Baginda memperkukuhkan kuasa dengan :Menguasai semua jajahan takluk ____________.
Membina kota pertahanan yang dikenali sebagai _________________.
Mengawal ______________ jajahan takluk.
Meluaskan kuasa.
Menempatkan _______________ kerajaan di jajahan takluk.
Pusat pentadbiran kerajaan Johor sentiasa_______ ________________.
Usaha menguasai semula _____________.
~ Angkatan perang Johor telah bergabung dengan angkatan perang
Potret Sultan
________________,
Alauddin Riayat
_______________,_____________(Jawa) untuk menyerang Melaka.
Shah II
~ Melaka dikepung selama ____________________.
~ Serangan gagal kerana kekebalan _____________________dan
___________________
______________ yang lebih baik.
~ Pembesar Johor yang terlibat dalam usaha menawan semula Melaka:
i)_________________________________
ii)_________________________________
~ Gabungan antara angkatan perang ___________dengan askar
_______________
berjaya mengalahkan Portugis pada tahun 1641.
~ Laksamana Tun Abdul Jamil yang mengetuai angkatan perang Johor
Makam Sultan
telah mengepung
Alauddin Riayat
Melaka dari ______________manakala Belanda menyerang Melaka dari
Shah II di belakang
____________.
Muzium Kota Johor
Kebangkitan ___________.
~ Kebangkitan Acheh disebabkan oleh:
i)Dasar Portugis yang mahu menghapuskan
_________________________________di
kalangan _______________________________.
ii)Portugis telah mengenakan
_________________dan___________________________
yang ketat serta ______________yang tinggi.
~ Acheh muncul sebagai
_____________________________________________________
disebabkan kemajuan perdagangan antarabangsa.
~ Acheh telah menyerang __________(tahun 1575 dan
Perang
Tiga Segi berlarutan selama
1620),___________(tahun
1617)
dan ____________(tahun
1619)
_______tahun.
~ Penaklukan terhadap ____________dan____________membolehkan Acheh
Bertujuan untuk menguasai ______________
menguasai
perdagangan lada hitam
yang diperlukan
oleh pedagang
asing.
yang menjadi
laluan utama
perdagangan
di
Persaingan antara Johor dengan _____________ dan _________________.
Kepulauan Melayu.
~ Tujuan
persaingan:________________________________________________________
Johor dan Acheh menyerang Portugis di
___________________untuk kepentingan masing-masing.
Melaka.
Sebab-sebabnya
adalah :~ Peperangan berlaku
selama_____tahun
dan dikenali
sebagai______________________
Johor hendak merampas semula
Portugis menyerang
~ Johor dan Acheh ingin __________________________dari Melaka.
___________
Portugis.
Johor kerana
~ Johor menyerang Portugis
kerana daripada
ingin merampas
semula
__________________.
Acheh tidak berpuas hati Portugis
menganggap Johor
~ Acheh menyerang Portugis kerana
menghalang ________________ Acheh.
bersubahat dengan
Portugis____________________________________
_________________________.
Perhatikan
rajah
tiga segi
di bawah dan jawab
soalan
yang berikut:
Acheh
menyerang
Johor kerana Acheh
Acheh
menyerang
~ Acheh menyerang Johor kerana takut perdagangan Acheh terancam
______________.
PORTUGISapabila perdaganganmenganggap perdagangan Johor akan
______________berkembang
maju. perdagangan Acheh.
_______________
Belanda bergabung
PERANG ~ Portugis menyerang Johor
dengan Johor kerana_____________________________________________
TIGA
JOHOR
ACHEH
______________________________________________________________________.
menyerang
SEGI Portugis

kerana Belanda
berminat ___________
perdagangan di
Kepulauan Melayu.
KEGEMILANGAN KERAJAAN JOHOR
Isikan tempat kosong berikut.
2.
2.

3.
3.

1.
1.

8.
8.

4.
4.

FAKTOR-FAKTOR
FAKTOR-FAKTOR
KEMAJUAN
KEMAJUAN
PERDAGANGAN
PERDAGANGAN
JOHOR
JOHOR

7.
7.

4.
4.

5.
5.

6.
6.

Isikan tempat kosong berikut.

6.
6.

4.
4.
5.
5.

Perkembangan Johor sebagai pusat persuratan

Perkembangan Johor sebagai pusat persuratan
Melayu.
Melayu.
1612

Abad ke-17

Tun Sri Lanang berjaya menyusun ___________________.

Ia merupakan sumber sejarah kerajaan Melayu.

Hikayat _____________ dihasilkan.

Hikayat ini menceritakan kepahlawanan orang Melayu

melalui watak ____________ dan empat orang
rakannya.

Hikayat ini juga mengagungkan nama

___________________
________________ sebagai sebuah empayar Melayu

Abad ke-18

_____________ menjadi pusat penghasilan karya

sejarah, bahasa dan buku agama Islam.

Pengarang yang terkenal adalah

_______________________ dan _________________________.

Karya-karya
yang ditulis
pada abad
ke-18 dan
ke-19

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

KEMEROSOTAN KERAJAAN JOHOR

Isikan tempat kosong berikut.

Sebab
Kemerosotan
Perang JohorJambi

Huraian
Jambi adalah ______________ takluk Johor.
Abad ke-17, Jambi bangkit sebagai kuasa ___________ dan
________ yang baru di Selat Melaka.
Tindakan Jambi menyaingi Johor dalam kegiatan
________________
Jambi berusaha mendapatkan ______________ daripada Johor.

1670

Usaha Jambi dalam membebaskan diri daripada Johor dengan

meminta bantuan _______________ menyerang Johor.

1673

Jambi menyerang _______________ dan _____________.

1677

Tindakan Sultan Abdul Jalil Riayat Shah II yang berundur dan

bersemayam di ______________.
Akibat tindakan itu, beberapa jajahan takluk Johor berusaha
membebaskan diri daripada _______________ Johor.

1679

Kesan Perang
Johor-Jambi

Laksamana __________________ dapat mengalahkan Jambi

dengan bantuan askar upahan _______________.
Perdagangan Johor _______________.

BAB 8: KERAJAAN NEGERI-NEGERI MELAYU

KERAJAAN MELAYU YANG TUA

KERAJAAN MELAYU YANG BARU

KELANTAN
ASAL USUL
ASAL USUL

PEMBENTUKAN
KERAJAAN
PEMBENTUKAN
KERAJAAN

EKONOMI

EKONOMI

KEISTIMEWAAN
DAN KEUNIKAN

KEISTIMEWAAN
DAN KEUNIKAN

KEDAH

TERENGGANU
PERAK

SELANGOR

NEGERI
SEMBILAN
PAHANG

BAB 9: WARISAN KESULTANAN MELAYU

SISTEM PEMERINTAHAN DAN PENTADBIRAN

1.DEFINISI

2. PERANAN SULTAN
1.lambang kedaulatan negeri.
2.______________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3.______________________________________________________________________
________________________________________________________________________

3.KEDAULATAN SULTAN
1.melaksanakan undang-undang

2..........................................................................................................................
..

i-PEMBESAR JAJAHAN DAN DAERAH

a) menjaga keamanan negeri

b).......................................................................................................

c)

ii-KETUA
KAMPUNG
d)
a)memungut cukai

b)
iii-GOLONGAN AGAMA

c)

d)

iv-AHLI MAGIS

a)mahir dalam bidang perubatan

b)..........................................................................................................

c).............................................................................................................

d)

SISTEM PEMERINTAHAN DAN PENTADBIRAN - NEGERI SEMBILAN

a) YAMTUAN BESAR
Peranan:

a)

b) UNDANG
Peranan:

a)

b)

c) LEMBAGA
Peranan:

a)

b)

D) BUAPAK
Peranan:

a)

b)

PEMILIHAN PEMIMPIN DALAM ADAT PERPATIH

SISTEM PERUNDANGAN KERAJAAN MELAYU

Isikan tempat kosong di bawah:
1. Sistem perundangan berasaskan undang-undang ______________________ dan
undang-undang ____________________.
2. Undang-undang ____________ ialah amalan kebiasaan turun-temurun dalam
masyarakat.
3. Dua jenis undang-undang.adat ialah Adat _____________dan Adat
________________.

Lengkapkan carta Sistem Perundangan Kerajaan Melayu di bawah ini dengan

maklumat yang betul.
Sistem Perundangan

__________________________
Adat Temenggung

_________________________________
Adat Perpatih

Bersifat ____________________

Bersifat ____________________________

Sistem kekeluargaan mengikut sebelah

ibu dan ayah. __________________ diberi
keutamaan

Dari segi jurai keturunan, keluarga

sebelah _____ diutamakan kerana jurai ini
melahirkan suku.

Perkahwinan mengikut hukum

_____________

Perkahwinan sesama _________ dilarang.

Mengutamakan anak ________ dalam

pembahagian harta pusaka.

Pewarisan harta pusaka diberatkan

sebelah _______.

Hukuman yang diberikan berbentuk

________________ kepada orang lain.

Setiap hukuman bertujuan untuk

______________________.

4. Undang-undang _______________ pula ialah himpunan peraturan, larangan,

dan adat istiadat dalam bentuk bertulis.
5. Dua undang-undang bertulis paling awal ialah Hukum Kanun Melaka dan
Undang-undang ___________________ yang digubal pada zaman keagungan
Kesultanan Melayu Melaka.
6. Undang-undang Melaka ini tersebar ke negeri-negeri lain yang menjadi
jajahan takluk Melaka seperti Johor, Perak, Pahang, dan Kedah.

UNDANG-UNDANG BERTULIS

Hukum Kanun Melaka

Undang-undang Laut Melaka

Hukum Kanun Melaka

merupakan dokumen undangundang yang mengandungi 44
fasal. Antara kandungannya
:termasuklah:

Digubal bagi menentukan

peraturan pelayaran dan
perdagangan. Antara
kadungannya ialah:
______________________________

_________________________________
_____________________

______________________________

_________________________________
_____________________

______________________________

_________________________________
_________________________________
Undang-undang
_______________
Pahang

______________________________
Undang-undang 99 Perak

Digubal pada tahun 1596

semasa pemerintahan
Sultan Abdul al-Ghaffar
Muhaiyuddin Shah. Antara
kandungannya
termasuklah:
___________________________
___________________________
_______________
___________________________
___________________________
_______________

Undangundang Kedah

Undang-undang
Kedah dapat
dibahagikan
kepada
beberapa
bahagian iaitu:
_________________
_________________
_________________
_________________
_________________
__________

______________________________

Berasal daripada Parsi dan

digunakan di Perak pada
abad ke-18. Terdapat 99
kesalahan dan hukuman
dalam undang-undang ini.
Antara isi kandungan
undang-undang ini ialah:
_____________________________
_____________________________
____________________
_____________________________
_____________________________
____________________
_____________________________
_____________________________
____________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_

KEGIATAN EKONOMI DI NEGERI-NEGERI MELAYU

A) Senaraikan semua kegiatan ekonomi yang dijalankan di Negeri-negeri Melayu:

1. _________________________________
2._________________________________
3._________________________________
4._________________________________
5.__________________________________

B) Lengkapkan penyataan di bawah berdasarkan kepada jenis sistem cukainya.

SOSIOBUDAYA
Susun Lapis Masyarakat Melayu
Tradisional

Golongan Pemerintah

Golongan diperintah

Kedudukan individu
boleh berubah melalui 2
cara:-

Menjunjung
Duli.

Diamalkan
di

Upacara
pertabalan
sultan.

Pakaian diraja
Gaya Hidup
Golongan
Bangsawan

.
.

..
Gaya hidup golongan
bangsawan
melambangkan

Nilai
nilai
murni

Menyambut
tetamu @
utusan

..
Gaya Hidup
Golongan Rakyat

Menghorm
ati jiran

Ziarahmenziar
ahi

..
Upacarakemangkatan
sultan.

Tolongmenolo
ng

Kegiatan sosiobudaya Melayu

meliputi
. iaitu:

..

Karya Persuratan

Karya Persuratan

Bidang Yang
Dihasilkan

Karya yang
dihasilkan

1.

8.

7.

2.

6.
Kesenian Rakyat

3.

4.

5.

Adat Resam

Adat Perkahwinan

Merisik

Meminang

Akad Nikah

Adat Menyambut Kelahiran Bayi

Diadakan
selepas

..

Diadakan
juga

..

Dilakukan
sebagai

..

Pendidikan Tidak formal

Pendidikan Formal

Pendidikan

Diakhiri
dengan

..

BAB 10 : SARAWAK

SARAWAK

LATAR BELAKANG
SEJARAH

Pertalian
Sarawak
dengan
Kesultanan
Brunei dan
Sulu

MASYARAKAT
SARAWAK

Penempata
n penduduk
Sarawak

KEGIATAN
SOSIOBUDAYA

Pendidikan

Sara diri

Peraturan
dan adat
resam

Pertanian

Kebudayaan
Agama dan
kepercayaa

LATAR BELAKANG SEJARAH SARAWAK

KEGIATAN
EKONOMI

Perlombonga
n
Perdagangan

1. Jawab soalan di bawah dengan tepat dan ringkas

Soalan
a

Terangkan asal usul nama

Sarawak

Nyatakan bukti yang

menunjukkan kewujudan
manusia di Sarawak kira-kira
40 000 tahun dahulu

Bagaimanakah Kesultanan
Brunei mentadbir Sarawak

MASYARAKAT SARAWAK

Jawapan

Lengkapkan jadual di bawah yang berkaitan dengan kawasan penempatan

kumpulan etnik di Sarawak
Penempatan
a)

b)

Kumpulan Etnik
i)

Orang Melayu

ii)

Orang Melanau

i)

Iban

ii)

Bidayuh

iii)

Kenyah

i)

Kelabit

ii)

Penan

iii)

Murut

c)

Kawasan Penempatan

KEGIATAN SOSIOBUDAYA
Jawab soalan di bawah dengan tepat dan ringkas
a) Namakan dua bentuk pendidikan yang terdapat di Sarawak
i)____________________________

ii)_________________________________________

b) Bagaimanakah pendidikan tersebut dilaksanakan?

i)___________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________
ii)___________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________
c) Senaraikan tiga peranan tuai rumah?
i)__________________________________________________________________________
ii)_________________________________________________________________________
iii)_________________________________________________________________________
d) Namakan kaum yang menjadi penghuni rumah panjang?
i)________________________________ ii)_______________________________________
e) Apakah fungsi tajau?
_____________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________
f) Apakah kepercayaan unik orang Penan?
i)__________________________________________________________________________
ii)_________________________________________________________________________
iii)_________________________________________________________________________
g) Bagi masyrakat Iban mereka percaya bahawa:
i)___________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________
ii)___________________________________________________________________________________
________________________________________________________________

h) Nyatakan perbezaan perayaan di bawah

Perayaan Kaul

Perbezaan

Perayaan Hari Gawai

Di sambut oleh kaum

Sebab dirayakan

KEGIATAN EKONOMI

a) Lengkapkan jadual di bawah yang berkaitan dengan kegiatan ekonomi kumpulan

Etnik di Sarawak
Kumpulan Etnik
Melayu

Kegiatan Ekonomi
i)
ii)

Melanau

i)
ii)

Iban, Kayan dan

Kenyah

i)

Orang Bidayuh

i)

ii)

ii)
Kelabit

i)
ii)
iii)

b) Jawab soalan berikut berdasarkan pernyataan di bawah

Pada zaman kegemilangan Kesultanan Melayu Melaka, Sarawak menjalin
hubungan perdagangan dengan kerajaan Melaka

i) Senaraikan tiga jenis barang dari Sarawak yang diperdagangkan di pelabuhan

Melaka
a)___________________________

b)___________________________

c)___________________________

ii) Namakan satu kawasan perdagangan di Sarawak

___________________________________________________________________________

iii) Namakan pedagang-pedagang asing yang datang ke Sarawak

a)_________________________________________________________________________
b)_________________________________________________________________________
c)__________________________________________________________________________
d)_________________________________________________________________________

iv)Senaraikan barang-barang yang di bawa oleh pedagang asing ke Sarawak.

a)___________________________

d)____________________________________

b)___________________________

e)____________________________________

c)___________________________

BAB 10 : SABAH

SABAH

Latar Belakang
Sejarah
Pertalian
dengan
Kesultanan
Brunei dan
Sulu

Masyarakat Sabah
Kumpulan
Etnik dan
Penempatan

Kegiatan
Sosiobudaya
Pendidikan
Peraturan
dan Adat
Resam
Agama dan

LATAR BELAKANG SEJARAH SABAH

1.Jawab soalan dibawah dengan tepat dan ringkas
Bil
1(a
)

Soalan
Terangkan asal usul nama
Sabah

1(b
)

Namakan tiga bentuk sistem

pemerintahan di Sabah pada
abad ke-16

Jawapan

(i)
(ii)
(iii)

1(c
)

Apakah perkaitan antara negeri

Sabah dengan Kesultanan
Brunei dan Sulu?

Kegiatan Ekonomi
Ekonomi
Sara Diri
Perdaganga
n

MASYARAKAT SABAH
2(a)

Berapakah kumpulan etnik yang terdapat di Sabah?

______________________________________________________________________

2(b)

2(c)

Namakan lapan kumpulan etnik utama di Sabah

i.

_______________________

ii.

________________________

iii.

________________________

iv.

________________________

v.

________________________

vi.

________________________

vii.

________________________

viii.

________________________

Lengkapkan jadual di bawah yang berkaitan dengan kawasan penempatan

kumpulan etnik di Sabah

Penempatan

Kumpulan
Etnik
Kadazandusun

Murut

Suluk

Kawasan Penempatan

Bajau

Melayu - Brunei

KEGIATAN SOSIOBUDAYA
3(a)

Apakah perkara-perkara yang diajar dalam pendidikan tidak formal di Sabah?

i.

_______________________

ii.

________________________

iii.

________________________

iv.

________________________

v.

________________________

vi.

________________________

vii.

________________________

3(b) Apakah tujuan diajar kemahiran-kemahiran tersebut kepada kanak-kanak di

Sabah?
______________________________________________________________________
3(c)

3(d)
adat

Nyatakan dua tujuan undang-undang adat diamalkan di Sabah

i.

________________________________________________________________

ii.

________________________________________________________________

Namakan tiga jenis undang-undang adat yang dijalankan oleh ketua-ketua

i.

__________________________________________________________________

ii.

__________________________________________________________________

iii.

__________________________________________________________________

3(e)

Terangkan undang-undang adat bagi kaum etnik di Sabah

Undang-undang adat

Penerangan

Adat pertanian kaum

Kadazandusun
Adat perkahwinan kaum Bajau

Adat kematian kaum Murut

3(f)

Berikan maksud konsep dibawah

a) Pagan

:_____________________________________________________
_____________________________________________________

b) Orang Tua

:_____________________________________________________
______________________________________________________

3(g)

Lengkapkan ayat di bawah berkaitan agama dan kepercayaan kaum

Kadazandusun dan Murut
Kaum Kadazandusun

1. Kaum Kadazandusun mengamalkan

kepercayaan__________________________
2. Kaum Kadazandusun bukan Islam
mempercayai___________________________ sebagai tuhan mereka
3. Mereka percaya setiap orang yang mati rohnya akan pergi ke
Gunung__________
4. Selepas musim menuai padi, upacara__________________dijalankan
untuk menghormati semangat padi
5. _____________________________diadakan sebagai tanda kesyukuran
kepada Kinorohingan yang telah memberikan mereka padi yang
banyak
6. Bomoh untuk membuang kepanasan
dipanggil____________________________

Kaum Murut
1. Kaum Murut mempercayai___________________, iaitu setiap batu, pokok,
dan sungai mempunyai roh
2. Gunung_____________________atau dikenali sebagai Gunung Hantu
dianggap sebagai tempat suci
3. Mereka mempercayai______________________, iaitu kuasa yang mencipta
segala-galanya
4. Bomoh yang boleh berhubung dengan kuasa ghaib
dipanggil_________________

3(h)

Lengkapkan jadual di bawah berkaitan kesenian masyarakat Sabah dengan

jawapan yang tepat

Kaum

Jenis Tarian
Tarian Magunatip

Waktu
dipersembahkan
Perayaan Hari Magavau

Ciri-ciri

Tarian
Mangalang

Kadazandusu
n

3(i)

Tarian Sumazau

Apakah keistimewaan tinggal di rumah panjang?

________________________________________________________________________

3(j)

Senaraikan barangan kraftangan yang dihasilkan oleh masyarakat Sabah

________________________________________________________________________

KEGIATAN EKONOMI
4(a)

4(b)

Nyatakan empat kegiatan sara diri masyarakat Sabah

i.

__________________________________________________________________

ii.

__________________________________________________________________

iii.

__________________________________________________________________

iv.

__________________________________________________________________

Apakah yang dimaksudkan dengan:

a) Pertanian pindah :___________________________________________________
b) Pertanian kekal :___________________________________________________

4(c)

Lengkapkan jadual dibawah dengan jawapan yang sesuai

Kaum
Kadazandusu
n

Bajau

Kegiatan Ekonomi
Pertanian

Ciri-ciri

Murut

Contoh hasil hutan yang dikutip ialah

damar, rotan, dan madu lebah

4(d)

Lengkapkan keterangan dibawah dengan ayat yang sesuai

_____________________merupakan tempat masyarakat bertukar
barangan dan jual beli. Perdagangan dijalankan
secara_______________________. Antara barangan yang ditukarkan adalah
seperti______________, ______________, bahan getah, __________, rotan,
________________,_____________, dan barangan makanan. Perdagangan dengan
pedagang Cina dijalankan dengan menggunakan_______________.
Orang____________, ___________________, dan
_______________memperdagangkan hasil laut dan beras. Manakala orang
Kadazandusun dan Murut memperdagangkan___________________________.
Pasar tamu juga amat penting kerana
dapat____________________________________antara etnik dan
mewujudkan____________________________________________________.

..............................TAMAT..................................