1

B ILLIE LET T S T AMO GDJ E J E SRCE Za Dennisa ko j i vj er uj e u istinito st ud a i ar o lij e elim se zahvaliti: svo j o j knj ievno j skup ini: Mar io n i Elb ertu Hillu, Glend i Zumwalt, B etty i B o b u Swearenginu str o gim itatelj ima ko j i mi nisu d o p ustili d a o d ustanem; svo j im d r agim p r ij atelj ima: Ho ward u Starksu, Katy Mo rris, Do ris And rews i B rad u Cushmanu, ko j i su se smij ali i p lakali b a o nd j e gd j e treb a; i Vicky Ellis, ij a mi j e ko mp j uto r ska vir tuo zno st d ano no no b ila na rasp o laganj u; svo j o j o b itelj i: T r acy, Shawnu i Shariffi, Dani i Deb o ri j er misle d a j e mo j a knj iga j ed nako d o b r a kao mo j i p o hani o d resci s umako m; i d rugima ko j i su " kao o b itelj " : Ho lly W antuch i Amy i J o hnu McLeanu; svo j o j ur ed nici: J amie Raab , ko j a mi j e savj ete d avala o b zirno i d uho vito ; svo j o j age ntici: Elaine Mar kso n, ko j a me p o vela na veeru u New Orleans i d ala mi o sj eaj d a sam sp isatelj ica; svo j im stud entima, ko j i su r ekli: " P riaj te to j e b ilo d alj e" , p a sam to i uinila; i svima u Oklaho mi i T ennesseej u ko j i su me p rimili, o d vo j ili vrij eme i trud ili se o d go vo r iti na mo j a p itanj a. P RVI DI O P rvo p o glavlj e No valee Natio n, sed amnaest go d ina stara, sed am mj eseci trud na, d vad eset sed am kila p red eb ela i sumnj iava p r ema b ro j u sed am, p ro meko lj ila se na sj ed alu staro ga p lymo utha i d lano vima o p ip ala zao b lj eni trb uh. Sed mica j e veini lj ud i sr etan b ro j . Nj o j ne. Imala j e s nj ima lo a iskustva: na nj ezin sed mi r o end an, mama Nell p o b j egla j e s b ej zb o lskim sucem p o imenu Fred , a kad j e ila u sed mi r azr ed , nj ezina j ed ina p rij atelj ica Rho nd a T alley ukrala j e sa svo j im d eko m kamio n slad o led a i zavrila u P o p ravno m d o mu za d j evo j ke u T ullaho mi u T ennesseej u. T ad a j o j j e ve b ilo j asno d a sa sed micama neto nij e u red u p a ih j e nasto j ala izb j egavati. Ali neke stvar i, mislila j e, j ed no stavno ne mo e p red vid j eti. I tako j e nad r ap ala. J ed no stavno nij e naslutila to j e eka. Do go d ilo se to ub r zo nako n to j e p rekinula ko lo vanj e i p o ela rad iti kao ko no b ar ica ko d Red a p o sao ko j i b arem nij e imao nikakve veze sa sed micama. Stalna go a p o imenu Glad ys j ed ne j e v eeri p o lud j ela: b acila j e p ivsku b o cu kro z p ro zo r i p o ela na sav glas tr ab unj ati o to me kako vid i Isusa, a Red a j e o slo vlj avala kao Duha Sveto ga. No valee j u j e p o kuala umiriti, ali Glad ys j e b ila p o sve skrenula. B acila se na No valee s mesarskim no em u ruci i rasj ekla j o j ruku o d zglavka d o lakta, a lij enik u hitno j p o mo i mo rao j e nap raviti sed amd eset sed am avo va d a b i zatvo r io r anu. Ne, No valee nij e imala b a nimalo p o vj erenj a u sed mice. Ali d o k se meko lj ila i p o kuavala namj estiti kako b i nad mud ril a uasnu b o l u p rep o nama, nij e r azmilj ala o sed micama. Mo rala j e p o no vno u zaho d , ali b ilo j e p rerano d a to i kae. Ve su se j ed anp ut zaustavili o tkako su krenuli iz Fo rt Smitha, ali No valeein mj ehur ve kao d a se p retvo rio u vo d eni b alo n. B ili su negd j e u isto no j Oklaho mi, na seo sko j cesti ko j a se ak nij e ni vid j ela na nj ezino j auto kar ti, ali izb lj ed j ela p lo a s reklamo m za vatro met p o vo d o m Dana nezavisno sti o b eavala j e d a d o Muld ro wa ima j o samo d vad eset kilo metara. Cesta j e b ila uska, ner avna, nep r o metna i o d avno zap utena. Stare zakrp e, isp ucale i o tvo rene p o p ut o d er anih cr nih krast isp lj unule su ko ro v i temelj e. Ali, veliki p lymo uth d o b r o se d r ao na 1 2 0 na sat, a W illy J ack P ickens up ravlj ao j e nj ime kao d a j ae p astuha teko g p o la to ne. W illy J ack b io j e go d inu star ij i, d vanaest kilo grama laki i d eset centimetara nii o d No valee. No sio j e kaub o j ske izme u ko j e j e natrp ao zguvane no vine kako b i se d o imao viim. No valee j e mislila d a nalikuj e J o hnu Co ugaru Mellencamp u, ali o n j e seb e smatr ao s linij im B r uceu Sp ringsteenu ko j i j e, tvrd io j e, viso k samo 1 5 7 ,6 cm. W illy J ack o b o avao j e niske muziare, o so b ito o ne nie o d nj ega. I kad j e b io naj p ij anij i, to no j e znao d a j e P rince viso k 1 5 5 ,7 cm a Mick J agger 1 5 8 ,8 5 cm. W illy J ack j e imao izvr sno p amenj e.

2
P ro metni znako vi up o zo r avali su na o tre zavo j e, ali W illy J ack j e i d alj e vo zio 1 2 0 na sat. No valee ga j e htj ela zamo liti d a usp o ri, ali se umj esto to ga samo mo lila d a ne nalete na neko vo zilo iz sup r o tno g smj era. Da su o tili d alj e na sj ever , m o gli su se vo ziti auto cesto m ko j a b i ih p o vela kro z T ulsu i Oklaho ma City, ali W illy J ack j e rekao d a mu ne p ad a na p amet p laati vo nj u cesto m ko j a j e sagr a ena no vcem p o reznih o b veznika. Sam, istina, nikad a nij e b io p o r ezni o b veznik, ali j e o to me ip ak i mao vrsto staj alite. Osim to ga, rekao j e, ima mno go cesta za Kalifo rnij u, cesta ko j e ih nee staj ati ni no via. P o greno j e p r o cij enio p r vi zavo j p a j e d esni p red nj i ko ta skrenuo na b ankinu a auto mo b il se tako zanj ihao d a j e No valeein mj ehur p o sko io . Otko p ala j e sigurno sni p o j as i izb acila kuko ve, p o kuavaj ui p reb aciti teinu i o lakati p ritisak, ali nij e p o mo glo . Mo r ala j e u zaho d . " Duo , mo r at u o p et." " Do vraga, No valee." W illy J ack j e o b j ema rukama p lj esnuo up ravlj a. " P a b ila si malo p rij e." " Znam, ali..." " Nema ni o samd eset kilo metar a o tkako smo stali." " P a d o b r o , mo gu malo p r iekati." " Zna li ti ko liko e nam tr eb ati d a stignemo ako b ud e mo rala p ikiti svakih o samd eset kilo metar a? " " Nisam mislila o d mah. Mo gu se malo strp iti." W illy J ack b i o j e zlo vo lj an zb o g fo to ap arata. No valee j e kup ila p o laro id p rij e nego to su kr enuli j er j e htj ela d a j e fo to grafira na svako j me ud ravno j granici ko j u p rij e u, htj ela j e p o zir ati p o kr aj natp isa p o p ut DOB RODOLI U ARKANSAS ili OKLAHOMA, DRAVA KUNE. Htj ela j e uo kviriti te fo to grafij e i j ed no ga d ana p o kazati nj iho vu d j etetu kako su p uto vali na zap ad b a kao nekad anj i ameriki p io niri u natkr ivenim zap r enim ko lima na p utu u Kalifo rnij u. W illy J ack r ekao j o j j e d a j e to glup o , ali slikao j u j e kad su p rel azili u Arkansas j er j e u b lizini vid io go stio nicu Razo rb ack, a p ilo mu se p ivo . P revalili su ve go to vo etr d eset kilo metar a kad j e No valee zamij etila d a nema fo to ap arata i shvatila d a ga j e W illy J ack o stavio u go stio nici. P reklinj ala ga j e d a se vrate i o n j e p ristao , ali samo zato to j e elio p o p iti j o j ed no p ivo . Kad su p relazili u Oklaho mu, W illy J ack nij e htio stati i fo to grafirati j e, p a su se p o sva ali. No valee se o sj eala lj ep lj ivo . B ilo j o j j e vrue. Sp ustila j e p ro zo r i p ustila d a j e zap ahne vr ui zr ak. Klima - ur e aj u p lymo uthu p restao j e rad iti d ugo p rij e nego to ga j e W illy J ack kup io za nj ezinih p ed eset d o lara. Zap ravo , go to vo sve u auto mo b ilu p r estalo j e r ad iti, p a j e zavrio na o tp ad u b lizu Kno xvillea, gd j e ga j e W illy J ack p r o naao . Zam ij enio j e sp o j ku, karb urato r, rasp riva, ko nice i p riguiva, ali nij e zakr p ao p o d o nd j e gd j e j e hr a p o j ela ko mad veliine p litice. P rekrio j e r up u p lastinim p lad nj em, ali No valee se b o j ala d a e se p o maknuti, d a e nj ezine no ge p r o p asti kr o z r up u i b i ti o trgnute. Kad b i se nagnula i p o gled ala j e li p lad anj j o na mj estu, vid j ela b i kako uz nj ego ve rub o ve j uri asfalt, samo neko liko centimetar a isp o d nj ezinih no gu, a to j e samo p o veavalo nj ezinu p o treb u d a se o laka. P o kuala j e o d vr atiti misli o d mj ehu ra, naj p rij e b ro j ei stup o ve o grad , a o nd a p risj eaj ui se teksta Elviso ve p j esme " Lo ve Me T end er" , ali uzalud . Na kraj u j e iz p lastine to r b e za p lau na stranj em sj ed alu izvukla svo j u b ilj enicu s fo to grafij ama. J o o d malena skup lj ala j e fo to grafij e iz aso p isa... fo to grafij e sp avaih so b a sa starinskim p r ekr ivaima i p o stelj ama s b ald ahino m, kuhinj a s b akrenim lo ncima i p lavim p o r culano m, d nevnih so b a u ko j ima su na arenim sago vima sp avali sklup ani ko tski o var i i zid o va p rekrivenih o b itelj skim fo to grafij ama u zlatnim o kvirima. Do sad su te so b e p o sto j ale samo na stranicama aso p isa ko j e j e kup o vala na rasp r o d aj ama u T ellico P lainsu u T ennesseej u. Ali, sad j e o d lazila u Kalifo rnij u o d lazila j e ivj eti u takvim so b ama. " Duo , gle." P o kazala j e fo to gr afij u W illyj u J acku. " T o j e o na svj etilj ka s Mickyj em Mo useo m o ko j o j sam ti p riala. T akvu elim za d j ej u so b u." W illy J ack j e up alio r ad io i p o eo o kretati gumb , ali uli su se samo umo vi. " Nad am se d a emo nai d vo katnicu s b alko no m ko j i gled a na o cea n."

3
" K vragu, No valee, iz B aker sfield a se ne vid i o cean." " P a d o b r o , o nd a neko j ezer ce. Htj ela b ih d a kup imo vrtni sto l i sunco b ran i sj ed imo s malenim i gled amo zalazak sunca." No valee j e sanj ala o svakakvim kuama d vo katnicama, b rvnarama, stano vima, p r izemnicama: glavno j e b ilo d a imaj u temelj e. Nikad nij e ivj ela u kui ko j a nij e b ila na ko taima. Stano vala j e u sed am p riko lica raznih vrsta, me u nj ima ak i u elj ezniko m vago nu u sklo p u mo tela ko j i se zvao Chattano o ga Cho o Cho o . P o kazala mu j e j o j ed nu fo to gr afij u. " Vid i o ve p atke na zid u. Zar nisu slatke? " W illy J ack j e o tr o o kr enuo up ravlj a p o kuavaj ui p regaziti ko rnj au na rub u ceste. " Mrzim kad to r ad i" , r ekla j e No valee. " Zato vo li ub ij ati ko rnj ae? One niko me ne smetaj u." W illy J ack j e p o no vno o kr enuo gumb na rad ij u i o vaj p ut uhvatio " Graceland " P aula Simo na ko j i j e, tvr d io j e, 8 ,9 cm nii o d nj ega. Kad su p r o li p o kr aj vo d eno g to rnj a u Muld ro wu, No valee j e o d lo ila b ilj enicu. P o misao na tako mno go vo d e b ila j o j j e go to vo nep o d no lj iva . " Klad im se d a u o vo m gr ad iu p o sto j i zaho d ." " Ne b i me iznenad ilo " , r ekao j e W illy J ack. " Imaj u ga u go to vo svako m grad u. to misli, imaj u li mo d a i malo to p le vo d e? Mo d a b i se rad o namakala u kad i? Ha? to veli? " " Do vraga, W illy J ack, mo r am u zaho d ." W illy J ack j e p o j aao r ad io i p rstima ud arao ritam p o ko ntro lno j p lo i. Do k su p ro lazili kr o z Muld r o w, No valee j e zategnula miie me u no gama i trud ila se ne misliti na b azene ili led eni aj . P o no vno j e izvad ila auto kar tu i o tkrila d a j e slj ed ea p rili ka za zaustavlj anj e, o sim ako ne d o ive izr avni sud ar , etrd esetak kilo metara d alj e, u grad iu p o imenu Seq uo yah. B acila j e p o gled na p o kaziva go riva i na svo j u alo st o tkrila d a imaj u j o p o la sp r emnika. Neko se vr ij eme utke igr ala igr e traenj a imena za d ij ete ab eced nim red o m. P o d A su j o j se svi ala imena Angel i Ab b ie, p o d B B o rd o n i B ab b ette, ali o d muke se nij e mo gla usr ed o to iti p a j e o d ustala p rij e nego to j e stigla d o C. B o lj elo j u j e sve, o d glave d o p ete. Cij elo g j u j e j utra muila glavo b o lj a, ali nij e imala asp ir in. I no ge su j e ub ij ale. T o liko su natekle d a su j o j se remeni crvenih sand ala ur ezali u glenj eve i b o lno j o j stiskali p rste. Nij e mo gla d o segnuti ko p e, ali trlj aj ui sand ale j ed nu o d r ugu, nap o ko n ih j e usp j ela izuti, o d ega j o j j e znatno laknulo . " Uh, d a mi j e vakaa guma" , r ekla j e. Usta su j o j b ila suha a gr lo hr ap avo . Na stranj em sj ed alu imala j e p o la b o ce Co ca Co le, ali znala j e d a b i j o j o d nj e mj ehur b io j o p unij i. " Red o va ena kae d a j e imala tego b e s mj ehuro m d o k j e b ila trud na. Misli d a j e zato mo r ala na car ski." " to ti j e to , d o vr aga? " " Carski r ez. T o j e kad ti r asij eku trb uh kako b i izvad ili d ij ete." " No valee, ni ne p o milj aj na to ! Mo gu zamisliti kako j e to skup o ." " P a nij e to neto to mo e p lanirati, W illy J ack, kao to se p lanira p ro slava ro end ana. Do go d i se samo o d seb e. I ne znam ko liko ko ta. Osim to ga, ti e d o b ro zar a ivati." " Da, i nemam namj er u no vac p o tr o iti p rij e nego mi uo p e d o sp ij e u d ep ." W illy J ack iao j e u Kalifo r nij u r ad iti na elj eznic i. Imao j e o nd j e b ratia, J . P aula, ko j i se o b o gatio r ad ei za elj ezniku tvrtku Unio n P acific. J avio se p rij e d va tj ed na, a W illy J ack se tako uzb ud io d a j e htio o d mah o tp uto vati. No valee j e mislila kako j e neo b ino d a se W illy J ack uzb u uj e zb o g p o sla, ali rekla j e d a nee gled ati zub e d ar o vano g ko nj a i im j e d o b ila p lau, krenuli su iz T ellico P lainsa. Nij e nimalo alila za nj im. B ila j e to p rilika o ko j o j j e sanj ala, p rilika d a stanuj e u p r avo j kui. Ona i W illy J ack stano vali su u p riko lici p arkirano j p o kraj Red o ve, ali vo d o vo d i kanalizacij a nisu rad ili, p a su se mo rali sluiti zaho d o m u go stio nici. Znala j e d a zap o slenj e u elj eznici znai d a vie nikad nee mo rati ivj eti na ko taima. U to j e b ila sigurna.

4
Ono to nij e znala b ilo j e d a se W illy J ac k up utio u B akersfield kako b i o d sj ekao vlastiti p r st. Nij e j o j , naime, b a sve isp riao . Nij e j o j r ekao d a j e, mj esec d ana p o to j e p o eo rad iti, J . P aulu p alac zap eo u skretnicu i d a j e za tu o zlj ed u d o b io ezd eset p et tisua d o lara o d tete p lus o samsto d o lara mj eseno d o kr aj a ivo ta. J . P aul j e tim no vcem kup io eksp res - mehaniku rad io nicu i uselio se u kuu p o kr aj minigo lfsko g igralita. Kad j e to uo , W illy J ack se silno zainteresirao za vlastite p rste. P rvi p ut u ivo tu ih j e gled ao , stvar no gled ao . P r o uavao ih j e j ed an p o j ed an. Zaklj uio j e d a su za p o sao naj vanij i p alevi i kaip rsti. Sred nj i slue za ko munikacij u, p rstenj aci za p rsten, a mali p r sti zap r avo su suvini. Za W illyj a J acka, ko j i j e b io lj evak, mali p rst d esne r uke b io j e p o sve b esko ri stan. Nj ega j e namj eravao rtvo vati, zamij eniti za rasne p se i tr kae ko nj e. T aj e ga o d vesti u Santa Anitu i Ho llywo o d P ark, gd j e e p iti slo e gin fizz, no siti svilene ko ulj e i o klad e slati u klad o nice na sreb rno m p lad nj u. Ali, No valee o to me nij e imala p o j ma. Znala j e samo d a o n id e u B akersfield rad iti na elj eznici. Smatr ao j e d a vie i ne mo ra znati. A ako j e W illy J ack i za to b io strunj ak, b ilo j e to za p itanj e to No valee treb a a to ne treb a znati. " Ho e d o taknuti d ij ete? " , p itala ga j e. P retv arao se d a j e nij e uo . " Daj ." P r uila j e r uku d a p r imi nj ego vu, ali o n j u j e i d alj e d rao o p utenu na up ravlj au. " Daj mi r uku." P o d ignula j e nj ego vu ruku s up ravlj aa i p o lo ila j e na svo j trb uh, b lizu p up ka. " J esi li o sj etio ? " " Ne." " Ne o sj ea kao ne ke lagane ud ar ce? " " Nita ne o sj eam." W illie J ack p o kuao j e p o vui r uku, ali o na j u j e zad rala i sp ustila nie, p ritiui nj ego ve p r ste u zao b lj enj e tik iznad p rep o na. " Evo , tu." Glas j o j j e b io tih, tek malo glasnij i o d ap ta. " T u j e srce." Na trenuta k j e d rala nj ego vu r uku, a o nd a j u j e istrgnuo . " Ne znam ti j a to " , r ekao j e i p o segnuo za cigareto m. No valee j e d o lo d a se r asp lae, iako nij e to no znala zato . T ako se katkad o sj eala no u kad b i ula zvid uk vlaka iz d alj ine... o sj eaj nij e znala o b j asniti, ak ni samo j seb i. Naslo nila j e glavu na naslo n, sklo p ila o i i p o kuala smisliti nain d a ub rza vrij eme. P o ela j e u mislima ure ivati d j ej u so b u. Stavila j e ko lij evku o d hrasto vine isp o d p r o zo r a, sto lac za lj ulj anj e u kut p o kraj p lo he za p resvla enj e d j eteta. Slo ila j e maleni p r ekr iva s kravama ko j e p reskau mj esec i stavila ga p o kraj p lianih ivo tinj a... Do k j e to nula u san, vid j ela j e seb e p o no vno vitku, u p rip ij eno j halj ini o d j eansa, kako d r i d j etece, svo j e d j etece, lica p o kriveno g meka no m p lahto m. Rad o sna, p una iekivanj a, b lago j e o d maknula p lahtu, ali isp o d nj e j e b ila j o j ed na p lahta. Od maknula j e i nj u, ali j e isp o d nj e tako er b ila p lahta, i iza slj ed ee i iza slj ed ee... Ond a j e zaula zvid uk vlaka, naj p rij e slab , a o nd a sve gl asnij i. P o d igla j e p o gled i vid j ela kako vlak j ur i na nj u i d ij ete. Staj ala j e kao skamenj ena izme u tranica d o k se p r ib liavao . P o kuala j e o d sko iti, p o b j ei, ali tij elo j o j j e b ilo teko a tlo p o d no gama sp uvasto i lj ep lj ivo , no ge su j o j p ro p ad ale u n j . Ond a j e p ala, ali j e s ko lj ena, p o slj ed nj o m snago m p o d ignula d ij ete p reko tranice i o d gurnula ga, sp asivi ga o d o p asno sti. Zatim j e zr ak p r o p ar ao glasni zvid uk. P o kuala se p reb aciti p reko tranice, ali kretala se p o p ut go lemo g p ua, centimetar p o centimetar p reko vrueg metala. itava p ar a i vr ui zr ak sp r ili su j o j no ge kad se nap o ko n, o aj nikim trzaj em, usp j ela p r eb acit i. B ila j e slo b o d na. P o kuala j e ustati, ali o d no gu su j o j o stali samo izvij eni ko mad ii miia i ko stij u. Vlak j o j j e o d sj ekao no ge. Vrisak j e kr enuo d ub o ko iz nj ezine utro b e a o nd a p ro ao svo m silino m kro z p lua.

5
" Ko j i ti j e vr ag, No valee? " , p o vikao j e W illy J ack. Otrgnuvi se snu, No valee j e s uaso m o sj etila kako j o j p o no gama p ue vru zrak iz o tvo ra na p o d u auto mo b ila. Znala j e i ne gled aj ui d a se p lad anj p o maknuo . Okrenula se kako b i p o gled ala kro z stranj i p ro zo r, strahuj ui o d o no ga to e vid j eti svo j e no ge kr vave i razd erane nasred ceste p o p ut kakve p regaene ivo tinj e. Ali, vid j ela j e samo svo j e cr vene sand ale kako p o skakuj u p o cesti. " emu se smij ei? " , up itao j e W illy J ack. " Neto sam sanj ala." Nij e mu htj ela r ei za sand ale. T o j o j j e b io j ed ini p ar o b ue, p a j e znala d a e j e gnj aviti zb o g no vca ko j i e mo r ati p o tro iti na no ve. Osim to ga, b ili su na stvarno j cesti i p r ib liavali se stvar no m grad iu p a ga nij e htj ela razlj utiti j er inae nikad a nee stii u zaho d . " Gle, tamo j e r o b n a kua W al -Mart. Stanimo o nd j e." " Mislio sam d a mo r a na zaho d ." " P a u W al -Mar tu imaj u zaho d e." W illy J ack j e naglo p r esj ekao d vij e trake auto ceste kako b i mo gao skrenuti, a No valee j e p o kuavala r ij eiti mali p ro b lem. Naime, u to rb i za p lau imala j e samo d o lar. Sav j e no vac b io ko d W illyj a J acka. " Duo , tr eb at e mi no vac." " to , zar e ti nap latiti p ianj e? " P ro j urio j e p ar kir alitem i zaustavio go lemi p lymo uth na mj estu za invalid e p o kraj ulaza. " T reb a mi samo p et d o lar a." " Za to ? " " Kup it u si p ap ue. " " P ap ue? Zato ? P a u auto mo b ilu smo ." " No ge su mi nateene. Ne mo gu vie o b uti sand ale." " Kriste B o e, No valee. to , namj erava se vo ziti p reko cij ele zemlj e u p ap uama? " " P a to , io nako se ne zaustavlj amo esto ." " Do b ro . Kup i si p ap ue. I to to kaste. Z elene, tako d a svima up ad nu u o i." " Ne elim to kaste p ap ue." " Ond a si kup i p ap ue sa slo no vima. T ako j e! Slo n u p ap uama sa slo no vima." " T o j e runo o d teb e, W illy J ack, zb ilj a runo ." " K vragu, No valee." " Mo ram kup iti nekakve cip ele." Nad ala se d a e to b iti d o vo lj no o b j anj enj e, ali znala j e d a nee. P remd a nij e naglas izgo vo r io r ij e " zato " , p itanj e se vid j elo na nj ego vu licu. " Sand ale su mi p ale kr o z r up u na p o d u." T ad a mu se nasmij eila, o p r ezno , p o zivaj ui ga d a vid i ko minu stranu situacij e, ali o n j e taj p o ziv o d b io . Zur io j e u nj u sve d o k nj ezina o smij eha nij e nestalo , a o nd a se o krenuo , p lj unuo kr o z p r o zo r i s ga enj em o d mahnuo glavo m. Na kraj u j e p o segnuo u d ep tr ap er ica i izvukao neko liko zguvanih no vanica. Nj ego vi p o kreti, p r etj er ani i b r zi, imali su za svrhu p o kazati j o j d a mu j e svega d o sta. Do b acio j o j j e d eset d o lar a, a o statak gurnuo natrag u d ep . " Neu d ugo " , r ekla j e d o k j e izlazila iz auto mo b ila. " Aha." " T i nee ui? Da p r o tegne no ge? " " Ne. Neu." " Da ti d o nesem ko kice? " " Daj , p o ur i se, No valee." Osj eala j e d a j e gled a d o k j e o d lazila. P o kuala se kretati kao kad su se tek up o znali, kad j e j ed va ekao d a j e d o d irne, kad su nj ezine grud i, trb uh i b ed ra b ili glatki i nap eti. Ali, znala j e to o n sad vid i. Znala j e kako izgled a. J ed ina kab ina u zaho d u b ila j e zauzeta. No valee j e stiskala no ge i p o kuavala zad rati d ah. Kad j e ula zvuk p utanj a vo d e, b ila j e sigurna d a e izd rati, ali kad se vrata nisu o tvo r ila, znala j e d a nee. " Op ro stite" , r ekla j e i p o kucala, " ali hitno mi j e ."

6
Otvo rila j o j j e malena d j evo j ica ko j a se j o muila o ko gumb a. Od sko ila j e kad j e No valee p r o j ur ila p o kr aj nj e. Kad j e nap o ko n ula, No valee nij e gub ila vrij eme na zaklj uavanj e vrata ili p o krivanj e d aske p ap ir o m. ak nij e ni p ro vj erila ima li p ap ira. Samo j e p ikila i p ikila, glasno se smij ui, o ij u p unih suza o lakanj a. No valee se znala veseliti malim p o b j ed ama. Do k j e p r ala r uke, p r o uavala j e svo j o d raz u zrcalu, a o nd a p o elj ela d a to nij e uinila. Nj ezina j e p ut, p r emd a ista i glatka, b ila siv kasta, a svij etlo zelene o i o kruene tamnim ko luto vima. Ko sa b o j e hiko rij a, d uga i gusta, o tela se ko p i i rasula u sitne uvo j ke. Umila se hlad no m vo d o m, zaglad ila ko su vlanim rukama p a u to rb i p o traila ru, ali ga nij e mo gla nai. Na kr aj u se utip nula za o b raze kako b i malo p o rumenj eli i o d luila d a se vie nee gled ati u zrcalu d o k se ne b ud e mo gla nad ati lj ep em p rizo ru. Otila j e r avno d o o d j ela s cip elama, svj esna d a se ve p red ugo zad rala. Naj j eftinij e p ap ue ko j e j e usp j ela nai b ile su to kaste, p a se b rzo o d luila za gumene natikae. Na b lagaj ni se ner vo zno p r emij etala s no ge na no gu d o k j e o vj ek u rep u p red nj o m isp isivao ek. Kad j e b lagaj nica nap o ko n utip kala cij enu natikaa, No valee se ve b ila ud ub ila u naslo ve Natio nal Examinera. P ruila j e b lagaj nici d eset d o lara j o se ud ei fo to gr afij i no vo r o eneta staro g d vij e tisue go d ina. " Go sp o o , izvo lite o statak." " Oh, o p r o stite." No valee j e isp r uila ruku. " Sed am d o lar a i sed amd eset sed am centi." No valee j e p o kuala p o vui r uku, ali nij e usp j ela. Ko vanice su j o j p ale na d lan. " Ne" , p o vikala j e b acaj ui ih na p o d . " Ne." Naglo se o krenula, p o srnula, p a p o ela trati. Znala j e d a ga nema, znala j e to p rij e nego to j e stigla d o vrata. Sve j e unap rij ed mo gla vid j eti kao d a gled a film. Vid j ela j e seb e kako tri, d o ziva nj ego vo ime, p razno mj esto na p ar kir alitu, a p lymo utha vie nema. Otiao j e u Kalifo r nij u a nj u j e o stavio ... o stavio s nj ezinim sno vima o kakanim p rekrivaima, p lavo m p o r culanu i o b itelj skim fo to grafij ama u zlatnim o kvirima. Dr ugo p o glavlj e Nij e se mo gla svega sj etiti, ak ni mno go p o slij e. Nij e se sj eala o vj eka ko j i j e p ro naao nj ezin fo to ap ar at na p arkiralitu za invalid e. Nij e se sj eala b lagaj nice ko j a j o j j e utisnula no vac u r uku ni p o slo vo e ko j i j u j e o d veo d o klup e p o k raj izlaza. Ali, sj eala se d a j e netko htio p o zvati hitnu p o mo , sj eala se kako mu j e rekla d a j e s nj o m sve u r ed u, d a j e nj ezin d eko o tiao d o auto mehaniara i p o slij e e se vratiti p o nj u. I, malo - p o malo , d o k su o d lazili na o b j ed ili p o taj no p o p uiti cigaretu, d o k su p unili p o lice no vo m r o b o m, p r o d avai, b lagaj nici i p o slo vo e zab o ravili su na trud nu d j evo j ku na klup i p o kr aj vr ata, isp o d crveno -b ij elo -p lave zastave na ko j o j j e staj alo MADE I N AMERI CA. U d va sata ve j e b ila d o b r ano o glad nj ela. J ela j e ko kice i p ila ko lu iz viso ke p lastine ae. P o j ela j e d vij e o ko lad ice i d vap ut o tila u zaho d . P o kuavala j e smisliti to e sad a, ali to j u j e zamaralo i d o no silo glavo b o lj u, p a b i p o j ela j o j ed nu o ko lad icu i p o no vno o tila u zaho d . Neko liko minuta p r ij e tr i neka j e sitna, ko ata ena mo d re ko se, b ez o b rva, p o j urila p r ema No valee i nasmij eila j o j se. " Ruth Ann? Ruth Ann Mo r t! Ma vid i ti, mo lim te. Mala Ruth Ann. Duo , p a nisam te vid j ela j o o tkako ti j e p r eminula mama. A to j e b ilo p rij e ko liko ? Dv anaest, etrnaest go d ina? " " Go sp o o , j a nisam Ruth Ann." " Zar me se ne sj ea, zlato ? J a sam sestra Husb and . Ma sigurno me se sj ea. T helma Husb and . Nar avno , u o no me d o b a nisi tako zvala. Zvala si me T elma j er nisi znala izgo vo r iti T helma. Ali, sad me sv i zo vu sestro m Husb and ." " Ali, j a se ne zo vem..."

7
" Kad sam te p o slj ed nj i p ut vid j ela, b ila si j o d ij ete. A sad e ti imati d ij ete! Nij e li to nevj er o j atno ? Gd j e sad a ivi, Ruth Ann? " " P a, ivj ela sam u T ennesseej u, ali " " U T ennesseej u. I mala sam sestri nu ko j a j e ivj ela u T ennesseej u. B ila j e uitelj ica. Ali, kad j e ula u meno p auzu, mo rala j e na o p eracij u." Sestra Husb and snizila j e glas i nagnula se b lie No valee. " Histerekto mij u. I zamisli, p o slij e to ga vie nij e nita znala nap isati. Nij e znala ni kako se p ie 'maka', b ar em tako kau. P a vie nij e mo gla b iti uitelj ica. Nij e li to p rava sr amo ta? " " J est, go sp o o , d o ista j est." " T ennessee. I to , sad si se o d luila vratiti? Do la si kui? " " P a, ne b a. Ali, izgled a d a u mo rati o stati neko vrij eme." " B a lij ep o , Ruthie, b a lij ep o . J er d o m ti d aj e neto to ti nij ed no d rugo mj esto ne mo e d ati. A zna to j e to ? " " Ne, go sp o o ." " Daj e ti tvo j u p o vij est. Do m j e mj esto gd j e p o inj e tvo j a p o vij est." " Da, go sp o o ." " P o ko j ni b r at Husb and j e go vo r io : 'Do m j e mj esto ko j e e te uhvatiti kad p ad a. A svi p ad nemo .' T ako ti j e go vo r io p o ko j ni b rat Husb and ." " J e li vam to b io mu? " " Ne, b io mi j e b r at. P r avi B o j i o vj ek. Id e li u crkvu, Ruthie? Id e li red o vito u crkvu? " " Ne b a r ed o vito ." " T o ti j e d o b r o . J a mis lim d a j e to d o b ro . Vj ero nauk... p ro uavanj e B ib lij e... mo litve. E, to j e zb ilj a p r evie. Nitko nij e to liko zgrij eio d a mo ra to liko u crkvu." " Da, go sp o o ." " Nema p o tr eb e to liko r ad iti na to me. A j a? J a sad imam samo j ed an p o sao . Samo j ed an. Zna ko j i? " " Sp aavanj e d ua? " " Oh, ne, Ruth Ann. B o g sp aava d ue. J a sp aavam samo p se lutalice. Ne, mo j j e p o sao d ar ivati B ib lij e. T aj mi j e p o sao B o g namij enio . ita li B ib lij u, Ruth Ann? " " P a, ne b a p r evie." " T o ti j e d o b r o . J a mislim d a j e to d o b ro . Kad j e p revie ita, zb uni se. Ako ita malo , malo se i zb uni. Kad ita mno go , veo ma se zb uni. Zato i d ij elim samo p o j ed no p o glavlj e. Na taj se nain lj ud i mo gu no siti sa zb unj eno u. Shvaa to elim rei, Ruth Ann? " " Da, go sp o o , mislim d a shvaam." No v alee j e d o taknula o ilj ak na ruci, usp o menu na Glad ys. " B a b ih ti r ad o d ala p o glavlj e iz B ib lij e, ali up ravo sam p ro la p o kraj auto b usne stanice i p o d ij elila p o slj ed nj i P o no vlj eni zako n i d vij e T ualj ke. Srela sam neku enu ko j a j e o d lazila u New Or leans, a eni ko j a id e u New Orleans nikad ne mo e d ati p revie T ualj ki. I sad vie nemam nij ed no p o glavlj e. B a mi j e ao ." " Ma, ne b r inite se, u r ed u j e." " Imat u ih sutr a. I sp r intat u ti Ob ad ij u. Ob ad ij a te nee o d ve zb uniti. Ali, ne elim te o staviti p r aznih r uku. Do i sa mno m." Sestra Husb and o kr enula se i p o la p rema vratima, a o nd a se o svrnula i d o mahnula No valee. " Haj d e, Ruth Ann." No valee ni sama nij e znala zato j e p o la za mo d ro ko so m eno m kro z vrata i p reko p arkiralita, ali p o mislila j e d a j o j t o nee d o nij eti nita vie nevo lj a nego to ih ve ima. Sestr a Husb and o d marirala j e d o staro g to yo tino g kamio neta p uno g ulub lj enj a, ur e eno g tako d a nalikuj e na starinska zap rena ko la amerikih p io nira ko j i su o svaj ali zap ad , s p latnenim kro vo m nad stra nj im d ij elo m. Ali, p latno se p o d eralo , a ice ko j e su ga d r ale iskrivlile su se, tako d a j e u sred ini visj elo . Na b o ku kamio neta b ij elim j e slo vima p isalo : KOLA DOB RODOLICE. Sestra Husb and o tvo r ila j e vr ata i izvad ila p letenu ko aru s crveno m mano m na ruki. Dr ala j u j e p r ed so b o m i usp ravila se p o p ut vo j nika sp remno g za zap o vij ed .

8
" Do p usti d a b ud em j ed na o d p r vih ko j a e ti p o elj eti d o b ro d o licu kui" , rekla j e to no m lo eg j avno g go vo r nika. " A u ime grad a elim ti d aro vati o vu ko aru d aro va o d trgo va ca i b ankar a kako b i tvo j d o lazak b io to ugo d nij i." " Hvala." No valee j e uzela ko ar u. " Gle, Ruth Ann. I ma ib ice, telefo nski imenik, rap ice za no kte. T u j e neko liko b o no va za p o p ust u tr go vini i p lan grad a. Ali, mo ram ti neto rei. Vid i o vaj ro ko vnik? " No valee j e kimnula. " Nj ih mi j e p o nestalo p r o li tj ed an. Ovo j e b io j ed ini ko j i sam usp j ela o d vo j iti za seb e, p a sam ve up isala neko liko svo j ih sastanaka. Sastanaka Ano nimnih alko ho liar a. Ali, ako nisi alko ho liarka, znat e d a to nisu tvo j i sastanci." " Ne, go sp o o , nisam." " Do b ro . J a mislim d a j e to d o b r o . Ali, ne zab o ravi, svi p o srnemo . T ako j e go vo rio p o ko j ni b r at Husb and ." " Sestro Husb and , smij em li vas fo to grafirati? " Ako j u j e to p itanj e iznenad ilo , sestra Husb and to nij e p o kazala. " B a si d raga, Ruth Ann" , r ekla j e. Skinula j e nao ale i d rala trb uh uvuen sve d o k No valee nij e klj o cnula ap ar ato m. Zaj ed no su gled ale kako se slika razvij a. " Uh, izgled am kao d a gled am ukr i. Uvij ek tako lo e isp ad nem na fo to grafij ama." " Ne, b a j e d o b r a." " Stvarno misli? " " Da, stvar no ." " Draga si, Ruth Ann. B a si d r aga." Sestra Husb and kr atko j e zagr lila No valee, a o nd a j e sj ela u kamio net i up alila mo to r. " ivim u Ulici Ever gr een, Ruthie. Nai e j e u p lanu grad a. P o slj ed nj a kua s lij eva. Svr ati kad g o d ho e. I p o nesi d j etece! Vas d vo j e uvij ek ste d o b ro d o li." " Hvala vam, sestr o Husb and . A o vu u fo to grafij u uo kviriti i uvati za svo j e d ij ete." Sestra Husb and se o d vezla, a No valee j e staj ala na p arkiralitu i mahala sve d o k mali p rekr iveni kamio net n ij e nestao na zap ad u. Kad se vr atila u r o b nu kuu, No valee j e zastala p o kraj d rvene klup e za lj ulj anj e izlo ene b lizu vr ata. Ruko m j e p o milo vala tamno d rvo i mislila na ugo d ne ute trij emo ve i slako ve ko j i gusto p r ekrivaj u b ij ele sj enice. " Onaj star ac u St icker Cr eeku p r avi takve klup e o d hiko rij a." Okrenula se u smj er u o d akle j e d o lazio glas i vid j ela d a na nj ezino j klup i sj ed i krup an cr nac. " T a nee p o tr aj ati" , r ekao j e. " Drvo j e p remekano . Ako elite lj ulj aku ko j a e vam traj ati, o ti ite u Sticker Cr eek." " A gd j e j e to ? " , up itala j e. " No vi ste o vd j e? " " Da. Ne. T o j est, nisam tu d ugo ." " Dakle, no vo p r id o lica." Nasmij eio se i p o maknuo na klup i, p o zivaj ui j e d a i o na sj ed ne. B io j e naj cr nj i o vj ek ko j eg j e No valee ikad a vid j ela, tako crn d a se svj etl o st o d b ij ala o d nj ego ve ko e. P o mislila j e kako b i se, kad b i se d o vo lj no p rib liila, mo gla o gled ati u nj ego vu licu. Na seb i j e imao o d ij elo , a na p o d u uz no ge akto vku. No valee nikad p r ij e nij e vid j ela crnca s akto vko m. Sp ustila j e svo j u p lastinu vr eicu i p letenu ko aru izme u nj ih te sj ela uz sam sup ro tni kr aj klup e. " Zo vem se W hiteco tto n. Mo ses W hiteco tto n." " Aha." Htj ela mu j e r ei svo j e ime, ali se p red o mislila. " Neki u mo j o j o b itelj i skr atili su p rezime na W hite. Ali, to nij e nj iho vo p ravo p rezime. P r ezivaj u se W hiteco tto n." " Zato su ga p r o mij enili? " " Mislili su d a j e sr amo tno . Da j e to ro b o vsko p rezime. Ali, tako se p rezivaj u. A i j a isto ." Mo ses W hiteco tto n nakr atko j e utio , zagled an u neto to No valee nij e mo gla vid j eti.

9
" P rezime j e vano " , r eka o j e. " T ako zna tko si." " Vj ero j atno imate p r avo ." " Nego to . P r ezime j e vana stvar . J este li ve izab rali ime svo me d j etetu? " " Ne, ali r azmilj am o nekima." " Ne mo r ate se ur iti. T ako neto ne treb a o d red iti na b rzinu. Imena su o d ve vana d a b ismo s nj ima ur ili." No valee j e p o segnula u to r b u i izvad ila p aketi p ep erminta, a o nd a sp ustila to rb u na tlo , p o d klup u. Na vr hu p aketia b io j e zeleni p ep ermint, nj o j naj d rai, ali ip ak ga j e p o nud ila Mo sesu W hiteco tto nu. " Hvala, ali b o luj em o d eer ne b o lesti. Ne smij em uzimati eer." " Znate" , r ekla j e kad j e ub acila p ep ermint u usta, " razmilj ala sam o W end i, s 'i' na kraj u, ili mo d a Cand y, ako b ud e d j evo j ica." " Daj te d j etetu ime ko j e neto znai. Otp o rno , snano ime. Ime ko j e e o d o lj eti tekim vr emenima. I b o li." " Na to nisam mislila." " Neko sam b io gr aver ... r ad io na tro fej ima, p lo ama. I na nad gro b nim sp o menicima. Kad r ad i neto takvo , p o ne razmilj ati o imenima." " Da, vj er o j atno imate p r avo ." " Vid ite, ime ko j e izab er ete svo me d j etetu b it e uz nj ega i kad nita d rugo ne b ud e. I nitko . J er vi neete uvij ek b iti tu." " Ali, j a ga nikad a ne b ih nap ustila, kao to neki lj ud i j ed no stavno o d u i nestanu iz tvo j eg ivo ta. Nikad to neu uiniti." " Ali neete ivj eti vj eno . Umr ij et ete. Svi emo umrij eti. J a. Dij ete. Vi." No valee j e p r o gutala p ep er mint. " Umirete ve u o vo m tr enutku. Up ravo sad a." P o gled ao j e na uru. " Up ravo u o vo j sekund i" , p o kuckao j e p r sto m p o uri. " Vid ite? Sekund a j e p ro la. Nema j e vie. I vie se nee vr atiti. I d o k j a r azgo varam s vama, s vaku sekund u d o k go vo rim p ro e sekund a. Nestaj e. Kako go d ih zb ro j ite, o ne p ro laze. I svaka vas sve vie p rib liava smrti." " Ne vo lim misliti o to me." " J este li ikad p o mislili d a svake go d ine ko j u p ro ivite, p ro ivite i go d inj icu svo j e smrti. Nar avno , ne znate ko j i j e to d an. Shvaate to go vo rim? " No valee j e kimnula, ali samo mrvicu, kao d a b i j o j p rej aka kretnj a razb ila ko ncentr acij u. " Evo , recimo d a umr ete o smo g p ro sinca. Naravno , ne znate to j er ste j o ivi. Ali, svake go d ine p r o ivite o smi p r o sinca n e znaj ui d a j e to go d inj ica vae smrti. Razumij ete me? " " Aha." No valee ga j e nap eto gled ala, zgranuta to m p o sve no vo m zamilj u. " T o mi nikad nij e p alo na p amet." " Ne, veini lj ud i ne p ad ne. Do b r o me sluaj te. Umrij et ete. Ali, vae ime nee. Ne. B it e zap isano u neij o j B ib lij i, tiskano u nekim no vinama. Urezano u va nad gro b ni sp o menik. Shvaate, ime ima p o vij est." " A d o m j e mj esto gd j e p o inj e tvo j a p o vij est" , rekla j e tiho . " I ta e p o vij est b iti tu i kad vas ne b ud e." Okrenuo j e d lano ve uvis, r air e nih ruku... p raznih. Dao j o j j e sve to j e imao i o na j e to p rimila. " Evo " , r ekao j e i p o d ignuo svo j u akto vku, a d o k j u j e namij etao u krilu, No valee j e stavila p letenu ko ar u na d r ugu stranu i p rimaknula se Mo sesu W hiteco tto nu. Akto vka j e b ila p una fo to g r afij a. " to e vam sve te slike? " " Sad sam fo to gr af. Ob ilazim tr go vine i ro b ne kue i fo to grafiram d j ecu." " Mo gu li ih malo p o gled ati? " P ruio j o j j e d esetak fo to gr afij a. Nasmij eene b eb e, namrtene b eb e, rasp lakane b eb e. Sme e, cr ne, b ij ele b eb e. S ko vr avo m ko so m, p lavo o ke, crveno ko se i elave. " Za ko j i mj esec d o nesite svo j e d ij ete p a u vam ga b esp latno fo to grafirati." " Stvarno ? " " Naravno . Evo to tr aim."

10
Mo ses W hiteco tto n p r uio j e No valee satenski alb um. " T akve d aj emo uz narud b e o d p reko sto d o lar a. " Otvo r io j e p rvu stranicu. " T u ete up isati ime svo ga d j eteta. P azite d a d o b r o izab er ete." " Ho u." Vratio j e fo to gr afij e u akto vku i zatvo rio j e. " Go sp o d ine W hiteco tto n, smij em li vas fo to grafirati? " " Mene? " Kimnula j e. " Zato ne? " No valee j e izvad ila fo to ap ar at iz to rb e, stala p red nj ega i klj o cnula. Uto j e me u nj ih kr o io mlad i, d o tj erani p lavo ko si mukarac. " Zd ravo , j a sam Reggie Lewis. Mo j a mala kae d a me ekate. Mo se, j e li? " " Ne, Mo ses W hiteco tto n." " Ah. Do b r o . B iste li d o li sa mno m u mo j ured ? " Reggie j e ve krenuo . Mo ses W hiteco tto n p r uio j e No valee ruku. " Sretno ." Ruka mu j e b ila vr sta i snana i No valee se svid j elo d rati ruku u nj ego vo j . " Hvala vam na alb umu za b eb u." " Nema na emu" , r ekao j e i o tiao . No valee ga j e gled ala d o k j e o d lazio , a o nd a j e p o gled ala fo to grafij u ko j u j e d rala u ruci, fo to gr afij u Mo sesa W hiteco tto na, i na trenutak, samo na trenutak, uinilo j o j se d a na nj ego vo m licu vid i svo j o d raz. Neko liko minuta p o slij e sed am No valee j e p o j ela ho t -d o g i slad o led . Zatim j e kup il a Amer iki aso p is za b eb e, nad aj ui se d a e nai p o p is imena izme u ko j ih e mo i neko izab r ati. Umj esto to ga, nala j e lanak p o d naslo vo m " Kako zad rati ko nd icij u tij eko m tr ud no e" , ko j i j o j j e savj eto vao d a j ed e mno go suhe go ved ine i p o slij e to ga p o e u b r zu etnj u. T rip ut j e o b ila p arkiralite, ud iui d ub o ko kako j e p isalo u lanku, ali na o klaho msko j vruini b rzo se umo rila p a j e p o slj ed nj i krug j ed va zavr ila. P o d igla j e p o gled kad se na p ar kiralite d o vezao kamio net i p arkirao ned aleko o d nj e. St raga su b ila malena stab la, ko rij ena umo tanih u krp e. Na b o ku kamio neta ruko m j e b io isp isan znak RASADNIK B EN GOODLUCK, EKOLOKI UZGAJ I VA. Vo za, viso ki i vitki I nd ij anac, iziao j e i o tiao u trgo vinu. Na suvo zako m mj estu o stao ga j e ekati d j eak. No valee j e p r ila, neko liko tr enutaka gled ala natp is, a o nd a p o vukla p rst p o rij ei " Go o d luck" 1 . Dj eak, ko j i j e b io d eseto go d inj a ko p ij a vo zaa, nagnuo se kro z p ro zo r i gled ao j e. " T i se zo ve Go o d luck? " , up itala ga j e. Dj eak j e kimnuo glavo m. " Da se b ar em j a tako zo vem!" " Zato ? " " Zato to j e to snano ime. I me ko j e e o d o lj eti mno gim tekim trenucima." " Vj ero j atno " , o d go vo r io j e. " to ti se d o go d ilo s ruko m? " Lagano j e d o d irnuo nj ezin o ilj ak. " Nesrea." No valee j e p o kazala stranj i d io kamio neta. " K akva su to stab la? " " Divlj i kesteni." " Za nj ih nikad nisam ula." Dj eak j e isko io iz kamio neta, gurnuo ruku u d ep i izvad io tvrd i, sme i kesten, ulaten i sj aj an. " Evo ti." P r uio j o j ga j e. " to j e to ? " " Divlj i kesten." No valee ga j e uzela i ko tr lj ala p o d lanu. " Do no si sr eu" , r ekao j e. " Kako zna? " " Dj ed mi j e r ekao . P r ip ad ao j e nj ego vo m d j ed u, p a nj emu, a sad a meni." " J esu li imali sr ee? " Kimnuo j e. " B ili su d o b r i lo vci. I j a sam." " Do no si li sr eu samo u lo vu? "

11
" Ne, nego i u mno go emu d r ugo me. P o mae ti d a na e o no to ti treb a. Da na e p ut kui ako se izgub i. I j o mno go to ga." No valee mu j e p r uila kesten. " P rvo zaeli elj u" , r ekao j e. " elj u? " " Aha. Dr i ga u r uci i neto zaeli." " Ali, to nij e mo j a amaj lij a, nego tvo j a." " Da, ali svej ed n o e up aliti. P o kuaj ." " Do b ro ." No valee j e stisnula p r ste o ko kestena i vrsto sklo p ila o i, p o p ut d j eteta ko j e eka iznena enj e. Kad j e zavrila, vratila ga j e d j eaku. " to si p o elj ela? " , up itao j e. " Ako ti kaem, nee se o stvar iti." " Ma ne, to vr ij ed i samo za zvij ezd u rep aticu." " Smij em li te fo to gr afir ati? " " P a, mo e." " Stani tu p o kr aj vr ata kamio neta tako d a snimim i tvo j e ime. Eto tako . Samo j o malo ulij evo . Do b r o j e." No valee j e klj o cnula up r avo kad se vratio d j eako v o tac. " Id emo , B enny? " " Mo e. " Otvo r io j e vr ata i uao , a o nd a se nasmij eio No valee. " E p a, d o vi enj a." " Do vi enj a, B enny Go o d luck." Dj eak j o j j e mahao d o k se kamio net ud alj avao . No valee j e p rela p reko p arkiralita i up utila se natr ag u r o b nu kuu. " Go sp o o ! Go sp o o !" Okrenula se i zaklo nila o i o d sunca. " ekaj " , p o vikao j e B enny Go o d luck. T rao j e p rema nj o j no sei j ed no o d malenih stab ala. " Evo . T o j e za teb e." " Za mene? Zato ? " " Za sreu." Sp ustio j e stab lo na mj estu za p arkiranj e invalid a. " Oh, B enny. P o go d io si to sam p o elj ela." " Da, j esam, go sp o o ." Ond a se o kr enuo i p o tr ao p r ema kamio netu. No valee j e r azgled ala d j ej u o d j eu kad se o glasio razglas. Glas j e zvuao metalno i d aleko , kao kad j e lo a telefo nska veza. " Cij enj eni kup ci W al -Mar ta, sad a j e d evet sati i vaa se ro b na kua W al -Mart City zatvara." No valee j e zastao d ah. Zavr tj elo j o j se u glavi. " Mo limo vas p o nesite r o b u ko j u ste izab rali..." Srce j o j j e tuklo j ako , teko , nap r esko kce. " P o d sj eamo vas d a j e r ad no vr ij eme trgo vine..." Usta su j o j b ila vla na. Osj eala j e o kus hlad nih p ap riica. " I, kao i uvij ek, hvala vam to ste d o li u W al -Mart." P ro gutala j e kiselinu ko j a j o j j e p rila grlo , o krenula se i p o trala p rema zaho d u u stranj em d ij elu tr go vine. Kab ina j e b ila p r azna, p r o sto r ij a mrana, ali nij e imala vremena p etlj ati o ko p alj enj a svj etla. P o vr aala j e i p o vraala sve d o k se nij e o sj eala p o sve iscij e eno . Ond a j e sj ed ila u mr aku i p o kuavala ne razmilj ati o nevo lj ama u ko j ima se nala. Cij eli j e d an to p o tiskivala, ali sad su misli nahrup ile. Mo ra p o sto j ati neto to mo e uiniti, go vo rila j e seb i. Mo gla b i p o kuati p ro nai mamu Nell, ali nij e znala kako se Fred p reziva. Vj ero j atno p o sto j i neki klub b ej zb o lskih sud aca ko j i b i mo gla nazvati, ali sud aca p o imenu Fred zacij elo ima mno go . Mo gla b i nazvati P o p r avni d o m za d j evo j ke i vid j eti j e li Rho nd a T alley j o o nd j e. Ali, kra a kamio na sa slad o led o m b ila j e nj ezin p rvi p rekraj p a j e sad vj ero j atno ve na slo b o d i.

12
Mo gla b i nazvati Red a, ali sumnj ala j e d a b i j o j o n p o slao no vac d a se vrati u T el lico P lains. Ve j e zap o slio d r ugu ko no b aricu. Ond a j e No valee p o mislila na W illyj a J acka. Mo gla b i auto sto p irati, p o kuati sama stii u B aker sfield . Ali, nij e znala j e li J . P aulu p rezime P ickens ili P aul. P itala se j e li j e W illy J ack d o ista nap ustio . t o ako j e o tiao p o p raviti auto ? Ili ako se samo naalio ? T o mu j e b io sklo n. Mo d a se o d vezao kako b i j e up laio , a o nd a d o ivio sud ar ... A to ako j e kid nap ir an? Netko s p ito lj em mo gao j e p risiliti d a... T akve j e stvari vi ala na televizij i. to ako ... Dr i se kao d a... J ed no stavno se p r etvar aj ... Ali, No valee j e znala d a se nij e d o go d ilo nita o d to ga. I znala j e d a mamu Nell nij e b riga gd j e j e o na, d a j e se Rho nd a T alley vj ero j atno ni ne sj ea - a W illy J ack j e o tiao b ez nj e. Op et j e u ustima o sj etila k iselinu, u elucu gr. B ila b i ih p o tisnula, ali b ila j e p reumo r na. P r ep ustila se cr nini i p raznini. Nij e znala kako j e ve d ugo u zaho d u. B ila j e p reslab a d a se p o makne, tako b o lesna d a j u nij e ni b ilo b r iga. Od j ea j o j j e b ila vlana i lj ep lj iva, ko a o z no j ena. Glava kao d a j o j j e b ila o d vo j ena o d tij ela. Kad j e nap o ko n usp j ela ustati, o sj eala se kao d a sve vid i s velike visine. Otila j e d o umivao nika i naslo nila se na nj ega d o k se umivala i isp irala usta. U glavi j o j j e tutnj alo , sve j u j e b o lj elo , ali o p rala se to j e b o lj e mo gla i zatim uzela to rb u i izila. Zgrad a j e b ila mr ana i tiha. Sp rij ed a se vid j ela slab a svj etlo st, ali znala j e d a j e trgo vina p r azna... znala j e d a j e sama. T iho j e ho d ala kr o z tr go vinu, p r ema svj etlo sti. Svo j e j e stvari nala o nd j e gd j e ih j e i o stavila - p letenu ko ar u, knj igu za d ij ete, d ivlj i kesten. Uzela ih j e kao d a se sp rema o tii, kao d a id e kui. A o nd a j e p o ela lutati, kao i d r ugi lj ud i ko j i se nemaj u kamo vratiti ni kamo p o i kao Lud i Dan iz T ellico P lainsa ko j i j e no u ho d ao ulicama no sei ko mad ie ivo ta d rugih lj ud i. B escilj no se kr etala s j ed no g kr aj a trgo vine na d rugi, p o kraj red o va televizo ra b ez slike, igr aaka b ez d j ece. P r o la j e p o kraj p o stelj ine, kutij a o ko lad nih b o mb o na, p o su a. P o kr aj nekih p o lica p r o la j e neko liko p uta, p o kraj nekih uo p e ne, ali to nij e b ilo vano . A o nd a j e ugled ala sto l, o kr ugli stakleni sto l isp o d sunco b rana s crvenim i b ij elim p rugama... za nj im b i mo gla sj ed iti s d j eteto m, p iti o ko lad no mlij eko i gled ati zalazak sunca. P r o la j e r uko m p o glatko j p o vrini sto la i o b risala p rainu, o istila mj esto za alb um i ko ar u. U b lizini j e nala d vij e tanke b ij ele sj enice i d o vukla ih d o sto la, a o nd a stab lo stavila izme u nj ih. Sp ustila se na sto lac, o tvo r ila to rb u i izvad ila fo to grafij e s estre Husb and , Mo sesa W hiteco tto na i B ennyj a Go o d lucka te ih naslo nila na ko aru. P o maknula j e alb um na sred inu sto la, p a j e vr atila na p rij anj e mj esto . I na kraj u... kad j e zavrila... d ugo j e mir no sj ed ila, tako d ugo d a j o j se inilo kako se vie nikad nee p o maknuti. Mno go kasnij e, kad j e nap o ko n ustala, o tila j e d o izlo ga i p o gled ala van. P o ela j e krap ati kiica, a snaan vj etar zano sio j e kap i p rema staklu. Maglo vita crvena i uta neo nska svj etla, siune to kice b o j e, o d raavale su se u kap ima to su se slij evale niz staklo . I tad se iznenad a sj etila d avno zako p ane usp o mene. B ila j e j o vr lo malena i nij e se sj eala zato i kako , ali o stala j e u d vo rani za ko turalj kanj e, zaklj uana, sama. Isp va se strano b o j ala... vritala j e, lup ala rukama o zakl j uana vr ata, p o kuavala se p o p eti d o viso kih p ro zo ra. Ond a j e usp j ela d o segnuti p r ekid a na zid u i p ritisnuti ga, a u sred ini klizalita go lema sr eb r na kugla p o ela se o kretati i b acati sreb rne i mo d re zrake ko j e su se vrtj ele u kr ug p o p o d u, zid o vima, st ro p u. Nj ezin se str ah tad a r asp uknuo , razb io p o p ut stakla, p a j e p eto go d inj a No valee Natio n zako r aila p o d taj tu svj etlo sti i p ustila d a b lj etavi d ij amanti b o j a p leu o ko nj e. Ond a se p o ela o kr etati. P o d aro b no m sreb rno m kuglo m, samo u

13
arap ama, o kr e tala se... sve b r e i b re... ruke su j o j slo b o d no leb d j ele... vrtj ela se i vrtj ela... slo b o d na. No valee se nasmij eila seb i kao p eto go d inj akinj i, ko ato j i nesp retno j , i p o kuala j e zad rati o nd j e, ali d j evo j ica j e nestala u sj eni. A o nd a j e No valee Na tio n, star a sed amnaest go d ina, trud na sed am mj eseci, d vad eset sed am kila p r ed eb ela, izula natikae i p o ela se o nd j e, usred W al -Marta, o kretati... sve b re i b r e... vr tj eti i vr tj eti... slo b o d na... o ekuj ui d a p o ne nj ezina p o vij est. T ree p o glavlj e W illy J ack o stao j e b ez no vca u T ucumarij u; p lymo uthu j e nestalo b enzina sto tinj ak kilo metar a d alj e. Kad j e kazalj ka na p o kazivau go riva d o la d o nitice, p reko p ao j e d ep o ve i p r eb r o j ao no vac - d eved eset etiri centa. Zaalio j e to j e d ao No valee o nih d eset d o lar a j er b i s nj ima d o ao b lie Kalifo rnij i, ali b rzo j e o d b acio tu misao . W illy J ack nij e b io tip ko j i b i se p rep utao alj enj u. Usp io j e o d vesti auto d o b o r o vo g gaj a, p rilino d aleko o d b ankine. Zaklj uao j e svo j kar to nski ko veg u p r tlj anik a o nd a i zvad io sj ed ala, i p red nj a i stranj a, u p o trazi za sitniem. Naao j e d vij e ko vanice o d etvrt d o lara, j ed nu o d d eset, tri o d j ed no g centa i d r a za o p uke marihuane. Nij e d aleko o d maknuo kad se sj etio d a j e sunane nao ale o stavio na up ravlj ako j p lo i. Vie o d vr uine smetao mu j e b lj esak sunca ko j i mu se zab ij ao u o i p o p ut p rsta. P o kuao j e auto sto p ir ati, ali vo zai kamio na ko j i su ub rzali sp utaj ui se s P eco s Mese j ur ili su p o kr aj nj ega o stavlj aj ui za so b o m o b lake p raine i sitno g lj unka i p unili mu usta p ij esko m. Na cesti go to vo i nij e b ilo d r ugih vo zila. Kamio neti u ij im su kab inama b ile natrp ane cij ele o b itelj i. P r iko lice za o d mo r na ij im su p ro zo rima b ile nalij ep lj ene etikete na ko j ima j e p isalo UMI ROVLJ ENICI. T o b a nisu b ili lj ud i ko j i b i p rimili auto sto p er a. Neki j e p o hab ani star i VW p un tinej d era usp o rio i vo zio uz nj ega. Ri o ko si mlad i krivih zub a nagnuo se kr o z p r o zo r i nasmij eio . " Op ro stite, go sp o d ine" , r ekao j e, " imate li mo d a malo sivo g estrago na? " " Mo lim? Sivo g ega? " Ali auto mo b il j e ve ub r zao a iz nj ega se uo smij eh. " P ed eri" , viknuo j e W illy J ack. Ri o ko si se nagnuo kr o z p r o zo r i p o slao W illyj u J acku p o lj ub ac; W illy J ack mu j e zauzvrat p o kazao sr ed nj i p r st. " P ed eri" , p o no vno j e p o vikao , ali tad su ve b ili p red aleko d a b i ga uli. Vruina mu j e p o ela smetati; usta su mu b ila suha, u glavi mu j e tutnj alo . S vrha neko g usp o na ugled ao j e j ezer ce, ali b ilo j e naj manj e kilo metar i p o l o d ceste. Nij e imao p o j ma kako d o i d o b enzina ili no vca, ali kad j e vid io znak na ko j em j e p isalo SANT A ROSA - P ET KI LOMET ARA, zaklj uio j e d a j e to b o lj a varij anta nego p j eaiti d o B aker sfield a. Malo p r ij e o d vo j ka d r ugi j e znak o b j avlj ivao B ENZIN, HRANA I SMJ ET AJ , ali W illy J ack nij e stigao d o nj ih. Nij e o tiao d alj e o d b ara T o m P o ny's, etvrtas te b eto nske zgr ad e o liene b o j o m slab e kave. W illy J ack se b o j ao d a j e lo kal mo d a zatvo ren. Na staro m kamio netu p arkirano m p red nj im ned o staj ala su o b j e str anj e gume. Vid j elo se d a j e tu ve neko vrij eme. Neo nski znako vi na zgr ad i nisu b ili up alj eni, a i za p ro zo ra j e izgled alo mrano , ali iznutra se ula glazb a, zvuko vi steel gitare kako klize kro z melo d ij u. P o kuao j e o tvo riti vr ata, ali b ila su zaklj uana. Zatim j e o tiao d o p ro zo ra, o b risao p rainu i, zaklo nivi o i r ukama, p o gled ao unutra. Za neko liko sekund a o i su mu se d o vo lj no p rilago d ile p o lumraku d a shvati kako ga s d ruge str ane stakla p r o matr aj u neij e o i. " Isuse Kr iste!" , p o vikao j e i o d sko io . uo j e kako se netko unutr a smij e. Za neko liko trenutaka klj o cnula j e b rava i vrata su se o tvo r ila, ali samo za neko liko centimetara. Op rezno im j e p riao , a o nd a zavirio unutr a. T ad su se vr ata o d j ed anp ut iro m o tvo rila a neij a ga j e ruka zgrab ila i uvukla. " Ko ga vr aga vir i kr o z mo j p r o zo r? "

14
Drala ga j e d j evo j ka ko j o j j e mo glo b iti d vanaest ili trin aest go d ina. Imala j e kratku ko su, d ug no s, mr avo , p iasto lice p rekriveno aknama. W illy J ack se zamalo nasmij ao nj ezino j r uno i i mravo sti. P o d sj eala ga j e na slike ko j e j e vid io na televizij i, slike lj ud i ko j i umiru o d glad i u Africi, samo to j e ta cura b ila b ij elkinj a. I p r ilino j aka. " Netko b i te zb o g to ga mo gao up ucati, zna." Otresao j e nj ezinu r uku. " P a nij e to kao d a sam ti virio u sp avau so b u ili tako neto . Ovo nij e kua." " A kako zna d a nij e, p ametnj ako viu? " " J e li? " " P o go d i!" W illy J ac k se o svr nuo p o p r o sto rij i, ali p rilino nezainteresirano . Na takvim j e mj estima p r o veo tisue no i, ali ni u j ed no m nij e vid io nita vie nego to se mo glo vid j eti i o vd j e: d ub o ks, b ilij ar ski sto l, ank, d j evo j ka. Nij e ni zamij etio isp ucanu p lastiku, o lj utene zid o ve, p o d eranu vo lo vsku ko u i p o utj ele slike iznurenih i p o raenih I nd ij anaca. Nij e o p azio kako j e sj aj no vih p red meta ve izb lij ed io i izgreb an - up r avo kao ta d j evo j ka. " I, j e li o tvo r eno ili nij e? " , up itao j e. " Da j e zatvo r eno , ti ne b i b io o vd j e, nij e li tako ? " " Samo sam htio - htio b ih hlad no p ivo ." " E p a, up r avo to i p r o d aj emo ." Otila j e iza anka, nalila mu p ivo i gurnula mu ga. Go to vo j e sve p o p io u j ed no m gutlj aj u. " I, o d akle si? " , up itala j e. " Iz Nashvillea." " U T ennesseej u? " " Ko liko z nam p o sto j i samo j ed an Nashville, i taj j e u T ennesseej u." " P ravi si p ametnj ako vi, ha? " W illy J ack se vr ago lasto nasmij eio . Od nekud iza anka uo j e kako netko p uta vo d u u zaho d u. " Zna na ko ga lii kad se nasmij ei? " , rekla j e. " Na J o hna Co ugara Mell encamp a. J e li ti to itko ikad r ekao ? " " Naravno . Mno gi su mi to r ekli. Zna zato ? Zato to mi j e o n b rat." " Ko j eta. Nij e ti o n b r at." " J e li? Mo j a mama kae d a j est." " Nij e." W illy J ack j e d o vr io p ivo i p r uio j o j p raznu au. " P o kai mi vo zaku d o zvo lu ." " Zato ? Da nisi mur j akinj a? " T ad a se nasmij ala i W illy J ack j e vid io d a nema d va p red nj a zub a. Desni su j o j , na mj estu gd j e su tr eb ali b iti zub i, b ile j arko crvene, kao d a ih j e namazala ruem. W illy J ack se iznenad io kad j e o sj etio d a mu se p o eo d izati. Nap unila j e au i vr atila mu j e. " Ma, d aj . Do kai d a si to to tvr d i." " Vo lio b ih d a mo gu." " Znala sam d a su to glup o sti." " Neki mi j e kur vin sin sino ukrao lisnicu. Iz ho telske so b e. No vac, kred itne kartice, sve." " Ho e r ei d a nema no vca? A kako misli p latiti ta d va p iva? " " P a, o stalo mi j e neto sitnia." W illy J ack se to b o e maio za d ep . " Nema p r o b lema. Kua asti." " J o lene? " Glas iz str anj e p r o sto r ij e, enski, b io j e p ro mukao i b ezizraaj an. Dj evo j ka j e stisnula o i i nap r avila grimasu kao d a j e zagrizla limun. " Mo lim? " " J esi li nap unila slanike? " " J esam." Zgrab ila j e vr eicu so li s p o lice iza anka i o tvo rila p lastine slanike. Nagnula j e vreicu i tr esla j e nad slanicima. " J o lene" , p o no vno j u j e d o zvala o na ena.

15
Dj evo j ka se vr ago last o smij eila W illyj u J acku d o k se so l rasip ala o ko slanika. Drala j e vr eicu d o k se nij e isp raznila, a slanici o stali zako p ani isp o d kilo grama so li. " J o lene." Glas j e sad b io up o r nij i. " to ? " " Stavi p r eo stale b o ce Co o r sa i Millersa u hlad io nik" , d o viknula j e ena. " Do b ro ." Dj evo j ka j e o tila iza zavj ese sa strane anka i vratila se s d vij e gaj b e p iva ko j e j e no sila j ed nu na d r ugo j . No sila ih j e b ez imalo nap o ra. W illy J ack j u j e p ro matrao d o k j e o tvar ala hlad io nik iza anka i stavlj ala to p lo p ivo u nj . T rap erice su j o j se zavlaile d ub o ko me u no ge svaki p ut kad b i se nagnula, ali to nij e b ilo o no to ga j e uzb u ivalo . Uzb u ivalo ga j e o no mj esto u nj ezinim ustima gd j e su ned o staj ali zub i.

" J esi li i ti glazb enik? " , up itala j e. " Aha. Imam nastup u Las Vegasu, samo ako usp ij em stii o namo d o sutra naveer." " P a d o tamo ima samo o sam sati. I to ako se p rid rava o granienj a b rzine." " Ma, b riga mene za o gr anienj e b rzine, ali..." " J o lene? " Dj evo j ka j e stavila p r st na usta, znak W illyj u J acku d a uti, ali nj emu znak nij e ni b io p o tr eb an. Osj etio j e r azd r aeno st u eninu glasu. " J el' ti to tamo s nekim b r b lj a? " " Ne." J o lene j e s ga enj em zako lutala o ima. " Samo p j evam." " Stii e b ez p r o b lema za o sam sati" , ap nula j e W illyj u J acku. " Ali, auto mi j e o stao na cesti, nemam b enzina. A nemam ni lo ve... ni kred itnih kartica." " Zato ne nazo ve b r ata? " " U to me i j est p r o b lem. On j e u Lo nd o nu. Na turnej i." " Ond a nazo vi svo j u enu." " Nemam enu." " Dj evo j ku? " " Ne, to j e go to vo . Ostavio sam j e." " Mo gao b i auto sto p o m. Osim ako misli d a si p red o b ar za to ." " Sto p irao sam j a i te kako . Ali, ne mo gu o staviti auto ."

16
" P a, mo d a ti j a mo gu p o mo i." " Kako ? " " Imam j a neto lo ve." " T o b i zb ilj a..." " to se tu d o vr aga d o ga a? " Glas iz stranj e p ro sto rij e p rip ad ao j e d eb elo j eni ko j a j e sad staj ala na p r agu. Na seb i j e imala muku p o tko ulj u, crne ip kaste gaice i r uiaste r eeb o kice. " Ve si o tvo r ila, J o lene? " " Nisam, ali o n j e..." " Sad a ti o d luuj e kad o tvar amo ? Ha? T i nam o d re uj e rad no vrij eme? " " On j e..." ena se zatim o kr enula W illyj u J acku. " Zatvo reni smo ." " Ah, tako ? " , r ekao j e. Isp ruila j e r uku i zgr ab ila nj ego vo p ivo . " J esi li o vo p latio ? " " Htio sam, ali..." " J a sam ga astila" , r ekla j e d j evo j ka. " Lij ep o , b o gami. Otvo r i p a p o klanj a p ivo . B a krasno . Uo p e mi nij e j asno kako sam vo d ila o vaj lo kal b ez teb e. B o me d a. Ono g d ana kad si ti..." Dj evo j ka j e hitr o zao b ila enu i o tila d o vrata. " On up ravo o d lazi." J o l ene j e mahnula W illyj u J acku. " Haj d e. Od lazi." W illy J ack se o d lij ep io o d anka, siao sa sto lca i krenuo p rema vratima, ali ne p reb rzo ... nij e ur io . " J asno d a o d lazi. A o tii e i ti ako se ne sab ere." Kad j e iziao , d j evo j ka j e zalup ila vrata za nj im. J o j e uo enin glas, ak i kad j e d o ao d o ceste. Vikala j e zb o g so li. Na p utu u gr ad p r o ao j e p o kraj neko liko stamb enih p riko lica p arkiranih na zaravnima b ez stab ala, p o kr aj nap utenih tand o va za p ro d aj u vo a i sp alj ene ko lib e u p o lj u zar aslo m u tr o z ub . P reao j e tranice ko j e su p ro lazile p o kraj b enzinske cr p ke na ij im su vr atima b ile zakucane d aske i o nd j e ga j e ekala. Staj ala j e na b eto nsko m o to iu izme u crp ki. " B a si b r zo p o istila o nu so l, J o lene." P o kuao j e izgo vo riti nj ezino ime o nako k ako ga j e izgo var ala o na ena. " Nisam j e p o istila." " Ond a e sigur no d o b iti svo j e." " Nij e mi o na efica." " Ne, zb ilj a se vid j elo d a nij e." Sustigla ga j e i nastavila ho d ati uz nj ega. " uj . Imam vie o d d vj esto d o lara ko j e ti mo gu d ati ako si zainter esir a n." Stao j e. " Zainter esir an sam." " Ali, mo r a me p o vesti sa so b o m. U Las Vegas." " Vraga. P a d a me uhite zb o g o tmice malo d o b nice." " Nisam j a klinka. Devetnaest mi j e go d ina." " Da, a j a sam Elvis P r esley." " No d o b r o , star ij a sam nego to izgled am." " Kako to misli, d a te p o ved em sa so b o m? " " P o ved i me, p o magat u ti u Las Vegasu." " P o magati u emu? " " S o p remo m. I nstr umentima i tako to . Snana sam, mo gu sve p o d ii. Zvunike, p o j aala... P a i glaso vir mo gu sama p o maknuti." Do k j e go vo r ila, p r tlj ala j e o ko svo j e b luze. W illy J ack j e p o mislio d a e zad ii rukave kako b i mu p o kazala miie. Kad b i to uinila, znao j e d a b i se p o eo smij ati i time se izd ao . " emu se smj eka? " , up itala j e. " T o me kako b i b ilo lij ep o kad b i netko b io sa mno m. B rinuo se za mo j e ko stime. .. p riivao lj o kice, gumb e i tako to ." " Aha, a mo gu za teb e o b avlj ati i sitne p o slo ve, p rimati telefo nske p o zive - b ilo to ." " Vrij ed i. Uinimo to ."

17
T ad se nasmij eila. Od o smij eha su j o j se namrekali kap ci, a usnice se zategnule, p a j e o p et vid io o nu p r azninu izme u zub i. " Id emo " , r ekao j e. " Ali, ne mo gu o d mah." " Zato ne? " " Mo ram p o no vac. I o d j eu. I sr ed iti neko liko stvari." " P a kad a o nd a mo e? " " Naveer ." " Naver ? A to d a j a r ad im cij eli d an? Sto j im na suncu i d rkam? " " Nemam p o j ma. I d i u p ar k. P r o ei se. Nekamo o ti i. Nai su se s to b o m ko d gimnazij e." " A gd j e j e ta vr aj a gimnazij a? " " Usred gr ad a. Vid j et e. Gr ad b a nij e velik." ekala j e neki znak nj ego vo g o d o b ravanj a, ali o n j e zab io ruke u d ep o ve i zurio nekamo mimo nj e. " Vrij ed i? " , up ital a j e. " P a b a i nemam neki izb o r ." " A gd j e ti j e auto ? " " Na auto cesti. Oko p et kilo metar a o d avd e." " Kakav auto ima? " " P lymo uth iz 1 9 7 2 . Zato ? " " Daj mi klj ueve." I sp r uila j e r uku trud ei se o staviti d o j am kako j e sigurna d a e j o j to usp j eti. " Vraga!" " uj . Mo gu se o d vesti o namo ... p o nij eti malo b enzina. Ond a u ga d o vesti u grad , nap uniti go r ivo m, sr ed iti ulj e i sve to treb a. Mo gu d o i p o teb e u o sam, p a o d o smo ." " Nee ii." Od mahnuo j e glavo m. " Ne p ad a mi na p amet d ati klj ueve..." " to , misli d a u ukr asti p lymo uth iz 1 9 7 2 .? Ma d aj ! Uo stalo m, nema veze." Okrenula se i p o la niz cestu. " Zab o ravi cij elu p riu." " Do b ro " , p o vikao j e W illy J ack. " Do go vo reno ." Ali, d j evo j ka se i d alj e ud alj avala o d nj ega. P o urio j e d a j e sustigne, a o nd a j o j mahnuo klj uevima p r ed no so m. " Kaem ti, vr ij ed i." Glas mu j e sad b io malo o trij i. Uzela mu j e klj ueve iz r uke ni ne zastaj ui. " U o sam" , r ekla j e, i o nd a j e nestala. W illy J ack j e b io ko d ko le ve u sed am, nad aj ui se d a e d j evo j ka uraniti. Santa Ro se u New Mexicu d o tad mu j e ve b io p un kufer. P ro veo j e sat u d vo rani za b ilij ar gled aj ui kako d va d eb ela mukarca igraj u kao d a lo ve rib u o stima. Kad j e nap o ko n d o ao na r ed , d o p ustio im j e d a p o b ij ed e i p o kup e mu p reo stali sitni kako b i u slj ed eo j r und i o d nj ih izmamio neko liko d o lara, ali o ni su o d ustali i o tili s nj eo vim no vcem. U d rugsto r eu usp io j e iz auto mata za vakae gume istresti d o vo lj no sitnia d a kup i P ep si Co lu i lizalicu. Zatim j e o tiao u kafi P eaches, p io vo d u i gled ao crtie na maleno m cr no b ij elo m televizo r u s lo o m sliko m. Na p o slj etku j e o tiao d o gimnazij e gd j e j e ekao i ub ij ao ko marce ko j i su o stavlj ali p liko ve p o nj ego vo m licu i vratu. Ali, J o lene nij e p o r anila. Nij e ak ni d o la navrij eme. Stigla j e u d evet i p etnaest, vo zei p r eb r zo i b ez up alj enih svj etala. P ro maila j e o d vo j ak za trid esetak centimetar a, p o p ela se na p lo nik i ud arila p red nj im b lato b rano m o elj eznu o grad u. " Gd j e si, d o vr aga? " , p o vikao j e. " Zad rala sam se." W illy J ack kr enuo j e p r ema vo zako m mj estu. " Do i s d r uge st r ane. J a u vo ziti." " Malo sutr a." Naglo j e o tvo r io vr ata, a o na j e skliznula na suvo zako sj ed alo . " J esi li p o nij ela no vac? " " Naravno ." " Ko liko ? "

18
" Dvj esto o samnaest d o lar a" , r ekla j e. W illy J ack se tad nagnuo p r ema nj o j kao d a e j o j neto ap nuti, p a se i o na nagnula p r ema nj emu. Ali, o n j u j e naglo zgrab io za p o tilj ak i o mo tao gust p ramen nj ezine ko se o ko p r sta. P r ivukao j u j e k seb i i zagnj urio lice u nj ezino , no sa sp lj o teno g o nj ezin o b r az. Zatim j e, zagled an u nj ezine o i, p ritisnuo usnice uz nj ezine , zub ima ih razd vo j io . Gurao j e j ezik naj p r ij e me u nj ezine usnice, zab io j o j ga u usta i p o micao d o k nij e naao o no to j e tr aio . A kad j e usp io , j eziko m j e milo vao to mj esto , o nu p razninu izme u zub i, nj ezine d esni, gur ao j ezik unutra -van, unutra -van, n j iui nj ezinu glavu amo - tamo , usta vr elih na nj ezinima, isp unj avaj ui j e svo j o m strau, a o nd a j e isp ustio neki zvuk, mr aan zvuk negd j e iz grla, p a su mu se usnice o p ustile a j ezik izvukao . Neko liko tr enutaka p o slij e, o d maknuo se o d nj e i gurnuo j e o d s eb e. " Daj mi" , r ekao j e. " to ? " " No vac." Dj evo j ka se ukr utila zb o g neega to j e ula u nj ego vu glasu, neega o tro g i o p asno g, kao d a j e r ij ei izvukla o trica no a. Izvad ila j e no vac iz to r b ice i stavila mu ga u ruku. Nij e gled ao no vanice, nij e ih b ro j ao , samo ih j e str p ao u d ep , up alio mo to r i krenuo . utio j e d o k nisu d o li d o izlaza iz grad a, gd j e j e ugled ao neo nski znak iznad b ara u ko j em j u j e up o znao . " T ko j e T o m P o ny? " , up itao j e W illy J ack. " Mo j tata." Nasmij ao se. " P r etp o stavlj am d a ne el i navratiti i o p ro stiti se? " Nij e o d go vo r ila, samo se malo sp ustila na sj ed alu d o k su p ro lazili. Kad su stigli na auto cestu, W illy J ack j e ub rzao na 1 2 0 na sat p a se o p ustio i sp ustio r uku na naslo n sj ed ala, tik iznad nj ezinih ramena. P o vukla se d alj e p rema vratima. " to ti j e? " , up itao j e. " Zar misli d a u ti uiniti neto naao ? " Nij e ga p o gled ala. Nastavila j e zuriti ravno p red a se. " Reci mi neto . J esi li d j evica? " " Ma kakvi" , r ekla j e p r eb r zo . " J esi!" Vr ago lasto se nasmij eio . " Nevj ero j atno ." Ond a j e sp ustio ruku na nj ezina ramena i nie, na p r sa. P r stima j e p o milo vao nj ezinu d o j ku i p o kaklj ao b rad avicu. " Ne mo gu vj er o vati! I mam d j evicu! E p a, za to emo se mo rati p o b rinuti, nij e li tako ? " Up ravo j e u to m tr enutku zamij etio svj etla kako b lj eskaj u u retro vizo ru. Usp o rio j e, nad aj ui se d a e ih vo zilo zao b ii, nad aj ui se d a j e to neto d rugo . Ali, znao j e d a nij e. T ad su zauli sir enu. " Uh, sranj e" , r ekla j e d j evo j ka. W illy J ack skr enuo j e na b ankinu i zaustavio auto p a p riekao d o k erif nij e izi ao iz svo j eg i d o ao d o p lymo utha. " Mo lim vas vo zaku, go sp o d ine." W illy J ack j e p o segnuo u str anj i d ep i izvad io lisnicu. " Mislila sam d a su ti to ukr ali" , p ro ap tala j e d j evo j ka. W illy J ack se namr tio na nj u d o k j e p ruao vo zaku kro z p ro zo r i ekao d o k j u j e erif p ro uavao p o d svj etlo u b aterij e. " to sam uinio ? " , up itao j e W illy J ack, ali erif j e o tiao d o svo j eg auto mo b ila i zap isivao r egistr acij ski b r o j na b lo k za kazne. " Lagao si o lisnici, j e li? " up itala j e d j evo j ka. " Danas sam to sr ed io ." " Kako ? Kako si sr ed io ? " " uj . B ud imo u o vo me zaj ed no . Vrij ed i? Ob o j e elimo isto , nij e li tako ? elimo o tii u Las Vegas. Zaj ed no ." P r imio j u j e za ruku. " J e li tako ? " Svj etla p atr o lno g auto mo b ila o b o j ila su nj ego vo lice neo nsko m b o j o m. " Nij e li tako ? " , p i tao j e i j ae j e stisnuo za ruku. W illy J ack se o kr enuo kad j e uo utanj e gab ard ena p o kraj p ro zo ra. " Samo ste u p r o lazu, go sp o d ine P ickens? " " On j e sa mno m, Fr ank" , r ekla j e d j evo j ka.

19
erif se sagnuo i b ater ij o m o svij etlio suvo zako mj esto . " Zd ravo , J o le ne. Nisam znao d a si i ti tu." " Id emo u Alb uq uer q ue u kino " , r ekla j e. " On mi j e d eko ." " Ah, tako ." Ond a j e usmj er io svj etlo st b aterij e na stranj e sj ed alo . J o lene ga j e natrp ala ko vezima i kutij ama. S vj ealice zakaene iznad vrata visj ele su halj ine, a na p o d u j e b ila p r ava zb r ka cip ela. " P o nij ela si p r ilino to ga za o d lazak u kino ." " Svratit emo u kemij sku istio nicu. Dati to na p ranj e." " A kako b i b ilo d a vas d vo j e lij ep o izi ete iz auto mo b ila? " W illy J ack se nij e ur io , ali d j evo j ka j e o d mah isko il a, sp remna sura ivati. Kad su p reko nj ih p r ela svj etla neko g auto mo b ila u p ro lazu, sp ustila j e glavu. " Kako ste d ugo u gr ad u, go sp o d ine P ickens? " " Ne d ugo " , o d go vo r io j e W illy J ack. " Samo neko liko d ana" , r ekla j e J o lene. " T ri ili etiri." " Go sp o d ine, b ist e li o tvo r ili p r tlj anik? " W illy J ack se nagnuo kr o z p r o zo r, uzeo klj ueve, zao b iao auto mo b il i o tklj uao p rtlj anik. U nj emu j e sve manj e - vie b ilo o nako kako j e o stavio , samo to j e nj ego v ko veg b io o tvo r en, a p o kraj nj ega j e b ila p lastina vrea za sm ee. erif j e malo ko p ao p o ko vegu, a o nd a o tvo rio vreu i d o b ro j e p retraio . " P ua ste, go sp o d ine P ickens? " " Aha." " Ko j e cigar ete p uite? " W illy J ack j e izvukao kutij u Mar lb o ra iz d ep a na ko ulj i i p ruio j e erifu. " P itam se to e vam o nd a etr naest teka W insto na? " " Mo lim? " W illyj u J acku se stisnulo grlo . " Nisu mo j e." erif j e zatim p o gled ao J o lene. " J a ne p uim" , r ekla j e. " Go sp o d ine P ickens, uhieni ste. Imate p ravo utj eti..." W illy J ack j e u T ellico P lainsu red o vito gled ao Hill Street B lues p a j e znao ko j e rij ei slij ed e, znao ih j e na p amet. ak mu se uinilo d a erif p o malo zvui kao Renko . Zamj enik er ifa staj ao j e p o kr aj vrata. Frank, o naj ko j i ga j e uhitio , staj ao j e p o kraj sto la i gled ao ga u lice. Dj evo j ka j e sj ed ila na sto lcu p o kraj nj ega , ali nij e j u ni p o gled ao . Ni j ed an j ed ini p ut. No vac ko j i mu j e d ala b io j e razasut p o sto lu. " uj te" , r ekao j e W illy J ack. " P o nestalo mi j e no vca. Do ao sam o vamo samo d a b ih vid io mo gu li to uicati." " I uicao si d vj esto o samnaest d o lara i etrnaest teka W insto na - W insto na Light 1 0 0 . A to j e b a ud na sluaj no st, j er up ravo j e nj ih netko ukrao iz samo p o sluge u P uerto De Luni u sr ij ed u uj utr o ." " P a j a u sr ij ed u uj utr o nisam ni b io o vd j e. B io sam u Oklaho mi." " Mo e li to netko p o tvr d iti? " " Aha. Mo j a cu r a, No valee. Ona j e b ila sa mno m." J o lene se naglo ukr utila na sto lcu - d rveni j e naslo n glasno zakrip ao . " A gd j e j e o na sad a? " , p itao j e erif. " T a tvo j a cura." " Ostavio sam j e u Oklaho mi. U neko m grad iu na slo vo S." erif j e izvad io atlas iz lad ice, malo listao , a o nd a ga o krenuo p rema W illyj u J acku. " Eto ti Oklaho me. Na i mi taj gr ad i." W illy J ack j e p r sto m p o vukao p r eko d ij ela zemlj o vid a, a o nd a d vap ut lup nuo . " Seq uo yah, evo , tu." " Dakle, cur u si o stavio u Seq uo yi u Oklaho mi. Ko d ro aka? " " Ne." " P r ij atelj a? " " Ne. Ostavio sam j e u r o b no j kui W al -Mart." " Ona tamo r ad i? U W al -Mar tu? " W illy J ack j e o d mahnuo glavo m, isto d o b no se p o igravaj ui rup o m na ko lj enu trap erica. " J e li se o nd j e tr eb ala s nekim sastati? "

20
" Ne." W illy J ack j e p o tezao ko nie na rup i , p o sveuj ui svu p o zo rno st rup i na hlaama. " Samo sam j e o stavio o nd j e." " Kako to misli, o stavio ? P ustio si j e d a izi e? " W illy J ack j e kimnuo i zataknuo p rst u rup u trap erica. " Ho e r ei d a si j e izb acio ? " " Aha." P o vukao j e izb lij ed j eli trap er tako d a se p o d erao o d ko lj ena d o p o rub a. " Izb acio sam j e." " T ako si mislio i sa mno m" , p o vikala j e d j evo j ka. " Izb aciti me kao p sa lutalicu, ti kurvin sine!" " J o lene, ne b ud i tako o tr a" , r ekao j e erif. " Daj mo go sp o d inu P ickensu p riliku d a isp ria svo j u p r iu." Nj ego v zamj enik ko j i j e staj ao p o kraj vrata nasmij ao se. " I u ko liko si sati u sr ij ed u izb acio tu curu? " " Ne znam. Oko d eset. Mo d a j ed anaest." " Nij e istina" , r ekla j e J o lene. " B io j e tu sa mno m u uto rak naveer. P o zvao me d a o d em s nj im u Las Vegas. T o j e b ilo kasno u uto rak naveer. Rekao j e d a e ve nekako d o i d o no vca ako samo p ristanem." erif se na tr enutak zagled ao u W illyj a J acka, a o nd a j e p o gled ao svo j eg zamj enika. Kad j e p o no vno p o gled ao W illyj a J acka, o n j e o d mahivao glavo m. " P rava si mustra."

21

Poverite cenu za svaki slucaj na http://www.faceyubook.com

" Do p ustite mi d a telefo nir am. Mo d a j e mo gu nai." " Da telefo nir a? Ko me? " " Nazvat u W al -Mar t." erif se t ad nasmij ao , kao d a j e uo lo vic. " Misli d a j e j o o nd j e? Da te eka? " " Ovaj ... ne, ali..." " Osim to ga, W al -Mar t j e sad zatvo ren." " Ali, mo d a ima neko ga. Mo d a j u j e netko vid io ili zna kamo j e o tila. Mo d a no ni uvar . I li ista. Zar nemam p ravo na j ed an telefo nski p o ziv? " " O d a, ima. J ed an. Samo j ed an." erif j e nazvao info r macij e i p rib avio b ro j , a o nd a ga o krenuo . Kad j e telefo n p o eo zvo niti, gur nuo j e ap ar at p reko sto la. " Samo j ed an." W illy J ack j e p r o istio gr lo p a stavio slualicu na uho . Kad j e zazvo nilo trei p ut, p rimaknuo se r ub u sto lca. Ko d o smo g p uta grickao j e usnicu i p o igravao se telefo nsko m ico m. Ko d d eseto g p uta p o eo j e ap tati: " Deset Mississip p i... j ed anaest Mississip p i... d vanaest..." Slualica j e b ila skliska, a zvuk ko j i j e k ro z nj u d o p irao izo b lien, p o p ut alarma ko j i o d j ekuj e kr o z tunel.

22
erif j e p o d ignuo p r sti i b ezglasno izgo vo rio samo j ed nu rij e: " J ed an." " Dvad eset j ed an Mississip p i... d vad eset d va..." Iznenad a, W illy J ack j e sko io sa sto lca i p o eo ud arati slualico m o rub sto la tako d a su ko mad ii p lastike letj eli na sve strane. Zatim j e zaurlao , a rij ei su kulj ale iz nj ego vih usta p o p ut uar ene lavine. " Do vraga! J avi se! P o d igni p r o kletu slualicu!" J ed an o d nj ih ud ar io ga j e tik isp o d uha. Drugi ga j e sruio na p o d , ali W illy J ack usp io j e zad r ati ko mad i slualice. uo j e kako netko go vo ri, ali nij e znao tko . Kao d a negd j e u mr aku p lae d ij ete. " T rid eset j ed an Mississip p i... tr id eset d va..." etvrto p o glavlj e No valee se nij e ni p o maknula kad se zaula p rva zvo nj ava , ali kad se o glasila i d ruga, o kr enula se i p r o tegnula u vrei za sp avanj e, sp o ro i lij eno p o p ut gusj enice ko j a se namij eta u ahur i. T r ei zvuk, razd rauj ui zvid uk, p o krenuo j u j e. Isko b elj ala se iz vr ee, a o nd a o tila d o p o lice s urama. Uvij ek j e na vij ala tri ure zb o g str aha d a j e p r vi zap o slenici ne na u kako sp ava - Snj egulj ica b ez p atulj aka. U p o etku j o j nisu tr eb ale b ud ilice j er nij e mo gla sp avati vie o d tri minute o d j ed anp ut. ud ni zvuko vi tr gnuli b i j e iz sno va p a b i se uko ila o d straha. Vid j ela b i ud o vita u sj enama lo naca za kavu i lo vakih j akni. Ali, kad se j ed anp ut navikla na zgrad u, kad j e up o znala mr ak i zvuko ve, o tre i metaline, to nula j e u san p red ub o k d a b i ga p r ekinuli zvuko vi. Slo ila j e vr eu za sp avanj e p a j e strp ala isp o d o s talih na p o lici. Kad se p rid igla, o sj etila j e o tr u b o l u kr iima. T r lj ala ih j e d o k se gegala p rema zaho d u u stranj em d ij elu tr go vine. Umila se hlad no m vo d o m, a zatim j e o p rala zub e. Kad j e svukla sp avaicu, stala j e na p rste kako b i u zr calu vid j ela svo j trb uh. Ko a j o j j e b ila tako zategnuta d a j e b ila b o j e r azvo d nj eno g mlij eka. P ro la j e p rstima p reko p up ka i mislila na d ij ete p o vezano s nj im s d r uge str ane, zamilj ala d a o no o sj ea nj ezin d o d ir, d a mo d a ak p rua r uicu p r ema nj o j . Zvuk kamio na za p r ikup lj anj e smea iza trgo vine trgnuo j u j e iz sanj arenj a. Op rala se i o b r isala p ap ir natim ub r usima p a j e b rzo o d j enula mo d ri ko mb inezo n ko j i j e izab rala na o d j elu za tr ud nice. Naizmj ence j e no sila nj ega i iro ku halj inu u ko j o j j e stigla. Ob o j e j e p r ala ned j elj o m naveer kad se trgo vina rano zatvarala p a su se stigli o suiti. Up ravo se elj ala kad su se zalup ila stranj a vrata. Srce j o j j e j ako tuklo d o k j e trp ala stvar i u to r b u za p lau. Ugasila j e svj etlo . " Glup ao , glup ao , glup ao " , ap tala j e, srd ita to j e netko d o ao tako rano . P riekala j e d o k zvuk ko r aka na p lastinim p lo icama nij e zamro , a o nd a j e tiho izila iz zaho d a, skr enula za ugao i stisnula se u svo j e skrivalite, o stavu u ko j o j j e b io b o j ler . Nij e ni d isala d o k j e tiho z atvarala vrata za so b o m. T e j e tr enutke naj vie mr zila... skrivanj e p rij e o tvaranj a i zatvaranj a ro b ne kue. Ostava j e b ila tako mala d a u nj u nij e stao sto lac, ak ni naj manj i, p a j e mo rala staj ati stisnuta izme u vr ata i b o j lera. A to j e p o staj ala krup n ij a, to j e manj e mj esta imala. Iskuala j e i d r uga skr ivalita, ali nigd j e se nij e o sj eala tako sigurno . T ij eko m p rvo ga tj ed na p o p ela se klimavim lj estvama d o o tvo ra u p o tkro vlj u, ali o d visine j o j se vr tj elo u glavi. Ond a j e nap ravila mj esta u sklad itu p o miui velike karto nske kutij e p une j astuka. Ali, neko liko d ana p o slij e, neki j o j se sklad itar p rib liio na samo neko liko centimetara. Sreo m, netko ga j e d o zvao p a j e o tiao . T ad a j e p r o nala sp r emite s b o j lero m. Ob ino se uj utr o skr ivala o ko sat vrem ena, manj e ako b i svi d o li navrij eme. B ro j ila ih j e d o k su ulazili - o samnaest lj ud i iz j utarnj e smj ene. Ali, katkad b i j e p revarili kad b i ih d o lo d vo j e ili tro j e zaj ed no . J ed no g se j utra skrivala vie o d d va sata, ekaj ui d a stigne i p o slj ed nj i zap o sl enik. No valee j e zakr ulj io elud ac, tako glasno d a se p rep ala d a e j e uti o so b a u trgo vini. Zaelj ela se p eciva i d ema, ali p o sluit e i o ko lad ica sa itaricama i maslac o d kikir ikij a ko j e j e imala u to rb i. P o slij e p rvih neko liko d ana o d ustala j e o d P ep si Co le i o b inih o ko lad a, ali i d alj e se b o j ala d a se ne hrani isp ravno , o nako kako b i tr ud nica mo r ala.

23
Kad j e b ila sigur na d a su stigli svi iz j utarnj e smj ene, o tkrinula j e vrata samo centimetar , p o gled ala u sklad ite i o nd a tiho izila i b rzo o til a d o kutij e s alato m. Izvad ila j e mlad i d ivlj i kesten, p o urila p rema ulazu za o so b lj e i izila. Ve j e b ilo vr ue. Kad j e stigla na p o la p uta d o semafo ra, ko sa j o j j e ve b ila slij ep lj ena uz vr at, a b luza vlana na ramenima, ali j o j u j e ekalo p o p rilin o ho d anj a. Knj inica j e b ila u Ulici Main, manj e o d kilo metar i p o l o d W al -Marta, ali No valee j e namj er avala ii d ulj im, zao b ilaznim p uto m kako b i izb j egla rasad nik. Nij e htj ela d a j e B enny Go o d luck ili nj ego v o tac vid e kako no si stab lo s ko rij enj em i d alj e umo tanim u kr p u. A j o manj e o d to ga j e elj ela d a vid e kako j e d o p ustila d a se stab lo razb o li. T rud ila se d o b r o b r inuti za stab lo , svake veeri mu j e d avala vo d e, d va -tri p uta tj ed no izno sila ga na sunce. Katkad b i ga p o nij ela u grad ski p ark i stavila i zme u d va viso ka hr asta ko j i su r asli u p ravilnim red o vima s o b j e strane fo ntane b lizu ulaza. P o vr emeno b i ga o d nij ela d o umarka iza Dj ej eg d o ma i o nd j e ga stavila u sj enu mlad ih b o r o va. Ali, nekih b i ga d ana o stavila u sp remitu. Znala j e d a mu treb a su nca, ali o nih d ana kad a se nij e naj b o lj e o sj eala, stab lo j o j j e b ilo o d ve teko i nesp retno d a b i ga no sila. Osim to ga, znala j e d a e mlad a trud nica ko j a svako g j utra iz W al -Marta izno si stab lo neko me up asti u o i. A o nd a se kesten r azb o lio . Neki listo v i p o p rimili su b o j u zo b ene kae, a s d o nj e su strane imali ud ne mr lj e. T anko , iskrivlj eno d eb lo b ilo j e tako suho d a b i j o j na d lano vima o stao slo j p r aha kad b i ga d o taknula. A o tkako j o j ga j e B enny Go o d luck p rij e etir i tj ed na d ao , uo p e nij e raslo . el j ela j e vj ero vati d a to nij e nita o zb ilj no , ali zap r avo se b o j ala. Ako kesteni d o ista d o no se sreu, nij e mo gla ni zamisliti nevo lj e ko j e e j e zad esiti d o p usti li d a stab lo umre. Zato j e mo r ala u knj inicu, kako b i nala knj igu o kestenima i o tkrila to m o ra uiniti ne b i li ga sp asila. Htj ela j e neko ga up itati za savj et, nai neko ga tko neto zna o d rveu i tko e j o j rei to d a uini, ali nij e znala tko b i to mo gao b iti. Nij e mo gla p itati Go o d lucko ve j er b i tako d o znali d a ga j o nij e p o sad ila. T raila j e d ruge rasad nike u telefo nsko m imeniku, ali Go o d lucko v j e b io j ed ini. U W al- Mar tu j e p r o itala knj igu o b ilj kama i stab lima i nauila j e kad a treb a sad iti cinij e, gd j e sad iti mauhice i kako sad iti tratinice, ali nij e d o znala to se d o ga a nj ezinu keste nu. T ad a se sj etila knj inice, d vo katnice o d o p eke s ulaznim vratima o d ko vano g elj eza, tr avnj ako m na ko j em su rasli ko zj a b rad a, kalend ula i nap rstak - imena b ilj aka d o znala j e iz knj ige o vrtlarstvu. Mno go j e p uta na p utu u p ark p ro la p o kraj knj inice, ali nikad a j o j nij e p alo na um d a u e. No valee nij e d aleko o d maknula kad j e izme u lo p atica o sj etila tup u b o l. inilo j o j se d a kesten, ma ko liko j e b io lagan, tei p ed eset kilo grama. P remij etala ga j e iz ruke u r uku i p r o p ustila neko liko zelenih svj etal a na semafo ru na svako m uglu kako b i mo gla zastati i naslo niti stab lo na p lo nik. Zaustavila se u malo j kavani ko j a se zvala B akina p enica i zamo lila au vo d e. Ko no b ar ici, ko j a j e mir isala na p arfem W hite Sho uld ers i p reni luk, nij e b a b ilo d rago to N o valee nij e nita nar uila, ali b ila j e o d ve zauzeta b ro j nim go stima d a b i uinila ita o sim d a zako luta o ima. Do k j e p ij uckala vo d u, No valee j e p ro uavala j elo vnik kako b i izgled alo d a b arem razmilj a o hr ani. Otkako j e ivj ela u W al -Martu p o j ela j e to l iko ko nzervi mrkve i graka, neslanih i hlad nih, d a su j e usta zab o lj ela o d same p o misli na hamb urger i p rene kr ump ir ie. No valee j e p o sko ila kad j e zvuk p o licij ske sirene zatresao staklo b istro a. P o gled ala j e van i vid j ela kako se na p lo niku o kup lj a sv j etina d o k j e p ro lazio p o licij ski auto mo b il. " Hej , Do o ley" , viknula j e ko no b arica neko me u kuhinj i, " p o inj e p arad a." Nalila j e kavu neko j eni ko j a j e sj ed ila na kraj u anka. " Naa kuharica" , rekla j e mahnuvi p r ema kuhinj i. " Nj ezin j e sin b ub nj ar u limen o j glazb i." No valee j e p o p ila vo d u, izila i stala iza d vij e d j evo j ice uz rub p lo nika. Sred ino m ulice kr etao se o tvo r eni kamio net ukraen crvenim, b ij elim i p lavim

24
vrp cama. Na znako vima p r ivr enim za vrata p isalo j e DANI W EST ERNA, a straga j e starac o d j even u b ij elo o d ij elo svirao vio linu. Uto j e No valee zaula glazb u. Orkestar se up ravo p o j avio iza ugla. Mlad ii i d j evo j ke u mo d r im o d o r ama stup ali su u nep ravilnim red o vima, a isp red nj ih o sam mao retkinj a ko j e su b acale svo j e p alice. No valee j e gled ala kako viso ko p o d iu no ge u izmicama, kako b acaj u p alice viso ko u zrak i p o ziraj u, p lo snatih trb uha, viso kih gr ud i. B ile su to d j evo j ke sj aj ne ko se, s p j egicama, nasmij eene d j evo j ke s rup icama na o b r azima... usnica o d ve crvenih, o ij u o d ve sj aj nih, lica o d ve mlad ih. B ile su to d j evo j ke ko j e p rip ravlj aj u kakao - ko cke na satu d o mainstva, ko j e izrezuj u cr vena p ap ir nata sr ca za p les za Valentino vo . Dj evo j ke ij e su fo to grafij e u ko lskim go d inj acima, ko j e b iraj u za kralj ice ko le. Dj evo j ke ko j e za d o ruak j ed u zo b ene p ahulj ice, ko j e imaj u sestrice ko j e im krad u ru za usnice i p ulo vere. Dj evo j ke No valeeine d o b i... d j evo j ke ko j e nikad a nee b iti tako stare kako j e o na ve b ila. P eto p o glavlj e J ed ina knj inica u ko j o j j e No valee d o tad b ila b io j e b ib lio b us ko j i j e d o lazio u o sno vnu ko lu u T ellico P lainsu, p a j e u up anij sku knj inicu Seq uo yah ula p una iekivanj a. T a knj inica nij e b ila na ko taima. I p rij e nego to su se za nj o m zatvo rila vrata, No valee j e znala d a j e d o la na o so b ito mj esto . Go to vo nij e ni d isala d o k j e p o gled o m o b ilazila so b u, so b u o b lo enu d r vo m ukr aenim slo enim rezb arij ama, viso kih p ro zo ra s d eb elim, mlij enim staklo m i cr venim b arunastim zasto rima svezanim sreb rno m vrp co m, svij enj acima o ij e su se kr istalne kap i razb ij ale zrake svj etlo sti i p relij evale u rasko no j p lavo j i zeleno j b o j i, slike u zlatnim o kvirima na ko j ima su b ile go le ene s tekim tr b usima i d eb elim b ed rima. I knj ige. P o lice knj iga, hrp e knj iga, zid o vi p rekriveni knj igama. B ilo j e tu vie knj iga nego to j e No valee ikad a vid j ela. Iznenad a, No valee j e shvatila d a j e tu neto d rukij e. Ne svj etlo st ko j a se sreb rnasto p r o b ij ala kr o z mlij eno staklo . Ne tiina. Ne mirisi - lak i ulj e i d rvo . Ali, neto . Neto . " to elite? " No valee se o svr nula ne b i li vid j ela tko j e to rekao , ali j ed va j e razaznavala lik na d rugo j str ani p r o sto r ij e. Sj ed io j e u sto lcu ko j i j e za nj ega b io p remalen, p o gnut nad o tvo r eno m knj igo m na d ugo m, usko m sto lu. Imao j e b rad u b akrene b o j e, ali nj ego va j e ko sa, go to vo p o sve p o krivena sme o m skij ako m kap o m, b ila tamno sme a, go to vo cr na. " T raim j ed nu knj igu." " Knj iniar ka nij e o vd j e." " Ah, tako ." No valee j e ekala d a kae j o neto , ali o n se vratio knj izi ko j u j e itao i ne p o gled avi j e. Nij e znala tr e b a li ekati knj iniarku ili p o kuati sama p ro nai knj igu. U b ib lio b usu d j eca b i j ed no stavno zgrab ila naj b lj etavij u i naj veu knj igu, ali znala j e d a na taj nain ne mo e nai knj igu o kestenu. Od luila j e p riekati knj iniar ku. Od lutala j e d o d va stakl ena o r maria u sred ini p ro sto rij e. U j ed no m su b ile razne zlatne i sr eb r ne ko vanice iz d alekih zemalj a. U d rugo m j e b ila zb irka o tvaraa za p isma, d r aka ukr aenih d r agulj ima, izrezb areno m b j elo ko sti ili ad o m. Ho d ala j e uz slike na zid o vima, gled aj ui u o i ko j e kao d a su uzvraale p o gled . No valee se zaustavila p r ed sliko m d j evo j ke ko j a j e p o kuavala navui arap e. B ila j e go la i vr lo d eb ela. T r b uh j o j j e b io o krugao , tako zao b lj en d a se No valee zap itala nij e li mo d a tr ud na. P r ib liila se slici. " Reno ir." B io j e to glas mukar ca sa sme o m kap o m, ali vie nij e b io za o nim sto lo m. No valee ga nigd j e nij e vid j ela. " to ste r ekli? " , up itala j e, ali o n nij e o d go vo rio . P o ela se o sj eati malo neo b ino . Up itala se nisu li o na i taj mukarac sami u cij elo j zgrad i. P o elj ela j e o tii, ali e kesten, skr iven p r ed ulazo m, umr ij eti ako neto ne p o d uzme. P rimaknula se izlazu kako b i lake p o b j egla b ud e li mo rala, a o nd a j e krenula izme u d vij u p o lica s knj igama. itala j e naslo ve i izvukla Enciklo p ed ij u kue sno va. P r eli stala j u j e, ali slike nisu b ile u b o j i. P o ela j u j e gurati natrag na

25
p o licu, a tad a j e s d r uge str ane ugled ala sme u kap u. B rzo j e o stavila knj igu i zao b ila p o licu. ula j e kako j e o n zao b ilazi s d ruge strane i p rib liava j o j se. " Vratila si j e na p o gr e no mj esto " , p ro gun ao j e. No valee se stisnula uza zid . " T reb a staj ati izme u Enciklo p ed ij e vrta sno va i Enciklo p ed ij e kuhinj e sno va" , rekao j e. " Ako ne namj er ava vr aati knj ige kamo sp ad aj u, o nd a..." " Isp riavam se" , r ekla j e i p o ela o d micati p rema vrat ima. " Ne mo r a o tii." inilo se d a j e sad a manj e srd it. " Samo ub ud ue vie p rip azi." " Nema veze, vr atit u se kad knj iniarka b ud e tu d a mi p o mo gne." " P o mo gne u vezi s im? " " Nai knj igu." P o segnula j e za kvako m. " Knj igu o d rveu." " uj em svo j u j eku u o d j ekuj uo j umi... Go sp o d ar p riro d e p lae p red stab lo m." " Mo lim? " , r ekla j e. " to to znai? " Mukarac se nakr atko zagled ao u nj ezino lice, a o nd a se o krenuo i b rzo o tiao d o o rmaria s lad icama uz str anj i zid . " Drvee!" , p o vikao j e. " Dr vee! umarstvo ? E ko lo gij a... p o lj o d j elstvo ? B o tanika. to te zanima o d r veu? " " elj ela b ih neto vie d o znati o d ivlj im kestenima" , rekla j e, slij ed ei ga. " O d ivlj im kestenima! P r ip ad aj u ro d u Aesculus p o ro d ice Hip p o castanaceae." " Mo lim? Ne r azumij em vas." Do k j e o tvar ao lad ice i listao kartice, kao d a j e zab o ravio d a j e No valee tu. Nj ego ve sj aj ne cr ne o i suzile su se o d ko ncentracij e, a usnice su se p o micale kao d a razgo var a s kar ticama ko j e su mu letj ele p o d p rstima. P rimaknula mu se za ko r ak, d o vo lj no b lizu d a o sj eti miris metvice i elika, ko j e j e vid j ela u glinenim lo ncima p o kraj ulaznih vrata, d o vo lj no b lizu d a uj e kako nj ego va ukr o b lj ena tr ap er - ko ulj a p ucketa d o k se p remij etao s no ge na no gu i zatvarao lad icu . " T aylo ro va enciklo p ed ij a vr tlar stva" , p o vikao j e i o d j urio d o j ed ne o d p o lica p a se o nd j e p o micao amo - tamo , p r elazei p rstima p o hrp to vima knj iga. Od j ed anp ut j e j urnuo uz p o licu p o p ut d j eteta ko j e j e ugled alo naj d rau igraku. No valee j e mo rala trati d a b i o d r ala ko r ak s nj im. Zatim j e izvukao knj igu s p o lice. " Eto . I, to te zanima o d ivlj im kestenima? " " Mo j se r azb o lio . Mislim d a umir e." P o j urio j e d o naj b lieg sto la, izvukao sto lac i p o kazao j o j ruko m d a sj ed ne. Ond a j e tresnuo knj igu na sto l p r ed nj u i o tvo rio kazalo . P rsto m j e slij ed ila natuknice ap ui " d ivlj i kesten" . " Nema ga." Sj eo j e p o kr aj nj e, p r egled ao str anicu, a o nd a j o j p o kazao neku rij e. " Mo lim? T o ne znam ni izgo vo r iti." " Naravno d a zna. Hi -p o -kas-ta-na-ce-e." No valee j e p r ivukla knj igu i p o ela itati. Nij e ni zamij etila kad j o j j e d o nio j o knj iga, ali kad j e p o d igla p o gled , zap anj ila se vid j evi d a j e sto l p r etr p an - enciklo p ed ij e, rj enici, almanasi, p o lj o p rivred ni aso p isi, vlad ini p amfleti. P r o listala j e sve to j o j j e d o nio . On d a se naslo nila na naslo n sto lca. On j o j j e sj ed io suelice i p ro matrao j e. " I? " , up itao j e. " Mo j e d r vo b o luj e o d tr ulj enj a lista zb o g p retj erano g zalij evanj a." Kimnuo j e. " I to j o ? " " Mo d a mu j e o teeno i ko r ij enj e." " Nastavi" , r ekao j e, nj iui se na sto lcu. " Nastavi!" " Ima simp to me nemato d a." Nj ihao se sve b r e i b r e. " T rago ve p r ane snij eti." " Da." " Mo d a p o manj kanj e d uika." " Da!" P lj esnuo j e r uko m p o sto lu. " Da!" , p o vikao j e, p a sko io sa sto lca i zateturao . " Rij ei!" " P a, sad znam to nij e u r ed u ..." " Nala si r ij ei!"

26
" ... ali ne znam ho e li p r eivj eti." Zatresao j e glavo m, a o nd a se nagnuo p rema No valee i p ro ap tao : " Stab lo nema lia i mo d a ga nikad vie nee imati. Mo ramo p riekati neko liko mj eseci, d o p ro lj ea, p a emo vid j eti. Ali, ako mu j e su eno d a vie ne raste, za to mo e o kriviti tu b ezgr aninu o so b inu u srcu o vj eka." No valee j e gled ala kako nj ego ve usnice o b likuj u rij ei, a zvuko vi su, p o p ut p ro ap tanih taj ni, visj eli u zr aku. esto p o glavlj e No valee se nad ala d a j e ne p r o matra kro z p ro zo r knj inice kad j e uzela kesten ko j i j e b io skr iven iza neko g zimzeleno g d rvea, ali b ila j e uvj erena d a j e p ro matra. No sila j e stab lo d o slj ed eeg ugla, a o nd a j e zastala kako b i iz to rb e isko p ala p lan grad a. Up utila se u p o slj ed nj u kuu u Ulici Eve rgreen, ulicu u ko j o j j e ivj ela sestra Husb and . Do k j e ho d ala, mislila j e o ud no m mukarcu ko j eg j e up o znala u knj inici. P o navlj ala j e u seb i o no to j e kazao , p o kuavala to nekako shvatiti, ali nij e b ila sigurna o emu j e uo p e go vo r io . Nad ala se d a e j o j knj iga ko j u j e no sila u to rb i, ko j u j o j j e o n izd ao , p r ito m p o mo i. Na p utu d o kue sestr e Husb and p ro la j e kro z d io grad a u ko j emu nikad a p rij e nij e b ila. Ob ino se, kad b i izila iz W al - Marta, zad ravala u o ko lici ro b ne kue ili j e ila na sj ever , gd j e su u ir o kim ulicama b ili d rvo red i j aseno va i p latana i veliki travnj aci o kr ueni ger anij ama, zij evalicama i p rko so m. Od marala se u lij ep o ure enim p ar ko vima gd j e su d j eca gacala p o mo d rim b azeniima, a nj iho ve su ih maj ke ekale u sj eni p r o cvalih mi mo za. Ali, o vaj d io gr ad a, d io gd j e j e ivj ela sestra Husb and , naliko vao j e mj estima na kakvima j e No valee ivj ela u T ellico P lainsu. B ila j e to etvrt b o j e hlad ne kae. Uz ulice su b ili p litki anci p uni ustaj ale vo d e, a u p arko vima u ko j ima su lj ulj ake visj ele s nap uknutih lanaca a vr tulj ci se p ij ano naginj ali ustranu nij e b ilo niko ga o sim mr avih p asa i star aca. Kue s kr o vo vima to liko zakr p avanim d a su izgled ali p o p ut p avo rka b ile su o kruene d vo r itima u ko j ima su na b eto nu staj ali zahr ali auto mo b il i. A na kraj u ulice b ila j e kua sestr e Husb and : stamb ena p riko lica na ko taima. Uz p red nj u str anu p r iko lice naslanj ao se trij em o d siro vo g d rva, a uza stub e su b ile ko nzerve u ko j ima su zasa ene kale i p ij etlo va kresta. Ned avno p o ko eni travnj ak o kruivao j e gr anitni b azeni za p tice i d vij e auto mo b ilske gume ko j e su titile male b uno ve vr tno g slj eza. P ekan ko j ega j e vrh b io p rekriven gusj enicama b acao j e sj enu na go lo mj esto u d vo ritu na ko j em su b ila p arkirana KOLA DOB RODOLI CE. No valee j e p o nij ela ke sten d o vrata, ali o nd a se p red o mislila i o stavila ga uza stub e. Zaglad ila j e ko su i u mislima p o no vila p rip remlj ene reenice, a o nd a p o kucala, j ae nego j e namj er avala. ula j e kako unutr a p o p o d u p lj eskaj u b o sa sto p ala, kako se zalup lj uj u vrata, kako te e vo d a. Nako n neko liko tr enutaka p o stalo j o j j e neugo d no . Nij e znala b i li p o no vno p o kucala ili j ed no stavno o tila, ali p rij e nego to j e d o sp j ela o d luiti, vrata su se iznenad a o tvo r ila. Sestra Husb and , ko se svij etlo mo d re nij anse, nasmij eila se No valee k ro z mreasti zaklo n na vr atima. " Sestro Husb and , ne znam d a li me se sj eate. Vj ero j atno se ne sj eate, ali srele smo se u W al - Mar tu i vi ste mi d ali ko aru d o b ro d o lice, a j a sam vas fo to grafirala - fo to gr afij a mi j e u to r b i - i zvali ste me Ruth Ann, ali j a nisam Ruth Ann. Zo vem se No valee Natio n i " " Ah, kako sam samo mo gla tako p o grij eiti! Naravno , sad kad te vid im na d anj em svj etlu vid im d a nimalo ne nalikuj e na Ruth Ann. B a mi j e d rago p o no vno te vid j eti, d uo . I zvo li, u i." " Hvala." No valee j e u la u go to vo p o sve utu so b u - uta sj enila za svj etilj ke, uto cvij ee, ute zavj ese i sag - a u nj o j j e staj ao sitan elav mukarac u uto j ko ulj i. " Duo , up o znaj se s mo j im p r ij atelj em, go sp o d ino m Sp ro cko m. J acko m Sp ro cko m." " Do b ar d an" , r ekao j e i p r im io No valeeinu ruku o b j ema rukama.

27
J ack Sp r o ck j e mir isao na d j ej i p ud er i cimet, a kad se nasmij eio , zub i su mu b lj etali kao d a su p r emazani b ij elim emaj lo m. " Up ravo smo se sp r emali p o j esti kiselo mlij eko i kukuruzni kruh. Do i, p rid rui nam se." " Ne, h vala, navr atila sam samo zato to " " Navratila si samo zato to sam te j a p o zvala. P o zvala sam te d a mi d o e u go ste. I sad si d o la i ne znam to b i me mo glo vie usreiti nego d a ste o vo ga p rekrasno g p o slij ep o d neva sa mno m ti, tvo j e d ij ete i mo j d ragi g o sp o d in Sp ro ck. " P rekrasno p o slij ep o d ne" , r ekao j e go sp o d in Sp ro ck. Sestra Husb and se nasmij eila i p o vela No valee d o sto lca za kuhinj skim sto lo m. Go sp o d in Sp r o ck sj eo j e p o kr aj nj e, a sestra Husb and im j e d o nij ela viso ke ute ae i nap unila ih kiselim ml ij eko m iz uto g vra. P red nj ih j e stavila kukuruzni kruh nar ezan p o p ut to r te na uto m p lad nj u, a o nd a j e sj ela i p rimila go sp o d ina Sp ro cka i No valee za r uku te se p o ela mo liti. " Go sp o d ine, zahvalj uj emo ti na o vo m susretu d ua. Mo limo se, d ragi B o e, d a o va slatka d j evo j ka ko j a j e d anas s nama za sto lo m b ez teko a ro d i zd ravo d ij ete. I mo limo o p r o st, d r agi B o e, za b lud ni grij eh ko j i smo go sp o d in Sp ro ck i j a o p et p o inili. Mo limo T e, b lago slo vi o vo j elo kao hranu za nae tij elo . Amen." I go sp o d in Sp r o ck r ekao j e amen, a o nd a se nasmij eio No valee i p ruio j o j p lad anj s kukuruznim kr uho m. " I, d uo , kako ti se svi a na gr ad ? J esi li se ve s kim up o znala? " " J esam" , r ekla j e No valee b r iui kiselo mlij eko s usnica. " B a d o b r o . J a mislim d a j e to d o b ro ." " Dan as sam up o znala neko ga no vo g. U knj inici." " T o e ti b iti Fo r ney Hull" , r ekla j e sestra Husb and . " Aha, Fo r ney Hull" , slo io se go sp o d in Sp ro ck. " On ti j e silno p ametan. Silno p ametan. Da j e imao p rilike zavriti ko lu, tko zna to j e sve mo gao p o stati." " Da, tko zna" , slo io se go sp o d in Sp ro ck. " Zna, d uo , Fo r neyj eva sestr a j e knj iniarka, ali nikad nij e u knj inici. Alko ho liar ka j e. Uvij ek j e u stanu iznad knj inice. Nikad ne izlazi iz so b e. I tako Fo rney umj esto nj e r ad i u knj inici." " O to me mi nit a nij e r ekao ." " Naravno d a nij e. Ne eli d a itko p o misli neto lo e o nj ego vo j sestri, B o g j e b lago slo vio . J o malo kur unj aka? " No valee j e p o p ila d vij e ae kiselo g mlij eka i p o j ela etiri krike kukuruzno g kruha, a sestr a Husb and smij eila se svako m nj ez ino m zalo gaj u. Na kraj u j e No valee zaklj uila d a j e d o ao p r avi trenutak. " Sestro Husb and , elim vas zamo liti za uslugu, ali slo b o d no recite ne, shvatit u." " A to to ? Samo r eci." " Samo r eci" , r ekao j e go sp o d in Sp ro ck. " P a, o vo e vam zvuati p r ilino ud no , ali imam stab lo ko j e mo ram p o sad iti." " Ond a emo ti p o mo i." " Ne, nij e stvar u to me. Vid ite, mj esto gd j e sad stanuj em... p a, tamo mi ga ne d o p utaj u p o sad iti." " T o b a nij e lij ep o o d nj ih." " Nij e lij ep o ." Go sp o d in Sp r o ck j e zatresao glavo m i uzd ahnuo . " P a sam mislila... b iste li mi d o p ustili d a ga p o sad im o vd j e? Samo d o k ne na em neki b o lj i stan. Ond a u d o i i o d nij eti ga." " Misli, u mo j em d vo r itu? " " Da, ali samo p r ivr emeno ." " Ne mo gu " " I j a u se b r inuti za nj ega. Do k j e tu. T renutano nij e o so b ito lij ep o , ali izlij eit u ga i mo d a e o zd r aviti." Mo ramo p r iekati neko liko mj eseci, d o p ro lj ea, p a emo vid j eti. " Duo , ne mo gu se sj etiti niega lj ep eg nego d a p o sad i svo j e stab lo u mo j em d vo ritu." Na to j e go sp o d in Sp r o ck ustao i iziao iz kuice.

28
No valee i sestr a Husb and hitale su za nj im d o k j e iz up e vad io lo p atu; zatim j e No valee mo r ala izab r ati mj esto . I z knj iga u knj inici d o znala j e d a ga mo ra p o sad iti na b lago j ko sini zb o g o tj ecanj a vo d e, p a j e izab rala naj viu to ku u d vo ritu sestre Husb and , o tp r ilike u sr ed ini. " Evo , o vd j e" , r ekla j e. " T o j e to ." Go sp o d in Sp r o ck j e kimnuo glavo m i p o eo ko p ati, ali No valee ga j e zaustavila. " Ne, hvala, go sp o d ine Sp r o ck. J a u." " Ali, d uo " , r ekla j e sestr a Husb and , " to j e teak p o sao . Misli li d o ista d a j e to d o b ro za teb e? " " Da, sigur na sam d a j e to d o b r o za mene." Kad j e No valee isko p ala d o vo lj no d ub o ku rup u, ruke su j o j b ile p une ulj eva, a b o l u kriima nij e p r estaj ala. Skinula j e kr p u s ko r ij enj a i o nd a nj eno sp ustila stab lo u rup u, p azei d a ne o teti ko rij enj e. Do b r o j e p o go d ila. Rup a j e b ila d vo struko ira o d ko rij enj a i d o vo lj no d ub o ka. B ila j e tako umo r na kad j e zavr ila s vraanj em zemlj e u rup u d a su sestra Husb and i go sp o d in Sp r o ck no gama gur ali zemlj u kad su mislili d a ih ne vid i. Kad j e sve b ilo go to vo , sestr a Husb and i go sp o d in Sp ro ck j o su j e j ed anp ut p rimili za ruke i stali o ko stab la, a sestra Husb and j e zap j evala " Smo kvu u Galilej i" , p j esmu ko j u No valee nikad p r ij e nij e ula. Zatim j e sestr a Husb and r ekla: " Citiram Marka 8 :2 4 . On p rihvati slij ep ca za ruku, izved e ga izvan sela, p lj une mu u o i, stavi na nj ruke i zap ita ga vid i li ita. A o n d ie ruke i r ee: 'Vid im lj ud e, p r iinj aj u mi se kao stab la ko j a ho d aj u.'" Kad se No valee zap utila p r eko p arkiralita, umo rna i p rlj ava, b io j e ve go to vo p ao mrak. Na b luzi j e imala to kice o sueno g kiselo g mlij eka, a na ko lj enima hlaa mrlj e o d tr ave. No kti su j o j b ili p uni zemlj e, a na o b razu j e imala tamnu mrlj u, ali b ila j e o d ve iscr p lj ena d a b i se zb o g to ga uzruj avala. B ila j e o d ve umo r na d a b i uivala u lj ep o ti sunca ko j e j e zalazilo za b rij eg zap ad no o d gr ad a, p r eumo r na d a b i uivala u svj eem veernj em p o vj etarcu ko j i j e d o no sio o lakanj e p o slij e r ano p ro lj etne vruine. I p reumo rna d a b i zamij etila mukarca sa sme o m vuneno m kap o m na d ru go j strani ulice... mukarca ko j i j u j e p ro matrao kad se na str anj a vr ata uulj ala u W al -Mart. Sed mo p o glavlj e Fo rney j e r ekao No valee d a e j o j , ako zakasni na p ro slavu vlastito g ro end ana, p o sluiti gula o d skakavaca. P o b rinula se d a ne zakasni. Dap ae , d o la j e u knj inicu d vad eset minuta p r er ano . Ali, Fo rney j e to liko p uta p o no vio neka d o e navrij eme d a j e p o mislila kako b i mu to to j e stigla p rerano mo d a j ed nako smetalo kao d a j e zakasnila. T ako j e, umj esto d a u e, ekala na klup i p o kraj ulaznih vr ata o d ko vano g elj eza, p o kuavaj ui p o ravnati svo j u j o vlanu ko su. Do la j e r avno s o d mo r ita za kamio ne u Ulici East Main, gd j e se, kad go d j e mo gla, tuir ala i p r ala ko su. P r ij e neko liko tj ed ana o tkrila j e d a p o sto j i zaseb an ulaz u tu -kab ine iza p o st aj e. Mo rala j e samo ui i izii tako b rzo d a j e ne zamij ete p o slo vo a ili neki o d vo zaa. Do sad j e imala sree. P o to se istuir ala, o d j enula j e no vu halj inu s o d j ela za trud nice u W al -Martu. Nij e j o j b ilo d r ago to u svo j u knj igu tro ko va mo ra ub ilj eiti j o i taj , ali o vo j e b ila p o seb na p r igo d a ko j u j e Fo r ney p lanirao ve tj ed nima. Ub rzo nako n to su se up o znali, trei ili etvrti p ut kad j e b ila u knj inici, Fo rney j e d o znao kad a j o j j e r o end an i p o eo se p o naati zago netno . Vid j ela j e kako na b rzinu neto vr lj a na p ap ir ie, uvij ek to skrivaj ui ruko m o d nj e, uvij ek uz neku izliku. J ed no m j e neto p isao na no vanici o d j ed no g d o lara i rekao j o j d a up o zo rava Ministar stvo financij a na krivo tvo rinu. Zatim j e, struno u taj no g agenta, d r ao no vanicu p r e ma svj etlu, p o tegnuo j e d a iskua nj ezinu vrsto u i mud ro kimnuo glavo m p r ij e nego to j u j e strp ao u d ep . Otp rilike u isto vr ij eme p o eo j e No valee p o stavlj ati ud na p itanj a o hrani - to misli o teletini, j ed e li cur r y, j e li j o j d raa naranasta ili c rvena hrana. Kad j u j e up itao vo li li tar kanj , r ekla mu j e d a uo p e ne vo li rib u, to j e nj ega to liko nasmij alo d a su mu p o tekle suze. Naj rad ij e b i mu b ila r ekla ko liko su j o j d o j ad ili suena go ved ina, tunj evina u izvo rsko j vo d i i hr eno vke - d a vie nikad a nee j esti unku iz ko nzerve ili mesni

29
d o ruak - d a Sto kelyj eva mr kva i graak imaj u o kus p o ko nzervi iz ko j e ih j e j ela i d a e j o j , nako n to ve go to vo d va mj eseca ivi na hrani iz W al - Marta, d o mae j elo o d teletine, cur r yj a p a i tarkanj a, b ilo naran asto ili crveno , savreno o d go var ati. Od p o misli na hr anu zakr ulj io j o j j e elud ac. P o gled ala j e na sat i p remd a j e i d alj e ranila neko liko minuta, ustala j e i p o ravnala halj inu. Uline svj etilj ke up ravo su se up alile p a su b uj na zimzelena stab la d u p lo nika p o ela b acati d uge sj ene sve d o slo va ur ezanih u kamene stup o ve na ulazu u knj inicu. Fo rney j u j e p r o matr ao kr o z p r o zo r p o kraj o d j ela strunih knj iga. Gled ao j u j e o tkako j e sj ela na klup u. Kad j e p r ela p o la p lo nika, o d maknuo se s p ro zo ra i p o ao p rema ulazu. P o kuao j e usp o r iti ko r ake, usklad iti ih s nj ezinima, ali ip ak j e vrata o tvo rio p rij e nego li j e o na stigla d o vr ha stub ita. Znao j e d a j e zaelj ala ko su i p rivrstila j e sreb no m uko snico m, znao j e d a j e o d j enula halj inu tek za nij ansu tamnij u o d visterij e, ali d o k nij e o tvo rio vrata nij e znao d a e j o j ko sa mir isati na ko zj u krv ni d a e p o lumrak zelenim to kicama u nj ezinim o ima d ati nij ansu vr b a u rano p ro lj ee. " Do b ra veer " , r ekao j e uvj eb anim to no m glasa. No valee nij e mo gla p o vj er o vati d a j e mukarac ko j i sto j i p red nj o m d o ista Fo rney Hull. Nij e na glavi imao sme u kap u - b io j e to p rvi p ut d a ga vid i b ez nj e. Nj ego va ko sa, tako tamno sme a d a j e go to vo b ila crna, slo b o d no mu j e p ad ala na elo . Ob rij ao se i o tkr io ko u ko j a se d o imala o d v e glatko m, o d ve nj eno m d a b i p rip ad ala to m go r o stasu. Na seb i j e imao neo b ino o d ij elo d ugo g kap utia s b arunastim o vratniko m. No valee j e takva o d ij ela vid j ela u filmo vima i na starim fo to grafij ama, o d ij ela ko j a su no sili b o gatai s cilind r ima d o k su p ili aj iz p o rculanskih alica. " Zd ravo , Fo r ney. B a lij ep o izgled a." " Uh... j a... o vaj ..." Na to nij e imao p rip remlj en o d go vo r. " Smij em li ui? " " Da, izvo li, u i" , r ekao j e, mno go glasnij e nego to j e namj eravao . " Da se nisi p r ehlad io ? " Fo rney j e o d mahnu o glavo m. " Mislim d a nisam." " ud no mi zvui." Zatvo rio j e vr ata za nj o m. " I ti" , rekao j e. " I j a ud no zvuim? " " Ne! Htio sam r ei, i ti lij ep o izgled a. I ti... isto ... izgled a lij ep o ." " Hvala." " P a, o vaj ..." , r ekao j e Fo r ney, p o kuavaj ui se vratiti p lanu. " P a, o vaj ..." Iznenad a j e o b j ema r ukama izveo ir o ku kretnj u p rema itao nici, kretnj u ko j u j e uvj eb avao p red zrcalo m. " I zvo li o vud a." Ho d ao j e malo iza nj e d o k j e ila ho d niko m, sad a uvj eren d a j e sve to b ila p o greka, uvj er en kako e o na p o misliti d a j e lud , zab rinut d a e se nasmij ati kad vid i. Ali, kad j e zako r aila kr o z vr ata itao nice i vid j ela to j e Fo rney uinio , naglo j e ud ahnula i p lj esnula r ukama, zad ivlj ena. Cij ela j e p r o sto r ij a b ila o b asj ana svij eama. Zlatna, b lj etava svj etlo st svj etl ucala j e u svako m kutku, na svako j p lo hi. Svij ee su go rj ele na sto lo vima, p o licama, o rmariima i ko licima. A gd j e j e go d b ilo svij ea, b ilo j e i rua, svij etlo ruiastih i utih tea - p up o lj aka, r ua u p uno m cvatu, kitica rua u vazama i zd j elama. Svij ee i rue p r ekr ile su stalke i p ulto ve, sto lo ve i p ro zo rske o kvire. Svij ee su svij etlile na d eb elo m mr amo r u i ulateno m d rvu, b acaj ui valie svj etlo sti ko j i su se p ro b ij ali kro z sj ene to su p lesale na str o p u i p o d u. A usred svega to ga, Fo r ney j e p o stavio sto l za No valeeinu ro end ansku veeru o krugli sto l p r ekr iven d amasto m b o j e b j elo ko sti, s kristalnim aama, b ij elim p o rculano m i r uiastim teama u rub inski crveno j vazi. " Oh, Fo r ney, tako j e p r ekr asno " , p ro ap tala j e No valee. Ond a j e p o ela kruiti p ro s to rij o m d ivei se svemu to b i d o taknula - krhko j ruiasto j vazi o b lika kineske lep eze, d vama sr eb r nim svij enj acima s urezanim manama i vrp cama, zeleno j keramiko j zd j eli o slikano j ko lj kama, svij enj aku o d tamno g, izrezb areno g d rva.

30
Fo rney j u j e p r o mat r ao d o k j e p o lako ho d ala p ro sto rij o m a svj etlo st svij ea o b asj avala nj ezino lice d o k j e d o d irivala rezb arij u na svij enj aku p a stavila d lan iznad p lamena ne b i li o sj etila nj ego vu to p linu. Kad j e naila na uti p up o lj ak ko j i j e isp ao iz vaze, zad j enula ga j e u ko su. Fo rney to nij e mo gao vid j eti s mj esta gd j e j e staj ao , ali znao j e d a j e siuni o ilj ak u kutu nj ezinih usnica sreb rnasto b ij el na svij etlo sti svij ea. " Osj eam se kao na filmu, Fo r ney. Kao d a smo nas d vo j e zvij ezd e. Otvo re se b arunaste zavj ese a mi smo na ekranu, p uimo cigarete iz sreb rnih cigarp ica i " " Nemam cigar eta, ali mo gu ih nab aviti." " Ne, ne tr eb aj u nam. Ovo j e savr eno , up ravo o vako kako j est." No valee j e p r imila vazu o slikanu mo d rim zmaj evima. " Gd j e si sve to nab avio , Fo rney? Sve te vaze? " " P rip ad ale su mo j o j maj ci. Ona j e u svako j so b i d rala cvij ee." " T eko mi j e zamisliti d a j e o vo kua. T ako j e velika." " Ah, sad j e p o sve d r ukij a. Sr uili smo neke zid o ve, zap eatili vrata. Vid i, o vd j e su p rij e b ile tr i so b e - salo n, b lago vao nic a i o eva rad na so b a. Kuhinj a j e straga, a go re su sp avae so b e." " B io si b o gato d ij ete." " P a, mo j j e d j ed b io b o gat. A o tac ga j e naslij ed io . Da, mo glo b i se rei d a smo b ili b o gati. J ed no m d avno ." " Zacij elo j e kr asno ivj eti u knj inici, imati to liko knj iga i " Od o zgo r se zaulo neko gr eb anj e p a j e No valee p o d igla p o gled , ali Fo rney se nij e ni p o maknuo . P o mislila b i d a nij e nita ni uo d a mu se nisu zategnuli miii o ko vilice. Iznenad a j e o tiao d o sto la i izvukao sto lac. " Sj ed nimo ." No valee ga j e slij e d ila i sj ela na sto lac ko j i j e izvukao . B ilo j o j j e nelago d no d o k j o j ga j e namij etao . " Vo li li vino ? " , up itao j e. " Misli, Mo gen David ? " " P a, neto slino ." " Kako ne." Fo rney j e d o nio p unu staklenku i nap unio nj iho ve ae, a o nd a j e svo j u p o d ignuo i p ru io j e p r eko sto la p r ema nj o j . No valee se nasmij eila i r ekla: " Nemo j mi rei d a o vo nij e kao na filmu." Zatim j e p o d ignula au i kucnula se s nj im. " Sretan r o end an, No valee. Sr etan ti o samnaesti ro end an" , rekao j e Fo rney, up ravo o nako kako j e b io uvj eb ao . Kad j e kuala vino , No valee se trud ila ne nap raviti grimasu, ali se o d nap o ra stresla. " Od ve j e suho , j e li? " , up itao j e. " Kako to misli? " " P a... nij e slatko ." " Ho e r ei d a j e suho vino kiselo ? " " Do nij et u ti neto d r ugo za p ie." " Ne! Izvr s no j e. Ob o avam suho vino ... uvij ek sam ga vo lj ela." P retvarala se d a o tp ij a j o gutlj aj iz elegantne ae ko j a j o j se silno svi ala. Fo rney j e zatim p o segnuo p o d sto l i izvad io p aket umo tan u uti p ap ir te ga p ruio No valee. " Oh, Fo r ney..." " Otvo ri ga, No valee." P o ela j e o tvar ati p aket, p azei d a ne p o d ere p ap ir i ne zguva manu. Unutra j e b ila knj iga uvezana u tamnu ko u sa zlatnim slo vima s p red nj e strane: Vrtlarske aro lij e i d r ugi star i nar o d ni o b iaj i. " P rekrasna j e" , r ekla j e, d o d ir uj ui p rstima na slo v. " A nema p o j ma kako b i mi d o b ro d o la neka ar o lij a." " Mo d a e tu nai lij ek za svo j kesten." " T o mi j e p r va knj iga, Fo r ney. I zna to j o ? Ovo mi j e p rva ro end anska p ro slava. U ivo tu."

31
Fo rney j e p r o istio gr lo p r ip r emaj ui se o d rati go vo r ko j i j e uvj eb ao , ali d va b rza ud arca na go r nj em katu smela su ga p a j e zab o ravio to j e htio rei. " Fo rney, j e li " " No , vrij eme j e d a j ed emo ." Ustao j e i p o ao u kuhinj u. " Mo gu li ti p o mo i? " " Ne. T i si p o asna go a. Ne smij e u kuhinj u" , rekao j e, iziao i zatvo rio vrata za so b o m. No valee j e ula zvuko ve iz kuhinj e - greb anj e lice o metal, zveckanj e ae o au, ali nij e mo gla zamisliti Fo r neyj a kako sto j i za ted nj ako m i kuha. Mo gla j e zamisliti kako se kr ee izme u p o vij esnih knj iga i b eletristike, ali n e izme u ted nj aka i sud o p er a. Kad j e iziao , no sio j e p lad anj i rekao : " Veera j e p o sluena" , o p o naaj ui francuski naglasak kako j e uvj eb ao . P o stavio j e p lad anj na ko lica p o kraj sto la, a o nd a stavio zd j elice p red No valee i na svo j e mj esto . " Vaa j uha, m ilo stiva." " J o nikad a nisam vid j ela nar anastu j uhu." " T o j e b isq ue o d nar ane i b ad ema" , rekao j e d o k j e sij ed ao . No valee j u j e kuala. I mala j e p r ekrasan o kus p o b ad emima, b arunast, glad ak - ali, b ila j e hlad na. " Fo rney, izvr sna j e." Znala j e d a e mu b iti neugo d no kad j e kua i shvati d a se o hlad ila, ali nij e mo gla zamisliti d a b i to p la imala b o lj i o kus. Nasto j ala j e ne j esti p r eb r zo , b arem ne b re nego Fo rney, ali o n, ini se, b a nij e b io glad an. Uglavno m j e gled ao nj u. " Sam si to p r ip r avio ? " Fo rney j e kimnuo . " Kako si nauio kuhati? " " J ed no stavno , itao sam o to me." " T i sve naui iz knj iga, j e li? " Fo rney j e p r o vukao p r st isp o d svo ga kruto g b ij elo g o vratnika. " Ho e li mi d ati o vaj r ecep t? " " Vo li kuhati? " " P a, o nd j e gd j e sad a stanuj em nemam mo guno sti, ali kad se ro d i d ij ete..." Nij e d o vrila r eenicu. Nij e znala kako b i j e d o vrila. Fo rney j e iznenad a sko io i p o j urio p reko so b e. Zamaknuo j e iza p o lice, sagnuo se p a se p o no vno p o j avio no sei knj igu. " Fizio lo gij a o kusa ili med itacij e o transcend enta lno j gastro no mij i" , rekao j e vraaj ui se za sto l. P r uio j u j e No valee. " J e li to kuhar ica? " " P a, sad r i i r ecep te, ali j e zap r avo i p o vij est i filo zo fij a i..." Fo rney j e p o gled ao na sat. " Oh, vr ij eme j e." Uzeo j e zd j elice o d j uhe i p o j urio u kuhinj u. I N o valee j e p o gled ala na sat. Mo ra se vratiti p rij e d evet, inae e no p ro vesti u p arku. Osj eala se p o p ut P ep elj uge. J o j e r azgled ala knj igu kad se Fo rney vratio s d rugim p lad nj em. T aj j e b io p retrp an, a mir isao j e tako d o b r o d a se No valee zavrtj elo u gla vi. " T o j e umak o d p ar o ga" , r ekao j e d o k j e stavlj ao licu u d rhtavu hrp icu neega to j e No valee naliko valo na zeleni p ud ing o d vanilij e. " A to j e to ? " " T o urned o W ellingto n." " Izgled a kao b iskvit." " P a, unutr a j e go ved ina." " Go ved ina!" J ed va se svlad ala d a ne zgrab i j elo s p lad nj a i ne p o ne ga trgati rukama. K vr agu no evi i vilice! " A o vo ..." Fo r ney j e p o d igao mali sreb rni vr p un tamno sme e tekuine. " Ovo j e umak mad eir a." Stavio j e to ur ned o na No valeein tanj ur i p relio ga tim umako m. " I nap o ko n, gr a ak s vr hnj em." " T o j e j ed ino to sam usp j ela p r ep o znati." Kad im j e nap unio tanj ur e, Fo r ney j e sj eo .

32
" Fo rney, vid j ela sam fo to gr afij e o vakve hrane u aso p isima, ali nikad nisam p o milj ala d a e j e netko meni p r ip raviti." Nij e znao to b i r ekao . " Ovo j e naj savr enij a veer u mo j em ivo tu." Nita o d o no ga to j e uvj eb ao sad a mu se nij e inilo p riklad nim. Nij e mo gao zamisliti d a e o na r ei " naj savr enij a veer" . Up ravo j e no em zasj ekla go ved inu i gled ala kako se so k slij eva u mrvice kad j e straan ud ar ac to no iznad nj ih zatresao svij enj ak i zasuo ih p raino m. Fo rney se sled io . Do imao se up laeno . U o ima mu se nazirala nevj erica. Zatim j e sko io sa sto lca i p r ito m se sud ar io sa sto lo m. ae su se p revrnule, vino razlilo , a tanj ur j e p ao na p o d . " Fo rney!" " Ostani tu, No valee" , p o vikao j e i o d j urio kro z kuhinj ska vrata. No valee j e p o tr ala kr o z d ugu, usku kuhinj u slij ed ei zvuk Fo rneyj evih tekih ko raka negd j e isp r ed nj e. Nala j e stub ite ko j e j e vo d ilo na kat na kraj u slab o o svij etlj eno g ho d nika, a o nd a p r eskakala p o d vij e stub e d o iro ko g o d mo rita na vrhu. P o j ur ila j e p r ema svj etlo sti to se razlij evala kro z o tvo rena vrata. Kad j e d o la d o nj ih, zastala j e. Fo rney se nagnuo nad zgr eno tij elo ene, ene ij e su ko ate ruke i no ge No valee p o d sj eale na li ko ve lj ud i kakve j e crtala kad j e b ila malena. ena j e imala rij etku sij ed u ko su i p ut p o p ut zahr alo g sreb ra. No valee j e mislila d a j e mrtva d o k nij e vid j ela kako se nj ezini p r sti p o p ut p and i o vij aj u o ko Fo rneyevo g zglavka. P o d j e b io mo kar i p r ekr iven r azb ij enim staklo m. Kad j e No valee ula u so b u, zad ah viskij a b io j e tako j ak d a j o j j e gr izao o i, ali b ilo j e tu j o neto , neto to j e Fo rney se iznenad a o kr enuo . No valee j e o d sko ila. " Ne, No valee. Ne ulazi." " Do p usti d a ti p o mo gnem, Fo r ney" , rekla j e i krenula p rema nj emu. A o nd a j e p rep o znala o naj zad ah, tako j ak d a j e p o kuala zad rati d ah. ena se o neistila. " No valee" , r ekao j e Fo r ney neuvj eb anim glaso m. " Up o znaj mo j u sestru, Mary Elizab eth Hull... knj iniar ku." Osmo p o glavlj e U tj ed nima p o slij e r o end ana, No valee j e o sj eala kako iz d ana u d an p o staj e sve tea i sp o r ij a. J ed no g j utr a p o etko m svib nj a, kad j e Fo rney p o nud io d a j e p o veze d o ma iz knj inice, zamalo j e p r istala, zamalo mu o d ala d a j e nj ezin " d o m" W al -Mart... ali ip ak nij e. A o nd a, te no i, up r avo kad se zavukla u vreu za sp avanj e, u d nu trb uha o sj etila j e snaan gr . I sp r va j e p o mislila d a j e mo d a d o ao trenutak, ali b o l nij e p o traj ala i nij e b ila j aa o d uo b iaj ene tr b uho b o lj e. Ali, ako su p o eli trud o vi, ako j e to ta naj go ra b o l, o nd a nij e b ila tako strana kako se b o j ala. Do k j e r ad ila ko d Red a ula j e d esetke gro znih p rip o vij esti o p o ro aj u. Kao d a j e svaka ena ko j a se nap ila imala svo j u. P riale su j o j o p o ro aj ima ko j i su traj ali etiri d ana, o to me kako su se mo lile d a umru. Go vo rile su o b o li tako strano j d a su p regr izle j ezik ili istr gnule p rameno ve ko se s glave. Op isivale su kako im se razd iralo tkivo d o k j e d ij ete izlazilo . Ali, mo d a su to b ila samo p ij ana naklap anj a. Mo d a su to p riale kako b i up laile d j evo j ke ko j e j o nisu r o d ile. Mo d a nee b iti tako strano . itala j e, u j ed no j o d knj iga ko j e j o j j e Fo rney rekao d a p ro ita, o trud no j Kineskinj i ko j a j e r ad ila u r iino m p o lj u sve d o k nisu p o eli trud o vi, a o nd a se sama p o r o d ila, go to vo ne p r ekid aj ui s rad o m... p o gnu ta, d o ko lj ena u vo d i. No valee j e p o mislila, ako neka ena mo e izvesti takvo to , o nd a p o ro aj ne mo e b iti tako str aan. Osim to ga, nij e b ila p o sve nep r ip remlj ena. itala j e o ra anj u i znala to mo ra uiniti. P r ikup ila j e sve to e j o j treb ati - kare, alko ho l, vatu, p lahtice. Sve j e zap akirala u to r b u kao to to ine ene ko j e, kad d o e vrij eme, o d u u b o lnicu. Ali, No valee j e znala d a o na nee u b o lnicu. Samo , to r b a j e b ila u sp r emitu i p remd a j e p o mislila d a b i mo gla, za svaki sluaj , o tii p o nj u, b ila j e p r eumo r na d a b i ustala. Zij evnula j e i o krenula se na stranu.

33
Nij e b ila sigur na smij e li zasp ati ako su trud o vi p o eli. B o j ala se d a e sve p resp avati i kad se p r o b ud i nai ve ro eno d ij ete, ali j ed va j e d rala o i o tvo rene. Rano to g j utr a o tila j e d o kue sestre Husb and kako b i p o sad ila vatreni trn ko j i j e ub rala isp r ed Gr ad ske vij enice. T j ed an p rij e p o ela j e sad iti cvij ee u d ij elu vrta sestre Husb and - ho r tenzij e i lanu naranu, p a slak i mirtu. Cvij ee b i b ilo u sj eni d ivlj eg kestena d a j e i mao lie. P o slj ed nj i mu j e o tp ao tj ed an nako n to ga j e p o sad ila. Ali, No valee se j o nad ala d a e se o d rati. Nij e znala zato to misli, nij e to b ilo neko aro b no stab lo , ali ip ak se nad ala. Sestra Husb and nij e b ila ko d kue, ali No valee se neko vrij eme o d marala na nj ezino m tr ij emu, a o nd a j e o tila d o knj inice gd j e j u j e ekao Fo rney. Do nio j o j j e mrkve, d va p eciva i ter mo sicu hlad no g mlij eka. Svako g j e d ana imao neto za nj u, neto zd r avo . J ela s klicama, cj elo vitim itaricama i so j o m. I mlij eko . Mno go mlij eka. Mlij eko u aama i u alicama. Vreve, velike vreve... T ad a j e zasp ala. Gr evi u tr b uhu p o vremeno b i j e d o veli na sam rub sna. Kao d a su se usklad ili s nj ezinim sno vima, sno vima o d j eci izgub lj eno j u mraku... d j eci u d ub o kim b unar ima... d j eci ko j a j e d o zivaj u. A o nd a j e o sj etila b o l d r ukij u o d p rij anj ih. Zab ila j o j se u p rep o ne, p reko kuko va p a u kralj enicu. Zad r ala j e d ah d o k nij e p ro la p a se izvukla iz vree za sp avanj e. Vo d enj ak j o j j e p ukao im j e ustala. Gled ala j e kako j o j to p la tekui na tee niz no ge i stvar a mlaku na p o d u. I ako j e znala to j e to , b ilo j o j j e p o malo neugo d no , kao d j etetu ko j e se p o p ikilo . Ob risala se i o d j enula istu sp avaicu, a o nd a j e o b risala p o d sve d o zaho d a klizaj ui se na p ap ir natim ub r usima. Od d rugo g gr a, j aega o d p r vo g, zad rala j e d ah i stisnula zub e. Nij e to nikakva trb uho b o lj a. Dij ete d o lazi... ali o na nij e sp remna. Zato j e, up itala se, ekala d o p o slj ed nj eg trenutka? Kako j e vrij eme p ro letj elo ! P ro la su d va mj eseca o tkako j u j e W illy J ack nap ustio - a o na nita nij e p o d uzela. Nij e p o tr aila stan, nij e smislila kako zarad iti za ivo t. ak nij e ni izab rala ime za d ij ete. Ond a se sj etila p o p isa imena ko j i j e p o ela sastavlj ati o no g d ana kad a su o na i W illy J ack o tili iz T ellico P lainsa. Izvad ila j e sp i ralnu b ilj enicu iz to rb e i o tvo rila j e. P o p is j e j o b io tu - j ed na stranica za d j evo j ice, j ed na za d j eake. Felicia, B r o o k, Ashley. No valee j e nap ravila grimasu d o k ih j e itala. Rafe, T ho rne, Hutch, Slo an. Sve imena iz televizij skih sap unica. B lain, As a, Dimitri. Mo ses W hiteco tto n r ekao j o j j e neka izab ere snano ime, ali imena na nj ezino m p o p isu nisu b ila takva. Zvuala su b ed asto . T rei gr , d ub o k i j ak, d o nio j e muninu. Sklo p ila j e o i d o k munina nij e p ro la, ali teka, tup a b o l u kr iima nij e p res taj ala. Na kraj u j e o d luila ustati i kretati se. Mo d a j o j o d to ga lakne. T reb alo j o j j e neko vr ij eme d a ustane, ali kad j e usp j ela, b ilo j o j j e d rago to j e to uinila. Le a j e vie nisu to liko b o lj ela. Osim to ga, sve j e b o lj e nego nita ne rad iti, p o mislila j e. Samo ekati. Do k se gegala izme u p o lica, traila j e ime za d ij ete. Co leman. P r esco tt. Dixie. Hanes. Vrago lasto se nasmij eila p ri p o misli d a b i d j etetu d ala ime p o vr sti d o nj eg r ub lj a. B ila j e u p r ed nj em d ij elu tr go vine kad j u j e slj ed ei gr sruio na p o d . P ruila j e ruku traei o slo nac i sr uila cij eli red kaseta s p o lice. Do k su p ad ale p o p lo icama, No valee j e izustila " p ssst!" . B ilo j o j j e neugo d no zb o g b uke. Nij e znala kako d ugo nij e b ila p ri svij esti i nij e znala j e li sve to vid i stv arno ili nij e. Uinilo j o j se d a j e izme u p o lica p ro trao mi, b lizu nj ezinih sto p ala. I uinilo j o j se d a p r ed izlo go m vid i sme u vunenu kap u. A o nd a su j o j mama Nell i sud ac p o imenu Fr ed mahnuli s televizij e, ali ekran j e b io tako d eb eo i zad imlj en d a j e mo rala kilj iti kako b i ih vid j ela. B ud ila se i to nula u san izme u b o lo va ko j i kao d a su j e p riko vali za p o d ... b o lo va ko j i b i p o eli isp o d r eb ar a p a se sp ustili d o p rep o na i p reli na le a... b o lo va ko j i su j e vukli na r ub ... na r ub auto ceste gd j e j e p lymo uth j urio a W illy J ack se naginj ao nad up r avlj aem... slika j e izb lij ed j ela... Ond a j e vid j ela lice Fo r neyj a Hulla, ali b ilo j e zamaglj eno i mrano . P o d esila j e ko ntrast i fo kus i d o b ila j asnij u sliku d o k j e o n mahao o b j ema rukama iznad glave.

34
Od mahnu la mu j e iako su j o j r uke b ile utrnule, p reteke d a ih p o d igne vie o d neko liko centimetar a. Fo rney j e p o micao usnice, ali nij e ga ula. Ond a se nasmij ala, shvativi d a to n nij e uklj uen. ula j e kako netko stenj e, ali taj j e zvuk d o lazio s d rugo g kanala. Smetnj a. Kad j e p o j aala zvuk, Fo rneyj ev glas d o lazio j e p reb rzo i zvuao p o p ut W illyj a J acka. " Naao sam nam stan, No valee." Glas W illyj a J acka nij e se p o d ud arao s p o micanj em Fo rneyj evih usnica... zvuko vi su izlazili neko liko sekund a p r ekasno . " Naao sam nam stan." umo vi su b ili tako j aki d a ga j e j ed va ula. " W illy J ack? Mislila sam d a si o tiao u Kalifo rnij u." " ... kuu s b alko no m..." Slika j e p o ela b j eati, sve b r e i b re, sve d o k nij e p o d esila gumb . " ... s b alko no m na ko j em mo emo sj ed iti s d j eteto m ." " No as r a am nae d ij ete, W illy J ack." " Mo emo sj ed iti s d j eteto m..." " P ro itala sam knj igu, W illy J ack, ko j u j e nap isala go sp o a P earl B uck ko j a rad i u W al-Mar tu." " ... sj ed iti s d j eteto m i..." " I u treem p o glavlj u... ili mo d a esto m... o stavio si Ki neskinj u na riino m p o lj u ned ugo p r ij e nego to j e tr eb ala r o d iti..." " ... sj ed iti s d j eteto m i..." " Sj ea li se o no g maleno g, kutravo g p sa? Ono g ko j eg sam zvala Fro sted Mo cha j er j e b io iste b o j e kao mo j r u za usta? Sj ea ga se? " " ... mo emo sj ed iti s d j eteto m i..." " Od vezao si j e d o r iino g p o lj a i o nd j e si j e izb acio . Fro sted Mo chu. Zaustavio si auto i b acio j e na cestu. Rekao si d a se ne mo e o ko titi na p o d u u tvo j em auto mo b ilu..." " Mo emo sj ed iti s d j eteto m i gled ati zalazak sunca." " Izb acio si me i r ekao si..." " No valee, naao sam nam stan." " ... ro d iti na p o d u..." " ... naao sam nam stan..." Od j ed anp ut, nj ezin j o j se glas o teo . " Ro d iti na p o d u W al -Marta." Zvuk kao d a nij e d o p irao iz nj ezinih usta nego iz r up e u zraku iznad nj ezine glave. " P ro klet b io ." T e su rij ei, no ene o luj nim vj etr o m, p o letj ele u zrak i isp unile sve o ko nj e. " P ro klet b io , W illy J ack! P ROKLET B I O ZA VIJ EKE VIJ EKOVA!" A o nd a j e Fo r ney Hull, lica p r ilj ub lj eno g uz " televizij ski ekran" , zaklanj aj ui o i o d svj etlo sti r eklame, zalup ao p o staklu. " Ako razb ij e televizo r , j a u ga mo rati p latiti." Ali, Fo r ney Hull nij e j u sluao . P o no vno j e ud ario staklo , naj p rij e akama p a neko m cij evi, sve j ae i j ae... sve b r e i b re, i o nd a j e p rsnulo , rasulo se na sve strane, tand rui p o p ut r a timano g glaso vira. Ond a j e Fo rney uao kro z razb ij eni izlo g W al-Mar ta. " No valee!" " Nisi to smio uiniti. Mo r at u p latiti, a televizo ri u b o j i nisu j eftini." Fo rney j e sj eo na p o d p o kr aj nj e i smj estio nj ezinu glavu u svo j e krilo . " T elevizo r i s velikim ekr ano m nisu..." Iznenad a, No valee se zgr ila, gurnula glavu u Fo rneyj evo naruj e kad se uko ila, sva nap eta kako b i d o ekala b o l. Stisnula j e zub e kako b i p o tisnula vrisak ko j i j e d o lazio d ub o ko iz nj e, s mj esta na ko j em se rasp rsnula. Op irala se kruto , ne p o p utaj ui, i kad j e b o l p r o la, sruila se p o p ut mario nete ko j o j su p resj ekli ko nce. " Veliki ekr an." Glas j o j j e zvuao tanko i neravno mj erno . " T o e ko tati vie nego to misli, W illy J ack." " Ne, j a nisam W illy J ack." " Od lino " , r ekla j e. P o gled ala j e F o rneyj a u lice, stiui o i kao d a izo trava sliku. " W illy J ack j e o tiao ." " Mislim d a j est."

35
" Ra am, Fo r ney." " Znam." " Mo e li mi p o mo i? " " No valee, ne znam kako ." " Naravno d a zna. ita sve o ne knj ige." " Ne b a sve." " Go to vo sve." " Ond a nisam p r o itao p r avu." " Zar ima kr ivih, Fo r ney? I ma li krivih knj iga? " " P a, ne znam. Vj er o j atno ..." Ali, No valee ga nij e ula. Stisnula j e ruke p reko trb uha kao d a se mo e zatititi o d o no ga to d o lazi, a o no j e ip ak d o lo . B o l j e sad d o no sila vlastitu vr elinu... miii , ko sti, sve j e go rj elo u isto m p lamenu negd j e u nj ezino m tr b uhu, p r itiui nj ezinu kralj enicu. P lamtj elo j e u nj o j , b ij elo usij anj e... samo zap alj ivo ... a o nd a se p o d iglo , sp rilo j o j p lua i grlo . Kad j e o tilo , o stala j e suha i lo mlj iva p o p ut staro g p a p ira. " Do nesi mi malo vo d e, Fo r ney." " J e li to u r ed u? Smij e p iti vo d u? " " Da, mislim d a j e u r ed u. P o gled aj u p riruniku." " U ko j em p r ir uniku? " Sp ustila j e glavu na nj ego va p r sa. Ko sa j o j j e b ila mo kra, lice o kup ano zno j em. " Kesten j e o stao b ez ij ed no g lista, Fo rney." " Ko j i p r ir unik? " Otr o j o j j e lice nad lanico m. " U ko j i p rirunik d a p o gled am? " " Sveo b uhvatni vo d i za vo ke." " No valee, p o zvat u hitnu p o mo . Mo ra u b o lnicu." " U p o stelj u s b ij elo m p o stelj ino m." " Da, u b o lnicu. T r eb a ti lij enik." " Fo rney !" Zvuala j e p anino . " Do nesi no !" " Mo lim? " " No ." " Za to ? " " Zar se ne sj ea? Rua Shar o na." " Ali, j a..." " Stavili su no isp o d nj e... d o k j e ra ala. No ... d a p resij ee b o l." " No valee, ne b ih r ekao d a j e to ..." B o l j u j e p r o ela tako b r zo d a se nij e s tigla p rip remiti. " No valee? " ula j e ivo tinj sko zavij anj e - o d j aine to g zvuka zab o lj elo j u j e grlo . " No valee!" B o l se izvr tala u nj o j , ep ala j e i p o vela na rub p o d no lj ivo g. " O, mo j B o e" , r ekao j e Fo r ney. I kad j e stigla na r ub , p r ed ala j o j se p o tp uno . " to d a r ad im, No valee? " " Fo rney..." Op et j u j e o b uzela b o l, o mo tala se o ko nj e tako snano d a j e o stala b ez d aha. " to d a r ad im? " A o nd a se b o l u nj o j p o ela p o kr etati, izvlaiti neto iz nj e i p ro d irati sve d ub lj e. " Do lazi, No valee." Zatim j e o s j etila kako se neki nj ezin d io o tkid a i sp uta. " Vid im ga. Sad a ga vid im." B o l j e p o p r imila vlastiti ivo t d o k se izvrtala i istezala, up inj ala o nj u, ko ristila nj ezin o tp o r za svo j e svr he. " Da!" A o nd a se o slo b o d ilo . " Imam ga" , r ekao j e Fo r ney. " I mam ga." I nasmij ao se p o p ut d j eteta ko j e j e d o b ilo d ar. " Vid i, No valee. Otvo r i o i." Olakanj e j e b ilo o d ve naglo ... o d vaj anj e o d ve ko nano . " Otvo ri o i i p o gled aj svo j u ker ."

36
No valee j e kilj ila p o d svj etlo u, trep tala kako b i usp j ela neto vid j eti, a o nd a j e gled ala kako Fo r ney p o d ie d ij ete i stavlj a ga na nj ezin trb uh. Siuno j e tij elo , nab o rano i tamno , p o d r htavalo o d ud araca srca. Kad j o j j e B enny Go o d luck stavio kesten u ruku, iznenad ila se kako j e lagan i p itala mo e li se neto tako kr hko uo p e o d ra ti. Isp ruila j e r uku i o b r isala o b r az svo j e keri. Nasmij eila se o d d o d ira... o d to g o sj eaj a... kao to se o sj eala kad j u j e sestra Husb and zagrlila, kad j u j e Mo ses W hiteco tto n p r imio za r uku, kad j e B enny Go o d luck d o taknuo nj ezin o ilj ak... kad j u j e Fo r ney Hull d r ao u nar uj u. I tad j e znala... ime ko j e neto znai Do lo j e tako naglo d a nij e b ilo r azmaka izme u neznanj a i znanj a.... o tp o rno ime kao d a su se d va r ub a vr emena sp o j ila i o no to j e b ilo izme u nj ih vie nij e p o sto j alo ... snano ime P o d iglo se s neko g mj esta d ub o ko u nj o j , p o p ut o slo b o ene melo d ij e. Do d irivalo j e p raznine d o k se uzd izalo , d o taknulo j o j srce... ime ko j e e o d o lj eti mno gim tekim trenucima... d o p lutalo j e d o svj etlo sti iza nj ezinih o ij u. Ond a j e o sj etila o b lik na j eziku, kako j o j klizi kr o z usta... mno gim b o lima o sj etila j e nj ego v o kus kad j e ap nula: " Americus." " Fo rney" , r ekla j e p r iguenim glaso m. " Znam kako se zo ve." T ad a mu se nasmij eila. " Amer icus. I me j o j j e Americus." I p rimila j e ker inu r uicu j ed no m ruko m a Fo r neyj evu d rugo m i tinej d erka na p o d u W al - Mar ta u r anu j e zo r u p r o ap tala: " Americus... Americus." Deveto p o glavlj e " T ko j e r azb io p r o zo r ? " " J este li j o j ve izab r ali ime? " " Kako ste d ugo stano vali u W al -Martu? " P rvi se no vinar p o j avio d o k j e No valee j o b i la na o d j elu intenzivne skrb i, a d rugi kad su j e p r emij eatli na p o r o d ilj ski o d j el. Sestra j o j j o nij e usp j ela ni uklj uiti infuzij u, a ve su se p o j avila j o d vo j ica. P itanj a su p o stavlj ali tako b r zo d a No valee ne b i d o sp j ela o d go vo riti na nj ih sve i d a j e elj ela - ali, nij e ni elj ela. T elevizij ska ekip a stigla j e up r avo p o to j u j e o so b lj e p remj estilu u zaseb nu so b u i na vrata stavilo znak P OSJ ET I ZAB RANJ ENI. ak i tad a, neki j e snalalj ivi mlad i, p r eo d j even u b o lniar a, uao u nj ezinu so b u i snimao j e sve d o k ga sestra nij e o tj er ala. " P o d igla si veliku p r ainu" , r ekla j o j j e sestra d o k j e uvrivala tlako mj er o ko nj ezine r uke. " I zgled a d a si slavna." Usta su j o j se iskrivila kad j e izgo varala rij e " slavna" kao d a j e up r avo zagr izla go rki b ad em. " Ne znam to ele" , r ekla j e No valee. " o vj ek b i p o mislio d a si Mad o nna. Okup ilo ih se cij elo j ato . Zanima ih ko liko ima kila, ko liko si kr vi izgub ila. J ed an mi j e p o nud io d vad eset d o lara ako mu d o p ustim fo to gr afir ati tvo j u ker ." " Mo j u ker ..." " Ne b rini. T aj j e o d j el sigur nij i o d fed eralne riznice. Ako itko " Vrata su se o tvo r ila, a Fo r ney j e uletio kao d a ga netko p ro go ni. Za nj im j e uletj ela i b uka iz ho d nika. " Hej " , p o vikala j e sestr a. " Da si o d mah iziao !" " On nij e j ed an o d nj ih. On mi j e p rij atelj ." " B a d o b r o ! P r ij atelj ti i te kako treb a." Zatim j e p o gled ala Fo rneyj a. " Ova j e d j evo j ka up r avo r o d ila. Mo r a se o d marati." " Neu d ugo o stati." " T o j e sigur no " , r ekla j e, o tvo r ila vrata i p ro b ila se u ho d nik. Do k ih j e zatvarala, uli su kako zo ve o sigur anj e . " to se d o ga a, Fo r ney? Zato su d o li? "

37
" Lud ilo , No valee, isto lud ilo . Rad io , televizij ske kamere... Neka mi j e ena tutnula mikr o fo n p o d no s." " Ali, o emu j e r ij e? P a ene r a aj u u taksij ima i d izalima. Red o va sestrina j e ro d ila u kafiu u T ellico P lainsu. P o emu j e W al -Mart tako p o seb an? " " Ne znam. Nij e mi j asno ." " I kako su d o znali? Gd j e su uli za to ? " " J a sam kr iv" , r ekao j e i sp ustio p o gled . " Kad sam razb io staklo , aktivirao se alarm u p o licij sko j p o staj i. Ond a j e d o la hitna p o mo i..." " Ali, to si uinio d a b i mi p o mo gao , Fo rney." No valee mu se nasmij eila i tad a j e o p et zamij etio siuni o ilj ak, j ed va neto vei o d trep avice, isp o d nj ezine d o nj e usnice. " ... i lij enik j e r ekao , d a nisi b io tamo , j a b ih..." Kad j e izb acila b r ad u, o ilj ak j e uhvatio zraku svj etla i na trenutak se p resij avao p o p ut sr eb r a. " ... ro d ila u nester ilnim uvj etima, p a e me d rati na antib io ticima..." P o no vno j e zastala i j eziko m o b lizala usnicu, j ed va d o d iruj ui rub o ilj ka a Fo rney j e na trenutak p o mislio d a e se o nesvij estiti. " ... u inkub ato r u d o k j o j se temp eratura ne stab ilizira, ali o n misli... Fo rney, slua li ti mene? " T ad a se vr atila sestr a i nezad o vo lj no zagun ala. Fo rney j e znao d a mo ra ustati i izii, ali nij e mo gao . P o slij e se nij e mo gao sj etiti kad a j e i zato o tiao . Sj eao se samo No valeeino g o smij eha, nj ezinih usnica i o no g nezab o ravno g o ilj ka. " ud an o vj ek" , r ekla j e sestr a d o k j e o kretala No valee na b o k i zad izala j o j sp avaicu. " Dub o ko ud ahni. Ovo e te zab o lj eti." Ali, No valee nij e ni o sj etila kako j o j j e igla p ro b o la ko u. B ila j e o d ve umo rna p a j e uto nula u nemir an san, tumar aj ui p o rub u sno va ko j ih se nee sj eati, o sim p rizo ra ko j i j o j j e ve p o stao p o znat... tako p o znat d a se, kad j e ula vlak i vid j ela kako j ur i p r ema nj o j i d j etetu, go t o vo p ro b ud ila, a o nd a o tp lutala na mj esto o d ve tamno za sno ve. No valee j e p r o b ud io mir is slanine. Kad j e p o d igla p o gled , ugled ala j e o i b o j e j antara na licu ir o ko m i p lo snato m p o p ut tanj ura. " Do b ro j utr o " , r ekla j e d j evo j ka. Kad se nasmij eila, o i su j o j nestale iza glatko g b rd a mesa ko j e se uzd izalo o d nj ezinih o b raza d o hrp ta no sa, a b rad a j o j se rastap ala u mekani slo j ko e ko j i se p ro tezao d o d na vrata. Ali, imala j e naj savrenij e usnice ko j e j e No valee ikad a vid j ela. B ile su p une i so ne p o p ut zre lih d ivlj ih lj iva, nenaminkane a ip ak vlane i sj aj ne p o p ut satena. No valee j e na trenutak b ila u iskuenj u d a ih d o takne p rstima. " Nad am se d a nisi glad na" , p r o ap tala j e d j evo j ka, " j er j e d anas uto rak." No valee j e p o gled o m p o tr aila Fo rneyj a, ali nij e ga b ilo . " Naj b o lj i d ani za d o r uak su p etak i ned j elj a, a uto rak j e naj go ri" , rekla j e d o k j e na p lad nj u r ed ala p o sud ice i o tvarala kutij e. Do taknula j e alicu s kavo m kako b i p ro vj erila to p linu, p a tetr ap ak mlij eka kako b i se uvj erila d a j e hlad no . Onj ui la j e zd j elicu zo b enih p ahulj ica, p r o mij eala so k o d narane i vo nu salatu, a o nd a o tvo rila p lastine kutij ice s d emo m o d j ago d a i gro a. No valee nikad p rij e nij e vid j ela d a netko p o sveuj e to liko p o zo rno sti hrani. Kad j e p o segnula za ub r uso m, nj ezine s u se d o j ke zanj ihale iznad No valeeino g lica p o p ut go lemih, uzd r htalih vo d enih b alo na. Uzd izale su se o d o tvo ra tunike i irile isp o d p azuha, zateui o d o r u svo j o m nevj ero j atno m veliino m. " J a sam Lexie Co o p " , r ekla j e d o k j e skid ala p o klo p ac s tanj ura s ka j gano m i mlo havim to sto m. J aj a su b ila b o j e senfa, a izgled ala su p o p ut kukuruzne kae. " Ako misli p o j esti j aj a, b ilo b i ti d o b ro d a im d o d a o vo ." Iz d ep a j e izvad ila b o icu lj uto g umaka i p r uila ga No valee. " Ne, hvala." " A to st? " No valee j e o d mahnula glavo m. " Uinilo mi se d a sam o sj etila miris slanine." " T o j e b io mo j p ar fem. Eau d e slanina." Nasmij ala se, smij eho m ko j i j e krenuo d ub o ko iz nj ezinih p r sa p a se zako trlj ao p reko j ezika i kro z o na savrena usta.

38
" Samo se alim" , r ekla j e Lexie, a p rsa su j o j se nad imala d o k j e vraala d ah. " J utro s sam svo j o j d j eci isp ekla slaninu. Vj ero j atno sam miris d o nij ela sa so b o m na p o sao . Sigur na si d a o vo nee? " , up itala j e p o kazuj ui hranu. Kad j e No valee nap r avila gr imasu, Lexie j e p o p rskala j aj a lj utim umako m i p o ela j esti. " Lj uti umak" , r ekla j e. " Zna, imam j ed nu teo rij u. Lj uti umak sago rij eva kalo rij e. Mo e j esti to go d eli ako uz to j ed e lj uti umak." " I, j e li usp j eno ? " , up itala j e No valee. " Smravila sam tr i kilo gr ama za o samnaest d ana, ali j o me e ka d ug p ut. J ako sam se ud eb lj ala u p o slj ed nj o j tr ud no i." " A ko liko d j ece ima? " " etvo ro ." " etvo ro ? ini mi se p r emlad a." " P a, p o ela sam s p etnaest i vie nisam p restala. Kad sam ro d ila p rvo , p o kuala sam mu nai o ca. I mislila sam d a sam ga nala. Al i, d o b ila sam samo j o j ed no d ij ete. A kad sam p o kuala nai tatu za nj ih d vo j e, to sam d o b ila? B lizanke!" " I, j esi li im nala tatu? " " Ne, a neu ga ni tr aiti. J er tako u samo d o b iti j o j ed no d ij ete. B ro j p et. Ne znam" , r ekla j e Lexie o d mahuj ui glavo m. " ini mi se d a mi p ristup ne valj a. Ali, j ed no stavno ne znam r ei ne." Lexie j e p o j ela j aj a i p o klo p ila tanj ur p o klo p cem. " Ip ak b i mo rala neto p o j esti. T ako e se b r e o p o r aviti." " Naj vie b ih se vo lj ela istuir ati. Mo gu li? " " Naravno ." " A o vo ? " No valee j e p o kazala infuzij sku cj evicu. " Nema p r o b lema. J ed no stavno emo sve o d gurati u kup ao nicu s to b o m." Lexie j e maknula p lad anj s d o r uko m, o d maknula p o kriva i p o mo gla No valee ustati. " Ne mo r a se ur iti. Ako ti se vr ti u glavi, malo sj ed ni." " Ne, d o b r o sam. Ali..." " Da, znam. B o le te avo vi, j e li? " No valee se o slanj ala na Lexienu r uku d o k j e o d micala p rema kup ao nici. " J esi li ula o meni? " " Misli, o W al - Mar tu? Aha. Svi su o vd j e uli za to . B o lnica j e p rep una no vinara. Kau d a e u

p o d ne b iti na televizij i." " O, B o e" , p r o stenj ala j e No valee, vie zb o g te no vo sti nego zb o g nap o ra ho d anj a. T elefo nski p o zivi p o eli su im j e p ro lo p o d ne. P rvo j e nazvao neki mukarac mekano g glasa i neo b ino g naglaska. Rekao j e d a eli kup iti p rava na No valeeinu p riu kako b i se p o nj o j snimio film, ali mu j e p o treb na fo to grafij a nj e kako d o j i d ij ete d a b i mo gao p o kr enuti taj p ro j ekt. Zatim j e nazvala star ica ko j a j e rekla d a j e lutkarica. Rekla j e neka d j etetu d ad e ime W almar tha, p a e o na izr ad iti lutku s tim im eno m i p ro d avati j e. Rekla j e d a No valee mo e zar ad iti milij une usp ij e li tu zamisao p ro d ati W al -Martu. A ako p o slij e r o d i d j eaka, mo e ga nazvati W almark p a e lutke p ro d avati kao b rata i sestru. Sed mi ili o smi p o ziv - No valee vie nij e to no znala ko j i - d o ao j e o d o vj eka ko j i j e rekao d a j e o n mo d a o tac d j eteta. Zanimalo ga j e d a li j e No valee ena ko j u j e silo vao u stanu u Ulici Ced ar p rij e d evet mj eseci. No valee j e sp ustila slualicu i isklj uila telefo n. P o slij e j e d o la sestr a s p ump ico m za mlij e ko kako b i Americus mo gli hraniti No valeeinim mlij eko m. Sestr a j e b ila p rilino grub a, a p ump ica hlad na i tvrd a na nj ezinim o sj etlj ivim b r ad avicama. Kad se p o kazalo d a nema mno go mlij eka, sestra se p o naala uvr ij e eno . Na kraj u j e p ustila d a No valee sama p o kua isp ump ati mlij eko , ali ni to nij e ilo . Ond a j e Lexie Co o p d o nij ela vr hlad ne vo d e i p reuzela p ump icu. Nj ezine su ruke,

39
j o s mir iso m slanine, b ile to p le, a glas b lag i umiruj ui. Nap o ko n su usp j ele nap uniti p o sud u No valeeinim mlij eko m. Sred ino m d an a p o elo j e p r istizati cvij ee s razgled nicama naslo vlj enim na b eb u iz W al- Mar ta. Slale su ih b anke, crkve, p o litiari, ko larci - lj ud i za ko j e No valee nikad nij e ni ula. Cvij ea j e b ilo u ko arama i keramikim vazama, a u kitice su b ile zad j enute p lasti ne r o d e i gumeni klo vno vi. No valee j e up r avo itala kar ticu p rilo enu uz b ij elu ruu kad j e netko p o kucao na vrata. Od mah zatim u so b u j e p ro virio viso k, sj ed o ko s mukarac s b ej zb o lsko m kap o m. " Smij em li ui? " , up itao j e. " J este li no vinar ? " " Ne." Zako r a io j e u so b u. " J a sam Sam W alto n." " T ko ? " " Sam W alto n. J a sam vlasnik W al -Marta." " Ko j ega? " " P a, zap r avo ..." P o gnuo j e glavu kao d a mu j e neugo d no . " Zap ravo , svih." " Ah." No valee j e ustuknula. Sad j e znala zato j e d o ao . " Ne znam kako se p r ezivate." T o j e zvualo kao p itanj e, ali No valee nij e o d go vo rila. " Smij em li vas zvati No valee? T ako vas zo vu na televizij i." Kimnula j e. " Do b ili ste lij ep o cvij ee." " Ali, ne p o znaj em niko ga o d lj ud i ko j i su ga p o slali." " P a, vj er o j atno su uli kako ste r o d ili u ro b no j kui..." Nij e d o vr io r eenicu, samo j e p ustio d a rij ei " ro b na kua" vise u zraku i o krenuo se b rlj anu u ker amiko j zd j eli o b lika d j ej e cip elice. " Kau d a ste d o b ili cur icu. Kako j e o na? " " U inkub ato r u j e, ali to j e samo mj era o p reza." " Americus. uo sa m d a ste j o j nad j enuli ime Americus." " J esam." " Lij ep o j e to ime." " Snano j e" , r ekla j e. Sam W alto n j e kimnuo p a se zagled ao u No valee kao d a o ekuj e d a o na neto kae, ali o na nij e znala to . Ob o j e su d ugo utj eli, a o nd a se No valee nakalj ala, samo to to nij e b io p r avi kaalj . " Do ao sam zato to ..." " Go sp o d ine W alto n, sve sam zap isivala. Hranu, o d j eu, vreu za sp avanj e. A i sve o stalo ." " Ali, j a..." " Sve sam zap isala, sve cij ene. I d o ista j e mno go . Vie o d tristo d o lara." " P a, o to me sam, izme u o stalo g, htio p o p riati s vama." " P latit u vam, d o p o slj ed nj eg centa. I izlo g ko j i j e Fo rney razb io ." " Vid ite, stvar j e u to me d a vam elim o tp ustiti taj d ug." " Kako to mislite? " " P o nitavam ga." " A, ne, ne mo ete. Duna sam vam taj no vac." " Ne, j a sam va d unik." " Zato ? " " J er sam zahvalj uj ui vama zar ad io mno go no vca." No valee se usp r avila u p o stelj i i zb unj eno ga p o gled ala. " Ne razumij em." " P a, cij ela j e zemlj a ula d a se u W al -Martu ro d ilo d ij ete. A to j e izvrsna reklama. Lj ud i e itati o W al -Mar tu, vid j et e ga na televizij i. T o j e b ep latna reklama i o d lina j e za p o sao ." " Ali..." " I zato zab o r avite izlo g i zab o r avite d ug. Zab o ravite sve to . elim vam p o nud iti zap o slenj e u mo j o j r o b no j kui, o vo j , tu u grad u, gd j e ste ro d ili." " P a, to j e stvar no lij e p o o d vas. Veo ma to cij enim. P o treb no mi j e zap o slenj e, to j e sigurno . Ali... ne znam." " Zato ? to vas b r ine? "

40
" Do lazit e lj ud i d a me vid e, p o stavlj at e mi p itanj a a j a..." " Da, ali to nee d ugo p o tr aj ati. P raina e se slei za samo neko liko d ana. Kad b ud ete sp r emni za p o sao , sve e ve b iti zab o ravlj eno ." " Mislite? " " Mislim. I , j esmo li se d o go vo r ili? " " J esmo . Vr ij ed i." Sam W alto n j e p r uio r uku i r uko vao se s No valee, a o nd a j e iz d ep a izvad io o mo tnicu i stavio j e na no ni o r mari. " Samo se vi lij ep o o p o r avite, a kad b ud ete sp remni, j avite se u kad ro vsku slub u, straga. Oni e vam sve o b j asniti." Ond a se o krenuo i u tri d uga ko raka p reao cij elu so b u. " Do vi enj a" , r ekla j e No valee, ali inilo j o j se d a j e nij e uo . Kad j e o tvo rio vrata, ho d nik su o sv ij etlili fleevi kamera. uli su se d eseci glaso va. " Go sp o d ine W alto n, to ste j o j r ekli? " " Sam, j esi li vid io d ij ete? " " Go sp o d ine W alto n, d o p ustite d a vas up itam..." No valee j e uzela o mo tnicu na ko j o j j e b ilo natip kano nj ezino ime. U nj o j j e b ilo p et no v anica o d sto d o lar a. Nikad u cij elo m ivo tu nij e u rukama imala to liko no vca. I mno go kasnij e, kad j e d o la sestra, No valee j e j o d rala no vac u ruci. Sestra j u j e o tro p o gled ala. " Glup o j e d r ati go to vinu u so b i" , rekla j e. No valee j e takav p o gled ve v id j ela. Na licima ino vnika na alterima kad b i samo hrane maj ke b r o j ale b o no ve za hranu. U o ima nekih nastavnika kad b i siro mana d j eca stala u r ep za b esp latnu uinu. U nategnutim o smij esima taj nica ko j e su str p lj ivo o b j anj avale d a se vo d a ne mo e p o no v no uklj uiti d o k se raun ne p lati. Sestra j e o kr enula No valee na b o k kako b i j o j d ala j o j ed nu inj ekcij u. Ali, za razliku o d p r o lo g p uta, sad a j u j e ub o la d vap ut, o tro i grub o . Fo rney j e b ezglasno skliznuo kr o z vrata i na p rstima p riao krevetu. No vale e j e zasp ala titei r uko m o i o d fluo rescentne svj etilj ke; o ko d ruge ruke i ramena o mo tala j o j se cj evica za infuzij u. Utrnuo j e svj etilj ku p a j o j nj eno maknuo ruku s lica, a o na se u snu namrtila i o krenula na b o k. Fo rney j e izvukao cj evicu isp o d nj e i izravnao j e. Ko a na nj ezino m zglavku inila se tanko m p o p ut flisp ap ir a. Nj eno j e sklo p io p rste o ko nj ezine ruke. Zavrtj elo mu se u glavi kad j e o sj etio kako nj ezino b ilo tue istim ritmo m kao i nj ego vo . Isp unio ga j e nj ezin mir is... mir is sap una, mlij eka i rua. Gled ao j e kako j o j d o nj a usnica p o d r htava p r i izd isaj u i uo kako tiho j ei d o k ruko m p relazi p reko d o j ke. A kad su nj ezini kap ci zatr ep er ili p o p ut o tkucaj a srca kakve p tiice, neto mu se stisnulo u p r sima, zaustavilo mu d ah p rij e nego to j e d o sp io d o grla, a u nj emu j e titrao zvuk tako tih d a se nij e mo gao uti. Deseto p o glavlj e No valee j e sutr ad an o tkr ila d a d o ruak srij ed o m nij e mno go b o lj i o d d o ruka uto rko m. B o r ila se s hlad no m j emeno m kao m i to p lim eleo m kad j o j j e sj ed o ko sa ena u r uiasto j kuti d o nij ela hr p u p isama. Isp rva j e p o mislila d a j e to neka zab una, ali kad j e p relistala o mo tnice, vid j ela j e d a su naslo vlj ene na B EB U I Z W AL - MART A, ENU S NASLOVNICE T ULSA W ORLDA, MALENOJ AMERI CUS i MAJ CI IZ W AL -MART A. B ila su iz T exasa i Arka nsasa, Lo uisiane i Kansasa, j ed no iz T ennesseej a, a o stala iz Oklaho me. No valee j e naj p r ij e o tvo r ila o no iz T ennesseej a, u strahu d a j e mo d a o d neko ga iz T ellico P lainsa tko j u j e vid io na televizij i i p rep o znao . Unutra j e b io p ap iri na ko j em j e p isalo : " J a sam r o d ila na stranj em sj ed alu vo lkswageno va ko mb ij a. Mo j e d ij ete nij e p r eivj elo . Nad am se d a tvo j e ho e." Uz p ap iri j e b ila zakvaena no vanica o d d eset d o lar a. Zatim j e o tvo r ila o mo tnicu iz T exasa. U nj o j j e b io j ed an d o lar i b ilj eka nap isana b o j ico m na uto m p ap ir u: " Dr aga Americus, itala sam o teb i u no vinama. Mislim d a si vrlo hr ab r a b eb a i j ako mi se svi a tvo j e ime. Zo vem se Deb b ie i imam sed am go d ina."

41
Uz p ismo o tip kano na kr uto m b ij elo m p ap iru b ila j e no vanica o d d vad eset d o lara. " Americus. Kako kr asno ime. B o rio sam se u Drugo me svj etsko m ratu i u Ko rej i, b rat mi j e o nd j e i p o ginuo . Ovo j zemlj i treb a j o Amerikanaca p o p ut teb e ko j i su p o no sni na svo j u zemlj u i ne b o j e se to p o kazati. Neki ak ne ele ustati kad se svira himna. B o g te b lag o slo vio ." Neka j e ena nap isala: " Vo lj ela b ih d a ti mo gu p o slati no vac, ali ga nemam." U o mo tnici j e b io b o n za p o p ust na p elene. Neki j e d j eak p isao i p itao b i li u W al Martu mo gao d o b iti b r ata. Neki su se nud ili d a e p o svo j iti d ij ete ili se b rinuti za nj ega. J ed an j e p ar elio kup iti Americus. Netko j e p o slao nevaeu kred itnu karticu, netko d o zvo lu za p ecanj e. U j ed no j o mo tnici b io j e ek na tisuu d o lara, ali j e u p o tp isu staj alo " Do b r a Vila" . Stigle su reklame za p elene i p o sj etnice agencij a za d j ej e fo to mo d ele. Neki j o j j e mukarac p o nud io b rak, d rugi up o zo ravao d a ne d o j i. U d vij e o mo tnice nij e b ilo p isama, nego samo no vac. U j ed no m j e p isalo : " Vo lio b ih d a si iskrvarila na p o d u W al -Marta. Vo lio b ih d a se tvo j e d ij ete uguilo p up ko vnico m. T i si o b i no b ij elo smee i tvo j e j e d ij ete b ij elo smee i nikad a neete b iti nita d rugo ." No valee j e neko liko p uta p r o itala to p ismo ne shvaaj ui zato b i j o j netko p o elio tako neto nap isati. P o kuavala j e zamisliti tko b i to mo gao b iti, ak i kako b i mo gao i zgled ati, ali svaki p ut b i vid j ela lik ub o j ice iz filma P o ko lj na ko j i j u j e W illy J ack vo d io neko liko p uta. Kad j e d o ao j ed an o d lij enika, No valee j e gurnula p o tu p o d j astuk. Od luila j e d a e to p ismo p o slij e p o d er ati i b aciti ga u zaho d . T o nij e b io isti lij enik ko j i j o j j e p retho d no g d ana zaio ranu, ali No valee ga j e vid j ela s d r ugo m p acij entico m. Rekao j o j j e d a e, o stane li j o j temp eratura no rmalna i b ud e li sve u r ed u s Americus, sutra uj utro mo i kui. Rekao j e d a j e d j etetu d o b r o , nema znako v a infekcij e, ali b i ip ak vo lio d a j o d vad eset etiri sata o tane u inkub ato r u. No valee mu j e elj ela p o staviti neko liko p itanj a, ali nj emu se to liko urilo o tii d a j e ho d ao natr ake p r ema vr atima j o go vo rei. Kad j e rekao " d vad eset etiri sata" b io j e ve u ho d niku. No valee nij e b ila svj esna d a se smij ei sve d o k nij e d o la u kup ao nicu i vid j ela se u zrcalu. " Amer icus j e d o b r o " , r ekla j e svo me o d razu. " Mo j em j e d j etetu d o b ro ." Ond a se iz ho d nika zaulo neko ko meanj e. Nap eti, srd iti glaso vi p o p ut p ucketan j a suho g iver j a. A zatim j e kr o z vr ata uletj ela mama Nell. " T ko j e d o vr aga o naj kr eten ko j i glumi izb acivaa? " , p rasnula j e i b acila crvenu p lastinu to r b u na sto lac p o kr aj kreveta. No valee j u j e p amtila kao o b lu i mekanu - s p unim, mesnatim b o ko vima, zao b lj enim trb uho m, b uj nim gr ud ima. Ali, to j e b ilo p rij e d eset go d ina. Sad a na nj o j nij e b ilo niega mekano g. B ila j e ko ata, uglata, nalik j astreb u. Ko a j o j j e b ila p r o tkana kap ilar ima, a o i b o j e lj unka b ile su tvrd e p o p ut j eftino g mo telsko g kr eveta. Ko s a j o j j e b ila izb ij elj ena, p o utj ela i isp ucala p o p ut slame. Ob rve nacr tane o lo vko m b ile su o d ve viso ke i tanke. P o d sj eala j e No valee na ko ate, utegnute r tve iz ho r o r filmo va. Mama Nell zastala j e neko liko ko raka o d kreveta te se nasmij eila o d uha d o uha. Mirisala j e na b ij ed ne p ansio ne i j eftin p arfem, a glas j o j j e, nako n p revie Camela i J im B eama b io hr ap av i gr len. " Nad am se d a ne misli d a e me to d erle zvati 'b akice' ili to slino " , reklaj e d o k j e u d ep u tr aila cigar ete i up alj a. " Od akle t i o vd j e? " " Mislila sam d a e se iznenad iti." " Kako si znala gd j e sam? " " Kvragu, p a vid j ela sam te na televizij i. Listala sam kanale, kad o d j ed anp ut, eto teb e. Vo zili su te u b o lnicu. I zgled ala si kao mrtva, ali vid j ela sam d a si o tvo rila o i. A o nd a sam ula d a si r o d ila u W al -Martu, p a sam zap isala ime grad a, nab avila map u i - evo me. Vo zila sam go to vo d eset sati." " Od akle? " " Krenula sam u New Or leans." " eni ko j a j e kr enula u New Or leans nikad a ne mo e d ati p revie T ualj ki" , rekla j e No valee neho tice.

42
" Mo lim? to ti j e to tuika? " " Sad a ivi u New Or leansu? " " Ne. Ali, neko liko sam go d ina u Lo uisiani." " A Fred ? " " T ko ? " " Fred . Sud ac." Mama Nell d ub o ko se zamislila d o k j e gasila cigaretu u p o sud i za sap un p o kraj kreveta. Neko liko j e p uta zatr esla glavo m k ao d a se p o kuava o slo b o d iti imena Fred . Iznenad a j e p o sko ila. " Ah, o no go vno " , p o vikala j e. " Rekao j e d a j e sud ac u p rvo j ligi. Da p utuj e p o cij elo j zemlj i, o d sij ed a u o tmj enim ho telima u Lo s Angelesu, New Yo r ku, Chicagu. Da e me up o znati sa slavnim igr aima. Kakav lalj ivac! B io j e sud ac d j ej eg b ej zb o la u Little Ro cku." Mama Nell p r ip alila j e j o j ed nu cigaretu. " Fred . Ob ian go vnar." Isp uhnula j e d im kro z no s, a cigar eta j o j j e visj ela s usnice. " Zab o ga, o tkud si se b a nj ega sj etila? " " J er si zb o g to ga o tila." " Otila o d akle? " " Od mene." " P a d o b r o , to j e sad lanj ski snij eg" , rekla j e mama Nell maui ruko m kao d a o tp uta p r o lo st. " Nisam d o la p r iati stare p rie." " A zato si d o la? " " Iskreno go vo r ei, mislila sam d a e ti treb ati p o mo . Ko liko sam ula, ne id e ti b a sj aj no . Kad netko stanuj e u W al - Martu, ne b i se mo glo rei d a j e o so b ito usp io ." No valee se p o igr avala p lahto m, slagala j e u nab o re, sve samo d a ne mo ra gled ati mamu Nell. " I, kako mi misli p o mo i? " " P a, ne znam. I ma li neki p lan? Ne ko ga tko e ti p o mo i? Ima li mukarca? " No valee j e o d mahnula glavo m. " A gd j e j e gad ko j i te uvalio u sve to ? " " Otiao j e u Kalifo r nij u." " P a j asno . I ma li stan? I li si se mislila useliti natrag u W al -Mart? " " Ne" , r ekla j e No valee, nasto j ei ne cmizd riti , trud ei se d a ne zvui kao sed mo go d inj akinj a. " E p a, mo r a nai neko mj esto kamo e o d nij eti d ij ete. Kako b i b ilo d a se sad p reseli u Sear so vu r o b nu kuu? Ili u Kmart? T o b i b ilo ..." " Ako si mi se d o la r ugati..." " Kaem ti, d o la sam vid j eti mo gu li ti kako p o mo i. uj , No valee, rad ila sam u neko j rup i u B ato n Ro ugeu, ali nisam d o vo lj no zara ivala. ula sam d a j e u New Orleansu lako d o b iti p o sao i d a b o lj e p laaj u, a o nd a sam teb e vid j ela na televizij i i p o mislila: 'No d o b r o , id em p o sj etiti No valee i nj ezino d ij ete.' I eto me." " Ona j e na d j ej em o d j elu." " J e li? " " Nazvala sam j e Amer icus. T ako j e lij ep a. Ima sme u ko su, gustu i ko vravu." " T akva j e b ila i tvo j a kad si se r o d ila." " Vid j ela sam j e tek neko liko p uta j er su j e stavili u inkub ato r kad smo stigle. J ed va ekam d a j e o d nesem i p o nem se sama b rinuti za nj u." " A kad b i to mo glo b iti? " " Sutra. J ed an o d lij enika r ekao j e sutra." " A zna li kamo e s nj o m? " " Ne b a to no ." " P a uj , meni se ne ur i b a to liko . Mo gla b ih j a p o traiti neki stan. Za teb e i d ij ete i mene." " Misli, o stala b i tu i..." " Naravno . P o mo gla b ih ti o ko d j eteta d o k se ne naui snalaziti sama. Unaj mit u nam stan, mo d a s d va zaseb na d ij ela. Imam neto no vca." " Ma, imam j a no vca." No valee j e p o segnula p o d j astuk i izvad ila o m o tnicu ko j u j o j j e d ao Sam W alto n, p isma i eko ve ko j i su d o li p o to m. Sve ih j e p ruila maj ci.

43
" Imam go to vo esto d o lar a" , r ekla j e. " Od akle ti? " " Od lj ud i ko j e ni ne p o znaj em. A vlasnik W al -Marta d ao mi j e p etsto d o lara i p o nud io mi zap o slenj e." " Zato ? " " Nisam sigur na. Ali, kad skup imo tvo j i mo j no vac, vj ero j atno mo emo nai zgo d an stan." " Nego to !" " A treb at e nam i neke stvar i za b eb u. Kreveti, mo d a ko lij evka. I p elene i p o krivai." " Naravno . A tr eb at e j o j i o d j ea i cip elice i..." " I st o lac za lj ulj anj e. elim d o b ar sto lac za lj ulj anj e. A kup i j o j i med vj ed ia. B ij elo g." Mama Nell vad ila j e no vac iz o mo tnica i b ro j ala ga. " to misli, ho emo li imati d o vo lj no za sve? " , up itala j e No valee. " I vie nego d o vo lj no . I mamo mno go no vca." Mama Nell d o hvatila j e svo j u to rb u i strp ala no vac u nj u. " Nita se ti ne b rini. J a u sve sr ed iti." " Ho e svr atiti na d j ej i o d j el i vid j eti Americus? Sigurno e ti d o p ustiti ako im kae..." " B it e b o lj e d a kr enem. Mno go to ga mo ram o b aviti, ali p o sj etit u j e sutra." " Do b ro . Ali, d o i r ano . Do d evet." " Vrij ed i. U d evet." I kako j e uletj ela u so b u, tako j e sad izletj ela. Kasnij e te veer i, nako n to j e malo o d rij emala, kad su so b e p o stale mrane a ho d nici tihi, No valee j e p o kuavala zamisliti kakav e im stan nai mama Nell. Nad ala se d a e u so b ama b iti mno go sunca, d a e kua imati zavo j ite stub e i viso ke p ro zo re i ir o k uti tr ij em. Ali, b ilo j o j j e teko zamisliti takvo to . U nj ezino j glavi so b e su b ile mr ane, svj etlo st maglo vita i p riguena. Svim se sil ama nasto j ala sj etiti slika iz aso p isa... tap eta s p ro lj etnim cvij eem, staklenih vr ata p r ed ar enim vr to vima, ali sve j e nekako b ilo zamaglj eno i b lij ed o . P o krila j e glavu j astuko m nad aj ui se d a e sanj ati o ko lij evkama, sto lcima o d ratana i staklenim g lazb enim kutij ama ko j e se b lj eskaj u na suncu. Rano slj ed eeg j utr a, nako n zb r ke o ko d o b ivanj a o tp usno g p isma i p o zd ravlj anj a s o so b lj em, mlad a p o mo nica u p rugasto j o d o ri, izb ij elj ene ko se i s p ro tezo m na zub ima, o d vezla j e No valee i d ij ete u ko licima p red ulaz. ekala j e s nj ima itav sat, a o nd a j e uzela ko lica i o tila. No valee i Amer icus ekale su u p red vo rj u go to vo d o d vanaest sati, a o stale b i i d ulj e, samo No valee se uinilo d a su lj ud i p o eli go vo rkati o nj ima p a j e iznij ela d ij ete i ekala na p lo n iku. Znala j e d a mama Nell vie nee d o i, d a su i o na i no vac nestali. Ali, nij e imala kamo p a j e i d alj e ekala... B ile su j o o nd j e u d va sata kad j e d o j urila to yo ta sestre Husb and i naglo zako ila. P o p ut p astir a ko j i j e d o ao p o izgub lj enu o vicu, sest ra Husb and p o kup ila j e No valee i Amer icus, o d vela ih u ko mb i i o d j urila u sigurno st... d o ma. J ed anaesto p o glavlj e Sam W alto n j e imao p r avo . Kad j e Americus imala mj esec d ana, lj ud i su p o eli gub iti inter es za b eb u r o enu u W al - Martu. Kad j e tek b ila izila iz b o lnice, No valee j e j o d o b ivala p o tu na ad resu sestre Husb and . Neka ud o vica iz Dallasa p o zvala j u j e na vj enanj e svo j e keri, a d j eak p o imenu Mo e Dand y p o slao j o j j e vrp cu za o znaavanj e str anice u knj izi nap ravlj enu o d zmij ske ko e. Uenici vj ero nauka iz T o p eke p o slali su j o j d vad eset d o lara, a vij etnamska o b itelj iz Fayettevillea d eset. Deved eseto go d inj i Quap aw Ind ij anac J o hnso n Med vj e a ap a p o slao j e vr eu star ih str ip o va i no vanicu o d p et d o lara. Ali, uglavno m j e d o b ivala d o b re elj e i mo lit ve za Amer icus. No i o ne su ub rzo p resuile. Katkad b i j e nazvao neki no vinar iz T ulse ili Oklaho ma Cityj a, katkad i netko izvan d rave ko ga b i zanimalo ime Americus Natio n. J ed no m su neki mukarac i nj ego va ena p o kucali na vr ata i r ekli sestri Husb and d a su se d o vezli ak iz Mid nighta u Mississip p ij u kako b i No valee d o nij eli Rij e B o j u, ali sestra im j e rekla d a se za to ve p o b r inula. Dala im j e p r imj erak P ro p o vj ed nika i p o slala ih kui.

44
Mj etani su b ili znatielj ni. Zagled ali su j e d o k j e p ro lazila gla vno m ulico m na p utu u knj inicu. Oni ko j i su znali tko j e o na p o kazivali su j e o nima ko j i to nisu znali. Kad b i ih p o sj etili r o aci izvan grad a, p ro vezli b i ih ulico m kako b i mo gli fo to grafir ati p r iko licu sestr e Husb and . P ro d avaice u trgo vini IGA, u ko j o j j e kup o vala d j ej i p ud er i vazelin b ile su lj ub azne i ulj ud ne d o k su j o j vraale o statak no vca, ali su namigivale j ed na d r ugo j kad su mislile d a ih ne vid i i p riale viceve o W al-Mar tu d o k j e izlazila. Ali, o na ih nij e gled ala, nij e o b raala p o zo rno st na nj ih. B ila j e o d ve zauzeta zalj ub lj ivanj em u svo j e d ij ete... p amenj em o b lika nj ezinih malenih sto p ala i uvo j aka na p o tilj ku... p r o matranj em nj ezinih usnica d o k j u j e d o j ila... o b uhvaanj em nj ezinih b o ko va j ed no m ruko m... o slukivanj em nj ezino g d isanj a us red no i. Sestra Husb and b acila se na to d a ih razmazi im su d o le. P o d igla b i Americus im b i i naj manj e zap lakala i p lesala s nj o m p o p riko lici uz zvuko ve p j esme " My Funny Valentine" . I zr ezivala j e zvij ezd e o d p ap ira i vj eala ih o ko nac iznad ko lij evke , tvrd ei d a d j eca stj eu o sj eaj za o rij entacij u p rema zvij ezd ama. Kad b i No valee p o kuala p o mo i o p rati p o su e ili usisati, sestra Husb and p o vela b i j e na lj ulj aku na tr ij emu i natj erala j e d a sj ed ne. Kad go d b i ila u grad , d o nij ela b i No valee kakav si tan d ar - p lastinu uko snicu o b lika lep tira, B ib lij u veliine kutij e ib ica ili b esp latan uzo r ak rua za usta iz p arfumerij e. P rvih neko liko d ana u p r iko lici No valee se o sj eala kruto , p o malo sramelj ivo . P azila j e d a ne p o tr o i p r evie to p le vo d e i no u j e zatvarala vrata svo j e so b e. P o naala se vr lo p r isto j no , go vo rila " hvala" , " mo lim" i " o p ro stite" i uvij ek p o j ela sve u tanj ur u, ak i kad b i sestr a Husb and skuhala mahune. Ali, sve se p r o mij enilo kad j e naletj ela na p linsku p e. Up ravo j e usp avala Americ us nako n d o j enj a u d va sata i tiho o tila u kup ao nicu. T iho j e zatvo rila vrata i nij e up alila svj etlo kako ne b i smetala sestri Husb and . B o sa j e u mraku nap ip avala p ut i, p o gr eno p r o cij enivi ud alj eno st, zaletj ela se u staru p linsku p e te ud arila cj evani co m o o tar r ub . Gr o zan zvuk ud arca ko sti o elj ezo razb io j e tiinu sekund u p rij e nego li j e No valee j auknula o d b o li i p ala na p o d . Sestra Husb and sko ila j e iz kr eveta, d o trala u kup ao nicu i up alila svj etlo . " O, d uo , to ti se d o go d ilo ? " No valee j e r uk ama o b uj mila ko lj ena i nj ihala se amo - tamo na p o d u. Ko a na cj evanici b ila j e r azd er ana, o gulj ena d o ko sti. " J o j , j o j . Mo r amo neto staviti na to . Znam d a te b o li k'o crni vrag." No valee j e kr o z stisnute zub e p ro itala " crni vrag" d o k j e sestra Husb and p retraivala o r mar i s lij eko vima i razgo varala sa so b o m, p remeui b o ice i tub e. B o icu ko j u j e tr aila nala j e na naj vio j p o lici. Kleknula j e, vrsto p rimila No valeeinu o zlij e enu no gu, o tvo rila b o icu metio lata i izlila ga na ranu. " Uh, sranj e!" , vr i snula j e No valee ud araj ui akama o p o d . " Sranj e!" Iznenad a se sled ila shvativi to j e rekla. " Sestro ... " Zautj ela j e. Sestra Husb and d o imala se veo ma o zb ilj no d o k j e sp utala No valeeinu no gu na p o d . " Duo ." Go vo r ila j e sp o r o , p o mnj ivo b iraj ui rij ei. " Nisi li zab o ravila rei 'mo lim'? " Sestra se p r isilila d a se namr ti, a o nd a j e p rekrila usta kako b i skrila o smij eh. P o tisnula j e d ah, p r o gutala hiho t, a o nd a p rasnula u smij eh - smij eh o d ko j eg j e o stala b ez d aha, o d ko j eg su j o j p o le suze na o i. No val ee se, p o r umenj evi, naj p r ij e nesigurno nasmij eila, samo na trenutak, a o nd a j o j se o maknuo p r vi hiho t... i to j e b ilo to . Smij ale su se i vriskale, hvataj ui zrak sve d o k se neko liko minuta p o slij e, j o se b o rei za d ah, nisu p o d igle na no ge. Otile su u kuhinj u, skuhale kavu i p riale d o zo re. No valee j e isp r iala sestr i o W illyj u J acku i W al - Martu. Isp riala j o j j e o mami Nell, ali ne star u p r iu, nego samo o to me kako j e d o la u b o lnicu i p o b j egla s nj ezinim no vcem. " Go to vo esto d o lar a" , d o d ala j e No v alee. " Ma zamisli ti to " , r ekla j e sestra. " A neznancima j e b ilo to liko stalo d o teb e i tvo j eg d j eteta d a su ti slali no vac. Nevj ero j atno !" " Mo rala sam znati d a e to uiniti." " Ali, to ne mij enj a d o b r o tu svih o nih lj ud i ko j i su ti ga d ali, nij e li tako ? "

45
" Sestro , o d avno sam vas htj ela p itati. Zato ste o nd a d o li p red b o lnicu? Kako ste znali? " " Duo d r aga, Go sp o d in nam uvij ek kae o no to mo ramo znati." No valee j e kimnula kao d a r azumij e, ali nij e razumj ela. Nij e razumj ela go to vo nita o d o no ga to j o j se d o go d ilo . P rimj erice, kad j e sestra d o vezla nj u i Americus u p riko licu o no ga p r vo g d ana. Rekla j o j j e d a e sve b iti d o b ro , samo ako b ud e vj ero vala u Go sp o d ina. No valee j e i tad a kimala, p remd a u to uo p e nij e vj ero vala. Ali, to g j e p o slij ep o d neva meksika o b itelj Ortiz iz susj ed ne p riko lice d o nij ela runo izr a enu ko lij evku o d b o r o vine i vrue tamales umo tane u kukuruzno lie. Otac nij e znao engleski, ali se smij eio d o k su maj ka i tri keri naizmj ence d rale Americus. Dixie Mullins, susj ed a s d ruge stran e ulice, d o nij ela j e p elene i halj inice ko j e j e nj ezina unuka p r er asla. Dixie j e ko d kue imala frizerski salo n, ali nij e b a imala mno go muter ij a. Sestr a j e rekla d a j e to zato to vo d i razgo vo re s p o ko j nim muem d o k r ad i. Henr y i Leo na W arner, tri kue nie, d o nij eli su lub enicu, p lahte i sterilizato r . Slo ili su se d a j e d ij ete lij ep o , ali su se p o sva ali o ko b o j e nj ezinih o ij u. Henr y j e tvr d io d a su p lave kao lan, a Leo na d a su azurne. Sestra j e, p o to su o tili, o b j asnila d a ive u d vo struko j p riko li ci - Henry s j ed ne strane, Leo na s d ruge. Do suto na su No valee i Amer icus d o b ile sve to im j e treb alo . B ile su site i uukane u kr evetu u nj iho vo m no vo m d o mu. Mo d a j e sestra Husb and ip ak imala p ravo , p o mislila j e No valee. Mo d a e se sve nekako rij eiti . Ali, nij e mo gla zamisliti kako . U so b iak na kr aj u p r iko lice j ed va j e stao No valeein krevet, ko lij evka i o rmar s o d j eo m, ali sestr a ga j e lij ep o ured ila: stavila j e no vi p ro stira, zavj ese ko j e j e d o b ila o d Car itasa i uo kvir ene slike ko j e j e kup ila na s aj mitu isto no o d grad a. No valee se b r inula zb o g to ga to sestra Husb and to liko tro i na nj u i Americus. Zaklj uila j e d a p o sao s Ko lima Do b ro d o lice nij e o so b ito uno san j er kad b i go d sestra o tila u Gr ad sku vij enicu p itati za imena no vih stano vnika gra d a, d o b ila b i naj vie d va -tr i imena. P o vr emeno b i rad ila u IGA -i - d ij elila b i b esp latne uzo rke ko b asica, sir a ili no vih kr eker a, ali to su b ili d ugi d ani kad a j e satima mo rala staj ati. Nij e se nikad a alila, ali j e p o slij e j o d anima uzimala lij eko ve. " Da mi p o p rave r asp o lo enj e" , r ekla j e. No valee se nad ala d a e, kad p o ne rad iti u W al Martu, zar a ivati d o vo lj no tako d a sestra Husb and vie ne mo ra u IGA -u. Fo rney j e svr aao svake veer i im b i zatvo rio knj inicu. Uvij ek b i trip ut b rzo p o kucao i o nd a eka o d a No valee o tvo ri vrata, ma ko liko mu d o vikivala: " U i!" Svaki p ut b i d o nio b ud ilicu i d vij e knj ige, o d ko j ih j e j ed na b ila za No valee. Do no sio j o j j e knj ige o samo stanima, o kaub o j ima, o ko ckanj u, o kito vima i o mo lekular no j b io lo gij i. itala j e o p lane tima, o j azzu, o meksiko j arhitekturi... o eksp ed icij ama na Sj ever ni p o l, o b o rb ama s b iko vima i o Okto b arsko j revo lucij i. J ed no m j o j j e d o nio zb ir ku esej a o lj ub avi. Dao j o j j u j e u sme o j p ap irnato j vreici. itala j e i knj igu o p astir ima uz rij eku T wee d u ko tsko j i neku s naslo vo m tako ri, ui i p o vij est - kr o niku zaraznih b o lesti i nj iho vo g utj ecaj a na p o vij est. No valee b i svaku zap o ela, veinu i d o vrila, neke samo p relistala, o d nekih o d ustala, ali nij e mo gla o d r ati ko rak s Fo rneyj em. Hrp a knj iga p o kraj nj ezino g kreveta d o p ir ala j e d o p r o zo r a. Druga knj iga uvij ek j e b ila za Americus. P o sj eo b i j e u sj ed alici na kuhinj i sto l i sj eo j o j suelice. Ob r isao b i nao ale i d o nio au vo d e, navio b ud ilicu i p o eo j o j itati. itao b i to no tr id eset minuta, svake veeri d rugo g auto ra. itao j o j j e Shakesp ear ea, P lato na, Fr eud a, Nietzschea, Ro usseaua, i to sve d ub o ko usred o to en. P o vr emeno b i p o gled ao Americus d a vid i kako reagira na o no to j e p ro itao . Ona nikad nij e zasp ala ni cend r ala. Od trenutka kad b i p ro itao p rvu rij e, svu b i p o zo rno st usmj er ila na nj ega. Do k j e itao , sestr a i No valee sj ed ile b i tiho na d rugo j strani so b e. Sestra b i p o vremeno kimnula na neto to j e p o nj o j zasluilo reakcij u ili b i p ro ap tala " amen" kad b i ula neto to j e smatrala istinitim. Kad j e Fo rney itao Ro mea i J ulij u, to liko se uivj ela d a se r asp lakala i d rala No valee za ruku.

46
Kad b i zazvo nila b ud ilica, Fo r ney b i sklo p io knj igu p a nap amet p o no vio glavne d ij elo ve p r o itano ga, kao d a time eli rei Americus d a mo e o ekiva ti test. Nako n to ga izmilj ao j e svakakve izlike zato mo ra o tii, ali nikad ne b i o tiao . Vo lio j e sj ed iti na tr ij emu sa sestro m i guliti b reskve ili istiti graak. Vo lio j e d rati Amer icus p r ij e sp avanj a, vo lio d o d ir nj ezine mekane p amune sp avaice i nj ezin d ah ko j i j e j o mir isao na No valeeino mlij eko . Vo lio j e gled ati No valee d o k se, p o miui ko su s vr ata, smij eila neemu to j e rekao i saginj ala d a mu d ad e Americus u nar uj e. P o sj eti go sp o d ina Sp r o cka nisu b ili ni p rib lino tako p red vid lj ivi kao Fo rneyj evi. Katkad b i d o ao uj utr o i d o nio svj ee raj ice ili p ap rike iz svo ga vrta. Katkad b i d o ao naveer , sj ed io na tr ij emu i p io aj . Uvij ek im j e imao neto zanimlj ivo p o kazati - kamen o b lika zeia, krump ir o b lika lj ud ske stranj ice. Do no sio j e p auno vo p er j e i str ane ko vanice, strij ele i stare razgled nice. J ed anp ut j e d o nio zlatni zub u b o ici ko j u j e naao kako p luta j ezero m. No valee nij e b ilo j asno kad a i kako go sp o d in Sp ro ck i sestra Husb and nalaze vremena d a b ud u sami, ali sestr a b i katkad , u mo lit vi zahvalnici, traila o p ro st to j e o p et b lud no zgr ij eila. Go sp o d in Sp r o ck esto j e No valee d o no sio sj emenj e i mlad ice za nj ezin vrt ko j i j e p o staj ao sve ar enij i. Slako vi, viso ki trid esetak centimetara, o vij ali su se o ko sj enice ko j u j o j j e nap r avio go s p o d in Ortiz. Svi geranij i i mauhice ko j e j e d o b ila u b o lnici sad a su r asli u to m kutku d vo rita, a uz nj ih b ij ela d imnj avica, skrletni slj ez i grimizne p up avice, ko j e j e p o sad ila o tkako j e d o la. Iza p riko lice nala j e b ij ele kamenie ko j e j e slo ila o k o d ivlj eg kestena u sred ini d vo rita. Ko liko j e mo gla vid j eti, nij e nimalo narastao , ali na d eb lu vie nij e b ilo o no ga fino g p r aha. P r o itala j e d a j e to znak o zd ravlj enj a. Knj iga o vrtlarstvu ko j u j o j j e Fo r ney d ar o vao za r o end an ve j e izgled ala tro no . T ik d o p r iko lice p o ela j e sad iti p o vre, naj p rij e krump ir i luk, a o nd a i salatu ko j e j e sj eme d o b ila o d Dixie. Do d ala j e p aro ge za sestru Husb and , ko j a j e tvrd ila d a e, uhvate li ko r ij ena, r asti d o kr aj a nj ezina ivo ta. Go sp o d in Sp r o ck p o nekad b i d o a o naveer i d o nio j o j no vo sj emenj e ili p o mo gao p lij eviti vr t, a o nd a b i o stao i sluao Fo rneyj a kako ita. I go sp o d in Ortiz p o vremeno b i navr atio i u tim b i zgo d ama Fo rney itao glasnij e - valj d a u nad i d a e ga go sp o d in Or tiz tako b o lj e razumj eti. P o slij e, kad b i razgo varali o o no me to j e itao , go sp o d in Or tiz uvij ek b i iznio svo j e milj enj e, uvij ek s mno go o d uevlj enj a, uvij ek na p anj o lsko m. Dixie b i katkad d o nij ela slad o led ko j i j e sama p rip ravlj ala. Fo rney b i ga stavio u led enicu p a b i ga p o slij e j el i na p red nj em trij emu sve d o k ih ko marci ne b i o tj erali u kuu. Sama Dixie nikad a nij e j ela slad o led . Rekla j e d a o d nj ega d o b ij e p ro lj ev. No valee j e b ila uvj er ena d a se gnj avi s p rip ravlj anj em samo kako b i neko liko sati mo gla d r ati Amer icus. Henr y i Leo n a j ed no m su p ekli rib e na ro tilj u u vrtu, ali cij elu su veer p r o veli sva aj ui se o ko to ga treb a li d ij ete sp avati na le ima ili na trb uhu. Na Dan nezavisno sti, keri Ortizo vih p rired ile su vatro met na ulici d o k su o d rasli sj ed ili na sestr ino m tr ij emu i p ili limunad u. Go sp o a Ortiz nap ravila j e Americus cr veno -b ij elo - p lavi eiri, a curice su j o j u ruicu stavili zastavu i fo to grafir ale j e. No valee se p o nekad b r inula zb o g to like p o zo rno sti ko j u su svi p o klanj ali d j etetu. P itala se j e li mo gue d a j e o d ve lj ud i o d ve vo li. Ali, Americus j e lij ep o rasla. Nikad a nij e cend r ala kad b i se o kup ilo mno go lj ud i. Do d avali b i j e j ed an d rugo me a o na ne b i ni p isnula. J ed nako b i zasp ala na Fo rneyj evu ramenu, u Dixienu krilu ili na Leo ninim ko lj enima. Kad b i se p ro b ud ila, d o ekali b i j e o smij esi sestara Ortiz, valcer sa sestr o m ili d o d ir r uke go sp o d ina Sp ro cka. No valee nij e mo gla ni zamisliti d a tako siuno stvo renj e mo e stvo riti to liko lj ub avi. A u to me j e i b io p r o b lem: to j u j e vie vo lj ela, to se vie b o j ala d a e j e izgub iti. Strah b i p o nekad naglo p r o letio kro z nj u, tako b rzo d a ne b i ni stigla shvatiti to se d o ga a, p o p ut b lj eska nej asno g sj eanj a. Drugi p ut d o ao b i p o lako , p ritisnuo j o j p rsa i rastao sve d o k j o j sr ce ne b i p o elo j ako tui. Katkad b i p ak o s j etila samo neo d re enu nelago d u, kao d a j e mui sliica iz runo g sna. Ali, u naj go rem o b liku, strah j e b io vr lo stvar an, p o p ut sj ene ko j a vreb a tik iza rub a svj etlo sti.

47
Uvij ek b i d o ao b ez up o zo r enj a i b ez razlo ga - d o k se Americus kup ala, ruica i no ica nasap unj anih, skliskih p o p ut skuhanih p ageta... d o k b i to nula u san i kap ci j o j se p o lako sklap ali... usnice r astegnute u iskrivlj eno slo vo O... ruica stisnuta u aku a mali p r sti isp r uen. A s tim no vim str aho m, No valeeine su stare p razno vj erice d o b il e na snazi. Ako j e sanj ala zaklj uana vr ata, to j e znailo mo guu guo b o lj u ili ko zice. Sivi ko nj i ili p o trgane uzice za cip ele znaile su o p asno st o d up ale p lua ili skrletne gro znice. Dvij e vr ane na isto m stab lu b ile su znak p o lio mielitisa. Ili neega j o go reg. Ali, naj vea o p asno st, nj ezina nemeza - b ro j ka sed am - tj erala j u j e d a nep restano p ro vj erava ima li Amer icus vr uicu, kakvu kvrgu, mrlj u ili o teklinu. P regled avala j o j j e usta, o p ip avala sr ce i p lua. Sed mica, svaka sed mica, b ila j e p o ko ra, p o as t, ali neko liko tj ed ana p r ij e, kad j e p o eo sed mi d an Americusina ivo ta, No valee se suo ila s naj go r o m o d svih sed mica. No j e b ila p una neznanaca ko j i vreb aj u, j utro p rep uno b ij esnih p asa. Svaki j e ko marac p r eno sio malar ij u, iz svako g isp uno g ventila i zlazili su smrto no sni p lino vi. Otr ice no eva p o stale su neizmj erno o p asno o ruj e a lagani p o vj etarac ub o j ita o luj a. No valee j e p r egled avala p r o zo r e, p azila na vrata, ho d ala amo -tamo . Vid j ela j e o p asno st u svako m auto mo b ilu ko j i j e p ro lazio ulico m, neo visn o o to me j e li p o znavala vo zaa ili nij e. Onih neko liko p uta kad j e usp j ela zad rij emati, vid j ela j e W illyj a J acka kako j ur i p r ema nj ima lica iskrivlj ena u zlo b an o smij eh. Drala j e Amer icus u nar uj u o d p o no i d o p o no i. A kad a j e p ro lo , kad j e o p asno st n estala, p itala se kako e p reivj eti sed mi tj ed an, sed mi mj esec, sed mu go d inu. Dvanaesto p o glavlj e W illy J ack stigao j e u Dr avni zatvo r New Mexico u p o ned j elj ak, a d o p etka j e imao est avo va na mar u, r azb ij en no s, ugriz na lij evo m guzu i o greb o tinu vel iine no go metne lo p te na p r sima. Na zatvo r se W illy J ack nee mo i lako p riviknuti. Iz Santa Ro se isp o r uili su ga vr to glavo m b rzino m. B io j e u o kruno m zatvo ru samo d evet d ana. Su enj e j e tr aj alo j ed va neto vie o d sata, a p o ro ti su b ile d o vo lj ne tri min ute d a ga o sud i. Do b io j e etr naest mj eseci u zatvo ru i mo rat e ih izd rati ak i ako se b ud e d o b r o p o naao . Ali, d o b ro p o naanj e io nako mu nikad nij e b ilo j aa strana. Nevo lj e su p o ele im j e stigao . Slo mlj eni no s b io j e p o slj ed ica izgred a p rvo ga d ana, kad su ga uvar i p o kuali zaklj uati u elij u. T o ga j e staj alo tri d ana u samici. Ugr iz na str anj ici i r azd eran mar d o go d ili su se d ruge no i kad su ga silo vala b r aa p o imenu J ab b o i Sammy p o to su za nj ega p latili uvaru samice. Ogreb o tina na p r sima, naizgled naj b laa o zlj ed a, b ila j e zap ravo naj o zb ilj nij a. Do b io j u j e zato to nij e htio d ati svo j u o ko lad nu to rtu isueno m, b ezub o m o vj eulj ku s nad imko m Slastiar . Do kraj a p r vo ga tj ed na W illy J ack j e etiri p uta b io u amb ulanti. Lij enik, ko j eg su zat vo renici zvali d r . Str angelo ve, smatrao j e W illyj a J acka silno p rivlanim, a to W illyj u J acku nee b a d o nij eti veliku sreu. Naime, d r. Strangelo ve j e o nima ko j i su ga sp o lno p r ivlaili vo lio nano siti b o l - a W illy J ack ga j e esto ko p rivlaio . Kad j e nam ij etao nj ego v slo mlj eni no s, natrp ao j e u nj ega to liko vate d a j e p ro b io meko tkivo p r egr ad e izme u no snica. Kad j e lij eio ranu na nj ego vo j stranj ici, u mast j e d o d ao kap kiseline i time p remazao trago ve zub i o ko razd erano ga mesa. A kad a j e zaivao W ill y J acko v mar, finim j e b o d o m izvezao svo j e ime. W illy J ack j e elij u d ij elio s Navaj o Ind ij ancem ko j i se zvao Ko rnj aa i nij e znao ko liko mu j e go d ina. Oi su mu izgled ale p o p ut ned o p eenih b j elanj aka, a ko a j e b ila tako tanka d a j e W illy J ack mo gao vid j eti kako krv tee kro z ile na starevim slj ep o o nicama. Nij e mno go go vo rio . Zap ravo , uo p e nisu razgo varali d o p ete no i, o ne no i kad a j e W illyj u J acku stalo srce. Sp avao j e kad se to d o go d ilo , kad ga j e b o l u p rsima p revrnula na le a i p riko vala za mad r ac, ali Ko r nj au j e nj ego vo m leaj u p rivukla tiina, tiina zb o g ko j e se zagled ao W illyj u J acku u lice. " T o srce. Ne tue" , r ekao j e Ko rnj aa. Go vo rio j e tiho , b ez urb e, o nako kako mukarci r azgo var aj u o p o kvar enim karb urato rima i neugo enim klip o vima .

48
W illy J ack j e p o kuao neto r ei, usnicama j e o b liko vao rij ei ko j e b i starca up utile p o p o mo , ali b o l u p r sima nij e p ro p utala zvuko ve. " Ne tue" , p o no vio j e Ko r nj aa. W illy J ack j e o sj etio kako r aste p ritisak u nj ego vo m trb uhu, a o nd a se iri p o p ut b a lo na isp o d r eb ar a i p r sa, o nd j e gd j e ga j e ud ario Slastiar. " Mo j em j e d j ed u j ed no m p r estalo tui srce" , rekao j e Ko rnj aa. " T ri mj eseca." Izb aene b r ad e, usnica zategnutih p reko zub i, W illy J ack j e hvatao zrak, b o rio se za d ah. " Charlie Ko j i Od lazi r ekao nam j e d a nij e mrtav. Rekao nam j e d a b ud emo strp lj ivi. P a smo i b ili." Ruke W illyj a J acka p o ele su lamatati, p rsti grab iti zrak. " Ali, nij e lako ekati d a sr ce p o ne tui." Ko rnj aine r ij ei p o ele su se gub iti, d izati se kro z neto tintasto i gusto to j e leb d j elo iznad W illy J acko vo g tij ela. W illy J ack se nee sj eati p j evanj a na j eziku Navaj o ni lup kanj a Ko rnj ainih p rstij u p o nj ego vim p r sima. Ali sj eat e se, p remd a mno go kasnij e i to uvij ek kad j e o to me naj manj e elio misliti, zvuka No valeeino g gla sa, tanano g i d aleko g p o p ut j eke. Daj mi r uku. W illy J ack j e zakilj io nasto j ei vid j eti neto tamno i nej asno to ih j e d ij elilo . J esi li to o sj etio ? Sj etio se to mu j e r ekla o sr cu. Zar ne o sj ea kao neke lagane ud arce? J e li to go vo r ila o nj ego vo m sr cu? Stavi ruku o vamo . Ili ga j e mo d a p itala... nij e li mo d a... T u j e srce. Ond a j e nap o ko n o sj etio p r igueno lup anj e u p rsima, p a trenutak p o slij e j o j ed anp ut... p a d vap ut... ner itmine ud arce, ko j i su p o srtali nasto j ei uhvatiti ritam to ga j e ud ar ao Ko r nj aa, r itam ko j i j e treb alo slij ed iti W illy J acko vo srce. Claire Hud so n, zatvo r ska knj iniarka, imala j e tune o i ko j e b i p o stale j o tunij e kad b i se nasmij eila. ir o k o smij eh, ko j i nij e esto krasio Claireino lice, mo gao j o j j e o i nap uniti suzam a, kao d a se smij ei o d b o li a ne o d rad o sti. B ila j e to kr up na ena ko j a j e mo rala kup o vati naj vei ko nfekcij ski b ro j i cip ele b ro j 4 4 . No sila j e tamnu o d j eu - kruti sivi gab ard en, mo rnariko p lavi kep er i crni ser... ko stime p o p ut o d o r e, s viso kim izrez ima, d ugim rukavima i tij esnim o vratnicima. I zb j egavala j e o d j eu s ip ko m, vo laniima i ukrasnim gumb ima. Nakit uo p e nij e imala, ak ni r uni sat. P rezirala j e sve razmetlj ivo i d o p utala si j e samo j ed an luksuz: flaster e. Claire Hud so n imala j e flaster e u to rb ici i u d ep o vima, u ko stimima i u kup aem o grtau. Dr ala ih j e na r ad no m sto lu, u auto mo b ilu, na no no m o rmariu, uz vrtlarski alat, uz p r ib o r za ivanj e. Stavlj ala ih j e u aj nike, vaze i zd j ele, u vreicu s o b j ed o m, izme u str anica B ib lij e i is p o d j astuka. No sila ih j e nep r estano , p o svud a - o d tj emena d o tab ana. No sila j e p ro zirne, b ij ele, ute, lj eko vite, r aznih veliina i o b lika za p o j ed ine d ij elo ve tij ela... o krugle za vrat i lice, male za p r ste na r ukama i no gama, sred nj e za p rsa, velike za ruke i no ge. Katkad b i ih ko mb inir ala r ad i d o d atne zatite. P o krivala j e nj ima b r ad avice, mad ee, urasle d lake... p ritie, p o sj eko tine i ulj eve... ekcem, p so r ij azu, o gr eb o tine i o sip . Claire j e cij eli ivo t, ezd eset j ed nu go d inu, p r o vela skr ivaj ui svo j e rane o d svij eta - sve d o k o nu naj b o lnij u nij e o tvo rila p r ed zatvo r eniko m b r o j 8 7 5 5 0 6 : W illyij em J acko m P ickenso m. Up ravo j e stavlj ala mali flaster na p o sj eko tinu o d p ap ira na j astui kaip rsta kad j e p rvi p ut vid j ela W illyj a J acka, kad j e uao u knj ini cu s j o neko liko zatvo renika kako b i j e p o istili. " Finny" , kr iknula j e Clair e na W illyj a J acka. A o nd a se o nesvij estila. Od nij eli su j e u amb ulantu gd j e j u j e d r. Strangelo ve vratio svij esti mirilj avim so lima, ali tek p o to j e zavir io isp o d d esetak flas tera i razo arao se to nij e naao nikakve gno j ne up ale ni nagr uj ue o ilj ke. Kad se Claire o p o ravila i vratila u knj inicu, istai su ve o tili. Ali, nij e j o j treb alo d ugo d a vrati W illyj a J acka.

49
Kad j e uao , p o no vno mu j e r ekla " Finny" , o vaj p ut j ed va uj nim ap to m. W illy J ack j e o p r ezno uao u p r o sto r ij u, a o nd a j e stao i sumnj iavo j e p ro matrao . " Samo u i" , r ekla j e p o kazuj ui r uko m d a p ri e sto lu. " U red u j e." Ne skid aj ui p o gled s nj ego va lica, Claire j e tresla glavo m u nevj erici. " T o j e up r avo nev j er o j atno " , r ekla j e. " Nevj ero j atno ." " to to ? " Sa sto la j e p o d igla uo kvir enu fo to grafij u, neko liko trenutaka zurila u nj u a o nd a j e p ruila W illyj u J acku. B ila j e to uveana fo to grafij a mlad ia ko j i j e staj ao na p o zo rnici i svir ao gitar u. " Nij e li nevj er o j atno ? " , up itala ga j e Claire. W illy J ack nij e b io sigur an to j e to tako nevj ero j atno , ali j e kimnuo , a o na mu j e p ruila j o j ed nu fo to gr afij u. Na to j j e isti mlad i u j ed no j ruci d rao tro fej , a u d rugo j gitar u. " Snimlj ena j e na go d inj em saj mu. B ilo mu j e o samnaest go d ina." W illy J ack j e vid io d a su fo to gr afij e stare, ali nij e znao j e li to b itno . " Kao d a gled a svo j eg b lizanca, zar ne? " , rekla j e Claire. T ad a j e W illy J ack shvatio to j e to nevj ero j atno . On i mlad i na slici b ili su slini. " Aha " , r ekao j e i vr atio j o j fo to grafij e. " T ko j e to ? " " Mo j sin, Finny." " Ah, tako ." W illy J ack se o gled ao p o knj inici. " to ste p ro lili? " Claire j e gled ala fo to gr afij e, p a W illyj a J acka, p a o p et fo to grafij e. " Stvar j e u o ima." P r sto m j e d o taknula lice na fo to grafij i. " I usnicama. J ed no m j e neka d j evo j ka nacr tala nj ego v p o r tr et na p ap irnato m ub rusu d o k j e svirao u klub u u T ucamcar ij u. Dala mu ga j e i nap isala kako ima p rekrasna usta." Claire se tuno nasmij eila. W illy J ack j e j eziko m o vlaio usnice. Netko mu j e j ed no m rekao d a su vlane usnice seksi. " T o mu j e p o slj ed nj a fo to gr afij a" , rekla j e Claire p o kazuj ui glavo m o nu s tro fej em. " P o ginuo j e d va mj eseca p o slij e to ga." P o gled ala j e W illyj a J acka kao d a o ekuj e d a neto kae, ali o n nij e nita rekao . " P o g azio ga j e p ij ani vo za kad se vraao s p lesnj aka u Car lsb ad u." " B a teta" , r ekao j e W illy J ack. " P rij e d vad eset d vij e go d ine. Otp rilike kad si se ti ro d io , rekla b ih." Claire j e o b j e fo to grafij e vr atila na sto l. " Ali, j ed no stavno ne mo gu vj ero vati ko liko si mu slian. ak si i iste gr a e... iste visine." " Ko liko j e b io viso k? " " Metar i sed amd eset tr i." W illy J ack se usp r avio to j e vie mo gao . " Da, to j e o tp rilike isto ." Mrzio j e zatvo r ske cip ele. Nij e naao nita d rugo ime b i ih nap unio o sim to aletp ap ir a, a o n mu se stalno p o micao p rema p etama. " Imao j e p r ekr asan glas. Svi su to go vo rili." W illy J ack j e gled ao kako se suza slij eva niz Clairein o b raz, p relij eva p reko flastera iznad go r nj e usnice p a p ad a na d rugi ko j i j e no sila na zglavku. " B a ud no " , r ek ao j e. " J er , znate... i j a sam glazb enik." Claire j e r uko m p o kr ila usta. " Sviram gitar u." W illy J ack j e znaaj no kimnuo kako b i p o kazao ko liko j e d o ista situacij a ir o nina. " I ... p j evam." " Glazb enik" , r ekla j e Clair e tiho , sa straho p o to vanj em. " Ho u r ei, b io sam glazb enik." " Ali..." " T u gd j e sam sad a sigur no neu mno go svirati." " Ali, mo e." " Ne, j er mo j a gitar a..." W illy J ack se p rekinuo kao d a j e o no to j e htio rei o d ve b o lno . " to ? to se d o go d ilo ? " " Nita, samo ... mo j a gitar a." Glas mu se slo mio . " T ako mi ned o staj e." " Ali, u elij i smij e imati gitar u. Zar to nisi znao ? " " Ne, nisam." " Samo mi r eci gd j e j e p a u neko ga p o slati p o nj u."

50
" Znate, d o lo j e d o p o ar a. B akina j e kua izgo rj ela..." J ed va j e go vo rio . " Sve sam izgub io - kuu, glazb u. Sve j e nestalo ." W illyj u J acku treb alo j e neko liko trenutaka d a namj esti izr az p r etueno g p sia, a o nd a se razved rio - ko liko j e to b ilo mo gue u tim o ko lno stima. " Ali, d r ago mi j e d a ste mi rekli za sina. Go to vo se ini kao d a smo va Finny i j a b r aa, zar ne? " Claire Hud so n tad a se nasmij eila, a o i su j o j se nap unile suzama. A W illy J ack j e u to m tr enutku znao d a e d o b iti gitaru, mo d a ak o nu Martinicu sa slika, ako j o p o sto j i. Znao j e d a e d o b iti ne samo gitaru nego i sve d rugo to p o eli d o k b ud e u zatvo r u. I imao j e p ravo . Slj ed eeg j e d ana Clair e Hud so n d o nij ela Finnyj evu Martin gitaru, a W illy J ack j e d o te veer i nauio tr i ako r d a. T j ed an d ana p o slij e ve j e znao neko liko p j esama J o hna Co ugar a Mellencamp a, a za tri mj eseca nap isao j e p j esmu ko j a se zv ala " Otkucaj sr ca" ko j a e se p o p eti na vrh to p lj estvica i za tri go d ine p ro d ati se u vie o d milij un p r imj er aka. T rinaesto p o glavlj e Kad j e No valee o tila na p o sao ko j i j u j e ekao u W al -Martu, d rugi su zap o slenici p ustili mati na vo lj u. Sam W alto n zap r avo j e o tac nj ezina d j eteta, a No valee mu j e zap rij etila d o kazivanj em o instva. Americus e naslij ed iti milij une W alto no vih. Ali, kad j e d o lo vr ij eme za p rvu p lau, ve su p reli na o go varanj e etrd eseto go d inj e ud ane p r o d avaice s o d j ela sp o rtske o p reme ko j a se sp etlj ala sa svo j im d evetnaesto go d inj im neako m, mlad iem kutrave ko se ko j i se zvao P etey i rad io u slub i za o d no se s kup cima. Ali, d a su j e p o mnij e p r o matr ali, mo gli su to g d ana, kad j e No valee o d vezla to yo tu sestre Husb and na p o p r avak ko nica, p o eti j o j ed an tra. P arkirala j e p r ed auto mehaniar sko m rad io nico m p o kraj ro b ne kue u p o la d eset. Up ravo kad j e ugasila mo to r , vr ata su se o tvo rila i iziao j e d vad esetesto go d inj i T ro y Mo ffatt, uskih kuko va i zlatne ko se. Stao j e i zakilj io na sunc u. " Hej !" , p o vikao j e. " Ne mo ete tu p arkirati. Nismo j o o tvo reni." " Znam, ali mo r am na p o sao ." " E p a, to nij e mo j p r o b lem. Mo j j e p o sao p aziti d a nitko ne p arkira na ulazu." " Ali, d o vezla sam ga na p o p r avak." " Ond a ga d o vezite u d eset." " Ne mo gu." " A ne mo ete ga ni tu o staviti." " Mo lim vas, mo gu li vam o staviti klj ueve i..." " Go sp o o , mo r at ete maknuti tu to yo tu." No valee j e up alila mo to r i tur ir ala ga d a mu p o kae ko liko j e lj utita... ali, o nd a se sam ugasio . P o kuala ga j e p o no vno up aliti, d o d avala j e go rivo , ali nij e ilo . " Do b ro . Do b r o !" , p o vikao j e T r o y, d o j urio d o vrata i naglo ih o tvo rio . " P o maknite se." " Neu!" " P o maknite se. Od vest u vas na p o sao i vratiti ko mb i o vamo ." " Ne, j a u..." Ali, o n j e ve sj eo za up r avlj a i o d gurnuo j e. Nad ala se d a se mo to r nee up aliti, ali se up alio . I z p r vo g p o kuaj a. " Do b ro " , r ekao j e. " Daj te d a to b rzo rij eimo . Kamo ? " Glatko j e izvezao ko mb i natrake p a skr enuo u uliicu uz r o b nu kuu. " Skrenite za ugao , lij evo ... p r ema ulici." Kad j e to uinio , r ekla j e: " A sad a stanite." " Zato ? " " Rekli ste d a ete me o d vesti na p o sao ." " Aha? " " E p a, tu r ad im." P alcem j e p o kazala vrata na ko j ima j e p isalo SAMO ZA OSOB LJ E. " Uh, kvr agu" , r ekao j e. " P a zato mi to niste rekli? " P o crvenio j e. " Op ro stite." Nasmij eio j o j se, a o na j e tek tad a zamij etila d a ima o i b o j e sme eg eera. " Ko nice ne vr ij ed e" , r ekla j e. " Greb u." Otvo rila j e vrata i skliznula van. " Zo vem se Natio n. Do i u p o nj ega u est." Zalup ila j e vrata i o d lunim ko rako m o tila,

51
o sj eaj ui kako o n o d mj er ava nj ez ine kuko ve. Ni sama nij e znala zato j o j j e d rago to j e gled a. im j e p o ela stanka za o b j ed , No valee j e p o urila u kantinu sastati se s Lexie Co o p , j ed ino m p r ij atelj ico m ko j u j e imala o tkako j e Rho nd a T alley u sed mo m razred u zavr ila u p o p r avno m d o mu. Lexie j e d va -tr i p uta na tj ed an d o vo d ila svo j u d j ecu u W al -Mart j er j e to , kako j e tvrd ila, j eftinij a zab ava nego minigo lf ili vid eo teka. U W al -Martu ih j e mo gla utrp ati u ko lica za kup nj u i vo zati izme u p o lica ko liko go d eli. Nikad a nisu traili d a im kup i p lastine p ito lj e ili b arb ike, nisu traili d a ih sp usti iz ko lica niti se alili d a nemaj u mj esta. Nj iho va meka, lj ep lj iva tij ela, p o d atna p o p ut tij esta, uranj ala su j ed no u d r ugo b ez o trih lakata ili ko atih ko lj ena. Lexie b i uvij ek p o nij ela vr eicu hrane... kruha i d ema, p eciva s cimeto m, b iskvit o d b anana, ko laie. Dj eca b i zaj ed no j ela, p o lizala p rste a o nd a zij evala i smij eila se d o k j e Lexie o b ilazila p o lice traei ko nac ili lj o kice ili p amuk p astelnih b o j a - mater ij ale o d ko j ih su p ravili d aro ve. Izra ivali su lutke s liko m Dj ed a Mr aza ili vilenj aka, uskr sne ko arice i srca za Valentino vo , ali nisu se zamarali kalend ar o m i d atumima. Katkad su b o j ili j aj a u sij enj u ili izra ivali vj etij e ko stime u sr p nj u i nisu se p itali j esu li uranili i li zakasnili. Nij e ih b ilo b riga za to . Ve su sj ed ili natr p ani u sep ar eu i ekali naruenu hranu kad j e No valee stigla. " B o k, No b b alee" , p o vikali su uglas. No valee ih j e sve izlj ub ila, a o nd a o b risala neto lj ep lj ivo s no sa. Dj eca su b ila stisnuta j ed no uz d r ugo p o p ut gumenih b o mb o na. Na o b razima i b rad icama imali su eera i cimeta, a p r sti su im b ili lj ep lj ivi o d marmelad e i neega zeleno g. " Naruila sam i za teb e" , r ekla j e Lexie. " Od lino . Nisam imala vr emena za d o ruak p a umirem o d glad i." " Kasno si se p r o b ud ila? " " Ne. Sestr a d anas r ad i u I GA - i, p a go sp o a Ortiz uva Americus. Do k sam p renij ela sve to j o j tr eb a - mo r ala sam ii tri - etiri p uta - b ilo j e ve d evet sati." " Ima sr ee to ti ima tko uvati d ij ete." " A svi b i j e naj r ad ij e zad r ali. Dixie Mullins, Henry i Leo na. Up ravo im j e d rago kad sestr a mo r a r ad iti." Na neki p r eutni znak, sva Lexiena d j eca zaj ed no su skliznula iz sep area, kao d a su traj no sp o j ena. Do nij ela su p lad nj eve hrane i nj ima p rekrila cij eli sto l: hreno vke, p reni kr ump ir ii, nacho s i p o hani luk. Lexie j e p o segnula u to rb u i izvad ila kineske tap ie za j elo p o vezane gumico m. Dj eca su strp lj ivo ekala d o k im ih j e d ij elila. " Mo d a ti to zvui ud no , No valee, ali imam svo j u teo rij u. Lj ud i ko j i j ed u tap iima su mr avi. A zna za to ? " " P a sad ..." " Misli d a j e to zato to j ed u r iu i p o vre, ali nij e. T o j e zato to tap iima ne mo e j esti b r zo ." Lexieni su tap ii r ad ili b r zo p o p ut p letaih igala d o k j e trp ala lj ute p ap riice na nacho s, a o nd a uzela p o velik ko mad sira. " Ve sam s mr avj ela etir i kile." tap iima j e p o d igla hr p u kr ump iria, a o nd a p rep o lo vila hreno vku. Dvo j e star ij e d j ece, B r o wnie i P raline, b ili su j ed nako vj eti kao i nj iho va maj ka. B lizanke, Cher r y i B ab y Ruth, nisu se mo gle mj eriti s nj ima, ali ip ak su se sasvi m d o b ro snalazile. Nij ed no se nij e lj utilo ni p rigo varalo . Mirno su j eli, d o d avali j ed ni d rugima hr anu, d ij elili nap itke i p o vremeno zad o vo lj no uzd isali. Lexie nij e p r o go vo r ila sve d o k nij e zavrila s j elo m i o d lo ila tap ie. " No valee, up o znala sam neko ga." " Ho e r ei..." " Aha. Neko ga!" " Ko ga? " " Zo ve se W o o d y. W o o d y Sams. I simp atian j e, No valee. Stvarno simp atian." " P riaj ." " U p o ned j elj ak naveer r ad ila sam u no no j smj eni u hitno j slub i j er j e j ed an o d nj iho vih lj ud i u zatvo r u. I tad a j e stiga o W o o d y s iaenim rameno m i

52
o greb o tinama. Zaletio se mo to ciklo m u kamio net. I kad su ga skrp ali i sp remao se o tii, p o zvao me na kavu, ali r ekla sam d a mo ram kui svo j o j d j eci. A o n ti mene p ita mo e li svr atiti sutr ad an naveer, u uto rak, i j a sam p rist ala i o n j e d o ao . Do nio j e vid eo kasetu, Cr no g p astuha, i d aro ve za d j ecu - slagalicu i ko cke. Stvarno vo li d j ecu. Kae d a ih sam ne mo e imati j er j e kao mlad i d o b io zauke i sp ustile su mu se i..." " to to znai? Da su mu se sp ustile? " " P a, zna ve." L exie j e nap uhala o b raze i isp ustila p raskav zvuk, a o nd a p o kazala p rep o ne. " Sp ustile su mu se." " Aha!" " ekaj , d uo " , r ekla j e Lexie B ab y Ruth, " ima ko mad i kiselo g krastavca u ko si." " I, j este li ti i W o o d y...? " Ne! Nismo se ni p o lj ub ili, zap ravo samo j e d anp ut, kad j e o d lazio , ali b ilo j e lij ep o . I to j e naj vanij e, ne mo e imati d j ecu p a se b arem ne mo ram b rinuti zb o g to ga. Mislim d a mi se svi a." " Misli? !" " P a, nij e b a savr en." Lexie j e sp ustila glas i nap ravila grimasu. " vae d uhan. I ateist j e." " P a d o b r o , nitko nij e savr en." " Znam." Lexie j e zatr esla glavo m. " Ali, cure p o p ut nas, No valee... mi b a ne mo emo b ir ati." " T ro y!" Sr ed o vj eni mukar ac za p ulto m d o viknuo j e p rema stranj em d ij elu rad io nice. " Do la j e o na ena p o to yo tu." T ro y Mo ffatt iz vukao se isp o d kamio neta i nasmij eio se No valee d o k j o j j e p rilazio . " P r o b lem j e vei nego to sam mislio " , rekao j e, b riui masne ruke u ve crn runik. " Ho e li b iti skup o ? " " Vj ero j atno nee b iti tako str ano , ali b it e vam go to v tek sutra." Izmaknuo se kao d a se b o j i d a b i ga mo gla ud ar iti. " Uh, kvr agu." " Ho ete d a vas j a o d vezem d o ma? " " Ne, ne tr eb a." " Sigurni ste? " " Aha." Do k j e izlazila, ula j e kako j e neto p ro mrmlj ao seb i u b rad u, ali nij e se o krenula i nij e p itala to j e r ekao . P rep j eaila j e d va kr ianj a kad se p o kraj nj e zaustavio tro an fo rd i zatrub io . " Do ite" , r ekao j e. Nagnuo se i o tvo rio suvo zaka vrata. " Usp ut mi j e." No valee j e ula i zatvo r ila vr ata. " Znate gd j e stanuj em? " " Ne, ali gd j e go d to b ilo , usp ut mi j e." P ro vezao j e fo rd p reko krianj a. " uj te, za o no j utr o s..." P o gled ao j u j e i nasmij eio se. " Isp riavam se." " Nema p r o b lema." " Nisam vas p r ij e vid io . P o znaj em go to vo sve ko j i tu rad e. B arem iz vi enj a." " P a, j o sam no va." " uo sam." No valee ga j e sumnj iavo o d mj er ila, uvj e rena d a j e uo p riu o nj o j i Americus, ali o n j e gled ao r avno p r ed seb e. " Vrlo mi j e vano d a sutr a imam kamio net" , rekla j e. " ena s ko j o m ivim... kamio net j e nj ezin, ali mi d o p uta d a ga vo zim kad go d mi treb a." " B it e go to v u p o d ne." P rip alio j e ciga r etu. No valee se up itala vae li i o n d uhan. " P o p ravio sam i neko liko stvar i unutra. Rad io i o no svj etlo ." " uj te, nisam sigur na d a si sve to mo gu p riutiti. J er, sama u p latiti p o p ravak. T o treb a b iti iznena enj e za vlasnicu, ali..." " T o vam neu nap lat iti. Ali, d o k sam ga vo zio i iskuavao ko nice, htio sam up aliti rad io , a o nd a sam p r imij etio d a ni svj etlo ne rad i, p a sam ih p o p ravio ." " P a, hvala vam" , r ekla j e, ali j e zvuala vie srd ito nego zahvalno . " P ro d aj ete knj ige? " " Mo lim? Knj ige... ne."

53
" Ali, u to yo ti ih ima itava hr p a." " Ah, zab o r avila sam. Mislite d a e b iti na sigurno m p reko no i? " " Zezate me? " " J er, to su knj ige iz knj inice. Nisu mo j e." " Mislite d a b i netko o d auto mehaniara p o elio ukrasti knj ige? " Nasmij ao se. " Mo d a b i p o p alili kasetu W illiej a Nelso na ili kakvu alatku, ali knj ige sigurno ne." No valee se ugr izla za usnicu mislei o to me kako b i Fo rney b io srd it kad b i znao gd j e su nj ego ve knj ige. " Kakve su to knj ige? Lj ub ii? " " Ne." " Ho d ao sam s j ed no m cur o m ko j a j e itala lj ub ie." " T u skrenite lij evo ." " I stalno j e go vo r ila o p lamsaj u lj ub avi i... zap alj enim srcima i to me slino ." P o visio j e glas i d ahnuo : " Oh, mo j a d ua p lamti o d lj ub avi." Kad mu j e glas p r ep uknuo kao d a mutira, No valee se nasmij ala, a o n j o j se p rid ruio . " T o j e mo j a ulica. I zii u o vd j e." " Ne, o d vest u vas d o kue. Gd j e j e? " P o kazala j e d esno . " Ona p r iko lica na kraj u ulice." " J este li za to d a se j ed no m na emo ? " , up itao j e. " Na emo ? " " Da. Od emo na sp o j ." " Aha! P a, znate, j a b a ne izlazim. Imam d ij ete." " I lj ud i s d j eco m katkad izi u." " Vj ero j atno ." " Vj ero j atno ete izii sa mno m ili vj ero j atno lj ud i s d j eco m izlaze? " Nasmij eio se i namignuo o ko m b o j e sme eg eera. " Dakle? Ho emo li? " " Kamo ? " T ro y j e slegnuo r amenima. " U kino . Na p les. Na b ilij ar. Kamo go d elite. " Do k su se zaustavlj ali p r ed p r iko lico m, No valee j e na trij emu ugled ala Fo rneyj a s Americus. " Mo e u sub o tu? " , p itao j e T r o y. " Ne znam." " P a d o b r o , vid imo se sutr a kad d o ete p o kamio net. Mo d a ete tad a znati." " Hvala na vo nj i." im j e No valee izila iz auto mo b ila, T ro y j e skrenuo na p rilaz kui, up alio velike faro ve i o svij etio j e. Zaslij ep lj ena, zastala j e, nesigurna kamo id e. etrnaesto p o glavlj e " Go sp o d ine W hiteco tto n? " Kad se o kr enuo , o i su mu se suzile d o k j u j e gled ao . " Sj eate li me se? " , up ital a j e No valee, o d j ed no m se up laivi d a j e se nee sj etiti. " Dali ste mi..." " Alb um za b eb u" , r ekao j e, " a ti si me fo to grafirala." P rimio j u j e za ruku. " Od lino te se sj eam" , r ekao j e Mo ses W hiteco tto n. " Vo li lj ulj ake za trij em i p ep ermint." " Znala sam d a u vas j ed anp ut o p et sresti" , rekla j e, iznena ena to j o j se grlo stisnulo kao p o nekad kad se tr ud ila d a p o tisne suze. Neko liko tr enutaka p o to j e p ustio nj ezinu ruku, o stavila j u j e visj eti u zraku kao d a nij e elj ela p r ekinuti d o d ir . " esto sam misl io na teb e" , r ekao j e. " Stvarno ? " " Da, esto ." " Ono ga d ana" , r ekla j e No valee, " sve o no o emu ste go vo rili... razmilj am o to me. I sj eam se svega to ste r ekli." " Ma, mo d a j a p o nekad p r evie go vo rim." Okrenuo j e d lano ve uvis, kretnj o m o vj eka ko j i p r iznaj e slab o st. " Ne, imali ste p r avo . Ono to ste rekli o vremenu i o imenima i..." " Da, mno go smo p r iali o imenima. A zna to ? Nisi mi rekla svo j e."

54
" Zo vem se No valee. No valee Natio n." P o tegnula j e rub p ulo vera kako b i vid io p lo icu s imeno m. " Sad tu r ad im." " E p a, No valee Natio n, mislim d a j e sad na teb i red d a p ria. Vrij eme j e d a mi p ria o svo j em d j etetu." " Niste uli za mene? " " Ne, nisam." Vid j ela j e d a o n nij e tip o vj eka ko j i b i se p retvarao . Uo p e nij e b io takav. " Do b ila sam d j evo j icu." " Dj e vo j icu." Kimnuo j e. " P itao sam se o to me, zna." " Ona j e... o na j e j ed no stavno ..." No valee se nasmij ala i smij eho m nad o mj estila rij e ko j u nij e mo gla nai. " Nema niega sla eg o d malene curice." P remj estio se s no ge na no gu i zauzeo p o zu iekivanj a - elio j e sve uti, ali nij e htio p itati. " Ima snano ime" , r ekla j e No valee. " T o mi j e d r ago uti." " Ime ko j e e o d o lj eti mno gim tekim trenucima." " A nj ih e b iti" , r ekao j e, o d mahuj ui glavo m zb o g te neizb j eno sti. " Zo ve se Amer icus." Mo ses j u j e gled ao ne tr ep ui. " Americus" , rekao j e. Ond a j e o d vratio p o gled i malo razmislio , o stavio malo vr emena i p ro sto ra d a mu sj ed ne. Na p o slj etku se o krenuo p r ema No valee. " Amer icus Natio n" , p o no vio j e. " Do b ro j e. I te kako d o b ro ." Neko liko su tr enutaka utj eli, ali to j e b ila o p utena, ugo d na utnj a... ko j u j e na kraj u p r ekinuo glas s r azglasa ko j i j e traio d a j o neko liko b lagaj nica d o e u p red nj i d io tr go vine. " T o sam j a" , r ekla j e No valee. " Rad it u tu sutr a. Fo to gr afir ati." No valee se nasmij eila. " Znam." " I ti e b iti tu? " " Imam slo b o d an d an, ali d o i u." " S Amer icus? " " Ob j e emo d o i." P riao im j e Reggie Lewis, mlad i p lavo ko si p o slo vo a. " Zd ravo , Mo se. Drago mi j e d a si d o ao ." Mo ses j e p o segnuo za svo j o m to rb o m ko j a j e staj ala na p ultu iza nj ega. " Mo ses" , rekao j e vr stim i o d lunim glaso m. " Mo ses W hiteco tto n." T e j e veer i No valee o d ij evala Americus u sve o p ravice ko j e j e imala. uti ko mb inezo n ko j i j e d o b ila o d Dixie Mullins, b ej zb o lsku o d o ru o d Henryj a i Leo ne, b ij elu halj inicu ko j u j e saila sestra i e iri ko j i j e d o b ila o d go sp o e Ortiz. Kad j e zavrila, d j evo j ica j e b ila iscrp lj ena, a No valee se j o uvij ek nij e mo gla o d luiti. Na kr aj u su Fo r ney i go sp o d in Sp ro ck izab rali halj inicu i eiri. Slj ed eeg j utr a No valee j e r ano ustala kako b i sve p rip re mila. Isp rala j e b ij elu halj inicu i o vj esila j e d a se o sui. Zaila j e ko mad i ip ke ko j i se rasp arao na gaicama i o d r ezala ko nie ko j i su visili s unutarnj e strane eiria. Ob risala j e nevid lj ivu p r ainu s p ar a b ij elih cip elica i ulatila siune b iser ne gumb e na nj ima skuto m svo j e halj ine. Na kr aj u j e p o mno izglaala halj inicu, p azei na svaki vo lani i manicu. Zatim j e o kup ala Amer icus i p o elj ala j o j ko su u b lage uvo j ke i sitne vitice, p a j o j svezala svilenu manu. Od j enula j u j e p o mnj ivo p o p ut ma j ke d j ej e filmske zvij ezd e... zagla uj ui, latei, p o ravnavaj ui... sve tako d a Americus izgled a b esp rij eko r no . Kad su stigle u W al - Mar t, d vad esetak ena s d j eco m ve j e staj alo u rep u ekaj ui d a ih Mo ses W hiteco tto n fo to gr afira. Sve j e b ilo p uno igraa ka, vreica s p elenama i p raznih ko lica. Cend r ava d j eca vritala su u naruj u nestrp lj ivih maj ki, razd raeni maliani p o kuavali su se o teti iz ruku o d raslih. P eto ro ili esto ro d j ece p red ko lsko g uzr asta valj alo se i ko trlj alo p o p ut d ivlj ih maia. Do k j e smj etao r asp lakanu b eb u u krilo starij eg b rata, Mo ses j e ugled ao No valee i nasmij eio j o j se. Zatim j e neto rekao mlad o j eni ko j a mu j e p o magala, p a j e o na o tila na kr aj r ep a i iza No valee stavila stalak sa znako m na ko j em j e p isalo :

55
" Fo to graf e p o no vno snimati u..." , a isp o d to ga b ila j e nacrtana ura ko j a j e p o kazivala j ed an sat. Mo ses j e r ad io o p uteno i nij e se urio ak ni kad j e neko znatielj no d ij ete o tkrilo fo to grafij e na nj ego vo j akto vki ni kad j e mlad a maj ka zahtij evala p o zu ko j a e, kako j o j j e o b j asnio , r ezultir ati fo to grafij o m na ko j em nj ezino d ij ete nee imati glavu. Nj ego v j e glas, ko liko ga j e No valee mo gla uti kro z urlanj e i viku d j ece i p rij etnj e i uko r e r o d itelj a, b io smiren. P ro matrala ga j e kako izmamlj uj e smij eh o d utlj ive ili s rd ite d j ece... kako se p o sveuj e svako j fo to gr afij i, p o d eava o svj etlj enj e i mij enj a p o ze traei naj lj ep u. Rep se p o micao p o lako i unato svemu to j e No valee p o d uzela, Americus j e p o ela venuti. Ko sica j o j j e p ala na lice, a na eiriu se nap ravio nab o r. Halj inica j e b ila zguvana i mlo hava, a o vr atnik mo kar o d sline. J ed an b iserni gumb s cip elice o tp ao j e i No valee ga j e j o tr aila kad j e p o d igla p o gled i shvatila d a su o ne na red u. " Dakle, to j e Amer icus Natio n" , r ekao j e Mo ses. Americus j e svo j im v elikim o ima nep o mino gled ala Mo sesa, o tvo renih usta, d o k j o j se niz b r ad u cij ed ila sr eb r nasta slina na savreno izglaane vo lanie savreno izglaane halj ine. Neko liko j e trenutaka o stala nep o mina - sle ena o d straha ili fascinacij e, sva u nap o r u d a ga o b uhvati p o gled o m ko j i j e lutao s nj ego va lica na ruke p a na ko su. I znenad a j e d o nij ela o d luku p a j o j se u kutku usta ro d io o smij eh, p ro irio se na usnice a o nd a i na o b raze. P ruila j e ruke Mo sesu W hiteco tto nu, a nj ezini p r stii savili su se p r ema d lano v ima u kretnj i ko j a j e znaila " uzmi me" . Kad j u j e uzeo iz No valeeino g naruj a, Americus se tresla o d uzb u enj a. Ko lj enima ga j e ud ar ala u p r sa, r ukama lep etala p o p ut vj etrenj ae, smij ui se d o k nij e o stala b ez d aha. " Nema niega sla eg o d malene curice" , rekao j e. " P a sad , b ila j e j o sla a p r ij e nego to j e p o kuala p o j esti svo j u halj inu." No valee j e navlaila p r st i o b r isala mr lj u s d j eteto ve ruice. " Izgled a kao d a j e p rip ravlj ala to rtu o d b lata." " Ali, to nema nikakve veze s o nim to j e tu. Nema veze s o nim to traimo ." " Kako to mislite? " " Da j e stvar samo u to me d a ih se ulj ep a, sve b i b ilo j ed no stavno . Lij ep o ih o p ere, o d j ene im no vu o d j eu i p ritisne gumb na ap aratu. Ho p la - eto ti lij ep e d j ej e fo to gr afij e." No valee j e kimala kako b i p o kazala d a j e lij ep a d j ej a fo to grafij a p o slj ed nj e to b i p o elj ela. " Ne, na tim su slikama glavne kr p e" , rekao j e Mo ses. " Ko stimi." No valee b i naj r ad ij e skinula eir i s Americusine glavice. " Ali, nij e to tako j ed no stavno " , d o d ao j e. " Ovo j e d ij ete Americus Natio n. Kako emo stvo r iti fo to gr afij u ko j a e to izraziti? " Mo ses j e p o d ignuo d j evo j icu, kao d a eli p ruiti d o kaz nj ezine nazo no sti, a o nd a se o krenuo i sp ustio j e na sto l. " Do i o vamo , No valee, p rip azi d a ne p ad ne d o k j a sve ne p r ip r emim." Mo ses j e naao n o vu, svij etlo p lavu p o zad inu za sliku. P ro mij enio j e o svj etlj enj e, o cj enj uj ui svaku p r o mj enu p r ema o d razu na Americusino j p uti. Na kraj u j e p o krio ap arat ko j im se d o tad sluio i stavio nj ega i tro no ac iza p o zad ine. " T o j e fo to ap ar at mo j e tvr tke" , o b j asnio j e. " Do b ra j e za stud ij ske fo to grafij e stud ij ske p o r tr ete, kako o ni to kau - ali to nij e o no to elimo ." Mo ses j e isp o d sto la izvukao tr o nu ko natu to rb u i o tko p ao j e. " Ovo j e mo j " , r ekao j e. Zatim j e izvad io vr lo neo b ian fo to ap arat, nimalo nalik N iko nima i Mino ltama ko j e j e No valee slagala na p o lice na o d j elu elektro nike. Sve su to b ile b lj etavi, stand ard izir ani fo to ap ar ati u tvr d im p lastinim kutij ama, fo to ap arati ko j i su stali na d lan. Ali, o vaj , Mo seso v fo to ap ar at d o imao se tekim, nesp retnim, slo enim. " to j e to ? " , up itala j e. " Ro llei. Naj b o lj i na svij etu." Maknuo j e p o klo p ac s lee i o tkr io d vij e id entine lee, j ed nu nad d rugo m. " J o nikad nisam vid j ela takav fo to ap arat." " Nema ih vie mno go . Ne o vakvih."

56
Mo ses j e tad a p r itisnuo neki gumb , a vrh fo to ap arata j e isko io . No valee j e p o mislila na b lij ed e fo to gr afij e u tamnim, o valnim o kvirima... na mukarce i ene s krutim o vr atnicima, lica b o j e kr ump ira, smrknutih o smij eha. Drao j e fo to ap ar at p r ed so b o m, u visini struka, i gled ao d o lj e u nj . " Do b ro , go sp o ice Amer icus" , rekao j e, gled aj ui j e kro z ap arat, " kreemo ." P rimaknuo se sto lu. " J a u sve o b aviti. T i se samo p o naaj p riro d no ." Americus j e o igled no smatr ala d a j e p riro d no p o d ii ruice, zgrab iti eiri i navui ga p r eko p o la lica. Do k j e p o kuavala p ro viriti isp o d nj ega, Mo ses j e o tvo rio zaklo p ac, a o nd a o kr enuo ruicu sa strane fo to ap arata. " Samo tako , malena" , r ekao j e ne p o d iui p o gled . " Ne suzd ravaj se." Nep restano j u j e snimao d o k j e skid ala eiri i zatim ga b acila na p o d ... p o no vno j e snimao d o k se naginj ala kako b i, zab rinuta lica, p o virila p reko rub a sto la. Kad j e Amer icus p r estao zanimati eiri, vie nij e ni ula klj o caj e fo to ap arata d o k j u j e Mo ses i d alj e snimao . B avila se vanij im stvarima - p rimj erice, vlasi ko j a j o j se zavukla me u p r stie, kap i sline ko j a se razlila p o ko lj enu, svo j im nap etim trb uiem ko j i j e o tkr ila isp o d vo lania na halj ini. Mo ses j e nij e snimao o nako kako j e No valee zamilj ala - Americus s med vj ed iima i sunco b r anima, an eo sko g o smij eha, s ru p icama na o b razima. Umj esto to ga, snimao j u j e kako s uitko m p rstiima d o d iruj e p up ak... kako se ud i p razno j arap ici ko j a j e j o zad r ala o b lik nj ezina sto p ala... d o k se ud ila d ivo ti vlastitih no nih p r stia i ar o lij i p r sta ko j i u neto up ire. Mo ses s e kr etao p o p ut p lesaa... klizio j e, kruio , o kretao se - nj ego vi su p o kreti nalazili r avno teu, a nj ego vo o ko svo j glas... o d uevlj eno b i p o vikao kad b i b io zad o vo lj an p o zo m, nasmij ao se kad b i p ro naao p ravi kut snimanj a, co ktao j eziko m kad b i snimio sav r enu fo to gr afij u. A fo to ap ar at, ko j i se No valee inio staro mo d nim i nezgrap nim, d o imao se malenim i krhkim u Mo seso vim r ukama, r ukama ko j e su izvo d ile ud esne kretnj e, p rstima ko j i su p ro nali vlastiti r itam i ne znaj ui znali kad a su o tkrili p ravu stvar. P etnaesto p o glavlj e Nako n d r ugo g sp o j a s T r o yem, No valee j e p o ela uzimati ko ntracep cij ske p ilule. Nij e b ila sigur na ho e li sp avati s nj im, ali nij e b ila sigurna ni d a nee. Kad su p r vi p ut zaj ed no izili, T ro y j u j e p o veo u b ar ko j i se zvao B o ne's P lace . T amo su j eli r eb ar ca i igr ali shuffle -b o ard . Kad j u j e o d vezao d o ma, d vap ut j u j e p o lj ub io i zatim j o j p o kuao r asko p ati trap erice, ali o na j e skliznula iz auta i p o urila u kuu. Na d rugo m sp o j u o tili su na p les u VFW , a o nd a u grad ski p ark gd j e su za d rvenim sto lo m p ili vino s malino vcem. Kad j u j e T ro y p o kuao nago vo riti d a d o e u nj ego v stan, o d b ila ga j e. Ali, svi alo j o j se kako se o sj ea kad j o j nj ego v d ah p ro e uz uho . I tad a j e o d luila p o eti uzimati p ilule. T ri d ana i tr i p ilule p o slij e, p r es tala ga j e o d b ij ati. Otila j e s nj im u nj ego v stan i d o p ustila mu d a j e svue i sp usti na p o stelj u - tanak mad rac na p o d u. Kad j e navalio , sklo p ila j e o i, vr sto se d rala za nj ego va ramena i nad ala se d a nee zamij etiti str ij e na nj ezino m tr b uhu. Nij e n ita r ekao o zatiti - ni p o nud io , ni p itao . B ilo j o j j e d rago to j e sama o d luila, d r ago to j e, za p r o mj enu, mislila glavo m, p o ela uzimati p ilule... p ilule... siune p ilule... manj e o d asp irina... tanj e o d vitamina... a uzela j e tr i... samo tr i... Od j ed anp ut j e b ila p o sve sigur na d a j e samo tri p ilule ne mo gu zatititi. Mo ra uzeti mno go p ilula, mo r a ih uzimati tj ed nima d a b i d o ista b ila sigurna. Zato j e b ila tako glup a, p itala se. Zato j e to liko riskirala? I zato j e na mad racu ko j i zaud ara na kravlj i sir s mukar cem ko j eg nij e b riga ho e li o na zanij eti ili ne? Ali, tad a j e j o samo mo gla p o kuati snago m vo lj e utj ecati na T ro ya Mo ffatta d a p o uri. Ono nij e d ugo tr aj alo . Kad j e zavr io , b r zo se o d j enula i o d j urila. U p riko lici se p r ala i p r ala, vr uo m vo d o m i sap uno m, kao d a e tako zb risati d eset minuta p r o ved enih na mad r acu b o j e b lata. T ad a se sj etila glup ih mj era o p reza ko j e j e p o d uzimala kad j e p o ela sp avati s W illyj em J acko m... p ila j e Co lu i asp irin, kup ala se u o ctu - sve su to b ile meto d e ko nt racep cij e o ko j ima su u sed mo m razred u na sato vima tj elesno g ap tale d j evo j ke ko j e su d o b ile " mengu" .

57
Kad se nap o ko n zavukla u kr evet, mo rala j e p o tisnuti p o riv d a p ro b ud i sestru Husb and i zamo li j e d a se p o mo li. Ali, B o g vj ero j atno ima p ametnij eg p o sla ne go d a up ravlj a kr etanj em sp er me T r o ya Mo ffetta. No valee j e nazvala Lexie r ano slj ed eeg j utra kako b i j e ulo vila p rij e nego to o d e na p o sao . " J e li sve u r ed u? " , p itala j e Lexie. " ud no mi zvui." " Sve j e u r ed u. Samo sam te htj ela p itati ho e li d anas d o i u trgo vinu. Mislila sam d a mo d a zaj ed no r uamo ." " Ne mo gu, r ad im u d r ugo j smj eni, o d tri d o j ed anaest." " Kako to ? " " P raline i B r o wnie imaj u r ub eo lu p a ih ne mo gu vo d iti u vrti, ali susj ed a j e o b eala d a e ih no as p r iuvati." " Ah, tako ." " No valee, to se d o go d ilo ? " " P a... zap r avo nita. Samo sam htj ela p o p riati s to b o m." " Do i sad a. Kad a mo r a b iti na p o slu? " Neko liko tr enutaka vlad a j e tiina. " No valee? " " Ha? " " to ti j e? to se d o ga a? " " Mislim d a sam mo d a tr ud na." Lexie j e stano vala u sir o tinj sko j etvrti na kraj u grad a, u ko mp leksu ko j i j e p rij e mno go go d ina b io mo tel. etiri zgrad e o ko b azena, ko j i su stanari nazivali o tro vno m kad o m. Go la zemlj a s neko liko zakrlj alih ced ro va b ila j e zatrp ana zahr alim tr iciklima, isp uhanim auto mo b ilskim guma ma, p o klo p cima kanta za smee i ko mad ima o p eke. Dva mr ava p sa lizala su masnu mrlj u na p arkiralitu kad se No valee d o vezla i nisu se p o makla ni kad im se p rib liila. Vrata Lexieno g stana, b r o j 1 2 8 , b ila su ukraena Dj ed o m Mrazo m, nj ego vim so b o m i zvo nii ma. B ilo j e to tj ed an d ana p rij e Svih svetih. " B o k, No b b alee" , r ekao j e B r o wnie. " Imam ro j - ro lu. Vid i? " Zad ignuo j e go rnj i d io p id ame s liko m ko r nj ae Ninj a i p o kazao j o j o sip na trb uhu. " B o li? " " Aha, ali j a sam ve veliki" , r ekao j e i vratio se televizi j i i crtiima. " U kup ao nici sam, No valee" , d o viknula j e Lexie. " Kava se kuha." No valee j e o tila u kuhinj u ali se o d luila samo za au vo d e. Nij e j o j b ilo d o kave, d j elo mice i zato to nij e b ila r asp o lo ena za mo ku s o ko lad o m, Lexienu o milj enu vrstu, a d j elo mice zb o g b lj etavila. Lexie j e sve o liila b lj etavim b ij elim lako m ko j i j e d o b ila na r asp r o d aj i, d vij e i p o l litre za p ed eset centi. Ved rih, sunanih d ana b lj etavilo j e zaslj ep lj ivalo . So b e su b ile tako sj aj ne, tako b lj etave d a j e P raline, naj svj et lij e ko se i p uti, no sila staru zelenu b arunastu kap u s crnim velo m kako b i zatitila o i kad b i se p r o b ud ila. Lexie j u j e tad a p ro zvala Mad ame P raline i p o sluila j o j mlij eko u tanko j p o rculansko j alici. Lexie j e ula u kuhinj u u halj ini ko j u j e tako er kup ila na rasp ro d aj i, tanko j ifo nsko j o p r avi ko j a j e, tvr d ila j e, b ila ista kao o na to j u j e Marilyn Mo nro e no sila u filmu Neki to vo le vr ue. " A sad mi sve isp r iaj ." " Do b ro ." No valee j e o tp ila malo vo d e i o b lizala usnice. " Onaj tip o ko j em sam ti p riala..." " Onaj auto mehaniar ." " T ro y Mo ffatt. Uglavno m, o tila sam s nj im u krevet i... Lexie, uhvatio me smrtni strah d a sam zatr ud nj ela." " Zar nij e nita up o tr ij eb io ? " " Ne." " A ti? " " Ne. Da. Ho u r ei, uzimam ko ntracep cij ske p ilule, samo ..." " Ond a se nema zato b r inuti." " Ali, uzimam ih tek neko liko d ana." " Vj ero j atno ti zato kasni. P r vih neko liko mj eseci mo gu ti p o remetiti mj esenicu." " J ed no stavno u nj ih nemam p o vj erenj a."

58
" A ko liko ti kasni? " " P a, ne znam kasni li mi." " Kako to misli? " " P a, nij e j o vr ij eme d a d o b ij em. T reb am d o b iti tek za d va tj ed na." " P a kako o nd a mo e b iti tr ud na? Ako p ilule nisu d j elo vale, ko liko trud na mo e b iti? Dva tj ed na? " " Ne." " J ed an tj ed an? " No valee j e o d mahnula glavo m. " Nego ko liko ? " " Devet... d eset sati." Lexie se na smij eila, stisnula No valeeinu ruku, ustala i nalila si alicu kave. " Duo , mislim d a j e p r er ano za zab r inuto st." " Ne... nij e! Sad j e b a p r avo vr ij eme za zab rinuto st. Sad a! Kad j o mo d a mo gu neto p o d uzeti." " Misli, p o b aciti? " " Ne, to ne. Nita takvo ." Lexie se d o imala zb unj eno . " Nego to ? " " P a, ne znam. Zato sam i d o la k teb i." " K meni? " " P a, ti r ad i u b o lnici i..." " No valee, j esi li svj esna s kim razgo vara? J a imam etvo ro d j ece. etvo ro ! Kad b ih znala to se mo e p o d uzeti..." " Ali, p o sto j e naini. ula sam..." " Aha. I j a sam za to ula. P r vi p ut sam uzela kinin. Neka cura iz ko le rekla mi j e d a e to r ij eiti p r o b lem. Nij e. Mo j i p o b o ni ro d itelj i izb acili su me iz kue j er sam zgrij eila i 'o sr amo tila ih', a neko liko mj eseci p o slij e, svo j em sam p rv o m d j etetu d ala ime B r ummett." " B rummett? " " uj , zo vem ga B r o wnie* j er sam to naj vie elj ela j esti tij eko m trud no e." Lexie j e p ij uckala kavu, a o nd a j e r ekla: " Drugi p ut sam p o kuala s kihanj em." " Za to nikad a nisam ula." " Nisam ni j a, ali u no vinama j e b io lanak o eni ko j a j e sp o ntano p o b acila zato to nij e mo gla p r estati kihati. P a sam p o mislila, ako j e nj o j usp j elo , zato ne b i i meni? Umrkavala sam p ap ar , cr venu p ap riku, i slatku i lj utu. kaklj ala sam no s p erj em, va to m, ko r o vo m. up ala sam tr ep avice d o k zamalo nisam o stala b ez nj ih. I usp j elo j e. Kihala sam i kihala i kihala. A d evet mj eseci p o slij e ro d ila sam curicu p o imenu P raline." Lexie j e d o d ala j o liicu eer a u kavu. " A trei sam p ut skakala." " Skakala? " " Do lj e ko d mo sta W illis ivj ela j e neka Ciganka. ula sam d a zna arati. I d o ista j e znala. Rekla mi j e: 'Mala, ako sko i natrake d evet p uta p rij e izlaska sunca, izgub it e d ij ete.' I tako sam skakala. A za svaki sluaj , d a b ud em sigurna, skakala sam it avih kilo metar i p o l. Od Ulice P arish d o kameno lo ma. Do b ila sam ulj eve, o greb o tine, iaila sam ko lj eno ... a u svib nj u sam d o b ila b lizanke. Ne, d uo , ne znam nita o sim d a mo r a p r iekati i vid j eti." " A o ni testo vi za tr ud no u? " " Ne vj er uj em d a ti o ni i ta mo gu p o kazati nako n d eset sati, ali..." Okrenule su se p r ema kuhinj skim vratima kad j e P raline, u sp avaici s liko m Minnie Mo use i zeleno m kap o m, ula o ij u nateenih o d sna. " Oho , Mad ame P r aline j e ustala." Do k se p enj ala Lexie u kr ilo , P r aline j e rekl a: " No b b alee, imam ro lu -ro lu." " Znam, d uo ." Lexie j e p o p r avila veo na P r alineino j kap i. " Ho e au so ka? " " Da, i... i..." I tad a j e P r aline kihnula - d vap ut. " ivj ela, Mad ame P r aline" , r ekla j e Lexie. " ivj ela."

59
No valee j e slj ed ea d va tj ed na nasto j ala izb j egavati T ro ya Mo ffatta. Neko liko p uta na d an d o ao b i p r ed tr go vinu, ali o na j e nep restano neto rad ila i nij e imala vremena ni za to vie o sim d a ga p o zd ravi. Kad b i j e nazvao ko d kue, nalazila j e izlike d a ne r azgo var a s nj im. Nij e imala ap etita i nij e mo gla sp avati vie o d neko liko sati u j ed no m navratu. Ustaj ala j e tr i - etir i p uta svake no i i ila u zaho d , uvj erena d a zna razlo g p ritiska na mj ehur u. Katkad b i j o j b ilo muno i vrtj elo b i j o j se u glavi kad b i ustala, kao kad j e tek zatr ud nj ela s A mer icus. A o nd a, j ed no ga j utr a p r ij e zo r e, d o k j e d rij emala, No valee j e o sj etila p o znatu vlano st izme u no gu i sve j e p r estalo . Op et j e b ila slo b o d na. B ila j e o na stara, b ez kinina, b ez o cta i asp ir ina i Co le, b ez kihanj a i skakanj a. Ovo ga j e p uta imala s ree. T ad a se neega sj etila, neega iz knj ige o Ind ij i ko j u j e p ro itala, o enama iz kaste ned o d irlj ivih ko j e su izazivale p o b aaj uarenim ip kama zagrij anim na zap alj eno m uglj enu. Iznenad a, No valee se usp r avila u p o stelj i. Vie nij e ni p o milj ala na s p avanj e. Ustala j e, up alila svj etlo i p o ela p reko p avati p o hrp ama knj iga na p o d u. Kad j e p ro nala o nu ko j u j e tr aila, listala j u j e d o k nij e nala o no to j u j e zanimalo , a o nd a j e p o no vno p r o itala p j esmu o crno j eni ko j a j e p o b acila svo j e d ij ete. No va lee j e uzela d r ugu knj igu i r uko m p rela p reko o vitka. B ila j e to p rip o vij est o Arap kinj i ko j a j e, d o k j e b ila mlad a, stavila p auke u tij elo , p auke ij i e ugrizi, kako su j o j r ekli, izazvati p o b aaj . Zatim j e s d na hr p e uzela tanku knj igu ko j u j e up ravo d o vrila, p rip o vij est o id o vki p o imenu B r end a ko j a j e nab avila d ij afragmu zato to j e to o d nj e traio nj ezin d eko . No valee se o svr nula p o so b i p rep uno j knj iga. Knj ige natrp ane u kuto vima, na o rmariu, na zaglavlj u kr eveta, na p o lici. A u knj inici, Fo rn eyj evo j knj inici, b ilo ih j e j o . J o knj iga... j o p r ip o vij ed aka... j o p j esama. I No valee j e iznenad a shvatila - shvatila o no ega p r ij e nij e b ila svj esna. Vie nij e b ila ista. Vie nikad a nee b iti ista. B ila j e p o vezana s o nim enama o ko j ima j e ital a. Ned o d irlj ivima. Crnkinj ama. Arap kinj ama. B ila j e p o vezana s nj ima b a kao to j e neko b ila p o vezana s d j evo j icama u sed mo m r azr ed u i izmilj enim enama ko j e su se zvale B rend a i stvarnima ko j e su se zvale Lexie. T ad a se sj etila p r vo ga d ana kad j e up o z nala Fo rneyj a, p rvo ga d ana u knj inici, kad j e ho d ao uz p o lice i vad io knj ige... itao iz j ed ne, p a iz d ruge... d rao ih i o b raao im se kao d a su ive... go vo r io o stab lima i p o ezij i i slikama... a o na tad a nij e shvaala, nita nij e shvaala. No sad j e p o ela shvaati i b ilo j o j j e ao to mo ra ekati d o j utr a d a vid i Fo r neyj a... d a mu kae kako j e nap o ko n p o ela shvaati. esnaesto p o glavlj e Kua W hiteco tto no vih b ila j e ud alj ena kilo metar i p o l razro vano m makad am cesto m, ko j a ve d vij e go d ine nij e b ila p o ravnana. Zemlj a j e p rij e p o la sto lj ea raskrena r ad i sto ar stva. T lo se sp utalo p rema p litko m p o to ku uz ko j i su rasli niski hrasto vi i maklur a. No valee j e skr enula to yo tu na p rilaz u sj eni kauuko vaca ko j ih su listo vi ve p o p rimili b o j u vina i zlata. Ku a j e b ila d o sto j anstvena d vo katnica sa iro kim trij emo m o gr a enim mr eama p r o tiv kukaca i iro kim stub ama na ko j ima su b ili lo nci ger anij a. Mo ses se p o j avio na vr atima d o k j e No valee izvlaila Americus sa sj ed ala. " J esi li nas lako nala? " , up itao j e. " Kad sam p r o la Sticker Cr eek vie nisam imala p ro b lema." Americus j e zagugutala i p r uila ruice Mo sesu i p rij e nego to j e No valee d o la d o stub a. " Go sp o ice Amer icus!" , r ekao j o j j e d o k j u j e p o d izao u naruj e. T rij em j e, o nako mr aan i p r o hlad an, b io p rava d ungla lo ze i ko ko tinj e guj are, b rlj ana i svilenice. P et - est r ib ikih tap o va b ilo j e naslo nj eno na zid u j ed no m kutu, a r ad ne izme staj ale su na rub u no vina p o kraj vrata. Nasred tr ij ema b ile su d va velika naslo nj aa j ed an uz d rugi, ali No valee j e tek nako n neko liko tr enutaka zamij etila d a u j ed no me sj ed i sitan, p o gnut o vj ek.

60
" No valee, o vo j e mo j o tac, P ur im W hiteco tto n." Starac j o j se nasmij eio p o lo vico m lica ko j a j e j o b ila p o kretna. Druga j e strana, zasj enj ena o ka i o vj eene usnice, zakazala na n j ego v p ro li ro end an, o samd eset trei, kad se sagnuo kako b i ugasio svij ee na b ij elo j to rti, a u slj ep o o nici mu j e p rsnula ar ter ij a. " Do b ar d an" , r ekla j e No valee. Lij eva mu j e r uka b ila nep o kr etna... b esko risna, p rstij u iskrivlj enih i savij enih p rema d lanu. Leala mu j e u kr ilu p o p ut kakve stare igrake... b ezvrij ed na, ali stara p o znanica ko j u ne mo e tek tako o d b aciti. P ruio j o j j e zd ravu ruku - uko enu, p unu b r ad avica i o ilj aka, izb lij ed j elu p o p ut o teene vo ke - ali zd ravu. Na nad lanici se vid j el a mr ea ila, zap etlj anih grimiznih p o vj esma, a nj ego va ko a, svj ea i meka, p o d d o d ir o m j e b ila p o p ut fine, nab o rane svile. Kad j u j e d o taknula, No valee j e u mislima ula stiho ve p j esme ko j u j e p ro itala. ... star kao svij et i star ij i o d to ka lj ud ske kr vi u lj ud skim ilama. Na trenutak te r ij ei kao d a su o d j ekivale zrako m p a j e No valee p o mislila d a ih j e mo d a izgo vo r ila naglas. " Gle, tata" , r ekao j e Mo ses. " P o gled aj go sp o icu Americus Natio n." Zd ravo o ko P ur ima W hiteco tto na suzilo se d o k j e trailo Ameri cus. Ond a j e p o kuao go vo r iti, p o kuao natj erati svo j e p ro p ale usnice d a o b likuj u rij ei, ali usp io j e p r o izvesti samo neki gr leni zvuk. No Mo ses j e d o b ro p o znavao o ev j ezik, znao j e to eli p a mu j e p r iao , a starac j e tad a isp ruio ruku i j ed nim d rhtav im p rsto m d o taknuo Amer icusin o b r az. Ona se p o sve umirila, j ed va j e i d isala sve d o k nij e sp ustio r uku - a tad mu se namij eila. No valee se o kr enula kad j e ula d a se o tvaraj u vrata trij ema. Ula j e viso ka ena u p lavo j laneno j halj ini. " Ma vid i ti to " , r e kla j e. " P a nisam znala d a su nam go e ve stigle." " No valee, o vo j e mo j a ena, Cer tain" , rekao j e Mo ses. Certain W hiteco tto n imala j e b uj nu sij ed u ko su i b akrenu p ut, b esp rij eko rnu o sim neko liko p j egica na hr p tu no sa. Kad se nasmij eila, nj ezine o i, tek nij ansu svj etlij e o d SAGE, uhvatile su zr aku svj etlo sti i b listale p o p ut p ro zirno g stakla na ko j e p ad aj u kine kap i. P rimila j e No valee za r uku i stisnula j e, d rei j e kao d a su up ravo zap eatile neki d o go vo r . " Mo ses mi j e r ekao mno go to ga lij ep o g o teb i , No valee. T ako lij ep o g d a sam ve p o mislila d a si izmilj o tina iz b aj ke." " Drago mi j e to smo se up o znale." Certain se tad o kr enula p r ema Americus ko j a j e j o b ila u Mo seso vu naruj u. " Ah! T o j e, d akle, mlad a ena ko j a j e ukrala srce mo ga mua." Americus j e o igled no b ilo d r ago to j e u sred itu p o zo rno sti. " Nij e mi j asno ime" , nastavila j e Certain. " Osim ako nij e tim o smij eho m ko j i se iri o d avd e d o St. Lo uisa." Americus j e sp ustila glavu, naslo nila o b raz na Mo seso vo rame... malo j e ko ketirala sa srame lj ivo u. " O, d a. I te kakav j e to o smij eh" , rekla j e Certain. " Kakav o smij eh? " , r ekao j e Mo ses. " Nikakav j a o smij eh nisam vid io ." " No valee, j e li ti Mo ses p o nud io neto za p ie? Imamo j ab uko vau." " Hvala vam, ali nisam ed na." " No d o b r o , znam d a j ed va ekate d a o d ete o traga p a vas neu zad ravati b rb lj anj em i j ab uko vao m." I ako j e Cer tain naizgled to go vo rila No valee i Mo sesu, gled ala j e Americus. " Ali, kad zavr ite, ekat e vas p ita i kava i tad emo se malo b o lj e up o znati." " Ne d aj se zavar ati, No val ee. Ona j ed va eka d a mi o d emo kako b i se d o ko p ala Americus." " T ko , j a? ! A tko tu sto j i p o p ut stare lud e s d j eteto m u naruj u? " " Zna ti d o b r o d a sam r ekao istinu." " Mo ses, d aj mi to d ij ete i id i za svo j im p o slo m." " uj , mama..."

61
I s tim j e zavr ilo . Cer ta in j e uzela Americus iz Mo seso va naruj a, ali d o k j e to inila, o na i Mo ses su se d o d ir nuli, neto j e p ro lo izme u nj ih... neto mrano i tuno zb o g ega j e o n sp ustio p o gled i nagnao nj u d a o d vrati p o gled , kao d a j ed no ne mo e p o d nij eti d a vid i tugu d rug o ga - kao d a b i im d o d avanj e d j eteta mo glo slo miti sr ce. Mo ses j e r ekao : " Cer tain, j e li ti..." " S nama e sve b iti u r ed u" , r ekla j e. " U naj b o lj em red u." " J este li sigur ni? " , up itala j e No valee. " Katkad zna b iti teka j er j o j rastu zub i i " " Nita se ti n e b r ini" , r ekla j e Certain i sj ela u j ed an o d naslo nj aa s Americus u krilu. " Samo se vas d vo j e zab avlj aj te. Otac W hiteco tto n i j a lij ep o emo se b rinuti za tvo j e d ij ete." " Nemo j j e r azmaziti, maj ko " , r ekao j e Mo ses, to b o e razigrano , ali glas ga nij e sasv im sluao . " Neu d o k vi ne zamaknete za ugao " , rekla j e Certain, i p remd a mu se nasmij eila, u to m j e o smij ehu b ilo b o li. " T amo o tr aga" b ila j e ko lib a o d grub o o b ra ene hrasto vine, kakvih p ed esetak metara iza kue. " T u sam se r o d io " , r ekao j e Mo ses. " Sagra d io j u j e mo j o tac, p rij e vie o d ezd eset go d ina." P ro zo ri su b ili zaklo nj eni cicanim zavj esama, a s vrata su visj ele o suene tikvice i cvij ee. " Izgled a kao kua za lutke." " T o j e Cer tain tako ur ed ila." P red nj a j e p r o sto r ij a izgled ala vea kad su uli ne go to j e No valee o ekivala, iako su u nj o j b ili o staci p r etho d nih narataj a - ulj anice, d rvena invalid ska ko lica, o kviri za izrad u q uilt p r ekr ivaa. " Certain p o vr emeno d o e, p r o zr ai p ro sto rij u i p rij eti d a e j e p o sp remiti, ali..." Mo ses j e zako r aio kr o z vr ata u nekad anj u kuhinj u ko j a j e sad a b ila mrana ko mo ra. Do k ga j e No valee slij ed ila kro z lab irint kutij a, ugled ala j e d rveno g ko nj ia za lj ulj anj e p o luskr iveno g p o d p ro zo ro m. " Mo ses, imate li ti i Cer tain d j ece? " U ko lib i j e neko liko tr enutaka vlad ao taj ac, a o nd a j e No valee ula kako se Mo ses p o krenuo , o nd j e u mr ano j ko mo r i, up alio svj etlo , p o eo o tvarati lad ice. " Nikad ne mo gu nai te vr aj e kare kad mi treb aj u" , rekao j e. No valee j e p o kuala p o no vno . " P itala sam imate li ti i Certain..." " U i p a e vid j eti kako r ad im." T ad a j e No valee shvatila d a j e p o stavila p o greno p itanj e. U to j p r o sto r ij i nisko ga str o p a nij e o stalo mno go o d nekad anj e kuhinj e: zid ni element b ez vr ata i elj ezni sud o p er p un mrlj a. Ni p o emu se d rugo m nij e vid j elo d a j e tu neko j ela cij ela o b itelj , lij eile se rane, kup ala d j eca. Sad a j e to b ila mr ana ko mo r a. U nj u su nagurani rad ni sto lo vi i p o lice. Ormari j e b io p rep un b o ica, limenki, kutij a i staklenki. Na sto lo vima i p ulto vima b ili su d ugi, p litki p lad nj evi. I p o svud a... fo to grafij e. Fo to grafij e o vj eene s ko no p ca za rub lj e ko j i se p r o tezao cij elo m p r o sto rij o m, naslo nj ene na knj ige, natrp ane u lad ice i kutij e, p r ivr ene na zid . " im p r o na em r azvij a, mo emo krenuti" , rekao j e Mo ses. " Smij em li malo r azgled ati fo to gr afij e? " " Naravno ." Mo ses j e p r eko p avao kutij u p unu b o ica na p o d u. " Kamo li sam samo stavio taj r azvij a? " No valee j e uzela sveanj fo to gr afij a sa sto la p o kraj vrata, fo to grafij a snimlj enih na ulazu u cr kvu, cr nci u tamnim o d ij elima i eirima iro kih o b o d a, ene u p ro lj etnim halj inama s ip kastim o vr atnicima, d j eca ko j a kilj e na suncu, s uskrsnim ko aricama i B ib lij o m u r uci. Zatim j e uzela d r ugi sveanj , s uske p o lice ko j a se p ro tezala cij elo m irino m zid a. T e su fo to gr afij e b ile snimlj ene u ulici ko j u n ij e p rep o znala, umo rno j , p rano j ulici p uno j umo r nih, p r anih lj ud i. Na j ed no j j e neki tinej d er staj ao isp red b ilij arnice, namrtena lica. Na d r ugo j , neka j e starica nezainteresirano gled ala kro z p ro zo r kafia. Na slj ed eo j j e d j eai sj ed io na rub u p lo nika, zamrlj ana lica, i gled ao kako mr ava maka no si mr tvu p tiicu p reko p razne ulice.

62
" Ove su d o b r e." " to si to nala? " No valee mu j e p r uila fo to gr afij e. " Ah, te sam snimio u T angier u, u zap ad no m d ij elu d rave. P rij e d vij e -tri go d ine." im ih j e vr atil a na p o licu, uzela j e d ruge. T e su b ile starij e, mno ge p o utj ele i suhe. B r zo ih j e p r elistala... b r ij anica, p arad a, o grad e. Gled ala j e so ko le, ko nj e i zalaske sunca, a o nd a j e d o la d o p o slj ed nj e, zrnaste crno b ij ele fo to grafij e. P urim W hiteco tto n, snaan i zd r av, staj ao j e na o tvo reno m kamio netu i nap inj ao se d a p o d igne b alu sij ena teku p ed esetak kila. P urim W hiteco tto n, miia nap etih p o d zamrlj ano m b ij elo m ko ulj o m, tetiva p o p ut ko no p ca na nad lanicama krup nih aka. P urim W hiteco tto n, sj aj nih tamnih o i j u, o ij u ko j e su p rko sile i o p irale se, o ij u ko j e nij e mo glo p o r aziti nita o sim eksp lo zij e arterij e u glavi kad se sagnuo kako b i ugasio o samd eset tr i svij ee na r o end ansko j to rti. U to m j e tr enutku znala d a se up ecala! Ve u trenutku kad a j o j j e Mo ses p o eo p o kazivati kako se r ad i... zagled an u p lad nj eve j antarne tekuine... d o k j e ap tao slikama to su p livale tik p o d nj ezino m p o vrino m, No valee j e znala. P o slij e, d o k j e Mo ses r asp r emao , p o to se vratila u d rugu p ro sto rij u, stala j e p o kraj ko nj ia za lj ulj anj e p o d p r o zo r o m. B io j e runo izra en, o d b o ro vine, o ij u o d kamenia i r askutr ano g ko no p ca umj esto grive. No valee mu j e p ritisnula glavu i zanj ihala ga, a kad j e to uinila, u ko lib i se nij e ulo nita o sim nj ego vo g ritmino g krip utanj a. A o nd a se iz mr ane ko mo re zauo glas... " Imali smo Glo r y." " Mo lim? " " Imali smo Glo r y. Ali, izgub ili smo j e kad su j o j b ile tri go d ine." No valee j e sp ustila r uku na ko nj ia i zaustavila ga. " Certain j e b acila sve o stalo ..." Otvo rio j e p ip u u mrano j ko mo ri. " T o p p er. Glo ry ga j e zvala T o p p er - kao ko nj Ho p alo ng Cassid yj a." Zalup ila su se vrata neko g o rmaria. " Vid i o nu o gr eb o tinu na glavi? Izme u uij u? " No valee se sagnula, p o gled ala d r vo i nala siunu o greb o tinu. " T o ti j e o d Glo r yno g zub ia. P ala j e i raz b ila usnicu." No valee j e p r sto m p r o tr lj ala o gr eb o tinu, iro ku up ravo kao Americusin p rvi p red nj i zub i. " Glo ry j e p lakala. Rekla j e d a p lae zato to j e ugrizla T o p p era." Mo ses j e zatvo rio p ip u, a o nd a j e No valee ula kako metal ud ara o staklo . " Izgub ili s mo j e u p ro lj ee. T o g se p r o lj ea uto p ila u Sticker Creeku." U ko lib i j e o p et zavlad ala tiina. " Od avd e ga ne mo e vid j eti, ali taj j e p o to k d o lj e, isp o d b rd a, isp o d o no g p ekana." No valee j e p r ila p r o zo r u i r azmaknula cicane zavj ese. " No sio sam j e uzb r d o " , r ekao j e. Nalet vj etra zatresao j e grane stab la i j ed an j e p ekan p ao na tlo . " Cer tain me vid j ela i p o trala p rema meni. Sastali smo se up ravo tu... p o kr aj b unar a." No valee j e znala d a Mo ses gled a kro z p ro zo r mrane ko mo re, gled a mj esto p o kraj b unara, p o no vno p r o ivlj ava o no to se d o go d ilo u neko m d rugo m ivo tu. A o nd a j e i No valee vid j ela taj p rizo r... vid j ela j e kako Certain uzima svo j u ker iz Mo seso vih r uku... kako o n sp uta p o gled a o na o kree glavu j er ne mo gu p o d nij eti tugu u o ima o no g d r ugo g... j er j e d o d avanj e d j eteta nj ima slo milo srce. Sed amnaesto p o glavlj e No valee j e p r o nala fo to ap ar at Ro llei na saj mitu u McAlesteru, u kutij i p uno j kuharica, kuglakih tr o fej a i o stataka tkanine za j astunice. Mo ses j o j j e rekao d a e j o j tr eb ati mj eseci d a ga na e, ali p o sreilo j o j se. T rud ila se d a ne p o kae uzb u enj e kad ga j e ugled ala, sj etivi se to j o j j e rekla sestra Husb and . " Nikad nemo j p o kazati d a ga eli, d uo . P o naaj se kao d a ga ne b i uzela ni d a ti p late. Reci im d a j e p r lj av, p o kvaren... b e sko ristan. A o nd a d aj svo j u p o nud u." Ko nati etui j e izgled ao kao d a j e p reivio b itku, i to j ed va. Remen se p o trgao , a ko nac se izvukao iz ava p a su se uglo vi savili. Fo to ap ar at nij e izgled ao tako tr o no , ali b io j e ulub lj en i izgreb an... p o liven neim t amnim i lj ep lj ivim. Otvo r ila j e p o klo p ac lee i p uhnula na p rainu, ali nij e j u mo gla uklo niti j ed nim d aho m.

63
P ro d ava se p r etvar ao d a ne vid i No valee i to b o e se usred o to io na p lastinu zid nu uru s kukavico m ko j a se p o kvar ila. " Ovaj j e fo to ap ar at p r lj av" , r ekla j e, d rei se sestrino g savj eta. " Aha." " A izgled a d a j e i p o kvar en." " A-a." " Nemam p o j ma to b ih s nj im." " Na vaem mj estu" , r ekao j e, " j a b ih snimao fo to grafij e." " Ko liko tr aite? " " Slub ena cij ena j e tr id eset d o lar a, ali b io b ih j e sp reman sp usti ti..." P reb rzo j e izlanula: " Dat u vam trid eset!" Fo to ap ar at j e tj ed an d ana o stao ko d Mo sesa, ko j i ga j e p o p ravio . Rekao j e No valee d a e to malo p o tr aj ati, ali o na j e svej ed no o d lazila k nj emu svaki d an, nad aj ui se d a j e go to v. Kad j o j ga j e nap o ko n d ao , izgled ao j e kao no v, sav ulaten i b listav. Mo ses j e p o p ravio i etui - zaio j e r emen i avo ve. Ko u j e o istio p o seb nim sap uno m, a o nd a j e latio vo sko m d o k nij e p o stala mekana p o p ut j aree ko e. Slj ed eeg j utr a, No valee j e stavila Americus u no silj ku n a le a i ve j e p rij e o sam b ila na ulici. Fo to gr afir ala j e sve red o m - rho d eisland ske ko ko i u d vo ritu Dixie Mullins, hallo weenske lamp io ne na trij emu Ortizo vih, Leo nine grimizne krizanteme ko j e su r asle uz o gr ad u. Snimila j e Henryj evo g uto g maka ko j i j e sp avao u sand uiu za p o tu i p ticu r ugalicu kako p o p ut strij ele leti p rema vj everici. Snimila j e d j ecu ko j a ur e u ko lu d rei vreice s uino m i ko lske to rb e d o k su na vrho vima p r stij u ho d ala kr o z b lato . Snimila j e elavo g mukarca ko j i j e sj ed io p re d b rij anico m isp o d znaka na ko j em j e p isalo IANJ E DOK EKAT E. Snimila j e krup nu enu utegnutu u d j ej i kup ai o grta s natp iso m RAT OVI ZVIJ EZDA kako izlazi iz auto mo b ila ko j i se p o kvario na krianj u. im j e te veer i d o la s p o sla, No valee se, p resko iv i veeru, p o no vno d ala na p o sao . Na gr o b lj u j e snimala stare nad gro b ne sp o menike; u p arku - razb ij ene ko nj ie na vr tulj ku i p o kvar ene lj ulj ake. Snimala j e stab la, mrtva i go la, grana i trup o va cr nih o d ned avno g p o ar a. Otila j e u grad i snimala grafite, nalj ep nicu na vj etro b r anu na ko j o j j e p isalo MRZIM NALJ EP NICE... kaub o j sku izmu, tro nu i p ranj avu, ko j a j e sama staj ala nasred ulice... i B ib lij u u kanti za smee - za sestru Husb and , znak d a se netko o d ve zb unio . No valee j e snimala sve i sva - svi su j o j p rizo ri o d go varali. Naj d o stup nij a rtva b ila j o j j e Amer icus, ko j a se nikako nij e mo gla o b raniti. Sestra Husb and nij e imala nita p ro tiv d a j e snima, samo ako j e navrij eme up o zo ri tako d a stigne uvui trb uh i skinuti nao ale. Ali, Fo r ney nij e htio d a ga slika i p o no vno j e p o eo no siti o nu p letenu kap u, p a ako b i ga No valee uhvatila na o tvo reno m, b arem j u j e mo gao navui na lice. T ako j e No valee d o b ila d vad esetak fo to grafij a d iva sa sme o m vuneno m glavo m. No valee j e r ad ila u Mo seso vo j mrano j ko mo ri sva ke veeri, nekih veeri i kad su svi W hiteco tto no vi ve b ili u p o stelj i. Rad ila j e d o k j e ne b i zap ekle o i... d o k j o j p rsti ne b i b ili zamr lj ani, ko a isp ucala i crvena... d o k j o j o d j ea, ko sa i ko a nisu mirisali na uvr iva. A p o slij e, kad b i legla, s anj ala b i o snimanj u uvij ek istih fo to grafij a. Susj ed i su esto navr aali - svaki p ut kad j e imala no ve fo to grafij e. Hvalili su nj ezinu d ar o vito st. P o no sili su se nj o me. I d o no sili j o j film - d ar, kako su rekli, za nj iho vu p r ij atelj icu, umj etnicu. T raili su d a ih snima i nud ili no vac, mo lili d a kae cij enu, ali o na im nij e htj ela nap laivati. Snimala ih j e i uivala u to me. Snimala j e nj iho ve ko kerp anij ele, nj iho vo p ecivo ko j e j e o svo j ilo p rvu nagrad u na natj ecanj u, no ve o greb o tine na vj etro b r anima. Fo to g r afir ala j e p ro slave ro end ana i go d inj ica i klavirske ko ncerte. Snimila j e naj star ij u ker Ortizo vih u b ij elo j p riesno j halj ini, Leo ninu starinsku Victr o lu za nj ezinu neakinj u u New J erseyj u, j aj e s tri umanca, o tisak sto p ala neij e unuke i ko nzer vu m ahuna u ko j o j j e b io crv zb o g ko j eg j e go sp o d in Sp ro ck p r ij etio tuiti tvr tku Gr een Giant. A to j e vie fo to gr afij a snimala i razvij ala, to j e vie elj ela znati o o no me to rad i. itala j e fo to gr afske aso p ise - Camera & Darkro o m i P ho to Review. Nazivala

64
j e fo to gr afske lab o r ato r ij e u Sacr amentu u Kalifo rnij i, p isala Ko d aku u Ro chesteru u d ravi New Yo r k. P o stavlj ala j e Mo sesu tisue p itanj a i p amtila sve to b i j o j rekao . Fo rney j o j j e d o no sio hr p e knj iga p a j e itala o Go rd o nu P arksu i W illliamu Henryj u J ackso nu. P r o uavala j e rad o ve Do ro thee Lange i Alfred a Stieglitza, Ansela Ad amsa i Mar gar et B o ur ke -W hite. Kad j e nap o ko n imala slo b o d an vikend , o d vezla se to yo to m u T ulsu i o tila na izlo b u fo to gr afij a, p r vu ko j u j e vid j ela. Lutala j e galerij o m i zap isal a stranice i stranice b ilj eaka, a o nd a cij elim p utem kui razgo varala sama sa so b o m o o no me to j e nauila. A o nd a, nako n sto tina sati uenj a, nako n sto tina fo to grafij a, d ana i no i u mrano j ko mo ri, p itanj a o b r zini zaklo na i sep ij i i vib riranj u svj etlo s ti... nako n svega to ga, No valee j e o tkr ila to j e nj o j vano na fo to grafij ama maaka, d j ece i ko nj ia na vrtulj cima... d j evo j ica u b ij elim halj inama i starica ko j e p ij u aj ... ro end anskih veera i p o lj ub aca na go d inj icu b raka. Nj o j j e b ilo vano znati d a u trenutku kad snima fo to gr afij u vid i neto to nitko p rij e nij e vid io . J ed no ga p r o hlad no g j utr a p o tkr aj stud eno g, No valee j e ustala p rij e zo re, navukla trap erice i d eb elu maj icu, d o gr ab ila o grta i fo to ap arat i to j e tie mo gla izila iz p riko lice. Up utila se na p r ij evo j Rattlesnake Rid ge, p etnaestak kilo metara isto no o d grad a, kako b i snimila izlazak sunca. P rij evo j se p ruao izme u d va b rd a ko j a j e sestra Husb and nazivala go r ama - Co tto nmo uth i Diamo nd b ack - a p rip o vij ed ala j o j j e i kako su d o b ila imena. " Duo d r aga, d j eak ko j eg sam p o znavala umro j e strano m smru na Diamo nd b acku. Nj ego ve su vr isko ve uli ak i u grad u. Kad su ga d o nij eli, na nj ego vu tij elu nij e b ilo nij ed no g mj esta gd j e nij e b ilo trago va zmij skih ugriza. Kau d a ih j e b ilo o ko p etsto ." Od takvih p r ia No valee se j eila i runo sanj ala. Ne b i ni sluaj no o tila na Rattlesnake za to p la vr emena, ali sad a j e ve b ilo d o vo lj no hlad no p a se nij e b o j ala zmij a. P o to j e o stavila to yo tu na b ankini ceste Saw Mill, uzela j e b aterij u i p o p ela se p reko iane o gr ad e na ir o ku livad u p rekrivenu j utarnj o m maglo m. Otp rilike p o la kilo metr a na sj ever zaravan se sp utala trid esetak metara d o p litko g p o to ka u d nu livad e. No valee j e d ub inu p o to ka mj er ila vrb inim p ruto m d o k j e skakutala s kamena n a kamen. Na naj d ub lj em mj estu p o to k j e b io d ub o k j ed va p o la metra. Go to vo j e b ila na d rugo j str ani kad j e neto p lj usnulo u vo d u tik p o kraj nj ezinih no gu i p o p rskalo j o j no gavice hlaa. Usmj er ila j e svj etlo st b aterij e na to mj esto , ali to go d j e to b ilo , za nj ime su o stali samo sitni valii. S d ruge str ane p o to ka tlo se naglo uzd izalo . Kako se p enj ala, magla j e p o staj ala sve rj e a. P o d no gama su j o j p ucketale b o ro ve iglice, tako glasno d a se j ed anp ut o krenula o ekuj ui d a e iza seb e vid j eti neto d rugo . K ad j e iz d alj ine zaula p ij etla, p o d igla j e p o gled i vid j ela kako se neb o zarumenj elo na isto ku p a j e p o ur ila kako b i stigla na vrh p rij e izlaska sunca. Svi alo j o j se kako Ro llei, o vj een o rame u svo j em etuiu, lup ka o nj ezin kuk. Neko liko j e tr enutaka u ivala u matarij i d a j e ratna d o p isnica ko j a se p enj e na p laninu kako b i snimila b itku u d o lini s d ruge strane - to g se p rizo ra sj eala iz neko ga star o g r atno g filma. Iako j e j utr o b ilo p r o hlad no , d o k j e stigla d o p o la usp o na, ve j e skinula j aknu i vezal a j e o ko str uka. Nij e j o j b ilo samo vrue nego j e i o stala b ez d aha, to j e smatrala znako m d a j e ve s o samnaest go d ina o starj ela. Zaustavila se kako b i d o la d o d aha, ali kad j e shvatila d a j o j b aterij a vie ne treb a, d a j e ve d o vo lj no svij etlo , p o no vno se p o ela p enj ati, utrkuj ui se sa suncem. Znala j e d a j e ve b lizu... vid j ela j e to kad se o svrnula p rema d o lini. Kad go d b i sestra Husb and p r iala o tim b r d ima i nazvala ih go rama, No valee se smij ala i nazivala ih kr tinj acima. J er , o na j e ivj ela u go r j u Ap p alachia. Znala j e kako izgled a p r avo go r j e - j ed ini d io T ennesseej a ko j i j o j j e ned o staj ao . Mo gla j e uti zago netne zvuko ve isp o d iglica i suho g lia p o ko j em j e ho d ala... kukci, mievi, ab e... ali kr etali su se p reb rzo d a b i ih vid j ela. Glasnij i z vuko vi

65
ko j e j e ula iz vee d alj ine - ivo tinj e ko j e su se kretale me u stab lima - vj ero j atno su b ili r akuni i vj ever ice, ali nj o j se svi alo zamilj ati d a su to srne. Kad se p r o b ila kr o z p o slj ed nj i r ed stab ala, j asno j e vid j ela p rij evo j ko j i se p ro tezao g o to vo d va kilo metr a izme u d vaj u b rd a. Do k j e razmilj ala ko j im p uto m d o i d o vrha, kraj iko m j e o ka vid j ela neku kretnj u, neto j e tralo kro z p rij evo j , ali b ilo j e to samo maglo vito o b lij e. to go d j e b ilo , p o j avilo se i nestalo tako b rzo d a nij e b ila s igur na j e li uo p e neto vid j ela, ali srce j o j j e tuklo d o k j e o tvarala ko p e na etuiu fo to ap ar ata. Up ravo j e skinula p o klo p ac lee kad j e to p o no vno ugled ala. T ralo j e izme u go lih stij ena i mlad ih b o r o va. Sp ustila j e p o gled kako b i p o d esila fo kus, samo na trenutak, ali kad j e p o no vno p o d igla p o gled , vie nij e b ilo niega. Srna, p o mislila j e, p r emd a p o o b liku nij e o d go varala. Ili mo d a ko j o t... ili ris, ali s te ud alj eno sti nij e mo gla b iti sigurna. Mo rala j e d o nij eti o d luku. Mo gla j e o stati tu gd j e j e b il a i nad ati se d a e to usp j eti snimiti, to go d j e b ilo , ili o d ustati i o tii na vrh kako b i snimila izlazak sunca zb o g ko j eg j e i d o la. Nij e se mno go p red o milj ala. Gled ala j e p r ij evo j kr o z tr ailo , o d red ila fo kus i nagib ... i ekala. P ro matrala j e i ekala sve d o k ga nij e p o no vno vid j ela... j o u trku. klj o cnula j e, o krenula ruicu, p o no vno klj o cnula... gled ala kako p relazi go lu zaravan, a o nd a vid j ela o no to j o j se inilo nemo guim. B ila j e tako uvj erena d a to nij e o no to j e p o mislila d a j e p o d igla p o gled kako b i se uvj er ila vlastitim o ima, kao d a j o j fo to ap arat iskrivlj uj e sliku. I tako j e p o d igla p o gled i mo rala gled ati ravno u to , j er to nij e b ila srna - ni ko j o t, ni r is - nego d j eak. Go li d j eak ko j i j e trao p rij evo j em Rattlesnake Rid ge. Uto s u p r ve zr ake sunca nad p r ij evo j em stvo rile b lj etav zlatni luk, a usred nj ega b io j e go li d j eak u tr ku... mr avi tamno p uti d j eak p o imenu B enny Go o d luck trao j e p o p ut vj etr a. Osamnaesto p o glavlj e Na p rvi B o i ko j eg se No valee sj eala imala j e p et go d in a. Ona i mama Nell ivj ele su u p r iko lici ned aleko o d Clinch Rivera s ri o ko sim mukarcem ko j i se zvao P ike. P r iko lica j e b ila u mo vari u ko j u su to nuli tricikli i p see ap e i kad nij e kiilo . Ali, nako n to j e tr i d ana i no i kiilo , p o tanski sand uii i o grad e go to vo su p o sve nestali. Na B ad nj ak, p o slij e p o no i, kia j e sruila zemlj ani nasip ko d Sharp 's Chap ela, o ko kilo metar o d nj ih. Mama Nell i P ike nisu b ili ko d kue, nij e ih b ilo d va d ana i no i, a No valee j e sp avala kad se vo d a p o ela d izati. Kad a j e slj ed eeg j utra ustala, nj iho vo j ad no aluminij sko b o ino d rvce i d vij e p lastine crvene ukrasne vrp ce p lutale su p r ema nj o j p o p ut mo r skih ivo tinj a na nep o znatu mo ru. Drugih se b o inih j utar a No valee nij e d o b ro sj eala. P rvih neko liko go d ina p o to j e mama Nell o tila s Fr ed o m, o nih go d ina kad a j e b ila u d ravnim i b ap tistikim d o mo vima i ko d r aznih o b itelj i, mo lila j e Dj ed a Mraza u ro b nim kuama d a j o j d o nese sat s Mickey Mo useo m ili p sia, b ub nj eve i mamu Nell, ali nij e j o j treb alo d ugo d a o tkr ij e k ako ni Dj ed Mr az ni mama Nell ne d o laze na B o i u T ennessee. Ali, o vaj e B o i, Amer icusin p rvi, b iti d rukij i. B it e savren, p o p ut fo to grafij a u aso p isima... d ar o vi s cr venim vrp cama, p urica i p ita o d b ue, lizalice, imela... i naj savrenij e b o ino d r vce u Oklaho mi. Druge sub o te u p r o sincu, No valee j e utrp ala Americus i Fo rneyj a u kamio net i up utila se p r ema j ezer u. P r o li su " o sam tisua metara p reko d ivlj eg terena i nenastanj ive to p o gr afij e" , kako j e rekao Fo rney, i razgled ali " tristo iskrivlj enih , elavih, kvr gavih, gr o znih stab ala" , kako j e rekla No valee. I tako , kad a j e Americus p o ela mr cati, a Fo r ney se aliti na o greb o tinu na " metatarsusu" , No valee j e o d ustala p a su kr enuli kui p r aznih ruku. Slj ed ee sub o te Amer icus se p r ehlad ila p a nij e mo rala ii, ali Fo rney j e ve u est b io u kamio netu. " Mo d a b ismo d anas tr eb ali iskuati neto d rugo " , rekao j e Fo rney. " Mislila sam d a kr enemo o d Shinner Creeka." " Ne, nisam tako mislio ." " Mo emo o d and e p r ema mo stu." " Htio sam r ei, tr eb ali b ismo p o eti s p o p iso m." Fo rney j e iz d ep a izvad io malu b ilj enicu i o lo vku. " Nap isati o p is."

66
" Ili mo emo u Catfish B ay." " Sp isak p o j ed ino sti." " Ili na Cemeter y Ro ad , p r ema gr o b lj u." " Na p rimj er " , r ekao j e Fo r ney, o tvaraj ui b ilj enicu, " ko j u visinu elimo ? Vie o d meta r i d vad eset? Manj e o d d va metra? " " Sestra kae d a j e vid j ela b o r o v gaj na Garners P o intu." " Ro d ." Fo r ney j e liznuo vr ak o lo vke. " Ho mo lep is? Veitchi? Cep halo nica? " No valee j e usp o r ila, p a skr enula na b ankinu. " Ako ti p o nese lo p atu, j a u " " Sp ecifikacij u , No valee" , p o vikao j e Fo rney izgub ivi strp lj enj e. " Ma, Fo r ney, p r ep o znat u ga kad a ga vid im" , rekla j e strp lj ivo . Fo rney j e zastenj ao , No valee se nasmij ala, p a su izili iz kamio neta. " Haj d e, Fo r ney." " No valee, to j e nametnik." " Ali, takav j e o b iaj ." " Imela j e nametnik. A ti o ekuj e d a lj ud i sto j e isp o d nj e i lj ub e se? " " Da! Za to imela i slui!" A zato ne b ismo o vj esili p uer ar ij u... ili gusj enice? " " Ma, d aj , mo lim te." " No valee, to j e stab lo viso ko d vanaest metara." " Nij e! Naj vie d evet." " Nisam se p enj ao na stab la ni kad sam b io mali." " to j e, Fo r ney? Da nisi p r estar ? " T ime ga j e sr ed ila. Gun aj ui j e sko io , uhvatio se za granu iznad glave i p o d igao snago m ko j a j u j e iznenad ila. Nikad a ga nij e p itala ko liko mu j e go d ina. Nij e ak ni naga ala. Ali , katkad , d o k b i itala, p o d igla b i p o gled i zatekla ga kako j e gled a. I u o no m d j eliu trenutka p rij e nego to b i o d vr atio p o gled , p r etvaraj ui se d a j e nij e gled ao , d o imao b i se p o p ut d j eaka... p o sr amlj eno i nesigur no . Drugim zgo d ama, u sj eno vito j knj i nici, kad b i se o d o zgo r uli o tr i zvuko vi, elo b i mu se namrtilo , u o ima se p o j avilo neto mrano p a b i iznenad a izgled ao umo rno i staro ... starij e nego to j e No valee elj ela. Zaulo se p ucanj e gr anice, a na No valee su p ali ko mad ii ko re stab la. " Fo r ney, b ud i o p r ezan!" " Ovakvo to d o ga alo mi se samo u no nim mo rama. Naao b ih se na vrhu neb o d era ili p lanine - ili na hr astu viso ko m p etnaest metara." " T o stab lo nep r estano r aste, ha? " Fo rney j e ve b io na p o la p uta d o vrha. Kretao se o p rezno i d rao d eb la. " Hej " , d o viknula mu j e No valee, " iza tvo j eg lij evo g ramena j e suha grana. Izgled a d a j u j e unitio nametnik. Otr gni j e." " No valee, u o p isu r ad no g mj esta ne p ie mi d a sam b o taniar." " A to p ie? " " T rb uho zb o r ac. P astir ." " Knj iniar ." " Nikad a nisam elio b iti knj iniar." " Stvarno ? " " Htio sam b iti nastavnik." Fo r ney j e o trgnuo suhu granu i b acio j e, p azei d a ne p ad ne na No valee. " Nastavnik p o vij esti. Ali, nisam usp io d ip lo mirati." " Zato ? " " P a, kad j e tata umr o , vr atio sam se kui. Mo j a j e sestra ta d a ve b ila o d ve... b o lesna, p a sam o stao ." " Fo rney, to se d o go d ilo s tvo j o m sestro m? " " Nisam sigur an. B ilo j o j j e d vad eset go d ina kad sam se j a ro d io , p a sam j o b io mali kad j e... kad se p r o p ila. Mislim d a mi j e b ilo d eset go d ina kad j u j e tata p rvi p u t p o slao na lij eenj e. U neki sanato rij na isto ku..." Fo rney j e sad a b io d o vo lj no b lizu imeli d a j u j e mo gao go to vo d o sei. " A o nd a, neto m p o to sam o tiao na stud ij , p o no vno j u j e p o slao , u neku b o lnicu u Illino isu. T ad a sam ve znao d a j e alko ho liarka, ali tu rij e u kui nikad a nismo izgo varali. Mo j a j e sestr a 'p o b o lij evala'." Fo rney j e o tr gnuo p r egr t imele i b acio j e d o lj e.

67
" Uglavno m, kad j e tata umr o , sestra me zamo lila d a j e vie nikad a ne alj em na lij eenj e." " Fo rey, ho e li o na ikad a... misli li ..." " Evo i zad nj e" , r ekao j e, str gnuo p reo stalu imelu s vrha stab la i b acio j e na tlo . Nap ravili su stanku za uinu kad su d o li d o mo sta. No valee j e p rip ravila send vie s p arizer o m i p o nij ela vr vo no g so ka, ali zab o ravila j e p ap irnate ae p a su mo rali p iti iz nj ega. " Nad am se d a vo li senf. P o nestalo nam j e maj o neze." " B ilo to , samo d a mi se vr ati snaga." Fo rney j e p ro trlj ao b o lno ko lj eno . " Ova tvo j a p o traga za savr enim stab lo m mo gla b i me d o kraj iti." " Nai emo ga. Samo mo r a b iti strp lj iv." " Strp l j iv? " Fo r ney j e p o gled ao na sat. " Zna li ti kako d ugo o vo ve rad imo ? " " Samo ga j o nismo ugled ali." " Onaj kitnj ak nij e b io lo . Onaj s..." " Onaj ko j i na sr ed ini d eb la nema grana? " " P a d o b r o , ali o naj ced ar ..." " Nij e d o vo lj no viso k." " No valee, u emu j e stvar ? Reci mi, zato ti j e to liko stalo ? " " J o nikad nisam imala p r avo d r vce." " Kako to misli, 'p r avo '? " " P ravo . ivo . Ne mr tvo , ne p lastino , nekarto nsko ." Fo rney se nasmij eio sj etivi se neega. " Kad sam iao u o sno vnu ko lu, u trei ili etvrti r azr e d , p r avili smo b o ina d rvca o d karto na za j aj a. B ila su nevj ero j atno runa. A j a sam p lakao j er mi tat nij e d o p ustio staviti ga u so b u." " J ed ne go d ine kad sam b ila u Siro titu McMinn, p ravili smo d rvca o d vj ealica za kap ute i aluminij ske fo lij e." " P ravo j e ud o d a te nij e p o go d io gro m." " A zna ko j e j e naj smj enij e d r vce ko j e sam ikad a vid j ela? " , rekla j e No valee. Otp ila j e malo so ka p a ga d o d ala Fo rneyj u. " B ilo mi j e o sam go d ina, ivj ela sam ko d b ake B ur gess i..." " Nikad p r ij e nisi sp o minj ala svo j u b aku." " P a o na i nij e b ila mo j a p r ava b aka. Ne sj eam se j esam li uo p e imala p ravu b aku. Uglavno m, kad j e mama Nell o tila, stano vala sam ko d neke o b itelj i u naselj u p riko lica - b ile su tr i d j evo j ice mo j e d o b i i Virgie, nj iho va mama. B ila j e d o b ra p rema meni, neko liko me p uta p o zvala na ruak i j ed no m me p o vela s nj ima u kino . I tako , kad j e mama Nell o tila, o stala sam s nj ima d o kraj a ko lske go d ine. Ali, Virgie su o nd a p r emj estili u Memp his, p a me o d vela svo j o j b aki, b aki B urgess. Imala j e malenu sr eb r nu p r iko licu na kraj u grad a. Imala j e i ko ko i i kravu i vrt. P o p ut far me." No valee j e p o segnula u ko ar u i izvad ila j o j ed an send vi. " Za teb e sam p o nij ela d va." " Hvala." Fo r ney j e uzeo send vi i d o d ao j o j vr sa so ko m. " I kako si d ugo b ila ko d nj e? " " Dv ij e go d ine. Nij e to b ilo lo e mj esto , b aka B urgess b ila j e vrlo d raga, ali imala j e nap ad aj e, p a..." " Nap ad aj e? Kakve nap ad aj e? " " P a, nij e b a uvij ek b ila p r i seb i. Recimo , svukla b i svu o d j eu i tako o tila p o musti kr avu. I li b i j ela hr anu za p ilie. T akv e stvari." Fo rney j e zatr esao glavo m. " Svako g j e mj eseca d o b ivala nekakav ek, ali kad b i j e uhvatilo , p o d igla b i go to vinu i d ar o vala j e neko me... ili kup ila neto p o sve o tkvaeno . J ed anp ut j e kup ila tr amp o lin. P a tr ub u. P a vj enanicu. B ila b i b ij esna kad b i p o slij e d o la k seb i, ali..." " Uglavno m, za B o i p r ve go d ine kad sam b ila ko d nj e, svata smo p lanirale. Ona mi j e htj ela kup iti b icikl, a j a nj o j elektrini p o kriva. Ali, kad j e d o b ila ek za p ro sinac, d o b ila j e nap ad aj i sve p o tro ila na vilj ukar. I to rab lj eni." Fo rney j e, o p inj en No valeeino m p rio m, sp ustio send vi na tlo .

68
" I tako smo , kad j e d o ao B o i, ivj ele na mlij eku i j aj ima. Mo rale smo zaklati d vij e nj ezine ko ko i. I nij e b ilo ni b icikla, ni elektrino g p rekrivaa ni d rvca. B aka B urgess silno se kaj ala to j e p o tro ila sav no vac. I zna to j e o nd a uinila? " Fo rney j e o d mahnuo glavo m. " Do nij ela j e zelenu b o j u ko j u j e imala u o stavi i naslikala b o ino d rvce na zid u d nevne so b e. I to veliko !" No valee j e ustala i p o d igla ruku iznad glave. " Od p o d a d o stro p a. Nap r avile smo ukr ase i nalij ep ile ih na nj ega." Slegnula j e ramenima. " I to ti j e b ilo nae d r vce." " Mo j B o e! A b ilo ti j e samo o sam go d ina? Osmo go d inj a curica ko j a j e o ekivala b icikl i..." " Ali, d o b ila sam neto b o lj e o d b icikla." Na smij eila se. " Daro vala mi j e o naj vilj ukar ." No valee j e ko p ala p o to r b i. " Ho e keks? " P reli su, p r ema Fo r neyj evo m r aunu, d vanaestak kilo metara d u ceste... p reko o grad a, p anj aka, uz o d lagalite o tp ad a, d u p o to ka. B ilo j e ve kasno p o slij e p o d ne kad j e No valee zastala. " Eto ga, Fo r ney" , r ekla j e. P o kazala j e gaj p o lusasuenih p ekana - ali uz nj ih j e b io mo d ri kitnj ak, r avno g d eb la, p unih grana, s " vrho m kao stvo renim za an ela" . " Savren j e" , r ekla j e No valee. A Fo rney j e mo r ao p r iznati d a ima p ravo . Kad j e isko p ao kitnj ak i o d nio ga d o kamio neta, ve j e p o eo p ad ati mrak. Kad su se vratili u gr ad i kad j e No valee skrenula u Ulicu Evergreen, p ala j e no , ali ulica j e b listala. Henry i Leo na o vj esili su svj etilj ke o ko strehe svo j e kue - zelene s nj ego v e strane, crvene s nj ego ve. Dvo r ite Dixie Mullins, o kup ano svj etlo u svij ea ko j e j e p o red ala uz p lo nik, p r esij avalo se p o p ut sreb ra. P rizo r Kristo va ro enj a na trij emu Ortizo vih b io j e o svij etlj en r eflekto ro m to ga j e go sp o d in Ortiz p o stavio na hrast p o kraj ko lo vo za. I kraj ulice b io j e o svij etlj en. P red p riko lico m sestre Husb and p o p ut neo na j e naizmj ence b lj eskalo cr veno i p lavo svj etlo . No valee su se o suila usta, a no ge su j o j se p o ele tresti. Nagazila j e na gas p a j e to yo ta p o j ur ila p r eko kameno g vr ta na rub u p rilaza Dixieno j kui, a o nd a p resko ila j arak p o kr aj kue Or tizo vih. " No valee" , p o vikao j e Fo r ney, ali o na j e ve o tvo rila vrata, isko ila i p o ela trati... p r eskakala j e r ue, sp o taknula se o grane d ivlj eg kestena... p ro letj ela p o kraj p o lic ij sko g auto mo b ila p arkirano g na p rilazu. Nj ego vo j e p lavo i crveno svj etlo b lj eskalo i kvr ckalo d o k se o kretalo . No valee j e tr ala uza stub e kad j e sestra Husb and d o j urila kro z vrata, lica zgreno g o d b o li. " Duo , ne znam kako ..." " Sestro , to se..." " Samo sam se na tr enutak o kr enula..." " Ali, kako ..." " Nema j e, No valee." " O, B o e..." " Nema j e." " Ne!" " Americus j e nestala." Devetnaesto p o glavlj e P o licaj ac ko j i j e p o stavlj ao p itanj a ve j e vid io No valee. B io j e na d uno sti o ne no i kad se Amer icus r o d ila, p r vi j e stigao u W al - Mart nako n to se o glasio alarm. " A ulazna vr ata su b ila o tklj uana? " , p itao j e. " Da, ali samo sam o tila d o d r varnice" , o b j asnila j e sestra. " Nij e me b ilo samo neko liko minuta. Otila sam p o b o ine ukrase j er sam ekala d a No valee i Fo rney d o nesu d r vce." " Znai, o so b a ko j a j e o d nij ela d ij ete ula j e i izila na p red nj a vrata? " " Mo ralo j e b iti tako . Da j e izila na stranj a, vid j ela b ih j e. Drvarnica nij e ni p et metara o d nj ih." " Ali, kad ste se vr atili u kuu..."

69
" Nij e j e b ilo ." Sestr i j e nap ukao glas. P rimila j e No valee za ruku. " Oh, d uo ." " J e li ita d r ugo nestalo ? Nakit? No vac? " " Ne, i nemam niega o sim zb ir ke starih no via, eno ih o nd j e na o rmariu." Sestra j e p o kazala staklenku p unu no via. " J este li d anas zamij etili ita neo b ino ? J este li vid j eli neko ga nep o znato g u ulici? Nep o znat auto mo b il? B ilo to ? " " Ne. Niega se ne sj eam." P o licaj ac se o kr enuo p r ema No valee i kruto se nasmij eio . " Go sp o ice Natio n, mo ete li mi o p isati svo j u cur icu? " " Imam mno go nj ezinih fo to gr afij a." " Izvrsno . Ali, ip ak mo r am zap isati o p is." " P a, ima o sam kila. Zelene o i i sme u ko su ko j a raste... o vako ." No valee su p o tekle suze kad j e d o d ir nula svo j u ko su kako b i mu p o kazala to misli. " Kao W IDOW 'S P EAK" . " Ko liko j e star a? " " Sed am mj ese ci" , r ekla j e. " Sed am." Usta su j e p ekla o d neko g go rko g o kusa, sp rena i suha. Danima j e b d j ela nad Americus d o k ne p ro e ta sed mica, a o nd a j e sve stavila na ko cku zb o g b o ino g d rvca. P o licaj ac j e sve to j e No valee r ekla zap isao u b ilj enicu. " Mo ete l i se sj etiti iko ga tko b i mo gao uzeti vae d ij ete? " No valee j e zakilj ila kao d a p o kuava " vid j eti" to p itanj e, razb istriti ga. " Netko tko j e mo d a lj ut na vas" , rekao j e, " ili lj ub o mo ran. Netko tko vam se eli o svetiti." " Ne." No valee se ugr izla za usnicu . " Ne, niko ga se ne mo gu sj etiti." " Go sp o ice Natio n, mislite li d a to ima kakve veze s tim to se vaa ki ro d ila u W al-Mar tu? " " Kako to mislite? " " P a, to j e b ilo u svim vij estima... na televizij i, u no vinama. Mno gi znaj u za nj u. Neki su vam vj er o j atno p i sali. I li vas nazivali? " " Da, j esu." " J e li vam tko r ekao to neo b ino ? P rij etnj u? J er, znate, na svij etu ima svakavkih lj ud i." " Do b ila sam neko liko takvih p isama. Od lj ud i ko j i su nap isali d a b i vo lj eli d a sam mrtva... i j a i Amer icus." No valee j e uhvatil a zimica o d ko j e se p o ela tresti. Fo rney j e uzeo p o kriva s kaua i o grnuo j e. " J este li sauvali neko o d tih p isama? " , up itao j e p o licaj ac. " Ne, ta r una nisam. Nisam ih sauvala." " Sj eate li se p o tp isa? I mena lj ud i ko j i su ih nap isali? " " Nisu se p o tp is ali." " Dakle, ne znate ni za ko ga tko b i vas elio p o vrij ed iti ili up laiti o timanj em vae keri? " No valee j e o d mahnula glavo m. " A o tac d j eteta? " " T ko ? " " Otac vaeg d j eteta." T e su j e r ij ei o amutile. " Otac d j eteta." No valee j e zap anj eno shvatila d a nikad a, ni j ed an j ed ini p ut o tkako se Americus ro d ila, nij e o W illyj u J acku p o mislila kao o " o cu d j eteta" . " J este li ga vid j eli u p o slj ed nj e vrij eme? " , p itao j e p o licaj ac. " Nisam." " Znate li gd j e j e? " " Ne znam. Valj d a u Kalifo r nij i." " Znate li gd j e j e nj ego va o b itelj ? " " Ima b r atia u B aker sfield u. A maj ka mu ivi u T ellico P lainsu u T ennesseej u. T o j e sve to znam." " A kako se zo ve... o tac? " " W illy J ack P ickens" , r ekla j e. Ond a se p o no vno p o ela tresti.

70
Do k j e p o licij a p r etr aivala o ko licu kue b aterij ama, d o l i su susj ed i i d o nij eli send vie i aj . Go vo r ili su tiho i b risali suze d o k su stiskali No valeeino rame i tap ali sestr u Husb and p o r uci. Naj starij a ki Or tizo vih d o nij ela j e No valee o suene ruine latice iz b uketa ko j i j e no sila za p r vu p r iest, a d vij e m la e tiho su p lakale na Fo rneyj evu krilu. Go sp o d in Ortiz mo lio se na p anj o lsko m, a nj ego va j e ena u rukama p remetala b ro j anicu i o d mahivala glavo m u nevj er ici. Henry j e sve isp itivao o p lavo m fo rd u ko j i j e vid io to g p o slij ep o d neva. Leo na j e itala p j esmu o vj eri ko j u j e izrezala iz no vina. Dixie Mullins j e r ekla d a j e neto naslutila zb o g razgo vo ra s p o ko j nim muem p ro lo g tj ed na. P o kuavali su nago vo r iti No valee d a neto p o j ed e i d a se o d mo ri. Nud ili su no vac i j o hrane, ali znali su d a j e No valee p o tre b no neto to j o j o ni ne mo gu d ati p a su, j ed an p o j ed an, o tili u d vo r ite i o nd j e ekali. Sestra Husb and p r istavila j e j o j ed an lo ni kave, ve trei te veeri. No valee j e Fo rneyj u p r uila p ap ir i o lo vku. " Mo e li ti sastaviti p o p is? Meni se o d ve tre su ruke." " Naravno ." " Do b ro ." No valee se vr e umo tala u p o kriva. " Na p o slu ima j ed na ena ko j a me b a ne vo li. Htj ela j e p o sao ko j i sam j a d o b ila. Ali, ne vj eruj em d a b i uzela Americus. Ub r zo e u mir o vinu. Osim to ga, p red aj e vj ero nauk." " Duo , star e e ne ko j e p r ed aj u vj ero nauk mo gu b iti j ed nako zle kao i b ilo tko d rugi, na alo st" , r ekla j e sestr a Husb and . " P o licaj ac j e r ekao d a nap ie imena svih ko j i b i ti se mo gli elj eti o svetiti" , rekao j e Fo rney. " Do b ro . Zo ve se Sno o ks Lancaster." Fo rney j e zap isao ime na p ap ir ko j i mu j e No valee d ala. " Da vid imo . B uster Har d ing j e ukrao to ster u kafiu u ko j em sam nekad a rad ila. Rekao j e d a e mi se o svetiti zato to sam ga o tkucala efu p a j e d o b io o tkaz. Ali, to j e b ilo p r ij e go to vo etir i go d ine. Ne vj eru j em d a B uster zna gd j e sam sad a." " Nikad se ne zna" , r ekla j e sestr a. " Mo gao te vid j eti na televizij i." " Mo e li se sj etiti j o neko ga o d avd e, neko ga ko ga si up o znala o tkako si d o la? " Fo rney j e sp ustio p o gled i p r etvarao se d a gled a imena na p ap iru. " Rec imo , o naj tip s ko j im izlazi." " T ro y Mo ffatt? Ne izlazim vie s nj im." " Ali, j o uvij ek naziva" , r ekla j e sestra. " Nikad se ne p red stavi, ali p o znaj em mu glas." " Ima li o n neto p r o tiv teb e, No valee? " " P a, mo d a, ali..." " Ond a e b iti naj b o lj e d a zap iem i nj ego vo ime." " Do b ro , ali ne znam zato b i uzeo Americus. Zap ravo , ne znam zato b i to itko uinio ." *** Kad se Gr emlin zaustavio p r ed sestrino m kuo m, p o licaj ci su se o kup ili na p lo niku i sumnj iavo o d mj er avali Lexie sve d o k j e j ed an o d nj ih nij e p rep o znao . P o j urila j e p r eko d vo r ita na trij em i zaustavila se p red vratima. Dub o ko j e ud ahnula i p o kuala p r ikr iti zab r inuto st, ali kad j e p rila No valee i zagrlila j e, nij e mo gla sakr iti str ah u glasu. " Ima li no vo sti? " No valee j e o d mahnula glavo m. " Nita." " Kako j e d ugo nema? " " Do vo lj no d ugo d a se up lai. Do vo lj no d ugo d a ti p o zli. Da te b o li." " Zna li..." " Nita ne znam, Lexie. Ne znam gd j e j e ni s kim j e. Ne znam j e li j o j hlad no , j e li glad na." " Sigurna sam d a j e s nj o m sve u red u, d uo ." Lexie j e iskri vila usnice u o smij eh ko j i kao d a j e b io nalij ep lj en na nj ezino lice, ali b o lj e nij e mo gla. " T ko go d j u j e uzeo , sigur no se b r ine za nj u." " Misli? " " Da, j er ena ko j a j u j e uzela..."

71
" ena? Misli d a j e Amer icus uzela neka ena? " " P a, ini se d a tako misl e u p o licij i. Do li su u b o lnicu i traili knj igu p rij ama." " Zato ? " " T rae ene ko j e su p r imlj ene u ro d ilite ili na gineko lo gij u. ene ko j e su imale sp o ntani p o b aaj ili mr tvo r o ene." " Ali, mno ge ene ne o d u u b o lnicu kad imaj u sp o ntani. A ako j e ta i o tila, sigurno ..." " Nai e j e, No valee. Znam d a e j e nai." *** Sestra Husb and nazvala j e go sp o d ina Sp ro cka ub rzo nako n to j e p o licij a o tila, ali b io j e u b ilij ar nici sve d o p o la j ed anaest. Kad ga j e nap o ko n d o b ila, o d mah j e d o ao . Sve ih j e p o lj ub io , ak i Fo r neyj a, a o i b i mu p o crvenile kad go d b i netko sp o menuo Amer icus. Dr ao j e r up i u ruci, b lizu usta, i go vo rio ap to m. Rad io j e sve p o slo ve ko j i su mu d o li p o d ruku - iznio j e smee, kuhao kavu, p o meo p o d i o b r isao ted nj ak. Kad j e Fo rney rekao d a im treb a kalend ar, go sp o d in Sp ro ck ga j e skinuo sa zid a i stavio p r ed nj ih na kuhinj ski sto l. " Da vid imo " , r ekla j e sestr a. " U p o ned j elj ak uj utro , p rij e nego to j e No valee o tila na p o sao , isp o r uila sam j ed nu ko aru d o b ro d o lice. A u srij ed u sam u IGA -i d ij elila utip ke sa sir o m." " Dakle, svih ste o stalih d ana b ili ko d kue? " , up itao j e Fo rney. " J o j , d a, u etvr tak naveer sam o tila na sastanak Ano nimnih alko ho liara." " Ima li o nd j e neko ga tko b i vam se elio o svetiti? " " U Ano nimnim alko ho liar ima? " " Neko ga tko b i vam zb o g neega p o elio naud iti? " " Ne, Fo r ney. Mi smo alko ho liar i. Ob ino nam j e d o vo lj no to to inimo zlo sami seb i." Fo rney j e na tr enutak r azmilj ao o to me, a o na j e kimnuo . " P ro imo cij eli tj ed an i p o kuaj mo se p r isj etiti tko j e d o lazio o vamo , u p riko licu." " Do b ro . U p o ned j elj ak p o slij ep o d ne d o ao j e o naj mali Do uglas iz p linare p o gled ati p e." " J e li vam o n sumnj iv? " " Ma kakvi. P o znaj em ga cij eli ivo t. Ila sam u ko lu s nj ego vim d j ed o m. Do b ri su to lj ud i." " Do b ri lj ud i" , p r o ap tao j e go sp o d in Sp ro ck. " U uto rak sam j a d o la s d j eco m" , rekla j e Lexie. " T ako j e, a Dixie Mullins j e d o la kad si ti o tila. Do nij ela j e d o mai kruh." " Sestro , a j e li navr aao kakav tr go vaki p utnik ili tako neto ? " " Ne. Katkad navr ate male skautkinj e ko j e p ro d aj u ko laie ili b o mb o ne, ali u p o slj ed nj e vr ij eme nisu d o lazile. Svratili su J eho vini svj ed o ci - ne, to j e b ilo p ro lo g tj ed na, ili p r etp r o lo g, vie i ne znam." " J e li d o lazio j o tko ? " " P a, u uto r ak naveer d o ao j e go sp o d in Sp ro ck d o k su No valee i mal ena b ile na veeri ko d Lexie." Go sp o d in Sp r o ck tuno se nasmij eio i p o milo vao j o j ruku. " U uto rak naveer" , p ro ap tao j e. " B o j im se d a j e to sve, Fo r ney. Nitko o so b ito o p asan." " Imate p r avo ." Fo r ney se zavalio u sto lac i p ro vukao p rste kro z ko su. " Nad ao s am se d a ete se mo d a sj etiti neko ga... nep o znato g... neko g telefo nsko g p o ziva." " Fo rney!" , p o vikala j e sestr a, a o nd a lup ila ruko m o sto l. " Ona ena!" Fo rney j e sko io tako naglo d a j e sruio sto lac. " Ko j a ena? " " Znala sam!" , p o vikala j e Lexie. " Znala s am d a j e ena!" No valee j e d o tr ala iz kup ao nice, b lij ed a i razro gaenih o ij u. " to se d o go d ilo ? " , kr iknula j e. " Neka ena j e d o la telefo nir ati." " Kad a? " " J uer. Ne, p r ekj uer . Rekla j e d a j o j se p o kvario auto i d a mo ra nazvati mua." " Mo ete li j e o p isa ti? "

72
" B ila j e o tp r ilike mo j e visine i p rilino p unana. Ali, zap ravo ne znam rei kako j e izgled ala. I mala j e r ub ac i tamne nao ale. Rekla j e d a j e up ravo o p erirala katarakt." " ivi li negd j e u b lizini? " " J este li j e kad p r ij e vid j eli? " " P a... ne znam. Ne to mi se na nj o j uinilo p o znato , ali ne znam to . Samo j e telefo nir ala i o tila." " J este li vid j eli nj ezin auto mo b il? Gd j e j e p arkirala? " " Ne. Up r avo kad j e izila, Amer icus se p ro b ud ila p a sam o tila p o nj u." Go sp o d in Sp r o ck o p et j e o b r isao o i kad j e se stra rekla " Americus" . " J o j , Fo r ney, p o gr ij eila sam to sam j e p ustila u kuu, j e li? " " Ne, sestr o . Kako ste mo gli znati? " " Nisi mo gla znati" , p r o ap tao j e go sp o d in Sp ro ck. " Osim to ga" , r ekao j e Fo r ney, " i ne znamo ima li o na kakve veze s o vim." " Ima" , r ekla j e sestr a. " J ed no stavno znam d a ima." Nako n to j e p o licij a p o no vno d o la i o tila, No valee j e p o no vno p o vraala u kup ao nici. P o licaj ac j e o b j asnio d a b ez o p isa auto mo b ila i te ene zap ravo ne znaj u mno go vie nego p r ij e. Kad se No valee d o vukla natr a g u kuhinj u, sestra j o j j e p rip ravila aj o d gaveza, a o nd a j e natj er ala d a se malo o d mo ri. Ali, kad se isp ruila na p o stelj i, o sj eala se j o lo ij e. Sr ce j o j j e j ako tuklo , no ge se trzale a glava kao d a j o j j e b ila u krip cu. P o lako j e ustala i ula kako Fo r ney, sestra i Lexie u susj ed no j so b i nasto j e go vo riti to tie. No valee j e o tvo r ila go r nj u lad icu o rmaria u ko j em j e d rala Americusinu o d j eu hrp e halj inica i r ub lj a, ar ap ica smo tanih u kuglice. Izvad ila j e b ij elu halj inicu s klo vno vima i p r inij el a j e licu. Nij e mo gla p r estati misliti na o p is ko j i j e d ala p o licij i. Americus - nj ezina teina, b o j a ko se i o ij u. Ali, nij e mu r ekla kako mlj acka kad j e glad na. Ili kako stisne o i kad se smij e. Nij e znao za mad e u p regib u ko lj ena ni za siunu o greb o ti nu na p alcu ko j u j e zar ad ila o d P atchesa, Henryj evo g maka. Slo ila j e halj inicu i vr atila j e u lad icu, a o nd a uzela ko aru p elena ko j e j e up ravo skinula s ko no p ca za suenj e i stavila j e na o rmari. P itala se j esu li Americus p ro mij enili p elenu, j e li j el a, j e li... Navukla j e r eb r enicu iznad d j ej eg krevetia, zaglad ila mo d ri p o kriva i naukala j astuk - a o nd a j e ugled ala B ib lij u. Malenu B ib lij u sa sreb rnasto sivim ko ricama isp o d satensko g p o r ub a p o kr ivaa. Uletj ela j e u d nevnu so b u p o p ut metka. " Sestro ! Ovo nij e vaa B ib lij a. Ne mo e b iti vaa, ali j a..." " Ne, nij e!" " Nala sam j e u kr evetiu." " J a nemam B ib lij u s takvim ko r icama." " P a tko j u j e o nd a tamo stavio ? Kako j e..." " Nj ezina j e, No valee! Nj ezina!" " ij a? " " One ene ko j a j e d o la telefo nir ati. Sad znam tko j e!" " Sestro ..." " Do lazila j e ve o vamo . S nekim mukarcem. Od mah nako n to si d o la iz b o lnice. Rekli su d a su iz Mississip p ij a, d a su ti d o li d o nij eti rij e B o j u. Htj eli su i vid j eti Americus, ali j a sam ih o tp r avila. A imali su B ib lij e sa sreb rnastim ko ricama. B a takve!" Dvad eseto p o glavlj e Oko tri uj utr o No valee j e o tila u kuhinj u, stavila alicu o d kave u sud o p er i d o grab ila klj ueve to yo te s avlia p o kraj vrata. Up ravo j e p o no vno nazvala p o licij u, trei p ut tij eko m p o slj ed nj eg sata. Nako n p rvo ga, d o znala j e d a j o ekaj u o d go vo r iz Mid nighta u Mississip p ij u. T ij eko m d rugo ga, d o znala j e d a su mukarac i ena s fo rd o m s registarskim p lo icama Mississip p ij a o d sj eli d va d ana u mo telu W aysid e Inn, zap ad no o d grad a. A tij eko m treega i p o sl j ed nj eg, p o licaj ac j o j j e rekao d a j e taj p ar o tiao iz mo tela ranij e to ga d ana.

73
Fo rney j e sj ed io na sto lcu i p r o b ud io se iz d rij emea kad j e No valee ula u d nevnu so b u. " No valee, to ..." " Ne mo gu j ed no stavno tu sj ed iti, Fo rney. Ne mo gu tako sj ed iti i eka ti." " to b i htj ela r ad iti? " " Ne znam. Vo ziti se unao ko lo . P o stavlj ati p itanj a. Neto p o d uzeti!" " Vrij ed i. I d emo ." Go sp o d in Sp r o ck, sklup an na d vo sj ed u i p o kriven laganim p o krivaem, tiho j e mrmlj ao u snu, neto to j e zvualo kao " zalazak sunca" . Sestra Husb and , skvrena na j ed no j str ani kaua, zatr ep tala j e kad j o j j e No valee d o taknula rame, a o nd a mahnula r uko m kao d a eli o d agnati san. " Da, d uo . B ud na sam." " Sestro , Fo r ney i j a id emo van, u p o tragu. Mo d a svratimo d o p o licij e." " Gd j e j e Lexie? " " Nago vo r ila sam j e d a o d e kui. Nema smisla d a p laa uvanj e za cij elu no ." No valee j e p o r avnala sestr inu suknj u. " Ho e li vam smetati to nas nema? " " Nee" , r ekla j e sestr a i p o tap ala No valee p o ruci. " Go sp o d in Sp ro ck e b iti sa mno m. Deur at emo uz te lefo n. Ako nas b ud e treb ala, samo nas nazo vi." No valee j e kimnula, p o lj ub ila sestru u o b raz i izila. No j e b ila p r o hlad na p a j e No valee j ae stisnula p o kriva, ko j i j o j j e j o b io na ramenima, o ko vr ata i ula u kamio net. " Od akle emo kr enuti? " , up itao j e Fo rney d o k j e izvo zio to yo tu s p rilaza kui. " Id emo d o mo tela." " W aysid ea? " " Znam d a j e p o licij a ve b ila o nd j e, ali elim ga sama vid j eti." T o yo ta j e b ila j ed ino vo zilo na ulici d o k Fo rney nij e skrenuo u Ulicu Co mmerce, gd j e su vid j eli j o j ed no - j ed ini taksi u grad u. B io j e to stari d o d ge Charger, a vo zaica, Co manche I nd ij anka p o imenu Martha Uzima Sat, vo zila ga j e j o o d 1 9 7 4 . go d ine. Fo r ney j o j j e mahnuo d o k su p ro lazili, ali No valee se o krenula i p o kuavala vid j eti j e li u to m autu mo d a sed mo mj e sena curica. Neko liko ulica d alj e, kad j e Fo rney ugled ao p o licij ski auto mo b il isp red trgo vine Get-N-Go ko j a j e r ad ila no n -sto p , p arkirao j e p o kraj nj ega. Vid j eli su p o licaj ca kako unutr a p ui i p ij e kavu. " Ho e me p r iekati u autu? " , up itao j e Fo rney. " I d em p o p riati s nj im." " Id em i j a." P o licaj ac, kr up an p ed eseto go d inj ak, nasmij eio se kad su uli. " Fo rney, to tu rad i u o vo d o b a no i? " Fo rney se o kr enuo i uveo No valee. " Gene, o vo j e No valee Natio n, maj ka d j eteta ko j e j e... o vaj ... nestalo ." " Do b ro j u tr o , go sp o o ." Gene j e kimnuo glavo m. " Veo ma mi j e ao zb o g to ga to vam se d o go d ilo ." No valee j e kimnula. " Gene, mo e li nam ita r ei? " , up itao j e Fo rney. " B ilo to ? " " Ne, Fo r ney. Up r avo sam d o ao iz p o staj e. Stalno razgo varaj u s p o staj o m u Mississip p ij u, ali nema nikakvih no vo sti." " P a eto , htio sam ip ak p r o vj er iti." P ro d ava, mlad i d j ej a lica s veliko m tirkizno m naunico m, nagnuo se p reko p ulta i nasmij eio im se. " J este li za kavu? Up ravo sam j e skuhao . Kua asti." No valee j e o d mahnula glavo m, ali Fo rney j e rekao d a b i rad o p o p io alicu. Do k j e mlad i nalij evao kavu, No valee j e p rila p ultu. " P itala sam se" , rekla j e, " j e li tko d o ao kup iti o p r emu za b eb u. Recimo , p elene, b o ice... mo d a d ud u ili gumeni p r sten za zub e. T akvo to ." " Nitko ko ga ne p o znaj em" , r ekao j e mlad i. " P o znaj em sve cure iz susj ed stva ko j e imaj u d j ecu, a j ed ino su o ne veeras navraale." " Go sp o o Natio n" , r ekao j e p o licaj ac, " mi to p ro vj eravamo o tkako ste nas nazvali. Ob ili smo sve tr go vine u gr ad u, razgo varali ak i s p ro d ava ima ko j i su ve o tili kui. B ili smo i u svim lj ekar nama. I u W al - Martu. Ali, svhaam vas. I j a b ih p o stup io isto ." No valee j e kimnula i kr enula p r ema vratima. " Fo rney, kako j e Mar y Elizab eth? " , up itao j e p o licaj ac.

74
" Manj e - vie isto , Gene." " P a, p o zd r avi mi j e." " I, go sp o o Natio n, j avit emo vam im neto uj emo ." " Hvala." Kad se No valee vr atila u kamio net, d rhtala j e. " Ho e p r iekati u tr go vini d o k se auto ne zagrij e? " " Ne, d o b r o mi j e." Fo rney j e kr enuo na zap ad i kad su p ro lazili p o kraj W al -Marta, No valee j e iskrivila vrat gled aj ui ga. " to to gled a? " " Onaj auto mo b il." Fo rney j e skr enuo na p ar kir alite i vo zio sve d o auto mo b ila, ko j i j e b io p arkiran u mraku. Usp o r io j e kad su se p r ib liili. B io j e to p lavi fo rd , p arkiran uza zid . Svj etla to yo te o s vij etlila su stakla fo rd a d o k j e Fo rney p arkirao p o kraj nj ega. " No valee, ti o stani tu. J asno ? " " Do b ro ." Glas j o j j e zvuao slab ano i tanko . Fo rney j e iziao , p r iao auto mo b ilu i p o eo ga o b ilaziti. Otiao j e straga, sagnuo se i nestao j o j s vid ika. No vale e j e o tvo rila vrata i p o ela izlaziti kad se Fo rney iznenad a p o no vno p o j avio , o tiao na d rugu stranu fo rd a i zagled ao se unutra. Nako n neko liko tr enutaka p o ur io j e p rema to yo ti i uao . " Registar ske tab lice iz Oklaho me" , rekao j e. " I p razan j e. Unutra nema niega o sim neko liko kutij a." No valee j e d ahnula kao d a j o j j e netko iz p lua istisnuo sav zrak. " Ima p ro b uenu str anj u gumu. Vj ero j atno j e zato tu - nisu imali rezervnu." Kad j e Fo r ney p o kr enuo kamio net, No valee se trznula kao d a j u j e netko ud ario i p ustila d a j o j glava ud ar i o sj ed alo . Kad su se p r ib liili gr ad u, p r o li su p o kraj Crkve uskrslo g ivo ta p red ko j o m j e staj ao reflekto r ima o svij etlj en p r izo r Kristo va ro enj a stvarne veliine. Od mah d o crkve, Klub Kiwanis p o stavio j e b o ina d rvca. No valee n ij e mo gla vj ero vati d a su p rij e samo neko liko sati o na i Fo rney traili d rvce. inilo j o j se d a su o tad p ro li d ani, tj ed ni... cij eli j ed an ivo t. Nako n neko liko minuta, Fo r ney j e skrenuo u Ulicu Main, ko j a j e b ila p o sve p usta, ali o b asj ana b o inim svj etl ima. Rasvj etni stup o vi p retvo reni su u go leme lizalice, a p lastini vlako vi ukr aeni cr venim vrp cama p ruali su se p reko krianj a. " Neku sam veer o vamo d o vela Americus d a vid i vlako ve, Fo rney." " T o j o j se sigur no svid j elo ." " Nee mi vj er o vati, ali kad sa m rekla 'ihu ihu' i p o kazala j o j lo ko mo tivu, zazvid ala j e p o p ut vlaka." Fo rney j u j e to b o e p r ij eko r no p o gled ao i zaco ktao j eziko m. " Istina j e" , r ekla j e. " asna r ij e." " No valee..." " Do ista, evo o vako j e zazvid ala." No valee j e d ub o ko ud ahnula i nap uha la o b raze. Ali, umj esto zvid uka, iz nj ezinih j e usta p ro valio d ug j ecaj . Fo rney j e naglo zako io , zaustavio kamio net nasred ulice i zagrlio j e. " T ako se b o j im" , r ekla j e, ali to liko j e j ecala d a su rij ei b ile go to vo nerazgo vj etne. Ovila mu j e r uke o ko r amena i p ritisnula glavu o vrat. On j e j ed nu ruku stavio na nj ezinu glavu a d r ugo m j e zagr lio o ko le a... i tako su se d rali i p lakali. Znak d a ima p r aznih so b a b io j e uklj uen na W aysid e Innu, etvrtasto j d vo katnici. Ob ili su p ar kir alite tr i p uta, ali fo rd u iz Mississip p ij a ni traga. Vid j eli su j ed ino mazd u iz Geo r gij e. Kad su nap o ko n p ar kir ali i uli, p o starij i recep cio nar ko j i j e rad io u no no j smj eni, sp avao j e na kauu u p r ed vo r j u. Nij e im nita znao rei. Do ao j e na p o sao tek u d eset, kad j e p ar iz Mississip p ij a ve o d avno o tiao . " Mo ete li nam ih o p isati? " , up itala j e No valee. " Nisam ih ni vid io . Nisam d o lazio na p o sao vie o d tj ed an d ana, imao sam grip u. T ek sam veer as p o eo p o no vno r ad iti." " A nj iho v auto ? Netko ga j e vid io , netko nam j e reka o d a j e b io o vd j e." " Vj ero j atno No r vell. On me zamj enj ivao d o k sam b io b o lestan."

75
" A gd j e j e o n? " " Stanuj e u Sallisawu, ini mi se, ali..." " J e li mu No r vell p r ezime? " " Nisam sigur an. Rad i ko d nas tek neko liko tj ed ana." " Ali, mo r a p o sto j ati neki nain d a.. ." " Mala, vo lio b ih d a ti mo gu p o mo i, ali j ed no stavno ne mo gu. T o sam rekao i p o licij i. Ali, uj em d a su o ni nali No rvella. Mo d a im j e o n neto znao rei." Fo rney j e uhvatio No valee za r uku i izveo j e. " A d a o d emo u p o licij sku p o staj u? Da uj emo to j e r ekao taj No r vell." " Mo e, to ti j e d o b r a id ej a" , r ekla j e, ali b ez mno go o d uevlj enj a. Kad su izlazili na Ulicu Main, iz d alj ine su uli sirenu, sve glasnij u i glasnij u, a o nd a su vid j eli i b lj esak svj etla p o licij sko g auto mo b ila. Fo rney j e usp o rio i d rao se d esne str ane ceste d o k ih p o licaj ci nisu p retekli. Zatim su na krianj u ulica Main i Ro o sevelt naili na j o j ed an p o licij ski auto mo b il. " to li se d o ga a? " , r ekao j e Fo r ney. " Mo d a se netko sud ario na auto cesti." Kad j e to yo tu zao b iao i tr ei p o licij ski auto mo b il, Fo rney j e nagazio na gas i p o ao za nj im. " Fo rney? " " Ne znam, No valee. Ne znam. Ali, o tkrit emo to se d o ga a." Kad su p r eli b r ij eg zap ad no o d W al -Marta, vid j eli su sva tri p o licij ska auto mo b ila p red Crkvo m uskr slo g ivo ta. Fo rney j e naglo zaustavio to yo tu. " No valee, ne znam ima li o vo ikakve veze s Americus, ali..." " P o gled aj ! P o gled aj , Fo r ney!" I uto j e izletj ela iz kamio neta i p o trala p rema crkvi, p rema p rizo ru Kristo va ro enj a o ko ko j eg su se o kup ila tri p o licaj ca i p o ela se p ro b ij ati izme u p lastinih d eva i ko za, magar aca i o vaca, o d gurivala an ele i d rveno g J o sip a i Marij u. P ro b ili su se d o sr ed ine staj e i nagnuli se nad ko lij evku iz ko j e se p o d igla siuna aka. No valee j e p o sr nula i p ala nasr ed livad e, a o nd a j e ustala i p o no vno p o trala, p ro gurala se p o kr aj p o licaj aca... i zagled ala se u lice svo j e keri, ko j a j e p lakala u ko lij evci. " P ro metna p o licij a vid j ela j e auto mo b il iz Mississip p ij a. Zaustavila ga j e u up anij i Ad air, ko d gr anice Ar kansasa." Americus j e, o nako p r o mr zla i p r estraena, isp lakala i p o slj ed nj u suzu. I p remd a j e d ahtala, j ecala j e go to vo b ezglasno . " P riznali su d a su j e uzeli. Rekli su d a su j e o stavili tu, u j aslama." No valee j e p o d igla Amer icus u naruj e i p ritisnula j e uz p rsa tako d a su im srca tukla j ed no uz d r ugo . " Kau d a im j e B o g zap o vj ed io d a to uine. Da j e o d nesu u neku crkvu..." Americus se malo zagr ij ala, p r ivinula se uz p o znato tij elo , nala utj ehu u p o znato m mirisu i glasu p a j e malo tucala i gutala zrak... iskuavala sigurno st. " Kau d a im j e B o g zap o vj ed io d a j e o d nesu u crkvu i krste. I to su uinili. Krstili su j e!" Fo rney j e p r eko r aio Mar ij u i srueno g an ela, a o nd a j e uao u staj u i p riao No valee. P o kuao j e neto r ei, ali nij e mo gao p a j e umj esto to ga p o lj ub io Americus, ko j a j e kr o z a suze, slamu i d o d ir usnica p o no vno o kusila sreu. Dvad eset p r vo p o glavlj e Kad se auto b us zaustavio na stanici, W illy J ack j e p rvi iziao . Zgrab io j e Finnyj ev ko veg i gitar u i zaustavio taksi. Dep mu j e b io p un Claireina no vca, a vo nj e auto b uso m i te k ako se zasitio . W illy J ack to tad a nij e shvaao , ali Claire Hud so n nap o ko n j e usp j ela p o slati Finnyj a u Nashville, kamo j e i p r ip ad ao . T aksist ga j e o d vezao d o Ho tela P lantatio n, gd j e j e p o kup io p ro stitutku u p rip ij eno j p lavo j halj ini i o d veo j e u svo j u so b u. Slj ed ea tr i d ana i tr i no i p r o veo j e zab o ravlj aj ui zatvo r, ali za to mu j e treb alo p o p rilino W ild T ur keyj a i r askalana ena. etvrto g j utr a, kad j e iziao na p o mo ni izlaz ho tela, za so b o m j e o stavio usnulu p ro stitutku i ho telski r aun o d p reko tr isto d o lara, ali p o nio j e glavo b o lj u, b o l u trb uhu i tr ip er ko j i nee zamij etiti d o slj ed eeg tj ed na.

76
Kad j e neko liko sati p o slij e uzeo so b u u B ud get Innu, zaklj uio j e kako j e vrij eme d a o tp o ne svo j u kar ij er u. Otvo r io j e j o j ed nu b o cu W ild T urkeyj a, ukl j uio gitaru i o d svir ao neko liko p j esama ko j e j e namj eravao izvo d iti na aud icij ama. Naj vie j e vj eb ao " Otkucaj sr ca" , p j esmu ko j u j e nap isao u zatvo ru. P ro uio j e vid eo kasete ko j e mu j e d o nij ela Claire - nastup e W aylo na J enningsa i W illiej a Nelso na, filmo ve o Grand Ole Op ryj u s Cheto m Atkinso m i Ro yem Clarko m i televizij ske snimke J o hnnyj a Casha i Geo rgea Straita. A kad mu j e Clair kup ila walkman, o stavlj ao j e slualice na glavi i kad j e o d lazio na p o inak. Satima j e p o zir ao p r ed velikim zr calo m u Clairino m ured u, vj eb ao d ranj e, kretnj e i naklo n. Nauio j e kako milo vati gitaru i mikro fo n, kako p o gnuti glavu tako d a mu guste cr ne ko vr e p ad nu na elo i p rekrij u o i. Nako n go d ine p r o ved ene u zatvo ru, imao j e rutinu p ro fesio nalca. P o b ij ed io j e na d va zatvo r s ka natj ecanj a i svir ao na o tvo renj u no ve zgrad e za o p asne zlo ince. Neko liko j e p uta nastup ao i izvan zatvo ra j er j e Claire to usp j ela ured iti. P j evao j e himnu na zavr nici no go metno g p rvenstva d rave u Ro swellu i na ro d eu u So co rru. P j evao j e " Amazing Gr a ce" na sp ro vo d u o ca up ravitelj a zatvo ra u Mo riartyj u i na maturalno j zab avi u P unta d e Agueu. J ed anp ut j e ak svirao u Santa Feu na skup u o refo rmi zatvo r a ko j im j e p r ed sij ed ao guverner d rave. I tako , kad j e stigao u Nashville, b io j e sp reman za neto zah tj evnij e. Naj p rij e j e o tiao u naj b o lj e agencij e - Mo nterey Artists, W illiam Mo rris, B ud d y Lee Attr actio ns - o tmj ena mj esta u esnaesto j i Sed amnaesto j avenij i, gd j e su u p red vo rj ima b ile izlo ene zlatne p lo e i Grammyj i, uo kvirene fo to grafij e Hanka W illia msa, B o b a W illsa i P atsy Cline... gd j e su u ured ima b ili tro sj ed i i naslo nj ai o d p rave ko e i sago vi tako r asko ni d a ti no ga up ad ne d o glenj a, mj esta na ko j a su d o lazile p r ave zvij ezd e. Kad j e ulazio u Mo nterey, W illy J ack j e b io siguran d a j e B rend a Le e up r avo izlazila. Ali, o igled no , naj lake j e b ilo ui u zgrad u. W illy J ack nij e usp io d o i d alj e o d recep cij e, o d tr id eseto go d inj akinj a u tamnim ko stimima ko j e b i mu rekle d a o stavi p o sj etnicu, fo to gr afij u, kasetu... ena ko j e su se smij eile i go vo rile kako im j e veo ma ao , ali nj iho vi su efo vi na sastanku, na p utu, na aud icij i, na snimanj u, na go d inj em o d mo r u... uglavno m, nema ih. W illy J ack iskuao j e sve tr iko ve ko j ih se usp io sj etiti - ef j e nj ego v neak, uj ak, o go r. Do ao j e p r enij eti o so b nu p o ruku, p reuzeti ugo vo r, p o p raviti telefo n. Ali, to go d r ekao , zauzvr at j e d o b io samo o smij eh i elj u d a ugo d no p ro ved e d an. J ed no m zgo d o m, kad j e o d luio b iti agresivnij i, izb acili su ga na ulicu p j evai ko j i su d vad eset p et go d ina p r ij e p r atili Ro ya Acuff a. Dva d ana i d vij e b o ce viskij a p o slij e, W illy J ack j e p o kuao u d isko grafskim kuama, ali s d r ukij im p r istup o m. Otiao j e u RCA s p rep o ruko m Do lly P arto n, a u W arner B r o ther s p o slao ga j e Ro y Orb iso n. Glavni to n -maj sto r MCA- a ekao j e d a mu d o nese kase tu, a glavni ur ed nik Ariste traio j e j ed nu nj ego vu p j esmu za no vu p lo u Kennyj a Ro ger sa. Ali, ni s tim izmilj o tinama nij e usp io . Nisu ga p ustili ni d a se sastane s istaico m. Naveer j e o d lazio u Hall o f Fame B ar i Do uglas Co rner na Music Sq uareu. J ed ne se veer i p r ij avio za nastup u B lueb ird Cafeu, ali kad j e d o ao na red , b io j e ve tako p ij an d a nij e mo gao ni p o d ii gitaru. Nako n d eset d ana u Nashvilleu, p o b j egao j e iz d va ho tela i d va mo tela ne p lativi raun i smj estio se u b ij ed ni p ansio n u Ulici L afayette. Vie nij e p io W ild T urkey nego Mad Do g T wenty - T wenty, a umj esto b ifteka j eo j e hreno vke i p rene krump irie. Vie si nij e mo gao p riutiti ni j eftine p ro stitutke p a se mo rao d ruiti s umo rnim enama ko j e b i se p r o d ale za p ivo i cigarete i b esp latn o p reno ite. Dvap ut j e nazivao Clair e Hud so n kako b i zatraio j o no vca, ali nij e j u usp io d o b iti. Kad j e uao u star i B o sto n B uild ing u Ulici J efferso n, imao j e j o samo j ed nu cigaretu, d va d o lar a i neko liko ko vanica u d ep u. B io j e glad an, p rlj av i umo r an. T a ester o katnica o d o p eke s izlizanm tend o m iznad ulaznih vrata mirisala j e na ustaj alu kavu i star e knj ige. Znak na ko j em j e p isalo d a d izalo ne rad i p o utio j e o d staj anj a.

77
Kratki o glas u no vinama nij e o b eavao mno go - aud icij e za mj esne klub o ve - ali W illy J ack nij e usp io nai nita b o lj e. P o p eo se stub ama na etvrti kat i na kraj u ho d nika, p o kr aj zaho d a, p r o naao Agencij u Ruth Meyers. Kad j e uao u p r anj avi sivi ur ed j ed va neto vei o d ko ntej nera za smee, nitko ga nij e o p azio . U kutu j e sj ed io s red nj o vj eni mukarac p o gnut nad harmo niko m, sklo p lj enih o ij u kako b i se b o lj e usred o to io . Mlad a ri o ko sa d j evo j ka u minisuknj i s r esama u stilu Divlj eg zap ad a stiskala j e me u b ed rima kutij u za vio linu i tap ir ala neur ed nu ko su. Sj ed o ko sa taj nica d o imala se iznena eno kad j e zavrila telefo nski razgo vo r i ugled ala W illyj a J acka p r ed so b o m. " B o k. J esi li d o ao vid j eti Ruth Meyers ili Nellie? " " Vid io sam o glas u no vinama..." " Ond a tr eb a Ruth Meyer s. Samo u i" , rekla j e i p o kazala vrata na ko j ima j e p isalo P RIVAT NO. W illy J ack nij e p o kucao . J ed no stavno j e uao i zakilj io d o k su mu se o i p rilago avale p o lumr aku u veliko j so b i viso ka stro p a. J ed ina svj etlo st d o p irala j e kro z p rlj ava stakla d vaj u p r o zo r ia. So b a j e b ila p r avo sklad ite p o j aala, o rmaria, gl aso vira, glazb enih linij a, zvunika, mikr o fo na, b ub nj eva, a b io j e tu i masivni sto l za sastanke p rekriven mrtvim lo nanicama, kar to nskim kutij ama o d p izze, slamnatim eirima, no tama, kutij ama za vio line. Usr ed svega staj ala j e p razna krletka za p tice. " K riste B o e. J o j ed an gitar ist." Ustala j e, o b ila sto l i p r ila mu tako b lizu d a j e nj ezin o b li trb uh d o d irivao nj ego va p r sa. " Kako se zo ve? " " W illy J ack P ickens." " I to ak nisi ni mo r ao izmisliti, j e li? " " Mo lim? " B ila j e viso ka, naj manj e metar i o samd eset, i mirisala j e na Vicks. Na seb i j e imala crnu b ar unastu suknj u s o d ivenim p o rub o m i satensku b luzu na ko j o j su umj esto gumb a b ile sp aj alice. ar ap e su j o j se sro zale d o glenj eva, a na p ustenim p ap uama b ili su o d r ezani p r sti. " I to , tu gitar u no sa sa so b o m samo zb o g ravno tee? " " elite d a neto o d svir am? " " A to si mislio d a elim - d a izvikuj e p o b j ed niki b ro j to mb o le? " W illy J ack j e o tvo r io kutij u, izvad io gitaru i sj eo na sto l, sruivi p rito m kutij u o d utip aka. Do k j u j e uga ao , ena j e iz d ep a izvad ila kutij icu Vicksa i natrlj ala malo p o d no s. " J ed nu p j esmu" , r ekla j e nezainteresirano . " Naj b o lj u ko j u zna." W illy J ack j e p r o istio gr lo i p o eo svirati " Otkucaj srca" d o k j e ena ko p ala p o smeu na sto lu. Up ravo kad j e p o eo p j evati, na la j e o no to j e traila - limenku d ij etne P ep si Co le. " I kad a si naj o samlj enij i P o sto j i netko tko te vo li P o d ignula j e no tni p ap ir s mr tve b ego nij e p a j e zalila P ep si Co lo m. I kad a te mue b r ige P o sto j i netko tko misli na te Ho d ala j e d u sto la i zalij e vala P ep si Co lo m o suene FERNS i IVIES b ez listo va. I ako te B o g d o ista vo li Nij e j ed ini Kad j e zavr ila s vr tlar stvo m, o tvo rila j e b o icu tab leta za gastritis i ub acila d vij e u usta te ih zalila o statko m P ep si Co le. Kad j e sj ed o ko sa taj nica o tvo r ila vrata i p ro virila u so b u, Ruth Meyers j o j j e ruko m d ala znak d a uti. Osj etit e to u o tkucaj u sr ca."

78
P o slj ed nj i j e ako r d zamr o . U so b i j e neko liko trenutaka vlad ao taj ac, a o nd a j e rekla: " Staj at e me tisuu d o lar a d a te d o tj eram. Fo to grafij e e staj ati j o d vj esto ." Zatim se o kr enula taj nici. " J enny" , p o vikala j e, " nap ii mj enicu na tisuu d vj esto d o lara, a o nd a p o zo vi Do ca Fr aziera. On nas mo e ub aciti. Otkai trio iz Fo rth Smitha, a p j evaa b luegr assa b ukiraj za p etak p o slij ep o d ne." " P o lako , d o vr aga" , r ekao j e W illy J ack skliznuvi sa sto la. " Zo vem se Ruth Meyer s. T ako me i o slo vlj avaj ." " P a d a te o nd a neto p itam, Ruth. Ko ga vraga " " P ro kletstvo ! J esi li gluh? Rekla sam d a me zo ve Ruth Meyers. Ne Ruth. Ne Meyers. Ruth Meyer s!" " Do b ro , Ruth Meyer s! t o j e s to m mj enico m na tisuu d vj esto d o lara? I tko j e taj d o kto r? " " Zub ar. Do c j e zub ar . I zme u go rnj ih j ed inica ima rup u veliine gro ice. I treb a ih o istiti. Zeleni su" , r ekla j e i nap ravila grimasu. " Nee meni netko o d luivati..." " J enny, nazo vi P r e sto na. Reci mu d a emo d o i p o slij e p o d ne na p ro b u. I ho u J akea Go o d ena, inae emo o tii ko d Newman'su. Sako , hlae, ko ulj e... sve. izme emo uzeti ko d T o o b yj a." Op et se o krenula W illyj u J acku. " Ko j i b ro j cip ela no si? " " Devet, ali..." " Reci T o o b yj u d a elimo p o tp etice o d p et centimetara. Ond a nazo vi Ninu u Cut -nCurlu. ianj e i far b anj e." Ruth Meyers j e p o gled ala na sat. " B it emo ko d nj e u etiri. A tr eb at e mu i manikir anj e." W illy J ack j e r ekao : " P a d o b r o ..." , ali nij e usp io zavriti reenicu. " Ev o ti p o nud e." Ruth Mayer s stavila j e j o malo Vicksa p o d no s. " P o tp isat e mj enicu i ugo vo r . J a uzimam p etnaest p o sto o d svega to zarad i. P o inj e sutra naveer u B uffy'su u Ulici Her mitage. P laaj u sto d o lara za veer. Svirat e p o klub o vima d o k ne b u d emo sp r emni za snimanj e p lo e." " P a, to ne zvui lo e, ali..." " Ako si d o ao u Nashville p o stati zvij ezd a, ako j e to o no to eli, j a u se p o b rinuti za to d a tako i b ud e." " Naravno d a j e to o no to elim." " A to se tie imena, j ed an W illie* u nao j b ra ni sasvim j e d o vo lj an. Od sad se zo ve B illy Shad o w." " B illy Shad o w" , p o no vio j e W illy J ack ne b i li uo kako mu to zvui. " B illy Shad o w." Zatim j e kimnuo i nasmij eio se. " Aha. Mo e." Ruth Meyer s nagnula se p r eko sto la i unij ela W illyj u J acku u lice. " Ima j o neto ." " to ? " " Nemo j mi nikad a, nikad a lagati." " Vrij ed i, Ruth... Ruth Meyer s. Do go vo reno ." T REI DI O Dvad eset d r ugo p o glavlj e T ri go d ine nako n to j e kr enula, No valee se nap o ko n p rib liila zap ad u. Ne B akersfield u, nego Santa Feu. Ne s W illyj em J acko m, ne u p lymo uthu s rup o m na p o d u, ne d a b i ivj ela u kui s b alko no m, ali No valee j e nap o ko n o d lazila na zap ad . Kad j e u ko lo vo zu stiglo p ismo , p rip remila se za razo aranj e. Ali, kad ga j e o tvo rila i vid j ela r ij ei " p r ekr asan rad " , o stala j e b ez d aha . A kad j e ugled ala rij ei " sa zad o vo lj stvo m o b j avlj uj emo " , p rsti su j o j zad rhtali. Kad j e d o la d o rij ei " d a ste o svo j ili p r vo mj esto " , ve j e skakala o d sree tako d a se p riko lica zanj ihala, a sestra Husb and up laeno d o tr ala iz kup ao nice. " to j e? to se d o go d ilo ? " " Ko d ako v natj eaj ! Onaj za cij eli j ugo zap ad ! P o b ij ed ila sam! Mo j a fo to grafij a j e o svo j ila p r vo mj esto !" " Dj eak na p r ij evo j u Rattlesnake? " " Da!" , vr isnula j e No valee, zgr ab ila sestru i p o ela p lesati s nj o m. Vrtj ele su se i zab acile glavu p o p ut p lesaica flamenca, a o nd a su se stro valile na kau, hiho ui p o p ut ip ar ica. " Duo " , r ekla j e sestr a kad j e usp j ela d o i d o d aha, " kakvu si nagrad u o svo j ila? " , a na to su se o p et p o ele smij ati. " Vikend u Santa Feu."

79
" Ma nemo j ! Kr asno !" " I mo j a fo to gr a fij a e b iti na izlo b i." " No valee, p a ti e p o stati slavna" , rekla j e sestra, iznenad a p o tresena o zb ilj no u te vij esti. Sestrino se p r o r o anstvo o stvar ilo ve slj ed eih d ana, b arem u up anij i Seq uo yah. No valeeina fo to gr afij a izila j e u no vinama p o d nas lo vo m USP J EH NAE FOT OGRAFKI NJ E. U W al- Mar tu j e p r o glaena za zap o slenicu tj ed na, b anka j o j j e p o slala estitku, a nastavnica liko vno g o d go j a iz gimnazij e p o zvala j u j e d a o d ri p red avanj e. Dixie Mullins p o b r kala j e New Mexico s p ravim Mexico m p a j o j j e p o nud ila p anj o lski r j enik. Henr y i Leo na d aro vali su j o j ko vege, ali nisu se mo gli slo iti o ko b o j e i vr ste, p a j e d o b ila cr venu p utnu to rb u American T o urister i p lavi ko veg p ro izved en u T aj vanu. Lexie Co o p i nj ezina d j eca p o veli su No valee i Americus na veeru u P izza Hut. Lexie i d j eca j eli su sto j eki - to j e b ila nj ezina naj no vij a meto d a za b o rb u p ro tiv d eb lj ine. Mo ses i Cer tain nap r avili su zvij ezd u s No valeeinim imeno m i zalij ep ili j e na vrata mrane ko mo r e, a Mo ses j o j j e d aro vao p enkalu nj ego va o ca, P urima, ko j i j e umro p ro le zime. Americus j e p o stavlj ala tisue p itanj a o " Messicu" , a go sp o d in Sp ro ck zamo lio j e No valee d a nazo ve nj ego vo g staro g p rij atelj a u Santa Feu. Zaj ed no su se b o rili u Drugo me svj etsko m r atu, a nisu se ni uli ni vid j eli ve etrd eset go d ina. Ali, naj uzb u enij i j e b io Fo r ney j er ga j e No valee p o zvala d a p o e s nj o m. Naj p rij e j e o d b io ... mo r ao j e o d b iti. Ob j asnio j e d a se mo ra b rinuti za sestru, a ni knj inicu ne mo e samo tako zatvo riti. Ali, Retha Ho llo way, p red sj ed nica Knj i evne ud r uge, j ed va j e d o ekala p riliku d a p reuzme knj inicu, a kad j e sestra Husb and r ekla d a e o na hr aniti Mary Elizab eth, Fo rney se vie nij e d vo umio . Do k su se ud alj avali o d p r iko lice, No valee j e i d alj e mahala, i kad vie nij e mo gla vid j eti Amer icus, sestr u Husb and i go sp o d ina Sp ro cka. " Nad am se d a Amer icus ne p lae." " Nij e kad smo se p o zd r avlj ali" , r ekao j e Fo rney. " P a, nij e p o kazivala o sj eaj e, ali..." " to j e? J esi li r azo ar ana to te tako lako p ustila o tii? " " Nisam." No valee su se o i nap unile s uzama. " Ali, o vo j e p rvi p ut d a se razd vaj amo o tkako ..." " Ostavlj a j e ko d sestr e Husb and kad id e na p o sao . I katkad ko d go sp o e Ortiz i..." " Zna ti to sam htj ela r ei." " B it e sve u r ed u" , r ekao j e Fo r ney istim b lagim to no m ko j im j e go vo rio o tkako j e No valee d o znala d a j e o svo j ila nagrad u. " Zna d a e j e sestra d o b ro uvati." I p remd a No valee nij e mo gla s lica zb risati zab rinuto st, znala j e d a Fo rney ima p ravo . Od o tmice, p r ij e vie o d d vij e go d ine, sestra j e b ila go ra o d FB I -j a. Ustaj ala j e d va -tr i p u ta svake no i i p o gled o m p retraivala d vo rite i ulicu ne b i li se uvj erila d a nigd j e nema " nad o b ud nih krstitelj a" . P ar iz Mississip p ij a ko j i j e o teo Americus j o j e b io u zato vru, ali No valee se zb o g to ga nij e manj e b o j ala. I d alj e j e sumnj iavo gled ala svaki p lavi fo rd , a j ed anp ut j e p ratila mo d r i fair mo nt o d W al - Marto va p arkiralita sve d o T ahleq uaha, ukup no o samd esetak kilo metar a. I zme u mukarca i ene u auto mo b ilu b ilo j e d ij ete ko vrave tamne ko se. Ali, p o kazalo se d a su ti " nad o b ud ni krstitelj i" st ari Ind ij anac i nj ego va ena, a izme u nj ih j e sj ed ilo nj iho vo " d ij ete" - mj eanac terij era. Uvij ek r azb o r iti Fo r ney j ed va j e usp ij evao uvj eriti No valee i sestru d a ne zo vu p o licij u svaki p ut kad neki neznanac p ro e ulico m. J o mu j e tee b ilo uvj eriti ih d a ta ep izo d a na Amer icus nij e o stavila d ub lj eg traga. Nij e, p rimj erice, vj ero vao d a p o sto j i p o vezano st izme u Amer icusine o d b o j no sti p rema vo d i i nj ezino g p risilno g krtenj a. No valee i sestr a b ile su uvj erene d a j e uranj anj e p riliko m b ap tistiko g krtenj a r azlo g to se Amer icus ne eli vo ziti u amcu, to se mrzi kup ati i o d b ij a p iti vo d u. I Fo r ney ih niim nij e mo gao uvj eriti u sup ro tno . Slj ed eih etr d eset o sam sati No valee j e p o kuala p ro i svim ulicama Santa Fea, a Fo rney j e kaskao za nj o m.

80
Nako n to s u uzeli so b e u Ranchu Encantad u, No valee se p resvukla u trap erice i tenisice, o vj esila fo to ap ar at o ko vrata i izvukla Fo rneyj a iz so b e na ulicu. J ed anaest ro la filma p o slij e, Fo r ney se sr uio u krevet i usp io o d sp avati samo etiri sata d o k mu No valee nij e p o ela lup ati na vrata i p rij etiti d a e ga ub iti ako j o j zb o g nj ega p ro makne izlazak sunca. Nij e j o j p ro maknuo . T o g j e d ana p o tr o ila o samnaest ro la filma, p o j ed nu za svaki kilo metar ko j i su p rep j eaili - ili j e b ar em tako tvrd io Fo rney. J o se alio na to kako ga b o le no ge i le a d o k su j ur ili natr ag u ho tel kako b i se p resvukli i p rip remili za sveanu veeru. Fo rney j e up r avo o d ij evao sako kad j e No valee lup nula na vrata izme u nj iho vih so b a. " J esi li sp r eman? " , up itala j e kad j e ula. " Zamalo , ali... " Na seb i j e imala halj inu ko j u d o tad nij e vid io , tamno zelenu, o d neke mekane tkanine ko j a j e b lago o cr tavala nj ezine grud i i p rianj ala uz struk. Oko vrata j e no sila sr eb r ni lani, go to vo j ed nako tanak kao o ilj ak isp o d nj ezine usnice. " Mo ramo ii" , r ekla j e. " Recep cio nar kae d a nam d o tamo treb a p etnaest minuta." " P rekrasno izgled a" , r ekao j e Fo rney hrap avim, p riguenim glaso m. " Hvala." A o nd a mu se nasmij eila tako d a j e p o mislio kako e mu srce stati. " Daj , id emo " , r ekla j e. " Ako zakasnim, mo d a j e d a j u neko me d rugo m." Glavna p r o sto r ij a Muzej a Fair mo nt p retvo rena j e u b lago vao nicu. Sto lo vi su b ili p rekriveni lanenim sto lnj acima a na nj ima j e b ilo p o rculansko p o su e i kristalne ae. Ko no b ar i u b ij elim o d o r ama hitali su amo -tamo s b o cama crno g vina i ko aricama kr uha. No valee i Fo r ney sj eli su za glavni sto l p o kraj p o d ij a gd j e j e sj ed o ko si o vj ek u smo kingu lup nuo p r sto m p o mikr o fo nu, a o nd a p riekao d a se svi utiaj u. " Do b ra veer " , r ekao j e. No valee j e tij eko m veer e p o staj ala sve nemirnij a, to liko d a j e j ed va usp j ela p ro gutati neko liko zalo gaj a. A sad a, kad j e d o ao naj uzb ud lj ivij i trenutak, inilo j o j se d a su j o j usta p una p r aine. P ij uckala j e vino , " suho vino " , kako j e ap nula Fo rneyj u, ali usp j ela se suzd r ati d a ne nap ravi grimasu. " ...sa zad o vo lj stvo m vam p r ed stavlj am p o b j ed niku fo to grafij u naslo vlj enu Oklaho mski b lago slo v." Zatim se sj ed o ko si mukar ac o krenuo p rekriveno m tro no cu i skinuo svileni crni p rekriva s uveane No valeeine fo to grafij e, siluete B ennyj a Go o d lucka kako tri d o k iza nj e ga izlazi sunce. Svi su p o eli p lj eskati. A o nd a j e o vj ek za mikr o fo no m rekao : " A sad a vam elim p red staviti nau p o b j ed nicu, fo to gr afkinj u No valee Natio n." Kad j e No valee ustala i kr enula p rema p o d ij u, to liko se tresla d a se p itala ho e li usp j eti o stati na no gama. Nako n to j e p lj esak utihnuo , rekla j e: " Hvala vam" i iznenad ila se kako j o j glas zvui o nako p o j aan. " Go sp o d in Mitfo r d zamo lio me d a vam neto kaem o fo to grafij i p a... p a u to i uiniti. Ali, nisam znala d a u tr eb ati d rati go vo r i... malo sam nervo zna." Zauo se ulj ud an smij eh, ali b io j e p r ij atelj ski, o hrab ruj ui. " Snimila sam tu fo to gr afij u ap arato m Ro llei T win Lens Reflex s F2 8 , na ASA etiristo . Snimila sam j e u zo ru, zimi, kad p rva svj etlo st u Oklaho mi ima p lavkasto sr eb r n o d sj aj . Ne z nam kako b ih j e to no o p isala, ali to j e kao d a gled ate kro z naj ie, naj b istr ij e j ezer o na svij etu. Nij e kao zo ra o vd j e u Santa Feu, ali..." Netko iz str anj ih r ed o va d o b acio j e: " T u vam ne mo emo p o mo i. Ko d nas nikad nitko nij e ustao tako r ano " i svi s u se nasmij ali. No valee j e p o cr venila, ali nasmij eila se i malo o p ustila. " Uglavno m, ko d nas j e svj etlo st uj utr o izvr sna... r ecimo , kad vid ite j astreb a u letu ili kad d o takne vrko ve b o ro va." U p ro sto r ij i j e o d j ed anp ut b ilo veo ma tiho , tako tiho d a j e No v alee p o no vno sp o p ala tr ema p a j e mo r ala p o p iti malo vo d e. " Mo d a vas zanima d j eak s fo to grafij e" , rekla j e. " On j e Sac i Fo x Ind ij anac i to g j e j utra tr ao p o slj ed nj i p ut za d ugo vremena. Znate, d j ed mu j e up ravo b io umro , p a se o d r ekao neega u emu j e u ivao u znak p o asti d j ed u. T akav j e o b iaj u nj ego vu p lemenu.

81
Ali, j a to nisam znala kad sam snimila tu fo to grafij u. Sluaj no sam se zatekla o nd j e. P o kuavala sam se p o p eti na vrh p lanine p rij e izlaska sunca. P o slij e, kad sam malo b o lj e up o znala d j eaka, rekla sam mu d a sam ga vid j ela to ga j utra i d a sam ga snimila. T r aio j e d a mu p o kaem fo to grafij u. Kad sam mu j e d ala, nasmij eio se. Rekao j e d a vid i d j ed o v d uh o nd j e u svj etlo sti izlaska sunca. Katkad mi se ini d a ga i j a vid im" , zavrila j e. Kad su se No valee i Fo r ney vr atili u ho tel, p o zvala j e p o slugu u so b i i naruila veeru. Ni sad nij e b ila glad na, ali mislila j e d a j e veerati u ho telsko j so b i vrlo o tmj eno . Vid j ela j e kako to ine J ane Fo nd a i Elizab eth T aylo r, o b j asnila j e. Ali, zap ravo j e to i nila zato to j e o b eala Lexie Co o p . Fo rney j u j e p o zvao van na veer u, ali No valee j e zap ela d a veera u so b i i nikako j e nij e mo gao o d go vo r iti. No nij e se o so b ito ni trud io . Veera j e b ila up r avo o nakva kakvo m j u j e No valee zamilj ala. Ko no b ar j e ugurao ko lica s hr ano m na ko j ima su b ile p o sud e sa sreb rnim p o klo p cima. Do nio j e i ruu u usko j vazi i d vij e svij ee na kr istalnim svij enj acima. P rij e nego to j e iziao , p riguio j e svj etlo u so b i. " Fo rney" , r ekla j e No valee, " ima li ikad a o sj eaj d a se igra o d raslih? " " Kako to misli? " " Da si d ij ete ko j e se p r etvar a d a j e o d raslo ." " J a j esam o d r astao ." " I j a sam. Ali, kad me o b uzme taj o sj eaj , ne ini mi se tako . T ad a se o sj eam p o p ut d j eteta." " Misli, kao kad zalup i vr ata auto mo b ila, a klj uevi su ti o sta li unutra ili..." " Ne." No valee j e zb acila cip ele, p remj estila se i p o d vukla no ge p o d a se. " Recimo , rad i neto ..." " to ? " " Recimo ... p akir a ko vege j er p utuj e u New Mexico . P akira se, razumij e? " No valee j e glumila p akir anj e. " Stavi ko ulj u o vamo ..." Rukama j e izvo d ila kretnj e kao d a stavlj a ko ulj u na sto l. " A rub lj e stavi o vamo . A o nd a ti o d j ed anp ut sine. P akiranj e j e neto to r ad e o d r asli." Fo rney j e kimnuo . " Ali, ti se u to m tr enutku ne o sj ea kao o d rasla o so b a. ini ti se kao d a glumi o d raslu o so b u. Zna d a samo glumi." " A ti se sad a tako o sj ea? " " Fo rney, tako se o sj eam ve tri d ana. Do b ila sam nagrad u. Od rala go vo r. Veeram u ho telsko j so b i. Sve to . Kao d a se samo igram d a sam o d rasla." Fo rney j e zatr esao glavo m. " Nisi se nikad a tako o sj e ao ? " " Ne" , rekao j e. " Nikad a." " P a, mo d a j a samo ..." " Osim ako ne misli na o nu zgo d u kad sam ti treb ao p o mo i p ri p o ro aj u." " Ond a zna o emu go vo r im." " E, to znai igr ati se o d r aslih!" " Nikad a neemo zab o r aviti tu no ." " O ne, nikad a!" " Sj eam se kako si mi j e p r uio i..." No valee j e ustala. " Nazvat u kui." Sj ela j e na krevet, p r o uila up ute za telefo niranj e na no no m o rmariu i o nd a o krenula sestrin b r o j . " Sestro , j a sam." " Oh, d uo , j esi li d o b ila nagr ad u? " " J esam. I o d r ala sam go vo r i d o b ila d ip lo mu /P LAQUE/ i mo j a e fo to grafij a izii u no vinama." " No valee, ti si j ed no stavno nevj ero j atna. Nevj ero j atna." " Kako j e Amer icus? " " Od lino . U kr evetu j e ve cij eli sat i nij e ni p isnula. Ni p isnula." " Znala sam d a ve sp ava, ali sam ip ak htj ela nazvati." " Ona j e d o b r o , d uo . Nita se ti ne b rini." " I ne b rinem se."

82
" I reci Fo r neyj u d a sam j o j p r o itala j o j ed no p o glavlj e o ne knj ige ko j u j o j j e o n p o eo itati p r o lo g tj ed na." " Ko j e? " " Ne mo gu se sj etiti naslo va, ali nap isao j u j e o naj Charlie Di ckens." " David Co p p er field ? " " T ako j e. A Amer icus se p o ne smij ati svaki p ut kad kaem 'Micawb er'. Kae d a Fo rney to ne izgo var a tako i... o ho ! Zid o vi imaj u ui." " Ustala j e? " " Up ravo j e d o tetur ala p o p ut mj eseara, s p o krivaem i med vj ed iem. Do i, zlato ." No valee j e ula kako se Amer icus smij eta u sestrino krilo . " Ho e p r iati s mamico m? " , p itala j e sestra. " Zd ravo , slatkice" , r ekla j e No valee. " Mamica u Messicu? " up itala j e Americus. " J esam, ali sutr a u d o i kui." " I Fo rney? " " I Fo rney e d o i kui, A mer icus. Zato nisi u krevetu? " " ama mi j e mo kr a." " Kako to ? Neto ti se d o go d ilo ? " " Ne, nego med i." " Nisam znala d a se med o mo e p o p ikiti u krevet." " Aha, mo gu." " E p a d o b r o , sestr a e te p r esvui." Sestra j e ap nula: " Reci mami d a si d anas nauila no vu p j esmicu." " Danas no vu p j esmicu." " J e li? Ho e li mi j e o tp j evati? " " Zvj ezd ice, zvj ezd ice malena..." No valee j e d o mahnula Fo r neyj u i p ro ap tala: " B rzo d o i, p j eva." Fo rney j e u tr i ko r aka p r eao so b u i sj eo p o kraj No valee. Kad j e o krenula slualicu tako d a i o n mo e uti, stavio j e ruku p reko nj ezine p a su tako , isp rep letenih p rstij u, sa slualico m izme u lica, sluali kako Americus p j eva. Kad j e zavr ila, Fo r ney j u j e p o hvalio a No valee traila d a o tp j eva j o j ed anp ut, ali Americus j e to o igled no smatr a la svretko m svo j eg nastup a i nij e b ila rasp o lo ena za b is. " P usicu med i" , r ekla j e. " P usicu Americus." Kad j e p o ela cmakati - kako j e uvij ek slala p o lj up ce telefo no m - No valee j e o krenula lice p rema slualici i p o slala p o lj ub ac u zr ak, a usnice su j o j b i le samo neko liko centimetara o d Fo rneyj evih, nj ezin d ah tako b lizu d a ga j e mo gao ud ahnuti. I samo na trenutak Fo rney j e p o mislio d a j o j mo e r ei, d a e b iti kad ar izgo vo riti rij ei... ali, o nd a j e o sj eaj nestao , o d leb d io nekamo iznad to g trenutka i mj es ta. Dvad eset tr ee p o glavlj e No valee j e p o slij e o b j ed a r ad ila u sklad itu p a nij e mo gla vid j eti kako j e neb o p o tamnj elo na j ugu ni o tr e cik -cak crte munj a na zap ad u. Ali, kasnij e p o slij ep o d ne, kad j e r ad ila na b lagaj ni, o luj a se d o vo lj no p rib liila d a j e mo gla uti d aleku gr mlj avinu. P o slj ed nj i kup ac b io j e mr av sred o vj eni mukarac ko j i j e kup io d vij e kutij e sad nica r aj ice. " Ho ete li ih p o kuati p o sad iti p r ij e kie? " , up itala ga j e. " Nee to b iti samo kia." " Mislite? " Zad ignuo j e r ukav ko ulj e i p o kaz ao j o j stare o zlj ed e o d ko j ih mu j e ko a b ila namrekana i p r ekr ivena o ilj cima. " rap nel iz Vij etnama." Neko liko j e trenutaka gled ao svo j u ruku kao d a ga taj p rizo r j o uvij ek zb unj uj e, a o nd a j e sp ustio rukav. " Od mah o sj etim kad d o lazi o luj a. P r ij e meteo r o lo ga. A u o vo m trenutku ruka mi go vo ri d a se sp rema neto gad no ." Kad j e No valee u tr i sata zatvo r ila b lagaj nu, trgo vina j e b ila go to vo p razna. Kup ci su o d j ur ili o stavivii p o lup une ko arice izme u p o lica, a d rugi su nestrp lj ivo ekali p red b lagaj nama, g led aj ui sve tamnij e neb o .

83
I neki o d zap o slenika b ili b i naj rad ij e o tili. Htj eli su kui, up laeno j d j eci d o j enad i ko j a nisu mo gla sp avati kad zavij a vj etar i veo j d j eci ko j a su se p anino b o j ala gr mlj avine. J ed na j e ena p riala kako nj ezin esto go d i nj ak ima no ne mo re o iznenad nim p o p lavama, a d r uga o keri ko j a ui nap amet meteo ro lo ke izvj etaj e. No valee se j o uvij ek nij e usp j ela naviknuti na o luj e u Oklaho mi, zb o g ko j ih j e esto mo r ala b j eati u Dixien p o d rum, ak i usred no i. Ali, sestra j e te sate u p o d rumu p r etvo r ila u p usto lo vine kako se Americus ne b i b o j ala. Izvo d ila j e p red stave s lutkama ko j e se navuku na ruku i p o kazivala triko ve. P j evala j e i izmilj ala p r ip o vij etke ko j e b i Americus o nd a glumila, o svij etlj ena b aterij o m umj esto r eflekto r o m. Ali, sestr a ip ak nij e p o sve usp ij evala p rikriti vlastiti strah, strah o d " b ub a" ko j e su se katkad p o j avlj ivale u p o d r umu. Uvij ek b i p o slala No valee d a izb aci sve to gmie ili skae, ali No valee b i nala j ed ino p auko ve ko j i su imale b o lj e izgled e d a p reive u p o d r umu sa sestr o m nego vani na vj etru ko j i ih j e, kako b i rekla Americus, mo gao o tp uhati sve d o farme tete Em u Kansasu. Kad j e zavr ila nj ezina smj ena, neb o se o tvo rilo . Na go rj u Snake ve j e p lj utala kia. Od luila j e o tii r avno kui iako j e namj eravala svratiti u IGA -u. U kup o vinu uvij ek mo e i p o slij e, ali p r o i p o kraj b enzinske crp ke b ilo j e riskantnij e j er go to vo uo p e vie nij e imala b enzina u chevro letu. Stara to yo ta mo gla j e tj ed nima vo ziti s p unim rezervo aro m, ili j o j se b arem tako inilo . Sestr a j e tvr d ila d a j e to aro lij a. Ali, no vi j e auto gutao b ezo lo vni b enzin, a treb ao j e vie ulj a za mj esec d ana nego to j e to yo ta tro ila za cij elu go d inu. Ip ak, No valee j e b ila p o no sna na nj ega - b io j e to naj no vij i auto ko j i j e ikad a vo zila, a sad j e ve b io go to vo p o sve o tp laen. Do k j e p ar kir ala p r ed p r iko lico m, munj a j e b lj esnula tako b lizu d a se sva naj eila. Americus i sestr a b ile su u kuhinj i i p rip remale " to rb u za p o d rum" , j ed nako sastavni d io o luj a u Oklaho mi kao i o luj ni vj etar. U nj o j j e uvij ek b io tr anzisto r , b aterij a i neko liko svij ea, a uz to sve to nij e b ilo lj ep lj ivo , gnj ecavo ili j ako g mir isa. Uvij ek b i p o nij ela d o vo lj no d a mo e p o nud iti susj ed e ko j i su tako er d o lazili u p o d rum - b o mb o ne, ko mad sira, kekse - sve to j e na b rzin u mo gla d o gr ab iti iz hlad io nika i o rmaria. " Mama, d o lazi o luj a" , r ekla j e Americus d o k j e zamatala nemirnu makicu u runik i p rip remala se za o d lazak u p o d r um. " Na televizij i su up r avo o b j avili d a d o lazi to rnad o " , rekla j e sestra. " U Vianu su vid j eli kak o se stvar a lij evak." " Mo ram p o Do ughb o ya" , p o vikala j e Americus i p o trala p rema vratima. " Ne b rini se za nj ega, o n e se sakriti p o d kuu." " Ne, o n ho e s nama." " Ne o d lazi d aleko " , d o viknula j o j j e No valee. " Ub rzo kreemo ." " Duo , uzmi o ne no ve b ater ij e isp o d sud o p era, mo lim te." " Kako j e Dixie? " " Nij e d o b r o . Nj ezina sestr a kae d a cij elu no nij e sp avala." " Misli d a e d o i u p o d r um? " " Ne, p o d r um j e tako vlaan, a to j e naj go re za p leuritis. Osim to ga, Dixie se i ne b o j i o luj a. Ona d o lazi u p o d r um samo d a b i se d ruila s nama." No valee j e stavila b ater ij e u vr eicu. " Sp remna? " " T i kreni s Amer icus. Skuhala sam Dixie j uhu o d krump ira p a u j o j j e usp ut o d nij eti." " A o sim to ga, ako j a p r va d o em u p o d rum, mo gu izb aciti sve ud ave i crne ud o vice i..." Svj et la su na tr enutak zatitr ala i zaula se grmlj avina. No valee se trgnula. " T o j e b ilo b lizu" , r ekla j e. " Ne, to ti j e B o g p o r uio d a uzme d ij ete i krene u p o d rum." " Do b ro , ali i ti p o ur i." " Duo , ako o d mah ne kr ene, stii u o namo p rij e teb e." No valee j e d o gr ab ila vr eicu i izj urila kro z stranj a vrata. Americus j e b ila na d nu stub a i p o tezala o vr atnik up avo g mj eanca. " Haj d e, Do ughb o y!"

84
Makica se, uznemir ena p seim laveo m, usp j ela izvui iz runika i p enj ala se uz Americusinu r uku. " Mama, p o mo zi mi." No valee j e p o d igla p sia znaj ui d a Americus nee b iti mirna d o k ne b ud e o ko seb e imala cij elu svo j u menaer ij u. " Id emo ." Zrak j e b io tako mir an d a se nita nij e p o micalo , tako teak d a j e ak i p elud p rianj ala uz tlo . Lie nij e ukalo , vj etar nij e ap ut ao . Neb o j e p o staj alo sve tamnij e, sab lasne zelene b o j e kao d a d o p ire iz b o ce. etvrt j e izgled ala nap uteno - nij e b ilo niko ga ni na ulici ni u d vo ritima. Dixiene rho d eisland ske ko ko i p o vukle su se u ko ko inj ac, a Henryj ev maak, ko j i se uvij ek vreb ao , sad a j e nestao . ak su i Leo nine kuice za p tice b ile nap utene. Nij e se uo ni lave, ni cvr kutanj e ni ko ko d akanj e... nita nij e d o zivalo , nita se nij e o d azivalo . Do ughb o y j e mlo havo leao uz No valeein b o k, a makica j e razro gaenih o ij u vir ila iz r uni ka u ko j i j u j e Americus p o no vno umo tala. Do k j e p reko raivala cr ij evo za vo d u u Dixieno m d vo ritu, Americus j e s o b raza o trla muhu zunzar u. Vrata p o d r uma b ila su o tvo r ena p a j e No valee znala d a nisu stigle p rve. Go sp o a Ortiz i nj ezine ker i skup lj ale su vo d u s p o d a i cij ed ile j e u limenu kantu. " Gd j e j e sestr a Husb and ? " " Samo to nij e d o la." " Mo j mu lii neku kuu u Ulici Co mmerce. P o kuala sam ga nazvati, ali..." Go sp o a Or tiz sp ustila se na d r venu klup u p o kraj zid a i iz d ep a izvukla b ro j anicu. " Mo d a nas zao b i e" , r ekla j e No valee, trud ei se d a zvui o p timistino . Zap alila j e svij ee i uklj uila tr anzisto r , ali mj esna p o staj a nij e rad ila. Na Rad io T ulsi uli su se samo umo vi, a na d vij e glazb ene p o staj e sp ecij alizirane za co untry and western glazb u ula se ista p j esma - " Otkucaj srca" . im su nap unile kantu, No valee j u j e o d nij ela uza stub e i isp raznila p o kraj vrata p o d ruma. Vj etar j e p o eo j ae p uhati, u b rzim naletima ko j i su p o d izali grane p latana u Dixieno m d vo r itu i stvarali ko vitlace p raine na ulici. No valee j e p r etp o stavlj ala d a j e sestra ve o tila iz p riko lice, ali nij e j o j b ilo j asno zato j e nij e vid j ela kako p r elazi ulicu o d lazei k Dixie. Kad j e No valee iznij ela i d r ugu kantu, vie nij e b ilo nad e d a e ih nevrij eme zao b ii. Vj etar j e b io tako j ak d a se mo rala up inj ati kako b i o d rala ravno teu. Snaan j e nalet zahvatio vr ata p o d ruma - o d iste hrasto vine, s tekim metalnim o ko vima - i tr esnuo nj ima o b eto nski p o d na ko j ima su staj ala. Up ravo kad j e No valee utr ala u p o d rum, p o ela j e p ad ati tua. Keri Ortizo vih stisnule su se uz maj ku na klup i. Nisu zab o ravile strah to su ga d o ivj ele p ro lo g lj eta kad j e tua veliine o r aha ub ila nj iho vu chihuahuu, Cantinflas. " Mama, gd j e j e b aka sestr a? " , up itala j e Americus. " Sad e d o i, d uo ." No valee j e staj ala p r ed p o d r umskim vratima i gled ala kako zrna tue p o skakuj u p o d vo ritu - o d skakivala su, vr tj ela se i sud arala na travnj aku u neo b ino m led eno m p lesu. Unitila su suno vr ate u Dixieno m vrtu, o tkinuvi cvj eto ve i sruivi stap ke. Limeni kr o v ko ko inj ca j e klep etao b rzo i neritmiki. Kad su ule zvuk razb ij anj a stakla, go sp o a Or tiz i No valee su se p o gled ale. Kad su zr na tue p o ela p ad ati niz p o d rumske stub e i ko trlj ati se p o p o d u, naj mla a ki Ortizo vih p o ela j e p lakati. " A d a zatvo r imo vr ata? " , up itala j e go sp o a Ortiz. " P riekaj mo j o malo sestr u. Samo j o neko liko minuta." Iznenad a, tua j e p r estala i p o no vno j e zavlad ala tiina. " Hvala B o gu" , p r o ap tala j e go sp o a Ortiz. No valee j e kimnula i p o hitala uza stub e. Neb o j e b ilo p rekriven o tamnim o b lacima nap uhanim, ud nih o b lika... o b lacima ko j i su se kretali b rzo i nisko , tako nisko d a se No valee inilo d a ih mo e d o taknuti. A o d nekud o d zgo r kao d a j e ula d isanj e, zvuk star o g i mo no g d isanj a. Ond a se o glasila sir ena. No valee j e p rie lj kivala d a to b ud e p o licij a ili vatro gasci, ali znala j e to j e zap r avo - up o zo renj e na to rnad o iz ko le d vij e ulice d alj e. Ruke su j o j se naj eile. " K vr agu" , r ekla j e, ali glas j o j j e p riguio snaan nalet vj etra.

85
Go sp o a Or tiz p o p ela se uz neko liko stu b a, up ravo to liko d a mo e vid j eti van. Smee j e p o elo letj eti p o Dixieno m d vo ritu. Letj ele su i kante za smee, a grane stab ala su mahale kao d a su p o lud j ele. " No valee, mo d a b i tr eb ala ui." " Samo u o tr ati d o kue i p o gled ati to j e sa sestro m i " A o nd a ga j e ugled ala. I zvij eno g u sp iralu, p rueno g p o p ut kvrgavo g p rsta ko j i p o see za tlo m. Zaula se d ivlj a rika a neb o j e p o stalo vrue i p o elo se vrtj eti, ub ad aj ui j e i ugr izaj ui. Up ravo kad j e kr enula p r ema kui, neto j u j e p o go d ilo u ruku, neto m aleno i tvrd o to j e o d letj elo p r eko d vo r ita na ulicu. Vid j ela j e kako p lo a s natp iso m Dixine elj ao nice leti na p latanu, a Henryj ev amac p o j urio j e niz ulicu i razb io se o ko ko inj ac. No valee j e znala d a nee usp j eti d o i d o kue p a se s muko m o krenul a p rema p o d rumu. Usp j ela j e j ed no m no go m stati na go rnj u stub u, a o nd a se uhvatila za vrata. Usp j ela ih j e p o d ii neko liko centimetara, ali vj etar ih j e p o no vno zalup io o b eto nsko p o d no j e. P o kuala j e p o no vno , ali vj etar j e b io o d ve j ak, a kad se malo o d maknula o d vr ata, o sj etila j e kako j e snana zrana struj a p o d ie, kako j o j tij elo p o staj e lake, kao d a e j e neb o p ro gutati. No o nd a su j e neij e r uke zgr ab ile za glenj eve i p o vukle. Savila j e ko lj ena, sp ustila glavu i p o segnula iza seb e, nala ruke go s p o e Ortiz i zgrab ila ih to j e vre mo gla, ne p utaj ui d o k j u j e go sp o a Ortiz o timala vj etru i vukla niza stub e u p o d rum. Americus j e kr iknula i p o tr ala j o j u zagrlj aj , ali krik se j ed va i uo o d zavij anj a vj etra. Sklo p ile su o i kako ih ne b i o zlij e d ilo smee ko j e j e letj elo o ko nj ih p a nisu vid j ele kako se go sp o a Or tiz s kerima zavukla u kut p o d ruma. Nisu vid j ele kako Do ughb o y zavij a iza p r evr nute klup e. Nisu vid j eli ni makicu, izgub lj enu i up laenu, kako p uzi p o p o d u. Od j ed anp ut j e teki, vr ui zr ak p o eo izlij etati iz p o d ruma, gasei svij ee, no sei sa so b o m lie i kekse, p lj esnj ivu arap u, p ap irnatu au, p auko ve... makicu j e b acio o stub e, p o d ignuo j e, usisao i o d nio sa so b o m. Ond a j e str aan lo m izvana zatr esao zid o ve i p o d , a silo vit nalet vj etra zalup io j e vrata. U p o d r umu j e b ilo mr ano i tiho kao u gro b nici. Dvad eset etvr to p o glavlj e Henry i Leo na p o ko p ani su tr i d ana p o slij e to rnad a. Umrli su zagrlj eni u o rmaru u Leo ninu d ij elu stana. Neki su go vo rili d a j e o d luka d a zaj ed no u u u o rma r vj ero j atno j ed ino o ko ega su se slo ili u p o slj ed nj ih etrd eset go d ina. Ali, nij e b ilo tako . P o ko p ani su u zaj ed niko m gro b u ko j i su kup ili na d vad esetp eto go d inj icu b r aka. Nj iho v j e sp r o vo d b io p r vi, a za nj im su slij ed ili i d rugi. Ob itelj iz Muld ro wa maj ka, o tac i d vo j e d j ece - p o ginuli su u kamio netu na auto cesti d o k su p o kuavali p o b j ei to r nad u. T r o j e tinej d era p o ginulo j e u rekreacij sko j d vo rani P rve meto d istike cr kve d o k su igr ali sto lni tenis. Sestra Husb and p o ko p ana j e p o slj ed nj a, kino g uto r ka uj utr o , na Gro b lj u P arad ise sj everno o d grad a. Fo rney j u j e naao , izvukao j e iz p riko lice zd ro b lj ene p o p ut harmo nike i b aene na ulicu. J o j e b ila iva, ali j ed va. Srce j o j j e j ed anp ut p restalo kucati na p utu d o b o lnice i p o no vno u hitno j slub i. P o s lij e o p eracij e, p et j e d ana b ila na ap aratima za o d ravanj e ivo ta. No valee nij e o d lazila iz b o lnice d o samo ga kraj a. P utali su j e u o d j el intenzivne skrb i samo na d eset minuta svaka d va sata, ali p o nekad b i ip ak usp j ela o stati malo d ulj e. Lexie Co o p zamo lila j e za p o mo sestru s to g o d j ela, p a kad j e o na b ila na d uno sti, No valee j e smj ela o stati d ulj e ko d sestre. P rva d va d ana No valee i go sp o d in Sp ro ck o d lazili su sestri zaj ed no . Glavna sestra p o razgo var ala j e s nj ima i o b j asnila im d a p acij enti u ko mi v j ero j atno na neki nain ip ak reagir aj u na o no to se d o ga a o ko nj ih. " Zato j e vano d a j e d o d ir uj ete. Drite j e za ruku. Miluj te j o j ko su." Go sp o d in Sp r o ck j e kimnuo i p o no vio : " Milo vati ko su." " I razgo var aj te s nj o m. P r iaj te o lij ep im trenucima ko j e ste p ro veli zaj ed no . P riaj te o smij enim d o go d o vtinama. Smij te se ako ikako mo ete." " Smij ati se" , p o no vio j e go sp o d in Sp ro ck.

86
" Da. Mislite li d a ete to mo i? " " Ne znam" , r ekla j e No valee. " P o kuat emo ." I go sp o d in Sp r o ck d o ista se tr ud io . Uao b i sp reman isp riati vic ko j i j e uvj eb ao s No valee. I li b i p o kuao izvesti svo j u imitacij u B arneyj a Fifea, ili p o eo itati Sho e, sestrin o milj eni str ip . Ali, kad b i stao p o kr aj nj e, kad b i vid io nj ezino p o lo mlj eno tij elo i sve o ne cj evice, kad b i uo kako d ie kr o z stro j , kako j o j d ah hrip e u p rsima, svlad ali b i ga j ecaj i p a b i ga mo r ali o d vesti. Na kraj u j e p restao ulaziti. Sj ed io b i u ekao nici i ekao . No valee j e b r zo nauila kako p o tisnuti o naj d io seb e ko j i j e elio p lakati, j ecati... d io ko j i j e elio istr g nuti cj evice, p o d ii sestru u naruj e i o d nij eti j e d o ma. " Americus kae d a j e j ed an o d no vih maia u Mo seso vo j up i d anas p ro gled ao , o naj uti ko j eg j e p r o zvala B utter B ean. I p o ruila ti j e d a si imala p ravo . Kad mai p r o gled a, p r vo to vid i j e nj ego v a maj ka." A kad j e No valee nauila isklj uiti zvuko ve i mirise ivuih i umiruih, go to vo se mo gla p r etvar ati d a su sestr a i o na u IGA -i ili d a sad e p rko s u vrtu ili sj ed e u kuhinj i i ekaj u d a kava zakuha. " Up ravo sam telefo nir ala Cer tain. Kae d a j e naa Americus p o stala lij enica. Fo rney j o j j e kup io lij eniku o p remu na d ar. A Certain j o j j e saila maleni b ij eli o grta i izvezla " d r . Natio n" na d ep u. Mo ses j o j na vrata stavi p lo icu... i eto ti o rd inacij e. Certain kae d a lij ei sve ega se mo e d o ep a ti - Mo sesa, ko ko i, p se, a d anas i krave." No valee se nasmij eila d o k j e namj etala p lahtu na sestrinim p rsima. " J utro s j u j e Mo ses p o veo sa so b o m u staj u i d o k j e muzao kravu, Americus j u j e lij eila. Kae d a j e unula p o kraj o ne stare ho lsteinice, ko j o j j e nad j enula ime P o lly." No valee j e s no no g o r mar ia uzela p ap irnati rup i i o b risala kutke sestrinih usnica. " Kae d a j e Amer icus znala p r eko riti P o lly d o k j u j e p regled avala, go vo rila j o j neka b ud e mir na i d ub o ko d ie. A p o to j e steto sko p o m o slukiv ala kravino vime, zatresla j e glavo m i r ekla: 'Zna, P o lly, mo rat e na d ij etu, j er cice su ti j ed no stavno p r evelike.'" No valee se nasmij ala i zamilj ala d a se i sestra smij e. Katkad j e to zamilj ala tako usp j eno d a b i j o j se uinilo kako se sestra d o ist a nasmij eila, d o m ti d aj e o no to ti nita d r ugo ne mo e d ati... tvo j u p o vij est... d o m j e mj esto gd j e p o inj e tvo j a p o vij est ili zap j evala, razved ri se, b r ate, i d o i na sunce j ed no g emo d ana sve shvatiti ili j e stisnula za r uku i mo lila se, i mo limo o p r o st, Go sp o d ine, j er smo go sp o d in Sp ro ck i j a o p et b lud no zgr ij eili. Ali, to su b ili naj go r i tr enuci, tr enuci kad se No valee naj vie mo rala trud iti d a se suzd ri. I tako , kad a su isko p ali ap arate i p ustili sestru d a umre, No valee j e b ila kad ra uzeti se str inu utu r ej o nsku halj inu i nj ezinu runu uru, staviti ih u p ap irnatu vreicu... i o tii. P o slij e sp r o vo d a No valee j e o tila k Mo sesu i Certain, u so b u o b lo enu b o ro vino m, u krevet s p o stelj ino m nap unj eno m p erj em i mekanim utim p lahtama i o nd j e j e sp av ala o samnaest sati. Sp avala b i i d ue, ali j e Americus slj ed eeg d ana u d va p o slij ep o d ne ula na p r stima i d o nij ela malu crnu to rb u. " Zd ravo , slatkice" , r ekla j e No valee. " Mima Cer tain r ekla d a mamica sp ava." " Ne, ekala sam d a d o e i p o lj ub i me." Americus j e p r uila r uke i No valee j u j e p o d ignula na krevet. P o lj ub ile su se, a o nd a j e Amer icus p o ela p etlj ati o ko ko p e na to rb i. " to to ima? "

87
" Lij eniku to r b u." Amer icus j e izvad ila svo j lij eniki p rib o r - p lastini steto sko p i d rvenu licu za j ez ik. " Mamica b o lesna." Nako n kratko g p o vuci -p o tegni, usp j ela j e staviti slualice na o b r aze p a j e p o sluala No valeeino srce. " I, go sp o o d o kto r , to mi j e? " " T ita Mo ses kae mamici se p o lo milo srce." No valee se na silu nasmij eila d o k se Americus usred o to i la na p regled . P o to j o j j e o tvo r ila usta d r veno m lico m, mud ro j e kimnula, sp remila p rib o r u to rb u i o tvo rila vr eicu o ko lad nih b o mb o na. Izvad ila j e d va i rekla: " P o p ij o vo i o d mah e o zd r aviti." " A to j e to , d o kto r ice Natio n? " " B io tici." Stavila j e j e d an b o mb o n u No valeeina usta, a j ed an u svo j a. " I meni se p o lo milo sr ce" , r ekla j e. Slj ed eeg tj ed na No valee se nekako vukla kro z d ane i no i, sve zb o g " p o lo mlj eno g" srca. Kad b i zasp ala, p r o go nili b i j e glaso vi ko j i su j e d o zivali iz d vo strukih i sravnj en ih p riko lica, na sr uenim stab lima itale su p rekinute elektrine ice, b aterij e su se p ro b ij ale kr o z mr ak i o tkr ivale make razmrskane na o teenim o grad ama a o b ezglavlj ene ko ko i p ad ale su niz p o d rumske stub e. Kad b i se p r o b ud ila, nij e znala kako isp uni ti vrij eme d o k ne b ud e p o no vno mo gla zasp ati. Ali, nita nij e p o magalo , ni o d ega se nij e mo gla o sj etiti cj elo vito m. Kad j e j ela, nij e o sj eala o kus hr ane. Kad b i p o kuala itati, nij e usp ij evala up amtiti rij ei. Nako n p o inka i d alj e b i b ila umo rna. Svi su j o j elj eli p o mo i. Fo r ney j e navraao svake veeri, d o no sei no ve knj ige ko j e b i j o j se mo gle d o p asti. Lexie j u j e d vap ut p o zvala na veeru. Mo ses j e stavio svo j Ro llei na kuhinj ski sto l, gd j e j o j nij e mo gao p ro maknuti, a Americus j u j e i d alj e lij eil a. Samo Cer tain nij e nud ila nikakvu utj ehu j er j e znala d a nita ne mo e ub laiti b o l. Ni knj ige, ni fo to gr afij e, ni hrana, p a ak ni lj ub av. T elefo n W hiteco tto no vih nij e p r estaj ao zvo niti. Go sp o d in Sp ro ck zvao j e d va -tri p uta na d an, ali r asp lakao b i se s vaki p ut kad b i p o kuao izgo vo riti sestrino ime. Go sp o a Or tiz j e nazvala kako b i j avla No valee d a su usp j eli sp asiti neko liko stvari iz p riko lice p r ij e nego to su j e o d vukli na o tp ad . Dixie Mullins nazvala j e d vap ut d a b i ih izvij estila o razgo vo rima s p o ko j nim muem u ko j ima se neo d r e eno sp o minj ala sestra Husb and . No valee j e isp r va p o kuavala r azgo varati sa svima ko j i su nazvali. P rimala j e nj iho vu suut, sluala savj ete, smij ala se i p lakala s nj ima, d ij elila nj iho ve usp o mene i nj iho vu b o l. Ali, nj ezin a j e vlastita b o l b ila p revelika, p a j e malo p o malo p o ela izb j egavati telefo n. Kad b i ula d a zvo ni, izila b i iz kue ili se skrila u kup ao nicu, p o la p r ati p o su e ili rub lj e, o kup ati d ij ete. inilo se d a b a svi u gr ad u znaj u gd j e j e No valee, p a se Cert ain izvj eb ala u " zaeer enim laima" i b ilj eila p o ruke. Zap isivala ih j e na ruiaste p ap irie ko j e j e stavlj ala u p ep elj ar u p o kr aj telefo na. Ub rzo j e b ila p una. Zvao j e vlasnik p o greb no g p o d uzea zb o g nekih ned o vrenih p o slo va, a isto tako i neka ena i z Gro b lj a P ar ad ise. I z d vij e cvj earnice p itali su kako se d o lazi d o kue W hiteco tto no vih, a iz Elektr e tr eb a li p o no vno sp o j iti struj u. Netko iz miro vinsko g nazvao j e tr aei d a No valee vr ati sestrin p o slj ed nj i ek, a rauno vo e iz b o lnice zanimalo j e kam o d a p o alj u r aun. Neke lj ud e ko j i su zvali No valee uo p e nij e p o znavala - enu p o imenu Grace, d j eaka p o imenu T ed , o d vj etnika ko j i se p red stavio kao Ray i zvao d vap ut. Ali, No valee j e p r etp o stavlj ala d a su iz Ano nimnih alko ho liara, j er Certain j o j j e rekla d a su svi r azgo vo r p o inj ali na isti nain: " Zd ravo , zo vem se Grace... Zd ravo , zo vem se T ed ... Zd r avo , zo vem se Ray." Nazvalo j e i neko liko zap o slenika W al -Marta. Svi su b ili zab rinuti zb o g p o sla. T o rnad o j e go to vo p o sve unitio ro b nu kuu. Kro v j e g o to vo p o sve uniten, zid o vi p o rueni, sklad ite isp r anj eno , r o b a razasuta p o cij elo j up anij i. Nitko nij e p o uzd ano znao to e se d o go d iti, ali svatko j e uo neku glasinu. Sno o ks Lancaster ula j e d a e Sam W alto n sam d o i p o gled ati tetu. B etty T enkiller ula j e d a e zap o slenici d o b iti o d tetu za p riro d nu katastro fu. A Ralp h Sco ggins uo j e o d glavno g p o slo vo e d a e W al - Mart kup iti b ive sklad ite Nacio nalne gard e, p reured iti ga i za mj esec d ana o tvo riti no vu trgo vinu.

88
Ali, nitko nij e mo gao ni p r etp o sta viti to e se d o ista d o go d iti. Nitko to nij e ni naslutio . " Do no sim ti d o b r e i lo e vij esti" , rekao j e Reggie Lewis. " Ko j e eli p rve uti? " No valee b i naj r ad ij e b ila sp ustila slualicu, ali rekla j e: " P a, d aj p rvo lo e." " Do b ro . Evo ga. W al - Mar t nee o vd j e o tvarati no vu trgo vinu. Seli se." " Mo lim? " " Up ravo su mi j avili iz up r ave. Neka ena iz up ravno g o d b o ra u B ento nvilleu nazvala me, nema ni p o la sata." " P a to nij e mo gue!" " Nau b i tr go vinu tr eb alo izno va sagrad iti. Od temelj a. Dva inenj era b ila su tu tri d ana i p r egled avali o statke. Rekli su: 'Nema anse.' J ed no stavno j e o d ve o teena. W al-Mar t se seli." " Ako uz to ima i neku d o b r u vij est, o nd a..." " Imam. Od luili su sagr ad iti sup ertrgo vinu p rij eko u P o teauu." " U P o teauu!" " Zna, j ed nu o d o nih d ivo vskih zgrad a. Ne znam... kakvih tisuu kvad ata. Samo p o sluga, lj ekar na, o p tiar , p ekara. Sve b i b ilo p o d istim kro vo m. Vie o d p ed eset b lagaj ni." " I za teb e j e to d o b r a vij est? " " P a j est! J er , svima nam j e tamo zaj amen p o sao !" " Reggie, d o P o teaua ima o samd eset kilo metara." " Deved eset d va. Ali, p latit e nam tro ko ve p reselj enj a i d avati nam p o la p lae d o k se trgo vina ne o tvo r i." " Mo ramo se p r eseliti u P o teau? " " P a, p red aleko j e d a svaki d an p utuj e, nij e li tako ? " " Ali, o vd j e j e mo j d o m. Ne mo gu se samo tako p reseliti." " eli li zad r ati p o sao u W al - Martu, mo rat e." Nako n vij esti o zatvar anj u W al -Marta uslij ed io j e no vi niz telefo nskih p o ziva i nako n nep uno g sata Fo r ney j e ho d ao amo -tamo p o d nevno j so b i W hiteco tto no vih, j ed nako uzb u en kao o no g p r vo g d ana u knj inici. J urio j e o d kamina d o francusko g p ro zo ra kao d a e se zaletj eti kro z nj ega a o nd a b i se u p o slj ed nj em trenutku o krenuo i j ur nuo p r ema Cer tainino m o rmariu s p o rculano m, u ko j em su malene p o rculanske makice p o skakivale o d svako g nj ego va k o raka. " to mi d r ugo p r eo staj e, Fo r ney? " " to ti p r eo staj e? Na i d r ugi p o sao . Ima o vd j e i d rugih p o slo va, No valee." " O, d a." No valee j e uzela no vine ve o tvo rene na stranicu s o glasima. " T rae se vo zai za selj enj e stamb enih p r iko lica" , p ro itala j e. " Mala p rip o mo u kuanstvu invalid a. Ad r esir aj te p isma ko d kue. Zarad ite p ro d aj ui p rvo razred ni p ro izvo d ." " Ali, lj ud i se ip ak i o vd j e zap o sle." " Gd j e? " P r uila mu j e no vine. " P o kai mi." " No valee..." " Zar misli d a se elim p r eseliti? T o misli? Ovo j e mo j d o m, Fo rney. T u su lj ud i d o ko j ih mi j e stalo ." " Da!" " Ali, u W al - Mar tu imam zap o slenj e. P laa j e p risto j na. Imam p ravo na b o lo vanj e, imam zd r avstveno o sigur anj e za Americus." " Mo e stano vati ko d mene!" Fo rney j e p o crvenio . " I mo j e sestre" , b rzo j e d o d ao . " Mo e stano vati s nama u knj inici." " Fo rney." No valee j e o d mahnula glavo m. " Do b ro , znam d a to nij e naj b o lj e rj eenj e ni naj b o lj e mj esto za Americus, ali ve b ismo se nekako snali. Mo d a..." " Fo rney, nij e p r o b lem u to me d a nemam gd j e stano vati. Mo ses i C ertain p o nud ili su mi d a o stanem ko d nj ih..." " P a o nd a..." " Ali, ne mo gu to ." " Zato ? Zato ne mo e? " " Stanuj em u tu im kuama o d sed me go d ine, Fo rney. Ne elim to vie."

89
" No valee, vo lio b ih d a ti... o vaj ... htio b ih d a ti i Americus..." Fo rney j e mahnuo rukama p o p ut ma io niar a, ali iz rukava mu nij e izletio go lub ni zec ni kitica cvij ea. Go sp o d in Or tiz d o ao j e te veeri sa sitnicama ko j e j e usp io sp asiti iz sestrine p riko lice - neko liko star ih no via, neko liko fo to grafij a, keramiko m vazo m... i sestri no m B ib lij o m. T e veer i, p o to j e shvatila d a nee mo i zasp ati, No valee j e up alila svj etlo i uzela B ib lij u s no no g o r mar ia. Okr etala j e stranice na p o etku d o k nij e d o la d o o b itelj skih p o d ataka* gd j e su, r azliitim ruko p isima, b ili zap isani imena i d at umi. Neki su r uko p isi b ili star inski, s finim zavo j ima i ukrasima, neki su sve p isali velikim slo vima, o p r ezno i p o lako . No valee j e itala p o d atke o r o enj ima i smrtima - sestrine maj ke i o ca, b rata ko j i j e umro u d j etinj stvu, b r ata ko j i j e umro s etrnaes t go d ina, d vij e tete, uj aka, neko liko b ratia i sestr ini - i sestr ino g p o slj ed nj eg b rata, b rata Husb and a ko j i j e umro 1 9 7 8 . go d ine. Naj no vij i p o d atak zap isala j e sestra p rij e etiri go d ine. Americus Natio n, r o ena 1 4 . svib nj a 1 9 8 7 . No valee j e izvad ila kem ij sku o lo vku iz to rb ice. Umrij et e. Ali tvo j e ime nee. Ne. Ono e b iti zap isano u neij o j B ib lij i... Stavila j e B ib lij u u kr ilo , J er, vid i, ime ima p o vij est. I ta e p o vij est b iti tu i kad teb e vie ne b ud e. i nap isala: T helma I d ean Husb and , r o ena 9 . listo p ad a 1 9 2 2 ., umrla 6 . svib nj a 1 9 9 1 . go d ine. Kad j e zavr ila, sklo p ila j e B ib lij u. I tad a j e znala d a j e d o ao trenutak... nap o ko n j e d o ao tr enutak d a p o ne p lakati. Dvad eset p eto p o glavlj e " P o uri, mamice!" Americus se vr p o lj ila d o k j e No valee rael j ava zamren p ramen ko se. Ile su na o b j ed u McDo nald 's s Lexie i d j eco m p a j e Americus, j ed va ekaj ui d a d o e u igrao nicu to ga r esto r ana, cij elo ga j utra b ila nemirna. " Do b ro , id emo ." Certain j e u kuhinj i slagala o p r ano rub lj e. " B a lij ep o izgled a" , rekl a j e i zagrlila Americus. " Mama me j e p o elj ala." " I sad ima kr asnu fr izur u." " T reb ale b ismo se vr atiti d o p o la tri ili tri" , rekla j e No valee. " T reb a li ti neto iz grad a? " " P a, kup i tr i - etir i limuna. I vreicu crno g p ap ra. Veliku. Da vid imo . Aha, p o ne stalo mi j e i vanilij e." " J o neto ? " " Mislim d a ne. Ho e d a ti to zap iem? " " Zap amtit emo ." " T o i Mo ses uvij ek kae, a o nd a me mo ra nazvati iz trgo vine." " Gd j e j e o n? " " Vani, p etlj a neto o ko tr akto r a. Sve samo d a ne misli na vae p reselj enj e. Strano mu j e teko zb o g to ga." Certain j e alo sno o d mahnula glavo m. " A nee samo nj ego vo srce b iti slo mlj eno . Vid j ela sam izr az na Fo r neyj evu licu kad j e j uer o d lazio ." " Zna d a ne elim o tii, ali..." " Id emo , mama" , r ekla j e Amer icus p o teui No valee za suknj u. " Do b ro ." " Uh, zamalo sam zab o r avila" , r ekla j e Certain. " Op et te zvao o naj Ray." " J e li rekao zato me tr eb a? " " Ne, ali o vaj p ut j e o stavio svo j telefo nski b ro j ." " Nazvat u ga." A d o k j u j e Americus gurala kro z vrata, d o d ala j e: " Kad se vratimo iz grad a. " Mo ses j e b io nap o la skr iven p o d haub o m staro g trakto ra, ali izvukao se kad j e uo Americus. " P ip a Mo ses!"

90
" uj em d a id e u gr ad , go sp o ice Americus." " Id em u igr ao nicu. S P r aline i B ro wniej em i B ab y Ruth... o ho !" Americus se p lj esnula p o elu, kr etnj o m k o j u j e nauila s televizij e. " Zab o ravila sam svo j u lij eniku to r b u" , r ekla j e i p o tr ala p rema kui. " P a to e ti lij enika to r b a u McDo nald 'su? " , p o vikao j e Mo ses za nj o m, ali ve j e p ro letj ela kr o z vr ata. Mo ses se nasmij eio , a o nd a j e iz kutij e za al at izvad io francuski klj u. " J esi li d o b r o , d uo ? " " J esam." " uo sam te kako si no as ho d ala." " T raila sam p enkalu." " Htj ela si p isati? U tr i uj utr o ? " " P a, htj ela sam neto d o vr iti." Americus j e s vr ata McDo nald 'sa p o j urila ravno u igrao nicu gd j e su se P raline, B ro wnie i b lizanke sp utali niz to b o gan. Lexie j e sj ed ila stisnuta u sep areu i p ij uckala kavu. B ila j e tr ud na est mj eseci i ud eb lj ala se d vad eset kilo grama. Ko sa j o j se p r o r ij ed ila i b ila j e nep r estano umo rna. " Ve si d ugo tu? " " P a sad , zavisi kak o gled a na to " , rekla j e Lexie. " Do li smo j utro s u d evet na d o ruak. Ond a smo o tili u kliniku gd j e sam imala zakazano u p o la j ed anaest, a sad smo se vr atili na o b j ed ." " Do b re ste vi muter ij e!" "Mu ter ij e? Novalee, m i s m o tu k ao rodbina. T olik o vrem ena provodim o ovdj e da Baby Ruth zove Ronalda Mc Donalda 'brate'." No valee se nasmij ala, iskr eno , p rvi p ut nako n d ugo g vremena. " T i mi d o b ro ini, Lexie." " P a, netko mo r a." Lexie j e isp r uila ruku p reko sto la i maknula No valee p ramen ko se s ela. " Gr o zno izgle d a." " Nisam no as mo gla sp avati." " Vid i se. Kako j e p r o lo s Fo r neyj em? " " Otp rilike kako sam i o ekivala." " T ako lo e, hm? " " Da. Ali, o n o b o ava Amer icus. Ako se o d selimo ..." " A teb e ne o b o ava? " " P a d o b r o , i mene. P r ij atelj i smo ." " Ma d aj , No valee, o tvo r i o i! Nisi ti nj emu p rij atelj ica. Ve sam ti rekla. Fo rney Hull j e zalj ub lj en u teb e." " Lexie, zna li ti r azliku izme u lj ub avi i p rij atelj stva? " " J e li to neki test? " " Fo rney j e kr asan, o d an p r ij atelj ko j i j e sa mno m p ro ao neke o d naj teih trenuta ka u mo j em ivo tu. P a o n mi j e p o mo gao p ri p o ro aj u! T akvo p rij atelj stvo ... zna b iti i j ae o d lj ub avi." " Ma d aj , mo lim te. On te vo li. Klad im se d a sanj a o to me kako e te stisnuti u zagrlj aj ..." " P revie ita lj ub ie." " No valee, p o sluaj me. On j e lud z a to b o m. Kao d a j e d o ista iv j ed ino kad si ti s nj im." " P ria glup o sti." " Nij e istina! Vid im j a to ... gled am ga kad j e s to b o m. Misli d a j e svaka tvo j a rij e svetinj a. Svi a mu se tvo j ho d , tvo j miris. Vo li tvo j u ko su, tvo j u ko u, tvo j e male cice..." " Lexie, Fo r ney nij e p o p ut nas." " Kako to misli? " " P a, j ed no stavno j e d r ukij i. Nj ego vi su b ili ko lo vani. Imali su no vca, Lexie. Fo rney j e ivio u kui ko j a j e imala salo n. J a nikad nisam p o znavala niko ga tko j e uo p e znao to j e to salo n." " J a sam znala to j e salo n." " B io j e u Eur o p i. Stud ir ao j e glazb u. Go vo ri tri strana j ezika!" " I kako to misli, d r ukij i j e o d nas? "

91
" Lexie, j a sam zavr ila u o vo m grad iu j er me netko o d b acio kao ko mad smea. Siro mana sam i neo b r azo vana i..." " Nisi neo b r azo vana. Zna ti mno go to ga. ita vie nego itko ko ga znam." " I d a itam tr i knj ige na d an, nikad a neu znati o no liko ko liko zna Fo rney. Nikad ne b ih mo gla r azgo var ati s nj im o velikim id ej ama ili..." " No valee, uj e li ti seb e? to , netko te ne mo e vo lj eti zato to nisi p ro itala o no liko knj iga ko liko ih j e p r o itao o n? Ne mo e te vo lj eti j er ne go vo ri francuski i j er ne id e u o p er u? Ho e r ei d a se mo emo zalj ub iti j ed ino u lj ud e ko j i su isti kao mi? " " P a ne, nisam b a tako mislila." " Ako ima p r avo , o nd a sam j a zasluila W o o d yj a Samsa i o no to mi j e uinio . Rekao j e d a e b iti o tac mo j o j d j eci j er ih sam ne mo e imati. Zaunj aci, rekao j e. E p a" , Lexie j e p r o tr lj ala svo j nab rekli trb uh, " evo ti nj ego vih zaunj aka." " Lexie, p a nisam htj ela r ei d a..." " I eto ti, o stao j e malo d ue nego o stali, d o vo lj no d ugo d a zatrud nim, a o nd a j e o tiao - p ar d o n - o d vezao se iz gr ad a na svo j em Harley David so nu s mo j im to stero m i mo j im j astucima. Od vezao se usred no i i o stavio me trud nu s p etim d j eteto m, a ti mi kae d a mo emo i mati samo o no to zasluuj emo ? Ne mo emo se nad ati niemu b o lj em? " " P a, Lexie, sama si r ekla. Dj evo j ke p o p ut nas ne mo gu b a mno go b irati." " Vanilij u" , r ekla j e Cer tain. " Ah, d a." No valee se o kr enula o d telefo nske go vo rnice u IGA - i i ap nula Americus " vanilij a" , a o na se o p et lup ila ako m p o elu. " No valee, o p et j e zvao o naj Ray. Rekao j e d a mo ra d anas razgo varati s to b o m." " J e li ti r ekao zato ? " " Ne, samo d a j e vano ." " Do b ro , r eci mi nj ego v b r o j ." " 7 6 5 -4 4 9 0 ." " Nazvat u ga." im j e sp ustila slualic u, No valee j e ub acila j o j ed nu ko vanicu u ap arat i o krenula b ro j ko j i j o j j e d ala Cer tain. Muki se glas j avio ve nako n p rvo g zvo na. Deset minuta p o slij e, No valee j e p arkirala na p rilazu nekad anj o j sestrino j p riko lici, a isp r ed nj e j e b io tamno sme i b ui ck iz ko j eg j e iziao nizak, mrav mukarac i kr enuo p r ema nj o j . " Zd ravo , j a sam Ray" , r ekao j e. No valee se r uko vala s nj im, ali nij e o sj eala ni p ritisak nj ego ve ruke, ni miris nj ego ve cigar ete, ni ugo d an mir is nj ego ve ko lo nj ske vo d e. Nij e zamij etila ko ma d i d uhana ko j i mu j e o stao na d o nj o j usnici ni d ub o ko usa ene sive o i p une b o la i umo ra. Gled ala j e p o kr aj nj ega, p r eko nj ego vo g ramena... p o kraj nj ego vo g b uicka. P riko lice vie nij e b ilo . Ni p o emu se nij e ni vid j elo d a j e ikad a b ila tu. Nij e o stalo ni ta. Ni p o tp o r nj i ko j ima su b ili b lo kirani ko tai, ni b eto nski b lo ko vi ko j i su d r ali j eziac, ni aluminij ko j im j e b ilo o mo tano d no . Nij e b ilo ni ko mad ia stakla, lima ili d r va, ni o p eke. Sve j e nestalo - tr ij em i up a, sj enica i b azeni za p tice. Ostala j e samo p razna zemlj a. " J este li sad a p r vi p ut o vd j e? Nako n nesree? " Americus j o j j e p r ila i p r imila j e za ruku. No valee j e kimnula. " T ako mi j e ao " , r ekao j e. " Znam d a ste b ile b liske. Mno go j e go vo rila o vama." " Vi i sestr a ste b ili..." " Ob o j e alko ho liar i. Ond j e sam j e i up o znao , u Ano nimnim alko lo hiarima. P rij e etiri go d ine, o tp r ilike u vr ij eme kad vas j e nala. B ila mi j e sp o nzo rica." " Aha, znai to ste vi. Vi ste nazivali..." " Usred no i? Da. T aj sam. Onaj ko j ega j e izvlaila iz Hi -Ho Club a ili Red Do g Salo o na... ili B o ne's P lacea." Ray j e b acio o p uak i o d mah zap alio no vu cigaretu. " Gd j e go d sam zavr io , o na b i d o la p o mene." " Mama? " Amer icus j e p o tezala No valee za ruku.

92
" Nikad a nij e d igla r uke o d mene" , rekao j e Ray. " Kad sam o stao b ez kancela rij e i zamalo izgub io d o zvo lu d a r ad im kao o d vj etnik... o na mi j e p o mo gla d a se izvuem." No valee j e gled ala p r azno zemlj ite. " J ed no stavno ne mo gu vj ero vati d a vie niega nema." Americus j e izvukla r uicu iz maj ine ruke i o trala. " Da" , rekao j e Ray. " T o vam j e zacij elo veliki o k, ali b ilo b i vam j o go re d a ste vid j eli kako j e izgled alo p r ij e nego to su raistili." " B ili ste tu? " " J a sam izvr itelj o p o r uke, p a..." " Op o ruke? " " Da, sestr a j e o stavila o p o r uku." P o segnuo j e u d ep i izvukao d eb elu o mo tnicu. " Sve j e tu." " to to ? " " T o j e nj ezina o p o r uka, d ar o vnica, neko liko eko va... p riznanice. Mo rat ete p o tp isati neko liko d o kumenata, a o nd a..." " Zato ? " " Zato to j e sve o stavila vama, go sp o ice Natio n. Zemlj u. P riko licu - b ila j e o sigurana, ali na minimalni izno s. Osam tisua. I o sam tisua za o no to j e b ilo u nj o j . ek j e tu." Ray j e p r uio o mo tnicu No valee. " I ek Natio nal Rep ub lica, p o lica ivo tno g o sigur anj a na d eset tisua d o lara, u vau ko rist." " Mamice" , d o viknula j e Amer icus p reko d vo rita . " I tako " , r ekao j e Ray, " sve j e to vae." No valee j e uzela o mo tnicu. Kr etnj e su j o j b ile uko ene i mehanike. " J este li sko vali kakav p lan? " sp avae so b e sa star inskim p r ekr ivaima i p o stelj ama s b ald ahinima " Namj er avate li o stati u o vo m d ij elu zemlj e? " kuhinj e s b akr enim lo ncima i p lavim p o rculano m " Mama!" zid o vi p r ekr iveni o b itelj skim fo to grafij ama u zlatnim o kvirima " Mama, gle!" No valee se o kr enula i vid j ela kako Americus skakue o ko d ivlj eg kestena - i d alj e viso ko g, r avno g, ivo g i zd r avo g. d o no si s r eu... p o mae ti nai p ut kui ako se izgub i " Ili se namj er avate vr atiti u T ennessee? " d o m j e mj esto na ko j em p o inj e tvo j a p o vij est " Mo lim? " " P itao sam namj er avate li se vr atiti u T ennessee? " " Ne. Ostat u o vd j e. Ovo j e mo j d o m." Dvad eset esto p o glavlj e Ri o ko sa d j evo j ka za anko m p r ip alila j e j o j ed nu cigaretu i p rekriila no ge tako d a se minisuknj a s r esama p o p ela j o vie uz b ed ra p a su j o j se vid j ele ip kaste gaice. Htj ela j e b iti sigur na d a j e p j eva ko j i se nazvao B illy Shad o w d o b ro vid i. Zb o g t o ga se nij e tr eb ala b r inuti. W illy J ack j u j e snimio kao i sve o stale - sitnu b rinetu u tij esnim trap ericama i maj ici b ez r ukava ko j a j o j j e j ed va p o krivala b rad avice... d ugo no gu Meksikanku u crvenim izmama i tr ap er o r cu ko j i j o j nij e p o sve p rekrio guzo ve...d j evo j ku velikih o ij u ko j a j e d ud ala p alac svaki p ut kad b i j e p o gled ao . W illyj u J acku nij ed na nij e p r o makla. Ali, veer as nij e b io u p o tr azi za eno m. ekao j e J o hnnyj a Deso ta, j ed no g o d naj utj ecaj nij ih agenata u b r ani, ko j i ga j e o b eao d o i uti. " I, kako ti mo gu p o mo i, B il ly? " " P a, Sho r ty W ayne r ekao mi j e d a stup im s to b o m u vezu, J o hnny. Kae d a ti se svid j ela mo j a p j esma." " Kucanj e sr ca, j e li? " " Otkucaj sr ca." " Zgo d na melo d ij a."

93
" Sho rty j e r ekao d a te nazo vem ako d o em u Dallas." " Svakako to uini." " P a, zato i zo vem." " T u si, u Dallasu? Sad a? " " Da. P ro lo g tj ed na sam p o eo nastup ati u Co wp o kesu." "I k olik o os taj e ?" "T u s am do des etog." "Aha." "Pa s am m is lio..." "Billy?" "Molim ?" "J o uvij ek s i k od Ruth Meyer s ?" " J esam, ali p o eo sam r azmilj ati o p ro mj eni, ako razumij e to ho u rei." W illy J ack zamahnuo j e ako m kako b i d ao znak b ub nj aru d a kasni za p o la takta i p o eo p j evati r efr en p j esme " Mama, Do n't Let Your Babies G row Up to Be Cowboys ", pr ve u nas tupu Billyj a Shadowa i Night Rivera. U Cowpok es u se o kup ilo vie lj ud i nego to j e ugo d no mo glo stati u lo kal i p rij e nego to su stup ili na p o zo r nicu. I sat p o slij e p ub lika j e j o ulazila, sp remno p laaj ui d eset d o lar a za ulaznicu kako b i zatim mo gli p latiti p et d o lara za Lone Star u boc i s dugim gr lom . Cowpok es se nalazio u p o mo d no m d ij elu Avenij e Greenville i u nj ega j e d o lazila mla a, imuna p ub lika - mlad i o d vj etnici i lij enici ko j ima su stetso ni titili o i o d stro b o sko p a, stud enti u izmama Luc c hes i ko j e su staj ale esto d o lar a a nikad a nee kro iti na ni ta hrap avij e o d p arketa, vitke zlatne ene ko j e su svo j izgled stekle up o rno m tj elo vj eb o m i o d lasko m u so larij . Ali, Cowpok es j e b io neto sasvim d rugo o d mj esta na ko j ima j e W illy J ack p o eo , b ij ed nih klub o va u ko j ima mu j e Ruth Meyers nala angaman, o pas nih lok ala u opas nim m j es tim a - Bac k Stabber Bar u T rinidadu u Coloradu... Fork ed T ongue u W ins lowu u Ar izoni... Coonas s es and Crac k ers u Bilox ij u u Mis s is s ippij u. Ruth Meyer s elj ela se uvj er iti j e li ustraj an, vid j eti ho e li o p stati u glamuro zno m svij etu sho w- b usinessa. Usp ij evao j e, ali esto samo za vlas. U Chillic otheu u Mis s our ij u, u lok alu k oj i s e zvao Hole in the W all , neki ga j e o vj ek u invalid skim ko licima p o kuao ub iti kukasto m sj ekiro m j er grup a nij e znala svirati naslo vnu melo d ij u iz fil m a "Moj e pj es m e, m oj i s novi". U Dec aturu u Alabam i, u lok alu Baby's Bar and G rill , neka j e ena d rala ilj ak za led uz muevlj evo uho i zahtij evala d a W illy J ack o tp j eva " Yo ur Cheatin' Heart" . U Hot Spr ings u u Ar k ans as u tri s u brata bdj ela nad m rtvim bratom prij e pok opa pa s u ga donij eli u Rubber Roos ter i natj erali Night River d a p j evaj u " B lue Eyes Cr ying in the Rain" o d p o no i d o etiri uj utro . A u Valdos ti u G eor gij i W illy J ac k j e nas tupao u baru T he Fang gdj e j e dij elio pozornic u s pet - es t s tak lenih kave za u ko j ima su b ile zmij e. Kad b i d o lo vrij eme d a ih se nahr ani, ko no b ar j e go stima p ro d avao ive mieve p o tri d o lara, a kad b i go st ub acio mia u kavez, grup a j e mo rala svirati DRUM ROLL i zatim refren p j esme " T her e Go es My Everything" . W illy J ac k j e po novno pogledom pre ao dvoranu i pitao s e za to J ohnny Des oto nij e do ao. Lak o bi ga zapazio iak o j e m j es to bilo pretrpano j er j e nos io povez pr ek o ok a, navodno zato to m u j e bik is k opao ok o k ad j e prij e trides et godina nas tupao na r odeu. " Mo e li j o j ed n a r und a? " , d o viknuo j e W illy J ack b armenu. "Ne", rek ao j e J ohnny Des oto. "Za m ene j e m alo prerano. A im am i dogovor za obj ed." " Ond a u p r ij ei na stvar ." W illy J ack se p rimaknuo i p o vj erlj ivim to no m rekao : " Mislim d a j e Ruth Meyer s sa m nom napravila k olik o j e m ogla." "J e li?" " o vj ee, o na j ed no stavno nij e d o vo lj no utj ecaj na." "Ne bih j a ba podc j enj ivao Ruth Meyers . Im a m nogo is k us tva." "Dobro, m noge j e glazbenik e dovela na pozornic u, ali..." "Pos tigla j e da s nim i s voj u pj es m u, Billy." " Sranj e!" W il ly J ack j e s ga enj em zatresao glavo m. " Ob inu singlicu ko d Sho rtyj a W aynea."

94
" P a, imao j e Sho r ty neko liko hito va. Zna p o sao . I mno gim j e lj ud ima d o nio mno go no vca, uklj uuj ui i Ruth Meyer s." "E pa, m ene nij e obogatio." "Pos tigao j e da j e pu taj u na r adij u." " Ali j a o d to ga nemam velike ko r isti." W illy J ack j e p o d igao p raznu au kako b i j e b armen vid io . " A to b i ti elio , B illy? " "Album . Vlas titi album ... i video. I nas tupe na televizij i. T o m i treba, da m e netk o gur a." "A m is li d a Ruth Meyer s to ne in i? " "K vragu, J ohnny, ona j ednos tavno nem a dovolj no utj ec aj a." W illy J ack uhvatio j e anker iin p o gled i d ao j o j znak d a mu d o nese j o j ed nu au W ild T ur k eyj a d o k j e p ij anist, mravac p o imenu Davey D., p o eo svirati " Misery and G in". Davey D. j ed ini j e o stao o d etvo rice ko j u j e Ruth Meyers o kup ila stvaraj ui Night River i B illyj a Shad o wa. Unaj m ila j e naj bolj e glazbenik e k oj e j e poznavala, naj bolj e iz s totina grupa k oj e j e s tvor ila i pr eoblik ovala, m ij e ala i s paj ala - dobre glazbenik e k oj i s u znali pos ao . Na la ih j e, povezala i s poj ila s Billyj em Shadowom . A o nd a, p r isj eaj ui se svo j e mlad o sti u Misso urij u, ko j e j e zb o g neega uvij ek p rizivao o b lik W illy J acko vih usnica, mislei na o nu mlad u d j evo j ku kakva j e neko b ila i na p r ve zano sne no i uz rij eku Current s p rvim zano snim d eko m, Ruth Meyers j e no vo nastalu gr up u nazvala Night River*, o sj eaj ui d a b i se sj ena* i no mo gli sp o j iti u sklad nu cj elinu. Ali, to se nij e d o go d ilo , i to ne zato to b ub nj ar nij e imao o sj eaj za ritam, ni zato to b asist nij e znao o d svir ati so lo , ni zato to gitarist nij e imao ap so lutan sluh. Nij e se d o go d ilo j er su svi b ili p r eviso ki. Samo j e Davey D. b io nii o d W illyj a J acka - i tako j e samo Davey D. o stao . I p remd a no vi lano vi gr up e nisu b ili tako d o b ri i iskusni kao p rvo tni, B illy Shad o w j e malo -p o malo ip ak p o staj ao zvij ezd a. Ruth Meyers d o b ro j e o b avila svo j p o sao . No b io j e to zahtj evan p o sao i b ila j e p o treb na p rava mala vo j ska p o mo nika d a sve o b ave. W illyj a J acka i te kako j e treb alo dotj erati. O noga dana u Nas hville u, Doc Frazier, zubar, gotovo s e ras plak ao k ad j e pogledao u W illy J ac k ova us ta i vidio k arij es , gingivitis i dvades et godina s tare nas lage k oj e j e tr ebalo uk loniti. Ali, m j es ec pos lij e, k ad j e zubar zavr io pos ao, Bill y Shad o w ustao j e sa zub arsko g sto lca usta p unih krunica i mo sto va, zub a b ij elih i istih p o p ut b o lnikih p lahta. Nina, ko zmetiar ka ko j a ga se zatim d o hvatila, p rvo ga j e mo rala o slo b o d iti p rhuti ko j e mu j e b ila p una ko sa, o b r ve p a ak i no s. Za to j o j j e treb ao cij eli tj ed an, tij eko m ko j eg j e nano sila p akung o d katrana i ricinuso va ulj a. Zatim ga j e o iala i stvo rila b lag, leer an izgled s uvo j cima ko j i su mu p ad ali na elo . Ond a mu j e stavila tamno kestenj asti p r elj ev j er j e naj vie isticao nj ego ve lj u b iaste o i. Na ko u mu j e nano sila b lato , a p o d o nj ake j e izlij eila mj eavino m krastavca i maj o neze. I nako n to ga j e na kraj u izmanikirala i isp ed ikirala, fo to grafirala j e B illyj a Shad o wa kako b i p o kazala d a su se go d ine u ko zmetiko j ko li i te kako i s platile. J ak Go o d en, kr o j a u Pr es ton's W es tern W earu , uveo j e W illyj a J acka u p resvlaio nicu s up utama d a skine p o liesterske hlae i kariranu ko ulj u to mu ih j e u zatvo r u d ala Clair e Hud so n. Sat p o slij e b io j e o b avij en metrima finih crveno sme ih i j antar nih vo r sted a i gab ard ina, a Go o d e n j e mj erio , p rib ad ao i o znaavao kr ed o m p o nj emu. Dva tj ed na p o slij e, B illy Shad o w o d j enuo j e no vo o d ij elo ko j e j e p r ianj alo uz nj ego ve uske b o ko ve, p o veavalo nj ego va uska ramena i klizilo mu p o b ed r ima d o k j e ho d ao . Ob uar T o o b y p r vo g se d ana p r etvarao d a ne vid i no vinski p ap ir ko j i se W illyj u J acku p r ilij ep io na ar ap e. I ne p o gled avi nj ego ve j eftine izme, znao j e d a su p une p ap ir a. W illy J ack nij e b io nj ego va p rva niska muterij a. T o o b y j e tako er znao , neko liko t j ed ana p o slij e, kad j e mlad i gurnuo no ge u runo izra ene izme o d kro ko d ilske ko e s p o tp eticama o d p et centimetara, d a B illy Shad o w nikad a nij e staj ao usp r avnij e ni izgled ao vie nego tad a.

95
I tako , kad su Ruth Meyer s i nj ezina vo j ska p o mo nika zavrili p o sao , W illy J ack P ickens stao j e p r e d zr calo , nasmij eio se o no me to j e ugled ao i vid io kako mu B illy Shad o w uzvr aa o smij eh. Ruth Meyer s ve j e tad a znala ko liko e j o j nevo lj a d o nij eti. Znala j e d a e neij u enu zatei s nj im na str anj em sj ed alu kakvo g linco lna ili cad illaca. Znala j e d a e neij a ki zatr ud nj eti i tvr d iti d a j e o n o tac. Znala j e d a e neij i sin zavriti u zatvo ru d o k m u b ud e nab avlj ao tr avu i ko kain. Ruth Meyers znala j e to j e eka. Znala j e d a e o n izvr nuti sva p r avila i kriti zako n, iznevj eriti j e, zab o sti j o j no u le a i p o kuati o tii o d nj e. Ruth Meyers znala j e s kim ima p o sla p a se treb ala b o lj e uvati. Ali , kad se B illy Shad o w o kr enuo o d zrcala, zgrab io Ruth Meyers i p o lj ub io j e, p leui s nj o m p o so b i, sr ce j o j j e p o elo j ako tui a srce j o j se stisnulo o d sj eanj a na o no g zano sno g p r vo g d eka na rij eci Current. " Drago mi j e to si usp io d o i, J o hnny." " Malo kasnim, ali imao sam guvu. Nisam se mo gao p rij e izvui." "I drugi s et nam j e dobar pa..." " Neu mo i o stati d o d r ugo g seta, B illy." " K vragu, p a uo si samo p o slj ed nj e d vij e p j esme. Mislio sam d a e " "Svidj ele s u m i s e." "Stvarno?" W illy J ac k j e o tp io veliki gutlj aj p ia. " Do vo lj no d a me p reuzme, J o hnny? " " P o lako ! Nemo j mo to liko ur iti." "Meni j e do br zine. Dovolj no dugo s am na s poroj pruzi." "Billy, m or a s hvatiti, dok god s i j o vezan s Ruth Meyers ..." " uj , nita j a nj o j ne d uguj em. A m a ba ni ta." " Ona se mo d a ne b i slo ila s tim." " Mo gu to p r ekinuti o vako b r zo ." W illy J ack j e p ucnuo p rstima, p rito m p ro livi o statak svo ga p ia. " I o na tu nita ne mo e." " B illy, Ruth Meyer s mo e ti b iti mo an saveznik, ali isto tako i mo an nep rij a telj . Siguran s i da s i s pr em an na to?" " P a to mi o na mo e? " " Samo ti kaem, Ruth Meyer s ima vrlo d ugu ruku." "Ma k ak vi. Ruth Meyer s nij e tak o utj ec aj na." W illy J ac k ok r en uo j e br oj Ruth Meyers , a onda j e povuk ao j o j edan dim m arihuane. J avila s e pos lij e pr vog zvona. " Evo nas" , r ekao j e. " Ali, b ilo j e b a gad no . Kiilo j e cij elim p utem. Iskreno go vo rei, Ab ilene u T exasu izgled a mi kao kraj svij eta." "J es i li u Ram adi?" W i lly J ack j e o sj etio neto u nj ezino m glasu, neto ega se treb a uvati. "Aha . Evo , d at u ti b r o j ." Mo r ao j e p rimaknuti ap arat o ima j er j e b ro j ke vid io kao u izmaglici. Znao j e d a j e u lo em stanj u, ali nij e htio d a to zna i Ruth Meyers. " 7 6 4 -4 2 8 8 ." "Pok u ala s am te nazvati pr ij e nego to s te oti li iz Dallas a." "J e li?" I tada , d o k j e me u nj ima vlad ao taj ac, znao j e d a neto nij e u red u. Ali, ne mo e b iti r ij e o J o hnnyj u Deso tu. T o nikako nij e mo gla d o znati. " J esi li zvala u ho tel ili u klub ? " "O boj e." " P a, zavr ili smo malo p r ij e nego to smo o ekivali. to ima no vo ? " "Nazvao m e odvj etnik iz Albuquerquea." "Uh, dovr aga, ak o j e to zbog one c ure u..." " Zvao j e zb o g ene p o imenu Claire Hud so n." "Zbog k oga?" "Poznaj e li Clair e Huds on?" " Ne. Nikad uo ." " Kae d a nisi ti nap isao 'Otkucaj srca'." "G lupos t! " " Kae d a j e pj es m u napis ao nj ezin s in." " T o su glup o sti! Sin j o j j e mr tav." W illy J ack j e znao d a ga Ruth Meyers p o zo rno slua. uo j e kako d ie. " Do b r o ... p o znaj em j e, ali..."

96
" T i malo lalj ivo go vno ." " Ne, uj , Ruth, sluaj me! J a sam nap isao 'Otkucaj srca'. P j es m a j e m oj a i..." "Ne, W illy J ac k , var a s e. Pj es m a pripada Claire Huds on." " O emu ti to ? " "Claire Huds on j e vlas nic a autors k ih prava. Nas lj edila ih j e od s ina." "Prok lets tvo, Ruth, k unem ti s e. Slu aj m e, dovraga. Pa ne bih ti lagao. Nik ad ti ne bih lagao, Ruth." "J e li? Nik ad m i ne bi lagao, W illy J ac k ?" " Ne! P o tr eb na si mi. Mo r a mi p o mo i s tim." " P o mo ti j e i te kako p o tr eb na - ali ne o d mene. Mo d a e ti p o mo i J o hnny Deso to ." " Ruth? Daj d a p o r azgo var amo o to me. Ruth? Sve u ti rei! Ruth? Ruth Meyers ?" Dvades et s edm o poglavlj e No valee j e znala d a e se Fo r ney b rinuti. Vj ero j atno j e ve zvao p o licij u. A ako ne d o e kui d o d evet, vj er o j atno e p o eti nazivati b o lnice. Kasno p o slij ep o d ne p o eo j e p ad ati snij eg, ali u sumrak se p retvo rio u led enu susnj eicu. Kad j e No valee u sed am zavrilo rad no vrij eme, stakla na auto mo b ilu b ila su p r ekr ivena s centimetr o m led a. Izvad ila j e karto nsku kutij u iz p rtlj anika, kutij u ko j u j e Fo r ney nap unio b risa ima za stakla, limenkama o d le ivaa i svij eam a - d esecima svij ea. P r o itao j e d a j e to p lina j ed ne j ed ine svij ee o d rala na ivo tu zalutalo g vo zaa tij eko m snj ene o luj e u Sj everno j Dako ti, p a j e p o eo kup o vati svij ee i nikako nij e mo gao p restati. Park i rali te W al - Mar ta, k ilom etar i pol betona s m j estima za p etsto auto mo b ila, b ilo j e go to vo p usto kad j e No valee izvezla svo j chevro let p rema izlazu. Go to vo se b lagaj ne u sup er tr go vini zatvo r ili su im j e p o eo p ad ati snij eg, a sad a im vie nij e b ila p o tr eb n a nij ed na b lagaj na. Nadala s e da s u k am ioni s p ij esko m stigli d o auto ceste p rij e nj e, ali nitko u travnj u nij e o ekivao snj enu o luj u p a se nij e iznenad ila kad j e vid j ela d a j e cesta zale ena i sliska. B it e to d uga vo nj a d o kue. P rvih mj eseci te j o j sv ako d nevne vo nj e nisu b ile tako teke. Ali, lo e vrij eme ko j e j e p o elo u stud eno m j o nij e p r estalo . Vo zila j e kro z susnj eicu, tuu, led enu kiu i snij eg - samo u p r o sincu p alo j e go to vo p ed eset centimetara. Mo ses i Fo r ney o p ter etili su maleni chevro let b eto nskim b lo ko vima, a No valee j e kup ila no ve zimske gume. No uza sve to cij ele se zime auto klizao p o cesti, p a j e p o ela r azmilj ati o to me d a o d ustane i zap o sli se negd j e b lie kui. Ni s am a nij e znala za t o up o r no vo zi go to vo o samsto kilo metara na tj ed an. Nij e znala zato se to ga up o r no d r ala, o d lazei na p o sao u zo ru i vraaj ui se p o mraku. Katkad b i p o elj ela d a j e kad r a uiniti o no to su d rugi esto inili - j aviti d a j e b o lesna, lij ep o se umo tati u p o kr iva, sve p o slati k vragu i o stati u p o stelj i. Lexie j u j e p o kuala nago vo r iti d a se zap o sli u b o lnici, d o ko j e nij e imala ni d eset minuta. Dixie Mullins nago var ala j u j e neka izui za ko zmetiarku tako d a mo gu rad iti zaj ed no . Go sp o a Or tiz zago varala j e d ravni p o sao , p o mo guno sti u p o ti. Ali, No valee j e zbog nek og r azloga os tala u W al - Martu, j edna od rij etk ih k oj i s u pre li u Poteau i j edina ko j a j e vo zila svaki d an na p o sao i natrag. Nij e b ila sigurna zato , ali o sj eala j e sp o nu s W al - Marto m. Vj ero j atno zato to j e stano vala u j ed no j o d nj iho vi h r o b nih kua d o k j e b ila trud na... ili zato to se o nd j e ro d ila nj ezina ki. Kad se snij eg p r etvo r io u susnj eicu, No valee j e htj ela nazvati Fo rneyj a i rei mu d a e zakasniti, ali o d vo j ci ko j ima b i mo rala skrenuti kako b i d o la d o go vo rnice izgled ali su j o skliskij e o d ceste, p a nij e htj ela riskirati. Osim to ga, Fo rney i Americus b ili su usr ed itanj a knj ige Puc k s Pook 's Hilla , p a e b arem na nakratko zab o raviti na vr ij eme. Go sp o a Or tiz uvala j e Amer icus tij eko m d ana, a uvala b i j e i naveer, ali Fo rney nij e htio ni uti za to . im b i zatvo rio knj inicu i svo j o j sestri o d nio veeru, d o ao b i u kuu i o stao o nd j e d o k No valee ne b i d o la d o ma. Mo ra b iti o nd j e, o b j asnio j e, kako b i p o kuao nad o knad iti p r o p uteno . itao j e Americus tako malo o p o vij est i d evetnaesto ga sto lj ea, a nema mno go vremena. Na p o slj etku, o na naj esen kree u vrti.

97
Ali, No valee j e io nako b ilo d r ago to j e o n o nd j e. B ilo j e ugo d no vid j eti ga naveer kad b i d o la d o ma. Kako go d d a j e p ro vela d an, kako go d b ila umo rna, kako go d rasp o lo ena, uvij ek b i se o sj eala b o lj e kad b i vid j ela Fo rneyj ev krivud avi o smij eh. A kad b i se d o imao sr amelj ivo i nesigurno , znala j e d a j o j j e kup io neki d ar, neko p o seb no iznena enj e, p r imj er ice glj ive " g enus Morc hella " ko j e b i naao svako g p ro lj ea i is p r io u tij estu za ko j e nij e htio o d ati recep t ili p rve j ago d e sa eero m, lij ep o slo ene na tanko m p lavo m p o rculansko m tanj uru. Katkad b i j o j d o nio neto to j e naao umetnuto u knj igu - uvo j ak ri e ko se v ezan zelenom s vilenom m a nom ili lj ubavno pis m o od m u k arc a po im enu Alex ander. Kup o vao j o j j e i stvar i za kuu. Staklene gumb e ko j e j e naao na neko j rasp ro d aj i i zlatne o kvir e za fo to gr afij e ko j e j e No valee snimila P o laro id o m o no ga p rvo g d ana u W al-Mar t u, k ad j u j e W illy J ac k os tavio. Sve su tr i fo to gr a fij e b ile o teene u to rnad u, ali No valee nij e vid j ela mrlj e i o greb o tine. Vid j ela j e samo ud esni o smij eh sestre Husb and , b lage tamne o i Mo sesa W hiteco tto na i mr avo sme e tij elo B ennyj a Go o d lucka, kruto i uko eno d o k j e p o zir ao za fo to gr afij u. No valee j e o vj esila fo to gr afij e na zid d nevne so b e j o p rij e nego to se b o j a o suila, p r ij e nego to su namj eteni p ro zo ri, p rij e nego to j e uo p e uselila p o kustvo . Iako j e u kui b ila ve est mj eseci, j o j e b ilo neure enih d ij elo va - kuhinj skih lad ica b ez gum b a, neo lienih zid o va. Ali, b io j e to d o m, d o m b ez ko taa, d o m ko j i j e vrsto staj ao na zemlj i. Sama j e izr ad ila nacr t kue. etiri so b e i kup ao nica, terasa o ko d ivlj eg kestena. Neki su mislili d a j e nee usp j eti sagrad iti za d vad eset est tisua d o lara ko j e j e naslij ed ila o d sestr e. Usp j ela j e. Ali, treb alo j o j j e mno go p o mo i. Mos es j e napr avio tem elj e, a gos podin O rtiz pos tavio j e ok vire. Benny G oodluc k i nj egov otac zidali s u zidove, Forney i gos po d in Sp ro ck p o stavili su kro v. Go sp o a Or tiz lij ep ila j e tap ete a Certain j e saila zavj ese. No valee j e r ad ila o d svega p o malo . B uila j e, zab ij ala avle, mj erila i p ilila, p o d izala, p enj ala se, no sila i d o d avala. Zno j ila se, p so vala, smij ala se, trp j ela bolove i plak ala. Radila j e os am naes t s ati na dan, a onda bi es t s ati s pavala k ao m rtva. A o nd a, j ed no ga sp ar no g p o slij ep o d neva u ko lo vo zu, kua j e b ila go to va. Kua o ko j o j j e No valee o d avno sanj ar ila sad j e d o ista p o sto j ala i b ila j e nj ezina. kua sa star inskim p o kr ivaima i p lavim p o rculano m i o b itelj skim fo to grafij ama u zlatnim o kvir ima Fo rney j e b io na p r o zo r u kad se u p o la d eset d o vezla p red kuu. Ve j e o istio stub e i p o suo so l p o tr ij emu. " B io sam tako zab r inut" , r ekao j e, p o vukao u kuu i p o mo gao j o j svui kap ut. " B ila b ih te nazvala, ali nisam mo gla nai d o b ro mj esto d a skrenem s auto ceste." "J e li bilo pr oblem a?" "Pa, vozila s u s e j edva pok r etala. Vidj ela s am s udar k od odvoj k a za Bok os he. Nek i dij elovi c es te bili s u poput s tak la." "G os p o d in Sp r o ck kae d a su zatvo rili cestu 3 1 ." "Bio j e ovdj e?" "Nij e, ali j e dvaput nazvao. Br inuo s e za tebe." " Od mah u ga nazvati." "Izgleda m r tva um or na." "Pa i j es am ." "J es i li za k avu?" "Uh, s j aj no." Novalee s e pr im ak nula k am inu i napok on s i dopus tila os j etiti um or od upravlj anj a c hevr oletom po k ilom etrim a leda i s n ij ega. Kad j e gr ad ila kuu, s kamino m nij e raunala. Znala j e d a to seb i ne mo e p riutiti. Ali, Mo ses j e up o r no tvr d io d a mo e j er ga o n zna nap raviti. I tako ga j e nap ravio . P ravi o tvo r eni kamin. On, Fo r ney i go sp o d in Ortiz d va su tj ed na d o vlaili ko mad e granita s d na Sticker Cr eeka. Fo rney se vr atio u so b u i p r uio j o j alicu vrue kave.

98
"Hvala. Kada j e Am er ic us zas pala?" "Prij e otpr ilik e j edan s at, ali bunila s e." " Od ve uzb u ena zb o g snij ega? " " Od ve zab r inuta za ivo tinj e. Up laila se d a e se smrznuti. T raila j e d a im skuham j uhu. 'Daj im neto to p lo za j elo ', rekla j e." " I ti si to i uinio , j e li? " " Skuhao j uhu? Za o p o r maaka i p asa? " Fo rney j e b acio ruke u zrak d a p o kae No valee kako j e to glup o p itanj e. "to s i im pr ipr avio?" Forney j e s pus tio glavu i tiho r ek ao: "Lonac um ak a." "Forney, pr elak o s e pr edaj e ." "Novalee, vani j e vr lo hladno." "T o j e s igur no." "A ak o j e Amer icus o d luila p o svo j iti sve lutalice na svij etu, o nd a j o j tu i tamo treb a p o mo i." "A m eni nis i os tavio m alo um ak a?" " Am ericus mi nij e d o p ustila. Rekla j e d a nema d o vo lj no . Ali, nap ravio sam ti p ilei p ap rika." "Izvrs no. Um ir em od gladi." Uzela j e bro uru s a s tola. "to j e ovo?" " T o ti j e d o nio B enny Go o d luck. P o d aci o zimsko j ko zj o j krvi ko j e si traila.." " I j e li j e nj e go v o tac nar uio ? " "Nij e m i r ek ao." "A j e li s pom enuo indij ans k i glog o k oj em s am s e ras pitivala? I k olik o bi k o talo da..." " No valee, zna i sama d a B enny nij e p rilj iv. T o b i za nj ega b ilo p revie." " Ma, p ria o n, Fo r ney." " S to b o m d a. Sa mno m ne." Kad j e zazvo nio telefo n, Fo rney j e rekao : " T o j e sigurno o p et go sp o d in Sp r o ck. Sp rema se nai b ernard inca i p o i u p o tragu za t obom ." No valee j e p o d igla slualicu i p reb acila icu p reko naslo na sto lca kako b i mo gla o stati p o kr aj vatr e. "Halo?" " No valee? " Lexie j e zvuala ud no . " J e li ti uklj uen televizo r? " "Nij e, upr avo s am s tigla." " Ond a nisi ula no vo st? " "Koj u novos t?" "O Sam u W altonu." "O gos podinu Sam u?" "Um ro j e, Novalee. Sam W alton upravo j e um ro." No valee j e r ad ila na o d j elu p o vr ata ro b e kad se na razglasu ula o b j ava: "Pozor, k upc i i zapos lenic i W al - Marta... ena ko j a se nagnula p r eko p ulta zaud arala j e na hren. Na seb i j e imala o grta o d lano g kr zna, nakr ivo zako p an. Iz p ap irnate vreice izvad ila j e p amuni p ulo ver i gurnula ga p r ema No valee. "Nis am ga ni odj enula j er m i j e prem alen." P ulo ver j e neko mo d a i b io b ij el, ali sad a j e o d staro sti p o sivio . Pod pazuhom s u bile m r lj e, a ovr atnik j e bio ras tegnut. "... j er j e Sam W alton pr idobio po tovanj e... " Mo d a b i o d go var ao eni malih p rsa, ali j a nisam o d tih." No valee j e izvr nula p ulo ver tr aei nalj ep nicu s ko d o m, ali b ila j e o trgnuta. "Sam o m i v r atite no vac. I o nako imam p revie p ulo vera. Mo j d eko kae d a sam zauzela cij eli o r mar ." " ... minuto m utnj e u sj eanj e na go sp o d ina Sama ." "Platila s am ga devetnaes t dolara i devedes et pet c enti plus porez." No valee j e sp ustila glavu i sklo p ila o i. " Sluaj te, d j eca me ekaj u u autu. Mo ram ih o d vesti k sestri i d o d va stii na p o sao ." " ... p a d a mi j e i d o lino m smr ti p ro i..." , neuj no j e izgo varala No val ee. " uj ete li vi mene? ur i mi se!"

99
" ... d o b r o ta i milo st p r atit e mene sve d ane ivo ta mo ga, u J ahvinu u d o mu p reb ivati kr o z d ane mno ge." Dvad eset o smo p o glavlj e Za p rvi fo to gr afski p o sao No valee su p latili sed amd eset d o lara. Od to ga j e d vad eset p o tro ila za film, p et za b enzin, a d eset j e d ala B ennyj u Go o d lucku. Da j e to me p rib ro j ala j o tr i i p o l za nj iho v o b j ed u McDo nald 'su, o stalo b i j o j neto vie o d trid eset d o lar a iste zar ad e. Ali, to nij e b ilo vano . T o j o j uo p e nij e b ilo vano . P o sao j e d o b i la zahvalj uj ui B ennyj u, ij a j e nastavnica matematike traila neko ga d a fo to gr afir a nj ezino vj enanj e. Caro lyn B id d le nij e mo gla mno go p latiti, a No valee nij e o ekivala veliku zar ad u p a su se lako sp o razumj ele. " Do b ila sam p o sao , B enny" , r ekla mu j e No va lee im se j avio na telefo n. " Sup er!" " Vj enanj e j e d vad eset etvr to g, to j e o d lino j er mi j e to slo b o d an vikend a W hiteco tto no vi e p r iuvati Americus tako d a j e ne mo ram vo ziti sa so b o m." " Vo ziti kamo ? " " U T ahleq uah. Svad b a e b iti u kui maj ke go sp o i ce B id d le u T ahleq uahu." " Ii e sama? " " Zato ne? " " A to ako ti se p r o b ui guma ili tako neto ? " " B enny, znam j a p r o mij eniti gumu." " Do b ro , ali mislio sam..." " Ako b ud e lij ep o vr ij eme, vj enanj e e b iti na o tvo reno m. Sve j e isp lanirala. ak me zamo lila d a d o em u neemu r uiasto m." " Zato ? " " Zato to e sve b iti r uiasto - cvij ee, to rta, halj ine... sve." " A ako se netko p o j avi u lj ub iasto m? Ili uto m? to e o na uiniti? " " B enny, o na j e uitelj ica. Ako kae: 'Do ite u ruiasto m', svi e d o i u rui asto m." " Da, ima p r avo ." " Zna, mislim d a u snimati Ver ico lo ro m. Ruiasta b o j a mo e b iti nezgo d na ako fo to grafir a na suncu." " Mo d a b ih ti j a mo gao p o mo i? " " Mo lim? " " Mo d a b ih j a mo gao s to b o m. Mij enj ao b ih ti film. Ili tako neto ." " P a sad ..." No vale e se tr ud ila ne p o kazati iznena enj e, ali d o ista se iznenad ila. " Da, zato ne, mo e." " Stvarno ? " " Ne alim se. T r eb at e mi p o mo j er... mo lim te, nemo j to rei go sp o ici B id d le, ali j a j o nikad a nisam b ila na neko m vj enanj u." " Ni j a." No valee se nasmij ala, a o nd a j e d o d ala: " Do d ue, vid j ela sam ih neko liko u Dinastij i." " Vj ero j atno su sva ista." " Ona ko j a sam j a vid j ela b ila su sva ista, j er se svaki p ut ud avala ista ena." " Ne vj er uj em d a se go sp o ica B id d le ve ud avala." " Ne b rini se, B enny. Smislit emo neto ." " No valee, to d a o d j enem? " " Nema sluaj no r uiasto o d ij elo ? " Slj ed ea tr i tj ed na No valee j e p ro vo d ila stanke u W al - Martu listaj ui aso p ise za mlad enke, tr aei zanimlj ive fo to grafij e, ali nij e vid j ela nita o sim trad icio nalnih p o za. T o j o j n ee b iti p r o b lem o sim ako fo to ap arat ne zakae ili film ne b ud e neisp ravan, ega se p o malo p o ela p rib o j avati. Ko liko j e vid j ela, enama su fo to grafij e s vj enanj a vr lo vane. A o nd a, samo neko liko d ana p r ij e vj enanj a go sp o ice B id d le, Mo ses j o j j e isp ri ao p rip o vij est o svo j o j teti. " Effie, maj ina sestr a" , r ekao j e, " ud ala se 1 9 3 2 . go d ine, usred Velike d ep resij e, p a to vj ero j atno nij e b ilo neko r asko no vj enanj e. I o na i nj ezin mu p o tj ecali su iz siro manih o b itelj i.

100
Ali, b ilo j e to lij ep o cr kveno vj en anj e - b arem su mi tako p riali. T eta Effie imala j e satensku halj inu ko j u j o j j e saila mo j a maj ka, a u o no su d o b a svi imali vrto ve p une cvij ea p a j e cr kva b ila vr lo lij ep o ukraena. Mu tete Effie p o ginuo j e d eset go d ina p o slij e u b itki za Mid way. Nik ad se vie nij e ud avala. Rad ila j e kao d o maica d o svo j e sed amd esete. A o nd a, kad j e ve p r evalila o samd esetu... mislim d a j o j j e b ilo o samd eset etiri ili o samd eset p et, u nj ezino j j e kui izb io p o ar. T eta Effie j e b ila ko d susj ed a kad su ugled ali p lameno ve, tako d a sama nij e b ila u o p asno sti. Ni u naj manj o j . Ali, zna to j e uinila? Otr ala j e u kuu! Otrala j e u kuu kako b i sp asila svo j e vj enane fo to grafij e. Fo to gr afij e mlad o enj e ko j i j e ve p ed eset go d ina b io mrtav." " I tako j e umr la zb o g ne ko liko fo to grafij a? " , up itala j e No valee. " Ne, teta Effie j e umr la zb o g lj ub avi. A rekao b ih d a o vj ek mo e umrij eti i zb o g slab ij ih r azlo ga. Mno go slab ij ih." T e j e no i No valee r uno sanj ala - o p o crnj elim fo to grafij ama i fo to ap aratima u d imu i vj enanica ma ko j e su se p retvo rile u p ep eo . Slj ed eeg j e j utra j o b ila o amuena kad j u j e Lexie nazvala kako b i j o j p rio p ila uzb ud lj ivu vij est. " Zo ve se Ro ger . Ro ger B r isco e. I No valee, ko lo van j e. Rad i kao CP A. Ima vlastitu tvrtku u Fo r t W o r thu." " U Fo rt W o r thu ? P a gd j e si ga up o znala? " " Na b enzinsko j cr p ki. Zaj ed no smo kup o vali b enzin. A uj o vo ! Vo zi no vi b uick. No v no vcat! J o ima p r ivr emene tab lice." " I, kakav j e? " " P ametan. Vr lo p ametan. A tr eb ala b i ga vid j eti. Od ij eva se elegantnij e o d d irekto r a b anke. Al i, j a sam gr o zno izgled ala. Nisam se naminkala, ko sa mi j e b ila raup ana. Up r avo smo d o li iz p rao nice rub lj a i d j eca su b ila p rlj ava. Ali, Ro ger j e rekao d a su b a lij ep a i d a ne mo e vj ero vati d a su sva mo j a. P o veo ih j e u r esto r an i nar uio im co lu, a o nd a me p itao mo e li nas p o zvati na veeru, a j a sam p itala: 'Sve nas? I to sad a? ', a o n j e rekao d a, p a smo o tili u Go ld en Co r r al. T o ga j e stalaj o vie o d p ed eset d o lara iako j a ak nisam nita ni j ela." " Zato nisi? " " Zato to sam na o no j no vo j d ij et i s grej p o m. Ali, sluaj d alj e. Do i e p o nas slj ed ei vikend i o d vesti nas u Six Flags. Mo e li uo p e p retp o staviti ko liko e ga to staj ati? " " Mno go ." " Ali, o n se d r i kao d a no vac uo p e nij e vaan. Vrlo j e... veliko d uan i d rag. T o sam o d mah vid j ela. I svid j eli smo mu se. Do ista smo mu se svid j eli." " P a zato mu se ne b iste svid j eli, Lexie? " " Zna i sama kakvi su neki mukarci. Zanimaj u se za teb e d o k ne d o znaj u d a ima d j ecu. Ali, o n uo p e nij e takav. Rekao j e B ro wniej u d a ima lij ep e d uge p rste p o p ut p ij anista, a P r aline d a j e tako lij ep a d a b i treb ala b iti filmska glumica. Lj ud i se s nj im j ed no stavno o sj eaj u ugo d no . No valee, nikad se ne zna. Mo d a e j ed no ga d ana ip ak snimati i mo j e vj enane fo to grafij e." No valee j e na d an vj enanj a ustala u est, sa t p rij e nego to j e navila b ud ilicu. P retho d ne j e veer i sastavila p o p is svega to mo ra p o nij eti, a o nd a se cij elu no b rinula zb o g o no ga to j e mo d a zab o ravila staviti u p o p is. Do k se p akir ala i b ir ala lee, nazvao j e Fo rney i p o elio j o j sreu. Ob ino j e d o kasna sp avao , ali to g j e d ana ustao ve u tri. Nij e htio rei zato , ali No valee j e slutila razlo g. T ij eko m p r o lo ga mj eseca Mar y Elizab eth j e izazvala mali p o ar u kuhinj i, d vap ut j e p ala - i to tako d a j u j e Fo r ney mo rao vo ziti na hitnu. A j ed no g j e j utra staj ala go la na ulazu u knj inicu d o k j e Fo rney nij e umo tao u p o kriva i uveo u kuu. Fo rney nij e mno go go vo r io o nj o j , ali svi o stali j esu. No valee j e up r avo sp ustila slualicu kad j e Certain d o la p o Americus. B rzo su d o ruko vale i p o kuale skr atit i Americusin o b red p o zd ravlj anj a s nj ezinim o p o ro m lutalica ko j ih j e iz d ana u d an b ilo sve vie. Ned avno j e p o svo j ila sko tnu maku ko j u j e nazvala Maj ka i tr o no go g p sia ko j eg j e nazvala Sir.

101
Kad su se Cer tain i Amer icus nap o ko n o d vezle, No valee j e ve k asnila. Skup ila j e p reo stalu o p r emu, usko ila u svo j u ruiastu halj inu i p o j urila na d rugi kraj grad a p o B ennyj a Go o d lucka. No valee i B enny stigli su k B id d leo vima navrij eme, ali samo sat p rij e p o etka vj enanj a No valee j e shvatila d a j e film o stavila ko d kue na krevetu. P o tiskivala j e p aniku kad j e B enny p o no vno p r etraio auto i p o no vno nita nij e naao . Nij e elj ela misliti o to me to e r ei go sp o ica B id d le kad uj e d a nj ezina fo to grafkinj a u fo to ap ar atu nema filma. Ali, znala j e d a e se vj enanj e o d rati na vrij eme, s filmo m ili b ez nj ega. Na p o slj etku, stigli su i p r o p o vij ed nik i mlad o enj a. Na terasi su b ile rasp o re ene ko are cvij ea, a u d vo r itu su b ili sto lci za go ste. T o rta j e b ila sp remna, p un rashla en. Sp r emna ili ne, vj enanj e e se o d r ati. P a j e li o nd a film uo p e vaan, up itala se No valee. A o nd a se sj etila tete Effie ko j a j e izgub ila ivo t zb o g svo j ih slika s vj enanj a snimlj enih ezd eset go d ina p rij e. No valee j e nagazila na gas i o d vezla se d o malene trgo vine fo to grafskim p rib o ro m u ko j u su j e up utili - ali, b ila j e zatvo rena. Iz samo p o sluge na uglu nazvala j e vlasnika i o n se p o j avio za d eset minuta - mrzo vo lj an o vj eulj ak s o b rvama p o p ut eline vune. " B a sam b io zad r ij emao " , p r o gun ao j e. " Isp riavam se, ali vaa j e ena r ekla... " " Mo j a ena j e r ekla d a ste d o li snimati vj enanj e ali niste p o nij eli film." " Da, a vj enanj e p o inj e za p o la sata i..." " A zato niste p o nij eli film? " " P a, namj er avala sam, ali sam zab o ravila. uj te, stvarno mi se uri i..." " Vi ste fo to gr afkinj a? P r o fesio nalka? A zab o ravili ste film? " " Ovo mi j e p r vi p o sao ." " A mo gao b i b iti i p o slj ed nj i. No , d o b ro . to vam treb a? " " Verico lo r . P r o fesio nalni." " A to ete ko r istiti za o svj etlj enj e? " " Snimat u na o tvo r eno m." " Zar neete uzeti fil - fle? " " P a... o vaj . .." " Znate li uo p e to j e to ? " " Naravno !" No valee se nasto j ala d rati samo uvj ereno , ali j o j to b a nij e usp j elo . " Otp rilike." " Do vraga." Skinuo j e letak sa zid a i tresnuo ga o p ult. " Dr. P utnam. Ona p red aj e fo to grafij u u gimnazij i." " Aha." " Osamnaest d o la r a i ezd eset est centa, ali mo rat u vam uzeti d vad eset j er mi j e b lagaj na p r azna. Nisam, naime, p lanirao rad iti u ned j elj u." " Hvala vam." No valee j e stavila d vij e no vanice o d d eset d o lara na p ult i krenula p rema vr atima. " A o vo ? " P o kazao j e letak. " Nis am ga skid ao samo zato to nemam p ametnij eg p o sla." " Do b ro ." No valee j e zgr ab ila letak i p o urila p rema vratima. " Hvala" , rekla j e p o no vno , a o nd a j e p o tr ala p r ema auto mo b ilu. Do k se vo zila natr ag k B id d leo vima, No valee j e smislila d esetak d o b rih o d go vo ra na stareva p itanj a, d estak naina d a ga sp usti na zemlj u, i svi su b ili vrlo d o milj ati. Ma ne, nisam zab o r avila film, netko mi ga j e ukrao . Zar vi ne znate tko sam j a? Niste nikad a uli za Nagrad u J ugo zap ad a? Da, j a sam p r o fesio nalna fo to gr afkinj a. A sa d mi d aj te taj film d o k vam nisam p rerezala gr klj an! B enny Go o d luck p o tr ao j e kad j e ugled ao chevro let i o tvo rio vrata p rij e nego to se auto zaustavio . " P o uri!" , p o vikao j e. " Up r avo j e p o ela glazb a." No valee j e stavila film u ap ar at d o k j e trala p rema d vo ritu iza kue. P rvu j e fo to grafij u snimila kad j e Car o lyn B id d le u lep ravo j ruiasto j halj ini zako raila kro z vrata maj ine kue na sunce ko j e j e o b asj alo nj ezino vj enanj e.

102
" Da" , rekao j e B enny, " ali, nisam znao d a j e tako lij ep a." " Kau d a j e ena naj lj ep a kad j e zalj ub lj ena." B enny j e gur nuo u usta i p o slj ed nj i zalo gaj p iletine, a o nd a j e o b lizao usnice j o p rekrivene umako m o d r aj ice. " Ali u ko li nikad a tako ne izgled a." " Daj ti o vo p o j ed i" , r ekla j e No valee gurnuvi p rene krump irie p reko sto la. " J a sam p o j ela p r evie to r te na vj enanj u." B enny j e uzeo kr ump ir i, a o nd a j e zastao i mahao nj ime p o zraku d o k j e go vo rio . " Nekako j e b ilo ud no gled ati svo j u nastavnicu kako se ud aj e, kako se lj ub i." P o crvenio j e. " Meni se to uinilo r o mantino ." " No valee, to misli, ho e li se ti ikad a ud ati." " Mo d a. Ako me netko zap r o si." " J a neu!" " I ti e se j ed no ga d ana zalj ub iti, B enny, a tad a..." " Ne znam j a nita o lj ub avi." " Klad im se d a zna." " Ne znam. Razmilj ao sam o to me, ali mi nij e j asno ." " Ka ko to misli? " " P a, p o nekad mi se ini d a j e lj ub av neto j ed no stavno . Recimo , lako j e vo lj eti kiu... i so ko lo ve. I d ivlj e lj ive... i mj esec. Ali, s lj ud ima, lj ub av mi se nekako ini ko mp licir ana. Sve j e nekako zb rkano . J er mo e vo lj eti j ed nu o so b u na j ed an nain, a d r ugu na d r ugi. Ali, kako o nd a zna ko j a j e lj ub av p rava na sve naine? " " Nisam sigur na, ali mislim d a to o sj eti. Kad na e p ravu o so b u, o nd a j e to b o lj e nego kia, so ko lo vi ili d ivlj e lj ive. ak b o lj e o d mj eseca. Mislim d a j e b o lj e nego sve to zaj ed no ." " No valee, d a li ti... o vaj ... j esi li ti..." " J esam li to ? " " J esi li ti zalj ub lj ena u neko ga? " No valee j e sj ed ila tako nep o mino d a j e B enny na trenutak p o mislio kako ga nij e ula. Ali, o nd a se p o maknula... naherila j e glavu i o b asj ala j u j e zraka sunca... zagled ala se u neto to d j eak nij e mo gao j o vid j eti. " Mislim d a j esam, B enny" , r ekla j e. " Mislim d a j esam." Dvad eset d eveto p o glavlj e No valee j e slagala negative u kuhinj i kad j e zazvo nio telefo n, ali veza se p rekinula p rij e nego to j e d o sp j ela p o d ii slualicu. T o j o j j e b ilo p o malo ao . Razgo varati telefo no m b ilo b i mno go zab avnij e nego sre ivati zb rku u kuhinj i. T ij eko m d va mj eseca p o slij e vj enanj a Caro lyn B id d le, No valee j e fo to grafirala o b itelj ski skup , d vij e p r o slave r o end ana i p lesnu p rired b u. Sad a se b o rila s b rd o m negativa i p o zitiva ko j i samo to se nisu sruili na nj u. B ud e li fo to gr afir ala b anket T rgo vinske ko mo re i izb o r za Miss Seq uo yah, vj ero j atno e mo r ati d o gr ad iti j o j ed nu so b u. A ako ne sred i nered u Mo seso vo j mrano j ko mo r i, nee b iti nimalo ud no ako j o j uskrati p ravo up o rab e. B a kad j e usp j ela uvesti malo r ed a, naletj ela j e na Fo rneyj evu fo to grafij u ko j u j e snimila j ed ne veer i u svo me d vo ritu. Uhvatila j e nj ego v p o gled i o nu karakter istinu meko u o ko usnica ko j a b i se uvij ek p o j avila trenutak p rij e nego to b i se nasmij eio . P rela j e p r sto m p o fo to gr afij i, d o d iruj ui nj ego v vrat, vilicu, usnice. A o nd a, kad j e fo to gr afij u p r inij ela b lie licu, p o no vno j e zazvo nio telefo n i o na j e p o sko ila kao d a j u j e netko zatekao u neemu zab ranj eno m. " Halo ? " Nitko se nij e j avlj ao , ali netko j e b io na vezi. No valee j e ula kako d ie. " T ko j e? " " B rummett." " T ko ? " " Mo e li d o i k nama? " " B ro wnie? " No valee j e p o kuavala p o vezati d j eako v glas s d j eteto m ko j e j u j e o d svo j e etvr te go d ine zvalo " No b b alee" , ali o vo nij e b io d j ej i glas. " Mo e li nam p o mo i? "

103
" to j e? to se d o go d ilo ? " " T reb a nam." " J esi li d o ma? " " Da." " A gd j e j e Lexie? " No valee j e znala d a j e o d maknuo slualicu o d usta j er j e i d alj e go vo rio , ali o na nij e r azumj ela to . Negd j e iz d alj ine ula j e kako neka d j evo j ica p lae. " J e li Lexie d o ma? " Kad a nij e o d go vo r io , No valee j e p ritisnula slualicu uz uho , trud ei se d a uj e svaki zvuk. inilo j o j se d a j e r ekao " b ud i mirna" , ali znala j e d a se ne o b raa nj o j . " B ro wnie? " ula j e kako se zatvar aj u vr ata, a o nd a j e, negd j e d aleko o d telefo na, o n rekao " P auline" , ali j e to zvualo vie kao p itanj e. " B ro wnie!" Sklo p ila j e r uke o ko usta p o kuavaj ui p o j aati svo j glas. " B ro wnie!" T renutak p o slij e ula j e neko kr etanj e , p a o p et nj ego vo d isanj e, neravno mj erno i p litko . " Daj mi mamu." Nasto j ala j e zvuati smireno . " Ne mo gu." " Zato ? Zato ne mo e? " " Zato to ... zato to ..." I tad se u nj ego vo m glasu neto p relo milo , p rsnulo p o p ut stakla. No valee j e r ekla: " Do b r o , stiem." ula j e kako slualica klizi p o tkanini, a zatim neki um. " J esi li me uo ? " , p o vikala j e. ula j e kako j e s d r uge str ane slualica p ala na p o d i ud arila o p lo ice. " B rummette? " Veza se nij e p r ekinula, ali se vie nita nij e ulo . " B rummette, uj e li me? Do lazim!" No valee j e umj esto za d eset stigla d o Lexiene kue za p et minuta, zaletj ela se u grm kad j e p ar kir ala i isko ila iz auta tako naglo d a j e zab o ravila ugasiti mo to r. Vrata Lexieno g stana b ila su p r ekrivena sj aj nim crvenim p ap iro m s liko m K rista kao d j eteta iako j e b ilo samo neko liko d ana d o Dana nezavisno sti. Kad j e ula, zab lj esnula j u j e b j elina lakiranih zid o va. U d nevno j so b i j e sve b ilo u red u - na sto liu su b ili p o slagani aso p isi, p o kriva na kauu b io j e p o ravnan, igrake p o sp r emlj ene. Sve j e b ilo kako treb a. Ali, neto nij e b ilo u red u. " Lexie? " U stanu j e vlad ala p o svemanj a tiina. Nij e b ilo zveckanj a aa, uma vo d e u kup ao nici, d j ej eg smij eha. J ed ini se zvuk uo iz d alj ine, zavij anj e kamio na s p riko lico m na auto cesti. Do k j e ila niz ho d nik p r ema sp avao j so b i, zamalo j e nagazila na zeleni b arunasti eiri Mad am P r aline. B io j e ulub lj en, a veo go to vo p o sve p o cij ep an. Iznenad a j e kr o z vr ata sp avae so b e izletio lik, go lo d ij ete ko j e j e b o sim no icama p lj eskalo p o p o d u. P r o let j elo j e i nestalo . Kad j e No valee d o la d o vr ata i p o gled ala unutra, nij e ih vid j ela. P o stelj a nij e b ila namj etena p a ih isp r va nij e vid j ela, stisnute u zb rci j astuka i p o krivaa. Ali, b ile su tu, b lizanke, vr sto zagr lj ene, id entinih lica p rilj ub lj enih j ed no uz d rugo . " J este li d o b r o ? " Zurili su u nj u r azr o gaenih o ij u, ne trep ui. " to se d o go d ilo ? " B ab y Ruth stavila j e p r st na usta i p ro ap tala: " Ro ger" , a o nd a su o b j e d o p uzale p reko kr eveta d o No valee, uhvatile j o j se za no ge, uro nile lice u nj ezinu suknj u. " Gd j e j e P eanut? " , up itala j e No valee tiho . Cherry j e p o kazala izb o inu na krevetu. " T amo " , rekla j e, a o nd a j e b rzo p o no vno p rimila No valee za r uku. S b lizankama o vj eenim o no ge, No valee se o d vukla d o kreveta i p o d igla p o kriva. Dj eai j e mir n o sp avao . I zvukao se iz p elene i leao u sve irem krugu mo krae. " Id emo nai mamu" , r ekla j e No valee, ali kad j e krenula p rema vratima, o ne su se o trgnule i o tr ale natr ag u kr evet, u sigurno st j astuka i p o krivaa. Kad se vr atila u ho d nik, No valee j e p o e la ho d ati na p rstima.

104
Vrata Lexiene so b e b ila su zatvo rena i ako j e o nd j e b ilo kakvih zvuko va, No valee ih nij e mo gla uti o d j aine vlastito g b ila. P ruila j e ruku d a p o kuca ali se zaustavila. Htj ela j e d o zvati Lexie, ali nij e mo gla. Kad j e p r itisnula kvak u, vr ata su se sama o tvo rila. " O mo j B o e." P raline j e uala u kutu, p o sve go la. Imala j e na seb i j ed ino stare sive arap ice. Ko sa j o j j e b ila mo kr a, p r ilij ep lj ena uz lice, a o i p razne, b ez suza. Nj ihala se amo tamo tiho nar iui p o p ut up laene ivo tinj e . Slina j o j j e curila s d o nj e usnice na staru o gr eb o tinu na ko lj enu. B rummett j e sj ed io na r ub u p o stelj e p o kuavaj ui o tvo riti b o icu tyleno la s p o klo p cem ko j i ne mo gu o tvo r iti d j eca. " K vragu i o vo " , r ekao j e. " B rummette, mo e li mi r ei..." , ali No valee nij e d o vrila reenicu j er j e u to m trenutku ugled ala Lexie. Netko j o j j e navukao p lahtu d o b rad e, netko stavio mo kru krp u na elo , ali j o j nitko nij e p o kr io lice. J ed no j o j j e o ko b ilo tako nateeno d a se kap ak izvrnuo . Drugi j e kap ak b io razd eran, a o k o j e slij ed ilo No valeeine kretnj e d o k se p rib liavala p o stelj i. P ramen ko se b io j e mo kar o d tamne sluzi ko j a j e p o lako tekla iz Lexieno g no sa. S o b raza j o j j e o d gr izen ko mad mesa. S go rnj e j e usnice o trgnut d io , a d rugi j e d io visio p reko zub i. T ad j e isp u stila neki zvuk i p o kuala neto rei, ali b rad a j o j se p o maknula p o d nep riro d nim kuto m, kao d a j o j j e lice p rep o lo vlj eno . " Lexie, nemo j . I d em nazvati..." B rummett j e naglo p o d ignuo glavu kao d a j u j e tek tad a o p azio . " Nala si nj ezin eir " , r ekao j e. No v alee se iznenad ila kad j e shvatila d a u ruci d ri b arunasti eir. " Aha, P r alinein eir . Ovaj ..." B rzo j o j j e p r iao . " Ne zo vi j e P r aline" , rekao j e i istrgnuo j o j eir iz ruke. Na seb i j e imao b ij ele gaice i kad se o krenuo , No valee j e vid j ela d a su straga zamrlj ane neim tamnim. U svij etlim d lakama na nj ego vim b ed rima b ila j e zgruana krv. " Evo " , r ekao j e svo j o j sestr i. " Stavi si eir." Kad j o j j e d o taknuo r ame, d j evo j ica j e zaskviala i o trgnula se, ali o n j u j e umirio i milo vao j e p o ko si sve d o k se p o no vno nij e p o ela nj ihati. Nj eno j o j j e stavio eir na glavu, a o nd a j o j lice p r ekrio razd eranim velo m. " Ona se zo ve P auline" , r ekao j e. " I vie nij e b eb a." T rid eseto p o glavlj e Kad j o j j e isteklo b o lo vanj e, Lexie j e mo rala uzeti nep laeni go d inj i o d mo r, p a j e No valee isp r aznila b ij elo lakir ani stan, p reselila nj ezine stvari u Mo seso vu up u i d o vela d j ecu k seb i. Kad j e Lexie nap o ko n izila iz b o lnice, ve su se lij ep o smj estila. Lexina slo mlj ena vilica mo r at e o stati zaivena ico m j o est tj ed ana, a za kap ak i usnicu tr eb at e j o j p lastina o p eracij a, ako to seb i ikad a b ud e mo gla p riutiti. Imala j e i neko liko nap uklih r eb ara i iaen runi zglo b , ali naj vee j e rane imala na d ui. Od p ilula p r o tiv b o lo va sp avala j e go to vo cij eli p rvi tj ed an d o k j e No valee p o kuavala uvesti r ed i izb j ei trvenj e. im j e usp j ela d o b iti d eset d ana go d inj eg o d mo ra, o d vela j e B r ummetta i P auline na p siho terap ij u u b esp latni zd ravstveni centar. B lizanke j e svaki d an vo d ila na tri sata u vrti, a Ortizo ve d j evo j ice vo d ile su naj mla eg d j eaia svaki d an u p ark. T ad a b i se No valee d o hvatila sp remanj a kue. Nako n to j e p o stavila j o neko liko ko no p aca za vj eanj e rub lj a u d vo ritu, svako g b i d ana o p r ala p et p er ilica r ub lj a. Ali, treb alo j o j j e neto d ulj e d a nau i kuhati za o smo ro umj esto za d vo j e. U vrtu j e i d alj e imala luk, o kr u, raj ice i graak, d o vo lj no d a im p o traj e neko vrij eme. A go sp o d in Sp r o ck, ko j i se uvij ek alio kako nj ego vo p o vre p ro p ad a, s uitko m im j e d o no sio ko ar e kukuruza, tikvica i krump ira .

105
Go sp o a Or tiz nauila j u j e p r ip ravlj ati calab azis mexicana, vrstu j uhe o d tikvica ko j u su vo lj eli svi o sim B r ummetta. Fo rney b i p o b acao svega p o malo u lo nac i skuhao neto to j e nazivao " slumgullio n" , a Certain j e d o no sila kutij e b atata ko j e j e No valee ko r istila za kr uh i p ite. Lexie j e ivj ela o d svega to se mo glo usisati kro z slamku, ali o d luno j e o d b ila p iti frap e o d b atata. Kad j e p o ela mravj eti, nap isala j e No valee na p ap iri d a j e nap o ko n p r o nala usp j enu d ij etu. Lexie j e mo gla go vo r iti i sa icama u vilicama, ali mo rala j e iskrivlj avati usta u gro teskne gr imase, p a b i se P auline up laila i rasp lakala. Zato j e rad ij e p isala kad j e htj ela neto r ei. T o j e na neki nain b ilo d o b ro j er j e manj e trp j ela b o l kad j e utj ela. Americus se za sve b r in ula - p r euzela j e ulo gu p eto go d inj e d ad ilj e. P o magala j e b lizankama p r i o d ij evanj u, d avala b eb i b o icu i elj ala P aulineinu ko su b ez up anj a. B r ummettu j e o stavlj ala sitne d aro ve, na tanj uru ili isp o d j astuka, ali o n b i ih o b ino b acio . Lexie j e d ala zvo nce d a p o zvo ni kad j o j treb a vo d a ili eli d a zatvo re vr ata. Kad j e Lexie d o vo lj no o j aala d a ustane, p o magala j e ko liko j e go d mo gla, ali nij e imala snage i b r zo se zamar ala. No valee j e vid j ela b o l u nj ezinim o ima, ali nij e vj ero vala d a su j o j uzr o k ice i avo vi. ekala j e d a Lexie p ro go vo ri o to me to se d o go d ilo , d a j o j kae to im j e to uinio Ro ger B risco e, ali nij e j u htj ela siliti. Dva su p o licaj ca j ed anp ut navr atila i d o nij ela fo to grafij u, ali to nij e b io Ro ger B risco e. Kad su o tili, Lexie j e o ti la u krevet i cij eli d an nij e ustaj ala, a P auline, ko j a se nij e htj ela ni na tr enutak razd vaj ati o d nj e, tako er j e legla. B rummett j e izb j egavao maj ku ko liko j e go d mo gao . Nij e ulazio u so b u ako j e o na b ila o nd j e i go to vo uo p e nij e r azgo varao s nj o m. A li, p ro matrao j u j e kad j e b io siguran d a o na to ne vid i. Kad su p r vi p ut o tili u p siho lo ku kliniku, No valee ih j e ekala u autu. Kad su sat p o slij e izili, P auline j e p lakala i d rala se Lexie. Ali, B rummett j e ho d ao sam i utio cij elim p utem kui, stis nut uz vrata. Kad j e No valee p arkirala, izletio j e iz auta i p o tr ao u umu. Nij e se vr atio sve d o p o slij e veere. T e j e no i No valee sanj ala o Fo rneyj u, to j o j se p o slj ed nj ih mj eseci esto d o ga alo . B io j e p r ed nj ezino m kuo m i p o kuavao ui, p o kuavao d o i d o nj e. Ali, b ilo j e o d vie vr ata, sto tine vr ata, a sva su o sim j ed nih b ila zaklj uana. No valee j e elj ela viknuti, r ei mu ko j a su vrata o tklj uana, ali nij e mo gla. Mo gla j e samo ekati. Kad j e zaula um, znala j e d a j e Fo rney nap o ko n p ro naao o tklj u ana vrata. Ali, kad j e ula p o znato klj o canj e metala, usp ravila se u p o stelj i. T o vie nij e b io san. Netko j e up r avo o tvo r io ulazna vrata nj ezine kue, a to sigurno nij e b io Fo rney Hull. Ustala j e p azei d a ne p r o b ud i Americus i na p rstima o tila u d nevn u so b u. B lizanke su sp avale na kauu, ali B rummetta i nj ego vo g p o lj sko g leaj a nij e b ilo . " P reselio j e leaj van, na tr ij em." Lexie j e sj ed ila za kuhinj skim sto lo m, u mraku. " Lexie, j esi li d o b r o ? " " Ustala sam j er sam mo r ala u zaho d ." " Ho e au vo d e? Nek o p ie? " " Staj ala sam p o kr aj leaj a i gled ala ga kako sp ava. Ali, o nd a se p ro b ud io i p o gled ao me... i vid j ela sam neto u nj ego vim o ima." No valee j e sj ela, savila no ge isp o d seb e i navukla rub kuno g o grtaa p reko sto p ala. " J e li to r ekao ? " " Ni rij ei. Samo j e sko io , p o d igao leaj i iziao ." " P a d o b r o , i p r ij e ga j e p r emij etao . Nikad ne znamo gd j e emo ga uj utro nai." " Mrzi me, No valee." " Ma, ne mr zi te. Samo j e zb unj en." Lexie j e d ub o ko ud ahnula, a o nd a j e rekla: " T o g sam d ana treb ala rad iti d o etir i, ali sam r ad ila tij eko m stanke za o b j ed i o tila u tri j er j e Ro ger u tri treb ao d o i iz Fo rt W o r tha." " J esi li sigur na d a si sp r emna za o vo , Lexie? " No valee j u j e p rimila za ruku. " Svratila sam u vr ti p o b lizanke i malo ga i p o urila d o ma. Htj ela sam se istuirati i o p rati ko su p r ij e nego to Ro ger stigne. Sp rati miris b o lnice.

106
No kad sam stigla, nj ego v j e auto ve b io p red kuo m. Iznenad ila sam se j er j e rekao d a e d o i tek p o slij e etiri. Ali, P raline i B ro wnie su b ili d o ma, p a sam znala d a nij e mo r ao ekati vani na vruini." Lexie j e vr e stisnula No valeeinu ruku i p alcem izvo d ila krune p o krete. " Kad sam o tvo r ila vr ata, ula sam neki zvuk iz stranj eg d ij ela stana. Zvualo mi j e kao B ro wniej ev glas, kao d a se zagrcnuo . P o mislila sam d a se d avi ili takvo to . T utnula sam malo ga Cher r y u naruj e i p o trala p rema to m zvuku. P rema mo j o j so b i." Lexieni no kti zab ili su se No valee u d lan, a ruka j u j e stiskala p o p ut krip a. " Neto j e b ilo naslo nj eno na vr ata. Mo rala sam ih gurati kako b ih ih o tvo rila. B ila j e to P auline, skvr ena na p o d u, s ruko m p reko o ij u. Ro ger j e B r ummetta b acio na kr evet. B io j e p o gnut nad nj im i... Ro ger j e..." Lexie j e p o ela teko d isati. " Stavio mu j e... b io j e u nj emu, No valee. U mo j em d j etetu." Lexie j e o d mahivala glavo m kao d a e tako o tj erati tu sliku. " P o letj ela sam na nj ega. Htj ela sam ga ub iti. elj ela sam to vie nego ita na svij etu. Mislim d a sam ga usp j ela d vap ut ud ariti p rij e nego to ..." Lexie j e zad rhtala. " T o j e sve ega se sj eam." Isp ustila j e No valeeinu ruku i sp u stila glavu. " Nisi to mo gla sp r ij eiti, Lexie. Ali, mo d a si sp rij eila neto j o go re. J er, kad te j e p remlatio , p o b j egao j e. I ko liko go d to b ilo gro zno za B rummetta... i za P auline..." " Zna d a j e nij e silo vao , j e li? " " Da, rekli su mi u b o lnici." " Kad j o j j e p o kuao ... staviti u usta, p o vratila j e. T ad a j e uao B ro wnie, p a j e umj esto nj e silo vao nj ega." " Lexie, B r ummett zna d a ti nisi za to kriva. Ali, o n j e j o malen. T reb a mu vremena." " Ko liko vr emena, p itam se. Cij eli ivo t? " " Mo d a kad p o licij a na e Ro ger a B risco ea, kad o n b ud e u zatvo ru, mo d a ete tad a ti i d j eca mo i..." " Nikad a vie nee b iti kao p r ij e, No valee. Nikad a." Lexie j e s muko m ustala i kr enula iz kuhinj e. No valee j e na trenutak p o mislila d a o d lazi u svo j u so b u, ali o nd a se zaustavila i o krenula. " Kako me j e o vj ek p o p ut Ro ger a B risco ea p ro naao ? Kako me j e naao i znao d a mi to mo e uiniti? Mo j o j d j eci? " " Kako to misli? " " Zacij elo j e tr aio ene p o p ut mene, ene s d j eco m, same. Glup ae." " Ah, Lexie..." " Ali, d ruge su ga ene p r o zr ele, zar ne? Vid j ele su d a j e zao . A j a to nisam vid j ela. Nisam znala. I sad s time mo r am ivj eti, ali ne znam kako . Ne znam mo gu li to ." " Mo e! Mo e, Lexie! Nij e to p rvi p ut d a te netko p o vrij ed io . Nij e j ed ini p ut d a..." " Ali se o vaj p ut ne r ad i samo o meni . Rij e j e o mo j o j d j eci, d o vraga. O mo j o j d j eci." " T ako j e! I teko im j e. T o j e mo d a naj vea b o l ko j u e o sj etiti u ivo tu j er su izgub ili neto to im se vie ne mo e vratiti, neto to vie nikad a nee imati. Nestalo j e, Lexie! Ro ger B r isco e im j e to o d uzeo ." " T aj gad !" " Da, gad . Ali, p r eivj ela si p o slij e d rugih gad o va. Kad go d b i te neki o d nj ih o stavio tr ud nu, o stavio teb e i d ij ete, o b o j e vas j e p o vrij ed io . T u vrstu b o li p o znaj em. Ali, p o gled aj to j e o stalo za nj ima!" " Da, p rlj avo r ub lj e, eko vi b e z p o kria, usrani zaho d i." " Ostavili su nam te male lj ud e ko j i cij ele go d ine slave p o grene p raznike... ko j i d o b ij aj u r ub eo lu i gliste... kr var e nam na b luze i p ike na suknj e, gub e klj ueve, d o vlae kui b o lesne p se i make..." " P ro lij evaj u lak za no kte n a naj b o lj e cip ele" , rekla j e Lexie, " i b acaj u naj d rae naunice u smee." " I j ed ini p r isto j an gr ud nj ak u zaho d , i no se b arunaste eire s velo m..." " Ali, No valee, to d a kaem B r ummettu i P auline kad me b ud u p itali zato im se to d o go d ilo ? to d a kaem? "

107
" Reci im d a nam se ivo t mo e p ro mij eniti sa svakim ud isaj em. T o o b j e i te kako d o b ro znamo . Reci im d a p uste o no to j e nestalo j er lj ud i p o p ut Ro gera B risco ea nikad a ne p o b j e uj u. I r eci im d a d o b ro uvaj u o no to imaj u - j ed ni d ruge i maj ku ko j a b i za n j ih d ala ivo t - i zamalo j e to d o ista uinila." No valee j e o tila d o kuhinj sko g p ro zo ra i razmaknula zavj ese. " I j o im r eci d a svi u seb i imamo neto zlo esto ..." Vid j ela j e kako B r ummett sp ava na svo j em leaj u, j ed ne ruke o vj eene sa strane, lica o kup an a mj eseino m ko j a se p ro b ij ala kro z grane d ivlj eg kestena. " Ali, reci im d a imamo u seb i i d o b ro . A to d o b ro j ed ino j e za to vrij ed i ivj eti. Zato se mo r amo tr ud iti d a ga p r enesemo svo j o j d j eci." T rid eset p r vo p o glavlj e No valee j o nikad nij e b ila na sveu ilitu i b ila j e uvj erena d a to zna svatko tko j e vid i. P o kuavala se d r ati kao d a j o j j e tu mj esto , ali sumnj ala j e d a j e iko ga zavarala. Go to vo svatko ko ga j e srela no sio j e nap rtnj au ili hrp u d eb elih ud b enika u r ukama. Ona j e no sila fo to ap arat i tan ku sp iralnu b ilj enicu sa sliko m Garfield a, d ar o d Amer icus i Fo r neyj a. Nij e b ila sigur na ni u to kamo zap ravo id e. Zastala j e p red zgrad o m o d o p eke i u to rb ici p o tr aila b r o ur u ko j i j o j j e fakultet p o slao p rij e neko liko d ana. Kad j o j j e o naj gr o zni o vj e ulj ak o d ko j eg j e kup ila film tutnuo letak p o d no s, nij e ni sanj ala d a e j e d o vesti o vamo . Nij e ak namj eravala ni zad rati letak, ali ip ak ga j e no sila u to r b ici tr i mj eseca, a o nd a j e nazvala. Dva tj ed na p o slij e, No valee j e p o stala stud entica. Do la j e na seminar o fo to gr afij i - etiri sub o te na Sveuilitu No rtheastern State u T ahleq uahu - kako b i uila tehnike izrad e fo to grafij e, sve za sed amd eset p et d o lara. B ila j e uvj er ena d a j e nee p r imiti, d a se ne mo e up isati j er nij e zavrila ni d rugi razred sr ed nj e ko le. Ali, sve j e b ilo u red u i sad j e u to rb ici no sila p rimj erak p o tvrd e o up isu, za sluaj d a j e netko zatrai. Sud ei p r ema p lanu sveuilino g naselj a, d o la j e na p ravo mj esto . Regents Hall, velianstvena tr o katnica o b r asla b rlj ano m, up ravo kako j u j e zamilj ala. So b u u ko j o j e se o d r avati seminar nala j e na d rugo m katu. Stigla j e p r va, p a j e b r zo ula, b o j ei se d a e j e netko vid j eti, p o eti vikati, traiti d o kumente, d o kaz d a o na ima p r avo b iti tu. Oekivala j e klup e i p lo u, ali p r o sto rij a j e vie naliko vala ko ncertno j d vo rani nego uio nici. U sr ed ini j e b ila p o zo r nica, a o ko nj e red o vi kazalinih sj ed ala. Sj ela j e u p r vi r ed , ali tu se o sj eala kao d ij ete u kinu, p a se p remj estila neko liko red o va d alj e. Zatim su p o eli d o laziti i d r ugi - nj ih d vad esetak, i svi su sj eli nap rij ed . Up ravo kad j e No valee o d luila p o no vno se p reseliti, neka j e vitka, vrlo p rep lanula ena stala na p o d ij . " Do b ro j utr o " , r ekla j e te izvad ila nao ale iz j ed no g d ep a, a savij en p ap ir iz d rugo g. No valee nikad a ne b i p o go d ila d a j e to p ro feso rica. Nij e imala knj ige ni akto vku, izgled ala j e vie kao gr a evinska rad nica nego kao sveuilina p ro feso rica. Imala j e na seb i b ej zb o lsku kap u, r ad ne izme, hlae i vo j niku j aknu. " J a sam J ean P utnam" , r ekla j e. " Mo ete p resk o iti o no 'd o kto rica'. Zo vite me j ed no stavno J ean." P ro zvala j e sud io nike i kad j e d o la d o No valee, nasmij eila se i rekla: " Zato ne d o ete b lie i p r id r uite se o stalima? " Svi su se o kr enuli i gled ali No valee d o k j e silazila. Okrenula j e b ilj enicu tako d a ne vid e Gar field a i silno j e alila to nij e o d j enula trap erice. Znala j e d a se p o gr eno o d j enula, znala j e to j o d o k ih j e gled ala kako ulaze. Imala j e na seb i suknj u i b luzu, hulahup ke i neto m kup lj ene mo d re salo nke. Mislila j e d a se stud enti tako o d ij evaj u. Ali, o vd j e su svi b ili u hlaama, sp o rtskim maj icama i tenisicama. Sj ela j e u d r ugi r ed i tr ud ila se b iti to nezamj etnij o m. Dr. P utnam p r vi j e sat o p isivala to e rad iti na seminaru. Go vo rila j e o " sp o ro sinkro nizir anim mo d usima" , " ugra enim ro b o vima" , " tvrd im sj enama" i " o d sj aj u sp iralnih vlakana" . No valee j e neke izraze p o znavala, a neke nij e. " A sad a" , r ekla j e d r . P utnam, p o gled avi na sat, " id emo . Auto b us nas eka."

108
No valee nij e imala p o j ma kamo to id u, ali j e p o la za o stalima d o k ih j e p r o feso rica vo d ila p r ema sveuilino m auto b usu. Iz razgo vo ra d rugih d o znala j e d a id u u lab o rato r ij na o tvo r eno m. to li j e to ? o vj ek ko j i j e sj eo p o kr aj No valee b io j e lj ub azan i malo su p riali, ali No valee j e zap ravo r azmilj ala o r azgo vo r u s Mo seso m p ri j e neko liko d ana. " Samo ti lij ep o id i na taj seminar " , rekao j e, " i nieg se ne b o j ." " Ali, mo d a j e to p r ezahtj evno za mene." " Nee imati nikakvih p r o b lema, mila. Nikakvih." " Nisam b a sigur na u to ." " Do b ro me sluaj . Nauit e te nekim stvarima ko j ima te j a ne mo gu nauiti. Ima mno go tehnikih stvar i ko j e ne znam. Ali, up amti o vo . T i zna neto emu te nitko ne mo e nauiti." " A to to ? " " Zna snimati sa sr cem." Vo nj a, ko j a j e tr aj ala d vad esetak minuta, zavrila j e na lj unano j cesti sto tinj ak metara o d r ij eke I llino is. Zatim su o tp j eaili d o umo vito g p red j ela gd j e se d r. P utnam zaustavila, a stud enti se o kup ili o ko nj e. " Ho d at emo uz r ij eku kilo metar - d va. Usp ut ete mo i mno go to ga snimati, ali ne zab o ravite, naj b o lj i d io d o b r e fo to grafij e nastaj e u mrano j ko mo ri. Onamo id emo kad o vo zavr imo . I ma li p itanj a? " Dva sata p o slij e, kad su se vr atili u auto b us, No valee j e imala ulj na p eti, ike i ko ru d rveta u ko si, ali vie nij e marila kako izgled a. P o tro ila j e tr i r o le filma i negd j e u te sed amd es et d vij e snimke lep tira, p ela i ab a mo d a na e j ed nu ko j a e j o j o d ati neku taj nu. Osj etila j e navalu ad renalina i o no neo b ino uzb u enj e ko j e se uvij ek j avlj alo kad j e znala d a e to ub rzo d o znati. " Up amtite" , r ekla j e J ean P utnam, " izb j elj ivanj e j e p o s tup ak ko j i se ne mo e nauiti iz knj iga. Nitko vam ne mo e ni rei ni p o kazati kako d a to rad ite. Mo gu vam d avati p r imj er e, mo gu p r ed lagati i savj eto vati, ali izb j elj ivanj e se ui p rakso m. Do d iro m." Sveuilina mr ana ko mo r a b ila j e d o vo lj no velika d a svak i stud ent d o b ij e svo j sto l s umivao niko m. J ean P utnam kr uila j e me u nj ima d o k j e go vo rila. " Mo ete se p o sluiti Q - tap iem kako b iste p o svij etlili p o d ruj a gd j e ima p revie sj ene ili cr nila." No valee j e izula svo j e tvr d e no ve cip ele i p o d erane hulahup ke i staj ala j e b o sa na p ro hlad nim p lo icama. " Ili, ako o b r a uj ete vei ko mad , mo ete rad iti sp uvo m" , rekla j e d r. P utnam. Zastala j e p o kr aj o vj eka ko j i j e u auto b usu sj ed io s No valee i nagnula se nad fo to grafij u na ko j o j j e r ad io . " T o j e vj ero j atno malo p r esvij etlo , ali teko j e b iti siguran." P o no vno j e p o ela o b ilaziti p r o sto rij u. " Ne zab o ravite, p o stup ak izb j elj ivanj a ne p restaj e kad ga p r estanete p r imj enj ivati. Kalij ev fero cij anid j e p o p ut o no g zeca na televizij i, stalno id e d alj e." No valee j e r ad ila na j ed no j o d fo to grafij a gutera, p rvo j ko j u j e snimila. Silazila j e niz kamenitu vo d o d er inu slij ed ei neko g lep tira kad ga j e ugled ala i kad j e o n ugled ao nj u. I znena eno j u j e p o gled ao o ima p o lup rekrivenim tekim kap cima, ali nij e uzmaknuo . Do k se No valee saginj ala i p remij etala fo to ap arat, malo j e uzmaknuo , ali nij e p o b j egao nego j e o stao staj ati na rub u kamena. Kad mu se p r ib liila, nap uhao se kako b i p o kazao o d vano st, a mali ro go vi na vratu izgled ali su p r ij etee. No valee j e p o gled ala kro z trailo up r avo kad j e zasiktao kao p ravi mali zmaj u b ezvr emeno m o b red u hrab ro sti i straha. No valee se sad a sj etila o no ga to j e d r. P utnam rekla na p o etku. " Naj b o lj i d io fo to grafij e nastaj e u mr ano j ko mo ri." Uro nila j e tap i u mj eavinu kalij evo g fero cij anid a i b lagim p o kretima p o ela p raviti sitne kr ugo ve na zatamnj eno m d ij elu fo to grafij e, sj eni p red o ima gmaza. Iznenad a, d r . P utnam j e b ila p o kraj nj e. " Znat ete kad ste p o go d ili p ravu mj eru" , rekla j e tiho . " Osj etit ete to u p r stima." " Ali kako ..." " T o j e vr st a ar o lij e ko j a vam kae kad j e d o sta, kad ste nanij eli up ravo o no liko ko liko vam tr eb a d a na ete o no to traite."

109
" Ali, zap r avo i ne znam to tr aim." No valee j e j o j ed anp ut tap iem d o taknula fo to grafij u, a o nd a su j o j p rsti p o eli b rid j eti. Od maknula j e tap i. " Osj etili ste, zar ne? " " J esam. Da, o sj etila sam." Do k su p r o matr ale, zasj enj eno p o d ruj e p o staj alo j e sve svj etlij e i No valee j e nap o ko n vid j ela o no to j e tr aila - mali luk krvi ko j i j e b riznuo iz o ij u gmaza, P hryno so me p latyr hino sa, i No val ee j e shvatila d a j e p o ela uiti taj nu p ro d iranj a u sj ene. T rid eset d r ugo p o glavlj e W illy J ack ub acio j e j o etvr t d o lara u d ub o ks, p ritisnuo B 7 i sj eo na sto lac na kraj u anka. Smj estio j e nevid lj ivu gitaru u krilo , o d svirao neko liko p o kusnih ako rd a i ekao d a p o ne nj ego va p j esma. Kad j e p o ela, sklo p io j e o i i o d svirao j e p ratei p lo u, p j evao zaj ed no s Clinto m B lacko m " Otkucaj srca" , ko j i j e sad a b io na treem mj estu to p lj estvice. Kad nema p r ij atelj a kad si p o sve sam B armen, d eb eli cr nac, o tr o g a j e p o gled ao . " Kriste B o e, o vj ee, zar ne zna nij ed nu d r ugu p j esmu? " Svij et te gazi i gazi i vie " j ad an j a" " to ima p r o tiv W hitney Ho usto n ili T ine T urner? " Ip ak nisi o samlj eni kaub o j vj eruj mi " Ve mi j e d o sta to g kaub o j sko g sranj a." " J a sam nap i sao tu p r o kletu p j esmu." W illy J ack o krenuo se i up ro p rsto m u d ub o ks, j ed va o d r avaj ui r avno teu. " Znam, znam! Ve si mi r ekao " , rekao j e b armen, ko j em j e ta p ria o igled no d o j ad ila j ed nako kao i p j esma. " T i si j e nap isao a ukrao ti ga j e neki Freeny i ..." " Finny! Rekao sam ti, Finny! Ali, nij e j u o n ukrao . On j e ve b io mrtav. Ukrala j u j e nj ego va mama. Clair e Hud so n." " Da, d a, mama j e kr iva za sve." " B o me d a, i j a sad nemam nita." B armen j e kimnuo . " I meni se tako ini." " A Clair e Hud so n se o b o gatila. Sho rty W ayne se o b o gatio . Clint B lack se o b o gatio . A B illy Shad o w nema nita." ena nap eto g izr aza lica nagnula se p rema nj emu i rekla: " Duo , haj d emo o d avd e." Ali, kad ga j e p o kuala p r imiti za ruku, ko j o m j e d rao vrat zamilj ene gitare, o tresao j e nj ezinu r uku. Ako si o d o nih ko j i su izgub ili sve mo d a ip ak j o neko ga na e Zvala se Delp hia, ali W illy J ack nij e j o j mo gao up amtiti ime. P o nekad j u j e zvao Della, p o nekad Delilah. No naj ee j e uo p e nikako nij e zvao . Ko liko go d b io o samlj en na svij etu p o sto j i netko tko te vo li Kad j e d o ao d o r efr ena, W illy J ack j e sagnuo glavu, kao na p o zo rnici, kako b i mu uvo j ci p ali p r eko o ij u. I kad si naj o samlj enij i p o sto j i netko tko te vo li Ali, tij eko m p r o le d vij e go d ine nij e b a mno go vremena p ro vo d i o na p o zo rnici. J er, Ruth Meyer s mu j e zab ila no u le a. lano ve Night River a p o zvala j e natrag u Nashville, a o nd a j e o tkazala sve W illy J acko ve kr ed itne kar tice i o tkazala nastup e - a time j e zap ravo o tkazala nj ego vu karij eru. Nij e vie mo gao nai anga man ni u zb o ru. Ob iao j e mno ge o d vj etnike, p o hlep ne lj ud e u tamnim o d ij elima ko j i su j ed va ekali d a mu p o mo gnu istj er ati p r avd u. P ro vj eravali su i p o kazali mu d o kaze d a j e

110
" Otkucaj sr ca" p o sthumno auto r sko p ravo ko j e j e Claire Hud so n registrirala d o k j e W illy J ack b io u zatvo r u - o no m isto m gd j e j e o na b ila knj iniarka. P o tvr eno j e d a j e Ind ij anac p o imenu J o hn Ko rnj aa d ij elio elij u s W illyj em J acko m i b io svj ed o ko m nastanka p j esme, ali Ind ij anac j e umro , knj iniarka nestala, a W illy J ack nij e imao n i p r eb ij ene p ar e. T ako j e to b ilo s p r avd o m. Kad se umo r i o d b o r b e i eli se p r ed ati W illy J ack usp io se vr atiti u Dallas, ali J o hnny Deso to ga tad a vie nij e htio p rimiti. Ruth Meyer s zatr o vala j e i taj izvo r. I tako j e W illy J ack p o kup io neko g b ezvezno g b ub nj ara u Oklaho ma Cityj u i p risto j no g p ij anista u Ab ileneu, ko j i su b ili j ed nako o aj ni kao o n, p a su se zaj ed no up utili na zap ad . B illy Shad o w i Sunset. B ij ed an trio narko mana i p ij anaca ko j i su stano vali u zahr alo m vo lkswageno vo m ko mb ij u i nalazili p o sao u krmama ko j e ni Ruth Meyers ne b i izab r ala. Ob ino nisu zarad ili nita o sim p ia ili izno sa za ko j i su mo gli kup iti malo ko kaina. I ako te B o g d o ista vo li nij e j ed ini B ili su zaj ed no go to vo cij elu go d inu p rij e nego to su b ub nj ara p remlatili u tunj avi u Gr easewo o d u u Ar izo ni, p o slij e ega se vie nij e mo gao sluiti lij evo m ruko m. A o nd a j e u P r esco ttu p ij anist o tp erj ao s neko m ri o ko so m curo m p o imenu Rita i tako , kad j e stigao u Kalifo rnij u, B illy Shad o w b io j e so list. Dva d ana nako n to j e p r eao d r avnu granicu zavrio j e u zatvo ru zb o g izazivanj a j avno g ner ed a u p ij ano m stanj u. B io j e o nd j e go to vo tj ed an d ana, sve d o k nij e usp io p ro nai svo j eg b r atia J . P aula iz B akersfield a, ko j i nij e b io o d uevlj en to ga uj e, ali mu j e p o slao d vj esto d o lar a j amevine. Nai e o b itelj kakvu nikad a nisi imao i tad e b iti sr etan B illy Shad o w p r o veo j e slj ed eu go d inu tezgarei u p o graninim grad o vima rup ama u P o r ter u i P laster Cityj u, gd j e su mu vlasnici nap laivali d vo struko za razrij e eni viski, b ar o vima u J acumb i i Camp u, gd j e su mu d ileri p ro d avali lo u d ro gu. Ali, tu i tamo , j o se usp io p o p eti na p o zo rnicu. J o j e mo gao p rivui p ub liku. J o j e mo gao zad o vo lj iti sluatelj e. A ako j e B illy Shad o w ita znao o sho w -b usinessu, b ilo j e to d a umj etnik mo r a i mati o b o avatelj e d a b i se p o p eo na vrh. Ali, to e sad b iti malo tee, j er j uer j e W illy J ack nap ravio veliku p o greku. Zalo io j e Finnyj evu gitar u. Kad p o misli d a se vie ne sj ea kako j e b ilo kad si imao p r ij atelj e p o no vno e ih nai " Ma d aj , W illy J ack, id emo " , r ekla j e Delp hia. " Nee ti o n d o i." " Do i e! I b ilo b i mu b o lj e d a mi d o nese no vac j er u ga inae ud esiti!" W illy J ack j e suzio o i i p o kuao izgled ati p o p ut Clinta Eastwo o d a. Ali, nij e se o sj eao ni p r ib lino tako o p asno kako se d rao . P o eo se b rinuti. Zalo io j e gitar u j er mu j e maher p o imenu P ink p o nud io p o sao ko j i nij e mo gao p ro p ustiti, p o sao ko j im e zar ad iti d evetsto d o lara. kako j e b ilo kad si imao p r ij atelj e P ink j e imao p r ij atelj a ko j i j e mo rao na b rzinu p ro d ati kilo gram trave, a li nij e smio rad iti sam j er ga j e netko p r o ganj ao . Kad b i se p o j avio na ulici, sred ili b i ga, p a j e mo rao to p r ij e o tii iz gr ad a i tr eb ao mu j e no vac. P ink j e r ekao d a e mu nj ego v p rij atelj p ro d ati ro b u za d vj esto d o lara ako mo e o d mah nab aviti no vac. A ve j e imao i kup ca - o vj eka ko j i e p latiti d vij e tisue d o lara kad p r imi r o b u. Ali, P inku j e ned o staj alo sto tinu d o lara i zato mu j e treb ao W illy J ack. Za sto d o lara d o b it e tisuu, p o lo vicu p ro d aj ne cij ene.

111
No W illy J ack, d akako , nij e imao sto d o lar a. Mo gao ih j e p rib aviti j ed ino tako d a zalo i gitar u. " Do b ro , kako ga d ugo misli ekati? " , up itala j e Delp hia. " Glad na sam." Kad j e p j esma zavr ila, W illy J ack naruio j e j o j ed no p ie, uzeo ko vanicu s hrp e sitnia p r ed so b o m i kr enuo p r ema d ub o ksu. " P ro kletstvo !" W illy J ack j e ud ario u DASH Delp hij ino g p inta. " P ro -klet -stvo !" Zab acio j e glavu i p r o tr lj ao o i. Cij elu j e no vo zio d o B aker sfield a, p et sati auto cesto m i j o d va d o k j e traio J . P aulo vu kuu. Ve j e d va d ana uzimao sp id . " A d a j a p o r azgo var am s nj im? " , up itala j e Delp hia. " E to b i b a b ilo p ametno , ha? Ako nij e meni htio d ati no vac, zato b i ga, d o vraga, d ao teb i? " " P a samo sam mislila..." " J a sam mu b r ati! J a sam mu r o ak, d o vraga!" " P a, mo d a ti j e r ekao istinu. Mo d a stvarno nema sto d o lara." " Naravno d a ih ima. elj eznica mu j e p latila cij elo b o gatstvo kad j e o stao b ez p alca. Samo p o gled aj gd j e stanuj e." Delp hia j e p o gled ala neugled nu d vo katnicu o d o p eke u etvrti ko j a j e o igled no p ro p ad ala. Minigo lfsko igr alite p reko p uta b ilo j e o gra eno d askama p o ko j ima su b ili isp isani gr afiti. " Izgled a d a ni o b itelj ske veze vie ne znae mno go " , rekao j e W illy J ack. " Ali, rekao si mi d a ti j e j ed no m p o mo gao , d a ti j e p o slao no vac za j amevinu." " Da, a b o me se to ga i te kako sj ea. I time mi j e trlj ao no s. Mo rao sam sluati p ravu p r avcatu p r o p o vij ed ." " No d o b r o ." Delp hia j e zij evnula. " to emo sad a? " W illy J ack j e izvad io j o j ed nu tab letu iz d ep a i o tvo rio limenku to p lo g p iva. " Da se vr atimo u San B er nar d ino ? " , up itala j e. " A ko ga u vr aga u S an B er nar d inu? P ro d avati zj ake d o k se o naj kreten P ink ne p o j avi? I d a mi mo j no vac d a mo gu o tkup iti gitaru." " Mo d a mo e nab aviti d r ugu gitaru. Mo d a b i zasad mo gao nai neto j eftinij e i..." " Ko liko ti p uta mo r am p o no viti? " , rekao j e W illy J ack, gub ei strp lj enj e. " Ne p o sto j i d r uga gitar a. Mar tin j e j ed ina d o b ra gitara. J e li ti to j asno ? " " Do b ro ! Do b r o !" Delp hia j e up alila mo to r. " I, to emo ? " " Vo zi, Della. Samo vo zi i p usti me d a razmislim." P reko p ao j e p o str anj em sj ed alu gd j e j e b ilo svakakvih sitn ica p rikup lj enih d o k su p revalj ivali o samd eset tisua kilo metara i naao o no to j e traio - p o lup unu b o cu viskij a. Do b r ano j e p o tegnuo , a o nd a se o p ustio i zagled ao u cestu. Mo rao j e smisliti to e s Mar tino m, smisliti nain d a ga vrati. J er, b ez gitare, o n nij e nita. Znao j e to im j u j e p rvi p ut uzeo u ruke. Mo d a b i mo gao j ed no stavno p ro valiti u zalagao nicu i uzeti j e. Ili b i mo gao nai P inka, p remlatiti ga, ub iti ga b ud e li mo r ao . Ali, znao j e d a su to glup o sti. B esmislice. Ali, b ilo j e teko smislit i neto p ametno . P o slj ed nj ih etrd eset o sam sati nep restano j e gutao d r o gu i zalij evao j e alko ho lo m, uzeo j e i trip , p o p uio neko liko d o inta, a uo p e nij e sp avao . Daj mi r uku Nij e se iznenad io kad j e uo nj ezin glas. Kad go d j e b io sav sj eb an, glas j e d o lazio . P o elo j e to d o k j e j o b io u zatvo ru, nako n to mu j e Ind ij anac izlij eio srce. Isp rva i nij e b ilo tako str ano . Samo nj ezin glas... uvij ek nj ezin glas. J esi li o sj etio ? Ali, p o slij e, kad j e b io s Night Rivero m, p o ela mu j e p riati d o k j e sp avao . P ro b ud ila b i ga nep o d no lj iva b o l u srcu... a glas nij e htio nestati. Zar ne o sj ea...? Nagnuo j e b o cu i o p et p o tegnuo , p a j o j ed anp ut, sve d o k nij e o sj etio kako se to p lina viskij a ir i kr o z nj ego va p rsa i trb uh. uta crta na sred ini ceste zamaglila se, p a j e sklo p io o i i p o no vno p o eo razmilj ati o gitari. Zar ne o sj ea kao neko kucanj e? " Ne o sj eam j a nita" , r ekao j e.

112
" Mo lim? " Delp hia j e zur ila u nj ega. " to ti to p ria? " " Nita nisam r ekao ." Neko vr ij eme su utj eli, a o nd a j e Delp hia skrenula s aut o ceste i zaustavila auto isp red go stio nice u p r ed gr a u. " to to r ad i? " , up itao j e W illy J ack. " Umo rna sam. I d emo p o p iti kavu i neto p o j esti." " Nemamo vr emena!" " Zato ? Kamo se to ur imo ? " " Mo ram nab aviti no vac." " Gd j e? Gd j e e nab aviti no vac? " " Mo ram ii... mo r am vr atiti svo j u gitaru." Go vo rio j e tako nej asno d a j e Delp hia mo rala naga ati to j e r ekao . " Mo ra staviti u seb e i neto d r ugo o sim to g viskij a." " Daj , nemo j me..." W illy J ack j e p o kuao mahnuti ako m p red nj ezinim licem, ali ruka mu j e skr enu la i ud ar ila r etr o vizo r. " Kako go d ho e." Delp hia j e uzela klj ueve auta, izila i zalup ila vratima. W illy J ack se sp o taknuo o r ub p lo nika i p o d erao ko lj eno na trap ericama. Kad se usp ravio , o tr esao j e kameni ko j i mu se p rilij ep io za d lan, a o nd a se ud alj io o d niza p raznih stalaka za uto var . P reao j e go to vo d va kilo metr a o d go stio nice p red ko j o m j e Delp hia p arkirala p into , lutaj ui kr o z lab ir int p ustih ulica u ko j ima su b ila samo zagra ena sklad ita i ko ro vo m zar asla p ar kir alita. Sunce mu j e b ilo go to vo to no iznad glave kad j e p reao vij ad ukt i sp ustio se niz travnati o b r o nak d o r anir no g ko lo d vo ra. Vruina j e o mekala katran p o d nj ego vim no gama p a j e imao o sj eaj kao d a ho d a kro z sirup . Vid io j e kako neki vlak vo zi natr ake, vid io i vlako vo u. Vid i o j e skretniara ko j i j e sj ed io na str anj em d ij elu lo ko mo tive ko j a j e p o lako o d lazila s ko lo d vo ra. Vid io j e i tinej d er a kako sp ava u ter etno m vago nu. Ali, nj ega nitko nij e vid io . Nitko nij e vid io kako p o sr e uz tr anice. Kad j e p o sr nuo , ud ar io j e u ciste rnu i zd erao ko u s ela, ali usp io se o d rati na no gama. " Sranj e" , r ekao j e, b r iui kr v s o b rve. Od maknuo se o d cister ne i kr enuo natrag. T ad a j e ugled ao slo va kako mu leb d e tik isp red o ij u. Mo r ao j e zakilj iti kako b i ih mo gao p ro itati. " Unio n P acific " , izgo vo r io j e j asno i razgo vj etno kao d a j e trij ezan. " Unio n P acific." I na to su mu se vr atili ko mad ii sj eanj a. Do d irnuo j e slo va p r stima i p o eo teko d isati. Naslo nio j e glavu na cisternu i samo se nad ao d a se nee r asp lakati. J o p et d ana nee znat i d a i d alj e ima sve p rste, d a i d alj e ima o b a p alca. Ali, sj eat e se mir isa neega tamno g i svj eeg... i b o li ko j a kao d a j e imala p and e i o nj ake. Sj eat e se i neko ga tko j e p o d igao j ed nu nj ego vu no gu i d o nio j e d o nj ega, neko ga tko j e, kao i o n, p o kuavao ne p lakati. Daj mi r uku. I sj eat e se nj ezino g glasa kako ga d o ziva o d nekud o d o zgo r. Evo , tu... tu j e sr ce. etvrti d io T rid eset tr ee p o glavlj e " Lexie, kako ti se o vo ini? " No valee j e iz hrp e o d j ee na sto lu na terasi izvukla halj inu o d j eansa. " Nij e lo e." " Evo ." No valee j e d r ala halj inu isp red Lexie, a o nd a j e nap ravila grimasu. " Ne, p ro gutala b i te" , r ekla j e i b acila j e natrag na hrp u. J o o d p o la o sam o b ilazile su d vo rine rasp ro d aj e ne b i li nali " mravu" o d j eu za Lexie. Smr avj ela j e t r id eset kila i smanj ila se za etiri ko nfekcij ska b ro j a d o k su j o j vilice b ile vezane ico m, a j o j e uvij ek, i nako n neko liko mj eseci, no sila staru o d j eu. No valee j e o d luila neto p o d uzeti p o to m p itanj u. " A o vo ? " P o d igla j e cr no b ij eli p r ugasti ko mb inez o n. " Nij e li to sud aka o d o r a? "

113
" Nij e. U to me b i d o b r o izgled ala. Daj ..." Ali, Lexie o d j ea nij e zanimala nita vie nego hrana. J ed ino to j e tij eko m j utra kup ila b ila j e igr ica Op er atio n ko j o m su se d j eca zab avlj ala u autu - svi o sim B rummetta. On j e up r avo o tiao u Outr each, kamp za d j eake u krizi. J er, o tkako j e up o znao Ro gera B r isco ea, o n j e nep r estano b io u krizi. Svako ga j e d ana b io sve b j esnij i i mrzo vo lj nij i, a d vap ut su ga ulo vili kako krad e vakae gume u IGA -i. P auline nij e kr ala, ali j o j e imala no ne mo re i b o j ala se mukaraca. P siho lo g u Zd ravstveno m centr u r ekao j e d a j o j u ivo tu treb a j ak muki uzo r, a to j e Lexie b acilo u d ub o ku d ep r esij u ko j a j e traj ala neko liko tj ed ana. " Lexie" , r ekla j e No valee, " gle o ve naunice sa slo no vima. P o gl ed aj im rila." Lexie j e, naime, vj er o vala d a slo no vi s p o d ignutim rilima d o no se sreu. Stavila ih j e i ekala No valeein sud o to me kako j o j p ristaj u. A ned vo j b eno b i j o j d o b ro d o lo malo sree. Ozlij e eni kap ak visio j e i nij e tr ep tao u sklad u s d rugim kap ko m. A nj ezine usnice, ko j e su neko b ile tako savr ene, b ile su p ro arane o ilj cima ak i kad se smij eila. Kad su se vr atile u auto , P eanut j e sp avao , b lizanke su se sva ale a Americus i P auline sj ed ile su na haub i i p j evale " Old McDo nald " . " No valee, b it e b o lj e d a kr enemo kui. Do k p rip ravimo d j eci o b j ed , b it e p o d ne, a d anas b ih tr eb ala o tii p o gled ati o naj stan." " Lexie, nij e mi d r ago to se tako b rzo seli." " B rzo ? Ko d teb e smo tako d ugo d a b ismo mo gli tvrd iti kako imamo p o sj ed nika p rava na tvo j u k uu." Lexie j e p o tj er ala Amer icus i P auline u auto te ula za nj ima. No valee j e r ekla: " Ho e d a svr atimo sad , usp ut, i p o gled amo stan? " " Ne, treb a mi mo j auto ." Lexie j o j se p rimaknula i p ro ap tala: " Sj ea se, mo ram na p o licij u." Do k j e namij etala P eanu ta u krilu, d o d ala j e: " Ma ko liko to b ilo b esko risno ." P o licij a j e usp j ela nai etir i Ro gera B risco ea, ali samo j e j ed an b io iz Fo rt W o rtha, a nj emu j e b ilo tek p etnaest go d ina. Od o stalih, j ed an j e b io crnac, j ed an slij ep a j ed an ve d vad eset go d ina u za tvo ru. Sluaj j e ve p o malo zastar ij evao , ali o d vremena d o vremena Lexie b i ip ak p o zvali d a navrati u p o licij sku p o staj u. No valee j e up alila mo to r i izvezla se na ulicu kad j e p o kraj nj ih p ro j urio p rvi vatro gasni kamio n. " Nad am se d a nisam o stavila up alj e n p lin" , rekla j e Lexie. Nako n samo neko liko sekund a, p o no vno su uli sirenu. " Osj ea li i ti mir is d ima ili se to meni samo ini? " , up itala j e No valee. " I j a ga o sj eam" , r ekla j e Amer icus. Ko d slj ed eeg semafo r a p o licij ska su ko la b lo kriala d esnu traku, a p o licaj ac j e usmj eravao sva vo zila, j ed no p o j ed no , u lij evu. " Svi ele vid j eti p o ar " , r ekla j e Lexie. " Mo emo li i mi, mama? " , p o vikale su b lizanke. " Id emo i mi!" " Ne id emo ." Kad j e No valee stigla d o ugla, sp ustila j e p ro zo r. Do k j e p o lako p ro lazila p o kraj p o licaj ca, up itala ga j e: " Ho u li mo i skrenuti u Ulicu T aylo r? " " Sumnj am" , o d go vo r io j e. " B lo kirano j e sve o ko ugla P rve ulice i Ulice Lo cust." No valee j e vr e stisnula up r avlj a. " P rve i Lo custa? " " Aha" , r ekao j e. " Oko knj inice." " Ne!" " Da, d a, go sp o o . Zap alila se knj inica." Na d an sp r o vo d a svo j e sestr e, Fo rney se p reselio u Ho tel Maj estic, p ro p alu zgrad u iz d vad esetih go d ina zamr lj anih stro p o va i rasp ucalih p o d o va. Ako j e p rij e ezd eset go d ina i b io velianstven, o d sveg su sj aj a o stali sa mo isp ucala b o j a i miris p reno g luka. Umiro vlj enici ko j i su o nd j e stano vali, starci mlj enih p o gled a i p riguenih glaso va, p o d igli su p o gled kad j e No valee ula. Nasmij eili su se zrakama sunca ko j e su se p ro b ij ale kr o z nj ezinu b ij elu p amunu halj inu, p ri sj eaj ui se d rugih lj etnih d ana i halj ina. Uzd ahnuli su na zvuk nj ezina glasa kad j e p itala gd j e j e knj iniareva so b a

114
i sj etili se mir isa gar d enij a d o k j e p ro lazila kro z p red vo rj e viso ka stro p a i p o hitala uza stub e. Mo rala j e p o kucati tr ip ut p r ij e nego li j e o tvo rio vrata. Isp rva ga nij e ni vid j ela. So b a j e b ila zamr aena, a o n j e b io u o d ij elu b o j e krilj evca. " Fo rney? " Sj ed io j e usp r avno na r ub u kr eveta, ruku sklo p lj enih u krilu. " B rinula sam se za teb e" , r ekla j e. " ao mi j e." " Neka ti ne b ud e ao . Ne elim d a me ali. Samo sam te htj ela vid j eti." " Aha." " Fo rney, mo gu li ui? " " eli ui? " " Ako ti ne smeta." " Do b ro ." Kad j e zatvo r ila vr ata, u so b i j e b ilo tako mrano d a j e j ed va razaznavala nj ego v lik. " eli li d a up alimo svj etlo ? " , up itao j e. " Mo emo up aliti svj etlo ." " Ne, d o b r o j e o vako ." " Neko sam se b o j ao mr aka" , r ekao j e. " Ali, katkad j e naj b o lj e b iti u mraku. Katkad u mr aku vid i o no to na svj etlu ne mo e vid j eti." " A to ti vid i u o vo m mr aku, Fo r ney? " S d na ho d nika uo se smij eh s televizij e, a zatim Kremenko v glas. " Kad mi j e b ilo est go d ina" , r ekao j e Fo rney, " u p rvo m razred u, o tac j e uvij ek d o lazio p o mene p o slij e ko le." Kad su j o j se o i p r iviknule na mrak, No valee j e vid j ela o d b ij enu zraku svj etlo sti kako b lj eti na str o p u. " Ali, j ed no g a d ana nij e d o ao . Kiilo j e p a su mno gi ro d itelj i d o li p o svo j u d j ecu, ali mo j tata nij e d o ao ." Fo rney se p r o meko lj io a kr evet j e zakrip ao p o d nj im. " Gled ao sam kako svi d r ugi o d laze, ak i ista... i o stao sam sm. Mislio sam d a u cij elu no mo r ati p r o vesti sam u ko li. Ve j e p ad ao mr ak kad sam zauo ko rake na stub ama. B ila j e to Mary Elizab eth. Zaglad ila mi j e ko su i o b r isala lice, ali nisam mo gao p restati p lakati. P rimila me za r uku p a smo kr enuli, ali d o k smo p ro lazili p o kraj velike ko lske d vo r ane, zastala j e. Znao sam d a eli d a p restanem p lakati, ali nij e nita rekla, samo me p o gled ala i o nd a me uvela u d vo ranu." Netko j e p o lako p r o ao isp r ed vrata Fo rneyj eve so b e i nakalj ao se p ravim starakim kalj em. " Mary Elizab eth me o d vela u p r vi red , a o nd a se p o p ela na p o zo rnicu. P o gled ala me i p o ela p j evuiti neku p j esmu ko j u nisam p o znavao . A o nd a j e p o ela p lesati. P o d igla j e r uke, p o lako se o kr enula i p o ela kliziti p o d ij em. P lesala j e u ritmu p j esme ko j u j e p j evuila. P lesala j e samo za mene. Sj ed io sam vr lo mir no i gled ao j e. Nisam mo gao o d vo j iti p o gled o d nj e. B ila j e tako lij ep a. A kad j e zavr ila, nasmij eila mi se." T elevizo r u d nu ho d nika se ugasio , a negd j e u b lizini zatvo rila su se vrata. " I zna to , No valee? Mislim d a j e to b io p o slj ed nj i p ut d a sam j e vid io nasmij eenu." U so b i j e zavlad ao tako d ub o k taj ac d a se No valee o d j ed anp ut up laila. " Fo rney..." " elim ti r ei zato j utr o s nisam mo gao d o i, No valee." " Ne mo r a to ." " P o kuao sam. Do ao sam d o cr kve, d o samih vrata, ali nisam mo gao ui." " Fo rney..." " P o nio sam etir i b ij ele r ue... za nj u. Ali, kad sam d o ao d o crkve, p o stale su sme e." Fo r ney j e o b r isao lice nad lanico m i p o gled ao No valee. " Nisam j o j mo gao o d nij eti sme e r ue." No valee se p o slij e nee ni sj eati kako j e p rela p reko so b e i uzela ga u naruj e, ali nikad a nee zab o r aviti nj ego v d ah uz nj ezin vrat d o k j e mrmlj ao nj ezino ime,

115
p o navlj aj ui ga b ezb r o j p uta. A kad su nj ego ve usnice p ro nale sreb rnasti o ilj ak u kutu nj ezinih usnica, nij e b ila svj esna d a j e glas ko j i j e p ro a p tao " d a" b io nj ezin. T rid eset etvr to p o glavlj e Slj ed eih neko liko d ana No valeein j e ivo t tekao uo b iaj eno . Imali su inventuru u W al-Mar tu, o b avila j e fo to gr afir anj e u T rgo vinsko j ko mo ri. Nap ravila j e Americus ko stim za Dane Divlj eg zap ad a, veerala ko d Mo sesa i Certain i up isala se na j o j ed an teaj na sveuilitu - seminar amerike knj ievno sti. P o j avila se o nd j e gd j e se treb ala p o j aviti, o b avila o no to j e treb ala o b aviti, ali sve j e to inila mehaniki. J er, mislila j e samo na Fo r neyj a Hulla. Mislila j e na nj ega p o cij eli d an i sanj ala ga p o cij elu no . B ili su to uznemiruj ui sno vi u ko j ima j o j j e Fo r ney svaki p ut rekao zb o go m. Svaki p ut kad b i zazvo nio telefo n, nad ala se d a j e to o n. ak i na p o slu, kad b i j e p o zvali p reko razglasa, nad ala se d a j u j e Fo r ney nazvao . Dvap ut mu j e p isala, ali j e o b a p uta p o d erala p ismo j er j o j se inilo d a zvui kao ip arica ko j a izj avlj uj e lj ub av. No valee vo li Fo rneyj a. NN + FH. Zatekla b i se kako r ad i aave stvari... p j evui lj ub avne p j esme u mraku, ita p o ezij u o d ko j e b i se r asp lakala. P rekratko se o iala, kup ila p rivj esak za klj ueve o b lika sr ca i gled ala Casab lancu u d va uj utro . P rvi se p ut u ivo tu zalj ub ila, b ila j e zalj ub lj ena ve mj esecima i to j ed no stavno vie nij e mo gla d r ati u seb i. " T ako mi j e d r ago " , r ekla j e Lexie i zagrlila No valee. " Fo rney j e lud za to b o m j o o d p o etka. Rekla sam ti." " Lexie, o vako se j o nikad nisam o sj eala. Isp rva sam p o mislila d a sam d o b ila grip u." " Zalj ub lj ena si, No valee. Vj er uj mi. Znam kako izgled a grip a. A sad mi reci, kako j e Fo rney r eagir ao kad si mu r ekla? " " P a, nisam mu j o r ekla." " Samo malo ! Vo d ili ste lj ub av u nj ego vo j ho telsko j so b i. Rekao j e d a te vo li, a ti nj emu nisi nita r ekla? " " Nisam. Ali... b ilo j e to tako ud no ." " Da, uvij ek j e ud no ." " Ne, nisi shvatila. Ka d smo ... kad smo zavrili, Fo rney se... ud no p o naao ." " No valee, Fo r ney se uvij ek ud no p o naa." " Ali, taj p ut j e b ilo d r ukij e." " I to ho e r ei, d a si j ed no stavno o tila? " " P a, malo smo r azgo var ali. 'Kako te d ugo nee b iti? ', 'Nazvat u te' i to me slino ." Lexie se nasmij eila i zatr esla glavo m. " Lexie, j esam li u neemu p o gr ij eila? " " No valee, znam neto malo algeb re i znam isp ei p itu o d treanj a sa siro m. Do b ro se kuglam, a neko sam b ila i mao retkinj a. Ali o lj ub avi nemam p o j ma. J ed no stavno j e ne r azumij em." No valee se inilo d a j e ni o na ne razumij e. Nij e shvaala zato j e tako b rzo o tila iz Fo rneyj eve so b e kad j e zap r avo silno elj ela o stati. Stalno j e izno va vr tj ela u glavi o no to se d o go d ilo u Ho telu Maj estic. Vid j ela j e seb e u Fo r neyj evu nar uj u i ula kako ap e nj ezino ime - p o p ut lj ub avnika na filmu. Samo b i vo lj ela d a mo e p rep raviti scenarij i u zavrno m p rizo ru uti seb e kako go vo r i: " Vo lim te, Fo r ney Hull. Vo lim te." No valee j e up r avo kr enula u T r go vinsku ko mo ru kako b i im o d nij ela fo to grafij e kad j e naletj ela na Rethu Ho llo way, p red sj ed nicu Knj ievne ud ruge. " Htj ela sam te nazvati, No valee. T reb a mi Fo rneyj eva ad resa." " Ad resa? " " Da, mislila sam d a ti j e mo d a p isao ." " Nij e, ali vr aa se za neko liko d ana." " Vraa se? Ovamo , u Seq uo yah? " " Da, nar avno ." " P a, to j e p r avo iznena enj e. Mislila sam d a e j ed no stavno o stati tamo d o k mu ne p o ne semestar ." No valee se zb unila. " Go sp o ice Ho llo way, Fo rney j e o tiao u Maine. Otiao j e..."

116
" P o ko p ati Mar y Elizab eth. B o e d ragi, kakva traged ij a." " T reb ao b i se vr atiti d anas ili sutra." " Zna d a Hullo vi p o tj eu iz Mainea." Retha j e p o ela go vo riti p j evuckavim to no m kakvim j e etr d eset go d ina p r ed avala engleski u ko li. " P rvi Hullo vi b ili su p rava aristo kr acij a, naj vii b o sto nski stale. Aristo kraci j a" , p o no vila j e, p o mnj ivo izgo varaj ui svih est slo go va. " Do b ro sam p o znavala Fo r neyj evu maj ku. Oca ne. B io j e teak o vj ek. Ali, vrlo kultiviran, d o b r o o d go j en. Mislim d a nikad a nisu b ili o so b ito sretni u o vo m d ij elu zemlj e. Znam d a Mary Elizab eth nij e b ila sr etna. A mislim d a b i i Fo rney b io izab rao d rukij i ivo t d a j e mo gao . No sad a e se sve to p r o mij eniti, nij e li tako ? " " Kako to mislite? " " P a, sad kad Mar y Elizab eth vie nema, a kua im j e izgo rj ela, Fo rney mo e nap rij ed . I p ak j e o n j o mlad . Kad s am j a b ila mlad a, trid esetesto go d inj ake smo smatrali star ima, ali d anas vie nij e tako . Fo rney se sad mo e vratiti na fakultet, zavriti ko lo vanj e." No valee j e kimala glavo m kao d a razumij e. " Zna, Fo r ney j e stud ir ao na B o wd o in Co llegeu u B runswicku kad se mo rao vratiti zb o g Mar y Elizab eth." Retha Ho llo way j e zatresla glavo m kako b i naglasila teinu te traged ij e. A o nd a j e, kao d a p ita za o cj enu, rekla: " J esi li znala, No valee, d a su svi mukar ci iz o b itelj i Hull d ip lo mirali na B o wd o inu? to vie, p rad j ed go sp o d ina Hull stano vao j e u isto j sveuilino j zgrad i kao i Nathaniel Hawtho rne. Zamisli samo !" Retha Ho llo way p r o mij enila j e b o j u glasa i p o ela recitirati: " P o la ivo ta ve j e za mno m, a d o p ustio sam d a mi go d ine p ro maknu i nisam isp unio nad e iz mlad o s ti..." " P rekrasno , zar ne, No valee. I tako p riklad no ." Go sp o ica Hallo way rup iem j e o b risala o i. " I Lo ngfello w j e iao na B o wd o in. I Henry W ad swo rth Lo ngfello w. A sad a j e r ed na Fo r neyj u." " Da, imate p r avo ." " No , htj ela sam ti r ei, imam neke p ap ire ko j e Fo rney treb a p o tp isati. Neto za grad sku up r avu. T ako d a zavr imo p o sao ." " Ali, to e b iti s knj inico m? " " Ve smo unaj mili ar hitekta d a izrad i nacrte no ve zgrad e. A vo d it e j e ki grad o naelnika Alb r ighta. Vr lo d raga d j evo j ka. Zavrila j e za knj in iarku i sad a rad i u Dallasu, ali eli se vr atiti o vamo . Nj ezina j e maj ka b ud ua p red sj ed nica Knj ievne ud r uge. Kr asna o b itelj ." P o kraj p lo nika zaustavio se auto mo b il, a Retha Ho llo way d ala j e znak vo zau. " Eto , No valee, d o li su p o mene. Drago mi j e d a s mo se srele." " I meni." " A kad ti se Fo r ney j avi, mo lim te reci mu d a se j avi i meni." No valee j e staj ala na p lo niku d o k auto mo b il nij e nestao , ali i d alj e j e ula rij ei Rethe Ho llo way: ... sad a mo e nap r ij ed ... No valee j e ve cij eli sat b ila u p o stelj i kad j e telefo n zazvo nio , ali nij e sp avala. B rzo se o d j enula, p r o b ud ila Lexie d a j o j kae d a o d lazi i izila iz kue to j e tie mo gla. No j e b ila sp ar na, b ez vj etr a. Kad se p ro vezla p o kraj b anke, vid j ela j e d a j e 3 5 stup nj eva. P arkirala j e p r eko p uta Ho t ela Maj estic, a o nd a j e neko liko minuta sj ed ila u auto mo b ilu i gled ala u p r o zo r e Fo rneyj eve so b e, p ratei nj ego vu siluetu iza tankih aluzina. U p red vo r j u j e b io samo j ed an starac, smeuran p o p ut mumij e u kutu zamrlj ano g kaua. Fo rney se ve smij eio kad j e o tvo rio vrata, kao d a j e uvj eb avao o smij eh d o k j e kucala. " Zd ravo ." Ko sa mu j e j o b ila mo kr a, a na b rad i j e imao svj eu p o sj eko tinu o d b rij anj a.

117
" Zd ravo ." Krenula ga j e zagr liti, ali to ga j e zateklo i d o k j e shvatio to se zap avo zb iva, o na se ve p o v ukla i p o sr amlj eno staj ala na p ragu. " U i" , r ekao j e. Do k j e p r o lazila p o kr aj nj ega o sj etila j e miris sap una ko j im se tuirao , mj eavinu limuna i neega slatkasto g. " Op ro sti to sam te tako kasno nazvao ." " Drago mi j e d a j esi." " J esam li vas sve p r o b ud io ? " " Nisi." Svj etlo j e o vaj p ut b ilo up alj eno , i arulj a na stro p u i sto lna svj etilj ka p o kraj p o stelj e, p a j e No valee p r vi p ut mo gla d o b ro vid j eti so b u. Na p o hab anim tap etama b ili su umski p r izo r i, a p o kustvo j e izgled alo kao d a ga j e netko p o kup io s o tp ad a . J ed ini ukr as b ila j e uo kvirena rep ro d ukcij a tuno ga klauna. " Kako j e b ilo na p utu? " " P red ugo j e tr aj ao ." " J e li sve b ilo u r ed u? " " U red u? " " Mislim na o b r ed . T vo j a sestr a..." " Mary Elizab eth." Fo r ney j e kimnuo i p o no vno izgo vo rio nj ezino ime kao d a mu j e b ilo p o tr eb no uti nj ego v zvuk. " Da. P a, nij e b ilo p ravo ga o b red a. Niko ga nij e b ilo . Samo j a. I Mar y Elizab eth. Nitko d rugi." " Fo rney, j esi li d o b r o ? " " Naravno " , r ekao j e, ali j e o kr enuo glavu i p o gled ao klauna na zid u. " P a, manj e vie." No valee se p r emij etala s no ge na no gu, a Fo rney j e gurnuo ruke u d ep o ve. U so b i iznad nj ih netko j e p ustio vo d u u zaho d u. Kako b i p o krili taj zvuk, o b o j e su isto d o b no p r o go vo r ili. " Do k si..." " Htj ela sam..." " No valee, ho e li sj esti? " Fo r ney se htio p o naati p o p ut d o b ro g d o maina, ali izb o r nij e b io velik - metalni ured ski sto lac s nap uknutim vinilskim sj ed alo m i krevet. No valee j e sj ela na sto lac. " Sigurno si umo r an" , r ekla j e. " P o malo ." " Ve sam se b ila zab r inula. Kad se nisi vratio u srij ed u..." " Zad rao sam se d ulj e nego to sam namj eravao . Unaj mio sam auto . P o naao se kao turist. Zab o r avio sam kako j e tamo lij ep o . Sasvim d rukij e nego o vd j e." " T o ti vj er uj em." " Zna, mo j i su se maj ka i o tac tamo ro d ili. A i Mary Elizab eth. J a zap ravo nikad tamo nisam ivio , o sim kad sam stud irao , ali nekako mi j e sve b ilo ... p o znato ." " Misli, u Sko wheganu? " " P a, u cij elo m to m d ij elu Mainea. Sko whegan, W aterville, Augusta, B runswick." " B runswick. T amo si stud ir ao ? " " Da. Od vezao sam se s namj er o m d a o stanem p ar sati, a o stao sam d va d a na. Do sta sam b io u sveuilino m naselj u. B o wd o in ima izvrsnu knj inicu. Sreo sam neko liko p ro feso r a s ko j ima sam stud ir ao . J ed no me e up ravo izii no va knj iga." " Zvui uzb ud lj ivo ." Op et j e zavlad ao taj ac, ali o vaj p ut su p riekali d a p ro e. " Mislio sam na teb e, No valee." " Fo rney..." " Htio sam r azgo var ati s to b o m, ali mi se inilo d a o no to ti elim rei... nij e za telefo n." " A to si mi htio r ei? " " O p ro lo m p utu kad smo b ili zaj ed no . B o j ao sam se... ho u rei, p itao sam se j esam li te mo d a p o vr ij ed io i li tako neto ." " P o vrij ed io me? " " Vj ero j atno b a nisam b io ... p a, b o j ao sam se d a sam b io nesp retan i... ne b a nj ean."

118
" Ne, Fo r ney, nisi me p o vr ij ed io ." " J er to nip o to ne b ih htio , No valee." B uni ko mp r eso r u klimaur e aj u uklj uio se, a svj etla su se na trenutak p riguila. " I, to ima no vo ga? " " Nita o so b ito . Lexie j e nala stan. P rvo ga se sele." " Ned o staj at e ti." " Nee b iti d aleko . P r eko p uta ko le." " Kako j e Amer icus? " " Do b ro . Glumit e Annie Oakley u p arad i Dana Divlj eg zap ad a u sub o tu." " Do nio sam j o j knj igu." Fo r ney j e zavukao ruku u o tvo ren ko veg na krevetu i izvukao p aket umo tan u cr veni p ap ir. " ume Mainea. T ho reau. Imali smo d va p rimj erka o vd j e u knj inici, ali..." " T reb a te Retha Ho llo way." " J esu li ve to isp lanir ali za no vu knj inicu? " " Da , ali mislim d a to r ad ij e ne b i uo ." " to to ? " " P a, Retha kae d a e gr ad o naelniko va ki b iti no va knj iniarka." " T o me nimalo ne ud i. Alb r ight j e ve o d avno eli d o vesti. Ali, nema veze. Vrij eme j e za neto no vo ." Fo r ney j e o tro elo ruko m, a o nd a p ro trlj ao vrat. " uo sam d a p r imaj u no ve r ad nike u tvo rnici p lastike." No valee j e vid j ela r ad nike iz T hermo fo rmsa kad su d o lazili u W al - Mart uno viti eko ve - umo r ne ene i mukar ci ko j i su j o na d ep o vima no sili p lo ice s imeno m. " No valee? " Nenasmij eene e ne i mukar ci ko j i su ekali tanak sno p no vanica to su ih d o b ivali za gur anj e istih p lastinih ko mad a niz tekuu vrp cu d an za d ano m, tj ed an za tj ed no m. " No valee, j e li ti d o b r o ? " " Da, nar avno ." " Nekamo si o d lutala." " Fo rney, a ko la? J ed no m si r ekao d a b i rad o b io nastavnik." " T o j e b ilo d avno ." " Ali, ako to eli, o nd a vr ij eme nij e b itno . Ni naj manj e." " Ono to j a elim, No valee... elim b iti s to b o m. S to b o m i s Americus." " Fo rney." " Vo lim te. Vo lim te vie nego ita na svij etu i kad smo b ili zaj ed no ... kad si b ila u mo j em zagr lj aj u..." " Fo rney, mo d a smo p o gr ij eili. Ne znam ni kako ni zato se to d o go d ilo . Ali, mo d a to nij e b io p r avi tr enutak. Mo d a smo ..." " No valee, j esi li... j esi li ti vo d ila lj ub av sa mno m zato to si me saalij evala? J e li u to me stvar ? " " Ne, ne, nij e stvar u to me." " J er, ako j e tako ..." " Ne, Fo r ney, nij e." " Nego ? Samo p o gr ena o d luka? Neto to si uinila b ez razmilj anj a? Ili ti j e samo treb ala utj eha? " " Kako to misli? " " Mislim... j e li ti uo p e stalo d o mene? " " J e li mi stalo ? ! Nar avno d a mi j e stalo . T i si mi naj b o lj i p rij atelj , Fo rney." " Ali, j e li ti stalo ? " " T i si p o r o d io Amer icus." " J e li ti stalo !" " Nauio si me uiti, Fo r ney. Otkr io si mi no vi svij et. T i si..." " Ali, vo li li me, No valee? Vo li li me? " " Fo rney, ako j a..." T rud ila se ne misliti na to kako j u j e d rao u naruj u nako n to su vo d ili lj ub av... na o kus nj ego vih usana, na to kako su nj ego ve ruke... " Zna, Fo r ney, d a j a..." Znala j e d a, ako si d o p usti misliti na to , nee mo i izgo vo riti la ko j a j e nj emu b i la p o treb na.

119
" Fo rney..." Nee mu b iti kad r a slo miti sr ce... " Ne, Fo r ney, ne vo lim te. Ne na nain na ko j i ti eli. Ne tako ." ... i nee b iti kad r a slo miti svo j e srce. T rid eset p eto p o glavlj e P rvih neko liko tj ed ana nako n to j e Fo rney o tiao , No valee j e mi slila d a e p o lud j eti. Rasp lakala b i se b ez ikakva r azlo ga i to na naj neo b inij im mj estima. J ed no m j e o tvo reno j ecala d o k j e kup o vala b enzin na crp ki. Nij e se ak ni p o trud ila sakriti lice. Kad j e o tila na r o d itelj ski sastanak d rugo ga razred a i kad j o j j e uitelj ica rekla d a Amer icus ita na r azini o smo g razred a, to liko j e p lakala d a su j e mo rali o tp ratiti d o auto mo b ila. A kad j e j ed no g d ana rad ila na o d j elu elektro nike, vid j ela j e - i to isto d o b no na tr i televizo ra - J ulij u Child kako p rip ravlj a b isq ue o d naranaa i b ad ema, r asp lakala se tako d a nij e mo gla o stati d o kraj a svo j e smj ene. Ali, nij e j u naj vie zab r inj avalo to p lakanj e, nego strah d a e izgub iti p amenj e. Od to ga b i j o j se stisnulo gr lo i sva b i se o zno j ila. P rvi znak d a neto nij e u red u p o j av io se kad j e itala r o man Ep izo d a vrab aca. P ro itala ga j e d o kraj a i tek j e o nd a shvatila d a ga j e ve itala. Neko liko d ana p o slij e, d o k se p o tp isivala na eku, p o greno j e nap isala vlastito ime. A na p o slu se d vap ut o d j avila tu o m kartico m i d vap ut j e k up cima vr atila p r evie no vca. T ad a j e kup ila knj igu ar o lij a p amenj a i p o ela uzimati velike d o ze vitamina E, navo d no " vitamina za mo zak" . Ali, nij e zamij etila nikakvu razliku. to se vie trud ila usr ed o to iti, to j e vie zab o ravlj ala, ili j o j se b arem ta ko inilo . Izgub ila b i se samo neko liko ulica o d svo j e kue. Okrenula b i telefo nski b ro j , a o nd a se ne b i mo gla sj etiti ko ga j e nazvala. Otila b i u kup o vinu i kup ila stvari ko j e j o j uo p e nisu tr eb ale. J ed no g j e d ana Lexie nab ro j ala o samd eset etiri mrkve u hlad io niku. P rij atelj i su j o j elj eli p o mo i, ali nisu znali kako . Nisu j o j mo gli ub laiti b o l u p rsima, na mj estu ko j e kao d a j e b ilo ranj eno i o sj etlj ivo . Nisu znali kako vratiti sj aj u nj ezine o i. Nisu j o j mo gli d aro vati no ve sno ve, izlij eiti b o l n i iscij eliti srce. Americus j e Fo r neyj ev o d lazak p o go d io j ed nako kao i No valee. P o stala j e tiha i zatvo rena. Do vela j e d o ma j o j ed no g lutalicu ko j eg j e nazvala Do cker i nap ravila ab eced ni p o p is svo j ih knj iga. Nauila j e p raviti frap e i zatraila o d Dixie Mullins d a j e naui p r iivati gumb e. Zap amtila j e imena sud aca Vrho vno g sud a o d J o hna J aya d o Mahlo na P itneyj a, a o nd a j e p o ela p isati p j esme ko j e j e skrivala p o d kreveto m. A u mo litvi p r ij e p o inka svake j e veeri mo lila B o ga d a j o j vrati Fo rneyj a. Da j e No valee b ila o d go vo r na samo za seb e, mo d a b i se b ila zavukla u krevet, me u p lahte, navukla j astuk p r eko glave i mo lila se d a zasp i d ub o ko , b ez sno va. No nij e to mo gla j er j u j e nj ezina ki treb ala. Zato se silila, glumila p o let ko j i nij e o sj eala, hinil a ved r inu i p r etvar ala se p red samo m so b o m d a j o j Americus vj eruj e. Smilj ala j e r azne izlete i etnj e, ali kamo su go d p o le b io j e Fo rney. B io j e viso ki mukarac p o d kio b r ano m ko j i j e trao kro z p ark... mravi o vj ek ko j i j e sj ed io iza nj ih u kinu... silueta s p leteno m kap o m na vrtulj ku u lunap arku... samo tni kliza na klizalitu... lice ko j e su vid j ele kro z p ro zo r muzej a lutaka. A o nd a su j ed ne veer i u tr go vako m centru u Fo rt Smithu uli kako p reko razglasa zo vu Fo r neyj a Hulla. T r ale su s j ed no g kr aj a centra na d rugi i zad ihane stigle d o p ulta za info r macij e, gd j e j e b io d j eak ko j i se j o nij e ni b rij ao , a zvao se Farley Hall. Kad su zatim p r elazile p r eko p ar kiralita, trud ile su se susp regnuti suze, ali im su sj ele u auto , o d b acile su sto icizam. Zagrlile su se i p lakale, a o nd a su o tile kui i j ele slad o led . P a su o p et p lakale. Fo rneyj evo p r vo p ismo stiglo j e slj ed eeg d ana. Draga Amer icus, U p rilo gu ti alj em r asp o r ed uenj a ko j i sam ti sastavio . S p o mo u nj ega zavrit e P o etni teaj latinsko ga d o sr ed ine ko lo vo za. P resud no j e vano d a to o b avi p rij e nego to kr ene u tr ei r azr ed . I ne zab o ravi, ko nj ugacij a glago la samo j e stvar p amenj a. Vo lim te. Otiao sam u knj inicu u W ashingto nu i o stao o nd j e etiri

120
d ana. J e li ti se mr lj a o d o ko lad e isp rala sa ute halj ine? P o no vno sam p ro itao knj igu uj em kako Amer ika go vo ri i shvatio d a j e i ti mo ra p ro itati. Naalo st, knj iga j e r asp r o d ana, ali naao sam ti p rimj erak u antikvarij atu i o ni e ti ga p o slati. T r eb ao b i stii d o kr aj a tj ed na. Ne mo e ni zamisliti ko liko mi ned o staj e. Americus, mo r a up o r no tr aiti d a se latinski uvrsti u ko lski p ro gram u tvo j o j ko li. Up amti o vo : d o b r e namj er e d o vo d e d o p ro mj ena. T rip ut sam te sanj ao i svaki si se p ut smij eila, ali si imala maj e b rko ve. Svakako n a svo j p o p is knj iga ko j e treb a p r o itati d o d aj P o d r ij etlo rij ei i ro mantine p rip o vij esti o nj ima. Oarat e te. Srd ano , Fo rney Hull Mo lim te p r enesi mo j e d o b r e elj e svo j o j maj ci. P isma za Amer icus nastavila su d o laziti, ali ne o so b ito red o vito . Katkad b i isto ga d ana d o b ila tr i, a o nd a slj ed ee ekala itav mj esec. P o nekad b i b ila zguvana i zamrlj ana, d atir ana tj ed nima p r ij e nego to su p o slana - ili tj ed nima p o slij e. Neka b i mirisala na kr emu za cip ele, senf ili lj ep ilo . U j ed no m j e b io sme i ko mad i lista zelene salate, u d r ugo m nap ukao zeleni gumb . P isana su na r eciklir ano m p ap ir u, ho telsko m p ismo vno m p ap iru i p o le ini p isama naslo vlj enih na " stanar a" . J ed no j e b ilo na p o le ini j elo vnika, neko d rugo na letku s reklamo m za r ecital p o ezij e. Imala su i g St. Lo uisa, W ashingto na, Ind ianap o lisa, P ittsb urgha, Kansas Cityj a, B altimo r ea, Akr o na i Lo uisvillea - i to tim red o slij ed o m. Americus j e p ratila nj ego vo p uto vanj e na zemlj o vid u ko j i j e o n p rivrstio na zid u nj ezino j so b i, no nij e mo gla utvr d iti p utuj e li o n to p rema neko m o d red itu ili ne. Naj vie j e p isao o knj igama i uenj u. I d alj e j o j j e p rep o ruivao to d a ita, tako d a j e na nj ezino m p o p isu sad a b ilo vie o d esto knj iga. O seb i j e go vo rio malo , a o No valee uo p e ne, ali p o slj ed nj i red ak u p ismu u vij ek j e b io isti: " Mo lim te p renesi mo j e d o b r e elj e svo j o j maj ci." Nij e to b ilo mno go , ali j e ip ak b ilo neto , a No valee i Americus b ile su sretne to se uo p e j avlj a. Kad j e o tiao , izgub ile su d io ivo ta, d io ko j i nisu mo gli zamij eniti ni fo to gr afir anj e, ni latinski, ni kino , ni lunap ark... ni frap e, ni p ito mi kunii, ni sve nj iho ve suze. No valee j e p o milj ala na to d a ga p o kua nai, d a se o d veze u sve grad o ve u ko j ima j e b io . ak j e p o milj ala i d a u no vinama d a o glas " vrati se" ili unaj mi p rivatno g d etektiva d a ga na e. " I to b i uinila kad b i ga p r o nala, No valee? " , up itala j u j e Lexie. " P a..." " B i li mu r ekla d a ga vo li? " " Hm..." " B i li ga mo lila d a se vr ati? " " Lexie..." " Ne b i mo gla, nij e li tako ? " No valee j e d ub o ko ud ahnula i r ekla: " Ne. Ne, Lex ie, ne b ih to mo gla uiniti. to , d a se vr ati i zap o sli u tvo r nici? I li p ee hamb urgere u kakvo j go stio nici? " " Mo d a b i se mo gao zap o sliti u W al -Martu? " " Ne" , o d go vo r ila j e No valee malo p reb rzo . " Aha, znai takav j e p o sao d o vo lj no d o b ar za teb e, ali ne i za nj ega. J e li? " " Nij e istina." " Evo ti istine, No valee. Nikad nisi p o vj ero vala d a zasluuj e Fo rneyj a Hulla. Nikad seb e nisi smatr ala d o vo lj no d o b r o m za nj ega." " P o sluaj me, Lexie." " Ne, ti p o sluaj mene. Znam d a te maj ka nap ustila. I znam to ti j e uinio o naj kreten W illy J ack..." No valee j e p o ela ustaj ati o d sto la, ali Lexie j u j e p rimila za ruku. " Ali, p o gled aj to si uinila, No valee. P o gled aj ko liko si p o stigla. Ima p rekrasno d ij ete i vlastiti d o m. I ma p r ij atelj e ko j i te vo le i ko j i su ti kao o b itelj . Ima d o b ar p o sao . Od lina si fo to gr afkinj a - p rava umj etnica. P ro itala si cij elu knj inicu knj iga. ak id e na fakultet. I ma sve, d uo . Sve." " Nemam, Lexie. Nemam Fo r neyj a. Nj ega nemam."

121
Americus j e isto ga d ana d o b ila etiri p isma, sva etiri i z Chicaga. No valee isp rva nij e ni r azmilj ala o to me. P o mislila j e d a j e Fo rney nap isao p isma u etiri razliita grad a, no sao ih sa so b o m i o nd a sve isto d o b no p o slao iz Chicaga. Ali, d va tj ed na p o slij e stiglo j e j o j ed no p ismo iz Chicaga i to j e b ila o ig led na p ro mj ena. P o slij e est d ana d o lo j e j o j ed no , a slj ed ei tj ed an j o j ed no . No valee se p o kuavala o d go vo r iti o d o no ga o emu j e razmilj ala, p o kuavala se sp rij eiti d a uini o no to j e uinila. Znala j e d a j e glup o i d a nee p ro mij eniti nj ezino sta j alite, ali im j e p o ela o kretati telefo nski b ro j , znala j e d a se vie ne mo e zaustaviti. P rvo j e nazvala Chicaku knj inicu, ali Fo rney Hull nij e b io nj iho v lan. No p o znavala j e Fo r neyj a, znala d a mo ra b iti negd j e gd j e ima knj iga d a b i uo p e mo gao d is ati, p a j e nazvala knj inicu u T ulsi i zatim tj ed an d ana ekala ko p ij e stranica chicako g telefo nsko g imenika. Devet stranica - o d Knj iare Ab raham Linco ln d o Knj iar e W ater sto ne. Nad ala se d a ih nee mo rati sve nazvati - i d o ista, nij e mo r ala. Fo rney se j avio nako n p r vo g zvo na. " Knj iara Chaucer" , rekao j e. Na trenutak j e mislila d a mu mo e rei, d a mo e izgo vo riti p rave rij ei, ali o sj eaj j e o d mah nestao . " Knj iar a Chaucer " , p o no vio j e. T renutak p o slij e, telefo n j e klj o cnuo ... i No valee j e znala d a se v eza p rekinula. T rid eset esto p o glavlj e Malena b o lnika kap elica nij e b ila namij enj ena vj enanj ima. P et klup a b ilo j e mo d a d o vo lj no za o alo ene o b itelj i, ko lske ko lege i p rij atelj e. No valee j e mo gla zamisliti nj iho va tiha o kup lj anj a u rana, b o lna j utra , ali kap elica b i mo gla b iti p remalena d a u nj u stane r ad o st o vo ga vj enanj a. Sed mo ro d j ece ko j a su hiho tala i gurkala se natrp ali su u p rvu klup u. Od rasli su b ili natrp ani u o stale. Neko liko sestara i lij enika u o d o rama, na d uno sti, uli su p o slj ed nj i i staj ali str aga, sp r emni p o trati ako ih p o zo vu. B o lniki kap elan, zgo d an mukar ac o b o j ene crvene ko se, ekao j e na kraj u p ro laza, le ima o kr enut p r o zo r u o d o b o j eno g stakla. Uz nj ega staj ao j e mlad o enj a, Leo n Yo d er, ir o ka o smij eha i r umena lica. Kad su s e vr ata o tvo r ila, svi su se o krenuli i gled ali Lexie d o k j e ulazila i krenula niz p ro laz. Na seb i j e imala ko stim usko g kro j a zlatne b o j e. No sila j e sed am b ij elih rua, p o j ed nu za svo j ih p eto r o i d vo j e Leo no ve d j ece, ko j a su staj ala sp rij ed a B rummett j e d r ao nestanu etvo ro go d inj akinj u, b lizanke maleno g d j eaka, a P auline j e p o p r avlj ala fr izur u svo me naj mla em b ratu. No valee j e j o malo p o d esila fo to ap arat i p o ela snimati kad j e Lexie, na p o la p ro laza, d o b acila b lj etav o smij eh Leo nu, ko j i e up ravo p o stati nj ezinim muem. Up o znali su se kad se Lexi nap o ko n mo gla vratiti na p o sao . B ilo j e teko nai d o b re b o lniar ke, p a nij e imala nikakvih teko a d o b iti svo j stari p o sao . I Leo n j e go to vo est go d ina b io b o lniar. Ali, o nd a se ko lo vao i vratio kao med icinski b r at, sp ecij alist za p ed ij atrij u. P o zvao j e Lexie van kad su j ed no g d ana o b j ed o vali za istim sto lo m u kantini. I p remd a j e o d b ila, nij e o d ustao . " Da, ini se d a j e d r ag" , r ekla j e Lexie No valee. " Ali, tako mi se inio i Ro ger B risco e." Neko liko tj ed ana p o slij e, kad j e nap o ko n p ristala izii s nj im, Leo n j u j e p o veo u rib o lo v. Lexie, nj ezinu d j ecu i svo j u d j ecu. " B ilo nas j e d evet" , p r iala j e Lexie. " P ravi cirkus, No valee. Dj eca su imala gliste u ko si, ud ice su letj ele na sve strane, mravi su nam u li u send vie, a Leo no va ki Caro l Ann b acila j e sve mamce u j ezero ." " J e li b ilo lij ep o ? " " B ilo j e sj aj no . B r ummett j e up ecao rib u. Grgea. Leo n kae d a j e teio kilo gram i p o l. Ne mo gu ti o p isati ko liko j e B rummett b io uzb u en. Ali, d akako , nij e to mo ga o p o kazati. itav j e d an gun ao to mo ra ii i d rao se kao d a j e lj utit. Sve d o k nij e ulo vio tu r ib u." " I, svi a ti se? " " T ko , Leo n? Aha." " ini se d a se d o b r o slaee. Mo d a ste..."

122
" Ne! On nij e mo j tip , No valee. Drag j e i sve to , ali nema kemij e. Uo p e n e." " Dragi B o e, o kup ili smo se d anas o vd j e kako b ismo o vo g mukarca i o vu enu zd ruili u sveti b r ak." " Zvala sam te d esetak p uta, Lexie, ali teb e nikad a nema d o ma." " Da, znam. Leo n nas j e u sub o tu o d veo na kuglanj e, a u uto rak na minigo lf. Ako ne o stanem d o ma i ne p o nem p r ati rub lj e, d j eca e mi mo rati ho d ati b ez d o nj eg rub lj a." " Gd j e si b ila sino ? P r o la sam p o kraj tvo g stana o ko o sam. Mislila sam d a b ismo mo gle o d vesti d j ecu na slad o led ." " Otili smo s Leo no m u tr go vaki centar. Mo rao j e sinu kup iti p id amu, p a smo navratili u Sear s. J a sam P aulinei kup ila b luzu. A o nd a se d o go d ilo neto tako neo b ino , No valee. Do k smo b ili u trgo vini, stavila sam neki smij ean eir. Crni, s crvenim cvj eto vima. I zna to ? Do k sam se glup irala i p o zirala s tim eiro m , Leo n mi j e rekao d a sam lij ep a. Do taknuo mi j e usnice i o ko i rekao d a sam lij ep a. Zamisli!" " J er b rak j e d o sud io B o g i gr ad i se na vrstim temelj ima p o vj erenj a i p o to vanj a." " I tako , kad sam j uer r ekla Leo nu d a se B rummett o p et p o tukao u ko li, rekao j e d a e o tii sa mno m d o p ed ago gice." " Zato mo r a ii? " " T o ti se zo ve d iscip linska mj era. Sj ea se kad j e B rummet na zid u u zaho d u nap isao : 'Lar r y Dills se filmski lj ub io s ko zo m.'? " " Aha." " T ad a sam isto mo r ala na sastanak gled e d iscip linskih mj era. U glavno m se go vo rilo o 'o b rascu B r ummeto va vlad anj a' i nj ego vo j 'nesp o so b no sti d a ko ntro lira svo j e emo cij e'." " Ali, ip ak se znatno p o p r avio ." " Da, sad j e s nj im lake. Leo n e ga up o znati s nekim svo j im p rij atelj em ko j i vo d i ko lu kar atea. Leo n kae d a b o r ilake vj etine ne ue o vj eka samo samo o b rani. Kae d a ga ue i samo ko ntr o li." " T o mi zvui kao neto to b i i meni d o b ro d o lo ." " A i meni. Danas sam se na p o slu tako nalj utila d a sam zamalo p remlatila sestru na kard io lo gij i. P r o lila j e alicu kave na sto l i traila d a j a to p o istim. P o naala se kao d a sam j a istaica. Mo d a p o sluam Leo na i up iem se u ko lu za med icinske sestre." " Lexie, to b i d o ista mo r ala. B ila b i izvrsna sestra." " P a, b ud e li p r ilike, tako u i uiniti. No d o b ro , nazvala sam te zb o g d va razlo ga. B rummett i Leo n ulo vili su u srij ed u naveer hrp u rib e i veeras e ih isp riti. Htj eli smo p o zvati teb e i Amer icus." " Mo gu li j a to d o nij eti? " " Ne. Samo d o i kad zavr i s p o slo m. A d rugo , mo gli p o sud iti tvo j slamnati eir? " " Naravno ." " U sub o tu u cij eli d an b iti na suncu, a zna kako lako izgo rim. Leo n nas vo d i u Arlingto n na utakmicu Ranger sa. Mo e li uo p e zamisliti na to e to liiti? Sed mo ro d j ece na stad io nu s gr ickalicama i send viima i..." " Lexie, uzima li o vo g mukar ca d a b ud e tvo j zako niti mu? Da ga vo li i uva..." " Zalj ub lj ena sam, zalj ub lj ena, zalj ub lj ena" , vikala j e Lexie kad j e d o j urila u kuhinj u i zavr tj ela No valee u kr ug. " P o lako !" , r ekla j e No valee i sr uila se na sto lac. " Lexie, zna li ti ko liko j e sati? Nisam j o ni p o p ila kavu." " J esi li ula to sam r ekla? Zalj ub ila sam se, No valee!" " Zato j e tako r ano i u ko ga si se to zalj ub ila? " " U Leo na! Zalj ub ila sam se u Leo na Yo d era! A ak nisam ni sp avala s nj im!" " Ali, rekla si d a te ne p r ivlai!" " Zab o ravi to sam r ekla. P r ekr ii sve to sam rekla!" " Lexie, to se d o ga a? " " Nee p o vj er o vati kad uj e, No valee. J ed no stavno nee vj ero vati!" " Da uj em." " Sluaj o vo . Zna Leo no vu ker , Caro l Ann? Ona uo p e nij e nj ego va ki."

123
" T o mi b a nij e j asno ." " Co d y j e nj ego v sin , ali Car o l Ann nij e nj ego va ki." " I zato si se zalj ub ila? " " ekaj . Sad u ti isp r iati kako j u j e d o b io ." " Lexie, a d a p r vo p o p ij emo kavu? Mislim d a j e teb i j o p o treb nij a nego meni." " Sluaj me. P r ij e tr i go d ine, Leo n j e up o znao neku Maxine. Zo ve j e Max . Imala j e curicu, Car o l Ann. I Max ti se uselila k Leo nu. Max i Caro l Ann. J e li ti d o sad sve j asno ? " No valee j e kimnula i d lano vima p ro trlj ala o i. " Do b ro . Max zatr ud ni s Leo no m i ro d i se Co d y. I tako imaj u d vo j e d j ece. Nj ezinu Caro l Ann i nj iho vo g Co d yj a, j e li tako ? " " T ako j e." " Ali, kad j e Co d yj u b ilo tek neko liko mj eseci, Max o d j ed anp ut izj avi d a o d lazi. Id e u Mexico . Mr tva - hlad na. Do sta j o j j e Leo na, a ne eli ni nj iho vo g Co d yj a. Nij e elj ela ni Car o l Ann d o k nij e shvatila d a j e Leo n ho e. Kae d a se b o j ao to e j o j se d o go d iti ako j e Max o d ved e u Mexico j er mu j e tad a ve b ilo j asno d a Max nij e nikakva maj ka. I tako , kad j e Max shvatila d a e Leo n zad rati curicu, znala j e d a se ima ime naga ati. A sad d o lazi o no naj nevj ero j atnij e! Leo n j e imao cr v eni Camar o iz 1 9 6 7 . a Max ga j e htj ela za seb e. I tako j e tramp ila svo j u ker za auto ." " Mo lim!? " " Da! T ramp ila j e svo j u ker za auto !" " Lexie!" " Leo n vie nikad nij e vid io ni Max ni Camaro ." " Nevj ero j atno ." " No valee, kad mi j e to r ekao , znala sam d a j e Le o n Yo d er p rva klasa." Lexiene su se o i nap unile suzama, ali se smij eila. " I tad a sam znala d a sam zalj ub lj ena." " P ro glaavam vas muem i eno m." T rid eset sed mo p o glavlj e No valee j e isp r va mislila d a glazb a p o tj ee iz nj ezino g sna. Sp o ra, ro mantina melo d ij a, mno go vio lina. P r eo kr enula se u p o stelj i i zagnj urila lice u j astu, a o nd a j e shvatila d a ne sanj a. Glazb a se ula isp o d nj ezino g p ro zo ra. P o gled ala j e na sat d o k j e ustaj ala. B ilo j e o samnaest minuta d o p o no i. Na p rstima j e o tila d o d nevne so b e i p o gled ala kro z p ro zo r. Na trij emu j e sj ed io B enny Go o d luck. Otvo rila j e vr ata i izila. Glazb a j e d o lazila iz nj ego vo g kamio neta; zvuk j e b io p o j aan, a p r o zo r i o tvo r eni. " B enny, to to r ad i? " " J esam li te p r o b ud io ? " Na seb i j e imao sveani smo king. Lep tirmana na ko p u o tko p ala se i visj ela na p rsima snj eno b ij ele ukr o b lj ene ko ulj e. " to ti j e, B enny? " " Nij e mi nita." " to o nd a r ad i o vd j e? " " Lj uti se, No valee? " " Ne, ne lj utim se. Ali, tr eb ao b i b iti na maturalno j zab avi." Sj ed io j e na vr tno m st o lcu, isp r uenih d ugih no gu. Od j ed anp ut su ga silno zanimali vrci cip ela, p a se sagnuo d a ih p regled a. " B io sam" , rekao j e, " ali sam o tiao ." " A gd j e ti j e cur a s ko j o m si iao , Melissa? " " Od vezao sam j e kui." " B o me si r ano zavr io veer ." " Melissi nij e smetalo " , r ekao j e, ali j e p o malo frflj ao , p a j e to zvualo kao " Melii" . " B enny, j esi li se ti to nap io ? " " Nisam. P a... ne o zb ilj no . P o p io sam d va p iva." " J e li zato Melissa htj ela kui? J er si se nap io ? " " Da. T o j est, ne. Nisam p io d o k j e nisam o d vezao k ui, ali..." B enny se o krenuo na sto lcu. " Nisam ni s kim b io na maturalno j , No valee. Lagao sam ti."

124
No valee j e p r ivukla d r ugi sto lac, sj ela i sklup ala no ge isp o d d ugo g kuno g o grtaa. " P itao sam Melissu, ali o na se ve s nekim d o go vo rila, a isto tako i J a netta W hitekiller , p a sam o tiao sam. Nisam b io j ed ini. J o su neki d eki d o li b ez cura. J o neki b ezveznj aci p o p ut mene." " B enny, ne go vo r i tako . Klad im se d a b i se o b j e b o lj e p ro vele s to b o m nego s mo mcima s ko j ima su o tile. Klad im se d a..." " Nisam ih ni p itao , No valee." " Nisam p o zvao ni Melissu ni J anettu. I to j e b ila la." " P rip azi, B enny. B ud e li to liko lagao , to e ti p rerasti u naviku." " ao mi j e, ali..." B enny j e slegnuo ramenima, a o nd a se sp ustio nie na sto lcu i naslo nio glavu na naslo n. " Ali - to ? " " Istinu? " " Naravno ." " P a d o b r o . Nikad nisam imao sp o j , No valee. Nikad nisam iziao s neko m curo m." " P a ima vr emena. T ek ti j e..." " Sed amnaest! Go to vo svi d eki ko j e znam imali su ve d vij e ili tri cure." No valee j e uzd ahnula i o d mahnula glavo m. " to ti to znai? " " uj , meni se mno go to ga d o go d ilo kad mi j e b ilo sed amnaest." " A meni se nij e d o go d ilo nita! Ni d o b ro ni lo e. Nita!" " B enny, o emu ti to p r ia? Zvij ezd a si atletike, d o b io si to like nagrad e. Misli d a to nij e nita? " " uj , No valee, znam to se teb i d o go d ilo kad si d o la o vamo , kad ti j e b ilo sed amnaest. Znam d a te neki tip o stavio . I znam d a si Americus ro d ila u W al Martu." " Da, i? " " E p a, to j e tad a za teb e b ilo gad no , ali to su b ila stvarna iskustva. Shvaa? " " Ne, ne shvaam." " Mi slim, nisi svako g j utr a u p o la d evet mo rala sj ed iti i sluati go sp o d ina P ryo ra kako trab unj a o algeb r i. Nisi se mo rala p etko m p rip remati za ko arkaku utakmicu, a o nd a samo sj ed iti na klup i. Nisi cij eli ivo t p ro vela u Seq uo yahi nj eguj ui kruke i b o ro ve u Rasad niku Go o d luck. Shvaa, u mo j em j e ivo tu stalno sve isto . Uvij ek isto ." " B enny..." " P ro itao sam o ne knj ige ko j e si mi d ala, No valee. Sve o ne p rie o lj ud ima ko j i o d u u Singap ur i na T ib et i na Mad agaskar. O lj ud ima ko j i id u na auto mo b ilistike utrk e i vo ze se ter etnim vago nima, lete u b alo nima, p enj u se na p lanine, istrauj u mj esta na ko j ima nitko p r ij e nij e b io . P r ie o lj ud ima ko j i p iu d rame i snimaj u filmo ve. O lj ud ima ko j i se zalj ub lj uj u." " I ti e uiniti neto o d to ga, B enny." " A kad a to ? Su tr a u navr iti o samnaest go d ina, a j o nita nisam uinio ." " Izvrsno ! Ond a j e sve j o p r ed to b o m, nij e li tako ? " " Valj d a." " Razmisli malo , B enny. to d a si sve to ve uinio ? " " Kako to misli? " " to b i ti p r eo stalo ? Ko j e uzb u enj e? Kako b i se mo gao rad o vati svako ga j utra kad se p ro b ud i d a si sve ve uinio ? Ha? to b i o nd a? " " P a, valj d a b ih neto o d to ga uinio p o no vno ." " Ali, d rugi p ut vie ne b i b ilo tako uzb ud lj ivo . B enny, ne mo emo svi u Singap ur, a neki se o d nas nikad a nee p enj ati na p lanine ili snimiti film. Ali, ti o d lazi na utrke, j a snimam fo to gr afij e, a svi elimo neko ga ko ga b ismo mo gli vo lj eti. P o nekad ga i na emo . P o nekad p o b ij ed imo ." " Aha." " Sve e ti izgled ati d r ukij e naj esen, kad o d e na fakultet." " Ma, No valee, b o j im se d a e sve to b iti isto kao d o sad ." " Nee! Uit e no ve stvar i, susretati no ve lj ud e. Uzb ud lj ive lj ud e. I mno go d j evo j aka."

125
" T o b i b ilo lij ep o ." " I klad im se d a e up o znati neku o so b itu d j evo j ku. Dj evo j ku s ko j o m e stalno elj eti b iti. Nee mo i ni sp avati ni j esti j er e stalno misliti na nj u i..." " No valee, j o nikad nisam p o lj ub io d j evo j ku." " Ali ho e, B enny. P o lj ub it e mno go d j evo j aka." " Ali, ne znam kako . Neu znati to mo ram uiniti." " P a, to ti d o e samo o d seb e." " Smij em li p o lj ub iti teb e? " " B enny..." " Samo j ed anp ut. I nikad te vie neu mo liti." " Mislim d a to b a ne b i b ilo p ametno . J a nisam d j evo j ka." " P a nisi star a, ima samo d vad eset p et." " Ali sam mno go star ij a o d teb e. T eb i j e tek sed amnaest" B enny j e p o d ignuo r uku i p o gled ao na sat. " Z a tri minute b it e mi ve o samnaest." No valee se zagled ala u nj ego vo lice - lice d eseto go d inj aka ko j i se nagnuo kro z p ro zo r kamio neta i d o taknuo j e... lice d vanaesto go d inj aka ko j i j e trao u p laninama... lice tinej d er a ko j i j e vo lio kiu i so ko lo ve i d ivlj e lj ive. I tako se nagnula p r ema nj emu i r ukama o b uj mila nj ego vo lice i p rib liila ga svo me. Kad su im se usnice d o d ir nule, o n j e sklo p io o i p a su se p o lj ub ili na mj eseini, p o d granama d ivlj eg kestena. I to j e b ila naj vea p usto lo vina u nj ego vih sed amnaest go d ina. T rid eset o smo p o glavlj e No valee j e b ila uvj er ena d a se srea mo e p renij eti na d j ecu b a kao o b lik no sa, krive no ge ili sklo no st o ko lad i. Americus j e, na p o slj etku, imala nj ezin W IDOW 'S P EAK, zelene o i, isti o smij eh. Zato se inilo p o sve p riro d nim d a naslij ed i i maj inu lo u sr eu sa sed micama. Do sad su j e usp j evale nad mud r iti, ali za d laku. Zaj ed no su p ro ivj ele sed mi mj esec trud no e. P r o gur ale su sed mi d an Americusina ivo ta i izd rale i sed mi mj esec. Ali, sad a j e p r ed nj ima staj ao naj ve i izazo v - sed ma go d ina. Americus j e up ravo p ro slavila r o end an. No valee j e p r ir ed ila skr o mnu i mirnu p ro slavu kako se ne b i urekla. I p ro slava j e p ro la b ez teko a. Nij e b ilo p o tresa ni p o p lave. Nij e b ilo o greb ano g ko lj ena ili p elinj eg ub o d a, ak ni o p eklina o d sunca. Vrij eme j e b ilo lij ep o , slad o led se nij e rasto p io i nitko nij e p r o lio so k na sto lnj ak. Dan j e b io go to vo savren. No uza sve to , No valee slj ed eih tj ed ana nij e mo gla o d b aciti strah, strah o d ko j eg se p rezno j avala i tr esla. Znala j e d a se n eto sp rema, samo nij e znala to i kad a. Katkad b i p o elj ela d a se to - to go d b ilo - nap o ko n d o go d i, d a p restane iekivanj e. Nij e mo r ala d ugo ekati. No vine su se go milale tr i d ana d o k j e razvij ala fo to grafij e s vj enanj a ko j e j e snimala u Keo ti p r etho d no g vikend a. T ek j e u etvrtak naveer p ro itala no vine o d p o ned j elj ka, ub r zo nako n to j e Americus zasp ala. itala ih j e b rzo j er j e mo rala j o o p rati ko su i o suiti hr p u r ub lj a. P regled avala j e fo to gr afij e i naslo ve kad ga j e ugled ala, kratki lanak izme u o glasa na sed mo j str anici. RT VI UKRADENA I NVALI DSKA KOLICA o vj ek b ez no gu ko j i se p r ed stavio kao W . J . P ickens na en j e u ned j elj u p o slij ep o d ne u muko m zaho d u u go stio nici p o kraj ceste b lizu Alve. P ickens j e o stao b ez no gu u elj ezniko j nesrei. U z aho d u j e leao o d p etka p o slij ep o d ne kad mu j e netko ukr ao invalid ska ko lica. P ickens kae d a ga j e nep o znati mukarac p rimio u auto ko d Lib erala u Kansasu, gd j e j e auto sto p ir ao . Kad su se p rib liili Alvi, p o zlilo mu j e p a se vo za zaustavio ko d go stio nice . P ickens se o d vezao u zaho d , ali vo za j e p o ao za nj im i p o b j egao s ko licima. U ned j elj u p o slij ep o d ne istai su uli nj ego ve p o zive up o mo i o b avij estili erifa u Alvi. P ickens j e p r ij e d va tj ed na o tiao iz Kalifo rnij e i elio auto sto p o m stii d o Oklaho me kako b i p r o naao svo j e d ij ete i nj eo vu maj ku, ko j e nij e vid io o d 1 9 8 7 . go d ine.

126
P ickens j e p r imlj en u B o lnicu W o o d s Co unty. Stanj e mu se j o nij e stab iliziralo . No valee nij e o suila r ub lj e i nij e o p rala ko su. Dvap ut j e telefo nirala, b rzo p ro b ud ila Amer ic us i o d vela j e k Mo sesu i Certain. Zatim j e svratila na b enzinsku crp ku, kup ila go r ivo i kr enula p r ema auto cesti. Kad j e ula u so b u, nj ego ve su o i b ile sklo p lj ene p a j e na trenutak p o mislila d a j e mrtav, ali o nd a j e vid j ela kako mu se p rsa p o d iu i sp ut aj u isp o d tanke b o lnike p id ame. Nj ego va ko a, b o lesno ukaste b o j e, inila se p revelika za nj ego vo tij elo , kao d a se iznutr a smeur ao . Gled ala ga j e kako sp ava i p itala se kakve slike vid i iza trep eravih kap aka. Iznenad a, tij elo mu se zgr ilo a krevet z atresao . Okrenuo se p rema vratima. " to si r ekla? " Netr emice j u j e gled ao . Oi su mu b ile b o j e sluzi, p o d o nj aci nateeni i sivkasti. " to si r ekla? " , p o no vno j e up itao , p o malo razd raeno . P riekala j e d a mu se slika izo tr i. Nij e d o la zato d a b i mu p o mag ala. " No valee? " Kad j e p o d ignuo glavu s j astuka, kro z p ro rij e enu ko su mo glo mu se vid j eti tj eme. " Ne mo gu vj er o vati" , r ekao j e. " Ne mo gu vj ero vati d a si tu." P rid igao se na lakto ve i zagled ao u nj u. " No valee." Ond a se nasmij eio . " Krenuo sam te nai." " Zato ? " P itanj e j e visj elo me u nj ima kao neto vrsto i gusto . " to si namj er avao uiniti, W illy J ack? " Glas j o j j e b io smiren. " J esi li se mislio vratiti u W al -Mar t u ko j em si me o stavio ? " " No valee..." " J esi li mislio d a te j o o nd j e ekam? " " Samo sam htio vid j eti j esi li d o b ro ." " J e li? " " uj ..." " Malo si zakasnio . Samo sed am go d ina." W illy J ack j e sp ustio glavu na j astuk i p ro trlj ao elo . Od igle za infuzij u zab o d ene u nad lanicu ko a mu j e izgled ala p o p ut vo ska. " Do ao sam j er sam ti htio r ei neto o Americus." No valee se ukr utila. Miii su j o j se nap eli, a p o gled p o stao hlad an i tvrd d o k ga j e o d mj eravala. " Od akle zna za nj u? " W illy J ack j e o sj etio neto u nj ezinu glasu, neto vrsto i o p asno , neto to nij e p o znavao . " Kako si d o znao ? " " Od b ratia, J . P aula." " Lae!" " Rekao j e d a ga j e p r ij e neko liko go d ina nazvala p o licij a. Dij ete j e nestalo p a su ga p itali zna li to o to me." " W illy J ack..." " Do vraga, b io sam u zatvo r u. Nisam nita uo o to me d o p rij e go d inu d ana kad sam o tiao k J . P aulu. I tako sam d o znao za nj u. T ako sam d o znao gd j e j e." " Ali, nisi znao j esam li j e nala. Nisi znao j e li iva ili mrtva." " Vara se, No valee. Znao sam. Znao sam d a j e d o b ro i d a j e s to b o m, u Seq uo yahi." " Kako ? Kako si to znao ? " " Nazvao sam vas." " to si uinio ? !" B o r ila se d a zad ri vlast nad so b o m, ali u nj ezinim se rij eima o sj etila sr d b a. " Nisam j o j nikad nita r ekao . Ob ino si se io nako ti j avlj ala. Ali, neko liko se p uta j avila o na." Kao d a j e na tr enutak o d lutao , a o nd a se nasmij eio . " uo sam nj ezin glas... i to mi j e b ilo d o vo lj no . Do vo lj no d a izd rim teke trenutke." " A sad si j e htio uzeti, j e li? " " Uzeti? Kako to misli? " " Htio si j e p o kuati o teti." No valee j e o sj eala kako j o j se zateu miii lica. " Htio si mi j e uzeti." " Kako b ih to izveo ? " " Ah, d a, W illy J ack P ickens nikad a ne b i uinio neto tako nisko , j e li? "

127
" Misli d a b ih j e ukr ao ? T o si mislila? " W illy J ack se p rimio za o grad u kreveta i p rid igao . " to si, d o vr aga, mislila, d a u p o b j ei s nj o m? " T rgnuo j e p lahtu ko j o m j e b io p o kriven i b acio j e na p o d . " U p o slj ed nj e vrij eme b a nisam mno go tr ao ." No ge su mu d o p ir ale d o tik isp o d ko lj ena. No valee j e p o elj ela skrenuti p o gled , ali nij e. Znala j e to o n eli. elio j u j e p o tresti, ali mu to nij e htj ela d o p ustiti. Nee j e p rid o b iti. Nikad vie. P ri la j e kr evetu i p o gled ala smeurano tkivo i rune o ilj ke. " Kako si znala d a sam o vd j e, No valee? " " itala sam o teb i u no vinama." " I, to j e p isalo ? J ad ni, b esp o mo ni krip l ne mo e se d ii sa zaho d sko g p o d a? " " T ako neto ." " P a ako se kr ip l ne mo e ak ni izvui iz zaho d a, kako si mislila d a mo e up asti u tvo j u kuu i ukr asti ti ker ? Do d ue, ako usp ij e p ro nai telefo nsku go vo rnicu i p retvo riti se u Sup er mana..." " Ne p o kuavaj b iti d uho vit. Ne izvri stvari." " I kako b i se kr ip l b r inuo za nj u nako n to b i j e ukrao ? Kad b i mu mo gle narasti no ve no ge i no va j etr a..." " Ako misli d a u te saalij evati, vara se." " Ond a b i mo d a mo gao up r avlj ati Disney W o rld o m." " Zato si se vatio ? " No valee j e p o ela go vo riti glasnij e. " Ili b i se mo d a mo gao p o eti b aviti b ankar stvo m." " Ako ne zb o g Amer icus, zato o nd a? " Vid j ela j e d a se p o ela gub iti, ali nij e se mo gla zaustaviti. " A mo d a b ih mo gao p o stati i sud ac." " Zato ? " , vr isnula j e. " Zato si d o ao ? " J ed ini zvuk uo se iz ho d nika, ko raci i utanj e naj lo na, a o nd a j e ula namrtena med icinska sestr a. " Ima li p r o b lema? " Gled ala j e naizmj ence W illyj a J acka i No valee. " uj e vas se niz cij eli ho d nik." " Op ro stite" , r ekao j e W illy J ack. T ad a j e ugled ala p lahtu na p o d u. " to se tu d o ga a? " " P ala mi j e." " Ah, tako ." P o d igla j e p lahtu i b acila j e p o kraj vrata, a o nd a j e iz o rmara izvad ila istu. " Mislila sam d a ste mo d a skakali p o krevetu." Rasp ro strla j e p lahtu i sp ustila j e p r eko W illyj a J acka, a o nd a j e p ro vj erila ko liko j o ima infuzij e. " Mo gu vam d ati inj ekcij u ako vam tr eb a." " Zasad sam d o b r o . P r iekaj mo ." " Samo mi r ecite" , r ekla j e. " I d a vie nisam ula galamu." Zatim se o krenula, izila i zatvo rila vr ata. No valee j e o tila d o p r o zo r a i zagled ala se van. Neb o , na ko j em nij e b ilo ni o b laka, kr o z o b o j eno staklo p o p rimilo j e ud nu, zelenkastu b o j u. " No valee." W illy J ack j e to go to vo p ro ap tao . " Lo e sam p o stup io s to b o m. Go re nego i s kim d r ugim. Ali, zap r avo , go to vo sve to sam rad io b ilo j e lo e." No valee ga j e sluala, ali nij e vj ero vala nj ego vim rij eima. P red o b ro ga j e p o znavala. " Znam d a nemam o p r avd anj a. Uo p e ne, j er sam u cij elo m ivo tu nap ravio samo d vij e d o b r e stvar i. I p r emd a ni j ed nu ni d rugu nij e b ilo o so b ito teko nap raviti, ip ak sam ih j a nap r avio ." No valee j e ekala p o r ugu, o kr enula se d a vid i zaj ed lj ivo st ko j u nikad a nij e usp ij evao p r ikr iti, ali nij e j e b ilo . " Nap ravio sam d ij ete, vj er o j atno d raesno d ij ete ako imalo nalikuj e maj ci. I nap isao sam p j esmu. I te kako d o b ru p j esmu. Ali, naravno , zezao sam se i up ro p astio se. Od d j eteta sam p o b j egao , a p j esmu su m i ukrali. Uo stalo m, vj ero j atno sam to i zasluio . No zb o g to ga ni j ed no ni d rugo nij e manj e vrij ed no . I nad am se d a to ip ak neto vr ij ed i." " W illy J ack..." P o d igao j e r uku, znak d a mu d ad e j o malo vremena. " T o me ne ini d o b rim. T o nita ne mij enj a, ne p o p r avlj a zlo ko j e sam inio i ne p o mae lj ud ima ko j e sam

128
p o vrij ed io .T o su samo d vij e stvari, No valee, ali znae d a ip ak nisam b io p o tp uno lo . Nij e sve b ilo uzalud ." No valee nij e elj ela o sj eati o no to j e o sj eala, nij e elj ela p o vj ero vati u to to j e ula. Dr ala se slike W illyj a J acka kakvo g j e tako d ugo p o znavala, W illyj a J acka ko j ega ni za to nij e b ilo b r iga, W illyj a J acka ko j ega j e zamrzila. S takvim b i znala izii na kr aj , ali o vaj no vi j u j e zb unj ivao . A znala j e d a j e to naj go re to j o j se mo e d o go d iti. " W illy J ack, r ekao si d a si mi d o ao rei neto o Americus." " Da." P o maknuo se i nap r avio grimasu o d b o la. " Sj ea li se o no g p o slj ed nj eg d ana? P o slj ed nj eg d ana kad smo b ili zaj ed no ? " No valee j e kimnula. " P itala si me elim li o p ip ati d ij ete i stav ila si mo j u ruku na trb uh, a j a sam rekao d a nita ne o sj eam. Rekla si d a u o sj etiti srce ako se p o trud im." Osj ea li kao neko b lago kuckanj e? " Rekao sam d a nita ne o sj eam i htio sam p o vui ruku, ali ti me nisi p ustila." Osj ea li? " Glas ti j e b io b lag, go to vo ap at, ali uo sam to si rekla." T u j e srce. W illy J acko vo lice b ilo j e mo kro o d suza, ali nij e ih o b risao . " Lagao sam ti, No valee, lagao sam." Glas mu j e zvuao teko i umo rno . " Rekao sam d a ne o sj eam, ali o sj etio sam. Osj etio sam b ilo d j ete ta kao d a o sj eam vlastito . Ali sam lagao ." " Zato ? " " Dragi B o e, nemam p o j ma. Zato lj ud i uo p e lau? J er se b o j imo ili smo lud i ili smo j ed no stavno zli. Vj er o j atno p o sto j i milij un razlo ga za la, a j a sam ih vj ero j atno to liko i izgo vo r io ... ali nij ed nu t ako veliku. Uvij ek p o sto j i j ed na la ko j u nikako ne mo e p r ealiti." " Mo lim? " " Mo d a ti to j o ne zna, mo d a nikad nisi izgo vo rila la tako veliku d a p ro guta d io teb e. Ali, ako to ikad a uini... i ako ti se p o srei... mo d a d o b ij e p riliku d a to isp ravi . Samo j ed nu p r iliku. Ako j e ne isko risti, nestane. I nikad se vie ne vrati." " Ub acite d va d o lar a i sed amd eset p et centi." No valee j e ub acila j ed anaest ko vanica u o tvo r, a o nd a stisnula slualicu uz uho kad j e telefo n p o eo zvo niti. " Mo lim te, b ud i tamo " , p r o ap tala j e nako n treeg zvo na. j ed na la ko j u nikad a ne p r ealimo Kad j e zazvo nilo i etvr ti p ut, sklo p ila j e o i i p ro vukla ruku kro z ko su. samo j ed nu p r iliku d a j e isp r avimo T ako j e vr sto stiskala telefo nsku icu d a su j o j , kad j e telefo n zazvo nio p eti p ut, p rsti p o b ij elj eli. a o nd a nestane Kad j e zazvo nio i esti p ut, o b uzela j u j e slab o st p a se naslo nila na vrata go vo rnice. i vie se nikad a ne vr ati A o nd a j o j se p o sr eilo . J avio se nako n to j e telefo n zazvo nio sed mi p ut. " Knj iar a Chaucer ." Kad j e ula nj ego v glas, gr lo j o j se stegnulo i nij e mo gla p ro tisnuti ni rij ei. " Knj iar a Chaucer ." P o kuala j e izgo vo r iti nj ego vo ime, ali neto j o j se zgrualo i nateklo u grlu. Ond a j e r ekao : " Halo ? " Sj etila se sno va, r unih sno va u ko j ima j e p o kuavala d o zvati p o mo , ali nij e mo gla p ro go vo r iti. " No d o b r o ..." , r ekao j e i znala j e d a e sp ustiti slualicu. Isp ustila j e neki glas, vie nalik cvilj enj u nego rij ei, ali uo j u j e. " Mo ete li go vo r iti malo glasnij e? " A o nd a se u nj o j neto o slo b o d ilo i nj ego vo j e ime izletj elo iz nj ezinih usta d o k j e gutala zr ak i b ezglasno p lakala. " No valee? " " Na... na... nazvala sam te... j er ..." J ecaj i su p rekid ali svaku rij e. " to se d o go d ilo , No valee? to j e? "

129
" Fo rney..." " J e li se neto d o go d ilo Amer icus? " P riguuj ui j e caj e, usp j ela j e r ei: " Americus j e d o b ro " , ali su rij ei zvuale iskrivlj eno . " to se o nd a d o go d ilo ? " No valee j e o sj etila kako j o j se b ilo ub rzava. A o nd a su rij ei p o kulj ale. " Lagala sam, Fo r ney." Sekund e su se p r etvo r ile u tisulj ea d o k j e No valee eka la neki zvuk... ap at, d ah, b ilo to . " Fo rney, mo lim te r eci d a nij e p r ekasno . Reci d a nij e p rekasno ." Mo lila se d a j e j o na vezi, d a su j o p o vezani. " Lagala sam ti... i ao mi j e." Ond a j e ula nj ego v d ub o k, hr ap avi ud isaj . " Mislila sam d a eli neto d r ugo - d rukij i ivo t. Mislila sam d a se eli vratiti u Maine... na fakultet... p o stati nastavnik. I b o j ala sam se d a e, ako te p o kuam zad rati..." " No valee..." " I tako , kad si me p itao d a li te vo lim, rekla sam..." " Rekla si: 'Ne. Ne na nain na ko j i ti eli. Ne tako .'" " Ali, to nij e b ila istina, Fo r ney. Vo lim te." " Ond a..." " Lagala sam j er sam mislila d a zasluuj e neto b o lj e." " Neto b o lj e o d teb e? " Glas mu j e b io p ro mukao i hrap av. " No valee, ne p o sto j i nita b o lj e o d teb e." " J e li p r ekasno , Fo r ne y? I mamo j o vremena. J o uvij ek mo emo ..." No valeein glas p r iguio j e zvuk sirene ko la hitne p o mo i ko j a su se zaustavila p o kraj ulaza hitne slub e. " uj e li me? " , p o vikala j e u slualicu. " No valee, gd j e si? " " P red b o lnico m u Alvi." " U Alvi? to tamo r ad i? " " Na o d lasku sam. I d em u T ellico P lains." " Ne." Fo r ney j e zvuao zap anj eno . " Ne mo e se vratiti." " Oh, ma ne mislim o stati, Fo r ney. Ne za stalno ." No valee se o krenula i p o gled ala svo j auto mo b il p ar kir an uz p lo nik. W illy J ack j e b io na stranj em sj ed a lu, glave o slo nj ene na j astuke. " Samo neko ga o namo vo zim" , r ekla j e. " Neko ga tko se eli vratiti d o ma." " No valee, ne znam to se d o ga a. Ne znam zato si tamo . Ne znam razumij em li ita. Ali, ako j e o vo san, ako sam samo sanj ao ..." " Ne sanj a, Fo r ney. T u s am j a i tu si ti - i o vo j e stvarno st." Do k j e No valee j o b ila u go vo rnici, p o ela j e krap ati kia. Kad j e d o trala d o auto mo b ila, vj etar j e zano sio kap i velike p o p ut ko vanica. W illy J ack j e d ub o ko sp avao , vj ero j atno o d inj ekcij e p ro tiv b o lo va ko j u j e d o b io neto m p r ij e nego to su ga ukr cali u auto . Do k j e No valee vad ila klj ueve iz to rb ice, vj etar j e to liko o j aao d a j e zanj ihao auto mo b il, p a j e o d luila p r iekati d o k nevrij eme ne p ro e. Do k j e gled ala kako se kap i cij ed e niz staklo , p red o ima j o j se p r ikazala j ed na d ruga no , d r uga d j evo j ka... sed amanesto go d inj akinj a, trud na i sama... d j evo j ka ko j a se vr tj ela i o kr etala i ekala, ekala o ne ko j i e izii iz mraka, ij i su j e glaso vi d o zivali iz sj ena... sitna ena mo d r e ko se i ir o ka o smij eha ko j a o tva ra vrata stamb ene p riko lice, ena ko j a e j e nauiti to j e to d o m d o m j e mj esto ko j e e te d o ekati kad p o srne, a svi p o srnemo mukarac cr ne ko e ko j i e j o j staviti fo to ap arat u ruke i nauiti j e gled ati svij et no vim o ima ne b o j se... up amti, ti zna snimati sa srcem d j eak sme e ko se i b lago ga glasa s aro b nim stab lo m d o no si sr eu, p o mae ti p r o nai o no to ti treb a... p o mae ti nai p ut kui ako se izgub i

130
ena o d ve p una ivo ta d a b i znala rei ne, ena ko j a e j e nauiti to j e to p rij atelj stvo p o g led aj to si p o stigla, No valee... p o gled aj to si sve p o stigla mukarac s p leteno m kap o m ko j i e j e nauiti to j e to lj ub av o no to elim, No valee, j e b iti s to b o m... b iti s to b o m i s Americus i d ij ete p o imenu Amer icus ko j e e j e nauiti d a vj eruj e u p ra vu sreu kad makica o tvo r i o i, p r vo to vid i j e maj ka Dj evo j ka j e znala d a e b iti i d r ugih, no vih glaso va ko j i e j e d o zvati s mj esta ko j a j o ne vid i p a j e ekala, i d alj e se vrtei. No valee se tad a nasmij eila sed amnaesto go d inj o j seb i ko j a se vrtj ela s d ruge strane kio m p o kr ap ano g stakla i p o kuala j e o nd j e zad rati. Ali, d j evo j ka j e nestala u svj etlo sti, mj estu gd j e j e p o ela nj ezina p o vij est.