MUHASEBENN TEMEL KAVRAMLARI VE TEKDZEN HESAP PLANI

1-2-3-4-5-6-7-8-9-10-11-12-13 No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblileri Enflasyon dzeltmesi hesaplar dahil

TRMOB YAYINLARI- 234

Dizgi - Dzenleme TRMOB Basn - Yayn Servisi

NSZ
Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii 26.12.1992 tarihli Resmi Gazetenin mkerrer saysnda yaynland.Tekdzen Hesap erevesi ve Hesap Plan 1994 ylnda yrrle girdi.TRMOBun srarlar ile yaynlanan tebliin ardndan lke genelin de youn bir eitim kampanyas gerekletirdik. Bu almamz lkemizde muhasebe mesleinin geliimindeki en nemli kilometre talarndan birisini oluturdu. Muhasebe Sistemi Uygulama Teblii, muhasebe uygulamasnda yalnz Tekdzen Hesap Plan ve erevesini dzenlememitir. Tebli, muhasebe kavramlarn, muhasebe politikalarnn ak lanmasn, mali tablolarn dzenlenmesi ve sunulmasn da d zenlemitir. Dzenleme, Trkiye muhasebe uygulamalarnn iyiletirilmesi ve gelitirilmesinde nemli bir ilevi yerine getir mitir. Muhasebe sistemi uygulama teblileri ile dzenlenen hesap plan ve erevesi, muhasebe kurallarna dayanlarak elde edilen mali tablolarn ierdii bilgilerin salkl ve anlalabilir olmas na hizmet etmitir. Muhasebenin Temel Kavramlar Ve Tekdzen Hesap Plan isimli bu kitabmzda, 1 Nolu Tebliden sonra yaplan tm dzenlemeler ana metne ilenerek sizlerin istifadesine sunulmutur. Ayrca, 12nolu teblile getirilen enflasyon dzeltmesi ile ilgili hesaplarda ilenmitir ve yaynlanan tm teblileri de ek olarak kitabn sonunda sizlerin istifadesine sunduk. Kitabn meslektalarmza ve ilgililere faydal olmasn diliyorum.

Nail SANLI TRMOB Genel Sekreteri

NDEKLER
IIIIIIIVVGR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 DZENLEMENN AMACI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 DZENLEMENN NTEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 DZENLEMENN KAPSAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 YAPILAN DZENLEMENN VERG MEVZUATI LE LKSVE YAPTIRIMI . . . . . . . . . . . . . . .5

VII- YRRLK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 VIII- 1993 HESAP DNEM N HTY AR UYGULAMA . . . . .6 IMUHASEBENN TEMEL KAVRAMLARI . . . . . . . . . . . . . . .7 1. Sosyal Sorumluluk Kavram . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 2. Kiilik Kavram . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 3. letmenin Sreklilii Kavram . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 4. Dnemsellik Kavram . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 5. Parayla llme Kavram . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 6. Maliyet Esas Kavram . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 7. Tarafszlk ve Belgelendirme Kavram . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 8. Tutarllk Kavram . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 9. Tam Aklama Kavram . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 10. htiyatllk Kavram . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 11. nemlilik Kavram . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 12. zn ncelii Kavram . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 MUHASEBE POLTKALARININ AIKLANMASI . . . . . .1 2 MAL TABLOLAR LKELER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 A- Mali Tablolarn Amalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 B- Mali Tablolardaki Bilgilerin zellikleri . . . . . . . . . . . . . . . . .14

IIIII-

C- Temel Mali Tablolarn Dzenlenme lkeleri . . . . . . . . . . . . . .14 1. Gelir Tablosu lkeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 2. Bilano lkeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 IVMAL TABLOLARIN DZENLENMES VE SUNULMASI23 A- Temel Mali Tablolarn Dzenlenmesi ve Sunulmas . . . . . . . .23 1. Bilano . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23 2. Gelir Tablosu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43 B- Dier Mali Tablolarn Dzenlenmesi ve Sunulmas . . . . . . . .51 1. Fon Akm Tablolar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51 A- Fon Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55 B- Fon Kullanmlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57 2- Nakit Akm Tablosu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58 A- Dnem Ba Nakit Mevcudu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58 B- Dnem ii Nakit Girileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59 C- Dnem i Nakit klar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60 D- Dnem Sonu Nakit Mevcudu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62 E- Nakit Art veya Azal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62 3. Kar Datm Tablosu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63 a) Tanm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63 b) Ama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63 c) Kar Datm Tablosunun Dzenlenme Kurallar . . . . . . . . . . .63 d) Kar Datm Tablosunun Biimsel Yaps . . . . . . . . . . . . . . . .64 e) Kar Datm Tablosu Kalemlerine likin Aklamalar . . . . . .64 A- Dnem Karnn Datm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .64 B- Yedeklerden Datm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66 C- Hisse Bana Kar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66 D- Hisse Bana Temett . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66 4. zkaynaklar Deiim Tablosu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67 a) Tanm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67 b) Ama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67 c) zkaynaklar Deiim Tablosunun Dzenlenme Kurallar . . . .67 d) zkaynaklar Deiim Tablosunun Biimsel Yaps . . . . . . . . .67 e) zkaynaklar Deiim Tablosu Kalemlerine likin Aklamalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68 Tabloda Yer Alan rnein Aklanmas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68 nceki Dnem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68 Cari Dnem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .71

II

EK TABLO -1 EK TABLO -2 EK TABLO -3 EK TABLO -4 EK TABLO -5 EK TABLO -6 EK TABLO -7 EK TABLO -8 EK TABLO -9 V-

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .75 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .82 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .88

TEKDZEN HESAP EREVES, HESAP PLANI VE HESAP PLANI AIKLAMALARI . . . . . . . . . . . . . . . . .89 A- Tekdzen Hesap erevesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89 B- Hesap Plan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .96 C- Hesap Plan Aklamalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126 1. Dnen Varlklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126 2. Duran Varlklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .148 3. Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .169 4. Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .189 5. zkaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .204 6. Gelir Tablosu Hesaplar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .211 7. Maliyet Hesaplar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .228 0-9 Gider eitleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .243 10-99 Gider Yerleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .246

2 Sra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii . . . . . . . . . .250 3 Sra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii . . . . . . . . . .265 4 Sra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii . . . . . . . . . .268 5 Sra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii . . . . . . . . . .281 6 Sra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii . . . . . . . . . .283 7 Sra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii . . . . . . . . . .285 8 Sra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii . . . . . . . . . .287 9 Sra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii . . . . . . . . . .289 10 Sra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii . . . . . . . . .291 11 Sra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii . . . . . . . . .293 12 Sra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii . . . . . . . . .299 13 Sra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii . . . . . . . . .307

III

I GR: 213 sayl Vergi Usul Kanununun 175 ve mkerrer 257. maddelerinin Bakanlmza verdii yetkiye dayanlarak; a) Muhasebenin Temel Kavramlar, b) Muhasebe Politikalarnn Aklanmas, c) Mali Tablolar lkeleri, d) Mali Tablolarn Dzenlenmesi ve Sunulmas e) Tekdzen Hesap erevesi Hesap Plan ve leyii, konularnda dzenlemeler yaplm ve bu dzenlemeler Tebliin ekini oluturmutur. II DZENLEMENN AMACI: Bu dzenleme; bilano usulnde defter tutan gerek ve tzel kiilere ait teebbs ve iletmelerin faaliyet ve sonularnn salkl ve gvenilir bir biimde muhasebeletirilmesi, mali tablolar aracl ile ilgililere sunulan bilgilerin tutarllk ve mukayese edilebilirlik niteliklerini koruyarak gerek durumu yanstmasnn salanmas ve iletmelerde denetimin kolay latrlmas amacyla yaplmtr . III DZENLEMENN NTEL: Bir iletmenin faaliyet ve sonular ile dorudan ilgili olan kesim sadece o iletmenin sahip veya ortaklar deildir. letmelerle dorudan ilgili olan iletme sahip veya ortaklarnn yansra o iletme ile ticari, mali ve ekonomik ilikiler kuran iletmeler veya toplum bireyleri, kredi, finans ve yatrm ku-

rulular ile eitli kamu kurum ve kurulular iletmenin faaliyet ve sonular ile ilgilenmekte ve bu konuda salkl ve gvenilir bilgi sahibi olmak istemektedirler. letmelerin faaliyet ve sonular konusunda bilgi kayna ise o iletmenin muhasebe kayt ve belgeleri ile bunlara dayanlarak hazrlan m mali tablolardr. Muhasebe bilgilerinin sunulduu mali tablolara dayanlarak karar alma durumunda bulunan ilgililerin karar almalarnda en nemli etken, bu bilgilerin salkl ve mukayese edilebilir nitelikte olmasdr . Makro adan milli gelir hesaplar ve benzeri istatistiklerin karlmasnda, kalknma planlarnn hazr lanmasnda, ulusal ve uluslararas sermaye hareketlerinin dzenlenmesinde, ekonomik faaliyetlerin Devlet tarafndan kontrol edilmesi ve ynetilmesinde muhasebede tekdzeliin salanmas byk nem arzetmektedir. Kald ki, mali tablolar aracl ile ilgililere sunulan bilgilerin denetlenmesinin gerekli olduu hallerde, tekdzen hesap plan uygulamasnn denetimin i ykn azaltaca ve kolaylatraca da aktr . Yaplan dzenleme, a) Muhasebe bilgilerinin karar alma durumunda bulunan ilgililere yeterli ve doru olarak ulatrlmasna, b) Farkl iletmeler ile ayn iletmenin farkl dnemlerinin karlatrlmasna, c) Mali tablolarda yer alan hesap adlarnn tm kesimler iin ayn anlam vermesine, d) Muhasebe terim birliinin salanmas suretiyle anlalabilir olmasna,

e) letmelerle ilgililer arasnda gven unsurunun oluturulmasna yneliktir. Yaplan dzenlemede ngrlen usul ve esaslara uyulmas zorunlu olup, ilgili mevzuat hkmleriyle aykrln mali ra por ve beyannamelerinin dzenlenmesi srasnda giderilmesi iletmelerin sorumluluundadr. IV DZENLEMENN KAPSAMI : Yaplan dzenlemenin kapsamna bilano esasna gre defter tutan gerek ve tzel kiiler girmektedir. Dier bir anlatmla, sz konusu teebbs ve iletmeler bu Teblile belirlenen muhasebe usul ve esaslarna uymak zorundadrlar . Teebbs ve iletmelerin kamu idare ve messeselerine ait olmas hukuki yaplarnn farkll, zel kanunlarnn bulunmas, ver gi muafiyet ve istisnalarndan yararlanmalar, bu mecburiyetleri yerine getirmelerine engel tekil etmemektedir. Bu teebbs ve iletmelerin ticari esaslara gre faaliyet gstermeleri, belirlenen muhasebe usul ve esaslarna uymalar iin yeterlidir . Ancak bilano esasna gre defter tutmakla beraber faaliyet konular itibariyle farkl muhasebe tekniini kullanmak durumunda bulunan; a) Banka ve Sigorta irketleri, b) zel Finans Kurumlar c) Finansal Kiralama irketleri (faktoring v b alanlarda faaliyet gsterenler dahil),

d) Menkul Kymet Yatrm FonlarArac Kurumlar ve Yatrm Ortaklklar, belirlenen "Muhasebenin Temel Kavramlar"na "Muhasebe Politikalarnn Aklanmas"na ve "Mali Tablolar lkeleri"ne uymalar kaydyla bu Tebliin dier mecburiyetlerini yerine getirmekle ykml deillerdir, "Bilano esasna gre defter tutan ve bir nceki yl aktif toplam 25 milyar liray ve net satlar toplam 50 milyar liray amayan iletmeler, Muhasebe Usul ve Esaslarnn "Mali Tablolarn Dzenlenmesi ve Sunulmas"na ilikin blmnn "Temel Mali Tablolar"la ilgili ksmna uymakla ykmldrler." Bu deiiklik ile ek mali tablolar dzenlemek zorunda olan iletmelerin belirlenmesinde, aktif toplam ve net satlarnn toplamnn belirli bir rakam amas kriteri getirilmitir . Buna gre, kurulu ekli ne olursa olsun bir nceki yl aktif toplam 25 milyar lirann ve net satlar toplam 50 milyar li rann altnda kalan iletmeler ek mali tablolar dzenlemek zorunda deillerdir. Aktif toplam veya net satlar toplam yukarda belirtilen rakamlar aan iletmeler ise temel mali tablolarn yansra ek mali tablolar da dzenlemek mecburi yetindedirler.

V YAPILAN DZENLEMENN VERG MEVZUATI LE LKS VE YAPTIRIMI : Bu dzenleme kapsamnda bulunan iletmeler, muhasebe sistemlerini bu Tebli ve Ekinde ngrlen kurallara uygun olarak yrteceklerdir. Ancak vergiye tabi krn tesbiti aamasnda vergi kanunlarnda yer alan zel hkmleri gznnde bulundurmak zorundadrlar. Dier bir anlatmla, bu dzenlemede yer alan kavram ve ilkeler ile mali tablolarn dzenlenmesi ve sunulmasna ilikin esaslar erevesinde dzenlenecek mali tablolarn teklii deitirilemez olup; iletmeler sz konusu mali tablolardan hareketle vergiye tabi safi kazancn tespitinde vergi mevzuat uyarnca istenilen bilgileri salayacak ekilde gerekli dzenleme ve hesaplamalar yapacaklardr . Belirlenen muhasebe usul ve esaslarn uygulamak zorunda olduklar halde, buna uymayanlar hakknda 213 saylVergi Usul Kanunu ile 3568 sayl Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Mavirlik ve Yeminli Mali Mavirlik Kanununun ilgili hkmleri uyarnca gerekli cezai ilemler uygulanacaktr. VII YRRLK : Bu Teblile getirilen Muhasebe Usul ve Esaslar: a) Hesap dnemi takvim yl olanlarda 1.1.1994 tarihinden, b) zel hesap dnemi kullananlarda 1994 takvim yl iinde hesap dnemlerinin ald tarihten, geerli olmak zere yaymland tarihte yrrle girer .

VIII 1993 HESAP DNEM N HTY AR UYGULAMA : Yukardaki blmde akland zere, buTebli kapsamna giren mkellefler bu Teblile belirlenen Muhasebe Usul ve Esaslar'na 1994 hesap dneminden balamak zere uymak zorundadrlar. Ancak bu mkellefler istemeleri halinde 1993 hesap dneminde de muhasebe sistemlerini belirlenen usul ve esaslara uygun olarak yrtebileceklerdir. Tebli olunur.

I MUHASEBENN TEMEL KAVRAMLARI : Muhasebenin temel kavramlar unlardr : 1. Sosyal Sorumluluk Kavram, 2. Kiilik Kavram, 3. letmenin Sreklilii Kavram, 4. Dnemsellik Kavram, 5. Parayla llme Kavram, 6. Maliyet Esas Kavram, 7. Tarafszlk ve Belgelendirme Kavram, 8. Tutarllk Kavram, 9. Tam Aklama Kavram, 10. htiyatllk Kavram, 11. nemlilik Kavram, 12. zn ncelii Kavram. 1. Sosyal Sorumluluk Kavram : Bu kavram, muhasebenin ilevini yerine getirme hususundaki sorumluluunu belirtmekte ve muhasebenin kapsamn, anlamn, yerini ve amacn gstermektedir . Sosyal sorumluluk kavram; muhasebenin organizasyonunda, muhasebe uygulamalarnn yrtlmesinde ve mali tablolarn dzenlen mesi ve sunulmasnda; belli kii veya gruplarn deil, tm

toplumun karlarnn gzetilmesi ve dolaysyla bilgi reti minde geree uygun, tarafsz ve drst davranlmas gerei ni ifade eder. 2. Kiilik Kavram : Bu kavram; iletmenin sahip veya sahiplerinden, yneticilerinden, personelinden ve dier ilgililerden ayr bir kiilie sahip olduunu ve o iletmenin muhasebe ilemlerinin sadece bu kiilik adna yrtlmesi gerektiini ngrr. 3. letmenin Sreklilii Kavram: Bu kavram, iletmelerin faaliyetlerini bir sreye bal olmakszn srdreceini ifade eder . Bu nedenle iletme sahiplerinin ya da hissedarlarnn yaam sreleriyle bal deildir . letmenin sreklilii kavram maliyet esasnn temelini oluturur. Bu kavramn, iletmeler asndan geerliliinin bulunmad veya ortadan kalkt durumlarda ise, bu husus mali tablolarn dipnotlarnda aklanr . 4. Dnemsellik Kavram : Dnemsellik kavram; iletmenin sreklilii kavram uyarnca snrsz kabul edilen mrnn, belli dnemlere blnmesi ve her dnemin faaliyet sonularnn dier dnemlerden bamsz olarak saptanmasdr . Gelir ve giderlerin tahakkuk esasna gre muhasebeletirilmesi, haslat, gelir ve krlarn ayn dneme ait maliyet, gider ve zararlarla karlatrlmas bu kavramn gereidir. Bu kavramn, iletmeler asndan geerliliinin bulunmad

veya ortadan kalkt durumlarda ise, bu husus mali tablolarn dipnotlarnda aklanr . 5. Parayla llme Kavram : Parayla llme kavram, parayla llebilen iktisadi olay ve ilemlerin muhasebeye ortak bir l olarak para birimiyle yanstlmasn ifade eder . Muhasebe ilemleri ulusal para birimine gre yaplr. 6. Maliyet Esas Kavram : Maliyet esas kavram; para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mmkn veya uygun olmayan dier kalemler hari, iletme tarafndan edinilen varlk ve hizmetlerin muhasebeletirilmesinde, bunlarn elde edilme maliyetlerinin esas alnmas gereini ifade eder . 7. Tarafszlk ve Belgelendirme Kavram : Bu kavram, muhasebe kaytlarnn gerek durumu yanstan ve usulne uygun olarak dzenlenmi objektif belgelere dayandrlmas ve muhasebe kaytlarna esas alnacak yntemlerin seilmesinde tarafsz ve n yargsz davranlmas gereini ifa de eder. 8. Tutarllk Kavram : Tutarllk kavram; muhasebe uygulamalar iin seilen mu hasebe politikalarnn, birbirini izleyen dnemlerde deitirilmeden uygulanmas gereini ifade eder. letmelerin mali durumunun, faaliyet sonularnn ve bunlara ilikin yorumlarn karlatrlabilir olmas bu kavramn amacn oluturur .

Tutarllk kavram, benzer olay ve ilemlerde, kayt dzenleri ile deerleme llerinin deimezliini ve mali tablolarda biim ve ierik ynnden tek dzeni ngrr. Geerli nedenlerin bulunduu durumlarda, iletmeler, uyguladklar muhasebe politikalarn deitirebilirler. Ancak bu deiikliklerin ve bunlarn parasal etkilerinin mali tablolarn dipnotlarnda aklanmas zorunludur . 9. Tam Aklama Kavram : Tam aklama kavram; mali tablolarn bu tablolardan yarar lanacak kii ve kurulularn doru karar vermelerine yardmc olacak lde yeterli, ak ve anlalr olmasn ifade eder . Mali tablolarda finansal bilgilerin tam olarak aklanmas yannda, mali tablo kalemleri kapsamnda yer almayan ancak alnacak kararlar etkileyebilecek, gereklemesi muhtemel olaylara da yer verilmesi bu kavramn gereidir. 10. htiyatllk Kavram Bu kavram, muhasebe olaylarnda temkinli davranlmas ve iletmenin karlaabilecei risklerin gznne alnmas gereini ifade eder. Bu kavramn sonucu olarak, iletmeler, muhtemel giderleri ve zararlar iin karlk ayrrlar , muhtemel gelir ve krlar iin ise gerekleme dnemlerine kadar herhangi bir muhasebe ilemi yapmazlar. Ancak bu kavram gizli yedekler veya gereinden fazla karlklar ayrlmasna gereke oluturamaz. 11. nemlilik Kavram : nemlilik kavram, bir hesap kalemi veya mli bir olayn nis-

10

p arlk ve deerinin mali tablolara dayanlarak yaplacak deerlemeleri veya alnacak kararlar etkileyebilecek dzeyde olmasn ifade eder . nemli hesap kalemleri, finansal olaylar ve dier hususlarn mali tablolarda yer almas zorunludur. 12. zn ncelii Kavram : zn ncelii kavram, ilemlerin muhasebeye yanstlmasnda ve onlara ilikin deerlendirmelerin yaplmasnda biimlerinden ok zlerinin esas alnmas gereini ifade eder . Genel olarak ilemlerin biimleri ile zleri paralel olmakla birlikte, baz durumlarda farkllklar ortaya kabilir . Bu takdirde, zn biime ncelii esastr.

11

II MUHASEBE POLTKALARININ AIKLANMASI 1. Mali tablolar iletmenin sreklilii, tutarllk ve dnemsellik kavramlarna dayanlarak hazrlanm ise bunlarn aklan mas istenmez. Ancak bu kavramlardan ayrlmalarn mevcut olmas hallerinde, mali tablolarn dipnotlarnda nedenleri ile birlikte aklanmaldr . 2. htiyatllk, zn ncelii ve nemlilik kavramlar muhase be politikalarnn seimini ve uygulamasn ynlendirmelidir . 3. Mali tablolarn ierdii btn nemli muhasebe politikalar anlalr ve ksa olarak aklanmaldr . 4. Kullanlan muhasebe politikalaryla ilgili aklamalar mali tablolarla btnlk oluturur. Kullanlan nemli muhasebe politikalarnn aklanmas mali tablolarn btnl ve tam l iin temel ilkedir . Politikalara ilikin aklamalar iletme ynetimi tarafndan muhasebe departmanna toplu olarak verilmelidir. 5. Bilano ve gelir tablosundaki ve dier tablolardaki yanl veya geree uygun olmayan ilemler, muhasebe politikalarnn aklanmas veya dip notlarda belirtilmesi suretiyle d zeltilmi olamaz. Dzeltme ancak, muhasebe kayt ve tekniine uygun olarak yaplr ve mali tablolara yanstlr . 6. Mali tablolar, dnemler itibariyle karlatrlabilir nitelikte olmaldr . 7. Mali politikalarda, cari dnem veya gelecek dnemlerde nemli etki yaratan veya yaratabilecek bir deiiklik yaplm ise durum nedenleri ile birlikte aklanmal ve bunun mali tablolara olan etkileri gsterilmelidir. 12

III MAL TABLOLAR LKELER : Mali tablolar ilkeleri, temel mali tablolarn dzenlenmesinde iletmeler tarafndan uygulanacak kurallar ifade eder. Bu dzenlemede yer almayan konularda, daha sonra yaymlanacak muhasebe standartlarna, yoksa muhasebe kavramlarna uygun olarak ncelikle, iletmenin iinde bulunduu sektrde sz konusu iletme bykl iin yaygn olarak kullanlan, bunun da uygulanmad hallerde uluslararas standartlarda benimsenen esaslara uyulur. Mali tablolarn hazrlanmasnda esas alnan kavram ve ilkeler ile Trk Ticaret Kanunu ve ilgili dier mevzuat hkmlerinin farkl uygulamalara yer verdii durumlarda, iletmeler sz konusu mevzuat hkmleri uyarnca istenilen bilgileri salayacak ekilde gerekli dzenlemeleri yaparlar. Ancak, bu dzenlemeler bu blmde yer alan ilkeler erevesinde dzenlenecek mali tablolarn teklii ilkesini deitiremez. Mali Tablolar aadaki tablolar ierir : 1. Bilano 2. Gelir Tablosu 3. Satlarn Maliyeti Tablosu 4. Fon Akm Tablolar 5. Nakit Akm Tablosu 6. Kr Datm Tablosu 7. z Kaynaklar Deiim Tablosu

13

Bu tablolardan, bilano ve gelir tablosu dipnotlar ve ekleri ile birlikte temel mali tablolar, dierleri ise ek mali tablolar oluturur. A MAL TABLOLARIN AMALARI : Mali tablolarn amalar yledir : 1. Yatrmclar , kredi verenler ve dier ilgililer iin karar almada yararl bilgiler salamak. 2. Gelecekteki nakit akmlarn deerlendirmede yararl bilgi ler salamak. 3. Varlklar, kaynaklar ve bunlardaki deiiklikler ile iletme faaliyet sonular hakknda bilgi salamak. B MAL TABLOLARDAK BLGLERN ZELLKLER : Mali tablolarda yer alan bilgilerin karar vericiler tarafndan en iyi ekilde ve sratle kullanlabilmesi iin bu tablolarn anlalabilir, ihtiyaca uygun, gvenilir, karlatrlabilir olmas, zamannda dzenlenmesi gerekir . C TEMEL MAL TABLOLARIN DZENLENME LKELER : Temel mali tablolarn dzenlenme ilkeleri, temel mali tablolara paralel olarak iki ana gruba ayrlr: 1. Gelir Tablosu lkeleri 2. Bilano lkeleri a) Varlklara likin lkeler, 14

b) Yabanc Kaynaklara likin lkeler, c) zkaynaklara likin lkeler. 1. GELR TABLOSU LKELER : Gelir tablosu ilkelerinin amac; satlarn, gelirlerin, satlar maliyetinin, giderlerin, kr ve zararlara ait hesaplarn ve belli dnemlere ait iletme faaliyeti sonularnn snflandrlm ve geree uygun olarak gsterilmesini salamaktr. Btn satlar, gelir ve krlar ile maliyet, gider ve zararlar brt tutarlar zerinden gsterilirler ve hi bir sat, gelir ve kr kalemi bir maliyet, gider ve zarar kalemi ile tamamen veya ksmen karlatrlmak suretiyle gelir tablosu kapsamn dan karlamaz. Bu ama dorultusunda benimsenen gelir tablosu ilkeleri aada belirtilmitir: a) Gereklememi satlar, gelir ve karlar; gereklemi gi bi veya gerekleenler gerek tutarndan fazla veya az gsterilmemelidir. Belli bir dnem veya dnemlerin geree uygun faaliyet sonularn gstermek iin, dnem veya dnemlerin banda ve sonunda doru hesap kesimi ilemleri yaplmaldr . b) Belli bir dnemin satlar ve gelirleri bunlar elde etmek iin yaplan satlarn maliyeti ve giderleri ile karlatrlma ldr . Belli bir dnem veya dnemlerin banda ve sonunda maliyet ve giderleri geree uygun olarak gsterebilmek iin stoklarda, alacak ve borlarda doru hesap kesimi ilemleri yaplmaldr .

15

c) Maddi ve maddi olmayan duran varlklar ile zel tkenmeye tabi varlklar iin uygun amortisman ve tkenme pay ayrlmaldr . d) Maliyetler; maddi duran varlklar, stoklar, onarm ve bakm ve dier gider gruplar arasnda uygun bir ekilde datl maldr . Bunlardan direkt olanlar dorudan doruya, birden fazla faaliyeti ilgilendirenleri zaman ve kullanma faktr dikkate alnarak tahakkuk ettirilip, datlmaldr . e) Arzi ve olaanst nitelie sahip kr ve zararlar meydana geldikleri dnemde tahakkuk ettirilmeli, fakat normal faaliyet sonularndan ayr olarak gsterilmelidir . f) Btn kr ve zararlardan, nceki dnemlerin mali tablolarnda dzeltme yaplmasn gerektirecek byklk ve nitelik tekiler dnda kalanlar, dnemin gelir tablosunda gsterilmelidir. g) Karlklar, iletmenin krn keyfi bir ekilde azaltmak veya bir dneme ait kr dier dneme aktarmak amacyla kullanlmamaldr . h) Dnem sonularnn tespiti ile ilgili olarak uygulana gelen deerleme esaslar ve maliyet yntemlerinde bir deiiklik yapld takdirde, bu deiikliin etkileri aka belirtilmeli dir. ) Bilano tarihinde var olan ve sonucu belirsiz bir veya bir ka olayn gelecekte ortaya kp kmamasna bal durumla r ifade eden, arta bal olaylardan kaynaklanan, makul bir ekilde geree yakn olarak tahmin edilebilen gider ve zararlar, tahakkuk ettirilerek gelir tablosuna yanstlr . arta

16

bal gelir ve karlar iin ise gerekleme ihtimali yksek de olsa herhangi bir tahakkuk ilemi yaplmaz; dipnotlarda aklama yaplr . 2. BLANO LKELER Bilano ilkelerinin amac; sermaye koyan veya sonradan kendilerine ait kr iletmede brakan sahip ve hissedarlar ile alacakllarn iletmeye saladklar kaynaklar ve bunlarla el de edilen varlklarn muhasebe kayt, hesap ve tablolarnda anlaml bir ekilde tespit edilmesi ve gsterilmesi yoluyla, belli bir tarihte iletmenin mali durumunun aklkla ve ilgililer iin geree uygun olarak yanstlmasdr . Bilano, varlklarn iinde bulunulan zamandaki deerini veya tasfiye halinde bunlarn satndan elde edilecek para tutarlarn yanstan bir tablo deildir . Btn varlklar, yabanc kaynaklar ve z kaynaklar bilanoda gayrisafi deerleri ile gsterilirler. Bu ilke, bilanonun net deer esasna gre dzenlenmesine bir engel oluturmaz. Bu dorultuda net deer bilano dzenlenmesinin gerei olarak indirim kalemlerinin ilgili hesaplarn altnda aka gsteril mesi esastr. Bu ama dorultusunda benimsenen bilano ilkeleri; varlklar, yabanc kaynaklar ve zkaynaklar itibariyle aada, belirtilmitir: a) Varlklara likin lkeler : 1. letmenin bir yl veya normal faaliyet dnemi iinde paraya dnebilecek varlklar, bilanoda dnen varlklar grubu iinde gsterilir. 17

2. letmenin bir yl veya normal faaliyet dnemi iinde paraya dnemeyen, hizmetlerinden bir hesap dneminden daha uzun sre yararlanlan uzun vadeli varlklar, bilanoda duran varlklar grubu iinde gsterilir. Dnem sonu bilano gnnde bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir yln altnda kalanlar dnen varlklar grubunda ilgili hesaplara aktarlr . 3. Bilanoda varlklar, bilano tarihindeki geree uygun deerleriyle gsterebilmek iin, varlklardaki deer dklklerini gstererek karlklarn ayrlmas zorunludur . Dnen varlklar grubu iinde yer alan menkul kymetler, alacaklar, stoklar ve dier dnen varlklar iindeki ilgili kalemler iin yaplacak deerleme sonucu gerekli durumlarda uygun karlklar ayrlr . Bu ilke, duran varlklar grubunda yer alan alacaklar, bal menkul kymetler, itirakler, bal ortaklklar ve dier duran varlklardaki ilgili kalemler iin de geerlidir. 4. Gelecek dnemlere ait olarak nceden denen giderler ile cari dnemde tahakkuk eden ancak, gelecek dnemlerde tahsil edilecek olan gelirler kayt ve tespit edilmeli ve bilanoda ayrca gsterilmelidir. 5. Dnen ve duran varlklar grubunda yer alan alacak senetlerini, bilano tarihindeki geree uygun deerleri ile gsterebilmek iin reeskont ilemleri yaplmaldr . 6. Bilanoda duran varlklar grubunda yer alan maddi duran varlklar ile maddi olmayan duran varlklarn maliyetini eitli dnem maliyetlerine yklemek amacyla her dnem ayrlan

18

amortismanlarn birikmi tutarlar ayrca bilanoda gsterilmelidir. 7. Duran varlklar grubu iinde yer alan zel tkenmeye tabi varlklarn maliyetini eitli dnem maliyetlerine yklemek amacyla, her dnem ayrlan tkenme paylarnn birikmi tu tarlar ayrca bilanoda gsterilmelidir . 8. Bilanonun dnen ve duran varlklar gruplarnda yer alan alacaklar, menkul kymetler, bal menkul kymetler ve dier ilgili hesaplardan ve ykmllklerden iletmenin sermaye ve ynetim bakmndan ilikili bulunduu ortaklara, personele, itiraklere ve bal ortaklklara ait olan tutarlarnn ayr gsterilmesi temel ilkedir. 9. Tutarlar kesinlikle saptanamayan alacaklar iin herhangi bir tahakkuk ilemi yaplmaz. Bu tr alacaklar bilano dipnot veya eklerinde gsterilir. 10. Verilen rehin, ipotek ve bilano kapsamnda yer almayan dier teminatlarn zellikleri ve kapsamlar bilano dipnot veya eklerinde aka belirtilmelidir. Bu ilke, alnan rehin, ipotek ve bilano kapsamnda yer almayan dier teminatlar iin de geerlidir. Ayrca, iletme varlklar ile ilgili toplam sigorta tutarlarnn da bilano dipnot veya eklerinde aka gsterilmesi gerekmektedir. b) Yabanc Kaynaklara likin lkeler : 1. letmenin bir yl veya normal faaliyet dnemi iinde va-

19

desi gelen borlar, bilanoda ksa vadeli yabanc kaynaklar grubu iinde gsterilir. 2. letmenin bir yl veya normal faaliyet dnemi iinde vadesi gelmemi borlar, bilanoda uzun vadeli yabanc kaynaklar grubu iinde gsterilir. Dnem sonu bilano gnnde bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir yln altnda ka lanlar ksa vadeli yabanc kaynaklar grubundaki ilgili hesaplara aktarlr . 3. Tutarlar kesinlikle saptanamayanlar veya durumlar tart mal olanlar da iermek zere, iletmenin bilinen ve tutarlar uygun olarak tahmin edilebilen btn yabanc kaynaklar kayt ve tespit edilmeli ve bilanoda gsterilmelidir. letmenin bilinen ancak tutarlar uygun olarak tahmin edilemeyen durumlar da bilanonun dipnotlarnda ak olarak be lirtilmelidir. 4. Gelecek dnemlere ait olarak nceden tahsil edilen haslat ile cari dnemde tahakkuk eden ancak, gelecek dnemlerde denecek olan giderler kayt ve tespit edilmeli ve bilanoda ayrca gsterilmelidir. 5. Ksa ve uzun vadeli yabanc kaynaklar grubunda yer alan bor senetlerini bilano tarihindeki geree uygun deerleri ile gsterebilmek iin reeskont ilemleri yaplmaldr . 6. Bilanonun ksa ve uzun vadeli yabanc kaynaklar gruplarnda yer alan borlar, alnan avanslar ve dier ilgili hesaplardan iletmenin sermaye ve ynetim bakmndan ilgili bulunduu ortaklara, personele, itiraklere ve bal ortaklklara ait olan tutarlarnn ayr gsterilmesi temel ilkedir .

20

c) zkaynaklara likin lkeler : 1. letme sahip veya ortaklarnn sahip veya ortak sfatyla iletme varlklar zerindeki haklar zkaynaklar grubunu oluturur. letmenin bilano tarihindeki denmi sermayesi ile iletme faaliyetleri sonucu oluup, eitli adlar altnda iletmede braklan krlar ile dnem net kr (zarar) bilanoda zkaynak lar grubu iinde gsterilir. 2. letmenin denmi sermayesi bilanonun kapsam iinde tek bir kalem olarak gsterilir. Ancak, esas sermaye zellikleri farkl hisse gruplarna ayrlm bulunuyorsa esas sermaye hesaplar her grubun haklarn, kr ve tasfiye paylarnn da- tmnda sahip olabilecekleri zellikleri ve dier nemli zellikleri yanstacak biimde bilanonun dipnotlarnda gsterilmelidir. 3. letmenin hissedarlar tarafndan yatrlan sermayenin de vam ettirilmesi gerekir. letmede herhangi bir zararn ortaya kmas, herhangi bir nedenle zkaynaklarda meydana gelen azalmalar; hem dnemsel, hem de kmlatif olarak izlenmeli ve kaydedilmelidir. 4. zkaynaklarn bilanoda net olarak gsterilmesi iin gemi yllar zararlar ile dnem zarar, zkaynaklar grubunda indirim kalemleri olarak yer alr. 5. zkaynaklar; denmi sermaye, sermaye yedekleri, kr yedekleri, gemi yl krlar (zararlar) ve dnem net kr (za rar)ndan oluur. Kr yedekleri yasal, stat ve olaanst yedekler ile yedek niteliindeki karlklar, zel fonlar gibi i -

21

letme faaliyetleri sonucu elde edilen krlarn datlmam ksmn ierir . Sermaye yedekleri ise hisse senedi ihra primleri, iptal edilen ortaklk paylar, yeniden deerleme deer artlar gibi kalemlerden meydana gelir. Sermaye yedekleri, gelir unsuru olarak gelir tablosuna aktarlamaz.

22

IV MAL TABLOLARIN DZENLENMES VE SUNULMASI A TEMEL MAL TABLOLARIN DZENLENMES VE SUNULMASI Bu blm, temel mali tablolar oluturan bilano ve gelir tablosunun dzenlenmesi ve sunulmas esaslarn ierir . 1. BLANO : a) BLANO TANIMI : Bilano, bir iletmenin belli bir tarihte sahip olduu varlklar ile bu varlklarn salad kaynaklar gsteren mali tablodur . b) BLANO DZENLEME KURALLARI : Bilanonun dzenlenmesinde, mali tablolar ilkelerinde verilmi aklamalar esas alnr . Bilanonun aktifinde yer alan varlklar, paraya dnme hzlarna gre en ok likitten en az likit deere doru, pasifinde yer alan kaynaklar ise en ksa vadeli kaynaktan en uzun vadeli kaynaa doru sralanrlar . c) BLANONUN BMSELYAPISI : letmeler bilanolarnn bir rnekliini salayarak karlatrlmalarnda kolaylk salamak ve anlam birlii oluturmak amacyla, ek formlardaki tipleri bilanolarnn dzenlenmesi ne esas alrlar (Ek Tablo 1-2). Varlklar, dnen ve duran olarak adlandrlan iki grupta topla-

23

nr. Dnen varlklar grubunda, bir yl veya iletmenin normal faaliyet dnemi iinde paraya evrilecei veya kullanlaca tahmin edilen varlklar toplanr . Duran varlklarda ise, normal artlar altnda bir yl iinde elden karlmas dnlmeyen veya yararlar bir ylda tkenmeyecek olan varlklar yer alr . Kaynaklar, ksa ve uzun vadeli yabanc kaynaklarla zkaynaklardan oluur. Ksa vadeli yabanc kaynaklar bir yl iinde denmesi gereken; uzun vadeli yabanc kaynaklar ise bir yldan sonra denecek olan borlardan oluur. zkaynaklar ise iletme sahip veya ortaklar tarafndan iletme kiiliine tahsis edilmi kaynaklar oluturur. Bilano hesaplar arasnda mahsup yaplamaz. Tabloda "Dier" bal altnda yer alan bir kalem tutarnn, ait olduu grubun toplam tutarnn % 20 sini amas durumunda, bu kalem ayr bir balk altnda ayrca gsterilir . d) BLANO KALEMLERNE LKN AIKLAMALAR: Bilano kapsamndaki kalemler, Hesap erevesinde sralama ve aklamalar paralelinde yer alr . Ayrntl bilanoda yer alan kalemlerin gruplama ve sralama s, Ek Tablo 2 de de ayrca grlecei zere aadaki gibidir.

24

AKTF 1 DNEN VARLIKLAR

A HAZIR DEERLER 1. KASA 2. ALINAN EKLER 3. BANKALAR 4. VERLEN EKLER VE DEME EMRLER (-) 5. DER HAZIR DEERLER B MENKUL KIYMETLER 1. HSSE SENETLER 2. ZEL KESM TAHVL, SENET VE BONOLARI 3. KAMU KESM TAHVL, SENET VE BONOLARI 4. DER MENKUL KIYMETLER 5. MENKUL KIYMETLER DEER DKL KARILII (-) C TCAR ALACAKLAR 1. ALICILAR 2. ALACAK SENETLER 3. ALACAK SENETLER REESKONTU (-)

25

4. KAZANILMAMI FNANSAL KRALAMA FAZ GELRLER (-) 5. VERLEN DEPOZTO VE TEMNATLAR 6. DER TCAR ALACAKLAR 7. PHEL TCAR ALACAKLAR 8. PHEL TCAR ALACAKLAR KARILII (-) D DER ALACAKLAR 1. ORTAKLARDAN ALACAKLAR 2. TRAKLERDEN ALACAKLAR 3. BALI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR 4. PERSONELDEN ALACAKLAR 5. DER ETL ALACAKLAR 6. DER ALACAK SENETLER REESKONTU (-) 7. PHEL DER ALACAKLAR 8. PHEL DER ALACAKLAR KARILII (-) E STOKLAR 1. LK MADDE VE MALZEME 2. YARI MAMULLER - RETM 3. MAMULLER

26

4. TCAR MALLAR 5. DER STOKLAR 6. STOK DEER DKL KARILII (-) 7. VERLEN SPAR AVANSLARI F YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM MAALYETLER 1. YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM MALYETLER 2. YILLARA YAYGIN NAAT ENFLASYON DZELTMES HESABI 3. TEERONLARA VERLEN AVANSLAR G GELECEK AYLARA AT GDERLER VE GELR TAHAKKUKLARI 1. GELECEK AYLARA AT GDERLER 2. GELR TAHAKKUKLARI H DER DNEN VARLIKLAR 1. DEVREDEN KDV 2. NDRLECEK KDV 3. DER KDV 4. PEN DENEN VERGLER VE FONLAR 5. AVANSLARI

27

6. PERSONEL AVANSLARI 7. SAYIM VE TESELLM NOKSANLARI 8. DER ETL DNEN VARLIKLAR 0. DER DNEN VARLIKLAR KARILII (-) II DURAN VARLIKLAR A TCAR ALACAKLAR 1. ALICILAR 2. ALACAK SENETLER 3. ALACAK.SENETLER REESKONTU (-) 4. KAZANILMAMI FNANSAL KRALAMA FAZ GELRLER 5. VERLEN DEPOZTO VE TEMNATLAR 6. PHEL ALACAKLAR KARILII (-) B DER ALACAKLAR 1. ORTAKLARDAN ALACAKLAR 2. TRAKLERDEN ALACAKLAR 3. BALI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR 4. PERSONELDEN ALACAKLAR 5. DER ETL ALACAKLAR

28

6. DER ALACAK SENETLER REESKONTU (-) 7. PHEL ALACAKLAR KARILII (-) C MAL DURAN VARLIKLAR 1. BALI MENKUL KIYMETLER 2. BALI MENKUL KIYMETLER DEER DKL KARILII (-) 3. TRAKLER 4. TRAKLERE SERMAYE TAAHHTLER (-) 5. TRAKLER SERMAYE PAYLARI DEER DKL KARILII (-) 6. BALI ORTAKLIKLAR 7. BALI ORTAKLIKLAR SERMAYE TAAHHTLER (-) 8. BALI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEER DKL KARILII (-) 9. DER MAL DURAN VARLIKLAR 10. DER MAL DURAN VARLIKLAR DEER DKL KARILII (-) D MADD DURAN VARLIKLAR 1. ARAZ VE ARSALAR 2. YER ALTI VE YER ST DZENLER

29

3. BNALAR 4. TESS, MAKNA VE CHAZLAR 5. TAITLAR 6. DEMRBALAR 7. DER MADD DURAN VARLIKLAR 8. BRKM AMORTSMANLAR (-) 9. YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 10. VERLEN AVANSLAR E MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 1. HAKLAR 2. EREFYE 3. KURULU VE RGTLENME GDERLER 4. ARATIRMA VE GELTRME GDERLER 5. ZEL MALYETLER 6. DER MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 7. BRKM AMORTSMANLAR (-) 8. VERLEN AVANSLAR

30

ZEL TKENMEYE TAB VARLIKLAR 1. ARAMA GDERLER 2. HAZIRLIK VE GFLTRME GDERLER 3. DER ZEL TKENMEYE TAB VARLIKLAR 4. BRKM TKENME PAYLARI (-) 5. VERLEN AVANSLAR

G GELECEK YILLARA AT GDERLER VE GELR TAHAKKUKLARI 1. GELECEK YILLARA AT GDERLER 2. GELR TAHAKKUKLARI H DER DURAN VARLIKLAR 1. GELECEK YILLARDA NDRLECEK KDV 2. DER KDV 3. GELECEK YILLAR HTYACI STOKLAR 4. ELDEN IKARILACAK STOKLAR VE MADD DURAN VARLIKLAR 5. PEN DENEN VERGLER VE FONLAR 6. DER ETL DURAN VARLIKLAR 7. STOK DEER DKL KARILII (-) 8. BRKM AMORTSMANLAR (-)

31

PASF I KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR

A MAL BORLAR 1. BANKA KREDLER 2. FNANSAL BORLAR KRALAMA LEMLERNDEN

3. ERTELENM FNANSAL KRALAMA BORLANMA MALYETLER (-) 4. UZUN VADEL KREDLERN ANAPARA TAKSTLER VE FAZLER 5. TAHVL ANAPARA BOR, TAKST VE FAZLER 6. IKARILMI BONOLAR VE SENETLER 7. IKARILMI DER MENKUL KIYMETLER 8. MENKUL KIYMETLER HRA FARKI (-) 9. DER MAL BORLAR B TCAR BORLAR 1. SATICILAR 2. BOR SENETLER 3. BOR SENETLER REESKONTU (-) 4. ALINAN DEPOZTO VE TEMNATLAR

32

5. DER TCAR RORLAR C DER BORLAR 1. ORTAKLARA BORLAR 2. TRAKLERE BORLAR 3. BALI ORTAKLIKLARA BORLAR 4. PERSONELE RORLAR 5. DER BOR SENETLER REESKONTU (-) 6. DER ETL BORLAR D ALINAN AVANSLAR E YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM HAKEDLER 1. YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM HAKED BEDELLER 2. YILLARA YAYGIN ENFLASYON DZELTME HESABI F DENECEK VERG VE DER YKMLLKLER 1. DENECEK VERG VE FONLAR 2. DENECEK SOSYAL GVENLK KESNTLER 3. VADES GEM ERTELENM VEYA TAKSTLENDRLM VERG VE DER YKMLLKLER

33

4. DENECEK DER YKMLLKLER G BOR VE GDER KARILIKLARI 1. DNEM KARI VERG VE DER YASAL YKMLLK KARILIKLARI 2. DNEM KARININ PEN DENEN VERG VE DER YKMLLKLER (-)) 3. KIDEM TAZMNATI KARILII 4. DER BOR VE GDER KARILIKLARI H GELECEK AYLARA AT GELRLER VE GDER TAHAKKUKLARI 1. GELECEK AYLARA AT GELRLER 2. GDER TAHAKKUKLARI I DER KISAVADEL YABANCI KAYNAKLAR 1. HESAPLANAN KDV 2. DER KDV 3. MERKEZ VE UBELER CAR HESABI 4. SAYIM VE TESELLM FAZLALARI 5. DER ETL YABANCI KAYNAKLAR

34

II UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR A MAL BORLAR 1. BANKA KREDLER 2. FNANSAL BORLAR KRALAMA LEMLERNDEN

3. ERTELENM FNANSAL KRALAMA BORLANMA MALYETLER (-) 4. IKARILMI TAHVLLER 5. IKARILMI DER MENKUL KIYMETLER 6. MENKUL KIYMETLER HRA FARKI (-) 7. DER MAL BORLAR B TCAR BORLAR 1. SATICILAR 2. BOR SENETLER 3. BOR SENETLER REESKONTU (-) 4. ALINAN DEPOZTO VE TEMNATLAR 5. DER TCAR BORLAR C DER BORLAR 1. ORTAKLARA BORLAR 2. TRAKLERE BORLAR

35

3. BALI ORTAKLIKLARA BORLAR 4. DER BOR SENETLER REESKONTU (-) 5. KAMUYA OLAN ERTELENM VEYA TAKSTLENDRLM BORLAR 6. DER ETL BORLAR D ALINAN AVANSLAR E BOR VE GDER KARILIKLARI 1. KIDEM TAZMNATI KARILIKLARI 2. DER BOR VE GDER KARILIKLARI F GELECEK YILLARA AT GELRLER VE GDER TAHAKKUKLARI 1. GELECEK YILLARA AT GELRLER 2. GDER TAHAKKUKLARI G DER UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR 1. GELECEK YILLARA ERTELENEN VEYA TERKN EDLEN KDV 2. DER UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR TOPLAMI

36

III Z KAYNAKLAR A DENM SERMAYE 1. SERMAYE 2. DENMEM SERMAYE (-) 3. SERMAYE DZELTMES OLUMLU FARKLARI 4. SERMAYE DZELTMES OLUMSUZ FARKLARI (-) B SERMAYE YEDEKLER 1. HSSE SENED HRA PRMLER 2. HSSE SENED PTAL KARLARI 3. MADD DURAN VARLIK YENDEN DEERLEME ARTILARI 4. TRAKLER YENDEN DEERLEME ARTILARI 5. MALYET BEDEL ARTILARI FONU 6. DER SERMAYE YEDEKLER C KAR YEDEKLER 1. YASAL YEDEKLER 2. STAT YEDEKLER 3. OLAANST YEDEKLER 4. DER KAR YEDEKLER 5. ZEL FONLAR 37

D GEM YILLAR KARLARI E GEM YILLAR ZARARLARI (-) F DNEM NET KARI (ZARARI)

e) BLANO DPNOTLARI Bilanoda ek bilgi olarak aadaki dipnotlar yer alr.

BLANO DPNOTLARI
1. Kaytl sermaye sistemini kabul etmi bulunan ortaklklarda kaytl sermaye tavan 2. Ynetim Kurulu Bakan ve yeleri ile genel mdr, genel koordinatr, genel mdr yardmclar ve genel sekreter gibi st yneticilere: a) Cari dnemde verilen her eit avans ve borcun toplam tutar ............. TL.-

............. TL.-

b) Cari dnem sonundaki avans veya borcun bakiyesi ............. TL.3. Aktif deerlerin toplam sigorta tutar 4. Alacaklar iin alnm ipotek ve dier teminatlarn toplam tutar 5. Yabanc kaynaklar iin verilmi ipotek ve dier teminatlarn toplam tutar 6. Pasifte yer almayan taahhtlerin toplam tutar ............. TL.-

............. TL.-

............. TL.............. TL.-

38

7. Kasa ve bankalardaki dviz mevcutlar : Dviz Cinsi ................... ................... ................... ................... Miktar ............. ............. ............. ............. TL. Kuru ................ ................ ................ ................ Toplam Tutar ...................... ...................... ...................... ...................... TL.TL.TL.TL.-

8. Yurt dndan alacaklar (avanslar dahil): Dviz Cinsi ................... ................... ................... ................... Miktar ............. ............. ............. ............. TL. Kuru ................ ................ ................ ................ Toplam Tutar ...................... ...................... ...................... ...................... TL.TL.TL.TL.-

9. Yurt dna borlar (avanslar dahil) : Dviz Cinsi ................... ................... ................... ................... Miktar ............. ............. ............. ............. TL. Kuru ................ ................ ................ ................ Toplam Tutar ...................... ...................... ...................... ...................... TL.TL.TL.TL.-

10. Tedavldeki tahvil ve finansman bonolarndan banka garantili olanlarn tutar

............ TL.-

39

11. Cari ve gelecek dnemlerde yararlanlacak yatrm indiriminin toplam tutar 12. Tedavldeki tahvillerden hisse senedine dntrlebilir niteliktekilerin tutar 13. Sermayeyi temsil eden hisse senetlerinin dkm :

............. TL.-

............. TL.-

Tr ................... ................... ................... ...................

Tertibi

Adedi

sleri

Toplam Tutar

............. ................ ................ ...................... TL.............. ................ ................ ...................... TL.............. ................ ................ ...................... TL.............. ................ ................ ...................... TL.............. TL.-

14. Cari dnemde ihra edilmi hisse senedi tutar 15. letme sahibinin veya sermayesinin % 10 ve daha fazlasna sahip ortaklarnn : Ad ............. ............. ............. ................ ................ Pay oran Pay Tutar ...................... ...................... ......................

TL.TL.TL.-

40

16. Sermayesinin % 10 ve daha fazlasna sahip olunan itirakler ile messese ve bal ortaklklarn : Ad ............. ............. ................ ............. ................ Pay oran Top. Sermayesi ...................... ...................... ...................... Son Dnem Kr ......................... ......................... ......................... TL.TL.TL.-

17. Stok deerleme yntemi a) Cari dnemde uygulanan yntem b) nceki dnemde uygulanan yntem ....................... .......................

c) Varsa, cari dnemdeki yntem deiikliinin stoklarda meydana getirdii art (+) veya azal (-)tutar ............. TL. 18. Cari dnemdeki maddi duran varlk hareketleri a) Satn alnan, imal veya ina edilen maddi duran varlklarn maliyeti b) Elden karlan veya hurdaya ayrlan maddi duran varlklarn maliyeti c) Cari dnemde ortaya kan yeniden deerleme artlar - Varlk maliyetlerinde (+) - Birikmi amortismanlarda (-) 19. Ana kurulu, bal ortaklk ve itiraklerin ticari alacak ve ticari borlar iindeki paylar

............. TL.

............. TL.

............. TL. ............. TL. ............. TL.

41

Ticari Alacak 1. Ana kurulu 2. Bal Ortaklk 3. tirakler ........................... ........................... ...........................

Ticari Bor ............................... ............................... ............................... .......................

20. Cari dnemdeki ortalama toplam personel says 21. Bilano tarihinden sonra ortaya kan ve aklamay gerektiren hususlara ilikin bilgi 22. Belli bir neme sahip olan, ancak tutarlar tahmin edilemeyen arta bal zararlar ile her trl arta bal kazanlara ilikin bilgi, (letmeyi bor altna sokacak ve dnem sonucunu etkileyebilecek hukuki ihtilaflarn mahiyetleri bu blmde aklanr .) 23. letmenin gayri safi kr oranlar zerinde nemli lde etkide bulunan muhasebe tahminlerinde deiikliklere ilikin bilgi ve bunlarn parasal etkileri, 24. Bankalardaki mevduatn bloke olanna ilikin tutarlar 25. Menkul kymetler ve bal menkul kymetler grubu iinde yer alp iletmenin ortaklar, itirakleri ve bal ortaklklar tarafndan karlm bulunan menkul kymet tutarlar ve bunlar karan ortaklklar 26. tirakler ve bal ortaklklarda isel kaynaklardan yaplan sermaye artrm nedeniyle elde edilen bedelsiz hisse senedi tutarlar

............. TL.

............. TL.

............. TL.

42

27. Ksa ve uzun vadeli kredilerle ilgili olarak alnan kredilerin ve karlm menkul kymetlerin (katlma intifa senedi dahil) kredi ve menkul kymet trleri itibariyle tahakkuk etmemi gelecek dneme ilikin faiz borlar tutarlar 28. Ortaklar, itirakler ve bal ortaklklar lehine verilen garanti, taahht, kefalet, aval, ciro gibi ykmllklerin tutar 29. Mali tablolar nemli lde etkileyen ya da mali tablolarn ak, yorumlanabilir ve anlalabilir olmas asndan aklanmas gerekli olan dier hususlar , 30. Bilanonun onaylanarak kesinletii tarih: ../../....

............. TL.

............. TL.

2. GELR TABLOSU : a) GELR TABLOSU TANIMI: Gelir tablosu, iletmenin belli bir dnemde elde ettii tm gelirler ile ayn dnemde katland btn maliyet ve giderle ri ve bunlarn sonucunda iletmenin elde ettii dnem net krn veya dnem net zararn kapsar . b) GELR TABLOSU DZENLEME KURALLARI: Gelir tablosunun dzenlenmesinde Mali Tablolar lkelerinde verilmi aklamalar esas alnr . Bu tablonun dzenlenmesinde esas faaliyetlerden salanan gelir ile sreklilik gsteren dier olaan faaliyetlerden salanan gelir ayr gsterilecei gibi, sreklilik gstermeyen olaand gelirler de ayr olarak gsterilir. Buna gre, esas faaliyetler iin yaplan giderler ile

43

sreklilik gsteren dier olaan faaliyet giderleri ve sreklilik gstermeyen olaand giderler ayr ayr gsterilir . c) GELR TABLOSUNUN BMSELYAPISI: letmeler, gelir tablolarnn bir rnekliini salayarak karlatrlmalarnda kolaylk salamak ve anlam birlii olutur mak amacyla ek formlardaki biimde dzenlerler. (Ek Tablo 3-4) Gelir Tablosu hesaplar arasnda mahsup yaplamaz. Tabloda "dier" bal altnda gsterilen gelir ve gider unsurlarnn ait olduklar grubun toplam tutarnn % 20'sini amas halinde, bu kalem ayr bir balk altnda ayrca gsterilir . Tutar olmayan kalemler gelir tablosunda yer almaz. d) GELR TABLOSU KALEMLERNE LKN AIKLAMALAR: Gelir tablosu kapsamndaki kalemler, hesap erevesindeki sralama ve aklamalar paralelinde yer alr . Ayrntl gelir tablosunda yer alan kalemler EkTablo 4'de de ayrca grlecei zere aadaki gibidir.

44

A BRT SATILAR 1. YURT SATILAR 2. YURTDII SATILAR 3. DER GELRLER B SATI NDRMLER (-) 1. SATITAN ADELER (-) 2. SATI SKONTOLARI (-) 3. DER NDRMLER (-) C NET SATILAR D SATILARIN MALYET (-) 1. SATILAN MAMULLER MALYET (-) 2. SATILAN TCAR MALLAR MALYET (-) 3. SATILAN HZMET MALYET (-) 4. DER SATILARIN MALYET (-) BRT SATI KARI VEYA ZARARI E- FAALYET GDERLER (-) 1. ARATIRMA VE GELTRME GDERLER (-) 2. PAZARLAMA, SATI VE DAITIM GDERLER (-) 3. GENEL YNETM GDERLER (-)

45

FAALYET KARI VEYA ZARARI F DER FAALYETLERDEN OLAAN GELR VE KARLAR 1. TRAKLERDEN TEMETT GELRLER 2. BALI ORTAKLIKLARDAN TEMETT GELRLER 3. FAZ GELRLER 4. KOMSYON GELRLER 5. KONUSU KALMAYAN KARILIKLAR 6. MENKUL KIYMET SATI KARLARI 7. KAMBYO KARLARI 8. REESKONT FAZ GELRLER 9. ENFLASYON DZELTMES KARLARI 10. FAALYETLE LGL DER GELR VE KARLAR G DER FAALYETLERDEN OLAAN GDER VE ZARARLAR (-) 1. REESKONT FAZ GDERLER (-) 2. KOMSYON GDERLER 3. KARILIK GDERLER (-)

46

4. MENKUL KIYMET SATI ZARARLARI (-) 5. KAMBYO ZARARLARI (-) 6. REESKONT FAZ GDERLER (-) 7. ENFLASYON DZELTMES ZARARLARI (-) 8. DER GDER VE ZARARLAR (-) H FNANSMAN GDERLER (-) 1. KISA VADEL BORLANMA GDERLER (-) 2. UZUN VADEL BORLANMA GDERLER (-) OLAAN KAR VEYA ZARAR I OLAANDII GELR VE KARLAR 1. NCEK DNEM GELR VE KARLARI 2. DEER OLAANDII GELR VE KARLAR J OLAANDII GDER VE ZARARLAR (-) 1. ALIMAYAN KISIM GDER VE ZARARLARI (-) 2. NCEK DNEM GDER VE ZARARLARI (-) 3. DER OLAANDII GDER VE ZARARLAR (-) DNEM KARI VEYA ZARARI K DNEM KARI, VERG VE DER YASAL YKMLLK KARILIKLARI (-)

47

DNEM NET KARI VEYA ZARARI e) SATILARIN MALYET TABLOSU Gelir tablosundaki satlarn maliyeti ksm iletmenin dnem iindeki stok hareketleri ile satlan maml, ilk madde ve malzeme ile ticari mal gibi maddelerin ve satlan hizmetlerin maliyetini gstermek zere ayr bir tablo halinde dzenlenir. (Ek Tablo 5) Bu tablo, gelir tablosunun ekini oluturur ve gelir tablosunu tamamlar. Satlarn maliyeti tablosunun ana kalemleri aada aklan mtr: A Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri : Mamln bnyesine giren mamln temel esini oluturan ve mamln bnyesine dorudan yklenebilen maddelerin kullanm bu grupta yer alr. retimde kullanlmayan ve satlan ilk madde ve malzemenin maliyeti, tablonun ticari faaliyete ilikin blmnde dikkate alnr . B Direkt ilik Giderleri : Maml meydana getirmek iin harcanan ve maliyetlere dorudan yklenebilen direkt iilik giderlerini ierir. C Genel retim Giderleri : retim faaliyetleri ve bu faaliyetlerle ilgili olarak yaplan hizmetlere ilikin direkt ilk madde ve malzeme ile direkt iilik giderleri dnda kalan giderleri ierir. D Yar Maml Stoklarnda Deiim : Henz maml haline gelmemi fakat ilk madde ve malzeme ile iilik ve ge nel retim giderlerinden pay alm, retim aamasndaki maddelerin dnem ba stoku ile dnem sonu stoku arasndaki fark bu grupta yer alr. 48

E Maml Stoklarnda Deiim : Direkt ilk madde ve malzeme, direkt iilik, genel retim giderleri ve yar mamul kullanm tutarlarnn toplam retim maliyetini verir . Dnem ba mamul stoku ile dnem sonu mamul stoku ve mamullerinin bir blmn i tketimde kullanan iletmelerde, szkonusu tketim miktarnn toplam arasndaki fark "Mamul Stoklarnda Deiim" tutarn oluturur. Bu tutarn retim maliyetine eklenmesi veya karlmas ile satlan mamul ma liyetine ulalr. letmenin satlan mamul maliyeti, satlan ticari mal maliyeti ve satlan hizmet maliyetinin toplam, gelir tablosunda "Satlarn Maliyeti" blmnde yer alan tutarlar ifade eder . f) GELR TABLOSU DPNOTLARI :
Gelir Tablosunda ek bilgi olarak aadaki aklamalar yer alr : 1. Dnemin tm amortisman giderleri ile itfa ve tkenme paylar a) Amortisman giderleri aa) Normal amortisman giderleri bb) Yeniden deerlemeden doan amortisman giderleri b) tfa ve tkenme paylar 2. Dnemin karlk giderleri 3. Dnemin tm finansman giderleri a) retim maliyetine verilenler ....................... TL ....................... (TL) ....................... (TL)

....................... (TL) ....................... (TL) ....................... TL ....................... TL ....................... (TL)

49

b) Sabit varlklarn maliyetine verilenler c) Dorudan gider yazlanlar 4. Dnemin finansman giderlerinden ana kurulu, ana ortaklk, messese, bal ortaklk ve itiraklerle ilgili ksmn tutar (Toplam tutar iindeki paylar % 20'yi aanlar ayrca gsterilecektir.)

....................... (TL) ....................... (TL)

....................... TL

5. Ana kurulu, ana ortaklk, messese, bal ortaklk ve itiraklerle yaplan satlar. (Toplam tutar iindeki paylar % 20'yi aanlar ayrca, gsterilecektir.) 6. Ana kurulu, ana ortaklk, messese, bal ortaklk ve itiraklerden alnan ve bunlara denen faiz, kira ve benzerleri (Toplam tutar iindeki paylar % 20'yi aanlar ayrca gsterilecektir.) 7. Ynetim kurulu bakan ve yeleriyle genel mdr, genel koordinatr, genel mdr yardmclar gibi st yneticilere cari dnemde salanan cret ve benzeri menfaatlerin toplam tutar 8. Amortisman hesaplama yntemleri ile bu yntemlerde yaplan deiikliklerin dnemin amortisman giderlerinde meydana getirdii art (+) veya azal (-) 9. "Maliyet hesaplama sistemleri (safha veya sipari) ve stok deerleme yntemleri (arlkl ortalama maliyet, ilk giren ilk kar , hareketli ortalama maliyet vs.. gibi)"

....................... TL

....................... TL

....................... TL

....................... TL

50

10. Varsa, tamamen veya ksmen fiili stok saym yaplamamasnn gerekeleri

.......................

11. Yurtii ve yurtd satlar hesap kalemi iinde yeralan yan rn, hurda, dknt gibi maddelerin satlar ile hizmet satlarnn ayr ayr toplamlarnn brt satlarn yzde yirmisini amas halinde bu madde ve hizmetlere ilikin tutarlar ....................... TL 12. nceki dneme ilikin gelir ve giderler ile nceki dneme ait gider ve zararlarn tutarlarn ve kaynaklar gsteren aklayc not 13. Adi ve imtiyazl hisse senetleri iin ayr ayr gsterilmek kouluyla, hisse bana kr ve kr pay oranlar

.......................

.......................

B DER MAL TABLOLARIN DZENLENMES VE SUNULMASI : Bu blm dier mali tablolar oluturan fon akm tablolar, kr datm tablosu ile zkaynaklar deiim tablosunun dzenlenmesi ve sunulmas esaslarn ierir . 1. FON AKIM TABLOLARI Bu blm belirli bir dnemde bir iletmenin faaliyetlerini finanse etmek iin salad kaynaklar ve bu kaynaklarn kul lanld yerleri zetleyen, finansal durumdaki deimeleri aklayan fon akm tablolarnn dzenlenme ve sunulma esas larn ierir .

51

a) TANIMLAR : Fon akm tablolarnda kullanlan fon kavram; tm finansal aralar anlamnda veya net iletme (alma) sermayesi anlamnda ya da para ve para benzerleri anlamnda kullanlr . Fon kavramnn ieriine gre fon akm tablolar; i) Fon Akm Tablosu, ii) Nakit Akm Tablosu, iii) Net letme (alma) Sermayesindeki Deiim Tablosu, olarak ifade edilir. Fon Akm Tablosu : iletmenin, belirli bir hesap dneminde salad fon kaynaklarn ve bunlarn kullanm yerle rini gsteren tablodur. Bu tabloda, fon kavram tm finansal aralar kapsar. Nakit Akm Tablosu : letmenin belirli bir hesap dnemi iinde ortaya kan nakit aklarn, kaynaklar ve kullanm yerleri bakmndan gsteren tablodur . Bu tabloda fon kavram, kasa mevcudu ve bankadaki mevduatlar kapsar . Net letme (alma) Sermayesindeki Deiim Tablosu: letmenin belirli bir hesap dneminde, net iletme ser mayesinin kaynaklarn ve kullanm yerlerini gsteren tablo dur. Bu tabloda, fon kavram dnen varlklar ile ksa vadeli yabanc kaynaklar far-kn belirten net iletme (alma) sermayesini kapsar. b) KAPSAM: Bu blmn kapsam; fon akm tablosunun ve nakit akm tab -

52

losunun, fon kaynak ve kullanm yerlerinin belirlenmesi ve sunulmas ile snrldr . c) FON AKIM TABLOLARININ DZENLENME AMACI: Fon akm tablolarnn dzenlenme amac, bir iletmenin yat rm ve finansman faaliyetlerini ve dnem iindeki finansal durumdaki deiikliklerini kapsayan bilgilerin, mali tablo kullanclarna sunulmasdr . Tablolar, iletmenin nakit veya iletme (alma) sermayesini dorudan etkileyen finansman ve yatrm faaliyetlerinin btn nemli ynlerini aklayarak; i) letmenin dnem boyunca faaliyetlerden salad fonlar, yatrm ve finansman faaliyetlerini zetler, ii) Dnem boyunca finansal durumda meydana gelen deiiklikleri aklar. d) FON AKIM TABLOLARI DZENLEME KURALLARI: i) Fon akm tablolar, temel mali tablolar ile birlikte sunulur . Bu tablolar, gelir tablosunun sunulduu her dnem iin, cari dnem ve nceki dnem verilerini ierecek biimde dzenlenir. ii) Fon akm tablolar dzenlenirken fon kavramnn hangi an lamda kullanld aka belirtilir . iii) Fon akm tablolarnda, olaan faaliyetlerden salanan veya faaliyetlerde kullanlan fonlar, dier fon kaynak ve kullanm yerlerinden ayr balklar altnda sunulur . Bylece iletmenin fon yaratma gcnn ne olduu veya faaliyetlerinde ne lde fon kullanld ortaya konulur . iv) letmenin normal olaan faaliyetleri dnda kalan ola53

and ilemlerden elde edilen fonlar veya kullanlan fonlar, fon akm tablosunda; nemli tutarlarda olmalar durumunda olaan faaliyetlerden salanan veya kullanlan fondan ayr bir balk altnda sunulur. v) Baz finansal ilemler, bir tr varln dier bir varlk t ryle deitirilmesi biiminde ortaya kar. Byle bir durum iletmenin finansman ve yatrm faaliyetinin bir paras olduu iin, fon akm tablolarnda yer alr . Bu tr ileme rnek olarak, tahvil borcuna karlk hisse senedi verilmesi gsterilebilir. vi) Fon akm tablolarndan amalanan yararn salanabilmesi iin her trl ilemin finansman ve yatrm ynleri ayr ayr aklanr . rnein, bir duran varln satn alnmasndan do an fon klar ayr, satlmasndan doan fon girileri ayr ayr aklanr veya bir tahvil ihra edilerek bir varlk alnm sa; ihra edilen tahviller ayr, satn alnan varlklar ayr ak lanr. vii) Her iletme veya iletmeler topluluu, iinde bulunduk lar koullara gre fon akm tablolarn en fazla bilgiyi iere cek biimde dzenler. Fon akm tablosu, net ynteme gre dzenlenir ve olaan krdan balanp, dnem iinde fon hareketine neden olmayan gelir ve giderlere ait bilgiler verilerek dzeltmeler yaplr, Nakit akm tablosu ise, brt ynteme gre dzenlenir ve dnem iinde fon salayan gelirler ayr, fon hareketine neden olan maliyet ve gider unsurlar ayr gsterilir . viii) Fon hareketine neden olmayan, yalnzca hesaplar arasn-

54

da yaplan aktarmalar dolaysyla hareket gsteren hesaplar , fon akm tablolarnda yer almaz. rnek; deer art fonlarnn veya yedeklerin denmi sermayeye eklenmesi gibi. e) FON AKIM TABLOLARININ BMSELYAPISI : letmeler, fon akm tablolarnn bir rnekliini salayarak karlatrmalarda kolaylk salamak ve anlam birlii oluturmak amacyla, ek formlardaki biimde dzenlerler. (Ek Tablo 6-7) f) FON AKIM TABLOLARINDA YER ALAN KALEMLERE LKN AIKLAMALAR : FON AKIM TABLOSU : A) FON KAYNAKLARI 1. Faaliyetlerden Salanan Kaynaklar: Bu balkda iletmenin olaan faaliyetlerinden salanan net kaynak tutar gsterilir. Bu kalemin hesaplanmasnda, gelir tablosundaki olaan kr bir fon kayna olarak dikkate alnr . Bu tutara, krn oluumuna etki eden ancak, gerek anlamda bir fon hareketi salamayan giderler eklenir, fon hareketi salamayan gelirler ise indirilir. Fon k gerektirmedii iin eklenmesi gereken giderler; amortismanlar, karlklar ve gelecek aylara ait giderlerin dneme ilikin paylardr. Olaan kr olumlu etkilemekle birlikte, fon girii salamayan gelecek aylara ait gelirlerin bu dneme ilikin paylar ve konusu kalmayan karlklar bu krdan indirilir. 55

2. Olaand Faaliyetlerden Salanan Kaynaklar: Bu grupta, iletmenin sreklilik gstermeyen olaand ilemlerinden dolay salad net fon tutar gsterilir . Olaand gelir ve krlar ile olaand gider ve zararlar ara sndaki pozitif fark gsteren olaand kra, fon k gerek tirmeyen kalemler eklenir ve fon girii salamayan kalemler bu krdan indirilir. Duran varlk satlarndan salanan kaynan sat tutar ze rinden fon akm tablosunda yer almas gerektiinden, olaand gelir ve krlara kaydedilen duran varlk sat kr veya za rarnn gerekli dzeltmeyi yapmak zere, olaand kra; du ran varlk sat zarar eklenir ve duran varlk sat kr ise in dirilir. 3. Dnen Varlklar Tutarndaki Azallar: Dnen varlklarn brt tutarlarnda ortaya kan azallar ifade eder . 4. Duran Varlklar Tutarndaki Azallar: Duran varlklarn tutarndaki azallar da bir fon kaynadr . Duran varlk satndan salanan kaynaklar sat tutar zerinden tabloda gsterilir. 5. Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklardaki Artlar: Bilanolardaki bor ve gider karlklar dnda, ksa vadeli yabanc kaynak kalemlerindeki artlar gsterir. 6. Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklardaki artlar: letmenin bilanoda yer alan bor ve gider karlklar dnda, uzun vadeli yabanc kaynak artlarn ifade eder . 7. Sermaye Artrm: letmenin sermayesinde d kaynaklardan salanan art tutarlarn ifade eder . 56

8. Hisse Senetleri hra Primleri: Cari dnemle ilgili ihra primi tutarlar da bir fon kaynadr . B FON KULLANIMLARI : 1. Faaliyetlerle lgili Fon Kullanm: letmenin dnem faaliyetini zararla kapat-mas halinde bu zarar tutar bir kaynak kullanmdr . Fon k gerektirmeyen giderler , olaan zarar azaltr. Buna karlk, fon girii salamayan gelirler, olaan zarar artrr . Bu ekleme ve indirimler sonucunda pozitif bir tutarn ortaya kmas durumunda; sz konusu tutar, fon kayna olarak dikkate alnr . 2. Olaand Faaliyetlerle lgili Kullanmlar: Olaand gelir ve krlar i1e olaand gider ve zararlar arasndaki negatif fark, olaand zarar ifade eder . Bu olaand zarara, fon kn gerektirmeyen kalemlerin eklenmesi ve fon girii salamayan kalemlerin indirilmesi sonucunda bulunan negatif fark, olaand faaliyetlerle ilgili fon kullanmdr . Bu farkn pozitif bir tutar olmas durumunda, fon kayna olarak dikkate alnmas gerekir . 3. denen Vergi Ve Benzerleri: Bir nceki dnem krndan denen kurumlar ve gelir vergileri ile dier kesinti kalemlerini gsterir. 4. denen Temettler: Bir nceki dnem krndan pay sahiplerine ve dier kiilere denen temettleri ve yedeklerden datlan temettleri ifade eder . 5. Dnen Varlklarn Tutarndaki Artlar: letmenin d-

57

nen varlklarnn brt tutarlarnda meydana gelen artlar ifa de eder. 6. Duran Varlklarn Tutarndaki Artlar: Yeniden deerlemeden kaynaklananlar dnda, duran varlklarn brt tu tarnda, ortaya kan artlar ierir . 7. Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklardaki Azallar: letmenin bor ve gider karlklar dnda, ksa vadeli yabanc kay nak kalemlerindeki azallar ifade eder. 8. Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklardaki Azallar: letmenin bor ve gider karlklar dndaki, uzun vadeli yaban c kaynaklarnda ortaya kan azallar ifade eder . 9. Sermayedeki Azal: lgili mevzuat uyarnca sermayede yaplan indirim tutarlarn ifade eder . 2 NAKT AKIM TABLOSU : Bir iletmede belli bir dnemde oluan nakit akn aklayan tablo olan nakit akm tablosunun ana kalemleri aada aklanmtr . Bu hesap kalemleri deerlendirilirken amortismanlar, karlklar, reeskontlar, vazgeilen alacaklar, nceki dnem gelir, kr, gider ve zararlar gibi nakit giri veya kn gerektirmeyen tutarlarn dikkate alnmas gerekir . A Dnem Ba Nakit Mevcudu : letmenin dnem banda kasa ve bankalarda bulunan nakit mevcudunu ifade eder. Herhangi bir vade tamayan ve ibraz edildiklerinde tahsili mmkn bulunan ekler, nakit mevcudu iinde deerlendirilir.

58

B Dnem ii Nakit Girileri : 1. Satlardan Elde Edilen Nakit: letmenin esas faaliyeti ile ilgili mal ve hizmet satlarndan salanan nakit girilerini gsterir. Bu tutarn bulunmasnda, net sat haslatna sat lardan doan alacaklardaki azallar eklenir, artlar ise indirilir. 2. Dier Faaliyetlerden Olaan Gelir ve Krlardan Dolay Salanan Nakit: Gelir tablosunda dier faaliyetlerden olaan gelir ve krlar olarak tanmlanan kalemlerde salanan nakit girileri bu grupta yer alr. Bu tutarn bulunabilmesi iin, dier faaliyetlerden olaan gelir ve krlar olarak tanmlanan kalemler toplamndan henz nakit girii salamayan ve tahakkuk esasna gre domu bulunan gelirler ile daha nceki dnemlerde pein tahsil edilmi olup da bu dneme yan syan gelecek aylara ait gelirler hesabndaki azallar indirilir . Ayrca konusu kalmayan karlklar gibi nakit girii salamayan kalemler toplamdan karlr . 3. Olaand Gelir ve Krlardan Salanan Nakit: Gelir tablosunda olaand gelir ve kr kalemleri olarak tanmlanan faaliyetlerden salanan nakit girilerini ierir. Bu tutarn bulunmasnda, toplamdan tahakkuk esasna gre domu henz tahsil edilmemi gelirler ile nceki dnemlerde tahsil edilip bu dneme yansyan tutarlar veya hibir zaman nakit hareketi dourmayacak kalemler indirilir. 4. Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklardaki Artlardan Sa lanan Nakit: Esas faali-yet konusunu ilgilendiren mal ve hizmet almlarndan doan ticari borlar dnda kalan, ksa vadeli borlanmalar nedeniyle salanan nakit girilerini ifa-

59

de eder. Bunlardan men-kul kymet ihrac nedeniyle salanan nakit girileri, banka kredileri ve dier ksa vadeli yabanc kaynak artlar ayr ayr gsterilir . 5. Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklardaki Artlardan Sa lanan Nakit: Esas faaliyet konusunu ilgilendiren mal ve hizmet almlarndan doan ticari borlanmalar dnda kalan uzun vadeli borlanmalardan kaynaklanan nakit girilerini gsterir. Uzun vadeli menkul kymet ihrac nedeniyle ortaya kan nakit girileri ile alnan krediler ve dier uzun vadeli yabanc kaynak artlar ayr ayr gsterilir . 6. Sermaye Artrmndan Salanan Nakit: Sermaye artrm nedeniyle salanan nakit bu grupta yer alr . 7. Hisse Senedi hra Primlerinden Salanan Nakit: Hisse senedi ihra primlerinden salanan nakti ierir. 8. Dier Nakit Girileri: Menkul kymetlerde, esas faaliyet konusu satlardan kaynaklananlar dndaki alacaklarda, dier dnen varlklarda ve duran varlklarda azallar gibi nakit girii salayan unsurlar ierir. C Dnem i Nakit klar : 1. Maliyetlerden Kaynaklanan Nakit klar: Maliyetten kaynaklanan nakit kna ulalabilmesi iin; satlarn maliyeti ile stoklardaki artlarn ve almlardan doan borlardaki azallarn toplanmas ve bu tutardan amortisman gibi nakit kn gerektirmeyen giderler ile esas faaliyet konusu nu ilgilendiren almlar nedeniyle ortaya kan borlardaki artlarn ve stoklardaki azallarn indirilmesi gerekir .

60

2. Faaliyet Giderlerine likin Nakit klar: Aratrma ve gelitirme giderleri, pazarlama, sat ve datm giderleri ile genel ynetim giderleri nedeniyle yaplan nakit klarn ifade eder. Amortismanlar ve karlklar gibi nakit k ge rektirmeyen kalemler ile tahakkuk esasna gre domu ancak henz denmemi giderler ve gemi dnemlerde den mi gelecek aylara ait giderlerin bu dneme ilikin paylar faaliyet giderlerinin altnda bir indirim kalemi olarak yer alr . 3. Dier Faaliyetlerden Olaan Gider ve Zararlara likin Nakit klar: Dier faaliyetlerle ilgili olaan gider ve zararlar nedeniyle yaplan demeleri ierir. Bu tutarn bulunmasnda, dier faaliyetlerden olaan gider ve zararlardan amortisman, karlklar ve nakit k gerektirmeyen dier gider ve zararlar ve tahakkuku yaplm ancak henz denmemi veya gemi dnemlerde pein denmi gelecek aylara ait giderlerin bu dneme ilikin paylar indirilir. 4. Finansman Giderlerinden Dolay Nakit k: Maliyetlere yklenemeyen finansman giderlerinden dolay ortaya kan nakit kn ifade eder . 5. Olaand Gider ve Zararlardan Dolay Nakit k: Gelir tablosunda olaand gider ve zarar kalemleri olarak tanmlanan faaliyetlerden kaynaklanan nakit klarn ifade eder. 6. Duran Varlk Yatrmlarna likin Nakit klar: Duran varlk yatrmlar nedeniyle yaplan nakit harcama tu tarlarn ierir . 7. Ksa Vadeli Yabanc Kaynak demeleri: Bilanonun, faaliyet nedeniyle ortaya kan ticari borlanmalar dndaki

61

ksa vadeli yabanc kaynak kalemlerinde demeler sonucu ortaya kan azalmalar ifade eder . Menkul kymetler anapara demeleri, alnan kredilerin anapara demeleri ve dier demeler ayr ayr gsterilir . Vergi ve temett demeleri bu ba lkda gsterilmez. 8. Uzun Vadeli Yabanc Kaynak demeleri: Bilanoda yer alan faaliyet nedeniyle ortaya kan ticari borlanmalar dndaki uzun vadeli yabanc kaynak demeleri sonucu meydana gelen azalmalar, bu grupda yer alr. Menkul kymetler anapara demeleri, alnan krediler anapara demeleri ve dier demeler ayr ayr gsterilir . 9. denen Vergi ve Benzerleri: Dnem iinde denen kurumlar ve gelir vergileri ile dier kesinti kalemlerini ierir. 10. denen Temettler: Dnem iindeki temett demeleri nedeniyle ortaya kan nakit klarn ierir . 11. Dier Nakit klar: Menkul kymetlerde, satlardan doanlar hari olmak zere alacaklarda ve dier dnen varlklarda ortaya kan artlar nedeniyle nakit kna yol aan unsurlar ifade eder. D Dnem Sonu Nakit Mevcudu: letmenin dnem sonunda kasa ve bankalarda bulunan nakit mevcudunu ifade eder. Herhangi bir vade tamayan, ibraz edildiklerinde tahsili mmkn bulunan ekler nakit mevcudu iinde yer alr. E Nakit Art veya Azal: letmenin dnem ii nakit girileri ile dnem ii nakit k-

62

lar arasndaki fark nakit art veya azallarn gsterir . Dier bir anlatmla dnem ii nakit girilerinin, dnem ii nakit klarndan fazla olmas durumunda aradaki fark nakit art n; az olmas durumunda ise nakit azaln ifade eder . Dnem sonu nakit mevcudu ile dnem ba nakit mevcudu arasndaki fark, nakit art veya azaln gsterir . 3- KAR DAITIM TABLOSU a) TANIM : Kar datm tablosu, iletmenin dnem krnn datm bii mini gsteren tablodur. b) AMA: Kr datm tablolarnn dzenlenme amac, zellikle serma ye irketlerinde dnem krndan, denecek vergilerin, ayrlan yedeklerin ve ortaklara datlacak kr paylarnn aka gs terilmesi ve irketlerin hisse bana kr ile hisse bana temett tutarnn hesaplanmasdr . c) KAR DAITIM TABLOSUNUN DZENLENME KURALLARI : i) Kr datm tablosu; dnem krndan yaplan datmla ye deklerden yaplan datm, ayr ayr gsterecek biimde d zenlenir. ii) Kr datm tablosunda; denecek vergiler ve yasal ykmllkler, ortaklara denecek 1. ve 2. temettler, ayrlan 1. tertip ve 2. tertip yasal yedeklerle stat yedekleri, olaanst yedekler ve krdan ayrlan zel fonlar aka gsterilir.

63

iii) Dnem krnn datmnda; imtiyazl paylarn bulunmas halinde, imtiyazl ve adi hisse senetlerine denen kr paylar, tabloda belirtilen blmlerinde ayr ayr gsterilir . iv) Katlma intifa senedi, kra itirakli tahvil ile kr ve zarar ortakl belgesi ihra edilmesi nedeniyle, bu senet sahiplerine mevzuat hkmleri erevesinde denen paylar, kr datm tablosunda ayrca gsterilir . d) KAR DAITIM TABLOSUNUN BMSELYAPISI : Kar datm tablosu ek formda sunulan biimde nceki dnem ve cari dnem verilerini ierecek ekilde dzenlenir (Ek Tablo 8). e) KAR DAITIM TABLOSU KALEMLERNE LKN AIKLAMALAR : A DNEM KARININ DAITIMI : Bu blmde dnem krnn datm yer alr . 1. Dnem Kr: Gelir tablosunda vergi ve yasal ykmllklerden nceki kardr. 2. denecek Vergi ve Yasal Ykmllkler: Dnem kr zerinden hesaplanan vergi ve dier yasal ykmllkleri kapsar. 3. Gemi Yllar Zarar: Zararla kapanm gemi faaliyet dnemlerinden gelen zararlar ifade eder. 4. Birinci Tertip Yasal Yedek Ake: Trk Ticaret Kanunu uyarnca ayrlmas gereken % 5 birinci tertip kanuni yedek akeyi ifade eder.

64

5. iletmede Braklmas ve Tasarrufu Zorunlu Yasal Fonlar: Mevzuat gerei dnem krndan iletmede alkonacak ihtiyat veya karlklar ile finansman fonu ve yenileme fonu gibi iletmenin mali yapsn glendirmek amacyla oluturulan fonlar. 6. Ortaklara Birinci Temett: letmenin denmi serma yesi zerinden ilgili yasa hkm ve ana szlemesi gerei ortaklarna dataca birinci tertip temettdr . 7. Personele Temett: Genel kurul kararyla personele datlacak temettdr. 8. Ynetim Kuruluna Temett: Genel kurul kararyla ynetim kurulu yelerine datlmas kararlatrlan temetty kapsar. 9. Ortaklara kinci Temett: Genel kurul kararyla ortaklara datlmas kararlatrlan ikinci tertip temettdr . 10. kinci Tertip Yasal Yedek Ake: Trk Ticaret Kanunundaki ilgili hkm uyarnca ortaklara % 5 birinci temett hari, kalan krn datlmas kararlatrlm ksmnn onda biri dir. 11. Stat Yedekleri: Ana szleme uyarnca ayrlmas gereken yedekleri kapsar. 12. Olaanst Yedekler (Datlmam Krlar): letmede olaanst durumlar dikkate alnarak braklan yedek ve ya gemi dnemle ilgili datm konusu yaplmayan krlar ifade eder.

65

13. Dier Yedekler: Genel Kurul kararyla ayrlan dier yedeklerdir. 14. zel Fonlar: eitli mevzuat hkmleri gerei iletme de braklan fonlardr . B YEDEKLERDEN DAITIM : Bu blmde gemi yllarda ayrlm yedek ve datlmam krlardan yaplan datm yer alr . 1. Datlan Yedekler: Gemi yllarda ayrlm ve bu dnem datlan yedekleri kapsar . 2. II. Tertip Yasal Yedekler: Datlacak yedek ve gemi yl krlarnn onda birini ifade eder . 3. Ortaklara Pay: Datlan yedek ve datlmam krlardan ortaklara denecek ksm kapsar . 4. Personele Pay: Datlan yedek ve datlmam krlardan personele denecek ksm kapsar . 5. Ynetim Kuruluna Pay: Datlan yedek ve datlmam krlardan ynetim kuruluna denecek ksm kapsar . C HSSE BAINA KAR : Datm konusu krdan hisse bana den pay burada yer alr. D HSSE BAINA TEMETT : Datlan krdan pay alanlara den ksm burada yer alr .

66

4- ZKAYNAKLAR DEM TABLOSU a) TANIM: zkaynaklar deiim tablosu; ilgili dnemde z kaynak kalemlerinde meydana gelen art veya azallar bir btn olarak gsteren tablodur. b) AMA: zkaynaklar deiim tablosunun dzenleni amac zellikle sermaye irketlerinde dnem iinde zkaynak kalemlerinde meydana gelen deimelerin topluca gsterilmesini salamaktr. c) ZKAYNAKLAR DEM TABLOSUNUN DZENLENME KURALLARI 1. zkaynaklar Deiim Tablosu cari dnem ve nceki dnem verilerini ierecek biimde sunulur, 2. Tablo; denmi sermaye, sermaye yedekleri, kr yedekleri ve gemi dnemler kr(zarar) ve dnem net kr (zarar) kalemlerinin herbirinin dnem ba tutarn, dnem iinde kalemlerde meydana gelen azallar, artlar ve dnem sonu kalann ayr ayr gsterecek biimde dzenlenir . d) ZKAYNAKLAR DEM TABLOSUNUN BMSELYAPISI zkaynaklar deiim tablosu nceki dnem ve cari dnem verilerini ierecek ekilde Ek Tablo 9'da grld gibi dzenlenir. Anlalabilirlii salamak bakmndan tablo saysal rnek uygulama ile sunulmutur. Satrlarda yer alan yatay

67

kalemler iletmede zkaynak kalemlerini etkileyen olaylarn niteliine gre deiiklik gsterebilir. e) ZKAYNAKLAR DEM TABLOSU KALEMLERNE LKNAIKLAMALAR 1. denmi sermaye, sermaye yedekleri, (her bir kalemi ayr ayr grlebilecek biimde) kr yedekleri (her bir kalemi ayr ayr grlecek biimde), gemi dnemler kr (zarar), dnem net kr (zarar) ve zkaynaklar toplam iin tabloda birer stun alr ve her kalemin hareketi bu stun iinde izlenir. zkaynak kalemlerini artran ilemler art, azaltan ilemler ise parantez iinde gsterilerek eksi olarak dikkate alnr. 2. zkaynak kalemlerindeki artlar ve azallar yatay kalemlerde belirtilerek ait olduu kalemin stununa ve zkaynaklar toplam stununa yazlarak karlatrlabilirlii sala mak bakmndan nceki dnem hareketleri, cari dnem hareketlerine ilave olarak ayr bir blm eklinde gsterilir. TABLODA YER ALAN RNEN AIKLANMASI: NCEK DNEM : i) 31 Aralk 1988 Kalan: Bu srada; zkaynak kalemlerinin o dnem bandaki kalan tutarlar gsterilir. rnekte 1989 yl dnem banda z kaynak toplamnn dalm yledir:

68

denmi Sermaye M.D.V. Yeniden Deerleme Artlar tirak Yeniden Deerleme Artlar Yasal Yedekler Olaanst Yedekler Dnem Net Kr veya zarar zkaynak Toplam

11.250 TL. 4.677 TL. 703 TL. 2.062 TL. 7.606 TL. + 18.315 TL. 44.613 TL.

ii) Kr Datm: Bir nceki dnem krnn datm bu blmde yer alr . Krdan yedeklere aktarlan ve temett olarak datlan tutarlar ayr ayr gsterilir . Saysal rnekte, bir nceki dnemin net dnem kr 18.315 TL. dir. "Bunun dalm yle olmutur. Yasal yedeklere aktarlan Olaanst yedeklere aktarlan 2412 6524 8936 Datlan temett 9379 18315

Yedeklere devredilen tutarlar, yedek akeleri artrdndan bu stunlarda art olarak gsterilmitir. Kr datm tutar ise d -

69

nem net kr (zarar) stununda parantez iinde (9379 TL. temett olarak datlan, 8936 TL. yedeklere aktarlan) gsterilmitir." iii) Hisse Senedi hra Primleri: Bu srada, dnem iinde hisse senedi ihracndan dolay salanan primler gsterilir . Saysal rnekte; nceki dnemde hisse senedi ihracndan salanan prim 204 TL. olduundan, bu tutar hisse senedi ihra primleri stununda gsterilmitir. iv) denmi Sermaye Art: lgili dnemde, denmi sermayedeki artlar bu ksmda gsterilir . denmi sermayedeki artlardan nakden olanlar ve yeniden deerleme artlarndan veya dier yedek ve fonlardan aktarlanlar ayr ayr gs terilir. Saysal rnekte; ilgili dnemde denmi sermayedeki art aadaki gibi gerekletirilmitir. Nakden: 4.500 TL. Bu tutar hem denmi sermaye tutarnda hem de z kaynaklar toplam stununda yer almtr . Yeniden Deerleme Artlarndan aktarlan : 4.500 TL. Bu tutar denmi sermaye blmnde art olarak, maddi duran varlklar yeniden deerleme artlar stununda eksi olarak yer almtr. Yeniden deerleme artlarndan aktarlan tutar, bir zkaynak kaleminden dierine aktarld iin, z kaynak toplamn deitirmemi, bu nedenle toplam stununda yer almamtr. v) Maddi Duran Varlk Sat Krlar: Bu satrda, maddi duran varlk sat krlarnn zkaynak ka lemlerine ilave edilmesinin etkileri gsterilir. 70

vi) 1989 Yl Yeniden Deerleme Artlar (Net) Bu balkda ilgili dnemde yaplan yeniden deerleme ileminden ortaya kan net deer artlar gsterilir . vii) 1989 Dnem Net Kr: Bu satrda ilgili dnemin net kr(zarar) yer alr . Bu tutar dnem net kr (zarar) stununa ve zkaynaklar toplam stununa kaydedilir. viii) 31 Aralk 1989 Kalan: lgili dnemin dnem ba kalanna hesapda meydana gelen artlar ilave edilip, azallar karldnda bulunan tutardr . Bu tutar cari dnemin dnem ba kalann ifade eder . zkaynak kalemlerinin herbiri iin de hesaplama ayr ayr yaplr . Saysal rnekte nceki dnem verilerinde denmi sermayenin dnem ba kalan 11.250 TL., dnem ii artlar (4.500 + 4.500 + 2.250= 11.250) dnem sonu kalan 22.500 TL.'dr. Bu tutar cari dnemin dnem ba kalan olmutur. Maddi duran varlk yeniden deerleme artlar ise; dnem ba ka lan 4.677 TL., dnem ii artlar 7.425 TL., azallar (4.500) olduundan nceki dnem sonu kalan (cari dnem ba kalan) 7.602 TL. olmutur. CAR DNEM: Bu blmde iinde bulunan cari dnemdeki zkaynak hareketleri yer alr. lemler nceki dnem verilerinde akland gibi olur. Saysal rnekte dnem ii ilemler aadaki gibi gerekletirilmitir. Bir nceki dnem net krndan 19.100 TL. temett olarak

71

datlm; 3.727 TL. yasal yedekler, 15.315 TL. olaanst yedeklere devredilmitir. Dnem ii hisse senedi ihra primleri 188 TL. olmutur. tiraklerin maddi duran varlk sat krlarn sermayeye ilavesinden dolay edinilen bedelsiz hisse senetleri 119 TL.'dr (Bu tutar itirakler hesabn artrrken zkaynak gru bundaki zel fonlar artrmtr). irketin maddi duran varlk sat krlarn sabit kymetleri yenileme fonuna ilave etmesinden ortaya kan fon 8.080 TL.dr. denmi Sermaye art; nakden 13.922 TL., yeniden deerleme artlarndan aktarlan 9.000 TL., zel fonlardan aktarlan 9.000 TL. olmutur. 1990 yl yeniden deerleme artlar maddi duran varlk larda 16.897 TL., itiraklerde 771 TL. toplam 17.668 TL. olarak gereklemitir. 1990 yl dnem net kr (zarar) 40.523TL. olmutur. 31 Aralk 1990 dnem sonu kalan; 31 Aralk 1989 kalanna dnem ii artlar eklenerek, azallar kartlarak bulunmutur zkaynaklarn dnem sonu tutar 151.158 TL.dr. Bu tutar 31 Aralk 1990 bilanosunda yer alan zkaynak toplamdr.

72

EK TABLO -1 LETME ZET BLANO TP (.............TL.)*

AKTF (VARLIKLAR)
nceki Dnem Cari Dnem
I -DNEN VARLIKLAR I -KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR A-Hazr Deerler B-Menkul Kymetler 1-Menkul Kymetler Deer Dkl Karl(-) C-Ticari Alacaklar 1-Alacak Senetleri Reeskontu(-) 2-pheli Alacaklar Karl(-) D-Dier Alacaklar 1-Alacak Senetleri Reeskontu(-) 2-pheli Alacaklar Karl(-) E- Stoklar 1-Stok Deer Dkl Karl(-) 2-Verilen Spari Avanslar F- Yllara Yaygn naat ve Onarm Maliyetleri G- Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Taahhuklar H- Dier Dnen Varlklar DNEN VARLIKLAR TOPLAMI II -DURAN VARLIKLAR A-Ticari Alacak 1-Alacak Senetleri Reeskontu(-) 2-pheli Alacaklar Karl(-) B-Dier Alacaklar 1-Alacak Senetleri Reeskontu(-) 2-pheli Dier Alacaklar Karl(-) C-Mali Duran Varlklar 1-Bal Menkul Kymetler 2-Bal Menkul Kymetler Deer Dkl Karl(-) 3-tirakler 4-tiraklere Sermaye Taahhtleri(-) 5-tirakler Sermaye Paylar Deer Dkl Karl(-) 6-Bal Ortaklklar A-Mali Borlar B-Ticari Borlar 1-Bor Senetleri Reeskontu(-) C-Dier Borlar 1-Bor Senetleri Reeskontu(-) D-Alnan Avanslar E- Yllara Yaygn naat ve Onarm Hakedileri F- denecek Vergi ve Ykmllkler G-Bor ve Gider Karlklar 1-Dnem Kar Vergi ve Dier Yasal Ykmllk Karlklar 2-Dnem Karnn Pein denen Vergi ve Dier Ykmllkleri(-) 3-Kdem Tazminat Karl 4-Dier Bor ve Gider Karlklar H-Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Taahhuklar I-Dier Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR TOPLAMI II -UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR A-Mali Borlar B-Ticari Borlar 1-Bor Senetleri Reeskontu(-) C-Dier Borlar 1-Bor Senetleri Reeskontu(-) D-Alnan Avanslar E- Bor ve Gider Karlklar 1-Kdem Tazminat Karlklar 2-Dier Bor ve Gider Karlklar F-Gelecek Yllara Ait Gelirler ve Gider Taahhuklar G-Dier Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar

PASF (KAYNAKLAR)
nceki Dnem Cari Dnem

73

7-Bal Ortaklklara Sermaye Taahhtleri(-) 8-Bal Ortaklklara Sermaye Paylar Deer Dkl Karl(-) 9-Dier Mali Duran Varlklar 10-Dier Mali Duran Varlklar Deer Dkl Karl(-) D-Maddi Duran Varlklar 1-Maddi Duran Varlklar (Brt) 2-Birikmi Amortismanlar (-) 3-Yaplmakta Olan Yatrmlar 4-Verilen Sipari Avanslar E-Maddi Olmayan Duran Varlklar 1-Maddi Olmayan Duran Varlklar(Brt) 2-Birikmi Amortismanlar (-) 3-Verilen Avanslar F-zel Tkenmeye Tabi Varlklar 1-zel Tkenmeye Tabi Varlklar(Brt) 2-Birikmi Tkenme Paylar 3-Verilen Avanslar G-Gelecek Yllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkuklar H-Dier Duran Varlklar DURAN VARLIKLAR TOPLAMI

UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR TOPLAMI III -Z KAYNAKLAR A-denmi Sermaye 1-Sermaye 2-denmemi Sermaye(-) 3-Sermaye Dzeltmesi Olumlu Farklar 4-Sermaye Dzeltmesi Olumsuz Farklar (-) B-Sermaye Yedekleri 1-Hisse Senedi hra Primleri 2-Hisse Senedi ptal Karlar 3-M.D.V.Yeniden Deerleme Artlar 4-tirakler Yeniden Deerleme Artlar 5-Maliyet Bedeli Art Fonu 6-Dier Sermaye Yedekleri C-Kar Yedekleri 1-Yasal Yedekler 2-Stat Yedekler 3-Olaanst Yedekler 4-Dier Kar Yedekleri 5-zel Fonlar D-Gemi Yllar Karlar E-Gemi Yllar Zararlar(-) F-Dnem Net Kar(Zarar) Z KAYNAKLAR TOPLAMI

AKTF (VARLIKLAR) TOPLAMI

PASF(KAYNAKLAR) TOPLAMI

DPNOTLAR: 1-........................... 2-........................... ........................... *letmeler belirlenen byklklerine gre,bin,milyon.milyar ya da tirilyon olarak rakamlarn gstereceklerdir.

74

EK TABLO -2 LETME AYRINTILI BLANO TP (.............TL.)*

AKTF (VARLIKLAR)
nceki Dnem Cari Dnem
I -DNEN VARLIKLAR I -KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR A-Hazr Deerler 1-Kasa 2-Alnan ekler 3-Bankalar 4-Verilen ekler ve deme Emirleri(-) 5-Dier Hazr Deerler B-Menkul Kymetler 1-Hisse Senetleri 2-zel Kesim Tahvil,Senet ve Bonolar 3-Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonolar 4-Dier Menkul Kymetler 5-Menkul Kymetler Deer Dkl Karl(-) C-Ticari Alacaklar 1-Alclar 2-Alacak Senetleri 3-Alacak Senetleri Reeskontu(-) 4-Kazanlmam Finansal Kiralama Faiz Gelirleri (-) 5-Verilen Depozito ve Teminatlar 6-pheli Ticari Alacaklar 7-pheli Ticari Alacaklar Karl (-) D-Dier Alacaklar 1-Ortaklardan Alacaklar 2-tiraklerden Alacaklar 3-Bal Ortaklklardan Alacaklar 4-Personelden Alacaklar 5-Dier eitli Alacaklar 6-Dier Alacak Senetleri Reeskontu (-) 7-pheli Dier Alacaklar 8-pheli Dier Alacaklar Karl (-) E-Stoklar 1-lk Madde ve Malzeme 2-Yar Mamller A-Mali Borlar 1-Banka Kredileri 2-Finansal Kiralama lemlerinden Borlar 3-Ertelenmi Finansal Kiralama Borlanma Maliyetleri (-) 4-Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri 5-Tahvil,Anapara,Bor Taksit ve Faizleri 6-karlm Bonolar ve Senetler 7-karlm Dier Menkul Kymetler 8-Menkul Kymetler hra Fark(-) 9-Dier Mali Borlar B-Ticari Borlar 1-Satclar 2-Bor Senetleri 3-Bor Senetleri Reeskontu(-) 4-Alnan Depozito ve Teminatlar 5-Dier Ticari Borlar C-Dier Borlar 1-Ortaklara Borlar 2-tiraklere Borlar 3-Bal Ortaklklara Borlar 4-Personele Borlar 5-Dier Bor Senetleri Reeskontu(-) 6-Dier eitli Borlar D-Alnan Avanslar E-Yllara Yaygn naat ve Onarm Hakedileri 1-Yllara Yaygn naat ve Onarm Hakedi Bedelleri 2-Yllara Yaygn naat Enflasyon Dzeltme Hesab

PASF (KAYNAKLAR)
nceki Dnem Cari Dnem

75

3-Mamller 4-Ticari Mallar 5-Dier Stoklar 6-Stok Deer Dkl Karl (-) 7-Verilen Sipari Avanslar F-Yllara Yaygn naat ve Onarm Maliyetleri 1-Yllara Yaygn naat ve Onarm Maliyetleri 2-Yllara Yaygn naat Enflasyon Dzeltme Hesab 3-Teeronlara Verilen Avanslar G-Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Taahhuklar 1-Gelecek Aylara Ait Giderler 2-Gelir Tahakkuklar H-Dier Dnen Varlklar 1-ndirilecek KDV 2-Dier KDV 3-Pein denen Vergiler ve Fonlar 4-Personel Avanslar 5-Saym ve Tesellm Noksanlar 6-Dier eitli Dnen Varlklar 7-Dier Dnen Varlklar Karl (-)

F-denecek Vergi ve Dier Ykmllkler 1-denecek Vergi ve Fonlar 2-denecek Sosyal Gvenlik Kesintileri 3-Vadesi Gemi Ertelenmi veya Taksitlendirilmi Vergi ve Dier Ykm. 4-Dier Ykmllkler G-Bor ve Gider Karlklar 1-Dnem Kr Vergi ve Dier Yasal Ykmllk Karlklar 2-Dnem Krnn Pein denen Vergi ve Dier Ykmllkleri(-) 3-Kdem Tazminat Karl 4-Dier Bor ve Gider Karlklar H-Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Taahhuklar 1-Gelecek Aylara Ait Gelirler 2-Gider Tahakkuklar I-Dier Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar 1-Hesaplanan KDV 2-Dier KDV 3-Merkez ve ubeler Cari Hesab 3-Saym ve Tesellm Fazlalar 4-Dier eitli Yabanc Kaynaklar

KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR DNEN VARLIKLAR TOPLAMI TOPLAMI

76

EK TABLO 2(DEVAMI) LETME AYRINTILI BLANO TP (.............TL.)*

AKTF (VARLIKLAR)
nceki Dnem Cari Dnem
I -DURAN VARLIKLAR I -UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR A-Ticari Alacaklar 1-Alclar 2-Alacak Senetleri 3-Alacak Senetleri Reeskontu(-) 4-Kazanlmam Finansal Kiralama Faiz Gelirleri (-) 5-Verilen Depozito ve Teminatlar 6-pheli Alacaklar Karl(-) B-Dier Alacaklar 1-Ortaklardan Alacaklar 2-tiraklerden Alacaklar 3-Bal Ortaklklardan Alacaklar 4-Personelden Alacaklar 5-Dier eitli Alacaklar 6-Dier Alacak Senetleri Reeskontu(-) 7-pheli Alacaklar Karl(-) C-Mali Duran Varlklar 1-Bal Menkul Kymetler 2-Bal Menkul Kymetler Deer Dkl Karl(-) 3-tirakler 4-tiraklere Sermaye Taahhtleri(-) 5-tirakler Sermaye Paylar Deer Dkl Karl(-) 6-Bal Ortaklklar 7-Bal Ortaklklara Sermaye Taahhtleri 8-Bal Ortaklklara Sermaye Paylar Deer Dkl Karl(-) D-Maddi Duran Varlklar 1-Arazi ve Arsalar 2-Yer alt ve Yerst Dzenleri 3-Binalar 4-Tesis,Makine ve Cihazlar 5-Tatlar A-Mali Borlar 1-Banka Kredileri 2-Finansal Kiralama lemlerinden Borlar 3-Ertelenmi Finansal Kiralama Borlanma Maliyetleri (-) 3-karlm Tahviller 4-karlm Dier Menkul Kymetler 5-Menkul Kymetler hra Fark(-) 6-Dier Mali Borlar. B-Ticari Borlar 1-Satclar 2-Bor Senetleri 3-Bor Senetleri Reeskontu(-) 4-Alnan Depozito ve Teminatlar 5-Dier Ticari Borlar C-Dier Borlar 1-Ortaklara Borlar 2-tiraklere Borlar 3-Bal Ortaklklara Borlar 4-Dier Bor Senetleri Reeskontu(-) 5-Kamuya Olan Ertelenmi ve Taksitlendirilmi Borlar 6-Dier eitli Borlar D-Alnan Avanslar E-Bor ve Gider Kaynaklar 1-Kdem Tazminat Karlklar 2-Dier Bor ve Gider Karlklar F-Gelecek Yllara Ait Gelirler ve Gider Taahhuklar 1-Gelecek Yllara Ait Gelirler 2-Gider Tahakkuklar G-Dier Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar 1-Gelecek Yllara Ertelenen veya Terkin Edilen KDV

PASF (KAYNAKLAR)
nceki Dnem Cari Dnem

77

6-Demirbalar 7-Dier Maddi Duran Varlklar 8-Birikmi Amortismanlar(-) 9-Yaplmakta Olan Yatrmlar 10-Verilen Avanslar E-Maddi Olmayan Duran Varlklar 1-Haklar 2-erefiye 3-Kurulu ve rgtlenme Giderleri 4-Aratrma ve Gelitirme Giderleri 5-zel Maliyetler 6-Dier Maddi Olmayan Duran Varlklar 7-Birikmi Amortismanlar(-) 8-Verilen Avanslar F-zel Tkenmeye Tabi Varlklar 1-Arama Giderleri 2-Hazrlk ve Gelitirme Giderleri 3-Dier zel Tkenmeye Tabi Varlklar 4-Birikmi Tkenme Paylar(*) 5-Verilen Avanslar G-Gelecek Yllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkuklar 1-Gelecek Yllara Ait Giderler 2-Gelir Tahakkuklar H-Dier Duran Varlklar 1-Gelecek Yllarda ndirilecek KDV 2-Dier KDV 3-Gelecek Yllar htiyac Stoklar 4-Elden karlacak Stoklar ve Maddi Duran Varlklar 5-Pein denen Vergiler ve Fonlar 6-Dier eitli Duran Varlklar 7-Stok Deer Dkl Karl (-) 8-Birikmi Amortismanlar (-)

2-Tesise Katlma Paylar 3-Dier Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR TOPLAMI II-Z KAYNAKLAR A-denmi Sermaye 1-Sermaye 2-denmemi Sermaye(-) 3-Sermaye Dzeltmesi Olumlu Farklar 4-Sermaye Dzeltmesi Olumsuz Farklar (-) B-Sermaye Yedekleri 1-Hisse Senedi hra Primleri 2-Hisse Senedi ptal Karlar 3-M.D.V. Yeniden Deerleme Artlar 4-tirakler Yeniden Deerleme Artlar 5-Maliyet Bedeli Art Fonu 6-Sermaye Yedekleri 7-Dier C-Kar Yedekleri 1-Yasal Yedekler 2-Stat Yedekleri 3-Olaanst Yedekler 4-Dier Kar Yedekleri 5-zel Fonlar D-Gemi Yllar Karlar E-Gemi Yllar Zararlar(-) F-Dnem Net Kar (Zarar) Z KAYNAKLAR TOPLAMI

DURAN VARLIKLAR TOPLAMI AKTF (VARLIKLAR) TOPLAMI PASF(KAYNAKLAR) TOPLAMI

DPNOTLAR: 1-........................... 2-........................... ........................... *letmeler belirlenen byklklerine gre,bin,milyon.milyar ya da tirilyon olarak rakamlarn gstereceklerdir.

78

EK TABLO 3 LETME ZET GELR TABLOSU TP (.............TL.)*

nceki Dnem Cari Dnem

A-BRT SATILAR B-SATI NDRMLER (-) D-SATILARIN MALYET(-) BRT SATI KARI VEYA ZARARI E-FAALYET GDERLER(-) FAALYET KARI VEYA ZARARI F-DER FAALYETLERDEN OLAAN GELR VE KRLAR G-DER FAALYETLERDEN OLAAN GDER H-FNANSMAN GDERLER(-) OLAAN KR VEYA ZARAR F-OLAANDII GELR VE KRLAR J-OLAANDII GDER VE ZARARLARI(-) DNEM KRI VEYA ZARARI K-DNEM KRI VERG VE DER YASAL YKMLLK KARILIKLARI(-) DNEM NET KRI VEYA ZARARI

DPNOTLAR: 1- ......................... 2- ......................... .............................. * letmeler, belirlenen byklklerine gre bin,milyon, milyar yada trilyon olarak rakamlarn gstereceklerdir.

79

EK TABLO 4 LETME AYRINTILI GELR TABLOSU TP (.............TL.)*

nceki Dnem Cari Dnem

A-BRT SATILAR 1-Yurtii Satlar 2-Yurtd Satlar 3-Dier Gelirler B-SATI NDRMLER(-) 1-Sattan adeler(-) 2-Sat skontolar(-) 3-Dier ndirimler(-) C-NET SATILAR D-SATILARIN MALYET(-) 1-Satlan Mamuller Maliyeti(-) 2-Satlan Ticari Mallar Maliyeti(-) 3-Satlan Hizmet Maliyeti(-) 4-Dier Satlarn Maliyeti(-) BRT SATI KRI VEYA ZARARI E-Faaliyet Giderleri(-) 1-Aratrma ve Gelitirme Giderleri(-) 2-Pazarlama, Sat ve Datm Giderleri(-) 3-Genel Ynetim Giderleri(-) FAALYET KRI VEYA ZARARI F-DER FAALYETLERDEN OLAAN GELR VE KRLAR 1-tiraklerden Temett Gelirleri 2-Bal Ortaklklardan Temett Gelirleri 3-Faiz Gelirleri 4-Komisyon Gelirleri 5-Konusu Kalmayan Karlklar

80

6-Menkul Kymet Sat Karlar 7-Kambiyo Karlar 8-Reeskont Faiz Gelirleri 9-Enflasyon Dzeltmesi Karlar 10-Faaliyetle lgili Dier Olaan Gelir ve Krlar G-DER FAALYETLERDEN OLAAN GDER VE ZARARLAR(-) 1-Reeskont Faiz Giderleri 2-Komisyon Giderleri 3-Karlk Giderleri 4-Menkul Kymet Sat Zararlar (-) 5-Kambiyo Zararlar (-) 6-Reeskont Faiz Giderleri (-) 7-Enflasyon Dzeltmesi Zararlar (-) 8-Dier Olaan Gider ve Zararlar H-FNANSMAN GDERLER(-) 1-KISA VADEL BORLANMA GDERLER(-) 2-UZUN VADEL BORLANMA GDERLER(-) OLAAN KR VEYA ZARAR I-OLAANDII GELR VE KLARI 1-nceki Dnem Gelir ve Krlar 2-Dier Olaand Gelir ve Krlar J-OLAANDII GDER VE ZARARLAR(-) 1-almayan Ksm Gider ve Zararlar(-) 2-nceki Dnem Gider ve Zararlar(-) 3-Dier Olaand Gider ve Zararlar(-) DNEM KRI VEYA ZARARI K-DNEM KRI VERG VE DER YASIL YKMLLK KARILIKLARI(-) DNEM NET KRI VEYA ZARARI

DPNOTLAR: 1- ......................... 2- ......................... .............................. * letmeler, belirlenen byklklerine gre bin,milyon, milyar yada trilyon olarak rakamlarn gstereceklerdir.

81

EK TABLO 5 SATILARIN MALYET TABLOSU (.............TL.)*

nceki Dnem Cari Dnem

RETM MALYET A-Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri B-Direkt ilik Giderleri C-Genel retim Giderleri D-Yar Mamul Kullanm 1-Dnem Ba Stok(+) 2-Dnem Sonu Stok(-) RETLEN MAMUL MALYET E-Mamul Stoklarnda Deiim 1-Dnem Ba Stok(+) 2-Dnem Sonu Stok(-) I-SATILAN MAMUL MALYET TCAR FAALYET A-Dnem Ba Ticari Mallar Stoku(+) B-Dnem i Allar(+) C-Dnem Sonu Ticari Mallar(-) II-SATILAN TCAR MALLAR MALYET III-SATILAN HZMET MALYET SATILARIN MALYET (I+II+III)

* letmeler, belirlenen byklklerine gre bin,milyon, milyar yada trilyon olarak rakamlarn gstereceklerdir.

82

EK TABLO 6 FON AKIM TABLOSU (.............TL.)*

nceki Dnem Cari Dnem

A-FON KAYNAKLARI 1) Faaliyetlerden Salanan Kaynaklar a) Olaan Kr b) Amortismanlar(+) c) Fon k Gerektirmeyen Dier Giderler(+) d) Fon Girii Salamayan Gelirler(-) 2) Olaand Faaliyetlerden Salanan Kaynaklar a) Olaand Kr b) Fon k Gerektirmeyen Dier Giderler(+) c) Fon Girii Salamayan Gelirler(-) 3) Dnen Varlklar Tutarndaki Azallar 4) Duran Varlklar Tutarndaki Azallar 5) Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklardaki Artlar (Bor ve Gider Karlklarn Kapsamaz.) 6) Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklardaki Artlar (Bor ve Gider Karlklarn Kapsamaz.)(*) 7) Sermaye Artrm (Nakit Karl veya Dardan getirilen dier V arlklar) 8) Hisse Senetleri hra Primleri B-FON KULLANIMLARI 1) Faaliyetlerle lgili Kullanmlar a) Olaan Zarar b) Amortismanlar(+) c) Fon k Gerektirmeyen Dier Giderler(+) d) Fon Girii Salamayan Dier Gelirler(-) 2) Olaand Faaliyetlerle lgili Kullanmlar

83

a) Olaan D Zarar b) Fon k Gerektirmeyen Giderler(+) c) Fon Girii Salamayan Gelirler(-) 3) denen Vergi ve Benzerleri (Bir nceki dnem krndan denen/ 4) denen Temettler a) Bir nceki Dnem Krndan denen b) Yedeklerden Datlan 5) Dnen Varlklarn tutarndaki Artlar 6) Duran Varlklarn Tutarndaki Artlar (Yeniden Deerlemeyi Kapsamaz.) 7) Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklardaki Azallar 8) Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklardaki Azallar 9) Sermayedeki Azallar

* letmeler, belirlenen byklklerine gre bin,milyon, milyar yada trilyon olarak rakamlarn gstereceklerdir.

(*) 2 Sra No'lu Genel Tebliin C blm ile deitirilmitir.

84

EK TABLO 7 NAKT AKIM TABLOSU (.............TL.)*

nceki Dnem Cari Dnem

A-DNEM BAI NAKT MEVCUDU B-DNEM NAKT GRLER 1-Satlardan Elde Edilen Nakit a) Net Satlar b) Ticari Alacaklardaki Azallar c) Ticari Alacaklardaki Artlar(-) 2-Dier Faaliyetlerden Olaan Gelir ve Krlardan Dolay Salanan Nakit 3-Olaand Gelir ve Krlardan Salanan Nakit 4-Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklardaki Artlardan Salanan Nakit (Almlarla lgili Olmayan) a) Menkul Kymet hralarndan b) Alnan Krediler c) Dier Artlar 5-Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklardaki Artlardan Salanan Nakit (Almlarla lgili Olmayan) a) Menkul Kymet hralarndan b) Alnan Krediler c) Dier Artlar 6-Sermaye Artndan Salanan Nakit 7-Hisse Senedi hra Primlerinden Salanan Nakit 8-Dier Nakit Girileri C-DNEM NAKT IKILARI 1-Maliyetlerden Kaynaklanan Nakit klar a) Satlarn Maliyeti b) Stoklardaki Artlar c) Ticari Borlardaki (Almlardan Kaynaklanan) Azallar d) Ticari Borlardaki (Almlardan Kaynaklanan (Artlar)(-) e) Amortisman ve Nakit k Gerektirmeyen Giderler(-) f) Stoklardaki Azallar(-) 2-Faaliyet Giderlerine likin Nakit klar a) Aratrma ve Gelitirme Giderleri b) Pazarlama Sat ve Datm Giderleri

85

c) Genel Ynetim Giderleri d) Amortisman ve Nakit k Gerektirmeyen Dier Giderleri(-) 3-Dier Faaliyetlerden Olaan Gider ve Zararlar likin Nakit klar a) Dier Faaliyetlerle lgili Olaan Gider ve Zararlar b) Amortisman ve Nakit k Gerektirmeyen Dier Gider ve Zararlar(-) 4-Finansman Giderlerinden Dolay Nakit klar 5-Olaanst Gider ve Zararlar b) Amortisman ve Nakit k Gerektirmeyen Dier Gider ve Zararlar(-) 6-Duran Varlk Yatrmlarna likin Nakit klar 7-Ksa Vadeli Yabanc Kaynak demeleri (Almlarla lgili Olmayan) a) Menkul Kymetler Anapara demeleri) b) Alnan Krediler Anapara demeleri c) Dier demeler 8-Uzun Vadeli Yabanc Kaynak demeleri (Almlarla lgili Olmayan) a) Menkul Kymetler Anapara demeleri b) Alnan Krediler Anapara demeleri c) Dier demeler 9-denen Vergi ve Benzerleri 10-denen Temettler 11-Dier Nakit klar D-DNEM SONU NAKT MEVCUDU (A-B-C) E-NAKT ARTI VEYA AZALI (B-C)

86

EK TABLO 8 KAR DAITIM TABLOSU (.............TL.)*

nceki Dnem Cari Dnem

A-DNEM KRININ DAITIMI 1) Dnem Kr 2) denecek Vergi ve Yasal Ykmllkler(-) Kurumlar Vergisi (Gelir Vergisi) Gelir Vergisi Kesintisi Dier Vergi ve Yasal Ykmllkler NET DNEM KRI 3) Gemi Dnemler Zarar(-) 4) I. Tertip Yasal Yedek Ake(-) 5) letmede Braklmas ve Tasarrufu Zorunlu Yasl Fonlar(-) DAITILABLR NET DNEM KRI 6) Ortaklara Birinci Temett(-) Adi Hisse senedi Sahiplerine mtiyazl Hisse Senedi Sahiplerine 7) Personele Temett(-) 8) Ynetim Kuruluna Temett(-) 9) Ortaklara kinci Temett(-) Adi Hisse Senedi Sahiplerine mtiyazl Hisse Senedi Sahiplerine 10) kinci Tertip Yasl Yedek Ake(-) 11) Stat Yedekleri(-) 12) Olaand Yedekler (Datlmam Krlar) 13) Dier Yedekler 14) zel Fonlar B-YEDEKLERDEN DAITIM 1) Datlan Yedekler 2) II. Tertip Yasal Yedekler(-) 3) Ortaklara Pay(-) Adi Hisse Senedi Sahiplerine mtiyazl Hisse Senedi Sahiplerine 4) Personele Pay(-) 5) Ynetim Kuruluna Pay(-) C-HSSE BAINA KR 1) Adi Hisse Senedi Sahiplerine (TL %) 2) mtiyazl Hisse Senedi Sahiplerine (TL %) D-HSSE BAINA TEMETT 1) Adi Hisse Senedi Sahiplerine (TL %) 2) mtiyazl Hisse Senedi Sahiplerine (TL %)
* letmeler, belirlenen byklklerine gre bin,milyon, milyar yada trilyon olarak rakamlarn gstereceklerdir.

87

88

V TEKDZEN HESAP EREVES, HESAP PLANI VE HESAP PLANI AIKLAMALARI letmeler, muhasebe sistemlerini tekdzen hesap erevesi ve hesap plan dorultusunda kurmak zorundadr . Hesaplarn almas hesap plan aklamalarnda belirtildii gibi gerek leir.

A TEKDZEN HESAP EREVES Tekdzen hesap erevesindeki hesap snflar, bilano ve ge lir tablosundaki gruplara ve sralama paralelinde aadaki gibi dzenlenir.

HESAP SINIFLARI 1 2 3 4 5 6 7 8 DNEN VARLIKLAR DURAN VARLIKLAR KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR ZKAYNAKLAR GELR TABLOSU HESAPLARI MALYET HESAPLARI YNETM MUHASEBES HESAPLARI

89

9 1

NAZIM HESAPLAR HESAP GRUPLARI DNEN VARLIKLAR

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2 20 21 22 23

HAZIR DEERLER MENKUL KIYMETLER TCAR ALACAKLAR DER ALACAKLAR

STOKLAR

YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM MALYETLER GELECEK AYLARA AT GDERLER VE GELR TAHAKKUKLARI DER DNEN VARLIKLAR DURAN VARLIKLAR

TCARI ALACAKLAR DER ALACAKLAR

90

24 25 26 27 28 29 3 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39

MAL DURAN VARLIKLAR MADD DURAN VARLIKLAR MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR ZEL TKENMEYE TAB VARLIKLAR GELECEK YILLARA AT GDERLER VE GELR TAHAKKUKLARI DER DURAN VARLIKLAR KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR MAL BORLAR

TCAR BORLAR DER BORLAR ALINAN AVANSLAR YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM HAKEDLER DENECEK VERG VE DER YKMLLKLER BOR VE GDER KARILIKLARI GELECEK AYLARA AT GELRLER VE GDER TAHAKKUKLARI DER KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR

91

4 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 5 50 51 52 53 54 55 56

UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR MAL BORLAR

TCAR BORLAR DER BORLAR ALINAN AVANSLAR

BOR VE DER KARILIKLARI GELECEK YILLARA AT GELRLER VE GDER TAHAKKUKLARI DER UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR ZKAYNAKLAR DENM SERMAYE

SERMAYE YEDEKLER

KAR YEDEKLER

92

57 58 59 6 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 7

GEM YILLAR KARLARI GEM YILLAR ZARARLARI DNEM NET KARI (ZARARI) GELR TABLOSU HESAPLARI BRT SATILAR SATI NDRMLER (-) SATILARIN MALYET (-) FAALYET GDERLER (-) DER FAALYETLERDEN OLAAN GELR VE KARLAR DER FAALYETLERDEN OLAAN GDER VE ZARARLAR (-) FNANSMAN GDERLER (-) OLAANDII GELR VE KARLAR OLAANDII GDER VE ZARARLAR (-) DNEM NET KARI (ZARARI) MALYET HESAPLARI

7/A SEENE 70 71 MALYET MUHASEBES BALANTI HESAPLARI DREKT LKMADDE VE MALZEME GDERLER

93

72 73 74 75 76 77 78

DREKT LK GDERLER GENEL RETM GDERLER HZMET RETM MALYET ARATIRMA VE GELTRME GDERLER PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER GENEL YNETM GDERLER FNANSMAN GDERLER

7/B SEENEG 79 790 791 792 793 794 795 796 797 798 GDER ETLER LK MADDE VE MALZEME GDERLER CRET VE GDERLER MEMUR CRET VE GDERLER DIARIDAN SALANAN FAYDA VE HZMETLER ETL GDERLER VERG RESM VE HARLAR AMORTSMANLAR VE TKENME PAYLARI FNANSMAN GDERLER GDER ETLER YANSITMA HESAPLARI

94

799 8 9 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 0

RETM MALYET HESABI YNETM MUHASEBES HESAPLARI NAZIM HESAPLAR

(SERBEST)

95

B 1 10 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 11 110 111 112 113 114

HESAP PLANI DNEN VARLIKLAR HAZIR DEERLER KASA ALINAN EKLER BANKALAR VERLEN EKLER VE DEME EMRLER (-)

DER HAZIR DEERLER

MENKUL KIYMETLER HSSE SENETLER ZEL KESM TAHVL, SENET VE BONOLARI KAMU KESM TAHVL, SENET VE BONOLARI

96

115 116 117 118 119 12 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 13 130 VERLEN DEPOZTO VE TEMNATLAR DER TCAR ALACAKLAR PHEL TCAR ALACAKLAR PHEL TCAR ALACAKLAR KARILII (-) DER ALACAKLAR KAZANILMAMI FNANSAL KRALAMA FAZ GELRLER (-) DER MENKUL KIYMETLER MENKUL KIYMETLER DEER DKL KARILII (-) TCAR ALACAKLAR ALICILAR ALACAK SENETLER ALACAK SENETLER REESKONTU (-)

97

131 132 133 134 135 136 137 138 139 14 15 150 151 152 153 154 155 156 157

ORTAKLARDAN ALACAKLAR TRAKLERDEN ALACAKLAR BALI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR

PERSONELDEN ALACAKLAR DER ETL ALACAKLAR DER ALACAK SENETLER REESKONTU (-) PHEL DER ALACAKLAR PHEL DER ALACAKLAR KARILII (-)

STOKLAR LK MADDE VE MALZEME YARI MAMULLER - RETM MAMLLER TCAR MALLAR

DER STOKLAR

98

158 159 16 17 170 178 179 18 180 181 182 183 184 185 186 187 188

STOK DEER DKL KARILII (-) VERLEN SPAR AVANSLARI

YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM MALYETLER YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM MALYETLER YILLARA YAYGIN NAAT ENFLASYON DZELTME HESABI TAERONLARA VERLEN AVANSLAR GELECEK AYLARA AT GDERLER VE GELR TAHAKKUKLARI GELECEK AYLARA AT GDERLER GELR TAHAKKUKLARI

99

189 19 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 2 20 21 22 220 221 222 TCAR ALACAKLAR ALICILAR ALACAK SENETLER ALACAK SENETLER REESKONTU (-) AVANSLARI PERSONEL AVANSLARI SAYIM VE TESELLM NOKSANLARI DER ETL DNEN VARLIKLAR DER DNEN VARLIKLAR KARILII (-) DURAN VARLIKLAR DER DNEN VARLIKLAR DEVREDEN KATMA DEER VERGS NDRLECEK KATMA DEER VERGS DER KATMA DEER VERGS PEN DENEN VERGLER VE FONLAR

100

223 224 225 226 227 228 229 23 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 PHEL DER ALACAKLAR KARILII (-) PERSONELDEN ALACAKLAR DER ETL ALACAKLAR DER ALACAK SENETLER REESKONTU (-) ORTAKLARDAN ALACAKLAR TRAKLERDEN ALACAKLAR BALI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR PHEL ALACAKLAR KARILII (-) DER ALACAKLAR VERLEN DEPOZTO VE TEMNATLAR KAZANILMAMI FNANSAL KRALAMA FAZ GELRLER (-)

101

24 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 25 250 251 252 253 254

MAL DURAN VARLIKLAR BALI MENKUL KIYMETLER BALI MENKUL KIYMETLER DEER DKL KARILII (-) TRAKLER TRAKLERE SERMAYE TAAHHTLER (-) TRAKLER SERMAYE PAYLARI DEER DKL KARILII (-) BALI ORTAKLIKLAR BALI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHTLER (-) BALI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEER DKLG KARILII (-) DER MAL DURAN VARLIKLAR DER MAL DURAN VARLIKLAR KARILII (-) MADD DURAN VARLIKLAR ARAZ VE ARSALAR YER ALTI VE YER ST DZENLER BNALAR TESS, MAKNE VE CHAZLAR TAITLAR

102

255 256 257 258 259 26 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 27 270 271

DEMRBALAR DER MADD DURAN VARLIKLAR BRKM AMORTSMANLAR (-) YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR VERLEN AVANSLAR MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR HAKLAR EREFYE KURULU VE RGTLENME GDERLER ARATIRMA VE GELTRME GDERLER ZEL MALYETLER

DER MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR BRKM AMORTSMANLAR (-) VERLEN AVANSLAR ZEL TKENMEYE TAB VARLIKLAR

ARAMA GDERLER

103

272 273 274 275 276 277 278 279 28 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289

HAZIRLIK VE GELTRME GDERLER

DER ZEL TKENMEYE TAB VARLIKLAR BRKM TKENME PAYLARI (-) VERLEN AVANSLAR GELECEK YILLARA AT GDERLER VE GELR TAHAKKUKLARI GELECEK YILLARA AT GDERLER GELR TAHAKKUKLARI

104

29 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 3 30 300 301 302

DER DURAN VARLIKLAR

GELECEK YILLARDA NDRLECEK KATMA DEER VERGS DER KATMA DEER VERGS GELECEK YILLAR HTYACI STOKLAR ELDEN IKARILACAK STOKLAR VE MADD DURAN VARLIKLAR PEN DENEN VERGLER VE FONLAR

DER ETL DURAN VARLIKLAR STOK DEER DKL KARILII (-) BRKM AMORTSMANLAR (-) KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR MAL BORLAR BANKA KREDLER FNANSAL KRALAMA LEMLERNDEN BORLAR ERTELENM FNANSAL KRALAMA BORLANMA MALYETLER (-)

105

303 304 305 306 307 308 309 31 32 320 321 322 323 324 325 326 327 328

UZUN VADEL KREDLERN ANAPARA TAKSTLER VE FAZLER TAHVL ANAPARA BOR, TAKST VE FAZLER IKARILMI BONOLAR VE SENETLER IKARILMI DER MENKUL KIYMETLER

MENKUL KIYMETLER HRA FARKI (-) DER MAL BORLAR

TCAR BORLAR SATICILAR BOR SENETLER BOR SENETLER REESKONTU (-)

ALINAN DEPOZTO VE TEMNATLAR

106

329 33 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 34 340 341 342 343 344 345

DER TCAR BORLAR DER BORLAR

ORTAKLARA BORLAR TRAKLERE BORLAR BALI ORTAKLIKLARA BORLAR

PERSONELE BORLAR DER ETL BORLAR DER BOR SENETLER REESKONTU (-)

ALINAN AVANSLAR ALINAN SPAR AVANSLARI

107

346 347 348 349 35 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 36 DENECEK VERG VE DER YKMLLKLER YILLARA YAYGIN NAAT ENFLASYON DZELTME HESABI ALINAN DER AVANSLAR YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM HAKEDLER YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM HAKED BEDELLER

108

360 361 362 363 364 365 366 367 368

DENECEK VERG VE FONLAR DENECEK SOSYAL GVENLK KESNTLER

VADES GEM ERTELENM VEYA TAKSTLENDRLM VERG VE DER YKMLLKLER DENECEK DER YKMLLKLER BOR VE GDER KARILIKLARI DNEM KARI VERG VE DER YASAL YKMLLK KARILIKLARI DNEM KARININ PEN DENEN VERG VE DER YKMLLKLER (-) KIDEM TAZMNATI KARILII MALYET GDERLER KARILII

369 37 370 371 372 373 374

109

375 376 377 378 379 38 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 39 390 DER KISAVADEL YABANCI KAYNAKLAR DER BOR VE GDER KARILIKLARI GELECEK AYLARA AT GELRLER VE GDER TAHAKKUKLARI GELECEK AYLARA AT GELRLER GDER TAHAKKUKLARI

110

391 392 393 394 395 396 397 398 399 4 40 400 401 402 403 404 405 406

HESAPLANAN KDV DER KDV MERKEZ VE UBELER CAR HESABI

SAYIM VE TESELLM PAZARLARI SAYIM VE TESELLM FAZLALARI(1) DER ETL YABANCI KAYNAKLAR UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR MAL BORLAR BANKA KREDLER FNANSAL KRALAMA LEMLERNDEN BORLAR ERTELENM FNANSAL KRALAMA BORLANMA MALYETLER (-)

IKARILMI TAHVLLER

111

407 408 409 41 42 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 43 430 431 432

IKARILMI DER MENKUL KIYMETLER MENKUL KIYMETLER HRA FARKI (-) DER MAL BORLAR

TCAR BORLAR SATICILAR BOR SENETLER BOR SENETLER REESKONTU (-)

ALINAN DEPOZTO VE TEMNATLAR

DER TCAR BORLAR DER BORLAR

ORTAKLARA BORLAR TRAKLERE BORLAR

112

433 434 435 436 437 438 439 44 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449

BALI ORTAKLIKLARA BORLAR

DER ETL BORLAR DER BOR SENETLER REESKONTU (-) KAMUYA OLAN ERTELENM VEYA TAKSTLENDRLM BORLAR

ALINAN AVANSLAR ALINAN SPAR AVANSLARI

ALINAN DER AVANSLAR

113

45 46 47 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 48 480 481 482 483 484 114 DER BOR VE GDER KARILIKLARI GELECEK YILLARA AT GELRLER VE GDER TAHAKKUKLARI GELECEK YILLARA AT GELRLER GDER TAHAKKUKLARI KIDEM TAZMNATI KARILII BOR VE GDER KARILIKLARI

485 486 487 488 489 49 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 5 50 DER ETL UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR Z KAYNAKLAR DENM SERMAYE GELECEK YILLARA ERTELENEN VEYA TERKN EDLECEK KATMA DEER VERGS TESSE KATILMA PAYLARI DER UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR

115

500 501 502 503 51 52 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 53 54 540

SERMAYE DENMEM SERMAYE (-) SERMAYE DZELTMES OLUMLU FARKLARI SERMAYE DZELTMES OLUMSUZ FARKLARI(-)

SERMAYE YEDEKLER HSSE SENETLER HRA PRMLER HSSE SENED PTAL KARLARI M.DV. YENDEN DEERLEME ARTILARI TRAKLER YENDEN DEERLEME ARTILARI MALYET BEDEL ARTI FONU

DER SERMAYE YEDEKLER

KAR YEDEKLER YASAL YEDEKLER

116

541 542 543 544 545 546 547 548 549 55 56 57 570 58 580 59 590 591 6

STAT YEDEKLER OLAANST YEDEKLER

DER KAR YEDEKLER ZEL FONLAR

GEM YILLAR KARLARI GEM YILLAR KARLARI GEM YILLAR ZARARLARI (-) GEM YILLAR ZARARLARI DNEM NET KARI (ZARARI)) DNEM NET KARI DNEM NET ZARARI (-) GELR TABLOSU HESAPLARI

117

60 600 601 602 61 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 62 620 621 622 623

BRT SATILAR YURT SATILAR YURTDII SATILAR DER GELRLER SATI NDRMLER (-) SATITAN ADELER (-) SATI SKONTOLARI (-) DER NDRMLER (-)

SATILARIN MALYET (-) SATILAN MAMLLER MALYET (-) SATILAN TCAR MALLAR MALYET (-) SATILAN HZMET MALYET (-) DER SATILARIN MALYET (-) 118

624 625 626 627 628 629 63 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 64 DER FAALYETLERDEN OLAAN GELR VE KARLAR FAALYET GDERLER (-) ARATIRMA VE GELTRME GDERLER (-) PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER GENEL YNETM GDERLER (-)

119

640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 65 650 651 652 653 654 655 656

TRAKLERDEN TEMETT GELRLER BALI ORTAKLIKLARDAN TEMETT GELRLER FAZ GELRLER KOMSYON GELRLER KONUSU KALMAYAN KARILIKLAR MENKUL KIYMET SATI KARLARI KAMBYO KARLARI REESKONT FAZ GELRLER ENFLASYON DZELTMES KARLARI DER OLAAN GELR VE KARLAR DER FAALYETLERDEN OLAAN GDER VE ZARARLAR (-)

KOMSYON GDERLER (-) KARILIK GDERLER (-) MENKUL KIYMET SATI ZARARLARI (-) KAMBYO ZARARLARI (-)

120

657 658 659 66 660 661 67 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 68 680

REESKONT FAZ GDERLER (-) ENFLASYON DZELTMES ZARARLARI (-) DER GDER VE ZARARLAR (-) FNANSMAN GDERLER (-) KISA VADEL BORLANMA GDERLER (-) UZUN VADEL BORLANMA GDERLER (-) OLAANDII GELR VE KARLAR

NCEK DNEM GELR VE KARLARI

DER OLAANDII GELR VE KARLAR OLAANDII GDER VE ZARARLAR (-) ALIMAYAN KISIM GDER VE ZARARLARI (-)

121

681 682 683 684 685 686 687 688 689 69 690 691 692 697 698 7 70

NCEK DNEM GDER VE ZARARLARI (-)

DER OLAANDII GDER VE ZARARLAR (-) DNEM NET KARI (ZARARI) DNEM KARI VEYA ZARARI DNEM KARI VERG VE DER YASAL YKMLLK KARILIKLARI (-) DNEM NET KARI VEYA ZARARI YILLARA YAYGIN NAAT ENFLASYON DZELTME HESABI ENFLASYON DZELTME HESABI MALYET HESAPLARI (7/A SEENE) MALYET MUHASEBES BALANTI HESAPLARI

122

700 701 71 710 711 712 713 72 720 721 722 723 73 730 731 732 733

MALYET MUHASEBES BALANTI HESABI MALYET MUHASEBES YANSITMA HESABI DREKT LKMADDE VE MALZEME GDERLER DREKT LKMADDE VE MALZEME GDERLER DREKT LKMADDE VE MALZEME YANSITMA HESABI DREKT LKMADDE VE MALZEME FYAT FARKI DREKT LKMADDE VE MALZEME MKTAR FARKI DREKT LK GDERLER DREKT LK GDERLER DREKT CLK GDERLER YANSITMA HESABI DREKT LK CRET FARKLARI DREKT LK SRE (ZAMAN) FARKLARI GENEL RETM GDERLER GENEL RETM GDERLER GENEL RETM GDERLER YANSITMA HESABI GENEL RETM GDERLER BTE FARKLARI GENEL RETM GDERLER VERMLLK FARKLARI

123

734 74 740 741 742 75 750 751 752 76 760 761 762 77 770 771 772

GENEL RETM GDERLER KAPASTE FARKLARI HZMET RETM MALYET HZMET RETM MALYET HZMET RETM MALYET YANSITMA HESABI HZMET RETM MALYET FARK HESAPLARI ARATIRMA VE GELTRME GDERLER ARATIRMA VE GELTRME GDERLER ARATIRMA VE GELTRME GDERLER YANSITMA HESABI ARATIRMA VE GELTRME GDER FARKLARI PAZARLAMA SATI YE DAITIM GDERLER PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER YANSITMA HESABI PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER FARK HESABI GENEL YNETM GDERLER GENEL YNETM GDERLER GENEL YNETM GDERLER YANSITMA HESABI GENEL YNETM GDER FARKLARI HESABI

124

78 780 781 782 79 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 8 9 0

FNANSMAN GDERLER FNANSMAN GDERLER FNANSMAN GDERLER YANSITMA HESABI FNANSMAN GDERLER FARK HESABI GDER ETLER (7/B SEENE) LKMADDE VE MALZEME GDERLER CRET VE GDERLER MEMUR CRET VE GDERLER DIARIDAN SALANAN FAYDA VE HZMETLER ETL GDERLER VERG, RESM VE HARLAR AMORTSMANLAR VE TKENME PAYLARI FNANSMAN GDERLER GDER ETLER YANSITMA HESABI RETM MALYET HESABI YNETM MUHASEBES HESAPLARI NAZIM HESAPLAR (SERBEST)

125

HESAP PLANI AIKLAMALARI

1. DNEN VARLIKLAR Bu ana hesap grubu; nakit olarak elde ve bankada tutulan varlklar ile normal koullarda en fazla bir yl veya iletmenin normal faaliyet dnemi iinde paraya evrilmesi veya tketilmesi ngrlen varlk unsurlarn kapsar . Dnen Varlklar; hazr deerler menkul kymetler , ticari alacaklar, dier ksa vadeli alacaklar, stoklar, gelecek dneme ait giderler ve gelir tahakkuklar ile dier dnen varlklar eklinde blmlenir. 10. HAZIR DEERLER Bu grup, nakit olarak elde veya bankada bulunan varlklar ile istenildii zaman deer kaybna uramadan paraya evirme imkn bulunan varlklar (Menkul kymetler hari) kapsar . Bu grup aadaki hesaplardan oluur. 100. KASA Bu hesap, iletmenin elinde bulunan ulusal ve yabanc paralarn TL. karlnn izlenmesi iin kullanlr . leyii : Tahsil olunan para tutarlar bor, demeler ve bankaya yatr lan para tutarlar alacak kaydedilir. Hesap daima bor bakiyesi verir veya sfr olur . Hibir ekilde alacak bakiyesi vermez.

126

101. ALINAN EKLER Bu hesap gerek ve tzel kiiler tarafndan iletmeye verilmi olup, henz tahsil iin bankaya verilmemi veya ciro edilmemi olan eklerin izlenmesini salar. leyii : Alnan eklerin yazl deerleri ile bor, bankadan tahsil veya ciro edildiinde alacak kaydedilir. 102. BANKALAR Bu hesap, iletmece yurt ii ve yurt d banka ve benzeri finans kurumlarna yatrlan ve ekilen paralarn izlenmesini kapsar. leyii : Bankalara para olarak veya hesaben yatrlan deerler bor, ekilen tutarlar ile nc kiilerce tahsil edildii anlalan ek ve deme emirleri alacak kaydedilir. 103. VERLEN EKLER VE DEME EMRLER (-) letmenin nc kiilere bankalardan ekle veya deme emri ile yapaca demeler bu hesapta izlenir. leyii : Kiilere ek ve deme emri verildiinde hesaba alacak; ek ve deme emirlerinin bankadan tahsil edildii anlaldnda bu hesaba bor, bankalar hesabna alacak kaydedilir. 104.

127

105. 106. 107. 108. DER HAZIR DEERLER Nitelikleri itibaryla hazr deer saylan pullar , vadesi gelmi kuponlar, tahsil edilecek banka ve posta havaleleri (yoldaki paralar gibi) deerleri kapsar. leyii : Bu deerler elde edildiinde hesabn borcuna, elden karld nda da hesabn alacana kaydedilir . 109. 11. MENKUL KIYMETLER Bu grup, faiz geliri veya kr pay salamak veya fiyat deimelerinden yararlanarak krlar elde etmek amac ile geici bir sre elde tutulmak zere alnan hisse senedi, tahvil, hazine bonosu, finansman bonosu, yatrm fonu katlma belgesi, kr-zarar ortakl belgesi, gelir ortakl senedi gibi, menkul kymetler ile bunlara ait deer azalma karlklarnn izlenme si amacyla kullanlr . Bu grup aadaki hesaplardan oluur. 110. HSSE SENETLER Geici olarak, elde tutulan hisse senetleri bu hesapta izlenir.

128

111. ZEL KESM TAHVL, SENET VE BONOLARI zel sektrn kartm bulunduu tahvil, senet ve bonolar bu hesapta izlenir. 112. KAMU KESM TAHVL, SENET VE BONOLARI Kamu tarafndan kartlm bulunan tahvil, senet ve bonolar bu hesapta izlenir. 113. 114. 115. 116. 117. 118. DER MENKUL KIYMETLER Hisse senetleri, kamu ve zel sektr tarafndan karlm bu lunan tahvil, bono ve senetlerin dndaki dier menkul kymetlerin takip edildii hesaptr. Menkul Kymetler Hesaplarnn leyii: Menkul kymetler edinildiinde al bedeli zerinden yukardaki hesaplara bor, elden kartldnda ise, ayn bedel ile alacak kaydedilir. Menkul kymetlerin satnalma giderleri "65. Dier Faaliyetlerden Olaan Gider Ve Zararlar" grubundaki ilgili gider hesabnda izlenir. Menkul kymetlerin satndan doan zararlar

129

"Dier Faaliyetlerden Olaan Gider ve Zararlar" grubundaki ilgili hesapta; krlar ise "64. Dier Faaliyetlerden Olaan Gelir ve Krlar" grubundaki ilgili hesapta izlenir. 119. MENKUL KIYMETLER DEER DKL KARILIGI (-) Menkul kymetlerin borsa veya piyasa deerlerinde nemli lde ya da srekli olarak deer azalmas olduu tespit edildiinde ortaya kacak zararlarn karlanmas amac ile ayrl mas gereken karlklarn izlendii hesaptr . leyii : Deer azallar iin azaln tamamn karlayacak olan tutar bu hesaba alacak "65. Dier Faaliyetlerden Olaan Gider ve Zararlar" grubunda yer alan "654. Karlk Giderleri" hesabna bor kaydedilir. Kendisine karlk ayrlm olan menkul kymet elden karldnda veya deer dklnn gerek lememesi halinde bu hesaba bor kaydedilerek, karlk tutar "644. Konusu Kalmayan Karlklar Hesab"na aktarla rak kapatlr . 12. TCAR ALACAKLAR Bir yl iinde paraya dnmesi ngrlen ve iletmenin ticari ilikisi nedeniyle ortaya kan senetli ve senetsiz alacaklar bu hesap grubunda gsterilir. Ticari ilikilerden dolay ana kurulu, itirak ve bal ortaklklardan olan alacaklar varsa, bu grupda ki ilgili hesaplarn ayrntlarnda aka gsteri lir. Bu grupta aadaki hesaplar yer alr.

130

120. ALICILAR Bu hesap, iletmenin faaliyet konusunu oluturan mal ve hiz met satlarndan kaynaklanan senetsiz alacaklarnn izlenme si iin kullanlr . Finansal kiralamadan doan senetsiz alacaklar da bu hesapta izlenir. leyii : Senetsiz alacan domas ile bu hesaba bor, tahsil edilmesi halinde (demeler, aktarmalar ve hesaben mahsuplar dahil) alacak kaydedilir. 121. ALACAK SENETLER Bu hesap, iletmenin faaliyet konusunu oluturan mal ve hiz met satlarndan kaynaklanan senede balanm alacaklarn kapsar. Finansal kiralama ilemlerinden doan senetli alacaklar da bu hesapta izlenir. leyii : Alnan senet tutarlar bu hesaba bor, tahsilinde ise alacak kaydedilir. 122. ALACAK SENETLER REESKONTU (-) Bilano gnnde, senetli alacaklarn tasarruf deeri ile deerlenmesini salamak zere alacak senetleri iin ayrlan reeskont tutarlarnn izlenmesinde kullanlr . leyii : Hesaplanan reeskont tutarlar bu hesaba alacak, "65. Dier Faaliyetlerden Olaan Gider ve Zararlar" grubundaki "652.

131

Reeskont Faiz Giderleri Hesab"na gider yazlr . zleyen dnemde bu hesap "65. Dier Faaliyetlerden Olaan Gelir ve Krlar" grubundaki "642. Faiz Gelirleri Hesab"na aktarlarak kapatlr . 123. 124. KAZANILMAMI FNANSAL KRALAMA FAZ GELRLER (-) Bu hesap finansal kiralamann yapld tarihte kiralama i lemlerinden doan alacaklar ile kira demelerinin bugnk deeri arasndaki fark gsteren henz kazanlmam finansal kiralama faiz gelirlerinin izlendii hesaptr. Bu gelirlerin hesaplanmasna ilikin bilgiler bilano dipnotlarnda yer alr . leyi: Finansal kiralama szleme tutar ile finansal kiralamayla ilgili kira demelerinin bugnk deeri arasndaki fark "Kazanlmam Finansal Kiralama Faiz Gelirleri" olarak bu hesaba alacak kaydedilir. Her dnem sonunda gereklemi olan fa iz gelirleri tutarlar bu hesaba bor "60-Brt Satlar" hesap grubunda ilgili sat geliri hesabna alacak olarak kaydedilir. Ancak, esas faaliyet konusu finansal kiralama olmayan iletmelerce yaplan finansal kiralama ilemiyle ilgili gereklemi faiz gelirleri, "64-Dier Faaliyetlerden Olaan Gelir ve Krlar" hesap grubunda faiz geliri hesabna alacak olarak kaydedilir.

132

125. 126. VERLEN DEPOZTO VE TEMNATLAR letmece nc kiilere kar bir iin yaplmasnn stlenilmesi veya bir szlemenin ya da dier ilemlerin karl olarak geri alnmak zere verilen depozito ve teminat niteliindeki deerlerin izlendii hesaptr. leyii : Verilen depozito ve teminatlar bu hesabn borcuna, geri alnanlar veya hesaba saylanlar alacana kaydedilir . 127. DER TCAR ALACAKLAR letmenin ticari faaliyetleri sonucu ortaya kan ve yukardaki hesaplarn kapsamna girmeyen tahsili gecikmi alacaklar (henz pheli alacak niteliini kazanmayanlar) ve dier eitli senetsiz ticari alacaklar bu hesapta izlenir. leyii : Yukarda belirtilen alacaklar bu hesaba bor; tahsil veya mahsup ilemi yapldnda ilgili hesaplara karlk, bu hesa ba alacak kaydedilir." 128. PHEL TCAR ALACAKLAR deme sresi gemi bu nedenle vadesi bir ka defa uzatlm veya protesto edilmi, yaz ile birden fazla istenmi ya da dava veya icra safhasna aktarlm senetli ve senetsiz alacaklar kapsar.

133

leyii : Tahsili pheli hale gelmi olan alacaklar ilgili hesaplarn alaca karlnda bu hesaba bor yazlarak bu durumdaki alacaklar normal alacaklardan karlr . Alacan tahsili veya tahsil edilemeyeceinin kesinlemesi durumunda bu hesaba alacak kaydedilir. 129. PHEL TCAR ALACAKLAR KARILII (-) "128. pheli Ticari Alacaklar" iin ayrlacak karlklarla, perakende sat yntemi kullanarak bilano gnnden nceki iki hesap dneminde vadesinde tahsil edilemeyen alacaklarn ilgili dnemlerdeki toplam vadeli satlara oranlarnn ortalamasnn deerleme dnemindeki vadeli satlara uygulanmas suretiyle bulunacak pheli alacaklar iin ayrlan karlklar kapsar . Teminatl alacaklarda karlk teminat aan ksm iin ayrlr . Bu hesap amaca uygun olarak blmlenebilir. leyii : Hesaplanan karlk tutar bu hesaba alacak, "654. Karlk Giderleri" hesabna bor kaydedilir. pheli alacan tahsiline bal olarak, tahmin olunan zararn ksmen ya da tamamen gereklememesi halinde, gereklemeyen ksm "644. Konusu Kalmayan Karlklar Hesab" alacana devredilerek bu hesaba bor kaydedilir. pheli alacan tahsilinin imkansz olduu kesinletii takdirde bu hesaba bor, ilgili hesaba da alacak kaydedilir. Gerekleen zararn ayrlan karlklardan fazla olmas halinde, ayrlan karlk kadar bu hesaba bor, zarar fazlas ise "681. nceki Dnem Gider ve Zararlar" he-

134

sabna bor, tahsil edilemeyen tutar, ilgili alacak hesabna alacak kaydolunur. Perakende sat ynteminin uygulanmas sonucunda bulunan, dnemin karlk tutarnn o tarihteki pheli alacaklar karl tutarndan az olmas durumunda, aradaki fark "644. Konusu Kalmayan Karlklar Hesab"na aktarlmak zere bu hesaba bor yazlr . Daha nce alacaklardan dlen ve bu hesaba bor kaydedilen alacaklarn tahsili sz konusu olduu takdirde, olularna gre "671. nceki Dnem Gelir ve Krlar" hesabna alnr . 13. DER ALACAKLAR Bu hesap grubu; herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmi ve en ok bir yl iinde tahsil edilmesi dnlen senetli, senetsiz alacaklar ile bu gruba ait pheli alacak ve pheli alacak karlnn izlenmesini salar . Bu grup aadaki hesaplardan oluur. 130. 131. ORTAKLARDAN ALACAKLAR letmenin esas faaliyet konusu dndaki ilemleri dolays ile (dn verme ve benzer nedenlerle ortaya kan) ortaklarndan alacakl bulunduu tutarlarn izlendii hesaptr . leyii : Alacan domas halinde hesaba bor, tahsili halinde ise alacak kaydedilir.

135

132. TRAKLERDEN ALACAKLAR letmenin esas faaliyet konusu dndaki ilemleri dolays ile (dn verme ve benzer nedenlerle ortaya kan) itiraklerinden olan alacaklarn kapsar . leyii : Bu hesaba; alacan domas halinde bor, tahsili halinde ise alacak kaydedilir. 133. BALI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR letmenin esas faaliyet konusu dndaki ilemleri dolays ile (dn verme ve benzer nedenlerle ortaya kan) bal ortaklklardan olan alacaklarn ierir . leyii : Bu hesaba; alacan domas halinde bor, tahsili halinde ise alacak kaydedilir. 134. 135. PERSONELDEN ALACAKLAR letmeye dahil personel ve iinin iletmeye olan eitli borlarn kapsar . leyii : Bu hesaba, alacan domas halinde bor; tahsili halinde ise alacak kaydedilir.

136

136. DER ETLALACAKLAR Ticari olmayp yukarda saylan hesaplardan herhangi birine dahil edilemeyen alacaklarn izlendii hesaptr . leyii : letme lehine doan alacaklar bu hesaba bor; tahsilatlar alacak kaydedilir. 137. DER ALACAK SENETLER REESKONTU (-) Bilano gnnde, bu grupta belirtilen senetli alacaklarn tasarruf deeri ile deerlenmesini salamak zere alacak senetleri iin ayrlan reeskont tutarlar bu hesapta izlenir . leyii : Hesaplanan reeskont tutarlar bu hesaba alacak, "652. Reeskont Faiz Giderleri Hesab"na gider yazlr . zleyen dnemde bu hesap "642. Faiz Gelirleri Hesab"na aktarlarak kapatlr . 138. PHEL DER ALACAKLAR deme sresi gemi bu nedenle vadesi bir ka defa uzatlm veya protesto edilmi, yaz ile birden fazla istenmi ya da dava veya icra safhasna aktarlm senetli ve senetsiz dier alacaklar kapsar. leyii : Tahsili pheli hale gelen dier alacaklar ilgili hesaplarn alaca karlnda bu hesaba bor yazlarak, salam alacaklar dan karlmas salanr . Alacan tahsili veya tahsil edilemeyeceinin kesinlemesi durumunda bu hesaba alacak kaydedilir. 137

139. PHEL DER ALACAKLAR KARILII (-) Senetli ve senetsiz pheli dier alacaklarn tahsil edilememe ihtimalinin kuvvetlenmi olmas halinde, bu tr risklerin giderilmesini salamak zere ayrlan karlklar kapsar . Teminatl alacaklarda karlk, teminat aan ksm iin kullanlr . leyii : Hesaplanan karlk tutar bu hesaba alacak, "654. Karlk Giderleri Hesab"na bor kaydedilir. pheli alacan tahsiline bal olarak, tahmin olunan zararn ksmen ya da tamamen gereklememesi halinde; gereklemeyen ksm "644. Konusu Kalmayan Karlklar Hesab"na alacak kaydolunarak bu hesaba bor yazlr . pheli alacan tahsilinin imkansz olduu kesinletii takdirde bu hesaba bor, ilgili hesaba da alacak kaydedilir. Gerekleen zararn ayrlan karlklardan fazla olmas halinde, ayrlan karlk kadar bu hesaba, zarar fazlas ise "681. nceki Dnem Gider ve Zararlar Hesab"na bor yazlr . Tahsil edilemeyen tutar ise ilgili alacak hesabna alacak kaydolunur. Daha nce alacaklardan dlen ve bu hesaba bor kaydedilen alacaklarn tahsili sz konusu olduu takdirde, olularna gre "671. nceki Dnem Gelir ve Krlar Hesab"na alnr . 14. 15. STOKLAR Bu grup, iletmenin satmak, retimde kullanmak veya tketmek amacyla edindii, ilk madde ve malzeme, yar mamul, mamul, ticari mal, yan rn, artk ve hurda gibi bir yldan az bir srede kullanlacak olan veya bir yl ierisinde nakde ev138

rilebilecei dnlen varlklardan oluur. Faturas gelmemi stoklar ilgili bulunduklar kalemin iinde gsterilir. Bu grupta yer alan hesaplar aadaki gibidir. 150. LK MADDE VE MALZEME retimde veya dier faaliyetlerde kullanlmak zere iletmede bulundurulan hammadde, yardmc madde, iletme malzemesi, ambalaj malzemesi ve dier malzemelerin izlendii hesaptr. leyii : Satn alndklar ya da retildikleri maliyet bedelleri ile bu he sabn borcuna, retime verildiinde, tketildiinde, satld nda veya devredildiinde ise hesabn alacana kaydedilir . 151. YARI MAMULLER-RETM Henz tam mamul haline gelmemi ancak direkt ilk madde ve malzeme ile direkt iilik ve genel retim giderlerinden belli oranlarda pay alm retim aamasndaki mamullerin izlendii hesaptr. leyii : Maliyet dnemi sonunda direkt ilk madde ve malzeme, direkt iilik ve genel retim giderleri tutarlar kadar bu hesap borlandrlr . retimi tamamlananlarn maliyet tutar bu hesabn alaca karlnda ilgili stok hesaplarna aktarlr . 152. MAMULLER retim almalar sonunda elde edilen ve sata hazr hale gelmi bulunan mamullerin izlendii hesaptr.

139

leyii : Bu hesap, retimi tamamlanan mamullerin ambarlara alnmasyla borlandrlr . Satlmas veya herhangi bir nedenle ambardan ekilmesi ile alacaklandrlr . 153. TCAR MALLAR Herhangi bir deiiklie tabi tutulmadan satmak amac ile iletmeye alnan ticari mallar (emtia) ve benzeri kalemler bu hesapta yer alr. leyii : Satn alnan ticari mallar (emtia) maliyet bedeli ile bu hesaba bor, satlmas veya herhangi bir nedenle ambardan ekilmesinde ise maliyet bedeli ile alacak kaydedilir. 154. 155. 156. 157. DER STOKLAR Yukardaki stok kalemlerinin hi birinin kapsamna alnma yan rn, artk ve hurda gibi kalemler bu hesap grubunda yer alr. leyii : Elde edilen bu stoklar maliyet bedeli ile hesaba bor, satldnda, devredildiinde veya kullanldnda alacak kaydedilir .

140

158. STOK DEER DKL KARILII (-) Bu hesap, yangn, deprem, su basmas gibi doal afetler ve bozulmak, rmek, krlmak, atlamak, paslanmak, teknolojik gelimeler ve moda deiiklikleri nedenleriyle stoklarn fiziki ve ekonomik deerlerinde nemli azallarn ortaya kmas veya bunlarn dnda dier nedenlerle stoklarn piyasa fiyatlarnda dmelerin meydana gelmesi dolaysyla, kayp lar karlamak zere ayrlan karlklarn izlendii hesaptr . leyii : Stok deer dkl tespit edildiinde "654. Karlk Giderleri Hesab"nn borcu karlnda bu hesaba alacak kaydedi lir. Karlk ayrlan stok kaleminin iletme iinde kullanlmas ya da satlmas halinde; ilgili stok hesabnn alaca ile kar latrlarak daha nce ayrlan karlk "644. Konusu Kalma yan Karlklar Hesab"na aktarlarak kapatlr . 159. VERLEN SPAR AVANSLARI Yurt iinden ya da yurt dndan satn alnmak zere siparie balanan stoklarla ilgili olarak yaplan avans demelerinin izlendii hesaptr. leyii : Yaplan demeler bu hesaba bor, maln teslimi zerine alacak kaydedilir. 16.

141

17. YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM MALYETLER Bu grup, yllara yaygn inaat ve onarm ileri yapan iletmelerin, bu ileri dolaysyla yaptklar harcamalarn izlendii hesaplar kapsar. 170. YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM MALYETLER letmenin stlendii yllara yaygn inaat ve onarm ilerinin maliyetlerinin oluturulduu hesaplardr. Bu hesaplar projeler baznda izlenir. leyii : letmenin stlendii inaat ve onarm ileri ile ilgili giderleri, "741- Hizmet retim Maliyeti Yanstma Hesab" ve faaliyet giderleri ile finansman giderlerinden bu inaat ve onarma den ortak gider paylar ise "751, 761, 771 ve 781" kod numaral yanstma hesaplarnn alaca karlnda bu hesap lara bor kaydedilir. Bu hesaplarda olunan maliyet, geici kabul yapldnda "622- Satlan Hizmet Maliyeti" hesabna devredilir . naat ve onarm iinin proje bazndaki says, her bir inaatn 170-178 hesap aralnda alacak hesaplar zerinde defteri kebir dzeyinde izlenmesine imkan vermeyecek kadar fazla ise; dier proje yardmc defter dzeyinde izlenebilir . Bu durumda, her bir proje iin tutulacak yardmc defterler , defteri kebir hkmndedir.

142

178. YILLARA YAYGIN NAAT ENFLASYON DZELTME HESABI Bu hesap, "697- Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesab"nn bor kalannn aktarlarak proje baznda alacak tali hesaplar dzeyinde izlendii hesaptr. leyii: "697- Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesab"nn bor kalan dnem sonlarnda sz konusu hesabn alacana karlk bu hesabn borcuna alnarak geici kabule kadar bu hesapta bekletilir. Geici kabul yapldnda o projeye ilikin tutar bu hesaptan "658- Enflasyon Dzeltmesi Zararlar" hesabna aktarlr . 179. TAERONLARA VERLEN AVANSLAR Bu hesap, yllara yaygn inaat ve onarm faaliyetinde bulunan iletmeler tarafndan, taahht konusu inaat ve onarm iinin bir ksmnn ya da tamamnn taeronlara yaptrlmas durumunda, taeronlara verilen avanslarn proje baznda izlenmesi iin kullanlr ." 18. GELECEK AYLARA AT GDERLER VE GELR TAHAKKUKLARI Bu grup, iinde bulunulan dnemde ortaya kan, ancak gelecek dnemlere ait olan giderler ile faaliyet dnemine ait olup da kesin bor kayd hesap dneminden sonra yaplacak gelirlerden oluur. Bu grup hesaplar aadaki gibidir. 180. GELECEK AYLARA AT GDERLER Bu hesap, pein denen ve cari dnem iinde ilgili gider he143

saplarna kaydedilmemesi gereken, gelecek dneme ait giderleri izlemek iin kullanlr . leyii : Gelecek aylarda ilgili gider ve maliyet hesaplarna bor kaydedilecek pein olarak denen giderler, bu hesabn borcuna kaydedilir. Gelecek aylarda bu hesaba alacak verilmek suretiyle ilgili gider hesabna aktarlr . 181. GELR TAHAKKUKLARI nc kiilerden tahsili ya da bunlar hesabna kesin bor kayd hesap dneminden sonra yaplacak gelirlerin, iinde bulunan dneme ait olan ksmlarnn izlendii hesaptr . leyii : Dnem sonlarnda, dneme ait olarak hesaplanacak tutarlar ilgili haslat ve gelir hesaplar karlnda bu hesaba bor kaydedilir. Sonraki dnemde, alacaklarn kesinlemesiyle hesaptaki tutarlar bu hesabn alacana karlk ilgili hesapla rn borcuna geirilerek kapatlr . 19. DER DNEN VARLIKLAR Yukarda belirtilen blmlere girmedii iin zellikle kendi blmlerinde, tanmlanmam olan dier dnen varlk kalemleri bu grupta yer alr. Bu grupta yer alan hesaplar aadaki gibidir. 190. DEVREDEN KATMA DEER VERGS Bir dnemde indirilemeyen ve izleyen vergisinin kaydedildii ve izlendii hesaptr.

144

leyii : "191- NDRLECEK KDV" hesabnn "39l- HESAPLANAN KDV" hesab ile karlatrlmasndan sonraki bakiyesi dnem sonlarnda szkonusu hesaba karlk bu hesaba bor, izleyen dnem veya dnemlerde yaplacak indirimler alacak kaydedilir. "291- GELECEK YILLARDA NDRLECEK KDV" hesabndan, "l91- NDRLECEK KDV" hesabna aktarlan tutarlar indirilme dnemlerinden nce bu hesaba intikal ettirilmez. 191. NDRLECEK KDV Her trl mal ve hizmetin satn alnmas srasnda satclara denen katma deer vergisinin kaydedildii ve izlendii hesaptr. leyii : Mal ve hizmet almlarndan doan indirilecek katma deer vergisi bu hesaba bor, mevzuat gerei yaplan indirimler ve hesaba yap1an dzeltmeler ile indirilemeyen ve "190- DEVREDEN KDV" hesabna aktarlan bor bakiyesi bu hesaba alacak .yazlr . 192. DER KDV Tevikli yatrm mallarnn ithalinde denmesi gerektii hal de denmeyip, fiilen indirilmesinin mmkn olaca tarihe kadar ertelenen katma deer vergisinin, ertelemenin bir yl iinde olmas halinde kaydedildii ve izlendii hesaptr .

145

leyii : Tevikli yatrm mallarnn ithalinde, gmrk idareleri tarafn dan tarh ve tahakkuk ettirilerek ertelenen katma deer vergisi pasifteki ilgili hesabn alaca mukabili bu hesaba bor kaydedilir. 193. PEN DENEN VERGLER VE FONLAR Mevzuat gereince pein denen ve bir yl iinde indirim konusu yaplabilecek gelir, kurumlar ve dier vergiler ile fonlarn kayt ve takip edildii hesaptr . leyii : Pein denen ve bir yl iinde indirim konusu yaplabilecek gelir, kurumlar ve dier vergiler ile fonlar, bu hesaba bor yazlr . Dnem sonunda tahakkuk edecek gelir veya kurumlar vergisi ile fon karlklarndan yaplacak olan indirimi temi nen "37- BOR VE GDER KARILIKLARI" grubunda bulunan "371- DNEM KARININ PEN DENEN VERG VE DER YKMLLKLER" hesabnn borcuna aktarlr . Ancak aktarlacak tutar "370- DNEM KARI VERG VE DER YKMLLK KARILIKLARI" hesabnn tutarndan fazla olamaz. Aktarlamayan tutar, dnem sonunda bu hesabn bakiyesi olarak kalr . 194. 195. AVANSLARI letme adna mal ve hizmet satn alacak, iletme adna bir k sm gider ve demeleri yapacak personel ve personel dndaki kiilere verilen i avanslarnn izlendii hesaptr.

146

leyii : Avans verildiinde bu hesaba bor; avans alann ibraz ettii harcama veya deme belgelerine dayanlarak ilgili hesaplarn borcu karlnda, bu hesaba alacak kaydedilir . 196. PERSONEL AVANSLARI Personel ve iilere maa, cret ve yolluklarna mahsuben nceden denen avanslarn izlendii hesaptr . leyii : Yaplan demeler bu hesaba bor; nakden iadeler ile istihkaklardan kesilen tutarlar ve tevdi edilen belgeler tutar alacak kaydedilir. 197. SAYIM VE TESELLM NOKSANLARI Saymlar sonucunda tespit edilen kasa, stok ve maddi duran varlklar noksanlaryla, tesellm srasnda ortaya kan nok sanlarn geici olarak kayt ve izlenecei hesaptr . leyii: Noksanln ortaya kmas ile hesaba bor, sorumlularndan tahsili veya zarar kaydedilmesi halinde ise alacak kaydedilir. 198. DER ETL DNENVARLIKLAR Bu hesap grubu ierisinde saylanlarn dnda kalan dier e itli dnen varlklarn izlendii hesaptr .

147

199. DER DNEN VARLIKLAR KARILII (-) Yl sonunda ilgili kesin hesaplarna aktarlmas imkan bulun mayan kasa, stok ve maddi duran varlk saym noksanlar tu tarnn, saym fazlalar tutarnn stnde olmas halinde fark kadar ayrlacak karlklar kapsar . leyii : Ayrlan karlk tutar bu hesaba alacak "654. Karlk Gider leri Hesab"na bor kaydedilir, karlk nedeninin gereklemesi halinde "197. Saym ve Tesellm Noksanlar Hesab"karlnda bu hesaba bor kaydedilir . 2. DURAN VARLIKLAR Bu ana hesap grubu; bir yldan veya bir normal faaliyet dneminden daha uzun srelerle, iletme faaliyetlerinin gerekletirilmesi iin kullanlmak amacyla elde edilen ve ilke olarak bir ylda veya normal faaliyet dnemi iinde paraya evrilmesi veya tketilmesi ngrlmeyen varlklar kapsar . Duran Varlklar, Ticari Alacaklar, Dier Alacaklar, Mali Duran Varlklar, Maddi Duran Varlklar, Maddi Olmayan Duran Varlklar, zel Tkenmeye Tabi Varlklar, Gelecek Yllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkuklar ve Dier Duran Varlklar olarak blmlenir. 20. 21. 22. TCAR ALACAKLAR Bu grupta bir yldan fazla uzun vadeli senetli ve senetsiz ti-

148

cari alacaklar izlenir. Vadesi bir yln altna denler , dnen varlklar ierisindeki ilgili hesaplara aktarlr . Ticari ilikilerden dolay ana kurulu itirak ve bal ortaklklardan olan alacaklar varsa, bu grupda ki ilgili hesaplarn ayrntlarnda gsterilir. Bu grupda aadaki hesaplar yer alr. 220. ALICILAR letmenin faaliyet konusunu oluturan mal ve hizmet sat larndan kaynaklanan senetsiz alacaklar ifade eder . Finansal kiralamadan doan senetsiz alacaklar da bu hesapta izlenir. 221. ALACAK SENETLER letmenin faaliyet konusunu oluturan mal ve hizmet sat larndan kaynaklanan senede balanm alacaklar ile dier her trl senetli alacaklar ifade eder. Finansal kiralama i lemlerinde doan senetli alacaklar da bu hesapta izlenir. 222. ALACAK SENETLER REESKONTU (-) Bilano gnnde, senetli alacaklarn tasarruf deeriyle deerlenmesini salamak amac ile alacak senetleri iin ayrlan reeskont tutarlarnn izlenmesinde kullanlr . Alacak Senetleri iin ayrlan reeskont tutarlar, "Alacak Senetleri" hesabnn altnda bir indirim kalemi olarak gsterilir. 223. 224. KAZANILMAMI FNANSAL KRALAMA FAZ GELRLER (-) Bu hesap finansal kiralamann yapld tarihte kiralama i lemlerinden doan alacaklar ile kira demelerinin bugnk

149

deeri arasndaki fark gsteren henz kazanlmam finansal kiralama faiz gelirlerinin izlendii hesaptr. Bu gelirlerin hesaplanmasna ilikin bilgiler bilano dipnotlarnda yeralr . leyii: Finansal kiralama szleme tutar ile finansal kiralamayla ilgili kira demelerinin bugnk deeri arasndaki fark "Kazanlmam Finansal Kiralama Faiz Gelirleri" olarak bu hesaba alacak kaydedilir. Kiralama szlemesine uygun olarak tamamlanan ve her dnem sonunda hesaplanan izleyen dneme ait faiz gelirleri tutar bu hesaba bor "124-Kazanlmam Finansal Kiralama Faiz Gelirleri" hesabna alacak olarak kaydedilir. 225. 226. VERLEN DEPOZTO VE TEMNATLAR letmede, nc kiilere kar bir iin yaplmasnn stlenilmesi ve bir akdin karl olarak, geri alnmak zere veri len, bir yldan uzun sreli depozito ve teminat niteliindeki deerlerin izlendii hesaptr. 227. 228. 229. PHEL ALACAKLAR KARILII (-) Perakende sat yntemi kullanarak bilano gnnden nceki iki hesap dneminde vadesinde tahsil edilemeyen alacaklarn ilgili dnemlerdeki toplam vadeli satlara oranlarnn ortalamasnn deerleme dnemindeki vadeli satlara uygu-

150

lanmas suretiyle bulunacak pheli alacaklar iin ayrlan karlklar kapsar . Teminatl alacaklarda karlk teminat aan ksm iin ayrlr . "129. pheli Ticari Alacaklar Karl Hesab" gibi alr . 23. DER ALACAKLAR Herhangi bir ticari ileme dayanmadan meydana gelmi ve bir yldan uzun srede tahsil edilmesi dnlen alacaklar kapsar. Vadesi bir yln altna denler dnen varlklar ieri sindeki ilgili hesaplarna aktarlr . Bu grupta aadaki hesaplar yer alr. 230. 231. ORTAKLARDAN ALACAKLAR letmenin esas faaliyet konusu dndaki ilemleri dolays ile (dn verme ve benzeri nedenlerle ortaya kan) ortaklardan (ferdi iletmelerde iletme sahibinden) alacakl bulunduu tutarlarn izlendii hesaptr . 232. TRAKLERDEN ALACAKLAR letmenin, esas faaliyet konusu dndaki ilemleri dolays ile (dn verme ve benzer nedenlerle ortaya kan) itiraklerinden olan alacaklarn ierir . 233. BALI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR letmenin, esas faaliyet konusu dndaki ilemleri dolays ile (dn verme ve benzer nedenlerle ortaya kan) bal ortaklklarndan olan alacaklarn kapsar .

151

234. 235. PERSONELDEN ALACAKLAR letme topluluuna dahil personel ve iinin, iletmeye olan uzun vadeli eitli borlarn kapsar. Bunlara verilen avanslar bu hesapta izlenmez. 236. DER ETLALACAKLAR Ticari olmayan ve yukarda saylan hesaplardan herhangi birine dahil edilemeyen alacaklarn izlendii hesaptr . 237. DER ALACAK SENETLER REESKONTU (-) Bilano gnnde, dier alacaklar grubundaki senetli alacaklarn deerlenmesini salamak amac ile alacak senetleri iin ayrlan reeskont tutarlarnn izlenmesinde kullanlr . 238. 239. PHEL DER ALACAKLAR KARILII (-) Senetli ve senetsiz uzun vadeli pheli dier alacaklarn, tahsil edilememe ihtimali-nin kuvvetlenmi olmas durumunda, bu tr risklerin giderilmesini nlemek zere ayrlan karlklar kapsar. Teminatl alacaklarda karlk teminat aan ksm iin kullanlr . Ticari Alacaklar ile Dier Alacaklar Hesap Gruplarnn leyileri : Yukardaki alacak hesaplarnn herbirinin tanm, blmlen mesi, ileyii, deerlemesi dnen varlklar ierisinde yer alan ilgili alacak hesaplarnda olduu gibidir.

152

24. MAL DURAN VARLIKLAR Uzun vadeli amalarla veya yasal zorunluluklar nedeniyle elde tutulan uzun vadeli menkul kymetlerle veya paraya dnme niteliini kaybetmi uzun vadeli menkul kymetler bu grupta izlenir. Ayrca, dier bir iletmeye veya bal ortakla ortak olmak amacyla edinilen sermaye paylar da bu grupta yer alr. Bu grup aadaki hesaplar kapsar. 240. BALI MENKUL KIYMETLER tiraklerdeki sermaye paylar hesabnda aranan asgari yzdeleri tamad iin itirakler hesabnda izlenemeyen, ancak uzun vadede elde tutulmas amalanan hisse senetleri ile hisse senetleri dnda kalan ve uzun vadeli amalarla veya yasal zorunluluklarla veya paraya dnme nitelii kaybolduu iin elde tutulan menkul kymetler bu hesapta izlenir. leyii : Bu menkul kymetler elde edildiinde veya bu gruba devredilmesi gerektiinde "240. Bal Menkul Kymetler Hesab"na bor; elden karldnda bu hesaba alacak kaydedilir . 241. BALI MENKUL KIYMETLER DEER DKL KARILII (-) Bal menkul kymetlerin; borsa veya piyasa deerlerinde nemli lde yada srekli olarak deer azalmas olduu tespit edildiinde; ortaya kacak zararlarn karlanmas amac ile ayrlmas gereken karlklarn izlendii hesaptr .

153

leyii : Dnen varlklar grubundaki "119. Menkul Kymetler Deer Dkl Karl Hesab"nda aklanmtr . 242. TRAKLER letmenin, dorudan veya dolayl olarak dier irketlerin ynetimine ve ortaklk politikalarnn belirlenmesine katl mak zere edindii hisse senetleri veya ortaklk paylar-nn izlendii hesaptr. tirakler hesab, bir ortaklktaki en fazla % 50 orannda olan sermaye paylar veya oy haklarnn izlenme sinde kullanlr . tirak edilen ortaklklarda itirak ilikisinden bahsedebilmek iin sermaye pay dikkate alnmakszn sahip olunan oy hakk veya ynetime katlma hakknn en az % 10 orannda bulunmas gerekir. leyii : tirak iin sermaye taahhdnde bulunulduunda veya hisse senedi edinildiinde hesaba bor, elden karlmalarnda alacak kaydedilir. 243. TRAKLERE SERMAYE TAAHHTLER (-) tiraklerle ilgili sermaye taahhtlerinin izlendii hesaptr. leyii : tirak iin sermaye taahhdnde bulunulduunda "242. tirakler Hesab" karlnda bu hesaba alacak, taahht yerine getirildike de hesaba bor kaydedilir.

154

244. TRAKLER SERMA YE PAYLARI DEER DKL KARILII (-) tirak paylarnn borsa veya piyasa deerinde srekli ya da nemli lde meydana gelen deer azalmalarnn izlendii hesaptr. leyii : Ayrlmas kararlatrlan deer azalma karlklar "654. Kar lk Giderleri Hesab"na gider kayd suretiyle bu hesaba ala cak; kendisine karlk ayrlm olan itirak pay elden kar tldnda veya deer dklnn gereklememesi halinde ise "644. Konusu Kalmayan Karlklar Hesab"na gelir kayd suretiyle hesaba bor kaydedilir. 245. BALI ORTAKLIKLAR letmenin dorudan veya dolayl olarak yzde 50 oranndan fazla sermaye ya da oy hakkna veya en az bu oranda ynetim ounluunu seme hakkna sahip olduu itiraklerin sermaye paylarnn izlendii hesaptr . Bal ortakln sahipli inin belirlenmesinde yukardaki kstaslardan, ynetim ounluunu seme hakk, esas alnr . leyii : Bal ortaklk iin sermaye taahhdnde bulunulduunda veya hisse senedi edinildiinde hesaba bor, ortaklk paylarnn elden karlmasyla alacak kaydedilir .

155

246. BALI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHTLER (-) Bal ortaklklarla ilgili sermaye taahhtlerinin izlendii hesaptr. leyii : Bal ortaklk iin sermaye taahhdnde bulunulduunda "245. Bal Ortaklklar Hesab" karlnda bu hesaba alacak, taahht yerine getirildike de hesaba bor kaydedilir. 247. BALI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEER DKL KARILII (-) Bal ortakla itirak paylarnn borsa veya piyasa deerinde, srekli ya da nemli lde meydana gelen deer azalmalarnn izlendii hesaptr . leyii : Ayrlmas kararlatrlan deer azalma karlklar, "654. Kar lk Giderleri Hesab"na gider kayd suretiyle bu hesaba ala cak; kendisine karlk ayrlm olan bal ortaklk sermaye pay elden kartldnda veya deer dklnn gerek lememesi halinde ise "644. Konusu Kalmayan Karlklar Hesab"na alacak kayd suretiyle hesaba bor kaydedilir. 248. DER MAL DURAN VARLIKLAR Yukarda belirtilen hesaplarn hibirinin kapsamna girmeyen zellikle kendi blmlerinde tanmlanmayan dier mali duran varlklarn izlendii hesaptr .

156

249. DER MAL DURAN VARLIKLAR KARILII (-) Dier mali duran varlklarn deerinde, srekli ya da nemli lde meydana gelen deer azalmalarnn izlendii hesaptr . 25. MADD DURAN VARLIKLAR letme faaliyetlerinde kullanlmak zere edinilen ve tahmini yararlanma sresi bir yldan fazla olan fiziki varlk kalemlerinin ve bunlarla ilgili birikmi amortismanlarn izlendii hesap grubudur. Bu grupda aadaki hesaplar yer alr. 250. ARAZ VE ARSALAR letmeye ait her trl arazi ve arsalarn izlendii hesaptr. 251. YERALTI VE YERST DZENLER Herhangi bir iin gereklemesini salamak veya kolaylatrmak iin; yeraltnda veya yerstnde ina edilmi her trl yol, hark, kpr, tnel, blme, sarn, iskele vb. yaplarn iz lendii hesaptr. 252. BNALAR Bu hesap iletmenin her trl binalar ve bunlarn ayrlmaz paralarnn izlendii hesaptr . 253. TESS, MAKNAVE CHAZLAR retimde kullanlan her trl makine, tesis ve cihazlar ile bunlarn eklentileri ve bu amala kullanlan tama gerelerinin (Konveyr, Forklift vb) izlendii hesaptr. Bu hesap kullanm amalarna ve makine eitlerine gre blmlenebilir.

157

254. TAITLAR letme faaliyetlerinde kullanlan tm tatlarn izlendii hesaptr. Ulatrma sektrnde hizmet retimi amacyla kullanmda olan tm tat aralar da bu hesapta izlenir . Ancak. ulatrma sektrnde ana retimde kullanlan tat aralarnn toplam tutar bilano dipnotlarnda gsterilir . 255. DEMRBALAR letme faaliyetlerinin yrtlmesinde kullanlan her trl bro makine ve cihazlar ile deme, masa, koltuk, dolap, mobilya gibi maddi varlklarn izlendii hesaptr . 256. DER MADD DURAN VARLIKLAR Yukarda belirtilen hesaplarn hibirinin kapsamna girmeyen zellikle kendi blmlerinde tanmlanmayan dier maddi duran varlklarn izlendii hesaptr . leyileri : Maddi duran varlklar hesaplar satnalma, devir , ina veya imal bedelleriyle borlandrlr . Satlan, devredilen, kullanma yeteneini kaybedenler ise, alacak kayd ile hesaplardan karlr . 257. BRKM AMORTSMANLAR (-) Maddi duran varlk bedellerinin, kullanlabilecekleri sre ierisinde hesaben yokedilebilmesini salamak amacyla kullanlan hesaptr .

158

leyii : Ayrlan amortismanlar ilgili gider hesaplar karlnda bu hesaba alacak; satlan, devredilen, kullanma yeteneini kaybedenler ise hesaba bor, ilgili varlk hesabna da alacak kaydedilir. 258. YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR letmede, yapm sren ve tamamlandnda ilgili maddi du ran varlk hesabna aktarlacak olan, her trl madde ve mal zeme ile iilik ve genel giderlerle ilgili harcamalarn izlendii hesaptr. leyii : Yaplmakta olan yatrm projelerine direkt ve endirekt ekilde gelen harcamalar bu hesaba bor: tamamlanan yatrm bedelleri ilgili maddi duran varlk hesabna bor kaydedilerek, bu hesaba alacak kaydedilir. 259. VERLEN AVANSLAR Yurt iinden veya yurt dndan satnalnmak zere sipari edilen maddi duran varlklarla ilgili olarak yaplan avans demelerinin izlendii hesaptr. Sipari avansyla ilgili giderleri de kapsar. leyii : deme yapldnda hesaba bor: sipari edilen malzeme teslim alndnda ilgili hesabn borcu karlnda bu hesaba ala cak kaydedilir.

159

26. MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR Herhangi bir fiziksel varl bulunmayan ve iletmenin belli bir ekilde yararland veya yararlanmay bekledii aktifletirilen giderler ile belli koullar altnda hukuken himaye gren haklar ve erefiyelerin izlendii hesap grubudur. 260. HAKLAR mtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve nvan gibi bir bedel denerek elde edilen baz hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin iletmeye belirli alanlarda tand kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolaysyla yaplan harcamalar kapsar . leyii : Edinilen haklar, maliyet bedelleri ile bu hesaba bor kaydedilir. Yararlanma sreleri ierisinde, yararlanma srelerinin belli olmamas durumunda, 5 yllk srede eit taksitlerle itfa olunarak yok edilir. 261. EREFYE Bu hesap, bir iletme devralnrken katlanlan maliyet ile sz konusu iletmenin rayi bedelle hesaplanan net varlklarnn (z varlk) deeri arasndaki olumlu farklarn izlenmesinde kullanlr . erefiye hesaplanrken rayi bedelin tespit edilmemesi halinde, net defter deeri esas alnr . leyii : denen erefiye bedellerinin tamam bu hesabn borcuna kaydolunur. Yok edilmeleri amortisman yoluyla 5 yl iinde eit taksitlerle yaplr.

160

262. KURULU VE RGTLENME GDERLER letmenin kurulmas, yeni bir ubenin almas, ilerin srekli olarak geniletilmesi iin yaplan ve karlnda maddi bir deer elde edilmeyen giderlerin aktifletirilmeleri durumunda izlendii hesaptr. leyii : Maliyet deerleri ile bu hesaba bor kaydedilir. Yokedilmeleri amortisman yolu ile olur. Genelde be ylda eit taksitlerle itfa olunarak yok edilir. 263. ARATIRMA VE GELTRME GDERLER letmede yeni rn ve teknolojiler oluturulmas mevcutlarn gelitirilmesi ve benzeri amalarla yaplan her trl harcamalardan, aktifletirilen ksmnn izlendii hesaptr . leyii : Maliyet deerleri ile bu hesaba bor kaydedilir. 5 yl iinde eit taksitlerle itfa edilerek yok edilir. 264. ZEL MALYETLER Kiralanan gayrimenkullerin gelitirilmesi veya ekonomik deerinin srekli olarak artrlmas amacyla yaplan giderler ile (normal bakm, onarm ve temizleme giderleri hari) bu gayrimenkulun kullanlmas iin yaplp kira sresinin sonun da mal sahibine braklacak olan, varlklarn bedellerini kap sar.

161

leyii : Yaplan harcamalar hesaba bor kaydedilir. Bu harcamalar kira sresi ierisinde, kira sresinin be yldan fazla olmas durumunda da be ylda eit tutarlarla, amorti edilir. 265. 266. 267. DER MADD OLMA YAN DURAN VARLIKLAR Yukarda saylanlarn dnda kalan dier maddi olmayan du ran varlk kalemlerinin izlendii hesaptr . 268. BRKM AMORTSMANLAR (-) Maddi olmayan duran varlk bedellerinin, kullanlabilecekleri sre ierisinde yokedilebilmesini salamak amacyla kullanlan hesaptr . leyii : Ayrlan amortismanlar, ilgili gider hesaplar karlnda bu hesaba alacak; kullanm hakk sona erenler ya da elden ka rlanlar hesaba bor, ilgili varlk hesabna alacak kaydedilir . 269. VERLEN AVANSLAR Maddi olmayan duran varlklarla ilgili olarak gerek yurt ii, gerekse yurt dndaki kii ve kurululara yaplan avans demelerinin izlendii hesaptr.

162

leyii : deme yapldnda hesaba bor; varlklar elde edildiinde il gili hesabn borcu karlnda bu hesaba alacak kaydedilir . 27. ZEL TKENMEYE TAB VARLIKLAR Belirli bir maddi varlkla ok yakndan ilgili bulunan veya tamamen tketime tabi varlklar iin yaplan, retim almalarnn zaman ve younluu ile snrl bir mre sahip olan gider leri ierir. 270. 271. ARAMA GDERLER Arama amac ile yaplan ve bununla ilgili giderlerin izlendii hesaptr. Maden yatann iletmeye elverili olup olmadnn belirlenmesi ve giri noktalarnn saptanmas iin, ilet meye gemeden nce yaplan arama giderleri ile petrol aratrmas ile ilgili olarak arazinin yerden ve havadan (toporafik, jeolojik, jeofizik, jeoimik vb.) incelenmesine ve gerekli ilem, deneyim ve jeolojik bilgi almak amac ile yaplan sondaj giderleri gibi yaplan harcamalar bu hesapta izlenir. Arama faaliyetlerinin sonucunda retilebilir cevher rezervi saptanamamsa yaplan giderler zarar kaydedilir. 272. HAZIRLIK VE GELTRME GDERLER Ak iletmelerde, maden stndeki rty kaldrmak veya yeraltndaki maden yataklarna girmek, bu yatakla yerst arasnda genel ktlenin tketilmesine kadar srekli bir balant kurmak ve maden yataklarn retime elverili paralara

163

blmek, gerek insanlarn gerekse aralarn gidip gelme ve havalandrlmalarn ve cevherin tanmasn salamak amacyla alacak olan dey, yatay ve eilimli yol, mecra ve benzeri faaliyetlerin gerektirdii giderlerle; petrol ilemlerinden kuyu ama, temizleme, derinletirme, bitirme veya bu ilemle re hazrlk iin yaplan iilik, yakt, tamir ve bakm, nakliye, ikmal, malzeme vb. giderlerin izlendii hesaptr. 273. 274. 275. 276. 277. DER ZELTKENMEYE TAB VARLIKLAR zellikle kendi blmlerinde tanmlanmayan zel tkenmeye tabi dier varlk deerlerinin izlendii hesaptr . leyileri : Belirli maddi varlkla ilgisi kesinlikle saptanan harcamalar bu hesaplara bor, zelliini yitirmi olan varlklar ise kaytlardan karlmak zere bu hesaplara alacak kaydedilir . 278. BRKM TKENME PAYLARI (-) zel tkenmeye tabi varlklar grubuna giren kalemler zelliklerine gre "Tkenme pay" ayrlmak suretiyle itfa edilir . leyii : zel tkenmeye tabi varlklar tkenme pay, maliyet ve gider

164

hesaplar karlnda hu hesaba alacak, kaytlardan karld takdirde bor kaydedilir. 279. VERLEN AVANSLAR zel tkenmeye tabi varlklar iin yaplan avans demelerinin izlendii hesaptr. leyii : Avans demesi yapldnda hesaba bor, kesinleen demelerde, nceki avans demesi mahsup edilmek zere hesaba alacak kaydedilir. 28. GELECEK YILLARA AT GDERLER VE GELR TAHAKKUKLARI : Bu grup, iinde bulunan dnemde ortaya kan ancak gelecek yllara ait olan giderler ile faaliyet dnemine ait olup da ileriki yllarda tahsil edilebilecek gelirlerden oluur. Bu grup hesaplar aada gsterilmitir. 280. GELECEK YILLARA AT GDERLER Bu hesap, pein denen ve cari dnem iinde ilgili gider hesaplarna kaydedilmemesi gereken, gelecek yllara ait giderleri izlemek iin kullanlr . leyii : Gelecek yllarla ilgili gider ve maliyet hesaplarna bor kaydedilecek olan pein denen giderler bu hesabn borcuna kaydedilir. ilgili hesap dnemlerinde bu hesabn alaca karlnda dnen varlklardaki "GelecekAylara Ait Giderler" hesabna gerekli aktarmalar yaplr .

165

281. GELR TAHAKKUKLARI nc kiilerden tahsili ya da bunlar hesabna kesin bor kayd bir yl veya daha sonraki yllarda yaplacak gelirlerin iinde bulunulan dneme ait olan ksmlarnn, ilgili gelir he sab karlnda bor kaydedilecei hesaptr . leyii : Dnem sonlarnda, dneme ait olarak hesaplanacak tutarlar ilgili haslat ve gelir hesaplar karlnda bu hesaba bor kaydedilir. Sonraki yllarda alacaklarn kesinlemesiyle hesaptaki tutarlar bu hesabn alacana karlk, nc kii he saplarnn borcuna geirilerek kapatlr . 29. DER DURAN VARLIKLAR Bundan nceki blmlerde saylan duran varlk kalemlerine girmeyen zellikle kendi blmlerinde tanmlanmam olan dier duran varlk kalemleri bu grupta yer alr . 290. 291. GELECEK YILLARDA NDRLECEK KDV Satn alnan veya imal edilen, amortismana tabi iktisadi ky metlerle ilgili, bir yldan daha uzun srede indirilebilecek nitelikteki KDV'nin kayt ve izlendii hesaptr . leyii : Amortismana tabi iktisadi kymetlerle ilgili bir yldan daha uzun srede indirilebilecek nitelikteki KDV bu hesaba bor, indirilebilme dnemlerine isabet eden tutarlar ise bilano d-

166

nemi sonunda bu hesaba alacak verilirken, "191. ndirilecek Katma Deer Vergisi Hesab"na aktarlr . 292. DER KDV Ertelenen, iadesi gereken, tahsil edilen ve eitli ekillerde ortaya kan dier KDV'nin bir yl aan tutarlarnn kaydedil dii hesaptr. leyii : Yukarda belirtilen nitelikteki KDV'nin ortaya kmas halin de bu hesaba bor, ilgili hesaba alacak kaydedilir. 293. GELECEK YILLAR HTYACI STOKLAR Tedbirli satn alma ve imal etme politikas gerei ve stok dn hz dkl nedeniyle iletmede bulunan ve iletmenin bir yllk dnem iinde kullanabileceinden daha fazla olan stok kalemlerinin izlendii hesaptr. leyii : Gelecek yllar ihtiyac stoklar bu hesaba gruplar olarak bor ve kullanm dnemi bir yln altna dtnde ilgili stok he saplarna devredilerek bu hesaba alacak kaydedilir. 294. ELDEN IKARILACAK STOKLAR VE MADD DURAN VARLIKLAR eitli nedenlerle iletmede kullanlma ve sat olanaklarn yitiren stoklar ve duran varlklarn izlendii hesaptr .

167

leyii : Tanmdaki nitelie dnen varlklar ilgili bulunduklar varlk hesaplarndan karlarak bu hesaba alnr; elden karldk larnda ise hesap kapatlr . 295. PEN DENEN VERGLER VE FONLAR zleyen yldan sonraki yllarda indirim konusu yaplabilecek olan pein denen vergi ve fonlarn izlendii hesaptr . leyii : Gelecek dnemden daha sonraki yllarda indirim konusu yaplabilecek nitelikteki vergi ve fonlar dendiinde bu hesaba bor yazlr . ndirilebilme sresi bir yln altna inen ver gi ve fonlar bu hesabn alacana karlk, "193. Pein denen Vergi ve Fonlar" hesabna aktarlr . 296. 297. DER ETL DURANVARLIKLAR Bu hesap grubu ierisinde saylanlarn dnda kalan dier e itli duran varlklarn izlendii hesaptr . 298. STOK DEER DKL KARILII (-) Bu hesap yangn, deprem, su basmas gibi doal afetler ve bozulmak, rmek, krlmak, atlamak, paslanmak, teknolojik gelimeler ve moda deiiklikleri nedeniyle, stoklarn fiziki ve ekonomik deerlerinde nemli azallarn ortaya kmas veya bunun dnda dier nedenlerle gelecek yllar ihti ya stoklarn piyasa fiyatlarnda dmelerin meydana gelme-

168

si veya elden karlacak stoklar dolaysyla, kayplar karla mak zere ayrlan karlklarn izlendii hesaptr . leyii : Dnen varlklar grubundaki "158. Stok Deer Dkl Karl Hesab"nda aklanmtr . 299. BRKM AMORTSMANLAR (-) Bu gruptaki amortismana tabi varlklar iin ayrlan amortismanlarn izlendii hesaptr . 3. KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR Ksa vadeli yabanc kaynaklar , dnen varlklarn ayrlmasnda kullanlan lye uygun olarak, en ok bir yl veya iletmenin normal faaliyet dnemi sonunda denecek yabanc kaynaklar kapsar. Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar, Mali Borlar, Ticari Borlar, Dier Borlar, Alnan Avanslar, denecek Vergi ve Dier Ykmllkler, Bor ve Gider Karlklar, Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkuklar ile Dier Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar eklinde blmlenir. 30. MAL BORLAR Kredi kurumlarna olan ksa vadeli borlar ile ksa vadeli pa ra ve sermaye piyasas aralar ile salanan krediler ve vadesine bir yldan daha az bir sre kalan uzun vadeli mali borlarn ana para taksit ve faizlerini kapsar.

169

300. BANKA KREDLER Bu hesap, banka ve dier finans kurulularndan salanan ksa vadeli kredilere ilikin tutarlar ieren hesap kalemidir. leyii : Alnan ksa vadeli krediler bu hesaba alacak, denmeleri halinde bor kaydedilir. 301. FNANSAL KRALAMA LEMLERNDEN BORLAR Bu hesap, kiraclarn finansal kiralama yapanlara olan ve vadesi 1 yl gemeyen borlarnn izlendii hesaptr . leyii: Finansal kiralama szleme tutar bu hesaba alacak, finansal kiralamaya konu olan ilgili varlk hesabna kira demelerinin bugnk deeri ile bor ve bu iki tutar arasndaki fark da "302-Ertelenmi Finansal Kiralama Borlanma Maliyetleri" hesabna bor kaydedilir. 302. ERTELENM FNANSALKRALAMA BORLANMA MALYETLER (-) Finansal kiralamann yapld tarihte kiralama ilemlerinden doan borlar ile kiralanan varla ilikin kira demelerinin bugnk deeri arasndaki fark gsteren henz denmemi finansal kiralama borlanma maliyetlerinin izlendii hesaptr.

170

leyii: Finansal kiralama szleme tutar ile finansal kiralamaya konu olan varla ilikin kira demelerinin bugnk deeri arasndaki fark "Ertelenmi Finansal Kiralama Borlanma Maliyetleri" olarak bu hesaba bor kaydedilir. Kiralama szle mesine uygun olarak tamamlanan her dnem sonunda gereklemi olan faiz giderleri tutarlar bu hesaba alacak "66Borlanma Maliyetleri" hesap grubunda ilgili borlanma gideri hesabna bor olarak kaydedilir. 303. UZUN VADEL KREDLERN ANAPARA TAKSTLER VE FAZLER Vadelerine bir yldan fazla sre bulunmakla birlikte uzun vadeli kredilerin, bilano tarihinden itibaren bir yl iinde denecek anapara taksitleri ile vadesi bir yln altna denleri ve bunlarn tahakkuk ettii halde henz denmeyen faizlerini kapsar. leyii : letmenin uzun vadeli borlarndan, bilanonun dzenlenme tarihini izleyen bir yllk dnemde denecek olan taksitleri ve faizleri bu hesaba alacak, denmeleri halinde bor kaydedilir. 304. TAHVLANAPARA BOR TAKST VE FAZLER Bilano tarihinden itibaren bir yl iinde denecek tahvil anapara bor taksitleri ile tahvillerin tahakkuk edip de henz denmeyen faizlerinin izlendii hesaptr.

171

leyii : Yukarda belirtilen tahvil anapara bor, taksit ve faizleri bu hesaba alacak, denmeleri halinde bor kaydedilir. 305. IKARILMI BONOLAR VE SENETLER Tedavldeki finansman bonolar ve banka bonolar gibi ksa vadeli para ve sermaye piyasas aralar karlnda salanan fonlar bu hesapta izlenir. leyii : Bu hesapta tanmlanan menkul kymetler ihra edildiinde nominal bedel zerinden bu hesaba alacak, ilgili hesaplara bor kaydedilir. denmeleri halinde hesaba bor kaydedilir. 306. IKARILMI DER MENKUL KIYMETLER karlm bonolar ve senetler kapsamna alnamayan dier menkul kymetlerin izlendii hesaptr . leyii : Yukarda tanmlananlar dnda karlm dier menkul ky metler nominal bedel zerinden bu hesaba alacak, ilgili hesaplara bor kaydedilir. denmeleri halinde bor kaydedilir. 307. 308. MENKUL KIYMETLER HRA FARKLARI (-) Nominal deerinin altnda ihra edilen tahvil, senet vs. dier menkul kymetlerin nominal deeri ile sat fiyat arasndaki farkn gelecek dneme ait olan ksm bu hesapta izlenir .

172

leyii : Nominal deerin altnda ihra edilen tahvil, senet vs. dier menkul kymetlerin nominal deeri ile sat fiyat arasndaki farklardan gelecek dneme ait olanlar ve "408. Menkul Kymetler hra Fark Hesab"ndan bu hesaba aktarlanlar bu he sabn borcuna, menkul kymetin vadesine paralel olarak itfa edilmesi kaydyla hesaplanan itfa tutarlar, "66. Finansman Giderleri" grubundaki hesaplar karlnda bu hesaba alacak kaydedilir. 309. DER MAL BORLAR Yukardaki hesap kalemlerinin hi birinin kapsamna alnma yan mali borlarn izlendii hesaptr . leyii : Bu hesaba; borcun domas halinde alacak, denmesi halinde bor kaydedilir. 31. 32. TCAR BORLAR Kuruluun ticari ilikileri nedeniyle ortaya kan senetli ve senetsiz borlarn kaydedildii hesaplar kapsar . 320. SATICILAR letmenin faaliyet konusu ile ilgili her trl mal ve hizmet almlarndan kaynaklanan senetsiz borlarn izlendii hesap tr. Ortaklar, ana kurulu, itirakler ve bal ortaklklara olan senetsiz ticari borlarn bilano dipnotlarnda gsterilmesi gerekir.

173

leyii : Senetsiz borcun domas ile bu hesaba alacak, denmesi halinde bor kaydedilir. 321. BOR SENETLER letmenin faaliyet konusu ile ilgili her trl mal ve hizmet almlarndan kaynaklanan senede balanm ticari borlarnn izlendii hesaptr. Ortaklar ana kurulu, itirakler ve bal ortaklklara olan senetli ticari borlarn bilano dipnotlarnda gsterilmesi gerekir. leyii : Bor senetleri tutarlar bu hesaba alacak, denmesi halinde bor kaydedilir. 322. BOR SENETLER REESKONTU (-) Bilano gnnde, senetli borlarn tasarruf deeri ile deerlemesini salamak zere bor senetleri iin ayrlan reeskont tutarlarnn izlenmesinde kullanlr . leyii : Hesaplanan reeskont tutarlar bu hesaba bor, "64. Dier Faaliyetlerden Olaan Gelir ve Krlar" grubundaki "642. Faiz Gelirleri Hesab"na gelir kaydedilir. zleyen dnemde hu hesap "65. Dier Faaliyetlerden Olaan Gider ve Zararlar" grubunun "652. Reeskont Faiz Giderleri Hesab"na aktarlarak kapatlr .

174

323. 324. 325. 326. ALINAN DEPOZTO VE TEMNATLAR nc kiilerin belli bir ii yapmalarn, aldklar bir deeri geri vermelerini salamak amacyla ve belli szlemeler nedeniyle gerekleecek bir alacan karl olarak alnan de pozito ve teminat niteliindeki deerlerin izlendii hesaptr. leyii : Alnan depozito ve teminatlar bu hesabn alacana, geri ve rilenler veya hesaba saylanlar borcuna kaydedilir. 327. 328. 329. DER TCAR BORLAR Yukardaki hesap kalemlerinin hi birinin kapsamna alna mayan ticari borlarn izlendii hesaptr . leyii : Bu hesaba, borcun domas halinde alacak, denmesi halinde bor kaydedilir. 33. DER BORLAR Bu hesap grubu; herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmi ve en ok bir yl iinde denmesi dnlen borlarn kaydedildii hesaplar kapsar . 175

330. 331. ORTAKLARA BORLAR letmenin, esas faaliyet konusu dndaki ilemleri dolaysyla iletmelerde iletme sahibine) borlu bulunduu tutarlarn izlendii hesaptr . leyii : Borcun domas halinde hesaba alacak, denmesi halinde ise bor kaydedilir. 332. TRAKLERE BORLAR letmenin esas faaliyet konusu dndaki ilemleri dolaysyla itiraklerine olan borlarnn izlendii hesaptr . leyii : Bu hesaba; borcun domas halinde alacak, denmesi halinde ie bor kaydedilir. 333. BALI ORTAKLIKLARA BORLAR letmenin; sermaye taahhdnden borlar hari olmak zere faaliyet konusu dndaki ilemleri dolaysyla bal ortak lklara olan borlarnn izlendii hesaptr . leyii : Bu hesaba, borcun domas halinde alacak, denmesi halinde ise bor kaydedilir.

176

334. 335. PERSONELE BORLAR letmenin personeline olan eitli borlar bu hesapta izlenir. leyii : Tahakkuk eden personele borlar bu hesabn alacana, denmesi halinde borcuna kaydedilir. 336. DER ETL BORLAR Ticari olmayp yukardaki hesaplardan hibirinin kapsamna alnamayan eitli borlarn izlendii hesaptr . leyii : Bu hesaba; borcun domas halinde alacak, denmesi halinde ise bor kaydedilir. 337. DER BOR SENETLER REESKONTU (-) Bilano gnnde, dier borlar gurubundaki senetli borlarn deerlemesini salamak amac ile bor senetleri iin ayrlan reeskont tutarlarnn izlendii hesaptr . leyii : Hesaplanan reeskont tutarlar bu hesaba bor, "642. Faiz Gelirleri Hesab"na gelir kaydedilir. zleyen dnemde hu hesap "652. Reeskont Faiz Giderleri Hesab"na aktarlarak kapatlr . 338. 339.

177

34. ALINAN AVANSLAR Gerek sat szlemeleri dolaysyla gerekse dier nedenlerle, iletme tarafndan nc kiilerden alnan avanslarn izlendii hesaptr. 340. ALINAN SPAR AVANSLARI letmenin sat amacyla gelecekte yapaca mal ve hizmet teslimleri ile ilgili olarak pein tahsil ettii tutarlarn izlendii hesaptr. leyii : Alclardan alnan avanslar bu hesabn alacana, maln teslim edilmesi, hizmetin grlmesi halinde borcuna yazlr . 341. 342. 343. 344. 345. 346. 347. 348. 349. ALINAN DER AVANSLAR zel blmnde tanmlanan avanslar dnda, iletmenin ald her trl ksa vadeli avanslarn izlendii hesaptr . 178

leyii : "Dier Avanslar" "340. Alnan Sipari Avanslar Hesabnda" aklanmtr . 35. YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM HAKEDLER Bu grup, yllara yaygn taahht ileri yapan iletmelerin stlendikleri ilerden, gerekletirdikleri ksm karlnda al dklar hakedilerin izlendii hesaplar kapsar . 350. YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM HAKED BEDELLER letmenin stlendii yllara yaygn inaat ve onarm ilerinden, tamamladklar ksmlar iin dzenlenen hakedi bedel lerinin izlendii hesaplardr. Bu hesaplar "170-178" hesaplara paralel olarak dzenlenir. leyii : Yllara yaygn inaat ve onarm ileri ile ilgili olarak dzenlenen ve iveren tarafndan onaylanan hakedi bedelleri bu hesaplara alacak olarak yazlr . in geici kabul yapldnda, bu hesaplardaki hakedi bedelleri, ilgili sat hesaplarnn alaca karlnda bu hesaplara bor kaydedilir . 358. YILLARA YAYGIN NAAT ENFLASYON DZELTME HESABI Bu hesap, "697- Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesab" nn alacak kalannn aktarlarak proje baznda ala cak tali hesaplar dzeyinde izlendii hesaptr.

179

leyii: "697- Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesab" nn alacak kalan dnem sonlarnda sz konusu hesabn borcuna karlk bu hesabn alacana alnarak geici kabule kadar bu hesapta bekletilir. Geici kabul yapldnda o projeye ilikin tutar bu hesaptan "648- Enflasyon Dzeltmesi Karlar" hesabna aktarlr . 36. DENECEK VERG VE DER YKMLLKLER letmenin sorumlu veya mkellef sfatyla, deyecei vergi, resim, har, kesinti, sigorta primi, sendika aidatlar, icra taksitleri ve benzeri borlarnn izlendii hesap grubudur . 360. DENECEK VERG VE FONLAR letmenin ekonomik faaliyetlerde bulunmasnn sonucu ilgili mali mevzuat uyarnca mkellef veya sorumlu sfatyla iletmenin kendisine, personeline ve nc kiilere ilikin olarak denmesi gereken vergi, resim, har ve fonlarn izlendii hesaptr. leyii : Vergi, resim, harlarn tahakkuk ettirilmesini gerektiren olaylar ve ilemler ortaya ktka anlan hesaplar alacaklanr , demeler yapldka borlanr . Bir yldan daha uzun srede denecek ertelenmi veya takside balanm vergiler varsa, bunlar "438. Kamuya Olan Ertelenmi veya Taksitlendirilmi Borlar Hesab" na aktarlr .

180

361. DENECEK SOSYAL GVENLK KESNTLER letmenin, personelin hakedilerinden sosyal gvenlik mev zuat hkmlerine gre kesintiye tabi tutmakla ykml bulunduu, personele ait emeklilik kesenei ve sigorta primleri ile bunlara ilikin iveren katlma paylar ve iverence sosyal gvenlik kurulularna denecek dier ykmllklerin izlendii hesaptr. leyii : Kesintiler yapldka bu hesap alacaklandrlr ve demeler yapldka borlandrlr Bir yldan daha uzun srede dene cek Sosyal Gvenlik Kesintileri varsa, bunlar "438. Kamuya Olan Ertelenmi veya Taksitlendirilmi Borlar Hesab" na aktarlr . 362. 363. 364. 365. 366. 367. 368. VADES GEM ERTELENM VEYA TAKSTLENDRLM VERG VE DER YKMLLKLER Kanuni sresi ierisinde denmeyen vergi ve ykmllkler ile erteleme ve taksitlendirme sresi bilano tarihinde bir yldan az olan vergi ve ykmllkleri kapsar. 181

leyii : Vadelerinde denemeyen vergi ve dier ykmllklerle erteleme veya taksitlendirme sresi bir yldan az olanlar ile vadesi bir yln altna dt iin 438 nolu hesaptan bu hesaba aktarlanlar, hesabn alacana kaydedilir . denmeleri halinde hesaba bor kaydedilir. Ancak, vadesi gemi vergi ve dier ykmllklerde erteleme veya taksite balama sresi bir yl aanlar bu hesabn borcu karlnda "438. Kamuya Olan Ertelenmi veya Taksitlendirilmi Borlar Hesab"na aktarlr . 369. DENECEK DER YKMLLKLER zel blmlerinde tanmlananlar dnda kalan ykmllklerin izlendii hesaptr. leyii : Tahakkuk ettirilmesini gerektiren olaylar ve ilemler ortaya ktka anlan hesaplar alacaklanr, demeler yapldka borlanr. 37. BOR VE GDER KARILIKLARI Bilano tarihinde belirgin olarak ortaya kan ancak tutarnn ne olaca kesin olarak bilinemeyen veya tutar bilinmekle birlikte ne zaman tahakkuk edecei bilinemeyen ksa vadeli borlar veya giderler iin ayrlan karlklarn izlendii hesap grubudur. Bu grupta yer alan karlk hesaplar aktifi dzenleyici nitelikte deildir.

182

370. DNEM KARI VERG VE DER YASAL YKMLLK KARILIKLARI Dnem kr zerinden hesaplanan kurumlar vergisi, dier vergi ve kesintiler, fonlar ve benzeri dier ykmllkler iin ayrlan karlklarn izlendii hesaptr . leyii : Dnem kr zerinden hesaplanan kurumlar vergisi ve yasal ykmllkler, dnem kr hesabnn borcu karlnda bu hesaba alacak kaydedilir. Vergi tahakkukunun kesinlemesi durumunda bor kayd suretiyle hesap kapatlr ve ilgili tutar "371. Dnem Krnn Pein denen Vergi ve Dier Ykmllkleri" ile mahsup edilerek kalan tutar "360. denecek Vergi ve Fonlar" hesabna aktarlr . 371. DNEM KARININ PEN DENEN VERG VE DER YKMLLKLER (-) Mevzuat gereince pein denen gelir ve kurumlar vergisi ile dier ykmllklerin izlendii hesaptr. leyii : Dnem Kr Vergi ve Dier Yasal Ykmllk Karlklarndan indirilmek zere, "193. Pein denen Vergiler ve Fonlar Hesab"ndan yaplan aktarmalar bu hesabn borcuna, 193 no lu hesabn alacana kaydedilir . Tahakkuk eden tutarlar ve gelir vergisinden mahsup edilen tutarlar ise bu hesaba alacak kaydedilir.

183

372. KIDEM TAZMNATI KARILII Bu hesapta, belirlenecek esaslar erevesinde ayrlan ve bir yl iinde denecei ngrlen kdem tazminatlar karlkla r izlenir. leyii : "472. Kdem Tazminat Karl Hesab"ndan yukarda yap lan tanm erevesinde yaplan aktarmalar bu hesaba alacak, denmesi halinde ise bor kaydedilir. 373. MALYET GDERLER KARILII Aylk maliyetlerin belirlenmesinde, gelecek aylarda kesin tahakkuku yaplacak giderlerle aylk maliyetlere pay verilmesinde, tamir-bakm, ikramiyeler, finansman giderleri vb. giderlere ilikin tahmini gider karlklarnn izlendii hesaptr . leyii : Aylk maliyetlere yklenen tahmini gider karlklar bu hesa ba alacak bu giderlerin kesin tutarlar belli olduunda ise bu hesaba bor kaydedilir. 374. 375. 376. 377. 378.

184

379. DER BOR VE GDER KARILIKLARI Ksa vadeli dier bor ve gider karlklarnn izlendii hesap tr. leyii : Bu grubun yukarda belirtilen hesaplar iinde yer almayan ve nemlilik kavramna gre de ayr ayr hesaplarda izlenme si mmkn olmayan bor ve gider karlklar bu hesaba alacak, denmeleri halinde de bor kaydedilir. 38. GELECEK AYLARA AT GELRLER VE GDER TAHAKKUKLARI Bu grup, iinde bulunulan dnemde ortaya kan ancak gelecek aylara ait gelirler ile faaliyet dnemine ait olup denmesi gelecek aylarda yaplacak giderlerden oluur. 380. GELECEK AYLARA AT GELRLER Gelecek bilano dnemlerine ait pein tahsil olunan gelirlerin bir yldan ksa sreye ait ksmlarnn izlendii hesaptr . leyii : Pein tahsil olunan gelirler bu hesabn alacana kaydedilir. Ait olduu dnemde ilgili gelir hesaplarna devredilir. 381. GDER TAHAKKUKLARI Gelecek aylarda demesi yaplacak ve kesinlikle belgeye dayal gider tahakkuklarnn izlendii hesaptr .

185

leyii : Yaplan tahakkuklar ilgili gider ve zarar hesaplarna bor, bu hesaba alacak, yaplan demeler bor kaydedilir. 39. DER KISAVADEL YABANCI KAYNAKLAR zellikle kendi blmlerinde tanmlanmam olan dier ksa vadeli yabanc kaynaklar bu grupta yer alr . 390. 391. HESAPLANAN KDV Bu hesap; teslim edilen mal veya ifa edilen hizmetler zerinden hesaplanan Katma Deer Vergisi ile ilemi gerekleme yen ya da ilemden vazgeilen mal ve hizmetlere ilikin kat ma deer vergisinin izlendii hesaptr. leyii : Hesaplanan katma deer vergisi bu hesaba alacak kaydedilir. Dzeltmeler bu hesaba bor kaydedilir. Vergilendirme dnemi itibariyle bu hesabn bakiyesi, "191- NDRLECEK KDV" ve/veya "190- DEVREDEN KDV" hesaplar ile karlatrlr . Yaplan karlatrmada bu hesabn bakiyesi "191NDRLECEK KDV" ve/veya "190- DEVREDEN KDV" hesaplarnn bakiyesinden fazla olduu takdirde vadesinde denmek zere "360- DENECEK VERG VE FONLAR" hesabna aktarlarak kapatlr . 392. DER KDV Bu hesap; tevikli yatrm mallarnn ithalinden doan ve er -

186

telenen Katma Deer Vergisi ve ihra kaydiyle sat nedeniyle ertelenen ve terkin edilecek Katma Deer Vergisi gibi ihtiyaca gre blmlenir. leyii : Tevikli yatrm mallarnn ithalinde gmrk idareleri tarafn dan tarh ve tahakkuk ettirilerek ertelenen katma deer vergisi, aktifteki ilgili hesabn borcu mukabili bu hesaba alacak, mevzuat gerei yaplacak terkin sonunda aktifteki ilgili hesabn alaca karl bu hesaba bor kaydedilmek suretiyle i lem grr. Yatrm tevik belgelerinde ngrld ekilde gereklememesi halinde ertelenen katma deer vergisi bu hesaba bor, denmek zere pasifteki tahakkuk hesabna alacak kaydedilir. Vergi dairesince tecil olunan katma deer vergisi "391. Hesaplanan Katma Deer Vergisi Hesab" nn borcu mukabili bu hesaba alacak, mevzuat gerei yaplacak terkin sonucunda borlusunun alaca mukabili bu hesaba bor kaydedilir. hracatn gereklememesi halinde ise, tecil olunan katma deer vergisi "391. Hesaplanan Katma Deer Vergisi Hesab"nn alaca mukabili bu hesaba bor kaydedilir . 393. MERKEZ VE UBELER CAR HESABI Merkezin ubelerle, ubelerin merkezle veya kendi aralarndaki bor ve alacak ilikilerinin izlendii borlu ve alacakl olarak alan hesaptr. Bu hesap dnem iinde kullanlr, fzyon da kapatlr .

187

leyii : Merkezin ubelerden, ubelerin dier ubelerden veya mer kezden olan alacaklar bu hesaba bor, borlar da alacak kaydedilir. 394. 395. 396. 397. SAYIM VE TESELLM FAZLALARI Saymlar sonunda tespit edilen kasa, stok ve maddi duran varlklar fazlalaryla, niteler aras yollamada ortaya kan fazlalarn geici olarak kayt edilecei hesaptr . leyii : Kasa saym fazlasnn tespitinde kasa hesab borcu karln da bu hesaba alacak kaydolunur. Belgelerine dayanarak nc ahslara denmesi gereken kasa fazlalar bu hesabn borcuna kaydolunur. Bu hesaptaki kalntdan bekleme sresini dolduranlar "671. nceki Dnem Gelir ve Karlar" hesab alacana aktarlr . Stok saym fazlalarnn tespitinde, emsal deeri zerinden bu hesaba alacak, ilgili stok hesabna bor yazlr . Saym dnemi iinde normal olduu belgelenen fazlalar ilgili maliyet hesaplar karlnda bu hesaba bor kaydolunur . Maddi duran varlk fazlasnn tespitinde, fazlalar emsal de erleriyle ilgili duran varlk hesab karlnda bu hesaba ala -

188

cak yazlr, saym dnemi iinde kr kayd gerektii belgelenenler "679. Dier Olaand Gelir ve Krlar Hesab" kar lnda bu hesaba bor yazlr . 398. 399. DER ETLYABANCI KAYNAKLAR Bu hesap grubu iinde saylanlarn dnda kalan dier eitli yabanc kaynaklarn izlendii hesaptr . leyii : Yukardaki hesaplar dnda oluan dier yabanc kaynaklar bu hesabn alacana, demeler ise borcuna kaydolunur . 4. UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR Kredi kurumlarndan, sermaye piyasasndan ve iletmenin ilikide bulunduu nc kiilerden salanan ve bir yldan fazla vadeli olan iletme borlarn kapsar. Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar, Mali Borlar, Ticari Borlar, Dier Borlar, Alnan Avanslar, denecek Vergi ve Dier Ykmllkler, Bor ve Gider Karlklar, Gelecek Yllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkuklar ile Dier Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar eklinde blmlenir. 40. MAL BORLAR Bilano tarihi itibariyle vadesine bir yldan fazla sre kalm bulunan, banka ve dier finans kurulularndan alnan krediler ile iletmece borlanma amacyla ihra edilmi, menkul deerler bu hesap grubunda yer alr.

189

400. BANKA KREDLER Banka ve dier finans kurulularndan alnan uzun vadeli kredilerin yer ald hesaptr . leyii : Alnan uzun vadeli krediler bu hesaba alacak, denmeleri halinde bor kaydedilir. Bilano tarihinden itibaren bir yl iinde denecek ana para taksitleri ile vadesi bir yla den tutarlar "303. Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri Hesab" nn alacana aktarlmak suretiyle bu hesaba bor kaydedilir. 401. FNANSAL KRALAMA LEMLERNDEN BORLAR Bu hesap, kiraclarn finansal kiralama yapanlara olan ve vadesi 1 yl aan borlarnn izlendii hesaptr . leyii: Finansal kiralama szleme tutar bu hesaba alacak, finansal kiralamaya konu olan ilgili varlk hesabna kira demelerinin bugnk deeri ile bor ve bu iki tutar arasndaki fark da "402-Ertelenmi Finansal Kiralama Borlanma Maliyetleri" hesabna bor kaydedilir. Dnemsellik varsaymna uygun olarak dnem sonlarnda, izleyen dnemi ilgilendiren tutar; "301-Finansal Kiralama lemlerinden Borlar" hesabna alacak, bu hesaba bor kaydedilir.

190

402. ERTELENM FNANSALKRALAMA BORLANMA MALYETLER (-) Finansal kiralamann yapld tarihte kiralama ilemlerinden doan ve vadesi bir yl aan borlar ile kiralanan varla ilikin kira demelerinin bugnk deeri arasndaki fark gsteren henz denmemi finansal kiralama borlanma maliyetlerinin izlendii hesaptr. leyii: Finansal kiralama szleme tutar ile finansal kiralamaya konu olan varla ilikin kira demelerinin bugnk deeri arasndaki fark "Ertelenmi Finansal Kiralama Borlanma Maliyetleri" olarak bu hesaba bor kaydedilir. Kiralama szle mesine uygun olarak tamamlanana ve her dnem sonunda izleyen dneme ilikin tutar "302-Ertelenmi Finansal Kirala ma Borlanma Maliyetleri" hesabna bor, bu hesaba alacak kaydedilir. 403. 404. 405. IKARILMI TAHVLLER letme tarafndan karlm bulunan tahvillerden vadesi bir yl aanlar bu hesapta izlenir. letmece hisse senedi ile deitirilebilir ve erken paraya evrilebilir tahviller karlm olmas durumunda bunlarn tutar ve nitelikleri dipnotlarda ayrca belirtilir.

191

leyii : karlm tahviller nominal bedelleri ile bu hesaba alacak kaydedilir. Bilano tarihinden itibaren bir yl iinde denecek tahvil, anapara bor ve taksitleri bilano dnemlerinde "304. Tahvil Anapara, Bor, Taksit ve Faizleri Hesabna" aktarlmak suretiyle bu hesaba bor kaydedilir. 406. 407. IKARILMI DER MENKUL KIYMETLER letmece karlm katlma intifa senedi dndaki vadeleri bir yldan uzun olan dier menkul deerler bu hesap kaleminde yer alr. Yukardaki hesaplarda tanmlanm menkul kymetler dnda kalan karlm dier menkul kymetler bu hesapta izlenir . letmece karlm katlma intifa senetleri ve zkaynak nite liindeki dier menkul kymetler bu hesapta yer almaz. Ortaklarn "Katlma intifa Senedi" ihra etmeleri halinde,"Katlma ntifa Senedi Sermayesi" zkaynaklar grubunda "Sermaye" hesabnn altnda; "Geri SatnAlnan Katlma ntifa Senetleri" ise dnen varlklarda menkul kymetler hesap grubu iinde gsterilir. leyii : Yukarda tanmlananlar dnda karlm dier menkul ky metler nominal bedelle bu hesaba alacak kaydedilir. Bilano tarihinden itibaren bir yl iinde denecek tahvil anapara bor ve taksitleri bilano dnemlerinde "306. karlm Dier

192

Menkul Kymetler Hesab"na aktarlmak suretiyle bu hesaba bor kaydedilir. 408. MENKUL KIYMETLER HRA FARKI (-) Nominal deerinin altnda ihra edilen tahvil, senet ve dier menkul kymetlerin nominal deerleri ile sat fiyat arasnda ki farkn gelecek yllara ait olan ksm bu hesapta izlenir . leyii : Nominal deerinin altnda ihra edilen tahvil, senet ve dier menkul kymetlerin nominal deeri ile sat fiyat arasndaki fark bu hesabn borcuna kaydedilir. Bu sat farklarnda gelecek dnemde itfa edilecek ksm bilano tarihinde "308. Menkul Kymetler hra Fark Hesab"na aktarlarak bu hesa ba alacak kaydedilir. 409. DER MAL BORLAR Yukardaki hesap kalemlerinin hibirine girmeyen deerler bu balk altnda toplanr . leyii : Bu hesaba, borcun domas halinde alacak, denmesi halinde bor kaydedilir. 41. 42. TCAR BORLAR Bilano tarihinden itibaren vadelerine bir yldan fazla sre bulunan ticari borlar bu hesap grubunda yer alr. Bal ortaklklara ve itiraklere olan ticari borlarn tutarlar bilano dipnotlarnda belirtilir. 193

420. SATICILAR letmenin faaliyet konusu i1e ilgili her trl mal ve hizmet almlarndan kaynaklanan vadelerine bir yldan fazla sre bu lunan senetsiz borlarn izlendii hesaptr . leyii : Senetsiz ticari borcun domas ile bu hesaba alacak kaydedilir. Bilano karma dnemlerinde vadeleri bir yln altna d enler bu hesaba bor kaydedilerek "320. Satclar Hesab" nn alacana aktarlr . 421. BOR SENETLER letmenin faaliyet konusu ile ilgili her trl mal ve hizmet almlarndan kaynaklanan vadelerine bir yldan fazla sre bu lunan senetli borlarnn izlendii hesaptr . leyii : Bor senetleri tutarlar bu hesaba alacak bilano tarihinde vadeleri bir yln altna den senetli borlar "321. Bor Senetleri Hesab"nn alacana aktarlarak bu hesaba bor kaydedi lir. 422. BOR SENETLER REESKONTU (-) Bilano gnnde, senetli borlarn tasarruf deeriyle deerlenmesini salamak zere, bor senetleri iin ayrlan reeskont tutarlarnn izlenmesinde kullanlr . leyii : Hesaplanan reeskont tutarlar bu hesaba bor, "64. Dier Fa-

194

aliyetlerden Olaan Gelir ve Krlar" grubundaki "642. Faiz Gelirleri Hesab"na alacak kaydedilir. zleyen dnemde bu hesap, "65. Dier Faaliyetlerden Olaan Gider ve Zararlar" grubunun "652. Reeskont Faiz Giderleri Hesabna" aktarlarak kapatlr . 423. 424. 425. 426. ALINAN DEPOZTO VE TEMNATLAR "326. Alnan Depozito ve Teminatlar" hesabnda al amalar belirtilen depozito ve teminattan vadeleri bir yldan fazla olan ksmlar bu hesap kapsamna girer . leyii : Alnan depozito ve teminatlar bu hesabn alacana, geri ve rilenler veya hesaba saylanlarla, geri verilmemi bilano gnnde vadeleri bir yln altna denler bu hesabn borcuna yazlarak "326. Alnan Depozito ve Teminatlar Hesab"na aktarlarak kapatlr . 427. 428. 429. DER TCAR BORLAR Yukardaki hesap kalemlerinin hi birinin kapsamna alna mayan bir yl aan ticari borlarn izlendii hesaptr .

195

leyii : Bu hesaba borcun domas halinde alacak, vadesi bir yln al tna denler "329. Dier Ticari Borlar Hesab"na aktarlarak bor kaydedilir. 430. 43. DER BORLAR Bu hesap grubu, herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmi vadeleri bir yldan fazla sreli bulunan borlarn kaydedildii hesaplar kapsar . 431. ORTAKLARA BORLAR letmenin esas faaliyet konusu dndaki ilemleri dolaysyla ortaklara borlu bulunduu vadeleri bir yldan fazla sreli tutarlarn izlendii hesaptr . leyii : Borcun domas halinde hesaba alacak, vadesi bir yln altna dmesi halinde 331 No.lu hesaba aktarlarak bor kaydedilir. 432. TRAKLERE BORLAR letmenin esas faaliyet konusu dndaki ilemleri dolaysyla itiraklerine olan vadeleri bir yldan fazla sreli borlarnn izlendii hesaptr. leyii : Borcun domas halinde hesaba alacak vadesi bir yln altna

196

dmesi halinde "332. tiraklere borlar Hesab"na aktarlarak bor kaydedilir. 433. BALI ORTAKLIKLARA BORLAR letmenin sermaye taahhdnden borlar hari olmak zere faaliyet konusu dndaki ilemleri dolaysyla bal ortak lklara olan borlarnn izlendii hesaptr . leyii : Borcun domas ile hesaba alacak, vadesi bir yln altna d enler "333. Bal Ortaklklara Borlar Hesab"na aktarlmak suretiyle bor kaydedilir. 434. 435. 436. DER ETL BORLAR Ticari olmayp yukardaki hesaplardan hi birinin kapsamna alnamayan eitli borlarn izlendii hesaptr . leyii : Borcun domas halinde alacak, bilano tarihinde vadesi bir yln altna denler "339. Dier eitli Borlar Hesab"na aktarlarak bor yazlr . 437. DER BOR SENETLER REESKONTU (-) Bilano gnnde, uzun vadeli dier borlar grubunda yer alan senetli borlarn deerlemesini salamak amac ile bor senetleri iin ayrlan reeskont tutarlarnn izlendii hesaptr .

197

leyii : "337. Dier Bor Senetleri Reeskontu Hesab"nda aklanmtr. 438. KAMUYA OLAN ERTELENM VEYA TAKSTLENDRLM BORLAR Kamuya olan vergi ve benzeri borlardan vadesinde denmeyip ertelenmi veya taksite balanm olup bir yldan daha uzun bir srede denecek olan ksmnn izlendii hesaptr . leyii : Bir yldan uzun vadeli kamuya olan ertelenmi veya taksitlendirilmi borlar ile "368. Vadesi Gemi Ertelenmi veya Taksitlendirilmi Ve rgi ve Dier Ykmllkler Hesab"ndan vadeleri bir yl aan borlar hesaba alacak; vadesi bir yln altna denler ksa vadeli yabanc kaynaklarda yer alan ilgili hesaplara aktarlmak suretiyle bu hesaba bor kaydedilir. 439. 44. ALINAN AVANSLAR Sat szlemeleri ve dier nedenlerle alnan ve vadeleri bir yl aan avanslar bu blm kapsamna girer . 440. ALINAN SPAR AVANSLARI letmenin sat szlemesine dayanarak mal ve hizmetin tesliminden nce tahsil ettii bir yl aan avanslarn izlendii hesaptr.

198

leyii : Alclardan alnan avanslar bu hesaba alacak, vadesi bir yln altna denler "340. Alnan Sipari Avanslar Hesab"na aktarlmak suretiyle bu hesaba bor kaydedilir. 441. 442. 443. 444. 445. 446. 447. 448. 449. ALINAN DER AVANSLAR Yukarda aklanan avanslar dnda, iletmenin ald her tr l uzun vadeli avanslarn izlendii hesaptr . leyii : Alnan avanslar bu hesabn alacana, vadesi bir yln altna denler "349. Alnan Dier Avanslar Hesab"na aktarlmak suretiyle bu hesaba bor kaydedilir. 45. 46.

199

47. BOR VE GDER KARILIKLARI Bilano tarihinde belirgin olarak ortaya kan ancak tutarnn ne olaca kesin olarak bilinemeyen veya tutar bilinmekle birlikte ne zaman tahakkuk edecei bilinmeyen uzun vadeli borlar veya giderler iin ayrlan karlklarn izlendii hesap grubudur. Bu grupta yer alan karlk hesaplar aktifi dzenleyici nitelikte deildir. 470. 471. 472. KIDEM TAZMNATI KARILII Belirlenecek esaslar erevesinde ayrlacak kdem tazminat karlklar bu hesap kaleminde gsterilir . leyii : Hesaplanan kdem tazminat karlk tutarlar ilgili gider he saplarna bor bu hesaba alacak kaydedilir. zleyen dnemde denmesi beklenen kdem tazminat karlk tutarlar bu hesa bn borcuna, "37. Bor ve Gider Karlklar" grubundaki "372. Kdem Tazminat Karl Hesab"na alacak kaydedilir . 473. 474. 475. 476.

200

477. 478. 479. DER BOR VE GDER KARILIKLARI Uzun vadeli dier bor ve gider karlklarnn izlendii he saptr. leyii : Bu grubun yukarda belirlenen hesaplar iinde yer almayan ve nemlilik kavramna gre de ayr ayr hesaplarda izlenme si mmkn olmayan bor ve gider karlklar doduunda bu hesaba alacak, ilgili gider gruplarna bor kaydedilir. zleyen dnemde denmesi beklenen bor ve gider karlk tutarlar bu hesabn borcuna, "379. Dier Bor ve Gider Karlklar Hesab"nn alacana kaydedilir . 48. GELECEK YILLARA AT GELRLER VE GDER TAHAKKUKLARI Bilanonun karld dnemi izleyen yldan daha sonraki bi lano dnemlerine ait pein tahsil olunan gelirler ile faaliyet dnemine ait olup da gelecek bilano dnemlerinde denecek giderlerden oluur. 480. GELECEK YILLARA AT GELRLER Gelecek bilano dnemlerine ait pein tahsil olunan gelirlerin bir yldan uzun sreye ait ksmlarnn izlendii hesaptr . leyii : Pein tahsil olunan gelirler bu hesabn alacana kaydedilir.

201

Ksa vadeli nitelik kazanan gelirler bu hesabn borcu mukabili "380. Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesab"na aktarlr . 481. GDER TAHAKKUKLARI Gelecek yllarda denmesi yaplacak ve kesinlikle belgeye dayal gider tahakkuklarnn izlendii hesaptr . leyii : Yaplan tahakkuklar ilgili gider ve zarar hesaplar mukabili bu hesaba alacak, vadesi bir yln altna denler "381. Gider Tahakkuklar Hesab"na aktarlarak bu hesaba bor kaydedi lir. 49. DER UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR zellikle kendi blmlerinde tanmlanmam olan dier uzun vadeli yabanc kaynaklar bu grupta yer alr . 490. 491. 492. GELECEK YILLARA ERTELENEN VEYA TERKN EDLECEK KDV Bu hesap, tevikli yatrm mallarnn ithalinde denmesi ge rektii halde denmeyip, fiilen indirilmesinin mmkn olaca tarihe kadar ertelenen katma deer vergisi ile imalat teebbsler tarafndan imal ettikleri mallardan ihra edilmek kayd ile ihracatlara yaplan teslimler nedeniyle hesaplanan ve dzenlenen fatura ve fatura yerine geen belgelerde mevzuat gerei ihracatlardan tahsil edilmeyen ve tamamnn in -

202

dirim konusu yaplmamas nedeniyle gelecek bilano devrelerine kadar tecil olunan katma deer vergisinin kaydedildii ve izlendii hesaptr. leyii : Bu hesap bilano dneminde "392. Dier Katma Deer Vergisi Hesab"yla ilikilendirilmek suretiyle kullanlr ve bu hesap gibi ilem grr. 493. TESSE KATILMA PAYLARI letmeye ait tesislerden yararlanmak amacyla nc kiilerin, tesis bedellerine katlma paylarnn kayt ve izlendii hesaptr. leyii : Katlma paylarnn tahsilinde bu hesaba alacak, tesisin mr sresine gre belirlenecek itfa tutarlar "649. Faaliyetle lgili Dier Gelir ve Krlar Hesab"na alnarak bu hesaba bor kaydedilir. 494. 495. 496. 497. 498.

203

499. DER ETL UZUNVADEL YABANCI KAYNAKLAR Bu hesap grubu ierisinde saylanlarn dnda kalan dier e itli yabanc kaynaklarn izlendii hesaptr . leyii : Tahakkuk eden tutarlar bu hesaba alacak, vadesi bir yln altna denler, "399. Dier eitli Yabanc Kaynaklar Hesab"na aktarlarak bor kaydedilir . 5. ZKAYNAKLAR letme sahip veya ortaklarnn bilano tarihinde iletmeye yapm olduklar sermaye yatrmlarnn tutarn gsteren denmi sermaye ile, Sermaye Yedekleri, Kr Yedekleri, Gemi Yllar Krlar ve Gemi Yllar Zararlar ve Dnemin Net Kr veya Zararn kapsar . 50. DENM SERMAYE 500. SERMAYE letmeye tahsis edilen veya iletmelerin ana szlemelerin de yer alan ve Ticaret Siciline tescil edilmi bulunan sermaye tutar bu hesapta yer alr . Kaytl sermaye sistemine alnan ortaklklarda karlm sermaye gsterilir . Kaytl sermaye tavan ayrca dipnotlarda belirtilir . leyii : Taahht edilen sermaye tutar bu hesaba alacak, denmemi sermaye hesabna bor kaydedilir.

204

501. DENMEM SERMAYE (-) letmeye tahsis edilen veya ortaklarca yklenilen sermayenin henz denmemi ksmdr . leyii : Taahht edilen sermaye tutar "500. Sermaye Hesab" alaca ile bu hesaba bor, denen tutarlar alacak kaydedilir. 502. SERMAYE DZELTMES OLUMLU FARKLARI Bu hesap denmi sermaye tutarnn dzeltilmesi sonucu ortaya kan olumlu farklarn izlendii hesaptr . leyii: denmi sermaye tutarnn enflasyon dzeltilmesine tabi tutulmas sonucunda denmi sermaye (ularnda meydana gelen artlar bu hesabn alacana, "698- Enflasyon Dzeltme Hesab" nn borcuna kaydedilir, izleyen dnemde enflasyon orannn dmesi sonucu tama ileminden ortaya kan azallar bu hesabn borcuna "698-Enflasyon Dzeltme Hesab" nn alacana kaydedilir . Bu farklarn sermayeye eklenmesi durumunda "500- Sermaye Hesab" nn alacana karlk bu hesap borlandrlr . 503. SERMAYE DZELTMES OLUMSUZ FARKLARI (-) Bu hesap denmi sermaye tutarnn dzeltilmesi sonucu ortaya kan olumsuz farklarn izlendii hesaptr .

205

leyii: denmi sermaye tutarnn ilk kez enflasyon dzeltilmesine tabi tutulmas sonucu denmi sermaye tutarnda azal meydana gelmesi durumunda bu hesabn borcuna, "698- Enflasyon Dzeltme Hesab" nn alacana kaydedilir , izleyen dnemlerde dzeltme sonucunda ortaya kan olumlu farklar nce bu hesaptaki tutardan mahsup edilir, varsa kalan "502Sermaye Dzeltmesi Olumlu Farklar" hesabna alacak yazlr . 52. SERMAYE YEDEKLER Hisse senedi ihra primleri, iptal edilen ortaklk paylar ve yeniden deerleme deer artlar gibi sermaye hareketleri dolaysyla ortaya kan ve iletmede braklan tutarlarn iz lendii hesap grubudur. 520. HSSE SENED HRA PRMLER Yeni karlan hisse senetlerinin primli satndan kaynakla nan tutarlar bu hesapta izlenir. leyii : Hisse senedinin nominal fiyat ile sat fiyat arasndaki fark bu hesabn alacana sat biimine bal olarak ilgili hesabn borcuna kaydedilir. Bu tutarlarn sermayeye ilavesi veya baka bir amala kullanlmas durumunda hesaba bor kaydedilir . 521. HSSE SENED PT AL KARLARI ptal edilen hisse senetlerinin bedellerine mahsuben yaplan

206

demelerin, bunlarn yerine karlan hisse senetlerinden elde edilen haslat noksan kapatldktan sonra artan ksmn izlen dii hesaptr. leyii : Elde edilen hisse senedi iptal karlar bu hesaba alacak kaydedilir. Bu tutarlarn sermayeye ilavesi veya baka amalarla kullanlmas durumunda ilgili hesaplara bor kaydedilir . 522. M.D.V. YENDEN DEERLEME ARTILARI letmenin aktifine kaytl maddi duran varlk kalemlerinin yeniden deerlenmesinden oluan deer artlarnn izlendii hesaptr. leyii : Yeniden deerleme net deer art ilgili hesaplar karlnda bu hesaba alacak kaydedilir. Bu tutarlarn sermayeye ilavesi veya baka bir amala kullanlmas durumunda bu hesaba bor kaydedilir. 523. TRAKLER YENDEN DEERLEME ARTILARI letmenin itirakleri ile bal ortaklklar bnyesinde yaplan yeniden deerleme dolaysyla oluan deer artnn serma yeye eklenmesi sonucunda, bu sermayeden iletmeye isabet eden ksm gsterir . leyii : letmenin itirakleri ve bal ortaklklar bnyesinde yaplan

207

yeniden deerleme dolaysyla oluan deer artlar serma yeye eklenmesi sonucunda, iletmeye bedelsiz olarak verilen hisse senetleri ve paylar bu hesabn alacana, "242. tirakler" veya "245. Balk Ortaklklar Hesaplar"nn borcuna kay dedilir. 524. MALYET BEDEL ARTILARI FONU 193 Sayl Gelir Vergisi Kanununun 38nci maddesi kapsamnda Duran VarlklarnSatnda oluan maliyet bedeli artlarnn kaydedildii hesaptr . 525. 526. 527. 528. 529. DER SERMAYE YEDEKLER Bu hesap grubu ierisinde saylanlarn dnda kalan dier sermaye yedeklerinin izlendii hesaptr. 53. 54. KAR YEDEKLER Kanun, ana szleme hkmleri ya da ortaklklarn yetkili organlar tarafndan alnan kararlar uyarnca, datlmam ya da iletmede alkonulmu krlar bu hesap grubunda gsterilir.

208

540. YASAL YEDEKLER Kanun hkmleri uyarnca ayrlm bulunan yedekler bu hesap kaleminde gsterilir. leyii : Yedekler faaliyet yl krndan mahsup edilmek suretiyle bu hesaplara alacak kaydedilir. 541. STAT YEDEKLER Ana szleme hkmleri erevesinde ayrlan yedekler bu hesap kalemi iinde yer alr. leyii : Bu hesap "540. Yasal Yedekler Hesab" gibi ilem grr. 542. OLAANST YEDEKLER Sermaye irketlerinde Genel Kurul tarafndan ayrlmasna karar verilen olaanst yedek akeler ile datm d kalan krlar bu hesapta yer alr. leyii : Bu hesap "540. Yasal Yedekler Hesab" gibi ilem grr. 543. 544. 545. 546. 547. 209

548. DER KAR YEDEKLER zellikle kendi blmlerinde tanmlanmam olan krdan ayrlan dier yedekler bu hesapta izlenir. leyii : Kardan ayrlan tutarlar bu hesaba alacak, mahsubunda bor kaydedilir. 549. ZEL FONLAR letmede braklmas ve tasarrufu zorunlu yasal fonlar ile dier maksatlarla ayrlan fonlar bu hesapta izlenir. leyii : Kardan ayrlan tutarlar bu hesaba alacak, mahsubunda bor kaydedilir. 55. 56. 57. GEM YILLAR KARLARI 570. GEM YILLAR KARLARI Gemi faaliyet dnemlerinde ortaya kan ve iletme sahibine veya ortaklarna datlmam bulunan krlardan ilgili yedek hesaplarna alnmayan tutarlarn izlendii hesaptr . 58. GEM YILLAR ZARARLARI (-) 580. GEM YILLAR ZARARLARI

210

Gemi faaliyet dnemlerinde ortaya kan dnem net zararlarnn izlendii hesaptr . 59. DNEM NET KARI (ZARARI) Bu grup iletmenin nihai faaliyet sonucunu gsteren hesaplar kapsar. 590. DNEM NET KARI letmenin faaliyet dnemine ilikin vergi sonras net kr tutarnn izlendii hesaptr . leyii : Sonu hesaplarnda yer alan "692. Dnem Net Kr veya Zarar Hesab"ndan aktarlan tutarlar bu hesaba alacak, ayn he saba bor kaydedilir. 591. DNEM NET ZARARI (-) letmenin faaliyet dnemine ilikin net zarar tutarnn izlendii hesaptr. leyii : Sonu hesaplarnda yer alan "692. Dnem Net Kr veya Zarar Hesab"ndan aktarlan tutarlar bu hesaba bor, ayn hesa ba alacak kaydedilir. 6. GELR TABLOSU HESAPLARI letmenin faaliyet dnemine ilikin brt satlar, sat-indirimleri satlarn maliyeti, faaliyet giderleri, dier faaliyetlerden gelir ve krlar, dier faaliyetlerden gider ve zararlar, fi-

211

nansman giderleri, olaand gelir ve krlar ve olaand gi der ve zararlardan oluur. 60. BRT SATILAR letmenin esas faaliyetleri erevesinde satlan mal yada hizmetler karlnda alnan yada tahakkuk ettirilen toplam deerleri kapsar. Satlan mal ve hizmetlerle ilgili sbvansiyonlar, sat tarihindeki vade farklar, ihracatla ilgili dnem iinde ortaya kan kur farklar, vergi iadeleri brt satlar iinde gsterilir. Brt Satlara Katma Deer Vergisi dahil edilmez. Brt Satlar; yurtii satlar, yurtd satlar ve dier gelirler eklinde blmlenir. Holding ana irketinin, kendine bal yurtii ve yurtd ortaklklarndan elde ettii gelirler ana irketin esas faaliyet gelirini oluturduundan bu blmdeki hesaplarda izlenir. 600. YURT SATILAR Yurt iindeki gerek ve tzel kiilere satlan mal ve hizmetler karlnda alnan ya da tahakkuk ettirilen toplam deer lerin izlendii hesaptr. Gereksinime gre blmlenebilir. leyii : Sat gerekletiinde haslat tutar bu hesaba alacak kaydedilir. 601. YURTDII SATILAR Yurt dnda satlan mal ve hizmetler karlnda alnan yada alnacak olan toplam deerlerin izlendii hesaptr .

212

leyii : Yurtii satlarda olduu gibidir. 602. DER GELRLER letmenin korunmas, ihracat tevik ya da hkmet politikasna uyma zorunluluu karsnda oluan iletmenin faaliyet haslatndaki dkl veya faaliyet zararn gidermek iin, sermaye katks niteliinde olmayan, mali yardmlar (sbvan siyonlar), devletin baz mallar vergi, resim, har ve benzeri ykmllklerden istisna etmesi yoluyla yapt yardmlar (vergi iadeleri) ve sat tarihindeki vade farklar, ihracatla ilgili fiyat istikrar destekleme primi vb.. haslat kalemleri bu hesapta izlenir. leyii : Dnem iindeki faaliyetlerden doan sbvansiyon, vergi iadesi, vade farklar, (vb.) tutarlar saptanarak ilgili hesaba bor, bu hesaba ise alacak kaydedilir. 61. SATI NDRMLER (-) Net sat haslatna ulaabilmek iin brt satlardan indirilmesi gereken deerleri kapsar. Sattan iadeler, sat iskontolar ve dier indirimler eklinde blmlenir. 610. SATITAN ADELER (-) Satlan mallarn iade edilen blmnn fatura tutarlarn kap sar.

213

leyii : Daha nce yaplan satlar ile ilgili olarak ilgili hesaplara bor, Brt Satlardan ilgili hesaplara alacak kaydedilmi bulunan maln fatura tutar, maln ksmen yada tamamen iade edilmesi durumuna gre, "610. Sattan adeler Hesab"nn borcuna, buna karlk ilgili hesaba alacak kaydedilir. 611. SATI SKONTOLARI (-) Satla ilgili faturann dzenlenip satn gereklemesinden sonra yaplan her trl kasa ve miktar iskontolar bu hesapta yer alr. Kasa iskontosu, kredili satlarda alcnn mal bedelini vade sinden nce demesi dolaysyla, bu pein deme karlnda alcya belirli oranlarda indirim yaplmasdr . Miktar iskontosu ise alcnn belli tutarlar zerinde allarda bulunarak satcnn mal srmne katkda bulunmasndan do lay kendisine belli oran ya da tutarlarda yaplan indirimdir . leyii : Uygulanan iskonto ilgili "Alacaklar" hesabna alacak kaydedilirken, "611. Sat skontolar Hesab"na bor kaydedilir . 612. DER NDRMLER (-) Satc tarafndan, alc hesabna, maln sevki srasnda denen giderleri ifade eden ve satlan mallara ait olan sevk giderleri, satlan mallarn hatal ve noksan olmas ya da tama srasn da hasara uram olmas nedeniyle yaplmas zorunlu indi -

214

rimler ile sat vergileri, fonlar (KDV hari) ve benzerleri bu kalemde gsterilir. Bu hesap ihtiyaca gre blmlenir. leyii : Satlan mal ya da hizmet bedelinden yaplan indirim, haslat la ilikilendirilmeden "612. Dier ndirimler Hesab"na bor, ilgili hesaplara ise alacak kaydedilir. 62. SATILARIN MALYET (-) letmenin dnem iindeki stok hareketleri ile satlan mamul, yar mamul, ilk madde ve malzeme ile ticari mal gibi maddelerin ve satlan hizmetlerin maliyetini kapsar. Baka bir deyile dnem iinde alclara satlan ya da devredilen mal ve hizmetlerin retimi (imalat) ya da satn alnma s iin yaplan tm giderleri ierir . 620. SATILAN MAMULLER MALYET (-) leyii : Satlan mamullerin maliyet tutar 152 nolu hesaba (Mamuller Hs.) alacak, bu hesaba ise bor kaydedilir. 621. SATILAN TCAR MALLAR MALYET (-) Herhangi bir deiiklie tabi olmadan satlmak amacyla alnan ticari mallar (emtia) ve benzeri kalemlerin maliyetini kapsar.

215

leyii : Satlan ticari mallarn maliyet tutar "153. Ticari Mallar Hesab"na alacak, bu hesaba bor kaydedilir. 622. SATILAN HZMET MALYET (-) retilen hizmetlerle ilgili olarak yaplan giderlerin kaydedildii hesaptr. leyii : retilen hizmetle ilgili giderler niteliklerine gre, e zamanl kayt sistemine tabi olan ve 7/Aseeneini uygulayan hizmet iletmeleri "741. Hizmet retim Maliyeti Yanstma Hesab" alaca ile, 7/B seeneini uygulayan kk iletmelerde "799. retim Maliyeti Hesab" alaca ile, bu hesaba bor kaydedilir. 623. DER SATILARIN MALYET (-) letmenin esas faaliyet konusu ile ilgili dier sat gelirlerinin elde edilmesi iin yaplan giderlerin izlendii hesaptr . leyii : Hesaplanan satlarn maliyeti bu hesabn borcuna kaydedilir . 63. FAALYET GDERLER letmenin esas faaliyeti ile ilgili bulunan ve retim maliyetlerine yklenmeyen aratrma ve gelitirme giderleri; pazarlama, sat ve datm giderleri ve genel ynetim giderlerinden oluan hesap grubudur. 7.inci grupta izlenen esas faali-

216

yet dnem giderleri, yanstma hesaplar alaca ile dnem sonlarnda bu grupta yer alan hesaplara devredilir. 630. ARATIRMA VE GELTRME GDERLER (-) retim maliyetinin drlmesi, satlarn artrlmas ve yeni retim biim ve teknolojilerin iletmede uygulanmas amacyla yaplan giderlerden aktifletirilmeyen aratrma ve gelitirme giderleri ile aktifletirilmi olanlardan bu dneme isabet eden itfa paylar bu hesapta yer alr . Bu fonksiyonla ilgili olan ve 7. grupta izlenen giderler 7/A seeneinde "751Aratrma ve Gelitirme Giderleri Yanstma Hesab", 7/B seeneinde "798- Gider eitleri Yanstma Hesab" alaca ile hu hesabn borcuna devredilir. 631. PAZARLAMA, SATI VE DAITIM GDERLER (-) Mal ve hizmetlerin pazarlama, sat ve datm faaliyetleri ile ilgili olarak yaplan endirekt malzeme, endirekt iilik, personel giderleri, dardan salanan fayda ve hizmetler, eitli giderler, vergi resim ve harlar, amortismanlar ve tkenme paylarndan oluur. Pazarlama fonksiyonu ile ilgili giderler 7 inci grupta izlenir ve dnem sonlarnda "761- Pazarlama Sat ve Datm Giderleri Yanstma Hesab" alaca ile, 7/B se eneinde ise "798- Gider eitleri Yanstma Hesab" alaca ile bu fonksiyona ait giderler bu hesaba devredilir. 632. GENEL YNETM GDERLER (-) letmenin genel ynetim fonksiyonu ile ilgili olarak yaplan ve retimle ya da satlan mal maliyeti ile dorudan ilikisi kurulamayan endirekt malzeme, endirekt iilik, personel giderleri, dardan salanan fayda ve hizmetler, eitli giderler,

217

vergi resim ve harlar, amortisman giderlerinden oluur. Genel ynetim fonksiyonu ile ilgili giderler 7 inci grupta izlenir ve dnem sonlarnda 7/A seeneinde, "771- Genel Ynetim Giderleri Yanstma Hesab" alaca ile, 7/B seeneinde ise "798- Gider eitleri Yanstma Hesab" alaca ile bu hesaba devredilir. 64. DER FAALYETLERDEN OLAAN GELR VE KARLAR letmenin esas faaliyeti dnda itiraklerden ve bal ortaklklardan elde edilen temett geliri ile faiz ve dier temett gelirleri, temerrt faizleri, kambiyo krlar, kira gelirleri, menkul kymet sat krlar gibi dier faaliyetlerden elde edilen olaan gelir ve krlardan oluur. 640. TRAKLERDEN TEMETT GELRLER letmelerin sermayelerine katldklar itiraklerden elde ettikleri temett gelirlerinin izlendii hesaptr. Hisse senedi ve tahvil gibi menkul kymet satndan doan krlar ya da zararlar bu hesaba alnmaz. 641. BALI ORTAKLIKLARDAN TEMETT GELRLER letmenin bal ortaklklarndan elde ettikleri temett gelirlerinin izlendii hesaptr. 642. FAZ GELRLER Her trl ksa ve uzun vadeli mali yatrmlardan salanan fa iz gelirlerinin izlendii hesaptr.

218

643. KOMSYON GELRLER Tahakkuk eden komisyon gelirleri bu hesapta izlenir. 644. KONUSU KALMAYAN KARILIKLAR Aktifle ilgili olarak ayrlan karlklardan iptal edilen tutarlar bu hesapta izlenir. 645. MENKUL KIYMET SATI KARLARI Menkul kymet sat krlarnn izlendii hesaptr . leyii : Menkul kymetler satldnda, sat deeri ile maliyet deeri arasndaki olumlu fark bu hesaba alacak yazlr ." 646. KAMBYO KARLARI Kambiyo krlarnn izlendii hesaptr . (hracatla ilgili dnem iinde ortaya kan kur farklar bu hesaba deil, "601- YURT DII SATILAR" hesabna aktarlr .) leyii : Kambiyo ilemlerinden doan krlar bu hesaba alacak yazlr. 647- REESKONT FAZ GELRLER Reeskont faiz gelirlerinin izlendii hesaptr. leyii : letmenin senetli borlarnn dnem sonu itibariyle yaplan

219

reeskont ilem faiz geliri ile; alacak senetleri reeskontunun, izleyen dnem banda iptalinden ortaya kan faiz gelirleri bu hesaba alacak yazlr . 648. ENFLASYON DZELTMES KARLARI Bu hesap mali tablolarn enflasyon dzeltmesinden ortaya kan net olumlu farklarn "698- Enflasyon Dzeltme Hesabndan" ve yllara yaygn inaat iinde "358- Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesabndan" aktarlarak izlendii hesaptr. leyii "698- Enflasyon Dzeltme Hesabndan" ve yllara yaygn in aat iinde geici kabulde "358- Yllara Yaygn naat Enflasyon Dzeltine Hesabndan" bu hesaba aktarlan tutarlar sz konusu hesaplarn borcuna karlk bu hesaba alacak yazlr . 649. DER OLAAN GELR VE KARLAR Yukardaki hesaplar kapsamna girmeyen dier olaan faaliyetlerden salanan gelir ve krlarn izlendii hesaptr . 65. DER FAALYETLERDEN OLAAN GDER VE ZARARLAR (-) letmenin esas faaliyetleri dnda kalan olaan faaliyetlerle ilgili gider ve zararlar ierir. 650. 651. 652.

220

653. KOMSYON GDERLER (-) letmenin dier olaan faaliyetleriyle ilgili olarak acenta, temsilci ve benzeri iletmelere dedii komisyon giderlerinin izlendii hesaptr. 654. KARILIK GDERLER (-) Aktifle ilgili olarak ayrlan karlk giderlerinin izlendii hesaptr. 655. MENKUL KIYMET SATI ZARARLARI (-) Menkul kymet sat zararlarnn izlendii hesaptr . leyii : Menkul kymetler satldnda, sat deeri ile maliyet deeri arasndaki olumsuz fark bu hesaba bor yazlr . 656. KAMBYO ZARARLARI (-) Kambiyo zararlarnn izlendii hesaptr . (Borlanma ile ilgili kur farklar bu hesaba alnmaz, finansman gideri olarak muhasebeletirilir.) leyii : Kambiyo ilemlerinden doan zararlar bu hesaba bor yazlr. Yukarda aklanan yeni hesaplar mali tablolarda, ilgili hesap grubu ve kalemlerinde Tek Dzen Muhasebe lkelerine gre aynen yer alacaktr.

221

657. REESKONT FAZ GDERLER (-) letmenin senetli alacaklarnn dnem sonu itibariyle yaplan reeskont faiz giderleri ile bor senetleri reeskontunun, izleyen dnem banda iptalinden ortaya kan faiz giderlerinin izlendii hesaptr. 658. ENFLASYON DZELTMES ZARARLARI (-) Bu hesap mali tablolarn enflasyon dzeltmesinden ortaya kan net olumsuz farklarn "698- Enflasyon Dzeltme Hesabndan" ve yllara yaygn inaat iinde "178- Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesabndan" aktarlarak izlendii hesaptr. leyii: "698- Enflasyon Dzeltme Hesabndan" ve yllara yaygn in aat iinde geici kabulde "178- Yllara Yaygn inaat-Enflasyon Dzeltine Hesabndan" bu hesaba aktarlan tutarlar sz konusu hesaplarn alacana karlk bu hesaba bor yaz lr. 659. DER OLAGAN GDER VE ZARARLAR (-) Yukardaki hesaplar kapsamna girmeyen dier olaan faaliyetlerle ilgili gider ve zararlarn izlendii hesaptr . 66. FNANSMAN GDERLER (-) letmenin borland tutarlarla ilgili olarak katlanlan ve varlklarn maliyetine eklenmemi bulunan faiz, kur farklar, kredi komisyonlar ve benzeri dier giderleri kapsar.

222

660. KISA VADEL BORLANMA GDERLER (-) Bir yla kadar vadeli olan borlanmalarla ilgili olarak yklenilen ve varlklarn maliyetine eklenmeyen faiz ve benzeri dier giderlerin izlendii hesaptr. 7. grupta izlenen finansman giderleri 7/A seeneinde "781Finansman Giderleri Yanstma Hesab" 7/B seeneinde ise "798- Gider eitleri Yanstma Hesab"nn alaca ile bu he sabn borcuna aktarlr . 661. UZUN VADEL BORLANMA GDERLER (-) Bir yl aan vadeli borlanmalarla ilgili faiz ve benzeri giderlerin izlendii hesaptr. 67. OLAANDII GELR VE KARLAR letmenin olaan faaliyetlerinden bamsz olan ve bu nedenle arzi nitelik tayan duran varlklarn satlarndan elde edilen krlar ile olaan d olay ve gelimeler nedeniyle ortaya kan gelir ve krlarn yer ald hesap grubudur . 670. 671. NCEK DNEM GELR VE KARLARI Cari dnemden nceki dnemlere ait olan ve bu dnemlerin mali tablolarna hata ya da unutulma nedenleriyle yanstla mayan tutarlarn gsterildii hesap kalemidir. 672. 673.

223

674. 675. 676. 677. 678. 679. DER OLAANDII GELR VE KARLAR Yukardaki hesap kalemleri dnda kalan ve arzi bir karakter tayan duran varlk satlarndan doan krlar gibi gelir ve krlarn yer ald hesap kalemidir . 68. OLAANDII GDER VE ZARARLAR letmenin olaan faaliyetlerinden bamsz olan ve bu nedenle sk sk ve dzenli olarak ortaya kmas beklenmeyen ilem ve olaylardan kaynaklanan gider ve zararlarn yer ald hesap grubudur. 680. ALIMAYAN KISIM GDER VE ZARARLARI (-) retimle ilgili giderlerden allmayan dneme ve almayan ksmlara ait giderleri ierir . 681. NCEK DNEM GDER VE ZARARLARI (-) Cari dnemden nceki dneme ait olan ve bu dnemlerin mali tablolarna hata yada unutulma nedeni ile yanstlmayan veya sonradan ortaya kan tutarlarn gsterildii hesaptr . 682.

224

683. 684. 685. 686. 687. 688. 689. DER OLAANDII GDERVE ZARARLAR Yukarda tanmlanan hesaplar kapsam dnda kalan dier olaan d gider ve zararlardan oluur. 69. DNEM NET KARI VE ZARARI 690. DNEM KARI VEYA ZARARI Dnem sonlarnda, sonu hesaplarnda yer alan gelir ve gider hesaplarnn aktarld hesaptr . Gelir hesaplar bu hesabn alacana, gider hesaplar borcuna kaydedilir . Hesabn kalan vergiden nceki dnem kr veya zararn gsterir . 691. DNEM KARI VERG VE DER YASAL YKMLLK KARILIKLARI (-) Dnem kr zerinden, ilgili mevzuat hkmlerine gre hesaplanan vergi ve yasal ykmllkler bu hesabn borcuna, "370- Dnem Kr Vergi ve Dier Yasal Ykmllk Karlklar Hesab"nn alacana kaydedilir . Bu hesap "590- Dnem Kr veya Zarar Hesab" ile birlikte kapatlarak "692Dnem Net Kr veya Zarar Hesab"na devredilir .

225

692. DNEM NET KARI VEYA ZARARI "690- Dnem Kr veya Zarar Hesab" ile "691- Dnem Kr Vergi ve Dier Yasal Ykmllk Karlklar Hesaplar"nn karlkl olarak kapatlmas sonucu bulunan fark hu hesaba kaydedilir. Vergiden sonraki Net Dnem Kr Hesabn alacana, Net Dnem zarar ise borcuna kaydedilir . Bu hesap, dnem sonlarnda "590- Dnem Net Kr Hesab"na devredile rek kapatlr . 697. YILLARA YAYGIN NAAT ENFLASYON DZELTME HESABI Bu hesap yllara yaygn inaat ve onarm ilerine ait maliyet ve hakedilere ilikin enflasyon dzeltmeleri sonucu oluan farklarn izlendii hesaptr . leyii: Yllara yaygn inaat ve onarm ilerine ail maliyetlere ilikin enflasyon dzeltmeleri sonucu oluan artlar 17 nci gruptaki ilgili defter-i kebir hesaplarnn (bu hesaplarda enflasyon dzeltmelerinin yaratt faiklar iin alacak tali hesaplarn) borcuna karlk bu hesabn alacana kaydedilir . Hakedilere ilikin dzeltmeler sonucu oluan artlar da 35 inci gruptaki ilgili defler-i kebir hesaplarnn (bu hesaplarda enflasyon dzeltmelerinin yaratt farklar iin alacak tali hesaplarn) alacana karlk bu hesabn borcuna kaydedilir . Bu hesap alacak ve bor kalan vermesi durumuna gre "178Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesab" veya "358- Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesab" na devredilerek kapatlr . 226

naat ve onarm ilerinde birden fazla proje olmas durumunda bu hesapta her bir proje iin bir tali hesap alarak farklar projeler itibariyle izlenir. 698. ENFLASYON DZELTME HESABI Bu hesap parasal olmayan kymetlerin dzeltilmesi sonucu oluan faiklarn izlendii hesaptr. leyii: Parasal olmayan bilano kalemlerinin dzeltilmesi sonucu oluan farklar, ilgili varlk ve kaynaklara ilikin defler-i kebir hesaplarna (bu hesaplarda enflasyon dzeltmelerinin yaratt farklar iin alacak tali hesaplara) karlk bu hesaba kaydedilir. Parasal olmayan varlk kalemlerinin enflasyona gre dzeltilmesi sonucu ortaya kan artlar bu hesabn alacana, parasal olmayan kaynak kalemlerindeki artlar ise borcuna yazlr . Bu hesap, alacak ve bor kalan vermesi durumuna gre, "648- Enflasyon Dzeltmesi Karlar" veya "658-Enflasyon Dzeltmesi Zararlar" hesabna devredilerek kapatlr . Bilano kalemleri yannda gelir tablosunu da dzelten iletmeler parasal olmayan varlk ve kaynaklarn, dzeltme farklarna ilave olarak gelir tablosu kalemlerinin dzeltilmesinden ortaya kan farktan da bu hesaba kaydederler. Gelir hesaplarnn dzeltilmesinden ortaya kan farklar ilgili gelir hesaplarnn (bu hesaplarda enflasyon dzeltmelerinin yaratt faiklar iin alacak tali hesaplarn) alacana karlk bu hesaba bor yazlr . Gider hesaplarnn dzeltilmesinden ortaya kan faiklar da ilgili gider hesaplarnn (bu hesaplarda enflasyon dzeltmelerinin yaratt farklar iin alacak tali 227

hesaplarn) borcuna karlk bu hesaba alacak yazlr . Hesabn alacak kalan "648-Enflasyon Dzeltmesi Karlar" hesabna, bor kalan ise "658- Enflasyon Dzeltmesi Zararlar" hesabna devredilerek kapatlr . 7 MALYET HESAPLARI Maliyet hesaplar, mal ve hizmetlerin planlanan biim ve nitelie getirilmesi iin yaplan giderlerin topland ve maliyet unsurlarna dntrlerek izlendii hesaplardr. Bu blmde yer alan gider hesaplar uygulamada esneklik salamak zere iki seenek halinde 7/A ve 7/B olarak sunulmutur. 7/A seeneinde giderler defter-i kebirde fonksiyon esasna gre, 7/B seeneinde ise eit esasna gre belirlenmitir. Bu suretle, iletmelere giderlerin blmlenmesinde ve defter-i kebirde izlenmesinde kendi organizasyon yaplarna, byklklerine ve ihtiyalarna gre dzenleyebilmeleri iin kolaylk salanm, farkl maliyet hesaplama yntemlerine uyulabilmesi asndan da geni bir esneklik tannmtr . 7/A SEENENDE MALYETHESAPLARI Bilano esasna gre defter tutan ve bir nceki yl aktif toplam 25 milyar liray ve net satlar toplam 50 milyar liray a mayan iletmeler, Muhasebe Usul ve Esaslarnn "Mali Tablolarn Dzenlenmesi ve Sunulmas"na ilikin blmnn "Temel Mali Tablolar"la ilgili ksmna uymakla ykmldrler. E zamanl kayt ynteminin kullanlmas nerilen bu uygu lamada, giderler yapldklar anda ilgili defter -i kebir hesaplarna "Fonksiyon Esasna" gre kaydedilirken, sz konusu gi-

228

derler ayn zamanda yardmc defterlerde hem eit esasna hem de ilgili gider yerlerine gre izlenir. Gider eitlerinin izlenecei yardmc defter kaytlarnn, giderlerin ait oldukla r gider yerlerini de gsterecek ekilde tutulmas durumunda, yntem amacna uygun biimde yrtlm olacaktr. Bu kayt ynteminde; giderler e zamanl olarak ayn anda hem fonksiyonlarna, hem eitlerine hem de ilgili gider yerlerine gre izlendiinden; muhasebe kaytlarnn azaltlmasna ve her kademenin retim ve hizmet maliyetlerinin belli bir dzen iinde oluturulmasna olanak salamaktadr. Bu uygulamada, maliyet hesap gruplar aadaki gibi blmlenmitir. 70 MALYET MUHASEBES BALANTI HESAPLARI (Maliyet muhasebesinin genel muhasebeden bamsz almas durumunda bu grup altrlr .) 71 Direkt lkmadde Ve Malzeme Giderleri 72 Direkt ilik Giderleri 73 Genel retim Giderleri 74 Hizmet retim Maliyeti 75 Aratrma Gelitirme Giderleri 76 Pazarlama Sat ve Datm Giderleri 77 Genel Ynetim Giderleri 78 Finansman Giderleri 79 229

Bu uygulamada yardmc defterlerde izlenecek Gider eitleri 0-9 sayl hesaplarda, Gider Yerleri ise 10-99 sayl hesaplarda gsterildii gibidir. Bu blmde yer alan Maliyet Hesap Gruplarnn her biri defter-i kebir hesab dzeyinde gider hesaplar, yanstma hesap lar ve fark hesaplar olarak blmlenir . GDER HESAPLARI : Bu hesaplar; dnem iinde yaplan ve tahakkuk ettirilen giderlerin izlendii ve borlarna kaydedildii hesaplardr . Gider hesaplarna yaplacak kaytlara ilikin olarak dzenlenecek muhasebe filerinde gider yerleri ve gider eitleri he saplarna ait numaralar birlikte yazlr . GDER YANSITMA HESAPLARI : Bu hesaplar, "fiili maliyetlerin" uyguland durumlarda gider hesaplarnda toplanan giderlerin tmnn; nceden saptanm maliyet yntemlerinin kullanlmas durumunda ise, bunlara gre saptanan giderlerin ilgili hesaplara yanstlmas n salamak amacyla kullanlr . FARK HESAPLARI : Bu hesaplar, nceden saptanm maliyet yntemlerinin uygulanmas halinde fiili giderler ile nceden saptanm giderler arasndaki farklarn kaydedildii hesaplardr . Fark hesaplar bor ve alacak kalnts verebilir . 70 MALYET MUHASEBES BALANTI HESAPLARI Bu grupda yer alan hesaplar genel muhasebe ile maliyet mu-

230

hasebesinin birbirinden ayr olarak yrtlmesinin istenmesi durumunda, genel muhasebe ile maliyet muhasebesi arasnda balantlarn kurulmasn salamak amacyla kullanlr . 700. MALYET MUHASEBES BALANTI HESABI Genel Muhasebe ile maliyet muhasebesi arasnda balanty salayan ve genel muhasebe tarafndan tutulan hesaptr . Maliyet muhasebesinin genel muhasebeden ayr izlendii durumlarda maliyetlerle ilgili giderler genel muhasebe tarafndan bu hesaba bor kaydedilir. leyii : Maliyetle ilgili tm giderler tahakkuk ettike hu hesaba bor, ilgili aktif ve pasif hesaplara alacak kaydedilir. Maliyet dnemleri sonunda maliyet muhasebesi tarafndan genel muhasebeye bildirilen veriler bu hesabn alacana, ilgili hesaplarn borcuna kaydedilir. 701. MALYET MUHASEBES YANSITMA HESABI: Genel Muhasebe ile maliyet muhasebesi arasnda balanty salayan ve maliyet muhasebesi tarafndan tutulan ve "700Maliyet Muhasebesi Balant Hesab"nn borcuna kaydedilen giderlerin, maliyet muhasebesince ilgili hesaplara aktarlmasn salayan hesaptr . leyii : Genel muhasebede "700- Maliyet Muhasebesi Balant Hesab"nn borcuna kaydedilen giderler genel muhasebeden gelen belgeler dorultusunda maliyet muhasebesinde bu hesabn alacana, fonksiyonel gider hesaplarnn borcuna kayde 231

dilir. Maliyet muhasebesinden genel muhasebeye aktarlan tutarlar ise bu hesabn borcuna, ilgili fonksiyonel gider yanstma hesaplarnn alacana kaydedilir . 71 DREKT LKMADDE VE MALZEME GDERLER Bu grupta yer alan hesaplar, retilen mamln bnyesine ana madde olarak katlan ve hangi mamlden ne kadar tketildii, ekonomik bakmdan ayr olarak izlenebilen ilkmadde ve malzemelerle ilgili gider, yanstma ve fark hesaplarn kapsar . 710. DREKT LKMADDE VE MALZEME GDERLER: Bu giderler, esas retim gider yerleri ile ilgili olup, mamln bnyesine giren, mamln temel esini oluturan ve mamln bnyesine dorudan yklenebilen maddelerin kullanm fiili tutarlarla bu hesapta izlenir. retimde kullanlmayan ve satlan ilkmadde ve malzemenin maliyeti bu hesapta izlenmez. leyii : Dnem iinde retimde kullanlmak zere ana ve yardmc retim yerlerinde ambardan ekilen direkt maddeler bu hesabn borcuna, "150- lkmadde ve Malzeme Hesab"nn alaca na kaydedilir. E zamanl kayt sistemi uygulayan iletmelerde giderlerin tahakkuk kaydnn yaplmasn salamak ze re dzenlenen fide, gider eidi ile gider yeri kodunun ya zlmas esastr . Hesapla ilgili yaplan dzeltmeler hesabn alacana kaydedi lir. Dnem sonlarnda hu hesap, "711- Direkt lkmadde ve Malzeme Yanstma Hesab" ile karlatrlarak kapatlr .

232

711. DREKT LKMADDE VE MALZEME YANSITMA HESABI: Fiili maliyet ynteminin uyguland durumlarda "710- Direkt lkmadde ve Malzeme Giderleri Hesab"nn borcuna gider eidi olarak kaydedilen giderler ile, nceden saptanm maliyet yntemlerinin uyguland durumlarda, nceden hesaplanm giderler, maliyet unsuru olarak bu hesabn alaca karlnda "151- Yar Mamller-retim Hesab"na bor kaydedilir. Dnem sonlarnda "710- Direkt lkmadde ve Malzeme Giderleri Hesab" ile karlatrlarak kapatlr . 712. DREKT LKMADDE VE MALZEME FYAT FARKI: nceden saptanm maliyet hesaplama yntemlerinin uyguland durumlarda fiili direkt ilkmadde ve malzeme giderleri ile nceden saptanm ve maliyetlere yklenmi, direkt ilkmadde ve malzeme giderleri arasndaki olumlu veya olumsuz fiyat farklarnn izlendii hesaptr . Olumsuz fiyat farklar bu hesabn borcuna, olumlu fiyat farklar ise alacana kaydedi lir. Dnem sonlarnda bu hesap ilgili stok ve sat maliyet hesaplarna aktarlarak kapatlr . 713. DREKT LKMADDE VE MALZEME MKTAR FARKI: nceden saptanm maliyet yntemlerinin uyguland durumlarda fiili direkt ilkmadde ve malzeme giderleri ile nceden saptanm direkt ilkmadde ve malzeme giderleri arasndaki olumlu veya olumsuz miktar farklarnn kaydedildii hesaptr. Olumsuz miktar farklar hesabn borcuna, olumlu fark-

233

lar ise alacana kaydedilir. Dnem sonunda hu hesap ilgili stok ve sat maliyet hesaplarna aktarlarak kapatlr . 72 DREKT LK GDERLER Bu grup bir mal veya hizmetin retim maliyetine dorudan doruya verilebilen iilik giderleri ile ilgili gider, yanstma ve fark hesaplarndan oluur. 720. DREKT LK GDERLER HESABI: Bu giderler esas retim gider yerleri ile ilgili olup, belli bir maml veya hizmetin retim maliyetine dorudan doruya yklenebilen iilik giderlerini kapsar. Bu giderler hangi maml veya maml grubu iin harcand izlenebilen ve herhangi bir datm anahtarna gerek duymadan, ii bana den alma sresi llebilen iilik giderlerinden oluur. 721. DREKT LK GDERLERYANSITMA HESABI : Fiili maliyet ynteminin uyguland durumlarda "720- Direkt ilik Giderleri Hesab"nn borcuna gider eidi olarak kaydedilen giderler ile nceden saptanm maliyet yntemlerinin uyguland durumlarda nceden saptanm direkt iilik giderleri, maliyet unsuru olarak bu hesabn alaca karlnda "151- Yar Mamller retim Hesab"na bor kaydedilir. Fiili maliyet ynteminin uyguland iletmelerde retim yaplmayan iilikler olaan durumlarda bu hesabn alaca karl "680- almayan Ksm Giderleri Hesab"nn borcuna aktarlr .

234

722. DREKT LK CRETFARKLARI: nceden saptanm maliyet hesaplama yntemlerinin uyguland durumlarda, fiili direkt iilik giderleri ile nceden saptanm ve maliyetlere yklenmi direkt iilik giderleri arasndaki olumlu veya olumsuz cret farklarnn izlendii hesaptr. Olumsuz cret farklar bu hesabn borcuna, olumlu cret farklar ise alacana kaydedilir . Bu hesap dnem sonlarnda ilgili stok ve sat maliyeti hesaplarna aktarlarak kapatlr . 723. DREKT LK SRE (ZAMAN) F ARKLARI : nceden saptanm maliyet yntemlerinin uyguland durumlarda fiili giderler ile nceden saptanm giderler arasndaki olumlu ya da olumsuz sre (zaman) farklarnn kaydedildii hesaptr. Olumsuz sre farklar bu hesabn borcuna olumlu sre farklar ise alacana kaydedilir . Dnem sonlarnda bu hesap ilgili stok ve sat maliyeti hesaplarna aktarlarak kapatlr . 73 GENEL RETM GDERLER Bu grup iletmenin retimi ve bu retime bal hizmetler iin yaplan direkt ilk madde ve malzeme ve direkt iilik dnda kalan giderlerle ilgili gider, yanstma ve fark hesaplarndan oluur. 730. GENEL RETM GDERLER : letmenin retimi ve bu retime bal hizmetler iin yaplan direkt iilik ve direkt ilkmadde ve malzeme dnda kalan giderlerin izlendii hesaptr. 235

Bu giderlerin; retim ve hizmet maliyeti ile ilgili bir gider niteliini tamas, eit ve deer yn ile dorudan doruya deil ancak datm yoluyla retim ve hizmet maliyetlerine yanstlabilir ni telikte olmas, gerekir. Tahakkuk eden giderler bu hesabn borcuna kaydedilir. Dnem sonlarnda "731- Genel retim Giderleri Yanstma Hesab" ile karlatrlarak kapatlr . 731. GENEL RETM GDERLER YANSITMA HESABI : nceden saptanm maliyet yntemlerinin uyguland durumlarda, nceden saptanm genel retim giderleri, Fiili maliyet ynteminin uyguland durumlarda, "730- Genel retim Giderleri Hesab"nn borcuna kaydedilen giderleri, bu hesabn alaca karl "151-Yar Mamller retim Hesab" ile dier aktif, gider ve zarar hesaplarna bor kaydedilir. 732. GENEL RETM GDERLER BTE FARKLARI: Fiili retim genel giderleri ile maliyetlere yklenen nceden saptanm giderler arasndaki olumlu ya da olumsuz bte farklarnn izlendii hesaptr . Olumsuz farklar hesabn borcuna olumlu farklar ise alaca-

236

na kaydedilir. Dnem sonlarnda bu hesap ilgili stok ve sat maliyeti hesaplarna aktarlarak kapatlr . 733. GENEL RETM GDERLER VERMLLK FARKLARI: Fiili retim genel giderleri ile maliyetlere yklenen nceden saptanm giderler arasndaki olumlu ya da olumsuz verimlilik farklarnn izlendii hesaptr . Olumsuz farklar hesabn borcuna olumlu farklar ise alacana kaydedilir. Dnem sonlarnda bu hesap ilgili stok ve sat maliyeti hesaplarna aktarlarak kapatlr . 734. GENEL RETM GDERLER KAP ASTE FARKLARI: Fiili retim genel giderleri ile maliyetlere yklenen nceden saptanm giderler arasndaki olumlu ya da olumsuz kapasite farklarnn izlendii hesaptr . Olumsuz farklar hesabn borcuna olumlu farklar ise alacana kaydedilir. Dnem sonlarnda bu hesap ilgili stok ve sat maliyeti hesaplarna aktarlarak kapatlr . 74 HZMET RETM MALYET Bu grup hizmet iletmeleri ile ilgilidir. Hizmet iletmelerinde 71, 72 ve 73 gruplarda yer alan hesaplar kullanlmaz. Bu hesaplar yerine bu gruptaki hesaplar kullanlr . Hizmet iletmelerinin retim maliyetlerinin izlenmesinde kullanlan hesaplar bu grupta yeralr.

237

740. HZMET RETM MALYET Hizmet iletmelerinde retilen hizmetler iin yaplan giderlerin fiili tutarlar bu hesabn horcuna kaydedilir . Dnem sonlarnda bu hesap "741- Hizmet retim Maliyeti Yanstma" hesab ile karlatrlarak kapatlr . 741. HZMET RETM MALYET YANSITMA HESABI: nceden saptanm maliyet yntemlerinin uyguland durumlarda, nceden saptanm hizmet maliyetini oluturan giderler, fiili maliyet ynteminin uyguland durumlarda "740Hizmet retim Maliyeti Hesab"nn borcuna kaydedilen tutarlar hu hesabn alaca karl "622- Satlan Hizmet Mali yeti Hesab"nn borcuna aktarlr . Dnem sonlarnda bu hesap "740- Hizmet retim Maliyeti Hesab" ile karlatrlarak kapatlr . 742. HZMET RETM MALYET F ARK HESAPLARI: Hizmet retim maliyetlerinin fiili tutarlar ile nceden saptanm hizmet retim maliyeti arasndaki olumlu veya olumsuz farklarn izlendii hesaptr . Olumsuz farklar hesabn borcuna, olumlu farklar hesabn alacana kaydedilir . Dnem sonlarnda hu hesap "622 Satlan Hizmet Maliyeti Hesabna" aktarlarak kapatlr . 75. ARATIRMA VE GELTRME GDERLER : Bu grup aratrma ve gelitirme faaliyetleri ile ilgili gider, yanstma ve fark hesaplarndan oluur.

238

750. ARATIRMA VE GELTRME GDERLER: retime devam olunan mamllerin maliyetlerini drmek, satlarn arttrmak, bulunan yeni retim eitlerinin iletmede kullanlmakta olan yntem ve ilemlerini gelitirmek ya da yeni yntem ve ilemler bulmak, retimde kullanlan tehizatn yenilerinin ve mevcutlarnn gelitirilmesine ilikin aratrmalar yapmak, sat ve pazarlama faaliyetlerini gelitirmek ve dier bir deyile ticari alana uygulanmas iin yaplan giderlerin kaydedildii hesaptr . Aktifletirilmeyen aratrma ve gelitirme giderleri ile aktifletirilmi olanlardan bu dneme isabet eden itfa paylar bu hesabn borcuna kaydedilir. Dnem sonlarnda bu hesap, "751- Aratrma ve Gelitirme Giderleri Yanstma Hesab" ile karlatrlarak kapatlr . 751. ARATIRMA VE GELTRME GDERLER YANSITMA HESABI: nceden saptanm maliyet yntemlerinin uyguland durumlarda, nceden saptanm aratrma ve gelitirme giderleri fiili maliyet yntemlerinin uyguland durumlarda "750Aratrma Gelitirme Giderleri Hesab"nn borcuna kaydedilen tutarlar bu hesabn alaca karl, sonu hesaplarnda "630- Aratrma ve Gelitirme Giderleri" veya ilgili aktif hesaplara bor kaydedilir. Bu hesap, dnem sonlarnda "750Aratrma ve Gelitirme Giderleri Hesab"yla kapatlr . 752. ARATIRMA VE GELTRME GDER FARKLARI : Aratrma ve gelitirme fiili giderleri ile nceden saptanm

239

giderler arasndaki olumlu ya da olumsuz farklarn izlendii hesaptr. Olumsuz farklar hesabn borcuna olumlu farklar ise alacana kaydedilir. Dnem sonlarnda bu hesap "630- Aratrma ve Gelitirme Giderleri Hesab"na aktarlarak kapatlr . 76 PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER Bu grup pazarlama, sat ve datm faaliyetleri ile ilgili gider, yanstma ve fark hesaplarndan oluur. 760. PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER: Mamln stoklara verildii ve hizmetin tamamland andan itibaren bu mal ve hizmetlerin alclara teslimine kadar yap lan giderler bu hesaba bor kaydedilir. Dnem sonlarnda bu hesap, "761- Pazarlama Sat ve Datm Giderleri Yanstma Hesab" ile karlatrlarak kapatlr . 761. PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER YANSITMA HESABI : nceden saptanm maliyet yntemlerinin uyguland durumlarda nceden saptanm pazarlama, sat ve datm gi derleri ile, fiili maliyet ynteminin uyguland durumlarda "760- Pazarlama Sat ve Datm Giderleri Hesab"nn bor cuna kaydedilen giderler bu hesabn alaca karl "631Pazarlama Sat ve Datm Giderleri Hesab"na devredilir . Dnem sonlarnda bu hesap, "760- Pazarlama Sat ve Datm Giderleri Hesab" ile karlatrlarak kapatlr .

240

762. PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER FARK HESABI : Pazarlama giderlerinin fiili tutarlar ile nceden saptanm giderler arasndaki olumlu ya da olumsuz farklarn izlendii hesaptr. Olumsuz farklar hesabn borcuna olumlu farklar ise alacana kaydedilir. Dnem sonlarnda bu hesap "631- Pazarlama Sat ve Datm Giderleri Hesab"na aktarlarak kapatlr . 77 GENEL YNETM GDERLER : Bu grup ynetim fonksiyonu ile ilgili gider, yanstma ve fark hesaplarndan oluur. 770. GENEL YNETM GDERLER : Bir iletmenin ynetim fonksiyonlar, iletme politikasnn tayini, organizasyon ve kadro kuruluu, bro hizmetleri, kamu ilikileri, gvenlik, hukuk ileri, personel ileri, kredi ve tahsilat da kapsayan muhasebe ve mali iler servislerin giderleri bu hesaba bor kaydedilir. Dnem sonlarnda bu hesap, " 771- Genel Ynetim Giderleri Yanstma Hesab" ile karlatrlarak kapatlr . 771. GENEL YNETM GDERLER YANSITMA HESABI: nceden saptanm maliyet yntemlerinin uyguland durumlarda, nceden saptanm genel ynetim giderleri, Fiili maliyet ynteminin uyguland durumlarda "770- Genel Ynetim Giderleri Hesab"nn borcuna kaydedilen gider-

241

leri hesabn alaca karl "632- GenelYnetim Giderleri Hesab"na bor kaydedilir. Bu hesap, dnem sonlarnda "770- Genel Ynetim Giderleri Hesab" ile karlatrlarak kapatlr . 772. GENEL YNETM GDER FARKLARI HESABI: Fiili genel ynetim giderleri ile nceden saptanm giderler arasndaki olumlu ya da olumsuz farklar bu hesaba alnr ve dnem sonlarnda "632- Genel Ynetim Giderleri Hesab"na aktarlarak kapatlr . 78 FNANSMAN GDERLER : Bu grupta iletmenin borland tutarlarla ilgili olarak katlanlan ve varlklarn maliyetine eklenmemi bulunan faiz ve benzeri giderlerle, yanstma ve fark hesaplar yer alr . 780. FNANSMAN GDERLER HESABI: letme faaliyetlerinin aksamadan yrtlebilmesi amacyla borlanlan tutarlarla ilgili faiz, kur farklar, komisyon ve benzeri giderler bu hesaba bor kaydedilir. 781. FNANSMAN GDERLER YANSITMA HESABI : nceden saptanm maliyet yntemlerinin uyguland durumlarda, nceden saptanm finansman giderleri ile fiili maliyet yntemlerinin uyguland durumlarda "780- Finansman Giderleri Hesab"nn borcuna kaydedilen giderler bu hesabn alaca karlnda sonu hesaplarndaki "66- Finans man Giderleri" grubunun ilgili hesabna bor kaydedilir.

242

782. FNANSMAN GDERLER F ARK HESABI : Finansman Giderlerinin fiili tutarlar ile nceden saptanm tutarlar arasndaki olumlu ya da olumsuz farklarn izlendii hesaptr. Olumsuz farklar hesabn borcuna olumlu farklar ise alacana kaydedilir. Dnem sonunda bu hesap "66- Finansman Giderleri" grubunun ilgili hesabna aktarlarak kapatlr . 0-9 GDER ETLER Gider eitleri hesaplar, mal ve hizmet retiminde katlanlmas gereken maliyetlerin bnyesindeki harcama eitlerini ifade eder. Bu hesaplar, kurulularn bnyelerine uygun biimde detaylandrlr . Gider eitleri hesaplarnn sabit, deiken ve yar deiken olarak gruplandrlmas mmkndr . Gruplar iindeki gider eitlerinin sabit, deiken ve yar deiken biimde ayrm iletmelerin kendi ihtiya ve insiyatiflerine braklmtr . Gider eitleri hesaplarnn kodlamasnda aada belirtilen snflama esas alnmtr . Gider hesaplar gruplar : 0 lk madde ve malzeme 1 i cret ve giderleri 2 Memur cret ve giderleri

243

3 Dardan salanan fayda ve hizmetler 4 eitli giderler 5 Vergi, resim ve harlar 6 Amortismanlar ve tkenme paylar 7 Finansman Giderleri 0. lk Madde ve Malzeme Giderleri Mal ve hizmetlerin retilmesini, iletme faaliyetlerinin devamlln salamak amacyla tketilen her trl direkt ilk madde ve malzeme, endirekt malzeme ve retimle ilgili daryla yaptrlan ileri kapsar . 1. i cret ve Giderleri letme faaliyetlerini yrtmek retim ve hizmetleri gerekletirmek amacyla altrlan iiler iin tahakkuk ettirilen, (Esas iilik, fazla mesai, retim primleri, ikramiyeler, yllk izin cretleri, S. Sigorta iveren primi, gece primi, hafta tatili ve genel tatil cretleri, her trl sosyal yardmlar ve iilere ait dier giderler gibi) her trl tutarlar kapsar. 2. Memur cret ve Giderleri letme faaliyetlerini yrtmek, retim ve hizmetler gerekletirmek amacyla altrlan aylkl ynetici, memur , bro personeli vb.. iin tahakkuk ettirilen her trl tutarlar kapsar. 3. Dardan Salanan Fayda ve Hizmetler letme faaliyetlerini yrtmek, retim pazarlama ve dier

244

hizmetleri gerekletirmek amacyla dardan salanan fayda ve hizmetler (elektrik, su, gaz bakm ve onarm, haberleme, nakliye ile dier fayda ve hizmetler) iin yaplan giderleri kapsar. 4. eitli Giderler Yukarda belirtilen giderler dnda, iletme faaliyetlerini srdrmek iin yaplmas gerekli olan giderleri kapsar . Sigorta giderleri, kira giderleri, yolluk giderleri dava icra ve noter giderleri, itirak pay ve aidat giderleri, eitli giderler gibi giderler bu grupta yer alr. 5. Vergi, Resim ve Harlar Mevzuat gereince tahakkuk ettirilen gider niteliindeki vergi, resim ve harlar kapsar. 6. Amortismanlar ve Tkenme Paylar Maddi ve maddi olmayan duran varlklar ile, zel tkenmeye tabi varlklar iin ayrlan amortisman gideri ile tkenme paylarn kapsar . 7. Finansman Giderleri letmenin gerek yatrm gerekse iletme sermayesi ihtiyacn karlamak zere yapt ksa veya uzun vadeli borlanma larn faiz, komisyon ve kur farklarn kapsar . Gider eitleri Hesaplarnn leyii : E zamanl kayt yntemini uygulayan iletmelerde, giderler tahakkuk ettike ilgili fonksiyonel gider hesaplarna kaydedilirken, ayn anda yardmc defterlerdeki sz konusu eit he-

245

saplarna da kaydedilir. Gider eitlerinin izlendii yardmc defter kaytlarnn gider yerlerini de gsterecek biimde tutul mas esastr . 10-99 GDER YERLER Gider yeri, retim ve hizmetlerin yapld ve maliyetlerin olutuu, rgtn bir birimini ya da birim iindeki bir yeri ifade eder. Giderlerin planlanmas, kontrol edilmesi ve bu giderlerin dengeli bir biimde toplanp datlmasn salar . Gider yerlerinin saptanmasnda genellikle kurulularn organizasyon emas esas alnr . Gider yerleri aadaki gibi blmlenir. - Esas retim gider yerleri - Yardmc retim gider yerleri - Yardmc hizmet gider yerleri - Yatrm gider yerleri - retim yerleri ynetimi gider yerleri - Aratrma ve gelitirme gider yerleri - Pazarlama, sat ve datm gider yerleri - Genel ynetim gider yerleri. Gider yerlerinin blmlenmesinde yukarda verilen gider yerleri gruplanmas esas olmakla beraber, kurulularn ilet-

246

me faaliyet alan ile faaliyetin teknolojik akmna uygun ola rak alacak gider yerleri, bu verilen ana grup balklar altn da yer alabilir. 7/B SEENENDE MALYETHESAPLARI Ticaret iletmeleri ile bir nceki yl aktif toplam 25 milyar lirann ve net sattan toplam 50 milyar lirann altnda kalan retim ve hizmet iletmelerinden isteyenler, giderlerin izlenmesinde bu seenei uygular. Bu uygulamada; giderler defter-i kebirde maliyet dnemi boyunca eit esasna gre izlenir. Maliyet karma dnemlerinde, sz konusu giderler gider datm tablosu araclyla fonksiyonlarna dntrlerek ilgili gider yerlerine ve hizmet veya maml maliyetlerine veya sonu hesaplarna aktarlr . Gider eitlerinin fonksiyonlarna dntrlmesinde ve ilgili gider yerlerine yklenmesinde, iletmeler isterlerse gider eidi hesaplarndan ilgili gider yerlerine ve fonksiyonel gider hesaplarna aktarmalar yaplmasn gerektirecek kayt d zenini seerler. sterlerse, e zamanl kayt dzenini bu seenek iin de kullanarak yardmc defterlerde fonksiyonel gider hesaplarn ve gider yerlerini izleyebilirler . Bu suretle gider eitleri tahakkuk ettike ilgili defter-i kebir hesaplarnda izlenirken; ayn anda yardmc defterlerde fonksiyonlarna gre izlenip e zamanl olarak gider yerlerine aktarlabilir. 7/B seeneinde iletmeler 79 No.lu gruptaki maliyet hesaplarn kullanr .

247

Bu uygulamada maliyet hesap gruplar aadaki gibi blmlenir: 79 GDER ETLER 790 LK MADDE VE MALZEME GDERLER 791 CRET VE GDERLER 792 MEMUR CRET VE GDERLER 793 DIARIDAN SALANAN FAYDA VE HZMETLER 794 ETL GDERLER 795 VERG, RESM VE HARLAR 796 AMORTSMANLAR VE TKENME PAYLARI 797 FNANSMAN GDERLER 798 GDER ETLER YANSITMA HESAPLARI 799 RETM MALYET HESABI Hesaplarn leyii : Giderler tahakkuk ettike dnem boyunca 790-797 No.lu eit esasna gre blmlenmi ilgili gider hesaplarnn borcuna kaydedilir. retim ve Hizmet iletmelerinde, maliyet karma dnemlerinde dzenlenen gider datm tablosu sonucuna gre fonksiyonlarna ve gider yerlerine gre gruplanan eit hesaplarnn toplam tutarlar, "798- Gider eitleri Yanstma Hesab" alaca ile "799- retim Maliyet Hesab"na ve "630- Aratr-

248

ma ve Gelitirme Giderleri", "631- Pazarlama Sat ve Datm Giderleri", "632- Genel Ynetim Giderleri", "66- Finansman Giderleri" grubunun ilgili hesabna, "680- almayan Ksm Gider ve Zararlar" hesaplarnn ilgili olanlarna veya aktiflemesi gereken tutarlar ise ilgili aktif hesaplarnn borcuna kaydedilir. Dnem sonlarnda "799- retim Maliyet Hesab", retim iletmelerinde 151- Yar Mamller retim" ve "152- Mamller" hesaplarna, hizmet iletmelerinde ise "622- Satlan Hizmet Maliyeti Hesab"na devredilerek kapatlr . Ticaret iletmelerinde ise dnem boyunca gider eitleri he sabnn borcuna kaydedilen tutarlar , dnem sonlarnda fonksiyonlarna dntrlerek sonu hesaplar arasnda yer alan 630, 631, 632 hesaplar ile 66- Finansman Giderleri Grubu" ilgili hesabnn borcuna, "798- Gider eitleri Yanstma Hesaplar"nn alacana yazlr . 798 ve 790 - 797 numaral hesaplar dnem sonlarnda karlatrlarak kapatlr .

249

2 SIRA NO' LU MUHASEBE SSTEM UYGULAMA GENEL TEBL Resmi Gazete No Resmi Gazete Tarihi Kapsam 21790 16/12/1993

Bilindii zere, 1 sra numaral Muhasebe sistemi Uygulama Genel Teblii ile bu Tebli ekinde yer alan Muhasebe Usul ve Esaslar, 01.01.1994 tarihinden itibaren zorunlu olarak uygulanmak zere, 26.12.1992 tarih ve mkerrer 21447 sayl Resmi Gazete'de yaymlanarak yrrle girmitir. Bu Tebli, 1 sra numaral Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii'nde yer alan dzenlemelere aklk getirmek, Tebliin uygulanmasnda ortaya kan ve Bakanlmza intikal, eden problemleri zme kavuturmak amacyla yaymlanmaktadr. A HESAP PLANINDA BO BIRAKILAN HESAP GRUPLARI VE DEFTERKEBR HESAPLARININ KULLANIMI 1. Hesap Plannda belirtilen hesap grubu ve defteri kebir (byk defter) hesaplarnn isim, kod numaralar ve sralamalar deitirilemez. Hesap Plannda bo olarak grlen 2'li kod hesap gruplar, ekonomik gelimeler ve ihtiyalar paralelinde Bakanlmzca kullandrlacaktr . 2. Hesap Plannda bo olarak grlen 3'l kod defteri kebir

250

(byk defter) hesaplar, ise, ana hesap grubu ile grup hesaplarnn ileyi ve mantna uygun olmak, nitelii ve kapsam itibariyle Hesap Plannda belirlenmi benzeri bir hesap bulunmamak, kullanld takdirde ana hesap grubu ve hesap gruplarnn btnlk ve tutarlln bozmamak artyla ser beste kullanlabilir. 3. Bo olan 8 Ana Hesap Grubu, Teblideki muhasebe ilkelerine ve e zamanl maliyet tesbit etme yntemine aykr olmamak artyla ynetim muhasebesi amalar iin kullanlabilir. Bu grupta alacak hesaplar, dnem sonlarnda ilgili hesaplarla karlatrlarak kapatlr ve mali tablolara intikal et tirilmez. B HESAP PLANINDA YEN OLUTURULAN HESAP GRUPLARI LE DEFTERKEBR HESAPLARI Bakanlmza intikal eden ihtiyalar gznnde bulunduru larak aada belirtilen yeni hesaplar almtr . 1. "127- DER TCAR ALACAKLAR letmenin ticari faaliyetleri sonucu ortaya kan ve yukardaki hesaplarn kapsamna girmeyen tahsili gecikmi alacaklar (henz pheli alacak niteliini kazanmayanlar) ve dier eitli senetsiz ticari alacaklar bu hesapta izlenir. leyii : Yukarda belirtilen alacaklar bu hesaba bor; tahsil veya mahsup ilemi yapldnda ilgili hesaplara karlk, bu hesa ba alacak kaydedilir."

251

2. "17- YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM MALYETLER Bu grup, yllara yaygn inaat ve onarm ileri yapan iletmelerin, bu ileri dolaysyla yaptklar harcamalarn izlendii hesaplar kapsar." 3. "170-178 YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM MALYETLER letmenin stlendii yllara yaygn inaat ve onarm ilerinin maliyetlerinin oluturulduu hesaplardr. Bu hesaplar projeler baznda izlenir. leyii : letmenin stlendii inaat ve onarm ileri ile ilgili giderleri, "741- Hizmet retim Maliyeti Yanstma Hesab" ve faaliyet giderleri ile finansman giderlerinden bu inaat ve onarma den ortak gider paylar ise "751, 761, 771 ve 781" kod numaral yanstma hesaplarnn alaca karlnda bu hesap lara bor kaydedilir. Bu hesaplarda olunan maliyet, geici kabul yapldnda "622- Satlan Hizmet Maliyeti" hesabna devredilir . naat ve onarm iinin proje bazndaki says, her bir inaatn 170-178 hesap aralnda alacak hesaplar zerinde defteri kebir dzeyinde izlenmesine imkan vermeyecek kadar fazla ise; dier proje yardmc defter dzeyinde izlenebilir . Bu durumda, her bir proje iin tutulacak yardmc defterler , defteri kebir hkmndedir."

252

4. "179- TAERONLARA VERLEN AVANSLAR Bu hesap, yllara yaygn inaat ve onarm faaliyetinde bulunan iletmeler tarafndan, taahht konusu inaat ve onarm iinin bir ksmnn ya da tamamnn taeronlara yaptrlmas durumunda, taeronlara verilen avanslarn proje baznda izlenmesi iin kullanlr ." 5. "190- DEVREDEN KATMA DEER VERGS Bir dnemde indirilemeyen ve izleyen vergisinin kaydedildii ve izlendii hesaptr. leyii : "191- NDRLECEK KDV" hesabnn "39l- HESAPLANAN KDV" hesab ile karlatrlmasndan sonraki bakiyesi dnem sonlarnda szkonusu hesaba karlk bu hesaba bor, izleyen dnem veya dnemlerde yaplacak indirimler alacak kaydedilir. "291- GELECEK YILLARDA NDRLECEK KDV" hesabndan, "l91- NDRLECEK KDV" hesabna aktarlan tutarlar indirilme dnemlerinden nce bu hesaba intikal ettirilmez." 6. "195- AVANSLARI letme adna mal ve hizmet satn alacak, iletme adna bir k sm gider ve demeleri yapacak personel ve personel dndaki kiilere verilen i avanslarnn izlendii hesaptr. leyii : Avans verildiinde bu hesaba bor; avans alann ibraz ettii harcama veya deme belgelerine dayanlarak ilgili hesaplarn borcu karlnda, bu hesaba alacak kaydedilir ." 253

7. "295. PEN DENEN VERGLER VE FONLAR zleyen yldan sonraki yllarda indirim konusu yaplabilecek olan pein denen vergi ve fonlarn izlendii hesaptr . leyii : Gelecek dnemden daha sonraki yllarda indirim konusu yaplabilecek nitelikteki vergi ve fonlar dendiinde bu hesaba bor yazlr . ndirilebilme sresi bir yln altna inen ver gi ve fonlar bu hesabn alacana karlk, "193. Pein denen Vergi ve Fonlar" hesabna aktarlr ." 8. "35. YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM HAKEDLER Bu grup, yllara yaygn taahht ileri yapan iletmelerin stlendikleri ilerden, gerekletirdikleri ksm karlnda al dklar hakedilerin izlendii hesaplar kapsar ." 9. "350-358 YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM HAKED BEDELLER letmenin stlendii yllara yaygn inaat ve onarm ilerinden, tamamladklar ksmlar iin dzenlenen hakedi bedel lerinin izlendii hesaplardr. Bu hesaplar "170-178" hesaplara paralel olarak dzenlenir. leyii : Yllara yaygn inaat ve onarm ileri ile ilgili olarak dzenlenen ve iveren tarafndan onaylanan hakedi bedelleri bu hesaplara alacak olarak yazlr . in geici kabul yapldnda, bu hesaplardaki hakedi bedelleri, ilgili sat hesaplarnn alaca karlnda bu hesaplara bor kaydedilir ." 254

10. "393- MERKEZ VE UBELER CAR HESABI Merkezin ubelerle, ubelerin merkezle veya kendi aralarndaki bor ve alacak ilikilerinin izlendii borlu ve alacakl olarak alan hesaptr. Bu hesap dnem iinde kullanlr, fzyon da kapatlr . leyii : Merkezin ubelerden, ubelerin dier ubelerden veya mer kezden olan alacaklar bu hesaba bor, borlar da alacak kaydedilir. 11. "645. MENKUL KIYMET SATI KARLARI Menkul kymet sat krlarnn izlendii hesaptr . leyii : Menkul kymetler satldnda, sat deeri ile maliyet deeri arasndaki olumlu fark bu hesaba alacak yazlr ." 12. "646. KAMBYO KARLARI Kambiyo krlarnn izlendii hesaptr . (hracatla ilgili dnem iinde ortaya kan kur farklar bu hesaba deil, "601- YURT DII SATILAR" hesabna aktarlr .) leyii : Kambiyo ilemlerinden doan krlar bu hesaba alacak yazlr."

255

13. "647- REESKONT FAZ GELRLER Reeskont faiz gelirlerinin izlendii hesaptr. leyii : letmenin senetli borlarnn dnem sonu itibariyle yaplan reeskont ilem faiz geliri ile; alacak senetleri reeskontunun, izleyen dnem banda iptalinden ortaya kan faiz gelirleri bu hesaba alacak yazlr ." 14. "655. MENKUL KIYMET SATI ZARARLARI (-) Menkul kymet sat zararlarnn izlendii hesaptr . leyii : Menkul kymetler satldnda, sat deeri ile maliyet deeri arasndaki olumsuz fark bu hesaba bor yazlr ." 15. "656. KAMBYO ZARARLARI (-) Kambiyo zararlarnn izlendii hesaptr . (Borlanma ile ilgili kur farklar bu hesaba alnmaz, finansman gideri olarak muhasebeletirilir.) leyii : Kambiyo ilemlerinden doan zararlar bu hesaba bor yazlr." Yukarda aklanan yeni hesaplar mali tablolarda, ilgili hesap grubu ve kalemlerinde Tek Dzen Muhasebe lkelerine gre aynen yer alacaktr.

256

C 1 SIRA NUMARALI MUHASEBE SSTEM UYGULAMA GENEL TEBLNE LKN DZEL TMELER 1 sra numaral Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliinde aadaki dzeltmeler yaplmtr . 1. "e- SATILARIN MALYET TABLOSU" balkl blmn "E. Maml Stoklarnda Deiim" paragraf aadaki ekilde dzeltilmitir: "Direkt ilk madde ve malzeme, direkt iilik, genel retim giderleri ve yar mamul kullanm tutarlarnn toplam retim maliyetini verir. Dnem ba mamul stoku ile dnem sonu mamul stoku ve mamullerinin bir blmn i tketimde kullanan iletmelerde, szkonusu tketim miktarnn toplam arasndaki fark "Mamul Stoklarnda Deiim" tutarn olutu rur. Bu tutarn retim maliyetine eklenmesi veya karlmas ile satlan mamul maliyetine ulalr ." 2. "f- GELR TABLOSU DPNOTLARI:" blmnn 9 numaral dipnotu aadaki ekilde dzeltilmitir. "Maliyet hesaplama sistemleri (safha veya sipari) ve stok deerleme yntemleri (arlkl ortalama maliyet, ilk giren ilk kar, hareketli ortalama maliyet vs.. gibi)" 3."e- ZKAYNAKLAR DEM TABLOSU KALEMLERNE LKN AIKLAMALAR" blmnn, " Kr Datm" aklamasnn 2 ve 3'nc paragraflar aadaki e kilde dzeltilmitir.

257

"Bunun dalm yle olmutur. Yasal yedeklere aktarlan Olaanst yedeklere aktarlan 2412 6524 8936 Datlan temett 9379 18315

Yedeklere devredilen tutarlar, yedek akeleri artrdndan bu stunlarda art olarak gsterilmitir. Kr datm tutar ise d nem net kr (zarar) stununda parantez iinde (9379 TL. temett olarak datlan, 8936 TL. yedeklere aktarlan) gsterilmitir." 4. "EK TABLO 6" da yer alan "A FON KAYNAKLARI" blmndeki "5" nolu kalem "6" nolu kalemle yer deitirecektir. 5. "A TEKDZEN HESAP EREVES" bal altna aadaki cmle eklenmitir : "Tekdzen hesap erevesindeki hesap snflar; bilano ve gelir tablosundaki gruplama ve sralama paralelinde aadaki gibi dzenlenir." 6. "A TEKDZEN HESAP EREVES" bal altndaki "HESAP SINIFLARI" blmnn 3 ve 4 numaral kalemlerindeki "Yabanc Varlklar" ibaresi "Yabanc Kaynaklar" olarak dzeltilmitir.

258

7. "23- DER ALACAKLAR" hesap grubuna dahil defteri kebir hesaplarnn kodlar aadaki ekilde dzeltilmitir: 230 ______________ 231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 232 TRAKLERDEN ALACAKLAR 233 BALI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR 234 ______________ 235 PERSONELDEN ALACAKLAR 236 DER ETL ALACAKLAR 237 DER ALACAK SENETLER REESKONTU (-) 238 ______________ 239 PHEL DER ALACAKLAR KARILII (-) 8. "339- DER ETL BORLAR" hesab, "336- DER ETL BORLAR" olarak dzeltilmitir. 9. "398- SAYIM VE TESELLM FAZLALARI" hesab, "397- SAYIM VE TESELLM FAZLALARI" olarak dzeltilmitir. 10. "439- DER ETL BORLAR" hesab, "436- DER ETL BORLAR" olarak dzeltilmitir. 11. "492- GELECEK YILLARA ERTELENEN VEYA TERKN EDLEN KATMA DEER VERGS" hesabnn ismi

259

"GELECEK YILLARA ERTELENEN VEYA TERKN EDLECEK KATMA DEER VERGS" olarak dzeltilmitir. 12. "652- REESKONT FAZ GDERLER (-)" hesab, "657REESKONT FAZ GDERLER (-)" olarak dzeltilmitir. 13. "191- NDRLECEK KDV" hesabnn ileyiine ilikin aklama aadaki ekilde dzeltilmitir: "Mal ve hizmet almlarndan doan indirilecek katma deer vergisi bu hesaba bor, mevzuat gerei yaplan indirimler ve hesaba yap1an dzeltmeler ile indirilemeyen ve "190- DEVREDEN KDV" hesabna aktarlan bor bakiyesi bu hesaba alacak .yazlr ." l4. "193- PEN DENEN VERGLER VE FONLAR" hesabna ilikin aklama aadaki ekilde dzeltilmitir : "Mevzuat gereince pein denen ve bir yl iinde indirim konusu yaplabilecek gelir, kurumlar ve dier vergiler ile fonlarn kayt ve takip edildii hesaptr ." leyii : Pein denen ve bir yl iinde indirim konusu yaplabilecek gelir, kurumlar ve dier vergiler ile fonlar, bu hesaba bor yazlr . Dnem sonunda tahakkuk edecek gelir veya kurumlar vergisi ile fon karlklarndan yaplacak olan indirimi temi nen "37- BOR VE GDER KARILIKLARI" grubunda bulunan "371- DNEM KARININ PEN DENEN VERG VE DER YKMLLKLER" hesabnn borcuna aktarlr . Ancak aktarlacak tutar "370- DNEM KARI VERG VE DER YKMLLK KARILIKLARI" hesabnn

260

tutarndan fazla olamaz. Aktarlamayan tutar, dnem sonunda bu hesabn bakiyesi olarak kalr ." 15. "196- PERSONEL AVANSLARI" hesabnn altndaki aklamann birinci paragraf aadaki ekilde dzeltilmitir: "Personel ve iilere maa, cret ve yolluklarna mahsuben nceden denen avanslarn izlendii hesaptr ." 16. "231- ORTAKLARDAN ALACAKLAR" hesabna ilikin aklama aadaki ekilde dzeltilmitir: "letmenin esas faaliyet konusu dndaki ilemleri dolays ile (dn verme ve benzeri nedenlerle ortaya kan) ortaklardan (ferdi iletmelerde iletme sahibinden) alacakl bulunduu tutarlarn izlendii hesaptr ." 17. "331- ORTAKLARA BORLAR" hesabna ilikin aklamann birinci paragraf aadaki ekilde dzeltilmitir: "letmenin, esas faaliyet konusu dndaki ilemleri dolaysyla iletmelerde iletme sahibine) borlu bulunduu tutarlarn izlendii hesaptr ." 18. "373- MALYET GDERLER KARILII" hesabnn aklamas aadaki ekilde dzeltilmitir: "Aylk maliyetlerin belirlenmesinde, gelecek aylarda kesin tahakkuku yaplacak giderlerle aylk maliyetlere pay verilmesinde, tamir-bakm, ikramiyeler, finansman giderleri vb. giderlere ilikin tahmini gider karlklarnn izlendii hesaptr ." 19. "391- HESAPLANAN KDV" hesabna ilikin aklamann "ileyii:" bal altndaki ikinci paragraf aadaki e kilde dzeltilmitir. 261

"Hesaplanan katma deer vergisi bu hesaba alacak kaydedilir. Dzeltmeler bu hesaba bor kaydedilir. Vergilendirme dnemi itibariyle bu hesabn bakiyesi, "191- NDRLECEK KDV" ve/veya "190- DEVREDEN KDV" hesaplar ile karlatrlr . Yaplan karlatrmada bu hesabn bakiyesi "191NDRLECEK KDV" ve/veya "190- DEVREDEN KDV" hesaplarnn bakiyesinden fazla olduu takdirde vadesinde denmek zere "360- DENECEK VERG VE FONLAR" hesabna aktarlarak kapatlr ." 20. "60- BRT SATILAR" hesabna ilikin aklamalara aadaki paragraf eklenmitir: "Holding ana irketinin, kendine bal yurtii ve yurtd ortaklklarndan elde ettii gelirler ana irketin esas faaliyet gelirini oluturduundan bu blmdeki hesaplarda izlenir." 21. "649- FAALYETLE LGL DER OLAAN GELR VE KARLAR" hesabnn ismi "DER OLAAN GELR VE KARLAR" olarak deitirilmi ve hesaba ait aklama aadaki gibi dzeltilmitir: "Yukardaki hesaplar kapsamna girmeyen dier olaan faaliyetlerden salanan gelir ve krlarn izlendii hesaptr ." 22. "657- REESKONT FAZ GDERLER (-)" hesabnn aklamas aadaki ekilde dzeltilmitir: "letmenin senetli alacaklarnn dnem sonu itibariyle yaplan reeskont faiz giderleri ile bor senetleri reeskontunun, izleyen dnem banda iptalinden ortaya kan faiz giderlerinin izlendii hesaptr."

262

23. "659- DER OLAAN GDER VE ZARARLAR (-)" hesabna ait aklama aadaki ekilde dzeltilmitir: "Yukardaki hesaplar kapsamna girmeyen dier olaan faaliyetlerle ilgili gider ve zararlarn izlendii hesaptr ." 24. "7/A SEENENDE MALYET HESAPLARI" blmne ilikin aklamann birinci cmlesi aadaki ekilde dzeltilmitir: "Tebliin IV DZENLEMENN KAPSAMI blmne gre; ek mali tablolar dzenlemek durumunda olan retim ve hizmet iletmeleri iin zorunlu olan 7/A seeneinde; giderler, esas defterlerde fonksiyon esasna gre belirlenmitir." 25. "76- PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER" grubuna ilikin aklama aadaki ekilde dzeltilmi tir: "Bu grup, pazarlama, sat ve datm faaliyetleri ile ilgili gider, yanstma ve fark hesaplarndan oluur." 26. "770- GENEL YNETM GDERLER" hesabna ait aklamann son cmlesi "Dnem sonlarnda bu hesap, 771Genel Ynetim Giderleri Yanstma Hesab ile karlatrlarak kapatlr" eklinde dzeltilmitir. 27. "7/B SEENENDE MALYET HESAPLARI" blmne ait aklamann birinci paragraf aadaki ekilde d zeltilmitir: "Ek mali tablo dzenlemek zorunda olmayan ticaret iletmeleri, kk hizmet iletmeleri ve kk retim iletmelerin den isteyenler, giderlerin izlenmesinde bu seenei uygular."

263

28. 7/B seeneindeki "79. GDER ETLER" grubunda yer alan iki hesabn ismi aadaki ekilde dzeltilmitir: "791- i cret ve Giderleri" "792- Memur cret ve Giderleri" 29. "7/B seeneindeki "Hesaplarn leyii" blmnn son paragrafnn "798 ve 799 nolu hesaplar dnem sonlarnda karlatrlarak kapatlr eklindeki son cmlesi "798 ile 790797 numaral hesaplar dnem sonlarnda karlatrlarak ka patlr" olarak dzeltilmitir." Bu Tebli ile yaplan tm deiiklik ve dzeltmeler, ayn paralelde mali tablolara yanstlr . D KALDIRILAN HKMLER Yaplacak yeni bir dzenlemeye kadar, bilgisayar muhasebe programlar ve hesap planlar ile bunlarda yaplacak deiikliklerin Bakanlmza gnderilmesi zorunluluu uygulama dan kaldrlmtr . Tebli olunur.

264

3 SIRA NO' LU MUHASEBE SSTEM UYGULAMA GENEL TEBL Resmi Gazete No Resmi Gazete Tarihi Kapsam 22055 18/09/1994

Bilindii zere, 1 Sra Numaral Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii ile bu Tebli ekinde yer alan Muhasebe Usul ve Esaslar 1/1/1994 tarihinden itibaren zorunlu olarak uygulanmak zere, 26/12/1992 tarih ve Mkerrer 21447 sayl Resmi Gazete de yaymlanarak yrrle girmitir . Bu Tebli, 1 Sra Numaral Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii'nde yer alan dzenlemelere aklk getirmek, Tebliin uygulanmasnda ortaya kan ve Bakanlmza intikal eden problemleri zme kavuturmak amacyla yaymlanmaktadr. A DZENLEMENN KAPSAMI 1 Sra Numaral Tebliin "IV DZENLEMENN KAPSAMI" bal altnda yer alan drdnc paragraf aadaki e kilde deitirilmitir. "Bilano esasna gre defter tutan ve bir nceki yl aktif toplam 25 milyar liray ve net satlar toplam 50 milyar liray amayan iletmeler, Muhasebe Usul ve Esaslarnn "Mali Tablolarn Dzenlenmesi ve Sunulmas"na ilikin blmnn "Temel Mali Tablolar"la ilgili ksmna uymakla ykmldrler." 265

Bu deiiklik ile ek mali tablolar dzenlemek zorunda olan iletmelerin belirlenmesinde, aktif toplam ve net satlarnn toplamnn belirli bir rakam amas kriteri getirilmitir . Buna gre, kurulu ekli ne olursa olsun bir nceki yl aktif toplam 25 milyar lirann ve net satlar toplam 50 milyar li rann altnda kalan iletmeler ek mali tablolar dzenlemek zorunda deillerdir. Aktif toplam veya net satlar toplam yukarda belirtilen rakamlar aan iletmeler ise temel mali tablolarn yansra ek mali tablolar da dzenlemek mecburi yetindedirler. B 7/A SEENENDE MALYET HESAPLARI Tebliin "7/A SEENENDE MALYET HESAPLARI" bal altnda yer alan ilk paragrafn birinci cmlesi aada ki ekilde deitirilmitir. "Bir nceki yl aktif toplam 25 milyar liray veya net satlar toplam 50 milyar liray aan retim ve hizmet iletmeleri iin zorunlu olan 7/A seeneinde giderler esas deflerlerde fonksiyon esasna gre belirlenmitir." 7/A seeneini uygulamak zorunda olan iletmelerin tespitinde kullanlan kriterleri netletiren bu deiiklik ile bir nceki yl aktif toplam 25 milyar liray veya net satlar topla m 50 milyar liray aan retim ve hizmet iletmeleri iin 7/A seenei zorunlu hale getirilmitir. Aktif toplamndan maksat 1 Sra Numaral Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii ekinde yer alan bilanolarn aktif toplam ve net satlardan maksat ayn Tebli ekinde yer alan gelir tablosundaki C- Net Satlardr. u anda giderlerinin izlenmesinde 7/A seeneini uygulayan ancak bu Tebli ile kriter olarak kullanlan rakam-

266

larn artrlmas nedeniyle 7/B seeneini uygulama imkan ortaya kan iletmeler hesap dnemi sonuna kadar 7/A seeneini uygulamaya devam edeceklerdir. Bu iletmeler dilerlerse gelecek hesap dnemi bandan itibaren 7/B seeneini tercih etmek imkanna sahiptirler. C 7/B SEENENDE MALYETHESAPLARI Tebliin "7/B SEENENDE MALYET HESAPLARI" bal altnda yer alan ilk paragraf aadaki ekilde deitirilmitir. "Ticaret iletmeleri ile bir nceki yl aktif toplam 25 milyar lirann ve net sattan toplam 50 milyar lirann altnda kalan retim ve hizmet iletmelerinden isteyenler, giderlerin izlenmesinde bu seenei uygular." Aktif ve net satlar toplamlar yukarda belirtilen rakamlarn altnda kalan retim ve hizmet iletmeleri ile aktif ve net sat toplamlar ne olursa olsun ticaret iletmeleri iin 7/A seenei zorunlu deildir. Bu iletmeler 7/A ve 7/B seeneinden herhangi birini tercih edebilirler. Tebli olunur.

267

4 SIRA NO' LU MUHASEBE SSTEM UYGULAMA GENEL TEBL Resmi Gazete No Resmi Gazete Tarihi Kapsam 22231 18/03/1995

Bilindii zere, 1 sra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii 01.01.1994 tarihinde yrrle girmi bulunmaktadr. Bilano esasna gre defter tutan mkellefler Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblilerine gre tanzim ettikleri mali tablolarn ilk defa, 1994 ylna ait olup, 1995 y lnda verilmesi gereken beyannamelere ekleyeceklerdir. 1 sra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii ile uygulamaya Konulan Muhasebe Usul ve Esaslar, iletmelerin faaliyet sonularnn salkl ve gvenilir bir biimde mu hasebeletirilmesi; mali tablolar araclyla ilgililere sunulan bilgilerin tutarllk ve mukayese edilebilirlik niteliklerini koruyarak gerek durumu yanstmasnn salanmas ve iletme lerde denetimin kolaylatrlmas amacn tamaktadr . Szkonusu dzenleme, vergi mevzuat ve uygulamasndan tamamen bamsz olarak ve vergisel kayglar n planda tutulmakszn hazrlanmtr . Bu itibarla Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblilerinde vergi mevzuatna kyasen farkllk gste ren dzenlemeler yer almaktadr. Vergi mevzuatna gre alacak ve bor senetlerinin reeskonta tabi tutulmas mkellefin isteine braklmasna ramen, 1 s -

268

ra numaral Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliine gre reeskont ilemlerinin zorunlu olmas veya vergi mevzuatnda kdem tazminatlar iin karlk ayrlmas ngrlme miken Teblide, kdem tazminatlar karl hesabnn kulla nlmasnn zorunluluu bu elikilere rnek olarak verilebilir . Keza, alnan ya da verilen ileri tarihli ekler vergi uygulamasnda normal ek olarak kabul edilirken, Muhasebe Sisteminde "zn ncelii kural" gereince alacak ya da bor senedi olarak kabul edilmekte ve reeskonta tabi tutulmaktadr. Bu itibarla, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblileri ile yaplan dzenlemeler, vergi mevzuat ve uygulamas ile ilgili hibir hususu dzenlememekte veya deitirmemektedir. Bu dzenlemeler sadece muhasebe sisteminin ileyiini aklamaya yneliktir. Mkelleflerin bu hususa zellikle dikkat etmeleri ve Tek Dzen Muhasebe Sisteminin bazen vergi mevzuatna aykr hususlar da ierdiini gzden uzak tutmamala r gerekmektedir. Nitekim bu husus, 1 sra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Gene1 Tebliinin, "V-YAPILAN DZENLEMENN VERG MEVZUATI LE LKS VE YAPTIRIMI" balkl blmnde "bu dzenleme kapsamnda bulunan iletmeler, muhasebe sistemlerini bu Tebli ve ekinde ngrlen kurallara uygun olarak yrteceklerdir. Ancak, vergiye tabi karn tesbiti aamasnda vergi kanunlarnda yer alan zel hkmleri gznnde bulundurmak zorundadrlar. Dier bir anlatmla, bu dzenlemede yer alan kavram ve ilkeler ile mali tablolarn dzenlenmesi ve sunulmasna ilikin esaslar erevesinde dzenlenecek olan mali tablolarn teklii deitirilmez olup; iletmeler sz konusu mali tablolardan hareketle vergiye ta-

269

bi safi kazancn tespitinde vergi mevzuat uyarnca istenilen bilgileri salayacak ekilde gerekli dzenleme ve hesaplamalar yapacaklardr ." eklinde ifade edilmitir. Buna gre, muhasebe usul ve esaslar dikkate alnarak tanzim edilecek mali tablolarda yer alacak "Dnem Kr' (Ticari Kr) veya Zarar' ile vergiye matrah olacak Kar (Mali Kar) veya Zarar arasnda meydana gelecek fark, bilano ya da gelir tablosu zerinde giderilmeyecek, vergiye tabi safi kazan, mkellefler tarafndan mali tablolar dnda hesaplanacaktr . Bu dzenleme ve hesaplama ileminde mkelleflere kolaylk salamak amacyla Bakanlmzca, bilano esasna gre def ter tutan gelir vergisi mkellefleri iin bir rnei de bu Teblie ekli "Bilano Esasna Gre Defter Tutan Mkelleflere Ait Ticari Kardan Mali Kara Ulamak in Yaplan Hesaplamay Gsteren Bildirim" gelitirilmi ve basm yaplarak yl lk gelir vergisi beyannameleriyle birlikte illere gnderilmi tir. Gelir vergisi mkellefleri, mali tablolarda yer alan ve Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblilerine (bundan byle ksaca Muhasebe Sistemi) gre oluacak Ticari Kar'dan Mali Kar'a ulamak iin gerekli hesaplamalar bu Bildirim zerinde yapacaklar ve yllk gelir vergisi beyannamelerine ekleyeceklerdir. Bu bildirim, sadece bilano usulne gre defter tutan gelir vergisi mkellefleri tarafndan doldurulacaktr. Bildirimin dzenlenmesine ilikin aklamalar aada yer alm bulunmaktadr.

270

A BLANO ESASINA GRE DEFTER TUTAN MKELLEFLERE AT, TCAR KARDAN MAL KARA ULAMAK N YAPILAN HESAPLAMAYI GSTEREN B LDRM'N DZENLENMES NE L KN AIKLAMALAR Bildirim, 3 ana blmden olumaktadr. Birinci Blm, gelir tablosunun "Dnem Kar' veya Zarar'" ksmnda yer alan tu tarlara tahsis edilmitir. Bir baka anlatmla, bu blme 690Dnem Kar veya Zarar hesabnn bakiyesi kaydedilecektir . Bu blm bildirimde 1 rakam ile kodlanmtr . Mkellefler gelir tablosundaki Dnem Kar'n veya Zarar'n bu blmde ki ilgili stuna aktaracaklardr. kinci Blm, 1 ve 2 rakamlar ile kodlanan alanlar arasndaki "Ticari Kara lave Edilecek Gider ve ndirimler" blmdr. Bu Blme, Muhasebe Sistemine gre gider veya indirim olarak Ticari Kar'n tespitinde dikkate alnan ancak, vergi kanunlarna gre gider ya da indirim olarak kabul edilmeyen ve bu nedenle Ticari Kar'a ilave edilmesi gereken gider ve indirimler kaydedilecektir. nc Blm ise, 2 ve 3 rakamlar ile kodlanan alanlar arasndaki "Ticari Kar'dan ndirilecek Kazan ve ratlar" blmdr. Bu Blme, Muhasebe Sistemi gereince Ti-cari Kar'n iinde yer alan ancak, vergi mevzuatna gre vergiden istisna edilen kazan ve iratlar yazlacaktr . Bu Blmde yer alan kalemler Mali Kar'n tespitinde, Ticari Kar'dan indirilmesi gereken kalemlerdir. 2 rakam ile kodlanan alana, "Ticari Kar'a lave Edilecek Gider ve ndirimler" blmnde (bundan byle ksaca kinci

271

Blm) yer alan kalemlerin toplam, 3 rakam ile kodlanan alana ise "Ticari Kar'dan ndirilecek Kazan ve ratlar" blmnde (bundan byle ksaca nc Blm) yer alan kalemlerin toplam kaydedilecektir. Mkellefler sadece ihtiyalar olan alanlar dolduracaklar, kullanlmayan alanlar bo braklacaktr . B BLDRMN BRNC BLMNN DOLDU RULMASI Gelir tablosunda Dnem Kar' var ise, bu rakam Bildirimin Birinci Blmndeki (+) iaretinin sa tarafna, Dnem Zarar' var ise (-) iaretinin sa tarafna kaydedilecektir. C BLDRMN KNC BLMNN DOLDURUL MASI 1. Sat ndirimleri Bildirimin kinci Blmnn "Sat ndirimleri" alannda yer alan "Sattan adeler" satrna, Muhasebe Sistemine gre 610- Sattan adeler Hesabna bor kaydedilen ve belgelendirilemedii iin veya baka herhangi bir nedenle vergi mevzuatna gre sattan iade olarak kabul edilmeyen tutarlar; "Sat skontolar" satrna, 61 1- Sat skontolar Hesabna bor kaydedilen ve vergi mevzuatna gre iskonto olarak kabul edilmeyen tutarlar; "Dier ndirimler" satrna, 612- Dier indirimler hesabna bor kaydedilen ve vergi mevzuatna gre indirim olarak kabul edilmeyen tutarlar kaydedilecektir. Bu satrlar, halen yrrlkte bulunan vergi mevzuat gznnde bulundurulduunda fazla kullanm alan olmayan stunlar olarak karmza kabilecektir . Muhasebe Sistemi Uy-

272

gulama Genel Tebliindeki temel yapy bozmamak ve teorik olarak, bu kalemlere ilikin olarak vergi mevzuat ile Muhasebe Sistemi arasnda farkllklar olabilecei gznnde bu lundurularak Bildirime dahil edilmilerdir. Kaydedilecek bir tutar bulunmamas halinde dier satrlarda olduu gibi bu satrlar da bo braklacaktr . 2. Satlarn Maliyeti "Satlarn Maliyeti" alannda yer alan satrlara srasyla, 620Satlan Mamller maliyeti, 621. Satlan Ticari Mallar Maliyeti, 622- Satlan Hizmet Maliyeti ve 623- Dier Satlarn Maliyeti hesaplarna bor kaydedilen ancak, vergi mevzuatna gre gider olarak kabul edilmeyen ve yukardaki maliyetlere yansyan tutarlar kaydedilecektir. 3. Faaliyet Giderleri "Faaliyet Giderleri" alannda yer alan satrlara, yl. iinde 630- Aratrma ve Gelitirme Giderleri, 631- Pazarlama, Sat ve Datm Giderleri ve 632- GenelYnetim Giderleri hesaplarna bor kaydedilen ancak, vergi mevzuatna gre gider olarak kabul edilmeyen tutarlar kaydedilecektir. 4. Dier Faaliyetlerden Olaan Gider ve Zararlar "Dier Faaliyetlerden Olaan Gider ve Zararlar" alannda yer alan satrlara, yl iinde 653- Komisyon Giderleri, 654- Karlk Giderleri, 655- Menkul Kymet Sat Zararlar, 656Kambiyo Zararlar, 657- Reeskont Faiz Giderleri ve 659- Dier Gider ve Zararlar hesaplarna bor kaydedilen ancak, vergi mevzuatna gre gider olarak kabul edilmeyen tutarlar kaydedilecektir. Eer bir mkellef, Muhasebe Sistemine g-

273

re 121 - Alacak Senetleri Hesabnda kaytl alacaklarn rees konta tabi tutarak hesaplanan reeskont miktarn, 657- Reeskont Faiz Giderleri Hesabna kaydetmi ve Vergi Usul Kanununun 281 inci maddesinin ikinci fkras hkmnden yararlanmak istemiyorsa, bu tutarn vergiye matrah olacak Kar'n tespitinde Ticari Kar'a ilave edilmesi gerektii iin bildirimin "Reeskont Faiz Giderleri" stununa kaydedecektir. 5. Finansman Giderleri "Finansman Giderleri" alannda yer alan satrlara, 660- Ksa Vadeli Borlanma Giderleri ve 661- Uzun Vadeli Borlanma Giderleri hesaplarna bor aktarlacaktr . 6. Olaan D Gider ve Zararlar Bildirimin "Olaan D Gider ve Zararlar" alannda yer alan satrlara, 680- almayan Ksm Gider ve Zararlar, 681- n ceki Dnem Gider ve Zararlar ve 689- Dier Olaand Gider ve Zararlar hesaplarna bor kaydedilen ancak, vergi mevzuatna gre gider olarak kabul edilmeyen tutarlar kaydedilecektir. D BLDRMN NC BLMNN DOLDU RULMASI 1. Brt Satlar Bildirimin nc Blmnn "Brt Satlar" alannda yer alan satrlara, 600- Yurtii Satlar, 601- Yurtd Satlar ve 602- Dier Gelirler Hesabna alacak kaydedilen ancak, vergi mevzuatna gre vergiden istisna edilen tutarlar aktarlacaktr. Muhasebe Sisteminde, iletmenin ana faaliyet konusuyla

274

ilgili gelir hesaplar bu , hesaptan olumaktadr. Bu itibarla, iletmelerin esas faaliyet konusu ile ilgili olarak elde ettikleri gelir ve haslattan, vergi kanunlarna gre vergiden istisna edilenler ilgili stuna kaydedilerek vergiye matrah olacak Kar'n iinde yer almamas salanacaktr . 2. Dier Faaliyetlerden Olaan Gelir ve Karlar "Dier Faaliyetlerden Olaan Gelir ve Karlar" alannda yer alan satrlara, iletmenin esas faaliyet konusuyla ilgili olmad iin 640- tiraklerden Temett Gelirleri, 641- Bal Ortaklklardan Temett Gelirleri, 642- Faiz Gelirleri, 643- Komisyon Gelirleri, 644- Konusu Kalmayan Karlklar, 645Menkul Kymet Sat Karlar, 646- Kambiyo Karlar, 647Reeskont Faiz Gelirleri ve 649- Faaliyetle lgili Dier Gelir ve Karlar hesaplarna alacak kaydedilen tutarlardan, vergi mevzuat uyarnca gelir vergisinden istisna edilenler kaydedilecektir. 3. Olaand Gelir ve Karlar "Olaand Gelir ve Karlar" alannda yer alan satrlara ise, 671- nceki Dnem Gelir ve Karlar ve 679- Dier Olaand Gelir ve Karlar hesaplarna alacak kaydedilen ancak, gelir vergisinden istisna edilen gelir ve kazanlar aktarlacaktr. Tebliin nceki blmlerinde de belirtildii zere halen yrrlkte bulunan Gelir Vergisi Kanunu dikkate alndnda, Gelir Vergisi Kanununun, 3946 sayl Kanunla yrrlkten kaldrlan ancak geici 38 inci maddesi ile 1.1.1994 tarihinden nce faaliyete geen iletmeler iin uygulamas devam eden mkerrer 20 nci maddesiyle istisna edilen kazanlar hari, Bildirimin nc Blmnde yer alan satrlara kayde-

275

dilecek bir tutar bulunmamaktadr. Szkonusu Bildirim belirli bir mantk erevesinde hazrlanm ve bugn mevcut olmamakla birlikte, daha sonraki yllarda Gelir Vergisinden istisna edilecek kazan ve iratlar ortaya kabilecei dncesiyle nc Blm Bildirime dahil edilmi bulunmaktadr. Bu itibarla nc Blmn "Brt Satlar" alannda yer alan "Dier Gelirler" satr dndaki satrlar , bilano usulne gre defter tutan gelir vergisi mkellefleri tarafndan bo braklacaktr . E TOPLAM ALANLARI Bildirimin kinci Blmndeki satrlar toplam 2 rakam ile kodlanan alana ve nc Blmdeki satrlar toplam da 3 rakam ile kodlanan alana aktarlacaktr . 1, 2 ve 3 rakamlar ile kodlanan alanlarn toplam ise 4 numara ile kodlanan alana yazlacaktr . F BLDRMN GELR VERGS MKELLEFLERNCE DOLDURULMASINDA DKKAT EDLECEK HUSUSLAR Gelir vergisi mkellefleri yukarda belirtildii zere vergi kanunlarna gre gider olarak kabul edilmeyen harcamalarn, Bildirimin ilgili blmne kaydedeceklerdir. letme sahipleri adna tahakkuk eden Ba-Kur primleri, iletmenin faaliyetiyle ilgili bir gider olmadndan bu tahakkuk ve demeler, Muhasebe Sisteminde yer alan hesaplara intikal ettirilmeyecektir. Ancak, denen Ba-Kur primleri Gelir Vergisi Beyannamesindeki ilgili alanlara kaydedilecektir.

276

Uygulanan yatrm indirimi tutarlar da beyanname zerinde yer alacandan bilano ya da gelir tablosu hesaplarnda gsterilmeyecektir. Gelir Vergisi Kanunun, 3946 sayl Kanunla yrrlkten kaldrlan ancak geici 38'inci madde ile 1.1.1994 tarihinden nce faaliyete geen iletmeler iin uygulamas devam eden mkerrer 20'inci maddesi ile istisna edilen kazanlar, Bildirimin nc Blmnde yer alan "Dier Gelirler" satrna yazlacaktr . Gelir Vergisi Kanununun 38 inci maddesine gre hesaplanan Maliyet Bedeli Art, Muhasebe Sisteminde dikkate alnaca iin hem Gelir Vergisi Beyannamesi hem de Bildirimde yer almayacaktr. Bilindii zere, Gelir Vergisi Kanununun 38 inci maddesine gre hesaplanan Maliyet Bedeli Artlar, Tek Dzen Hesap Plannda z Kaynaklar ana hesap grubunun altnda alacak "524- Maliyet Bedeli Artlar Fonu" hesabnda izlenmektedir. G KURUMLAR VERGS MKELLEFLERNN DU RUMU Bildirim kurumlar vergisi mkellefleri tarafndan doldurulmayacaktr. Bu itibarla kurumlar vergisi mkellefleri gelir tablosunda yer alan "Dnem Kar' veya Zarar'n" Ticari Kar veya Zarar olarak, Kurumlar Vergisi Beyannamesinin ilgili satrlarna aktaracak ve kanunen kabul edilmeyen giderler ile kurumlar vergisinden istisna edilen kazan ve iratlar beyanname zerinde gstereceklerdir.

277

H TOPLAMLARIN KARILATIRILMASI VE BEYANNAMEYE AKTARILMASI Bilano usulne gre defter tutan gelir vergisi mkellefleri Bildirimi, bu Tebliin yukardaki blmlerinde yer alan aklamalara uygun olarak doldurduktan sonra Bildirimin 4 numaral alanna kaydedilmesi gereken tutar hesaplayacaklar dr. Bunun iin de 1, 2 ve 3 numaral alanlarda bulunan rakamlar toplanacaktr. Toplama ilemi srasnda (-) ve (+) iaretlere zellikle dikkat edilecektir. rnein, yaplan ilemler sonucunda 1 numaral alanda - 1.000.000 TL, 2 numaral alanda +200.000 TL ve 3 numaral alanda -100.000 TL kaytl bulunduunu varsayalm. 4 numaral alana kaydedilmesi gereken rakam (-1.000.000+200.000-100.000=) -900.000 TL olacaktr. Bildirimin 4 numaral alannda yer alan tutar eer (-) iaretli ise Gelir Vergisi Beyannamesinde 36-39, 47 ve 53-54 numaral satrlarn "Zarar" alanlarna, 4 numaral alanda yer alan tu tar eer (+) iaretli ise Gelir Vergisi Beyannamesinde yukarda belirtilen satrlarn "Kar" alanlarna kaydedilecektir . I MUHASEBE STANDARTLARI Bu Tebliin Giri ksmnda, vergi mevzuatna gre kabul edilmeyen baz gider ve indirimlerin, Muhasebe Sisteminde zorunlu gider ve indirim olarak kaydedilecei belirtilmi; ileri tarihli eklerin reeskonta tabi tutulmas ile kdem tazminatlar iin karlk ayrlmas buna rnek olarak verilmiti. Bakanlmzca u ana kadar muhasebe standartlarnn yaym lanmam olmas nedeniyle mkelleflerimizin, rnein, reeskont ilemlerinde hangi iskonto orannn dikkate alnaca ve -

278

ya kdem tazminat karlnn nasl hesaplanaca konular ve benzeri hususlarda tereddtleri olduu bilinmektedir. Her ne kadar 1 sra numaral Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliinde yer almayan konularda daha sonra yaymlanacak muhasebe standartlarna, yoksa muhasebe kavramlarna uygun olarak ncelikle, iletmenin iinde bulunduu sektrde sz konusu iletme bykl iin yaygn olarak kullanlan, bunun da uygulanmad hallerde uluslararas standartlarda benimsenen esaslara uyulaca belirtilmi ise de, uygulamann yeni ve mkelleflerimizin uygulamaya yeterince nfuz edememeleri nedeniyle, 1994 hesap dnemi ile ilgili olarak kdem tazminat karl ayrlmas, ileri tarihli eklerle alacak ve bor senetlerinin reeskonta tabi tutulmas ve benzeri hususlarda zorunluluk aranmayacaktr. Tebli olunur.

279

280

5 SIRA NO' LU MUHASEBE SSTEM UYGULAMA GENEL TEBL Resmi Gazete No Resmi Gazete Tarihi Kapsam 22264 20/04/1995

Bilindii zere, 26/12/1992 tarih ve 21447 sayl Resmi Gazete'de yaymlanarak yrrle giren 1 Seri Numaral Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii'nde yer alan dzenlemelere aklk getirmek ve Tebliin uygulanmasnda ortaya kan problemleri zme kavuturmak amacyla dzenlenen ve 18/9/1994 tarih ve 22055 sayl Resmi Gazete'de yaymla nan 3 Seri Numaral Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii ile, ek mali tablolar dzenlemek zorunda olan iletmelerin belirlenmesinde, aktif toplam ve net satlar toplamlarnn belirli bir rakam amas kriteri getirilmi bulunmakta dr. Bakanlmza intikal eden olaylardan yukarda sz edilen tebliler uyarnca dzenlenmesi ve sunulmas gereken mali tablolarla ilgili olarak yaplacak ilemlerde baz tereddtlerin bulunduu anlalmtr. Bu itibarla, Nisan/1995 ay iinde devlilerce verilecek Kurumlar Vergisi beyannameleri ile ilgili olarak aada belirtilen hususlar gznnde bulundurulacaktr. 1. Bir nceki yl aktif toplam 25 milyar liray veya, net sat lar toplam 50 milyar liray aan kurumlar vergisi mkellef-

281

leri ek mali tablolarn kurumlar vergisi beyannamelerine ekleyeceklerdir. 2. Temel mali tablolarn (bilano ve gelir tablosu) "Cari Dnem" stunlar yannda "nceki Dnem" stunlar da mkel lefler tarafndan doldurulacaktr . 3. Ek mali tablolar (Satlarn Maliyeti Tablosu, Fon Akm Tablosu, Nakit Akm Tablosu, Kr Datm Tablosu, Yllara likin zkaynaklar Deiim Tablosu) dzenlemek zorunda bulunan mkelleflerin ek mali tablolarda yer alan "nceki Dnem" stunlarn doldurmalar zorunluluu bulunmamak tadr. Tebli olunur.

282

6 SIRA NO' LU MUHASEBE SSTEM UYGULAMA GENEL TEBL Resmi Gazete No Resmi Gazete Tarihi Kapsam 22573 07/03/1996

Bilindii zere, 18/09/1994 tarih ve 22055 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan 3 sra numaral Muhasebe Sistemi Uygu lama Genel Teblii ile ek mali tablolar dzenlemek zorunda olan iletmelerin belirlenmesinde, aktif toplam ve net satlar toplamnn belirli bir rakam amas kriteri getirilmi ve 5 sra numaral Genel Tebli ile de 1994 yl aktif toplamlar 25 milyar liray veya net satlar toplam 50 milyar liray aan mkelleflerin dzenleyecekleri ek mali tablolarn 1995 yln da verecekleri beyannamelerine eklemeleri gerektii belirtilmitir. 1995 ylna ilikin olup. 1996 ylnda verilecek beyannamele re eklenecek ek mali tablolara uygulanmak zere yukarda belirtilen rakamlar srasyla 200 milyar ve 500 milyar liraya ykseltilmi bulunmaktadr. Buna gre, 1995 yl aktif toplam 200 milyar liray veya net satlar toplam 500 milyar li ray aan gelir ve kurumlar vergisi mkellefleri 1995 ylna ait ve 1996 ylnn Mart veya Nisan aynda verilecek gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerine ek mali tablolardan Satlarn Maliyeti Tablosu, Nakit Akm Tablosu ve Kar Datm Tablolarn ekleyeceklerdir . Yukarda rakamlar alm olsa dahi Fon Akm Tablosu ve Yllara likin zkaynaklar Dei-

283

im Tablosunun beyannamelere eklenmesine gerek bulunmamaktadr. Kurumlar vergi mkelleflerince, konsolide edilmi bilano ve gelir tablosunda yer alan aktif toplam ve net sat toplam rakamlar dikkate alnacaktr . Tamam kendilerine ait birden fazla iletmesi bulunan gelir vergisi mkellefleri konsolide edilmi bilano ve gelir tablosunda yer alan aktif ve net sat toplamlarnn 200 milyar liray veya 500 milyar lira y, amas halinde ek mali tablolarn beyannamelerine ekle yeceklerdir. 200 milyar liralk aktif ile 500 milyar liralk net sat toplamnn hesabnda adi irketler , adi komandit irketler ve kollektif irketler mstakil olarak dikkate alnacaktr. Dier taraftan, 4 sra numaral Genel Teblile, Bakanlmz ca muhasebe standartlarnn yaynlanmam olmas nedeniy le, Tek Dzen Muhasebe Sistemi erevesinde ileri tarihli ekler dahil bor ve alacak senetlerinin reeskonta tabi tutulmas, kdem tazminat karl ayrlmas ve benzeri hususlar da 1994 hesap dnemiyle ilgili olarak zorunluluk aranmayaca belirtilmi tir. Szkonusu hususlarla ilgili muhasebe standartlar Bakanlmzca yaymlanana kadar ihtiyari uygu lamaya devam edilecektir. Buna gre, muhasebe standartlar yrrle girinceye kadar mkelleflerin Tek Dzen Muhasebe Sistemi erevesinde ileri tarihli ekler ile alacak ve bor senetlerini reeskonta tabi tutmalar ve kdem tazminat iin karlk ayrmalar ihtiyaridir . Tebli olunur.

284

7 SIRA NO' LU MUHASEBE SSTEM UYGULAMA GENEL TEBL Resmi Gazete No Resmi Gazete Tarihi Kapsam 22854 21/12/1996

Bilindii zere, 18/09/1994 tarih ve 22055 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan 3 sra no.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii ile 7/A veya 7/B seeneini uygulamak zorunda olan iletmelerin tespitinde aktif toplam ve net satlar toplamnn belirli bir rakam amas kriteri gelitirilmi ve bir nceki yl aktif toplam 25 milyar liray veya net satlar top lam 50 milyar liray aan retim ve hizmet iletmelerinin zorunlu olarak, 7/A seeneini uygulayacaklar, 07/03/1996 tarih ve 22573 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan 6 sra no.lu Tebli ile de 1995 yl aktif toplam 200 milyar liray veya net satlar toplam 500 milyar liray aan mkelleflerin temel mali tablolarn yansra ek mali tablolar da dzenlemeleri ge rektii belirtilmitir. 1996 ylnda mali tablolarda enflasyondan kaynaklanan artlar dikkate alnarak yukardaki 25, 50, 200 ve 500 milyar liralk rakamlar srasyla 50, 100, 300 ve 750 milyar liraya ykseltilmitir. Buna gre, 1996 yl aktif toplam 50 milyar veya net satlar toplam 100 milyar liray aan retim ve hizmet iletmeleri

285

1997 ylna ait muhasebe ilemlerini 7/A seeneindeki hesaplar gznnde bulundurarak yerine getireceklerdir. Dier taraftan, 1996 yl aktif toplam 300 milyar veya net sa tlar toplam 750 milyar liray aan mkellefler 1996 ylna ilikin olup, 1997 ylnda verecekleri beyannamelerine Satlarn Maliyeti Tablosu, Nakit Akm Tablosu ve Kr Datm Tablosunu da ekleyeceklerdir. Tebli olunur.

286

8 SIRA NO' LU MUHASEBE SSTEM UYGULAMA GENEL TEBL Resmi Gazete No Resmi Gazete Tarihi Kapsam 23326 28/04/1998

Bilindii zere, 18/09/1994 tarih ve 22055 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan 3 Sra Numaral Muhasebe Sistemi Uygu lama Genel Teblii ile aktif toplam ve net satlar toplam belirli tutar aan mkelleflerin ek mali tablolarn dzenlemek zorunda olduklar belirtilmitir. 7 sra nolu Genel Tebli ile ek mali tablolarn dzenlenmesine ilikin tutarlar yeniden belirlenmiti. Buna gre, aktif toplam 300 milyar veya net satlar toplam 750 milyar liray aan mkelleflerin temel mali tablolarn yansra ek mali tablolar da dzenlemeleri ve verecekleri yllk gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerine ek mali tablolardan "Satlarn Maliyeti Tablosu", "Nakit Akm Tablosu" ve "Kar Datm Tablosu"nu eklemeleri gerekmekteydi. Konunun Bakanlmzca yeniden deerlendirilmesinde, ek mali tablolar dzenlemek zorunda olan mkelleflerin 1998 ylndan itibaren verecekleri yllk gelir veya kurumlar ver gisi beyannamelerine ek mali tablolardan sadece "Kar Datm Tablosu"nu eklemeleri yeterli bulunmu tur. Bu nedenle, 1998 ylnda verilecek beyannamelere "Satlarn Maliyeti Tablosu" ve "Nakit Akm Tablosu"nun eklenmesine gerek bulunmamaktadr.

287

Dolaysyla, 1997 yl aktif toplam 300 milyar veya net sat lar toplam 750 milyar liray aan mkelleflerin temel mali tablolarn yansra ek mali tablolar da dzenlemeleri ve bu tablolardan "Kar Datm Tablosu"nu 1998 ylnda verecekleri yllk gelir veya kurumlar vergisi beyannamesine eklemeleri gerekmektedir. Tebli olunur.

288

9 SIRA NO' LU MUHASEBE SSTEM UYGULAMA GENEL TEBL Resmi Gazete No Resmi Gazete Tarihi Kapsam 23566 27/12/1998

Bilindii zere, 3 sra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii(1) ile aktif veya net satlar toplam belirli bir tutar aan retim ve hizmet iletmelerinde 7/A seeneinin uygulanmas zorunluluu getirilmitir. 7 sra No.lu Tebli(2) ile de 1996 yl aktif toplam 50 milyar veya net satlar top lam 100 milyar Trk Lirasn aan retim ve hizmet iletmelerinin 7/A seeneini uygulayacaklar, ayrca 1996 yl aktif toplam 300 milyar veya net satlar, toplam 750 milyar Trk Lirasn aan mkelleflerin temel mali tablolarn yans ra ek mali tablolar da dzenlemeleri gerektii belirtilmitir. Gnn ekonomik koullar dikkate alnarak, yukardaki 50, 100, 300, 750 milyar liralk rakamlar srasyla 150, 300, 900 milyar ve 2 trilyon Trk Lirasna ykseltilmitir. Buna gre, 1998 yl aktif toplam 150 milyar veya net sat lar toplam 300 milyar Trk Lirasn aan retim ve hizmet iletmeleri, 1999 ylna ait muhasebe ilemlerini 7/A seeneindeki hesaplar gznnde bulundurarak yerine getireceklerdir. Dier taraftan, 1998 yl aktif toplam 900 milyar veya net sa tlar toplam 2 trilyon Trk Lirasn aan mkelleflerin, te-

289

mel mali tablolarn yansra ek mali tablolar da dzenlemele ri ve bu tablolardan "Kar Datm Tablosu"nu 1999 ylnda verecekleri yllk gelir veya kurumlar vergisi beyannamesine eklemeleri gerekmektedir. Tebli olunur.

(1) 18/9/1994 tarih ve 22055 sayl Resmi Gazete'de yaymlanmtr . (2) 21/12/1996 tarih ve 22854 sayl Resmi Gazete'de yaymlanmtr .

290

10 SIRA NO' LU MUHASEBE SSTEM UYGULAMA GENEL TEBL Resmi Gazete No Resmi Gazete Tarihi Kapsam Vergi Usul Kanununun 175 inci maddesinin Bakanlmza verdii yetkiye dayanlarak, ek mali tablolar dzenlemek zorunda olan mkellefler ile maliyet hesaplarn 7/Aseeneine gre tutmak zorunda olan mkellefler hakknda aadaki dzenlemelerin yaplmas uygun grlmtr. 1- Ek Mali Tablolar Dzenlemek Zorunda Olan Mkelefler 3 Sra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii (*) ile ek mali tablolar dzenlemek zorunda olan iletmelerin belirlenmesinde aktif toplam ve net satlarn toplam kriteri getirilmitir. Bu hkm uyarnca, aktif toplam veya net satlar toplam belirli bir tutar aan mkellefler ek mali tablolar dzenlemek zorundadrlar . Bu tutarlar son olarak 9 Sra No'lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii (**) ile 900 milyar lira ve 2 trilyon lira olarak belirlenmitir. Szkonusu tutarlar gnn ekonomik koullar dikkate alnarak srasyla 1,8 trilyon ve 4 trilyon liraya ykseltilmitir. Buna gre, 2000 yl aktif toplam 1,8 trilyon lira veya net sat lar toplam 4 trilyon liray aan mkelleflerin, temel mali tablolar yan sra ek mali tablolar da dzenlemeleri zorunludur . Bu mkelleflerin 2001 ylnda verecekleri yllk gelir veya kurumlar vergisi beyannamesine szkonusu tablolardan sadece kar datm tablosunu eklemeleri yeterlidir . 291 24265 19/12/2000

2- 7/A Seeneini Uygulamak Zorunda Olan Mkellefler 3 Sra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii ile, maliyet hesaplarnda 7/A seeneinin uygulanmas, aktif toplam veya net satlar toplam belirlenen tutarlar aan retim ve hizmet iletmeleri iin zorunlu hale getirilmitir. Halen uygulanmakta olan bu tutarlar 9 sra No'lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii ile 150 milyar lira ve 300 milyar lira olarak belirlenmitir. 9 sra No'lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii ile belirlenen szkonusu tutarlar srasyla 300 milyar lira ve 600 milyar liraya ykseltilmitir. Buna gre, 2000 yl aktif toplam 300 milyar liray veya net satlar toplam 600 milyar lira y aan retim ve hizmet iletmelerinin 2001 ylnda maliyet hesaplarn 7/Aseeneine gre tutmalar zorunludur. 3- Parasal Hadler Bu teblide yer alan parasal hadler, takip eden yllarda Bakanlmzca ayrca bir belirleme yaplmad takdirde, her yl bir nceki yl iin Vergi Usul Kanunu hkmleri uyarnca tespit edilen yeniden deerleme orannda artrlarak uygulana caktr. Bu ekilde yaplacak hesaplamada 50 milyon lira ve daha dk olan tutarlar dikkate alnmayacak, 50 milyon liradan fazla olan tutarlar ise 100 milyon liraya ykseltilecektir. Tebli olunur.
(*) 18.09.1994 tarih ve 22055 sayl Resmi Gazetede yaymlanmtr . (**) 27.12.1998 tarih ve 23566 sayl Resmi Gazetede yaymlanmtr .

292

11 SIRA NO' LU MUHASEBE SSTEM UYGULAMA GENEL TEBL Resmi Gazete No Resmi Gazete Tarihi 25185 31/7/2003

Bilindii zere, 1 sra numaral Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii ile bu Tebli ekinde yer alan Muhasebe Usul ve Esaslar, 01.01.1994 tarihinden itibaren zorunlu olarak uygulanmak zere, 26.12.1992 tarih ve mkerrer 21447 sayl Resmi Gazete'de yaymlanarak yrrle girmi tir. 16.12.1993 tarih ve 21790 sayl Resmi Gazete'de yaymla nan 2 sra numaral Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii ile de yukardaki Teblide baz deiiklikler yaplmtr . Vergi Usul Kanununun 175 ve 257 nci maddelerinin verdii yetkilere dayanlarak "Tekdzen Hesap erevesi, Hesap Plan ve Hesap Plan Aklamalar" ile ilgili olarak aadaki dzenlemelein yaplmas uygun grlmtr. 1- "12-TCAR ALACAKLAR" hesap grubunda yer alan "120-ALICILAR" hesabnn aklamasna "Finansal kirala madan doan senetsiz alacaklar da bu hesapta izlenir" ifadesi; "121-ALACAK SENETLER" hesabnn aklamasna ise "Finansal kiralama ilemlerinden doan senetli alacaklar da bu hesapta izlenir" ifadesi eklenmitir. 2- "12-TCAR ALACAKLAR" hesap grubunda "124-KAZANILMAMI FNANSAL KRALAMA FAZ GELRLER (-)" hesab almtr .

293

124- KAZANILMAMI FNANSAL KRALAMA FAZ GELRLER (-) Bu hesap finansal kiralamann yapld tarihte kiralama i lemlerinden doan alacaklar ile kira demelerinin bugnk deeri arasndaki fark gsteren henz kazanlmam finansal kiralama faiz gelirlerinin izlendii hesaptr. Bu gelirlerin hesaplanmasna ilikin bilgiler bilano dipnotlarnda yer alr . leyi: Finansal kiralama szleme tutar ile finansal kiralamayla ilgili kira demelerinin bugnk deeri arasndaki fark "Kazanlmam Finansal Kiralama Faiz Gelirleri" olarak bu hesaba alacak kaydedilir. Her dnem sonunda gereklemi olan faiz gelirleri tutarlar bu hesaba bor "60-Brt Satlar" hesap grubunda ilgili sat geliri hesabna alacak olarak kaydedilir. Ancak, esas faaliyet konusu finansal kiralama olmayan iletmelerce yaplan finansal kiralama ilemiyle ilgili gereklemi faiz gelirleri, "64-Dier Faaliyetlerden Olaan Gelir ve Krlar" hesap grubunda faiz geliri hesabna alacak olarak kaydedilir. 3- "22-TCAR ALACAKLAR" hesap grubunda yer alan "220-ALICILAR" hesabnn aklamasna "Finansal kirala madan doan senetsiz alacaklar da bu hesapta izlenir" ifadesi; "221-ALACAK SENETLER" hesabnn aklamasna ise "Finansal kiralama ilemlerinde doan senetli alacaklar da bu hesapta izlenir" ifadesi eklenmitir.

294

4- "22- TCAR ALACAKLAR" hesap grubunda "224KAZANILMAMI FNANSAL KRALAMA FAZ GELRLER (-)" hesab almtr . 224-KAZANILMAMI FNANSAL KRALAMA FAZ GELRLER (-) Bu hesap finansal kiralamann yapld tarihte kiralama i lemlerinden doan alacaklar ile kira demelerinin bugnk deeri arasndaki fark gsteren henz kazanlmam finansal kiralama faiz gelirlerinin izlendii hesaptr. Bu gelirlerin hesaplanmasna ilikin bilgiler bilano dipnotlarnda yeralr . leyii: Finansal kiralama szleme tutar ile finansal kiralamayla ilgili kira demelerinin bugnk deeri arasndaki fark "Kazanlmam Finansal Kiralama Faiz Gelirleri" olarak bu hesaba alacak kaydedilir. Kiralama szle mesine uygun olarak tamamlanan ve her dnem sonunda hesaplanan izleyen dneme ait faiz gelirleri tutar bu hesaba bor "124Kazanlmam Finansal Kiralama Faiz Gelirleri" hesabna alacak olarak kaydedilir. 5- "30-MAL BORLAR" hesap grubunda "301-FNANSAL KRALAMA LEMLERNDEN BORLAR" ile "302-ERTELENM FNANSAL KRALAMA BORLANMA MALYETLER (-) hesaplar almtr . 301-FNANSAL KRALAMA LEMLERNDEN BORLAR Bu hesap, kiraclarn finansal kiralama yapanlara olan ve vadesi 1 yl gemeyen borlarnn izlendii hesaptr . 295

leyii: Finansal kiralama szleme tutar bu hesaba alacak, finansal kiralamaya konu olan ilgili varlk hesabna kira demelerinin bugnk deeri ile bor ve bu iki tutar arasndaki fark da "302-Ertelenmi Finansal Kiralama Borlanma Maliyetleri" hesabna bor kaydedilir. 302-ERTELENM FNANSAL KRALAMA BORLANMA MALYETLER (-) Finansal kiralamann yapld tarihte kiralama ilemlerinden doan borlar ile kiralanan varla ilikin kira demelerinin bugnk deeri arasndaki fark gsteren henz denmemi finansal kiralama borlanma maliyetlerinin izlendii hesaptr. leyii: Finansal kiralama szleme tutar ile finansal kiralamaya konu olan varla ilikin kira demelerinin bugnk deeri arasndaki fark "Ertelenmi Finansal Kiralama Borlanma Maliyetleri" olarak bu hesaba bor kaydedilir. Kiralama szlemesine uygun olarak tamamlanan her dnem sonunda gereklemi olan faiz giderleri tutarlar bu hesaba alacak, "66-Borlanma Maliyetleri" hesap grubunda ilgili borlanma gideri hesabna bor olarak kaydedilir.

296

6- "40-MAL BORLAR" hesap grubunda "401-FNANSAL KRALAMA LEMLERNDEN BORLAR" ile "402-ERTELENM FNANSAL KRALAMA BORLANMA MALYETLER (-)" hesaplar almtr . 401-FNANSAL KRALAMA LEMLERNDEN BORLAR Bu hesap, kiraclarn finansal kiralama yapanlara olan ve vadesi 1 yl aan borlarnn izlendii hesaptr . leyii: Finansal kiralama szleme tutar bu hesaba alacak, finansal kiralamaya konu olan ilgili varlk hesabna kira demelerinin bugnk deeri ile bor ve bu iki tutar arasndaki fark da "402-Ertelenmi Finansal Kiralama Borlanma Maliyetleri" hesabna bor kaydedilir. Dnemsellik varsaymna uygun olarak dnem sonlarnda, izleyen dnemi ilgilendiren tutar; "301-Finansal Kiralama lemlerinden Borlar" hesabna alacak, bu hesaba bor kaydedilir. 402-ERTELENM FNANSAL KRALAMA BORLANMA MALYETLER (-) Finansal kiralamann yapld tarihte kiralama ilemlerinden doan ve vadesi bir yl aan borlar ile kiralanan varla ilikin kira demelerinin bugnk deeri arasndaki fark gsteren henz denmemi finansal kiralama borlanma maliyetlerinin izlendii hesaptr. leyii: Finansal kiralama szleme tutar ile finansal kiralamaya

297

konu olan varla ilikin kira demelerinin bugnk deeri arasndaki fark "Ertelenmi Finansal Kiralama Borlanma Maliyetleri" olarak bu hesaba bor kaydedilir. Kiralama szlemesine uygun olarak tamamlanana ve her dnem sonunda izleyen dneme ili kin tutar "302-Ertelenmi Finansal Kiralama Borlanma Maliyetleri" hesabna bor, bu hesaba alacak kaydedilir. 7- Bu Tebli ile yaplan dzenlemeler ayn paralelde mali tablolara yanstlr . Tebli olunur.

298

12 SIRA NO' LU MUHASEBE SSTEM UYGULAMA GENEL TEBL Resmi Gazete No Resmi Gazete Tarihi 25453 5/5/2004

Maliye Bakanlndan: Bilindii zere, 213 sayl Vergi Usul Kanununun' 175 ve mkerrer 257 nci maddelerinin Bakanlmza verdii yetki ye dayanlarak yaymlanan l sra numaral Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii ile bu Tebli ekinde yer alan Muhasebe Usul ve Esaslar, 1/1/l994 tarihinden itibaren zorunlu olarak uygulanmak zere, 26/12/1992 tarihli ve 21447 mkerrer sayl Resm Gazete'de yaymlanarak yrrle gir mitir. Vergi Usul Kanununda deiiklik yapan 5024 sayl Kanunun2 amac; mali tablolarn enflasyonun etkisinden arndrl mas ve bylece vergileme zerindeki enflasyondan kaynaklanan olumsuzluklarn giderilmesidir. Enflasyon dzeltme i lemi ile ilgili olarak 5024 sayl Kanun ikili bir yaklam getirmi ve sreklilik arz eden ve dzeltme ilemine ilikin ana esaslarn belirlendii hkmler Vergi Usul Kanununun mkerrer 298 inci maddesinde; 31/12/2003 tarihli mali tablolarn dzeltme ilemine ilikin hkmler ise geici 25 inci maddesinde yer almaktadr. Geici 25 inci maddenin uygulanmasna ilikin olarak 328 sra numaral Vergi Usul Kanunu Genel Teblii yaymlanmtr .

299

5024 sayl Kanunla yaplan bu deiikliklere paralel olarak tekdzen hesap plannda aadaki dzenlemelerin yaplmas gerekli grlmtr. A- VERG USUL KANUNUNUN MKERRER 298 NC MADDES LE SREKLLKARZ EDEN DZELTME LEMNE LKN MUHASEBE HESAPLARI: 1- " 17- YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM MALYETLER" hesap grubunda "178Y1LLARA YAYGIN NAAT ENFLASYON DZELTME HESABI" almtr . 178- YILLARA YAYGIN NAAT ENFLASYON DZELTME HESABI Bu hesap, "697- Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesab"nn bor kalannn aktarlarak proje baznda alacak tali hesaplar dzeyinde izlendii hesaptr. leyii: "697- Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesab"nn bor kalan dnem sonlarnda sz konusu hesabn alacana karlk bu hesabn borcuna alnarak geici kabule kadar bu hesapta bekletilir. Geici kabul yapldnda o projeye ilikin tutar bu hesaptan "658- Enflasyon Dzeltmesi Zararlar" hesabna aktarlr . 2- " 35- YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM HAKEDLER" hesap grubunda "358- YILLARA YAYGIN NAAT ENFLASYON DZELTME HESABI" almtr .

300

358-YILLARA YAYGIN NAAT ENFLASYON DZELTME HESABI Bu hesap, "697- Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesab" nn alacak kalannn aktarlarak proje baznda ala cak tali hesaplar dzeyinde izlendii hesaptr. leyii: "697- Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesab" nn alacak kalan dnem sonlarnda sz konusu hesabn borcuna karlk bu hesabn alacana alnarak geici kabule kadar bu hesapta bekletilir. Geici kabul yapldnda o projeye ilikin tutar bu hesaptan "648- Enflasyon Dzeltmesi Karlar" hesabna aktarlr . 3- "50-DENM SERMAYE" hesap grubunda enflasyon dzeltmesinin yaratt farklar izlemek zere "502- SERMAYE DZELTMES OLUMLU FARKLARI" hesab ile "503- SERMAYE DZELTMES OLUMSUZ FARKLARI (-)" hesab almtr . 502- SERMAYE DZELTMES OLUMLU FARKLARI Bu hesap denmi sermaye tutarnn dzeltilmesi sonucu ortaya kan olumlu farklarn izlendii hesaptr . leyii: denmi sermaye tutarnn enflasyon dzeltilmesine tabi tutulmas sonucunda denmi sermaye (ularnda meydana gelen artlar bu hesabn alacana, "698- Enflasyon Dzeltme Hesab" nn borcuna kaydedilir, izleyen dnemde enflasyon

301

orannn dmesi sonucu tama ileminden ortaya kan azallar bu hesabn borcuna "698-Enflasyon Dzeltme Hesab" nn alacana kaydedilir . Bu farklarn sermayeye eklenmesi durumunda "500- Sermaye Hesab" nn alacana karlk bu hesap borlandrlr . 503- SERMAYE DZELTMES OLUMSUZ FARKLARI (-) Bu hesap denmi sermaye tutarnn dzeltilmesi sonucu ortaya kan olumsuz farklarn izlendii hesaptr . leyii: denmi sermaye tutarnn ilk kez enflasyon dzeltilmesine tabi tutulmas sonucu denmi sermaye tutarnda azal meydana gelmesi durumunda bu hesabn borcuna, "698- Enflasyon Dzeltme Hesab" nn alacana kaydedilir , izleyen dnemlerde dzeltme sonucunda ortaya kan olumlu farklar nce bu hesaptaki tutardan mahsup edilir, varsa kalan "502Sermaye Dzeltmesi Olumlu Farklar" hesabna alacak yazlr . 4- " 64- DER FAALYETLERDEN OLAAN GELR VE KARLAR"hesap grubumla "648- ENFLASYON DZELTMES KARLARI" hesab almtr . 648- ENFLASYON DZELTMES KARLARI Bu hesap mali tablolarn enflasyon dzeltmesinden ortaya kan net olumlu farklarn "698- Enflasyon Dzeltme Hesabndan" ve yllara yaygn inaat iinde "358- Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesabndan" aktarlarak izlendii hesaptr.

302

leyii "698- Enflasyon Dzeltme Hesabndan" ve yllara yaygn in aat iinde geici kabulde "358- Yllara Yaygn naat Enflasyon Dzeltine Hesabndan" bu hesaba aktarlan tutarlar sz konusu hesaplarn borcuna karlk bu hesaba alacak yazlr . 5- " 65- DER FAALYETLERDEN OLAAN GDER VE ZARARLAR (-)" hesap grubunda "658- ENFLASYON DZELTMES ZARARLARI (-)" hesab almtr . 658- ENFLASYON DZELTMES ZARARLARI (-) Bu hesap mali tablolarn enflasyon dzeltmesinden ortaya kan net olumsuz farklarn "698- Enflasyon Dzeltme Hesabndan" ve yllara yaygn inaat iinde "178- Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesabndan" aktarlarak izlendii hesaptr. leyii: "698- Enflasyon Dzeltme Hesabndan" ve yllara yaygn in aat iinde geici kabulde "178- Yllara Yaygn inaat-Enflasyon Dzeltine Hesabndan" bu hesaba aktarlan tutarlar sz konusu hesaplarn alacana karlk bu hesaba bor yaz lr. 6- "69-DNEM NET KARI VE ZARARI" hesap grubunda "697- YILLARA YAYGIN NAAT ENFLASYON DZELTME HESABI" ile "698- ENFLASYON DZELTME HESABI" almtr .

303

697- YILLARA YAYGIN NAAT ENFLASYON DZELTME HESABI Bu hesap yllara yaygn inaat ve onarm ilerine ait maliyet ve hakedilere ilikin enflasyon dzeltmeleri sonucu oluan farklarn izlendii hesaptr . leyii: Yllara yaygn inaat ve onarm ilerine ail maliyetlere ilikin enflasyon dzeltmeleri sonucu oluan artlar 17 nci gruptaki ilgili defter-i kebir hesaplarnn (bu hesaplarda enflasyon dzeltmelerinin yaratt faiklar iin alacak tali hesaplarn) borcuna karlk bu hesabn alacana kaydedilir . Hakedilere ilikin dzeltmeler sonucu oluan artlar da 35 inci gruptaki ilgili defler-i kebir hesaplarnn (bu hesaplarda enflasyon dzeltmelerinin yaratt farklar iin alacak tali hesaplarn) alacana karlk bu hesabn borcuna kaydedilir . Bu hesap alacak ve bor kalan vermesi durumuna gre "178Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesab" veya "358- Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesab" na devredilerek kapatlr . inaat ve onarm ilerinde birden fazla proje olmas durumunda bu hesapta her bir proje iin bir tali hesap alarak farklar projeler itibariyle izlenir. 698-ENFLASYON DZELTME HESABI Bu hesap parasal olmayan kymetlerin dzeltilmesi sonucu oluan faiklarn izlendii hesaptr.

304

leyii: Parasal olmayan bilano kalemlerinin dzeltilmesi sonucu oluan farklar, ilgili varlk ve kaynaklara ilikin defler-i kebir hesaplarna (bu hesaplarda enflasyon dzeltmelerinin yaratt farklar iin alacak tali hesaplara) karlk bu hesaba kaydedilir. Parasal olmayan varlk kalemlerinin enflasyona gre dzeltilmesi sonucu ortaya kan artlar bu hesabn alacana, parasal olmayan kaynak kalemlerindeki artlar ise borcuna yazlr . Bu hesap, alacak ve bor kalan vermesi durumuna gre, "648- Enflasyon Dzeltmesi Karlar" veya "658-Enflasyon Dzeltmesi Zararlar" hesabna devredilerek kapatlr . Bilano kalemleri yannda gelir tablosunu da dzelten iletmeler parasal olmayan varlk ve kaynaklarn, dzeltme farklarna ilave olarak gelir tablosu kalemlerinin dzeltilmesinden ortaya kan farktan da bu hesaba kaydederler. Gelir hesaplarnn dzeltilmesinden ortaya kan farklar ilgili gelir hesaplarnn (bu hesaplarda enflasyon dzeltmelerinin yaratt faiklar iin alacak tali hesaplarn) alacana karlk bu hesaba bor yazlr . Gider hesaplarnn dzeltilmesinden ortaya kan faiklar da ilgili gider hesaplarnn (bu hesaplarda enflasyon dzeltmelerinin yaratt farklar iin alacak tali hesaplarn) borcuna karlk bu hesaba alacak yazlr . Hesabn alacak kalan "648-Enflasyon Dzeltmesi Karlar" hesabna, bor kalan ise "658- Enflasyon Dzeltmesi Zararlar" hesabna devredilerek kapatlr .

305

B- VERG USUL KANUNUNUN GEC 25 NC MAD DES KAPSAMINDA DZELTME LEMNE LKN MUHASEBE HESAPLARI: 5024 sayl Kanunun 5 inci maddesi ile Vergi Usul Kanununa eklenen geici 25 inci madde ve bu maddeye ilikin olarak yaymlanan 328 sra numaral Vergi Usul Kanunu Genel Tebliine gre 31/12/2003 tarihli bilanonun enflasyon dzeltmesinde, parasal olmayan kalemlerin dzeltilmesinden ortaya kan dzeltme farklar ve sfrlanmas gereken zkay nak kalemleri "698- Enflasyon Dzeltme Hesab" na aktarlr . "698- Enflasyon Dzeltme Hesab"nn kalan gelir yada gider unsuru olarak dikkate alnmayp "570- Gemi Yllar Karlar" hesabna veya "580- Gemi Yllar Zararlar" hesabna ak tarlarak kapatlr . "17- Yllara Yaygn inaat ve Onann Maliyetleri" hesap grubundaki yllara yaygn inaat ilerine ilikin maliyetlerin ve "35- Yllara Yaygn inaat ve Onarm Hakedileri" hesap grubundaki hakedi bedellerinin dzeltmesinden ortaya kan farklar, "697- Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesabnda" izlenir. Bu hesap alacak ve bor kalan vermesi durumuna gre "178- Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesab" veya "358- Yllara Yaygn inaat Enflasyon Dzeltme Hesab" na devredilerek kapatlr . Tebli olunur.

1 10/01/1961 tarih ve 10703 sayl Resmi Gazete'de yaymlanmtr . 2 30/12/2003 tarih ve 25332 sayl Resmi Gazete'de yaymlanmtr . 3 28/02/2004 tarih ve 25387 sayl Resmi Gazete'de yaymlanmtr .

306

13 SIRA NO' LU MUHASEBE SSTEM UYGULAMA GENEL TEBL (Yeni Trk Liras kullanmnda zel kesim muhasebe sistemine ilikin olarak iletmeler tarafndan uygulanacak esaslar hakknda)

Resmi Gazete No Resmi Gazete Tarihi

25605 6/10/2004

I. YEN TRK LRASI LE LGLYASAL DZENLEMELER VE ESASLAR 1-Yasal Dzenleme Bilindii zere, 213 sayl Vergi Usul Kanununun(1) 175 ve mkerrer 257 nci maddelerinin Bakanlmza verdii yetki ye dayanlarak yaymlanan 1 Sra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii ile bu Tebli ekinde yer alan Muhasebe Usul ve Esaslar, 01/01/1994 tarihinden itibaren zorunlu olarak uygulanmak zere, 26/12/1992 tarihli ve 21447 mkerrer sayl Resmi Gazete'de yaymlanarak yrrle gir mitir. Dier taraftan, 5083 sayl Trkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakknda Kanunun(2)
1 2

10/01/1961 tarih ve 10703 sayl Resmi Gazete'de yaymlanmtr . 31/01/2004 tarih ve 25363 sayl Resmi Gazete'de yaymlanmtr .

307

-1 inci maddesinde Trkiye Cumhuriyeti Devletinin para biriminin Yeni Trk Liras (YTL), alt biriminin Yeni Kuru (YKr) olaca ve bir Yeni Trk Lirasnn yz Yeni Kurua eit olduu,
(3) -5083 sayl Kanunun 5228 sayl Kanunun 59 uncu maddesinin 13 nc fkras ile deitirilen 2 nci maddesinde Trk Liras deerlerin Yeni Trk Lirasna dntrlrken bir milyon Trk Liras (1.000.000 TL) eittir bir Yeni Trk Liras deiim orannn esas alnaca,Trk Liras deerlerin Yeni Trk Lirasna dnm ilemlerinin ve Yeni Trk Liras cinsinden yaplan ilemlerin sonularnda ve deme aamalarnda yarm Yeni Kuru ve zerindeki deerlerin bir Yeni Kurua tamamlanaca ve yarm Yeni Kuruun altndaki deerlerin dikkate alnmayaca,

-3 nc maddesinde kanunlarda ve dier mevzuatta, ilemlerde, yarg kararlarnda, hukuki muamelelerde, kymetli ev rak ve hukuki sonu douran dier belgeler ile deme ve deiim aralarnda Trk Lirasna veya liraya yaplan atflarn 2 nci maddede belirtilen deiim orannda Yeni Trk Lirasna yaplm saylaca, - Geici 1 inci maddesinin birinci fkrasnda halen tedavlde bulunan Trk Liras banknotlar ile madeni paralarn 01/01/2005-31/12/2005 tarihleri arasnda Yeni Trk Liras banknotlarla ve yeni karlacak madeni paralarla birlikte tedavl edecei, nc fkrasnda ise bu Kanunun uygulanmasnda karlalan tereddtleri gidermeye ve gerekli dzenlemeleri yapmaya Hazine Mstearlnn bal olduu Bakan;
3

31/07/2004 tarih ve 25539 sayl Resmi Gazete'de yaymlanmtr .

308

grev alanna giren konularda dzenleme yapmaya Maliye Bakanl, Sanayi ve Ticaret Bakanl, Hazine Mstearl, Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas, Sermaye Piyasas Kurulu ve Bankaclk Dzenleme ve Denetleme Kurumunun yetkili olduu, - Geici 3 nc maddesinde 01/01/ 2005-31/12/2005 tarihleri arasnda da btn mal ve hizmet bedellerinin 4077 sayl Tketicinin Korunmas Hakknda Kanunun(4) 12 nci maddesi erevesinde dzenlenecek etiket ve tarife listelerinde Trk Liras ve Yeni Trk Liras zerinden ayr ayr gsterilmesinin zorunlu olduu, - 6 nc maddesinde Kanunun 4 nc maddesi ile geici 1 inci maddesinin ikinci ve nc fkralarnn yaym, dier h kmlerinin ise 01/01/2005 tarihinde yrrle girecei, hkmleri bulunmaktadr. Buna gre, 5083 sayl Kanunla yaplan dzenlemeler ere vesinde Yeni Trk Liras kullanmnda zel kesim muhasebe sistemine ilikin olarak iletmeler tarafndan uyulacak esaslar konusunda aadaki aklamalarn yaplmas gerekli g rlmtr. 2-Yeni Trk Liras Kullanmnda zel Kesim Muhasebe Sisteminde Uyulacak Esaslar 2.1- Kanunun 1 inci maddesinin yrrlk tarihinin 01/01/2005 olmas nedeniyle, 31/12/2004 tarihi sonuna kadar dzenlenecek tm belgeler (fatura, sevk irsaliyesi, vb) Trk
4

08/03/1995 tarih ve 22221 sayl Resmi Gazete'de yaymlanmtr .

309

Liras zerinden dzenlenecek ve dnem sonu ilemleri dahil tm muhasebe kaytlar Trk Liras zerinden yaplacaktr . Mali tablolar Trk Liras zerinden dzenlenecektir. Bu belgeler ve muhasebe kaytlar 01/01/2005 tarihinden sonra da aynen olduklar gibi muhafaza edilecektir. 2.2- 31/12/2004 tarihli bilano tutarlar Kanunda belirtilen deiim oran esas alnarak 01/01/2005 tarihi itibariyle Yeni Trk Lirasna dntrlecek ve dntrlen bu tutarlar al kaytlar olarak muhasebeletirilecektir . Dnm i lemlerinde kullanlmak zere hazrlanan rnek Excell program ve dnm tablosu bu Tebliin ekinde (Ek:1 ve Ek:2) yer almaktadr. 2.3- 01/01/2005 tarihinden itibaren dzenlenecek tm belgeler ve yaplacak muhasebe kaytlar sadece Yeni Trk Liras ve Yeni Kuru zerinden olacaktr. En kk para birimi 1 YKr olduu ve YTL cinsinden yaplan ilemlerin sonularnda ve deme aamalarnda yarm YKr ve zerindeki deerler 1 YKr'a tamamlanaca iin en kk muhasebe ve fatura deeri 1 YKr olacaktr. 2005 yl boyunca Trk Liras ve Yeni Trk Lirasnn birlikte kabul edilmesi ve 2005 takvim ylnda btn mal ve hizmet bedellerinin etiket ve tarife listelerinin Trk Liras ve Yeni Trk Liras para birimleri zerinden ayr ayr gsterilmesi belge dzenleme ve muhasebe kaytlarnda YTL'nn esas alnmasn etkilemeyecektir . nceki dnemlere ilikin olmakla birlikte 01/01/2005 tarihinden sonra dzenlenecek faturalar, verilecek beyannameler ve bildirimlerin de Yeni Trk Lirasna dntrlmesi ve Yeni Trk Liras zerinden dzenlenmesi ve hesaplara kaydedilmesi gerekmektedir. Ancak, cretlilere yaplacak vergi indiriminde kullanlan

310

Vergi ndirimine Ait Bildirimler hakknda II. Blmn 2.2. fkrasnda belirtildii ekilde ilem yaplacaktr . 2.4- Maliye Bakanlnca zel hesap dnemi tayin edilen mkellefler de 01/01/2005 tarihinde normal vergilendirme dnemine sahip dier mkellefler gibi ilem yapacaklardr. Ancak, bu mkellefler 31/12/2004 tarihi itibariyle geici mizan kartacaklar, mizanda yer alan hesaplar dier mkelleflerin tabi olduklar esas ve usuller erevesinde YTL para birimine dntrecekler ve bu tutarlar 01/01/2005 tarihli al maddesi olarak muhasebeletireceklerdir. Dier mkellefler iin tespit edilmi muhasebe kayt, saklama, belge ve bildirim dzeni bu mkellefler iin de geerlidir. 2.5- Bilano esas dnda iletme hesab esasna gre defter tutan dier mkellefler de 01/01/2005 tarihinden itibaren YTL para birimine gre defter tutacaklardr. Bu mkellefler 2005 ylna devreden dnem sonu mal tutarlar toplam ve amortismana tabi iktisadi kymetler gibi kaytlarnYTL'na dntrerek kaydedecekler ve durumlarn ilgilendiren hususlarda bu Teblide belirtilen dzenlemelere uyacaklardr. II. 31/12/2004 TARH SONU TBARYLE YAPILACAK LEMLER 1-Muhasebe Kayt Dzeni le lgili Yaplacak lemler 1.1- letmeler 31/12/2004 tarihli bilano hesaplarnda yer alan TL deerleri 01/01/2005 tarihinde ilk ilem olarak YTL para birimine dntreceklerdir. Hesaplardaki toplam TL tutarlarn YTL'na dnmnde bulunacak tutar ile alt hesaplarn daha sonra ayr ayr dnm halinde bulunacak tutarlar toplam tamamlamalar (yuvarlamalar) nedeniyle eit

311

olmayabilecektir. Bu nedenle, iletmeler tek dzen hesap planna uygun bir ekilde defter-i kebir hesaplarnda yer alan TL tutarlarn YTL'na dnm ilemlerine yardmc hesaplarn varsa alt hesaplarnn, dier bir ifadeyle hesap planlar nn en son krlmdaki hesaplarnn tek tek Yeni Trk Lirasna evrilmesi suretiyle bulunan ana hesap toplam tutarnn muhasebe kaydn yapacaklardr . 31/12/2004 tarihli bilano tutarlarnn bu ekilde YTL'na dn trlm tutarlar 01/01/2005 tarihli bilanonun al kaytlar olacaktr . Dnm ileminin alt hesaplardan balanarak ana hesaba ulal mas suretiyle yaplmas nedeniyle ortaya kabilecek farklar II. Blmn 1.2. fkrasnda akland ekilde kaydedilecek tir. rnek: (X) letmesinin 31/12/2004 tarihli 120 Alclar Hesabnn ka pan ve 01/01/2005 tarihli al maddesi aada belirtildii ekilde olacaktr: 31/12/2004 tarihi itibariyle 120 Alclar hesab Bor (TL) 120 Alclar 5,738,275,200.00

120 01 120 01 01 120 01 02

Adana Mterileri A A.. B A..

5,367,510,400.00 5,142,503,200.00 225,007,200.00

312

120 06 120 06 01 120 06 02

Ankara Mterileri E A.. F A..

370,764,800.00 120,452,400.00 250,312,400.00

01/01/2005 tarihli 120 Alclar hesab Bor (YTL) 120 Alclar 5.738,27

120 01 120 01 01 120 01 02 120 06 120 06 01 120 06 02

Adana Mterileri A A.. B A.. Ankara Mterileri E A.. F A..

5.367,51 5.142,50 225,01 370,76 120,45 250,31

1.2- 01/01/2005 tarihi itibariyle yaplan YTL dnm sonucu bilanoda ortaya kabilecek olumlu farklar tek dzen hesap plannda yer alan 679 Dier Olaand Gelir ve Karlar hesabna, olumsuz farklar ise 689 Dier Olaand Gider ve Zararlar hesabnda izlenerek hesaplarda denklik salanacaktr.

313

1.3- Amortismana tabi iktisadi kymetlerin (ATK) TL birimindeki deerleri YTL'na dntrlrken her bir iktisadi kymet iin ayr ayr dnm ilemi yaplacaktr . Ayn ekilde bu iktisadi kymetlerin birikmi amortismanlar da ayr ayr YTL'na dntrlecektir. rnek: (Y) letmesinin 31/12/2004 tarihi itibariyle 255 Demirba lar ve 257 Birikmi Amortismanlar hesab aadaki gibidir.

Bor (TL) 255 255 01 255 02 Demirbalar Mobilya Takm Bilgisayar 3,522,476,100.00 2,267,712,300.00 1,254,763 800.00

Alacak (TL) 257 257 01 257 02 Birikmi Amort i s m a n l a r1,611,580,140.00 Mobilya Takm Bilgisayar 1,360,627,380.00 250,952,760.00

(Y) letmesinin 01/01/2005 tarihi itibariyle 255 Demirba lar ve 257 Birikmi Amortismanlar hesab aadaki gibi olacaktr.

314

Bor (YTL) 255 255 01 255 02 Demirbalar Mobilya Takm Bilgisayar 3.522,47 2.267,71 1.254,76

Alacak (YTL) 257 257 01 257 02 Birikmi Amortismanlar Mobilya Takm Bilgisayar 1.611,58 1.360,63 250,95

1.4- ek ve senet portfylerinde bulunan deerlerin YTL'na dntrlmesi ilemlerinde de yukardaki 3 nc maddede belirtildii ekilde ilem yaplacaktr. Her bir ek veya senet tutarnn ayr ayrYTL para birimine dntrlerek ana hesap tutarna ulalmas ile muavin hesaplara inilmeden sadece ana hesap tutar toplamnnYTL'na evrilmesi durumunda fark ortaya kabilecektir. Ayrca, daha sonraki tarihlerde ilem yaplmas srasnda her bir ek veya senet tutarnn YTL'na dntrlmesi gerektiinden her bir ek veya senet tutar YTL'na dntrlerek ek ve senet portfy toplam tutarlar bulunacaktr .

315

rnek: (Y) letmesinin 31/12/2004 tarihi itibariyle 101 Alnan ekler ve 121 Alacak Senetleri hesaplar aadaki ekildedir: Bor (TL) 101 101 01 101 02 Alnan ekler Portfydeki ekler Tahsildeki ekler 827,728,200.00 500,443,200.00 327,285,000.00

Bor (TL) 121 121 01 121 02 Alacak Senetleri Portfydeki Senetler Tahsildeki Senetler 14,905,842,500.00 13,390,417,500.00 1,515,425,000.00

(Y) letmesinin 01/01/2005 tarihi itibariyle 101 Alnan ekler ve 121 Alacak Senetleri hesaplar aadaki gibi olacaktr:

Bor (YTL) 101 101 01 101 02 Alnan ekler Portfydeki ekler Tahsildeki ekler 827,73 500,44 327,29

316

Bor (YTL) 121 121 01 121 02 Alacak Senetleri Portfydeki Senetler Tahsildeki Senetler 14.905,85 13.390,42 1.515,43

2- Beyanname, Belge ve Bildirim Dzeni le lgili Yaplacak lemler: 2.1- 2004 yl vergilendirme dnemine ilikin olmakla birlikte, 01/01/2005 tarihinden sonra verilecek KDV, Muhtasar, Geici Vergi ve Kurumlar Vergisi gibi beyannameler ile belgelerin dzenlenmesinde YTL para birimi esas alnacak ve sz konusu beyannameler ve belgeler YTL zerinden dzenlenecektir. 2.2- 2004 yl harcamalarndan kaynaklanan cretlilerde ver gi indirimi uygulamasnda, vergi indirimine esas alnacak belgeler 2004 ylnda yaplan harcamalara ait olacandan belgelerdeki para birimi TL olacaktr. 2004 ylnda yaplan harcamalar karlnda alnan belgelerdeki tutarlar ile azami indirim tutarnn belirlenecei 2004 yl ver gi matrah TL zerinden belirtildiinden, 20/01/2005 tarihine kadar verilecek Vergi ndirimine Ait Bildirimler TL zerinden doldurulacaktr. Ancak, 01/01/2005 tarihinden itibaren cretlerin YTL olarak ifade edilmesi ve mahsubunun ayn para birimiyle ifade edilen deerler orannda yaplabilecek olmas nedeniyle, TL olarak hesaplanan vergi indirimi tutar bildirimi alan iveren tarafndan YTL'na evrilerek Muhtasar Beyannamede mah-

317

sup konusu yaplacaktr . 2004 ylnda iten ayrlan, emekli olan ve lenlere ait bildirimler hakknda da ayn ekilde ilem yaplacaktr . 2.3- deme kaydedici cihazlarn (yazar kasalar) YTL'na gre ilem yapmalar hakknda 60 Seri No.lu Katma Deer Vergisi Mkelleflerinin deme Kaydedici Cihazlar Kullanmalar Mecburiyeti Hakknda Kanunla lgili Genel Teblide(5) ayrntl aklamalar yaplmtr . Szkonusu Teblie gre deme kaydedici cihaz retici veya ithalatlar, Maliye Bakanl na mracaat ederek gerekli izni aldktan sonra, daha nce onaylananlar da dahil olmak zere tm deme kaydedici cihazlarn YTL ve YKr'u esas alacak tarzda dzenleyeceklerdir. Bu konudaki dzenleme ilemleri, en ge 31/03/2005 tarihine kadar tamamlanm olacaktr. 01/01/2005 tarihinden (bu tarih dahil) sonra satlacak btn deme kaydedici cihazlar, YTL ve YKr esasna gre ilem yapacak zellikte olacak ve bu zellii tamayan cihazlarn sat yaplamayacaktr . deme kaydedici cihazlarla ilgili ilemler sz konusu Teblide belirtilen ekilde yaplacaktr. Ayrca, 5228 sayl Kanu nun 13 nc maddesiyle, 3100 sayl Katma Deer Vergisi Mkelleflerinin deme Kaydedici Cihazlar Kullanmalar Mecburiyeti Hakknda Kanunun 7 nci maddesinin birinci fkrasnda yaplan deiiklikle; mkelleflerin 31/07/2004 tarihinden itibaren kullanmak zere satn aldklar deme kayde dici cihazlar iin % 100'e kadar amortisman orann seebilme imkan getirilmitir.

15/05/2004 tarih ve 25463 sayl Resmi Gazete'de yaymlanmtr .

318

III- 01/01/2005 TARHNDEN SONRAYAPILACAK LEMLER 1-Muhasebe Kayt Dzeni le lgili Yaplacak lemler: 1.1-Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblilerinde yaplan aklamalar dorultusunda, 01/01/2005 tarihinden sonra hesaplar ve dzenlenecek mali tablolarda daha nce Trk Liras (TL) olarak gsterilen tutarlar Yeni Trk Liras (YTL) olarak gsterilecektir. Kanunun 1 inci maddesine gre Bakanlar Kurulu, Yeni Trk Liras ve Yeni Kuruta yer alan yeni ibarelerini kaldrmaya ve uygulamaya ilikin esaslar belirlemeye yetkilidir. Bakanlar Kurulunun yeni ibaresini kaldrmas halinde yeni ibaresi kullanlmadan hesaplarda gsterilen tutarlar Trk Liras (TL) olarak gsterilecektir. 1.2-5083 sayl Kanunun Geici 1 inci maddesinin birinci fk rasnda, tedavlde bulunan Trk Liras banknotlar ile madeni paralarn 01/01/2005-31/12/2005 tarihleri arasnda yeni ka rlacak Yeni Trk Liras banknotlar ve madeni paralarla birlikte tedavl edecei belirtilmitir. Buna gre, isteyen mkellefler her iki para birimini Kasa hesabnda alacak YTL ve TL alt hesaplarnda izleyebileceklerdir. 1.3- 01/01/2005 tarihinden nce satlan ve faturas TL zerinden dzenlenmi mallarn bu tarihten sonra iade edilmesi halinde, faturadaki tutarlar YTL'na dntrlerek hesaplara alnacak ve dzenlenecek iade faturalar YTL para birimi zerinden dzenlenerek muhasebe kayd yaplacaktr . 1.4- 01/01/2005 tarihinden itibaren deme aamas ve ilem sonularnda kullanlacak en kk para birimi 1 Yeni Kuru olaca iin hesaplanan vergiler de en az 1 YKr olacaktr. He-

319

saplanan verginin yarm YKr altnda olmas halinde bu vergi dikkate ve hesaplara alnmayacaktr . Ancak, hesaplanan vergi yarm YKr ve zerinde ise 1 YKr'a tamamlanacaktr. rnein, 01/01/2005 tarihinden sonra bir banka ubesi tarafndan 2 ABD dolar satldn ve 1ABD Dolar sat kurunun da 1 ABD Dolar=1,5000 YTL (BirYTLelliYKr) olduunu varsayalm. Kambiyo muamelelerinde sat tutar zerinden hesaplanacak Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) 0.3 YKr (3 YTL X 0.001 = 0.003 YTL) olacaktr. Bu durumda, hesaplanan vergi yarm YKr'un altnda olduu iin dikkate alnmayacaktr . Sat tutarnn 5 YTL olmas halinde ise hesaplanan vergi yarm YKr olaca (5 YTL X 0.001= 0.005 YTL) ve yarm YKr'lar 1 YKr'a tamamlanaca iin hesaplanan vergi 1 YKr olacaktr. 1.5- Hesaplarda iz bedeli ile takip edilen kaytlarda en kk para birimi olan 1 YKr kullanlacaktr . 01/01/2005 tarihinden nceki kaytlarda ekonomik mr dolan amortismana tabi iktisadi kymetlerin 1 TL olan iz bedelleri de 1 YKr'a dntrlecek ve hesaplara 0.01 YTL olarak kaydedilecektir. 1.6- Mali tablolarnn karlatrmal olarak (nceki dnemcari dnem) dzenlenmesindeki ama sz konusu tablolarn kyaslanarak analizinin yaplmas olduundan nceki dneme ait olan tablolarda kullanlan para birimi ile cari dneme ait para biriminin ayn olmas gerekmektedir . Bu nedenle, 2004 mali yl i lemlerine ili kin olarak dzenlenen ancak, 01/01/2005 tarihinden sonra verilmesi gereken Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannameleri ekinde yer alan mali tablolarnda kullanlacak para birimi YTL olacaktr. 1.7- letmeler, YTL'na dnm sonras itibari kymeti

320

toplam 1 YKr altnda olan hisse senetlerini ve menkul kymetlerini 1 YKr olarak izleyebileceklerdir. Bu durumun varl halinde bilano dipnotlarnda gerekli aklamann yapla ca tabiidir. Bu iletmelerin, Sanayi ve Ticaret Bakanlnca anonim irket hisse senetlerinin itibari deerinin YTL'na dntrlmesinde ve ortaklk haklarnn kullanmnda ortaya kabilecek tereddtlerin giderilmesi ve bu deerlerin yeni para birimine uygun hale getirilmesi amacyla hazrlanan kanun tasarsn ve dzenlemeleri izlemesi gerekmektedir . 2-Beyanname, Belge ve Bildirim Dzeni le lgili Yaplacak lemler: 2.1- Kanunun Geici 1 inci maddesi birinci fkras hkm gerei halen tedavlde bulunan Trk Liras banknotlar ile madeni paralar 01/01/2005-31/12/2005 tarihleri arasnda yeni karlacak Yeni Trk Liras banknotlarla ve madeni paralarla birlikte tedavl edecektir. Belirtilen dnemde TL ile YTL para birimlerinin birlikte tedavl fatura ve dier belgelerde yer alacak miktarlarn YTL olarak dzenlenmesini etkilemeyecektir. Bu nedenle tm mal ve hizmetler iin dzenlenen fatura ve dier belgeler YTL zerinden dzenlenecek ve ayn ekilde muhasebe kaytlar da YTL para birimi zerinden yaplacaktr . Ancak, en ge 31/03/2005 tarihine kadar deme kaydedici cihazlarn YTL ve YKr'u esas alacak tarzda dzenleyememi olan iletmelerin verecekleri yazar kasa fileri TL zerinden dzenlenecektir. Bu filerdeki TL tutarlar YTL'na dn trlerek kaytlara alnacaktr. letmelerin 2004 ve ncesi yllara ilikin olarak mterilerine verdikleri dekont, hesap zeti gibi belgeler TL zerinden dzenlenebilir.

321

2.2- Mal ve hizmet teslimlerine ilikin olarak dzenlenecek fatura veya fatura yerine geen belgelerde ayn orana tabi birden fazla mal veya hizmet bedeli gsterildiinde Katma Deer Vergisi (KDV) ayn orana tabi mal ve hizmetlerin matrah toplamlar dikkate alnarak hesaplanacaktr . Farkl orana tabi mal ve hizmetlerin ayn faturada gsterilmesi halinde KDV her bir orann matrah toplam dikkate alnarak hesaplanacak tr. rnek :
Mal Cinsi A Mal B Mal C Mal D Mal Toplam Mal Bedeli Matrah % 8 KDV (A+B Mal) % 18 KDV (C+D Mal) Toplam KDV 223,90 348,24 Tutar KDV % (YTL) 123,45 100,45 231,14 117,10 572,14 KDV Tutar 17,91 62,68 80,59 8% 8% 18% 18% KDV Tutar 9,88 8,04 41,61 21,08

rnekte grlecei zere, %8 ve %18 KDV oranna tabi mallarn matrah toplamlar dikkate alnarak hesaplanacak KDV 80,59 YTL olacaktr.

322

2.3- zel Tketim Vergisi (TV) kapsamna giren mallar iin dzenlenen fatura veya fatura yerine geen belgelerde KDV uygulamasndan farkl olarak her bir mal iin ayr ayr TV hesaplanmas gerekmektedir. IV- YEN TRK LRASINA GE LEMLERNDE VERGSEL UYGULAMALAR 1.1- Bu Tebliin II. Blmnn 1.2. fkrasnda belirtildii ekilde, 01/01/2005 tarihi itibariyle YTL para birimine dn trlen bilanoda ortaya kan ve tek dzen hesap plannda yer alan 679 Dier Olaand Gelir ve Karlar hesabnda izlenecek olan olumlu farklar vergi matrahnn hesabnda gelir olarak dikkate alnacaktr . Bilanoda ortaya kan ve tek dzen hesap plannda yer alan 689 Dier Olaand Gider ve Zararlar hesabnda izlenecek olan olumsuz farklar ise vergi matrahnn hesabnda kanunen kabul edilen gider olarak dik kate alnacaktr . 1.2- Banka ve sigorta irketleri 01/01/2005 tarihi itibariyle yaplan YTL para birimine dnm nedeniyle ortaya kan olumlu farklar iin ayrca BSMV hesaplamayacaklardr. 1.3- 21 Seri no.lu Deerli Katlar Kanunu Genel Teblii(6) ile 210 Sayl Kanuna ekli ve 3239 sayl Kanun ile deiik de erli katlar tablosunda yer alan deerli katlarn bedelleri 01.01.2004 tarihinden geerli olmak zere yeniden belirlenerek, her bir ek yaprann deerli kat bedeli 1.500.000.-TL olarak aklanmtr . ek karnelerinin deiimi yasal adan zorunlu olmamakla birlikte, YTL'na geiin tevik edilmesi
6

23/12/2003 tarih ve mkerrer 25324 sayl Resmi Gazete'de yaymlanm tr.

323

ve kullanm srasnda olabilecek muhtemel karklklarn n lemesi amacyla banka mterilerinin ellerindeki mevcut TL ibareli ek karnelerini, mevcut ek karnelerinin tam olarak iade edilmesi artyla, 01/01/2005 tarihinden itibaren ayn sayda YTL ibareli ek karneleri ile deitirmek istemeleri halinde deiim ilemi deerli kat bedeli tahsil edilmeden yaplacaktr . 1.4- Bilindii zere, 2 Seri no.lu Vergi Kimlik Numaras Genel Tebliinde(7) bankaclk ve mali hizmetlerle ilgili ilemlerde vergi kimlik numarasnn tespiti ve kullanm ile ilgili usul ve esaslar aklanmtr . Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas, bankalar ve zel finans kurumlarnnTL banknot ve madeni paralar yeni karlacakYTL banknot ve madeni paralarla deitirme ilemini yaparken bu ilemlere muhatap veya ta raf olan gerek ve/veya tzel kiilerin vergi kimlik numarasn tespit etmeleri ve bu ilemlere ilikin belge, hesap ve kaytlarnda vergi kimlik numaralarna yer vermeleri zorunlu deildir.

Tebli olunur.

19/06/2001 tarih ve mkerrer 24437 sayl Resmi Gazete'de yaymlanm tr.

324

EK:1 EK:1 EXCEL DNM TABLOSU

TRK LRASI 1.000 2.500 4.500 4.999 5.000 5.001 7.500 9.900 10.000 10.001 15.000 15.001 19.500 20.000 20.001 57.500 12.124.588 12.126.000 48.975.466 87.954.200 456.548.313 8.755.646.485.460 5.884.966.325.449 YEN TRK LRASI 0,00 0,00 0,00 0,00 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02 0,06 12,12 12,13 48,98 87,95 456,55 8.755.646,49 5.884.966,33

Trk Lirasndan Yeni Trk Lirasna dnm hesaplarnda kullanlacak excel forml aada grld ekilde olacaktr. (A1 hcresine yazlan rakam YTL'na dntrr.)

325

EK:2
TL DEERLER 1 5.000 15.000 25.000 35.000 45.000 55.000 65.000 75.000 85.000 95.000 105.000 145.000 345.000 545.000 945.000 985.000 995.000 1.455.000 1.895.000 3.545.000 4.275.000 5.615.000 7.355.000 4.999 14.999 24.999 34.999 44.999 54.999 64.999 74.999 84.999 94.999 104.999 114.999 154.999 354.999 554.999 954.999 994.999 1.004.999 1.464.999 1.904.999 3.554.999 4.284.999 5.624.999 7.364.999 Yeni Kuru 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 15 35 55 95 99 100=1 YTL 146 190 355 428 562 736 Yeni Lira 0,00 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05 0,06 0,07 0,08 0,09 0,10 0,11 0,15 0,35 0,55 0,95 0,99 1.00 = 1 YTL 1,46 1,90 3,55 4,28 5,62 7,36

326