DEVLET BAZI OCUKLARIN BYYNCE NE OLACAINI BLR!

-Terrle Mcadele Kanunu Maduru ocuklar-

Eda Asl eran

Okan niversitesi Hukuk Fakltesi Akfrat Kampusu Formula 1 Yan, 34959 Tuzla / STANBUL edaseran@gmail.com asli.seran@okan.edu.tr

ZET Son birka ylda Trkiyenin arlkl olarak Dou ve Gneydou illerinde yaanan, ancak Trkiyenin neredeyse tmnde grlen toplumsal olaylarda Trkiyede ocuklara ynelik ok ciddi hak ihlalleri yaand gzlemlenmitir. 2006dan Terrle Mcadele Kanununun deitii 2010 Temmuz ayna kadar 12-18 ya aras yaklak 4000 ocuk terr sulusu olarak gvenlik glerine ta attklar gerekesiyle yaanan toplumsal olaylarda gzaltna alnm ve/veya tutuklanmlardr. ocuklarn bu dnemki yarglamalarnn hukuki ve sosyo-politik analizini ieren almada, Trkiye Cumhuriyeti Devletinin siyasetinin Schmittyen dost-dman ayrmna dayal siyaset anlay ile benzerlii zerinde durulacaktr. ANAHTAR KELMELER: Carl Schmitt; ocuk; ocuk Yarglamalar; 3713 Terrle Mcadele Kanunu; Terr; Krt Sorunu

GR Son birka ylda Trkiyenin arlkl olarak Dou ve Gneydou illerinde yaanan, ancak Trkiyenin neredeyse tmnde grlen toplumsal olaylarda Trkiyede ocuklara ynelik ok ciddi hak ihlalleri yaand gzlemlenmitir. 2006dan Terrle Mcadele Kanununun deitii 2010 Temmuz ayna kadar 12-18 ya aras yaklak 4000 ocuk terr sulusu olarak gvenlik glerine ta attklar gerekesiyle yaanan toplumsal olaylarda gzaltna alnm ve/veya tutuklanmlardr. Bunlardan birou gzaltna alnrken ya da gzalt esnasnda kt muamele ve ikenceye maruz kalm, tutuklananlarn birou kt muamele ve ikencenin yan sra, kt cezaevi koullarnda hastala, ala, lme terk edilmitir. almada, 2006 ile 2010 Temmuz ay arasnda Terrle Mcadele Kanununda yaplan deiiklikler ekseninde ocuklarn terr sulusu saylmalarnn hukuki ve sosyo-politik boyutlar zerinden Trkiye siyasetinin Schmittyen siyaset algs ierisinde olduu gzlemine bir rnek sunulacaktr. Bu deerlendirmede, Trkiye Cumhuriyetinde 1984-2002 yllarnda i gvenlik gerekesiyle Dou ve Gneydou illerinde ilan edilen olaanst hal uygulamasnn

etkilerinin devam zerinde durulacaktr. ocuklarn terr sulusu saylmalarnn Trkiye Cumhuriyeti tarihine Krt Sorunu olarak gemi mesele ile dorudan balantl olduu almada iddia edilirken, sz konusu konuya yalnzca gerekli noktalarda deinilecek, sorunun tarihsel ve siyasal boyutu bal bana ayr almalarn konusu olduundan kapsaml deinilmeyecektir. Terrle Mcadele Kanununda yaplan 2006 ve 2010 deiikliklerinde, alma evrenini dar tutmak adna yalnzca ocuklarn terr sulusu olarak yarglanmalarna neden olan maddelere ve onlarn Birlemi Milletler ocuk Haklar Szlemesi ile uyumlu olup olmadna yer verilecektir. ocuklarn maruz kald kt muamele ve hukuksuz uygulamalara ise yine almann evrenini dar tutmak adna deinilmeyecek, yalnzca teknik aklamalar yer alacaktr.

BLM I: BANA DMANINI SYLE SANA KM OLDUUNU SYLEYEYM

Carl Schmitte gre devlet, egemenlii elinde tutann, siyasal eylemleri belirleyerek belirli bir toprak paras zerindeki halk rgtlenerek ynetmesidir. 1 Siyaset ise, dman olarak nitelenen bir tekinin varl zerine ina edilir. Nasl ki estetikte gzel ve irkin, ahlakta iyi ve kt, ekonomide yararl ve zararl gibi kartlklar zerinden belirlemeler yaplyorsa, siyasette de siyasal eylem ve saik dost ve dman kartl zerine kurulur. 2 Schmitt, devletlerin kendi devamllklarn salayacak siyasal eylemlerini, ierde ve/veya darda belirledikleri dmanlarn yok etmek ya da etkisiz hale getirmek zerine kurduklar mcadeleye gre kurguladklarn iddia eder. Bu mcadele en bilindik anlamda savatr. Sava kavram kendini, ierde ve/veya darda olsun, dmana kar mcadelede ve kaosun srekli gndemde tutulduu olaanst hal/istisna halinde somutlatrr. Bir devletin ynetilmesindeki temel parametrelerden biri egemenin kim olduunun belirlenmesidir. Bu noktada Carl Schmitt, egemeni olaanst hale/istisna haline karar veren olarak tanmlar. 3 Schmittin siyasal kuramnda, siyasal sistemin devam iin her zaman bir dman olmal ve ona kar mcadele edilmelidir. tekinin varolusal inkrn ifade eden sava da ite bu dmanlktan doar. Sava belirsizlik, kaos, karmaa ortamna olanak saladndan egemenliin ve ynetimin belirlenmesinin en olanakl halidir. Schmitt, Siyasal Kavram adl almasnn 6. Blmnde u szlere ver vermitir; Siyasal birlik, doas gerei, tm insanl ve yeryzn kapsar biimde tekil bir birlik olamaz. nk eer, tm halklar, dinler, snflar ve dier insan topluluklar, aralarnda herhangi bir atmay imknsz klacak biimde bir araya gelmilerse, yeryzn kapsayan bir imparatorlukta herhangi bir i savan kma olasl ortadan kalkm demektir. Yani dost-dman ayrm ortadan kalkar; geriye sadece siyasetten arndrlm bir dnya gr, kltr, medeniyet, ekonomi, ahlak, hukuk, sanat, elence vs. kalr, ama ne siyaset ne de devlet olmaz. 4 Bar siyaseti yapmak isteyen, tekiyi dlamak yerine bir deer olarak hayata katmak isteyen siyasetlerin reddini ve devletin kendinde ama olduu anlayn destekleyebilecek bu

1 2

Carl Schmitt, Siyasal Kavram, ev. Ece Gstepe, stanbul, Metis Yaynlar, 2006, syf. 39 Carl Schmitt, Siyasal Kavram, syf. 47 3 Carl Schmitt, Siyasi lahiyat, ev. Emre Zeybekolu, Ankara, Dost Yaynlar, 2005, syf.13 4 Carl Schmitt, Siyasal Kavram, syf. 74

szler Schmittin siyasal anlaynda dmann ve savan ne derece nemli olduunu ifade etmektedir. Ona gre; dmann yokluu devletin ve siyasetin yokluudur. Mithat Sancarn deyimiyle siyaseti ulusal ya da uluslar aras dzeyde dost-dman ayrm zerinden tanmlamak siyah ve beyaz dnda hibir rengin varln kabul etmeden bu iki durak arasnda ara durak tanmamaktr. Bu anlay benimseyen siyasetler iin; Farkllk ve eitlilie hayat hakk brakmayan, fikrin yerine hasametin, tartma ve mzakerenin yerine hareketin ya da seferberliin konmak istendii, her eyin topyeknlatrld bir dnyadr arzulanan. 5 Dost-dman ayrm birok devletin temel siyaset prensibi ve ynetim biimi olagelmitir. Bu anlamda ynetim paradigmasn dost-dman zerinden kurmak, sava halini ve olaanst kararlarnn alnabilecei bir toplumsal ortam yaratmak egemenlik adna tercih edilmektedir. Trkiye Cumhuriyeti siyasetine bakldndaysa Schmittin dost-dman ayrmnn izleri rahatlkla grlebilir. Darda ve/veya ierde her zaman lkeyi blmek isteyen gler olduu argman 1923'ten gnmze Trkiye Cumhuriyetinde hi vazgeilmeden srekli tekrarlanan bir sylemdir. Krtler, snfsz imtiyazsz kaynam bir kitle olunduunu inkr eden komnistler/kzllar, aleviler, topraklarda gz olan Ermeniler, eriat zlemi ile yanp tutuan laik devlete kar irticaclar farkl dnemlerde farkl younluklarla ama hep i dman olarak devletin hedefi olmulardr. Bu dmanlarn temizlenmesi iin de katliamlar, skynetimler, gayrimeru idamlar, faili mehuller, ikenceler, kaybettirmeler tarihe hep bir eit istisna hali ierisinde kaydedilmitir. Gnmzde egemenliin belirlenmesi terr istisnas zerinden yaplmaktadr. Trkiyenin terr gndemi ile hukuktan sapma gsterdii son drt yllk ocuk yarglamalarna gemeden nce, konuyla dorudan alakal olduu dnlen Krt Sorununa ve soruna kaynaklk eden 3713 Sayl Terrle Mcadele Kanununun geliim srecine ksaca bakmakta fayda vardr.
3

BLM II: TERRLE MCADELE KANUNU a) Srecin Arka Plan Krt Sorunu olarak tabir edilen Krtlerin sosyo-politik hayatta kendi kimlikleri ile var olma mcadelesi Osmanl Devletinin son dneminden gnmze son iki yzyllk bir tarihe sahiptir. Trkiye Cumhuriyetinin kuruluundan gnmze irtica, airet, ekyalk, yabanc kkrtmas, iktisadi azgelimilik meseleleri gibi farkl biimlerde 6 ele alnan Krt Sorunu, 1990l yllarn bana kadar bir suskunlukla karlam, Krtlerin mevcudiyeti dahi reddilmitir. 7 En arlkl gndemi, 1978de Krdistan i Partisinin (PKK: Parti Karkerani Kurdistan) kurulmasnn ardndan 1980lerle balayan silahl atma ve bombalama

Mithat Sancar , "nsan Haklarnn Temeline Bir Tehdit Olarak Global Olaanst Hal", Yirmibirinci Yzyln Banda nsan Haklarna Ynelik Tehditler ierisinde, Yayna Hazrlayan; oanna Kuuradi, Ankara, Hacettepe niversitesi nsan Haklar ve Felsefesi Uygulama ve Aratrma Merkezi UNESCO nsan Haklar in Felsefe Krss Yayn, 2004, syf. 185-204; Mithat Sancar, Kalc Global Olaanst Hal, Birikim Dergisi, Say 151, 2001, syf:16 6 Daha ayrntl bilgi iin ltfen baknz: Mesut Yeen, Devlet Syleminde Krt Sorunu, letiim Yaynlar, stanbul 2003 7 Mesut Yeen, Devlet Syleminde Krt Sorunu, letiim Yaynlar, stanbul 2003, syf: 18
5

eylemleriyle devletin gvenlik meselesi biimine dntnde kazanmtr. 1984te ilk kez Bitliste, ardndan 1987de Bingl, Diyarbakr, Elaz, Hakkri, Mardin, Siirt, Tunceli ve Vanda Olaanst Hal (OHAL) ilan edilmi, 1990da bu illere Batman ve rnak da eklenmi, Bitlis sonradan Adyaman ve Mu ile birlikte mcavir il ilan edilmitir. 1994 ise OHAL bu illerin bazlarndan kaldrlm, bazlar ise mcavir il olmaya devam etmitir. Bu 13 kentteki OHAL durumu ise 30 Kasm 2002de son bulmu; sre, Trkiye tarihinin en uzun sreli geici rejimi olarak kaytlara gemitir. 8 Sz konusu sre ierisinde Devlet yetkililerince PKK ve ona yardm edenlere dman nitelemesi yaplmtr. Mesut Yeenin, Devlet Syleminde Krt Sorunu adl eserinde aktardna gre 1989 ylnda dnemin Genelkurmay Bakan, TC Ordusu ile PKK arasndaki atmay deerlendirirken PKK mensuplarna ve ona yardm edenlere dman nitelemesiyle atfta bulunmutur. ki lke ordusu arasndaki savata kar tarafn mensuplarna dman nitelemesi yaplmas gerekirken, bu terminolojik hata bir suskunlukla karlanmtr. Dou ve Gneydou Anadoluda yaayan kendi vatandalarn devlet, dman olarak nitelememitir. 9 Krt halkna ynelik tekiletirmede 2002 ylndan sonra OHALin kalkmas ile bar siyasetine geilmi olduu izlenimi verilse de, 2006-2010 yllar arasnda Krt ocuklarna ynelik basknn demokratikleme ve Krt alm srecinde ileriye ynelik bir adm admdan ok dost-dman ayrmna dayandrlabilecek siyasetin izleri olduu sylenebilir.

b) Terrle Mcadele Kanunu PKK ve TC gvenlik gleri arasnda Dou ve Gneydou illerinde atmalarn youn olarak yaand 1990larn banda, 12 Nisan 1991de Terrle Mcadele Kanunu (TMK) devletin i gvenliini salamak adna parlamento tarafndan oluturulmutur. 10 Yasa tasar halindeyken dahi byk tartmalara neden olmu, yasa tasarsnn kanunlamasnn ardndansa Anayasa Mahkemesine davalar almtr. Basn zgrl, dnce zgrl vb. temel hak ve zgrlkleri; sularn ve cezalarn kanunilii, ceza sorumluluunun ahsilii gibi hukukun temel ilkelerini ihlal ettii ynnde eletirilen yasa 11, zaman ierisinde eitli dnemlerde deiiklie uramtr. 2002-2004 yllar arasnda Avrupa Birlii Uyum Paketi erevesinde devletin otoriter gvenlik politikasnda TMK da yaplan deiikliklerle zgrlkler lehine adm atlmtr. fade zgrlne kstlama getiren ve cezalandran, Trkiye Cumhuriyeti Devletinin lkesi ve milletiyle blnmez btnln bozmay hedef alan yazl ve szl propaganda ile toplant gsteri ve yry ifadesi ieren TMK madde 8 yrrlkten kaldrlm, terr tanm mulklktan bir nebze kurtarlmtr. Ancak 2004te PKKnn atekes ilann sona erdirmesi ve blgede tekrar karmaa ortamnn olumas, 2005te emdinli olaynn yaanmas

Ahmet k (24.11.2002), 'OHAL'den 'bu hal'e neler deiti...(1) Radikal Gazetesi Resmi Web Sitesi http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalHaberDetay&ArticleID=652341&Date=10.05.2010&Ca tegoryID=97 (en son eriim tarihi 10.05.2010) 9 Mesut Yeen, Devlet Syleminde Krt Sorunu, syf. 154 10 Volkan Aytar (01.07.2006), Daha Karanlk Bir Gelecee Doru Mu? Terrle Mcadele Kanununda Yaplan Deiiklikler, TESEV Resmi Web Sitesi http://www.tesev.org.tr/UD_OBJS/PDF/DEMP/CEPS/TESEVTMKRaporu-VolkanAytar.pdf (en son eriim tarihi: 06.06.2010) 11 Mithat Sancar, Anayasa Mahkemesinin Terrle Mcadele Yasasna likin Karar zerine Dnceler, Devlet Akl Kskacnda Hukuk Devleti ierisinde, letiim Yaynlar, stanbul, 2008, syf: 217
8

TMKdaki zgrlkler lehine admn devlet ierisinden eletirilmesine neden olmutur. 12 Bu dnemde bir yandan devletin gemite Krt Sorununa ynelik hatal tutumlar izlenmi olabilecei Babakan Tayyip Erdoan tarafndan ifade edilirken 13, ayn zamanda otoriter tavra geri dnn de izleri paradoksal olarak gzlemlenmitir. 2005te TMK da deiiklik gndeme gelmi, 2006 Haziran ayndaysa Terrle Mcadele Kanununda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun parlamentoda kabul edilmitir. Yaplan deiikliklerde temel hak ve zgrlklere kar devletin gvenlii dengesinin zgrlkler ve hukuk devleti ilkesi aleyhine bozulduu gzlemlenmitir. almamzn ekseni yalnzca yaplan deiikliklerin ocuklar etkileyen noktalar olduundan, temel hak ve zgrlklerin ve hukuk devleti ilkesi aleyhine bozulduu noktada geni takdir hakknn yaratlmas ve devletin hukuksuzluu hukuk haline getirerek bir eit istisna hali yaratt noktalardan yalnzca ocuklar etkileyen ksm zerinde durulacaktr. 14

BLM III: BYYNCE NE OLACAKSIN YAVRUM?/ TMK MADURU OCUKLAR a) Srecin Geliimi Dou ve Gneydou illerinde geici rejim dneminde byyen ocuklar hep ynetimin sk ve olaanst olduu koullarda bym; len ve ldren yaknlarna, bayraklara sarl tabutlara, gzaltnda kaybedilen insanlara, yaklan ya da zorla boaltlan kylere, faili mehul cinayetlere, ikencelere tank olmulardr. 15 2002 ylnda olaanst halin kaldrlmasnn ardndan en fazla yank uyandrm olaylardan biri 28 Mart-3 Nisan 2006 tarihleri arasnda Diyarbakrda kan toplumsal olaylardr. Olaylar, TC gvenlik glerinin Mu Merkez, Diyarbakr Kulp, Bingl Gen ve Solhan ileleri arasnda bulunan blgeye 24.03.2006 tarihinde dzenledii operasyonda 14 PKK gerillasnn yaamn yitirmesinin ardndan, bunlardan Diyarbakr doumlu drdnn defin iin Diyarbakra getirilmesi ile balamtr. Cenaze iin toplanan kitle, mezarlk dnnde gvenlik glerinin mdahalesi ile karlam, byyen ve bir haftaya yaylan olaylarda nsan Haklar Dernei Raporuna gre 5i ocuk 10 kii yaamn yitirmi, 200e yakn kii yaralanm, 200 ocuk-363 yetikin olmak zere 563 kii gzaltna alnmtr. Gzaltna alnan kiilerden 91 ocuk, 291 yetikin tutuklanmtr. 16 Ayn dnemde o tarihlerde deiiklikler yaplmas gndemde olan 1991 ylnda karlm Terrle Mcadele Kanunununda yaplacak deiikliklere hz verilmi, sz konusu
5

Volkan Aytar, a.g.e Erdoan: Krt Sorunu Hepimizin Sorunu(12.08.2005), BANET Resmi Web Sitesi http://bianet.org/bianet/bianet/65194-erdogan-kurt-sorunu-hepimizin-sorunu (en son eriim tarihi: 06.06.2010) 14 Terrle Mcadele Kanununda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanunun temel hak ve zgrlkler ve hukuk devleti ilkesi aleyhine zellikler tadna dair birok sivil toplum rgt rapor hazrlamtr. Bu raporlarn tam metni iin TESEV, nsan Haklar Gndemi Dernei, Hukukular Dernei, Mazlum-Der, Hukuki Aratrmalar Dernei gibi sivil toplum rgtlerinin resmi web sitelerine bavurulabilir. 15 Ahmet k, a.g.e 16 nsan Haklar Dernei (HD), 28 Mart 2006 Diyarbakr Olaylarna likin nceleme Raporu, HD Resmi Web Sitesi, http://www.ihd.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=106:28-mart-2006darbakir-olaylarina-k-celeme-raporu&catid=34:el-raporlar&Itemid=90 (en son eriim tarihi: 06.06.2006)
13 12

deiiklikler 29 Haziran 2006 tarihinde parlamentoda kabul edilmi ve yrrle girmitir. 17 Bu deiikliklerden en gze arpan, almann ana eksenini oluturan ocuklarn terr sulusu olarak yarglanmalarna ilikin olandr. 2006 ylnda yaanan olaylardan, almann kaleme alnd Temmuz 2010a kadar Trkiyenin birok ilinde 21 Mart Nevruz (Newroz) Bayram, 15 ubat Abdullah calann yakalanmasnn yldnm gibi belirli gnlerde ve/veya eitli mitingler ya da basn aklamalar sonrasnda gvenlik gleri ile halk arasnda kan olaylarda ok sayda ocuun gzaltna alndna, tutuklandna ve yarglanmalarnn ardndan hapis cezasna mahkm edildiklerine tank olunmutur. 18 Ka ocuun soruturma ve/veya kovuturma geirdiine, hkm giydiine dair son drt seneyi ieren kapsaml istatistikler henz yaymlanmamtr. Uluslar aras Af rgt 17 Haziran 2010 tarihinde konu ile ilgili bir rapor yaynlamtr. Bu raporda, 2009 ylnda Milletvekili Sevahir Bayndrn verdii soru nergesine Adalet Bakanlnn verdii yazl yantta 2006-2008 yllar arasnda 1,308 ocuk aleyhine Terrle Mcadele Kanunundan ve 719 ocuk aleyhine ise Ceza Kanununun silahl bir rgtn lideri ya da yesi olma suunu dzenleyen 314. maddesi uyarnca kovuturma balatld belirtilmitir. 19 ocuklarn kar karya kaldklar hukuksuzluk ve adaletsizlie kar kmak iin sivil bir inisiyatif olarak rgtlenen ocuklar in Adalet arclar nisiyatifi (A)nin konunun takibini yaparken toplad resmi olmayan verilere gre ise 2010 Nisan aynda Trkiyede 32 ilde 4000e yakn ocuk hakknda TMK ve ilgili kanun hkmleri kapsamnda gzaltlar yaand, soruturma ve/veya kovuturmalar balatld ve bu ocuklardan %95inin Krt ocuklar, geri kalan %5inin ise farkl eilimli yasal olmayan rgtlerden olduu bilgisine ulalmtr. 20
6

b) Hukuki Durum Gerek ulusal yasalar, gerekse uluslar aras taraf olunan szleme ve protokoller gereince 18 yandan kklerin ocuk kabul edildiklerinden her trl sutan tr ocuk mahkemelerinde yarglanmalar gerekmektedir. 1989da Birlemi Milletler Genel Kurulunca kabul edilen ocuk Haklar Szlemesi, baz maddelerine ekince konularak 21 da olsa 14 Eyll 1990 tarihinde Trkiye Cumhuriyeti

UNICEF Trkiye Temsilcilii (2010). Gsterilere Katlmalar Sebebi ile Terr Sulusu Saylan ocuklar Hakknda Saha Ziyareti Raporu, ocuklar in Adalet arclar Mail Grubu, 19.04.2010 18 UNICEF Trkiye Temsilcilii (2010), a.g.e 19 Uluslar aras Af rgt Trkiye (Af rgt), ocuk Haklar Evrenseldir: Trkiyede ocuklarn Terrle Mcadele Yasalar Altnda Adil Olmayan Yarglamalarna Son Verin, Af rgt Resmi Web Sitesi, 17.06.2010 http://www.amnesty.org.tr/ai/system/files/cocuk%20haklari%20evrenseldir%20web.pdf (en son eriim tarihi: 27.07.2010) Adana, Ar, Ankara, Antalya, Aydn, Batman, Bingl, Bitlis, Bursa, Diyarbakr, Erzurum, Gaziantep, Hakkri, Hatay, Idr, stanbul, zmir, Karabk, Kocaeli, Malatya, Mardin, Mersin, Mula, Nide, Samsun, Siirt, Sivas, rnak, Tekirda, Tunceli, Urfa ve Van 20 ocuklar in Adalet arclar (22.04.2010), Ta Atan ocuklar (!?) Paneli-2 Etkinlik Raporu, stanbul, ocuklar in Adalet arclar Mail Grubu, Gnderen: Gzde Aytemur, 28.04.2010 21 BM ocuk Haklar Szlemesindeki aznlk ya da bir yerli ahaliye mensup ocuklarn kltrel deerlerinin gelitirilmesi, dil ve dininin yaatlmas haklarn dzenleyen 17., 29. ve 30. maddelere ekince konulmutur.
17

tarafndan imzalanm ve 09.12.1994 tarihli ve 4058 sayl kanunla onaylanmtr 22. Szleme ilk maddesinde ocuu u ekilde tanmlamtr; Bu Szleme uyarnca ocua uygulanabilecek olan kanuna gre daha erken yata reit olma durumu hari, onsekiz yana kadar her insan ocuk saylr. Yine ayn szlemenin 40. maddesi uyarnca ocuklarn yarglamasnda baz usullerin yetikinlerin yarglanmasndan farkl olaca kabul edilmitir. Madde 40/3e gre; taraf devletler, kanunla ihtilafa den ocuklar iin yalnzca ona uygulanabilir yasalarn, usullerin, onunla ilgili makam ve kurulularn oluturulmasn tevik edecek ve insan haklar ve yasal gvencelere tam sayg gsterilmesi koulu ile bu tr ocuklar iin adli kovuturma olmakszn nlemlerin alnmas konusunda aba gstereceklerdir. Szlemenin 37/b maddesinde dzenlenen ocuun yksek yarar ilkesi gereince de uluslar aras mevzuata gre ocuk yarglamalarnda, hapis ve para cezas verilmesi en son are olarak dnlmelidir. 23 Trkiyede 2005 ylnda yrrle giren 5393 sayl ocuk Koruma Kanunu ile, BM ocuk Haklar Szlemesinde belirtilen hususlarda dzenlemeler getirilmi, gvenlik tedbirlerinin usul ve esaslarna, ocuk mahkemelerinin kurulu, grev ve yetkilerine ilikin hkmleri dzenlenmitir. Kanunda ocuklarn hangi usullerle yarglanaca ve grevli mahkemeler ayrntl olarak belirtilmitir. Kanunnun Temel lkeler balkl blmde de BM ocuk Haklar Szlemesine uygun olarak ocuklarn zgrln kstlayc tedbirlerin en son are olarak dnlmesi gerektii belirtilmitir. 24 Ancak, 2006 ylnda Terrle Mcadele Kanununun dokuzuncu maddesinde yaplan deiiklikle ocuklarn kendilerine zg mahkemelerde yarglanmas ilkesinden sapma gsterilmi ve bu deiiklikle 15 yan zerindeki ocuklara Terrle Mcadele Kanunu kapsamndaki eylemler nedeniyle dava ald takdirde, Ceza Muhakemesi Kanununun 250. maddesinin birinci fkrasnda belirtilen ar ceza mahkemelerinde davalarn grlecei belirlenmitir. Terrle Mcadele Kanunu kapsamnda deerlendirilecek sularla ilgili olarak madde on , 15 yandan bykler iin hkmn aklanmasnn geri braklmas, verilen hapis cezasnn seenek yaptrmlara evrilmesi ve ertelenmesi de yasaklanmtr. 25 Gsterilere katldklar ve polise ta attklar gerekesiyle gzaltna alnan ocuklar hakknda alan davalar TMK 7/2, TCK 152/1-a, 220, 314/2 maddelerinden ve 2911 Sayl Toplant ve Gsteri Yry Kanununa muhalefetten almaktadr. 26 ocuklara atfedilen sular genel olarak unlardr; 22

Devletin varlna ve anayasal dzene kar su ilemek, Su ilemek amacyla rgt kurmak rgt propagandas yapmak zinsiz gsteri ve yry yapmak,

nsan Haklar Dernei (HD), 2008 Yl Kanunla htilafa Den ocuklar Raporu, HD Resmi Web Sitesi, 26.05.2009 , syf.57 http://www.ihd.org.tr/images/pdf/ihd_kanunla_ihtilafa_dusen_cocuklar_raporu_mayis_2009.pdf (en son eriim tarihi: 28.07.2010) 23 nsan Haklar Dernei (HD), 2008 Yl Kanunla htilafa Den ocuklar Raporu, syf.54 24 nsan Haklar Dernei (HD), 2008 Yl Kanunla htilafa Den ocuklar Raporu, syf.54 25 UNICEF Trkiye Temsilcilii (2010), a.g.e 26 UNICEF Trkiye Temsilcilii (2010), a.g.e

Kamu malna zarar vermek, Polise mukavemet.

kan toplumsal olaylarda haklarnda soruturma ve/veya kovuturma alan ocuklara kar TCKnn 220. maddesine gre su ilemek amacyla rgt kurma, rgt yelii ve rgt propagandas suundan 2 yldan 6 yla kadar, TCK madde 314/2de dzenlenen silahl rgte ye olma suu ile 5 yldan 10 yla kadar hapis cezalar istenmitir. TMKnn 5. maddesinde cezalarn yars orannda arttrlaca ngrlmtr. Olaylarda terr rgtnn propagandas yapld gerekesiyle TMK madde 7/2ye gre ayrca 1 yldan 5 yla kadar hapis cezas da istenmitir. Toplant ve Gsteri Yry Kanununun 33/c maddesine gre ise ta atan ocuklar iin 5 yldan 8 yla kadar ceza istenmi, olaylarda kamu malna zarar verildii iddiasyla da ayrca TCK 152/1aya gre cezalarn iki katna karlmas talep edilmitir. 27 Yargtay Ceza Genel Kurulu (YCGK) itihat niteliindeki 04.03.2008 tarihli 2007/9282 Esas,2008/44 Karar sayl kararnda rgtn ars ile yaplan eylemlere katlmay rgt adna hareket etme kapsamnda deerlendirmi, TMKnn ve Ceza Kanununun yorumunu fazlasyla geniletmitir. 28 Bu yorum, ocuklarn yarglamalarna da etki eden bir karar nitelii tamtr. Hukukular, ocuklarn gsterilere katlma saiklerinin bu yorumla tek tipletiine dikkat ekmilerdir. Oysa olaylarn yaand gsterilerin hepsinin farkl nitelikleri olduu gz nnde tutulmamtr. Mahalle arasnda gelien protesto olaylar, basn aklamasna izin verilmemesi yahut sonrasnda yrmeye izin verilmemesi, nevruz kutlamalar, cenazelerde kan olaylar, parti mitingleri farkl saiklerle iinde bulunulabilecek ortamlar olduu halde YCGKnun karar sz konusu olaylarda eer rgt ars varsa gzaltna alnanlarn ya da tutuklananlarn rgt yelii ile yarglanmasna yol amtr. Bu da cezalar arlatrmtr. 29 Anayasa madde 90a gre usulne gre yrrle girmi uluslar aras antlamalar kanun hkmndedir. Antlamalarn temel hak ve zgrlkler hakknda olmas durumunda Anayasa madde 90/son ile ncelikli uygulama art getirilmitir. Bunun anlam i hukukta farkl dzenlemeler olsa bile temel hak ve zgrlklerle ilgili uluslar aras szleme hkmlerinin ncelikli uygulanmas gerektiidir. Sz konusu duruma bakldnda, ilk elden, ocuklarn insan haklar belgesi olan BM ocuk Haklar Szlemesine aykr bu uygulamann hukuka aykr olduu ncelikli uygulama artna uyulmad gerekesiyle rahatlkla sylenebilir. Ayrca cezalarn yorumunda cezalarn kanunilii ilkesi gerei maddi unsur ve manevi unsurun dar yorumlanmas gerekmektedir. Yargtayn itihad fiilin ceza kanunu ierisinde deerlendirilip yarglamasna neden olan maddi unsurunun ayrlmaz paras olan manevi unsuru fazlasyla geniletmitir. Terr suunun geni yorumu ve ocuklarn olaylara katlmdaki saik arasnda illiyet ba nesnel kurulmamtr. Bu srete birok ocuk tutuklu yarglanm, bir ksm ceza alm ve birou da kt muameleye uramtr. Btn bu hukuksuz uygulamalara vicdan ars yaparak kar kan bir grup insan ve Sivil Toplum rgtleri sayesinde konu srekli eletirel olarak gndemde tutularak hkmete yasay deitirmesi ynnde bask yaplmtr. 2010 Temmuz ayna gelindiindeyse bu aba tamamyla olmasa da byk bir kazanm elde etmitir.

nsan Haklar Dernei (HD), 2008 Yl Kanunla htilafa Den ocuklar Raporu, syf.4 Fevzi elik, ocuklarn Silahl rgt yesi Saylmas ve rgt Adna Su Kavramna Hukuksal Bir Bak ocuklar in Adalet arclar Mail Grubu, Gnderen: Mehmet Atak, 10.07.2009 29 UNICEF Trkiye Temsilcilii (2010), a.g.e
28 27

BLM III: MCADELE VE KAZANIM a) TMK deiiklikleri 2006 ylnda Terrle Mcadele Kanununun ocuk yarglamalarna getirmi olduu istisna, anayasaya ve hukuk devleti ilkesine aykr bir grnm tekil ettiinden uygulamaya girdiinde sivil toplum tarafndan youn eletirilerle karlanmtr. 2008 ylnda kurulan daha ok bireysel katlmla hareket eden iinde hukukularn, akademisyenlerin, sanatlarn, gazetecilerin, ocuklarn ailelerinin ve konuya duyarl kiilerin yer ald ocuklar in Adalet arclar ile yine arclar da kapsayan fakat daha ok kurumsal temsilin olduu ocuklar in Adalet Giriimi konu ile ilgili almalar yrtmtr. Toplantlar ve eylemler dzenleyerek, davalara katlarak, konuyu medyaya tayarak, hkmet grmeleri yaparak ve raporlar yaynlayarak yasann dzeltilmesi iin bu srete youn bir alma yrten gnlllerin abalar nihayet 2010 Temmuz aynda hkmetin Terrle Mcadele Kanunu ve ilgili kanunlarda deiiklilik yapmasyla bir sonu elde etmitir. TMK Maduru ocuklarn durumunun hukuksuzluuna dikkat eken sivil toplum rgtlerinin basksyla medyada ta atan ocuklar olarak bilinen ocuklar iin 2009 yl ubat aynda DTP Grup Bakanl tarafndan bir yasa teklifi verilmitir. Ardndan 2009 Kasm aynda bir yasa tasars hazrlanmtr. Bu tasar 2010 Haziran aynda Adalet Bakan Sadullah Ergin ve AK Parti Grup Bakanvekili Bekir Bozda tarafndan Babakan Recep Tayyip Erdoan'a sunulmu ve babakandan onay alnmtr. 22/07/2010 tarihinde tasar mecliste kabul edilmi, Cumhurbakan Abdullah Gln onaynn ardndansa 25/07/2010 tarihinde 6008 sayl Terrle Mcadele Kanunu ile Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun balyla Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir. 30 Yaplan deiiklikle 2911 sayl Toplant ve Gsteri Yryleri Kanunu, 3713 sayl Terrle Mcadele Kanunu, 4675 Sayl nfaz Hkimlii Kanunu, 5237 Sayl Trk Ceza Kanunu, 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanunu ve 5275 Sayl Ceza ve Gvenlik Tedbirlerinin nfaz Hakknda Kanunda ocuklar lehine yeni dzenlemelere gidildii grlmtr. 6008 Sayl kanunun ilk maddesinde, 2911 Sayl Toplant ve Gsteri Yryleri Kanununun 32. maddelerinde yaplan deiiklikle gvenlik glerine silahl direnme saylan ve en az 5 yl ceza verilmesine neden olan zararlandrc sonu dourmayan ta atma eylemi ocuk ve yetikin ayrm gzetmeksizin cezai nitelikten karlmtr. Deiiklie gre cebir ve tehdit yoluyla gvenlik grevlilerime direnme olmas durumunda ise, fiiller TCKda yer alan hkmlere gre deerlendirilecektir. Bunun anlam 2911 Sayl kanuna muhalefetten ve TCK hkmlerinden ayr ayr ceza alnmayaca ancak direnme fiilinin yalnzca TCK hkmlerince deerlendirileceidir. Ta, 2911 sayl kanun hkmlerince halen silah kapsamndadr ancak zararlandrc sonu dourmayan ta atma eyleminin kolluk glerine cebir ve tehdit yoluyla direnme saylmayarak cezalandrlmayaca beklenmektedir. 31 Deiikliin ikinci maddesi, yine 2911 Sayl Toplant ve Gsteri Yryleri Kanununda deiiklik getirmi ve toplant ve gsteriye silahl katlanlar balndaki 33. maddede deiiklik yaplmtr. Kullanlmasa dahi 2911 Sayl Kanunun 23/b maddesinde saylanlarla gsteriye katlanlara 6 aydan 3 yla kadar ceza verilecei hkme balanmtr. Deiiklikten nce 2 yldan 5 yla kadar cezaya neden olan bu hkm aralarn direnme iin kullanlmas halinde 5 yldan 8 yla kadar hapis cezas ngrmekteydi. Sz konusu

Konuyla ilgili ayrntl bilgilere Trkiye Byk Millet Meclisinin resmi web sitesinde yer alan YASAMA bal altndaki tasar ve teklifler ile kanunlar blmnden ulalabilir. 31 Mehmet Uum (26.07.2010), Adaleti ardk ve Nihayet Geldi, Taraf Gazetesi Resmi Web Sitesi http://www.taraf.com.tr/haber/adaleti-cagirdik-ve-nihayet-geldi.htm (en son eriim tarihi: 29.07.2010)
30

deiiklikle tanmas yasak olan aralarla gsteride cezai herhangi bir fiil oluturulmas halinde ilgili kanun hkmleri uygulanacak, 2911 Sayl kanundan ceza verilmeyecektir. Deiiklikten nce, 2911 Sayl Toplant ve Gsteri Yry Kanununun 34. maddesinde Terrle Mcadele Kanununun 2. maddesine yaplan atfla, yasa d nitelie dnen toplant ve gsteri yrylerine katlanlar rgt yesi olmad halde rgt adna su iledii iin rgt adna cezalandrmaya tabi tutulmakta idi. 6008 sayl Kanununun 3. Maddesine eklenen bir hkmle ocuklar bu maddenin kapsam dnda braklmtr. Deiiklikten nceki dzenlemede ise ocuklar bu maddeden dolay 7 yl 6 ay ceza ile kar karya kalmlardr. 32 Terrle Mcadele Kanununun 5. maddesindeki terr suu ileyenlere verilecek cezalarn yar orannda arttrlacana dair hkme, anlan deiiklik kanununun 4. maddesi ile eklenen yeni bir fkrayla bu ceza artrmnn ocuklar bakmndan uygulanamayaca aka hkme balanmtr. 33 Her durumda ocuklara zg soruturma ve kovuturma usulleri uygulanmas talebi Ceza Muhakemesi Kanunu 250. Maddesinde ve Terrle Mcadele Kanununun 9. Maddesinde yaplan deiiklikle uygulanabilir hale gelmitir. Ceza Muhakemesi Kanununun 250. maddesine deiiklik kanununun 8. maddesinde eklenen bir hkmle ve Terrle Mcadele Kanununun 15 yandan byk ocuklarn zel yetkili mahkemelerde yarglanmasna neden olan 9. maddesinin ikinci cmlesinin, yine deiiklik kanununun 10. maddesi ile yrrlkten kaldrlmasyla ocuklarn zel yetkili ar ceza mahkemelerinde yarglamayacan hkme balamtr. Bundan byle ocuk mahkemeleri ve ocuk savclklar, bunlarn mevcut olmad yerlerde genel grevli savclk ve mahkemeler suun tr ne olursa olsun ocuklarn soruturma ve/veya kovuturma evresinde grev yapacaklardr. ocuklarn davalar yetikinlerinkiyle birletirilemeyecek ve terr suuna zg soruturma ve kovuturma usulleri ocuklara hibir durumda uygulanamayacaktr. ocuklar kendilerine zg mahkemelerde yarglanacaklardr. 34 5275 Sayl Ceza ve Gvenlik Tedbirlerinin nfaz Hakknda Kanunun 107. Maddesinin drdnc fkrasna bu fkra hkmleri ocuklar iin uygulanmaz ibaresi deiikliin 9. maddesi ile eklenerek artl salverme iin cezann 3/4n (drtte n) ekme koulu ocuklar iin kaldrlmtr. Bu durumda TMK ile ilikilendirilen ocuklar iin artl salverme hkmleri adli sularda uygulanan biime geri dnm ve 16-18 ya grubu ocuklarn cezalarnn 2/3 n (te ikisini), 12-15 ya grubu ocuklarn cezalarnn 1/2sini (yarsn) doldurduu takdirde artl salverme hakkndan yaralanabileceklerdir. TMK ile ilikilendirildikleri iin daha nce terr sulusu saylan ocuklar, deiikliklerle cezaevi disiplin rejiminde adli sulara uygulanan uygulamalara tabi olacaklardr. Bu durum da ocuklarn kez disiplin cezas almas halinde artl salverme hakknn ortadan kalmas durumunu sona erdirmektedir. ocuklarn, artl salverilme hakk hibir durumda ortadan kalkmayacaktr. 35 Yine 6008 Sayl Kanunun 10. Maddesinde yaplan deiiklikle TMK madde 13e gre TMK kapsamnda verilen cezalarn seenek yaptrmlara evrilemeyecei hkmnn ocuklara uygulanmayaca kurala balanmtr. Bylece daha nce 16-18 ya grubundaki ocuklara uygulanmas yasak olan erteleme, hkmn aklanmasnn geri braklmas, paraya

32 33

10

A.g.e A.g.e 34 A.g.e 35 A.g.e

evirme gibi seenek yaptrmlarn uygulanmas olana btn ocuklara ayrm gzetmeksizin salanmtr. 36 Grld gibi, deiikliklerle ocuklar soruturma ve kovuturma usulleri, ceza artrm uygulamas, ceza infaz ve disiplin rejimi, seenek uygulamalar ve yasad nitelie dnen gsterilerde tutuklanarak rgt yesi olmad halde rgt yesi gibi yarglanma bakmndan terr sulusu statsnden karlmtr. 37 ocuklar terr rgt adna sabit bir su ileeler bile ulusal ve uluslar aras yasalar gerei ocuklara zg yarglama ve infaz usullerinden yararlanacaklardr. 38 Deiikliklerin balanmtr. 39 ardndan ocuklarn birounun cezaevlerinden tahliyesine

b) Yeni Srete Neler Olabilir? 6008 sayl kanunun A Avukatlarndan Mehmet Uumun yapt analizde arclarn talep ettii 7 hedeften altsna ulald belirtilmitir. A grubunun taleplerine paralel olarak yaplan deiikliklerde, yalnzca bir talep dzenleme darsnda kalmtr. TMK madde 7/2adaki 1 yldan 5 yla kadar ceza ngren yz tamamen ya da ksmen kapatmann rgt propagandas suu olarak deerlendirilmesi nce ocuklar sonra herkes bakmndan yasadan kartlmasnn talep edilmesine ramen bu hkm varln korumaktadr. Ayn zamanda rgte ye olmamakla birlikte rgt adna su ilemenin, rgte yardm etmenin ve rgt propagandas yapmann dzenlendii TCKnn 220/6,7 ve 8 fkralarnn lsz, orantsz ve adaletsiz cezalar verilmesine neden olduu dikkati ekmektedir. 40 Btn deiiklikler deerlendirildiinde ocuklar terr sulusu statsnden tamamen karlmtr. Yine Uuma gre, ya indiriminden nce yasa d nitelie dnen toplant ve gsteri yrylerinde zararlandrc sonu dourmadan ta atmalar nedeniyle ortalama 13 yl 6 aylk cezalarla yarglanan ocuklarn, 12 yl 6 aylk cezalarnn yasal dayanaklar ortadan kalkmtr. Kalan bir yllk cezann ise yz ksmen ve tamamen kapatmaktan verilmesi olasdr. Bu durumda da ya indirimi ile cezalar 16-18 ya grubu iin 8 aya, 12-15 ya grubu ocuklar iinse 6 aya indirilecektir. Ayrca bu cezalar zerinden 1/6 (altda bir) hkimin takdir indirimi de sz konusudur. Bu indirim olsun olmasn, sz konusu ceza miktar tm seenek uygulamalara imkn vereceinden ocuklarn cezaevine girmesi olasl son derece azalmtr. 41 Av. Mehmet Uum, deiiklikten sonra ocuklarn benzer olaylarda yakalanmalar halinde ayr sutan dolay yarg nne kma ihtimalleri olduunu belirtmektedir. Bunlar toplant ve/veya gsteriye tala katlma, yz ksmen ve tamamen rterek katlma ve toplant ve/veya gsteride zararlandrc sonu douran ta atma eylemini gerekletirmeleri durumlardr. 2911 Sayl Kanununda madde 33/1e gre ta bulundurma, ayn kanunun 23/b

A.g.e A.g.e 38 Av. Mehmet Uum ile 29.07.2010 tarihli telefon grmesi. 39 Cem Emir, Bayram Bulut (26.07.2010), Ta Atan ocuklarn Tahliye Sevinci, Milliyet Gazetesi Resmi Web Sitesi http://www.milliyet.com.tr/tas-atan-cocuklarin-tahliyesevinci/turkiye/sondakika/26.07.2010/1268385/default.htm (en son eriim tarihi: 31.07.2010) 40 A.g.e 41 A.g.e
37 36

11

maddesine yapt atfla, gsteriye silahla katlma saylacandan 6 aydan 3 yla kadar ceza ngrmektedir. Daha nce de belirtildii gibi TMK madde 7/2aya gre yz ksmen veya tamamen kapama rgt propagandas suu olarak deerlendirildiinden 1 yldan 5 yla kadar hapis istemine neden olmaktadr. Bir gsteride zararlandrc sonu douran ta atma eyleminde bulunulmas ise 2911 Sayl Kanunun direnme suunu dzenleyen 32. maddesinin TCK madde 265e yapt atfla artrmla birlikte 9 ile 4,5 yl aras hapis cezasn ngrmektedir. ocuklara cezalar alt snrdan verildiinden fiilin ayn anda gereklemesi halinde toplam 27 aylk bir ceza ile kar karya kalnaca sylenebilir. Ancak bu durumda hapis cezas ile ocuklarn cezaevine gnderilmeleri gerekmeden ceza adaletinin salanmas beklenmektedir. Seenek yaptrmlar, erteleme ve hkmn aklanmasnn geri braklmasn kapsayan seenek uygulamalar mahkemece hkmedilen sreye gre her bir su iin ayr ayr belirlenir. ocuklara alt snrdan ceza verilmesi ve ya 16-18 ya arasndaki ocuklar iin cezann 1/3 (te biri), 12-15 ya arasndakiler iinse yars orannda indirim uygulanmas halinde ceza sreleri 2 yln altnda kalacandan seenek uygulamalarla ocuklar cezaevine girmeden iledikleri sularn yaptrmlar ile karlaacaklardr. 42

BLM IV: SYAN DA ASLINDA GZL BR OYUNDUR / SOSYO POLTK AIDAN ocuklarn terr sulusu olarak, byklerle ayn koullarda yarglanmalar TMK da yaplan deiiklikle ilk defa gndeme gelmi bir sorun deildir. Yakn tarihe bakldnda skynetim mahkemelerinde ve devlet gvenlik mahkemelerinde byklerle ayn usullerde yarglanan ocuklar olmutur. 43 Bunlardan en aklda kalan ya byltlerek idam edilen Erdal Erendir. Bugn tartmann en gze arpan yan 2006 ylndaki deiikliin ak ak hukuku ihlal etmesi ve yine ok belirgin bir ekilde Krt ocuklar aleyhine bir sre iletilmi olmasdr. Bu durum devletin yasama ve yarg organnn gvenlik gerekesiyle hukuktan rahatlkla sapabildiinin ve ocuklarn bile rahatlkla dman figrne dntrlebildiinin bir gstergesidir. Btn bu olaylar, Krt Sorunu olarak ifade edilen uzun bir gemie sahip meselede zmden ok zmszle doru ilerleyen bir tutuma neden olmutur. Bu alardan sz konusu durum salt bir ocuk sorunu veya siyasetler st bir sorun deildir. 44 TMK Maduru ocuklarn davalar dnldnde Kurt Tucholskynin siyasal nitelik tamayan bir ceza davas bulunmad tespiti akla gelmektedir. 45 Hukuk yalnzca insanlarn bir arada yaamasn dzenleyen bir ileve sahip deildir. Toplumun biimlendirilmesinin nemli bir aracdr ve yarg bu amac somutlatrd iin siyasal bir

42

12

Av. Mehmet Uum ile 31.07.2010 tarihli telefon grmesi. syan da, aslnda gizli bir oyundur ocuklar iin; ama ondan da te, bir olumsuzlua, bir hakszla kar bykleri uyandrma abasdr, bir tr alarm dddr. Kendilerinin yaratmadklar, olumasna katlmadklar adaletsiz bir dnyaya ta atan ocuklar, isyan oyunuyla uyarmaktalar bykleri. Onlarn karsna bu devlet, byk byk kanunlarla, ciddi ciddi mahkemelerle, ar ar cezalarla kyor ve toplumun ounluu sessizce seyrediyor. Mithat Sancar (04.02.2010) avdar Tarlas ve Berivanlar, Taraf Gazetesi Resmi Web Sitesi http://www.taraf.com.tr/mithat-sancar/makale-cavdar-tarlasi-ve-berivanlar.htm (en son eriim tarihi: 28.04.2010) 43 Glizar Tuncer, ocuk Yarglamalar, Gncel Hukuk, Nisan 2010 /4-76, syf. 10-12 44 A.g.e 45 Aktaran Neslihan Tezel, TMK Maduru ocuklar, amzda Hukuk ve Toplum, K 2010- 29/6, syf. 8790

nitelik tamaktadr. 46 Avukat Neslihan Tezel TMK Maduru ocuklarn davalar iin u tespiti yapmaktadr; Bu davalarn da somut bir hukuk ihlali durumunda devletin kendi kendini gerekletirmesinin bir seramonisi olarak ele alnarak, devletin her zaman galip/muzaffer konumda bulunduu tespitine birebir uymaktadr. 47 Gnmzdeki sorunun ana kayna Krt ocuklarna yneltilmi bask ve iddettir. Kanun btn ocuklar madur edecek bir dzenleme iermitir ancak somut durumda etkilenen ocuklar belirli bir kesim olmutur. Trkiyenin modernleme srecinde, Krtlerin kendi varlklar ile sosyo-politik hayata katlmas geriliminin bir uzants olarak TMK Maduru ocuklar dnmek hi de yanl olmayacaktr. Daha nce de belirtildii gibi TMK maduru ocuklarn %95i Krt ocuklardr. kan olaylarn neredeyse tamam Krt nfusunun yaad ya da zorunlu g politikas nedeniyle sonradan yerletii yerlerde meydana gelmitir. Mesut Yeen, Krt sorunu analizinde u tespitte bulunmutur; Cumhuriyet dnemi Trkiye siyaseti, asimilasyon, zorunlu iskn, ayaklanmalarn kanl bir biimde bastrlmas trnden Krt kimliini tahribe ynelik cebri uygulamalarla doludur. Buna kar devlet sylemi ise, Krtlerin hem bu cebri uygulamalar kkrtan, hem de bu uygulamalara kar gelien etno-politik direnlerini, yani Krt sorununu, irticai kalkma, airetlerin direnci, ekyalk, yabanc kkrtmas ya da blgesel geri kalmlk sorunu olarak (yanl) aksettirmitir. 48 1990lara gelindiinde sorun terr ve i gvenlik meselesi olarak dile getirilmitir. Bugn de ayn minvalde devam eden bir devlet sylemi ile sorunun Krdilii gz ard edilmekte, Devlet yetkililerince TMK Maduru ocuklar ta atan ocuklar yahut sua itilmi ocuklar olarak alglanmaktadrlar. Krt Alm ya da Demokratik Alm olarak bilinen bir srece girilmi ancak bu sre kesintiye uramtr. Gnmzdeki ocuk sorunun kayna uzun bir tarihsel srecin yannda en belirgin olarak 90larda yaanan ve dk younluklu sava olarak adlandrlan OHAL dneminde yaanan srele balant iindedir. 90 kua ocuklar olarak adlandrlabilecek Krt ocuklar Diyarbakr Barosu Bakan Av. Sezgin Tanrkulunun deyimiyle ky yakma ve boaltmalarn, zorla g ettirmelerin yaand, faili mehul cinayetlerin kol gezdii, isizlik ve yoksulluun toplum yaamn fel ettii, kimlikleri, dilleri, yok saylan, bykleri ldrlen veya hapsedilen ocuklardr. 49 Byle bir ortamda bym ocuklarn devletle ihtilafsz bir iliki iinde olabileceklerini dnmek hayalcilik olacaktr. Bu yzden tam da bu noktada sorulmas gereken bir soru vardr: Bu ocuklar neden ta atyorlar?
13

Neslihan Tezel, TMK Maduru ocuklar, amzda Hukuk ve Toplum, K 2010- 29/6, syf. 87-90 A.g.e 48 Mesut Yeen, a.g.e, syf: 22 49 Diner Demirkent (21.03.2010)Ta Atan ocuklar Sorunu Esas Olarak Tarihsel, Siyasal ve Sosyal Bir Sorundur, Birgn Gazetesi Resmi Web Sitesi http://www.birgun.net/sunday_index.php?news_code=1269172889&year=2010&month=03&day=21 (en son eriim tarihi: 11.06.2010)
47 46

SONU YERNE ocuklarn terr suu ilediklerine dair belirleme devletin varlk-yokluk sorunu olarak kendini gstermektedir. Varln tehdit altnda hisseden devlet kontrol ele almak iin yasalarda otoriterlie gitmektedir. Terr kelimesinin tlsm ile de her trl hukuksuzluk devletlerin kendini koruma kalkan ierisinde meru hale getirilebilmektedir. Dman figr terr kavram ierisinde yaratlmaktadr. 2006-2010 yllar aras, ocuklarn; ta atmak, yzn kapatmak, zafer iareti yapmak, slogan atmak gibi eylemlerinin geni bir takdir yetkisi ierisinde deerlendirilerek terr suu ile balantlandrld bir dnem olarak tarihe gemitir. Bu srete ocuklar gzaltlarda ve cezaevlerinde kt muameleye ve ikenceye maruz kalm, hukuk araclyla, hukuk devleti ilkesi ve insan haklarnn ihlalinin yeni bir rneini olumutur. Olaylarda neredeyse her gzaltna alnan ocuun terr rgt yesi ve terr sulusu olarak deerlendirilmesi devlet terrne yol amtr. Sorun 2010 Temmuz aynda bir eit iyiletirme ile zlmeye allm olsa da bu ocuklarn gzaltna alnma, yakalama, tutuklama, sorgulanma ve kovuturulma aamalarnda ve ayrca cezaevinde kaldklar sre boyunca kt muamele grdkleri ve ok ciddi travmaya uram olduklar bilinmektedir. Son 10 yl ierisinde, Terrle Mcadele Kanunu ve ilgili kanunlarda yaplan deiikliklere bakldndan nce Avrupa Birliine uyum paketi erevesinde iyiletirmeye gidildii, ardndan 2006da otoriter tavra geri dnld, Temmuz 2010 itibariyle ise Devletin gvenlik politikasn hukuk devleti ilkesini gz nne alarak hareket ettii grlmektedir. Terr, devletin istediinde hukuktan sapma gsterebileceine inand bir alan olarak karmzda durmaktadr. Bu durum 2006-2010 dneminde yaananlarla daha ok grnrlk kazanmtr. Bu durumda birey, bu rnekte ocuklar, rahatlkla savunmasz braklabilmektedir. Son drt yllk srete, sivil toplum basks olmasayd ve hkmetin halk desteine ihtiyac olmad bir dnem yaanmasayd, bu yasalar belki uzun yllar gndemde kalacaklard. TMK Maduru ocuklar srecinin yaanmasna nedenleri hukuki bir sapmann yan sra daha derinlerdedir. Bugn bir kuak ocuk, devlet baba tarafndan ehliletirilmek iin sorunun kayna ve nedeni aratrlmadan, bu kaynak ve nedenle yzleilmeden cezaevlerine konmu, kt muamele grmlerdir. Oysa ocuklarnn isyannn yllarca blgede yaanan zulmlerin bir da vurumu olduunu sylemek yanl olmayacaktr. Gayri nizami sava esnasnda yaanan birok ac, bask, hakszlk ve zulm bugn artk devlet yetkililerince dahi kabul edilmitir. Bu kadar ok ocuun hukukla ihtilafa dmesi normal karlanabilecek bir durum deildir. ocuklarn isyanndaki gemiin izleri tekrar gndeme gelmeli ve hukuk dln normallemesini engellemek, ikence ve lmlerin dinmesi iin otoriter gvenlik kaygsndan uzaklalp birlikte bar iinde nasl yaanabileceinin tartmas daha yksek sesle dile getirilmelidir.

14

KAYNAKLAR
AYTAR, Volkan: Daha Karanlk Bir Gelecee Doru Mu? Terrle Mcadele Kanununda Yaplan Deiiklikler, TESEV Resmi Web Sitesi, Rapor, 01.07.2006 http://www.tesev.org.tr/UD_OBJS/PDF/DEMP/CEPS/TESEVTMKRaporu-VolkanAytar.pdf (en son eriim tarihi: 06.06.2010) ELK, Fevzi: ocuklarn Silahl rgt yesi Saylmas ve rgt Adna Su Kavramna Hukuksal Bir Bak ocuklar in Adalet arclar Mail Grubu, Gnderen: Mehmet Atak, 10.07.2009 DEMRKENT, Diner: Ta Atan ocuklar Sorunu Esas Olarak Tarihsel, Siyasal ve Sosyal Bir Sorundur, Birgn Gazetesi Resmi Web Sitesi, Rportaj, 21.03.2010 http://www.birgun.net/sunday_index.php?news_code=1269172889&year=2010&month=03&day=21 (en son eriim tarihi: 11.06.2010) EMR, Cem; BULUT, Bayram: Ta Atan ocuklarn Tahliye Sevinci, Milliyet Gazetesi Resmi Web Sitesi, 26.07.2010 http://www.milliyet.com.tr/tas-atan-cocuklarin-tahliyesevinci/turkiye/sondakika/26.07.2010/1268385/default.htm (en son eriim tarihi: 31.07.2010)

SANCAR, Mithat: Kalc Global Olaanst Hal, Birikim Dergisi, Say 151, 2001 15 SANCAR, Mithat: "nsan Haklarnn Temeline Bir Tehdit Olarak Global Olaanst Hal", Yirmibirinci Yzyln Banda nsan Haklarna Ynelik Tehditler ierisinde, Yayna Hazrlayan; oanna Kuuradi, Ankara, Hacettepe niversitesi nsan Haklar ve Felsefesi Uygulama ve Aratrma Merkezi UNESCO nsan Haklar in Felsefe Krss Yayn, 2004, syf. 185-204 SANCAR, Mithat: Anayasa Mahkemesinin Terrle Mcadele Yasasna likin Karar zerine Dnceler, Devlet Akl Kskacnda Hukuk Devleti ierisinde, letiim Yaynlar, stanbul, 2008 SANCAR, Mithat: avdar Tarlas ve Berivanlar, Taraf Gazetesi Resmi Web Sitesi, Gncel Makale, 04.02.2010 http://www.taraf.com.tr/mithat-sancar/makale-cavdar-tarlasi-ve-berivanlar.htm (en son eriim tarihi: 28.04.2010) SCHMITT, Carl: Siyasal Kavram, ev. Ece Gstepe, stanbul, Metis Yaynlar, 2006 SCHMITT, Carl: Siyasi lahiyat, ev. Emre Zeybekolu, Ankara, Dost Yaynlar, 2005 IK, Ahmet: 'OHAL'den 'bu hal'e neler deiti...(1) Radikal Gazetesi Resmi Web Sitesi, Gncel Yaz Dizisi, 24.11.2002 http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalHaberDetay&ArticleID=652341&Date=10.05. 2010&CategoryID=97 (en son eriim tarihi 10.05.2010) TEZEL, Neslihan: TMK Maduru ocuklar, amzda Hukuk ve Toplum, K 2010- 29/6, syf. 87-90

 TUNCER, Glizar: ocuk Yarglamalar, Gncel Hukuk, Nisan 2010 /4-76, Syf. 10-12 UUM, Mehmet: Adaleti ardk ve Nihayet Geldi, Taraf Gazetesi Resmi Web Sitesi, 26.07.2010 http://www.taraf.com.tr/haber/adaleti-cagirdik-ve-nihayet-geldi.htm (en son eriim tarihi: 29.07.2010) UUM, Mehmet: 29.07.2010 ve 31.07.2010 tarihli telefon grmeleri YEEN, Mesut: Devlet Syleminde Krt Sorunu, letiim Yaynlar, stanbul 2003 ---------------------- Erdoan: Krt Sorunu Hepimizin Sorunu, BANET Resmi Web Sitesi, Gncel Haber, 12.08.2005 http://bianet.org/bianet/bianet/65194-erdogan-kurt-sorunu-hepimizinsorunu (en son eriim tarihi: 06.06.2010) ----------------------- 28 Mart 2006 Diyarbakr Olaylarna likin nceleme Raporu, HD Resmi Web Sitesi, Rapor, 06.04.2006 http://www.ihd.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=106:28-mart-2006-darbakirolaylarina-k-celeme-raporu&catid=34:el-raporlar&Itemid=90 (en son eriim tarihi: 06.06.2006)

------------------------ 2008 Yl Kanunla htilafa Den ocuklar Raporu, HD Resmi Web Sitesi, 26.05.2009 http://www.ihd.org.tr/images/pdf/ihd_kanunla_ihtilafa_dusen_cocuklar_raporu_mayis_2009.pdf (en son eriim tarihi: 28.07.2010) 16 ------------------------ Gsterilere Katlmalar Sebebi ile Terr Sulusu Saylan ocuklar Hakknda Saha Ziyareti Raporu, UNICEF Trkiye Temsilcilii, ocuklar in Adalet arclar Mail Grubu, 19.04.2010

------------------------ Ta Atan ocuklar (!?) Paneli-2 Etkinlik Raporu, ocuklar in Adalet arclar Mail Grubu, stanbul, 22.04.2010, Gnderen: Gzde Aytemur

-------------------------------- ocuk Haklar Evrenseldir: Trkiyede ocuklarn Terrle Mcadele Yasalar Altnda Adil Olmayan Yarglamalarna Son Verin, Af rgt Resmi Web Sitesi, 17.06.2010 http://www.amnesty.org.tr/ai/system/files/cocuk%20haklari%20evrenseldir%20web.pdf (en son eriim tarihi: 27.07.2010)