8 Gii php x l cht thi ht nhn

Nng lng nguyn t s l mt phn quan trng trong tng lai ca mt th gii khng s dng nhin liu ha thch. Tuy nhin, cu hi ln t ra, chng ta s x l th no vi lng cht thi c to ra? Cc quc gia pht trin v ang pht trin u theo ui nhng d n nh my in ht nhn, nhm p ng nhu cu ngy cng ln v nng lng. Trong khi , ngun nng lng truyn thng ang ngy cng cn kit v gp phn gia tng s nhim mi trng do lng pht thi kh c hi ra mi trng xung quanh: nc, t, khng kh v sinh vt... Tuy nhin, qu trnh x l trong cc l phn ng ht nhn to ra nhng sn phm ph, cht thi ht nhn c phng x, l yu t gy au u cc nh khoa hc v qun l. Hin ti mi ch cch x l duy nht l... chn ct cht thi trong hm m, kho cha. Lng tch tr cht thi ht nhn ngy cng l gnh nng vi cc quc gia. Php, k t khi l phn ng ht nhn thc nghim u tin c vn hnh nm 1949 n nay, cc cht thi dn ng. Trong vng 40 nm, 58 l phn ng ca Php cho ra hn mt triu m3 cht thi. n nm 2020, con s c tnh s ln n hai triu. Cc cht thi ny tn ti rt lu, di dng phng x trong t nht trong 30 nm, nhng cng c th n c hng trm nghn nm. Thc t M cn ng ngi hn. Theo Vin Nng lng Ht nhn My (DOE), hin nay c khong 60.000 tn nhiu liu qua s dng ang i c tiu hy, trong khi hng nm cc nh my nng lng quc gia vn thai ra thm thm khong 2 000 tn ph liu na. Thm ch, nu cng vic xy dng kho cha cht thi ni Yucca vn tip tc th ti u nhng nm 2020, khi cng trinh hon thnh, rc thi ht nhn ca quc gia chc chn s vt qu kh nng tip nhn 70.000 tn ca kho cha. Cc nh khoa hc trn ton th gii a ra nhng gii php khc nhau nhm i mt vi vn x l cht thi ht nhn, tuy nhin mi cch lm u cha hiu qu. iu ny cng nhc nh vic pht trin cng ngh ht nhn. Di y l 8 gii php i mt vi vn cht thi ht nhn v nhng ri ro t chng:

a vo khng gian Ni lo v cht thi ht nhn s tan bin v khng th gy hi cho con ngi nu chng ta c th a chng vo h mt tri, hay th vo mt tri. Nhng nu cc v phng tu a ra cc cht thi ht nhn vo khng gian tht bi, hu qu s khn lng nh th no? Khi tu phng ri xung cc i dng, pht n trn vng thng quyn hu qu vi con ngi, sinh vt trn tri t l khn lng. Do , vic a cht thi ra ngoi v tr cn c cn nhc. Thm ch, gi s vic phng ra ngoi khng gian thnh cng theo ng l trnh v an ton, rt c th mt ngy no , nhng cht thi c th quay tr li. Chn su trong lng t Vic chn cht thi ht nhn xung su di lng t l mt la chn a thch ca nhiu quc gia. Tuy nhin, n s c chn nh th no l cu hi gy ra s tranh ci. Gii php chn su vn l mt d tnh trn giy, m t vic a cht thi vo trong nhng chic hp thp ri chn su hng km di b mt tri t. Mt li th ca vic chn cht thi l c th khoan chng gn cc l phn ng ht nhn, gip gim khong cch vn chuyn nhng cht thi nguy him cao xung ni chn lp. Tuy nhin, cc nc u vp phi vn lin quan n la chn a im chn lp cht thi, nhng nguyn tc tiu chun m bo an ton cho mi sinh khu vc Chn lp di y bin Phn ln y ca cc i dng u cu to t lp t st dy v nng, mt nguyn liu hon ho hp th phng x ca cc cht thi ht nhn pht ra. Bin php ny c nh hi dng hc Charles Hollister, thuc Vin Hi dng Woods Hole khi xng vo nm 1973. Vic lu gi cht thi ht nhn di y bin c Quc hi M thng qua nm 1986. Tuy nhin, vn ni cm vi vic lu tr, l phi thc hin khoan cc ging ngm su di y bin. Thm ha trn du Deepwwater Horizon l li cnh bo i vi cc hot ng khoan, khai thc di y bin. Bn cnh , cn nhiu tranh ci trong cc din n a phng ca cc quc gia pht trin ht nhn ni ring v ton cu v vn x l cht thi ht nhn ra bin. V vy, gii php chn lp di y bin cn s xem xt bng cc tha c quc t nhm em li li ch chung. Chn lp vng ht chm Khi nim vng ht chm cn l lm vi nhiu ngi. y l thut ng trong a cht hc, l ni din ra qu trnh hi t bin gii gia cc mng kin to: mt mng kin to di chuyn xung di mng kin to khc, sau b chm xung di lp v tri t. T l s ht chm khong vi cm mi nm (trung bnh t 2-8 cm). V mt l thuyt, vic chn lp cht thi ht nhn vng ht chm s a nhng thng cha nhin liu ht nhn qua s dng dc theo ai bng chuyn gia cc mng kin to v i vo trong lp v tri t. Tuy nhin, gii php ny gp phi nhiu vn lin quan n ch quyn lnh th quc gia cng nh s tham gia ca nhiu bn lin quan, ging nh d n chn lp di y bin.

Chn di sng bng Vic t cc qu cu cht thi ht nhn xung cc phin bng n nh, n chy xung bn di, sau s c cc lp bng khc c c li. Cht thi c th c bo qun vnh vin bn di cc lp bng dy hng chc m. Tuy nhin, kin ny sm b loi b. L gii cho vic bc b, l lo ngi vic dch chuyn cc mng bng cng nh hin tng bin i kh hu v nng ln ton cu. Hin nay, nh Quelccaya Nam Peru, nh ni bng nhit i ln nht th gii, c tc tan chy khong 60 mt mi nm, tng gp 10 ln so vi tc tan bng ca nhng nm 1960. Ct gi trong nhn to La chn tt nht v hin thc nht hin nay l vic c lp cc cht thi phng x trong cc loi tng hp nhn to sau chn xung di lng t. Cch ny s ngn cht thi phng x v lm nhim c t, v nc xung quanh. Cc nh khoa hc pht trin loi nhn to (synroc) t nhng nm 1970 nhm lu gi nhng cht thi ht nhn c mc phng x ln. Cc loi c thit k khc nhau ph thuc vo loi cht thi ring bit, da trn cng thc cho phn ng nc-nh sng cng nh hm lng cht plutonium. Mt gii php tng t l s dng vt liu gm nano trong bo qun v lu gi cht thi phng x. cc nh khoa hc Australia dng sn vi si gm nano c lm t oxit ca titan sn ln b mt cc b hay thng ln bng thp, c dng cha cht thi pht sinh trong qu trnh khai thc cc cht phng x v nc thi trong qu trnh lm mt l phn ng. Vt liu gm nano c u im l rt bn v c thi gian tn ti lu hn cc ion cht phng x, c kh nng by cc ion dng ca cht phng x v gi cht chng mi trong . Ch cn qut mt lp sn mng c nano mt (mt phn t mt) s tng an ton ln rt nhiu. Rt ngn chu k bn r Hin, mt s nh khoa hc ang tnh ti vic gim chu k bn r ca cc cht thi phng x, qua , x l nhanh chng cc cht ny, thay v tm cch chn chng u v ch chng phn r ht. My Laser Vulcan l mt thit b ra i t tng . My c th to ra cc xung in mnh v ngn, mt triu t Watts, bn vo mt cc vng nh, to ra bc x gama nh bt cc neutron n l khi cht thi phng x nh Iodine 129. Iodine129 l mt trong nhiu ng v phng x c to ra khi Uranium b t trong l phn ng ht nhn. Tuy nhin, cc nh khoa hc nh gi, my Laser s khng gii quyt trit vn cht thi xong n gim mc phng x. Phng php ny mi ch thc hin trong phng th nghim v ch c kh nng p dng giai on x l ban u ca cht thi ht nhn. Ti ch cht thi ht nhn Uranium c s dng trong l phn ng ht nhn ch ly c 5% nng lng trong khi cc nh my in nguyn t vn cha th ti s dng nhin liu ny. Nguyn nhn l do dng ph bin nht ca Uranium, ion uranyl rt kh phn tch t cc thanh nhin liu qua s dng. Cc nh khoa hc H Edinburth (Scotland) nghin cu sng ch ra phn t mch vng, c kh nng n phn ln cc ion khi tip xc vi cht uranyl. Nh vy, cu trc ca uranyl s b suy yu gip thanh nhin liu chy d dng phn ng

vi cc cht c kh nng tch lc hn ra khi cht thi, khng gy nhim mi trng.