LIJEVA INICIJATIVA Programska platforma

Sadraj: 1. Preambula 2. Osnovni principi 3. Ekonomija 4. Radna i socijalna uprava 5. Ljudska i graanska prava 6. Odgoj i obrazovanje 7. Zdravstveni sistem 8. Borba protiv korupcije, kriminala i nasilja 9. Dravno ureenje i drutveno-politiki sistem 10. Sekularizam 11. Meunarodni odnosi 12. Ekologija i energija 13. Metode 1. PREAMBULA Svjesni neodrivosti aktuelnog politikog i drutveno-ekonomskog sistema u Bosni i Hercegovini, koji se odrava iskljuivo radi interesa politikih i ekonomskih elita, na tetu ogromne veine graana iji je ekonomski status u konstantnom padu, a dostojanstvo ugroeno, Nastavljajui tradicije demokratskih inicijativa; radnikih, socijalistikih i komunistikih pokreta; pokreta za emancipaciju ena; ekolokih pokreta, pokreta za mir i meunarodnu solidarnost; pokreta za ljudska prava i humanizam, Oslanjajui se na tekovine antifaistike borbe, Njegujui i jaajui vrijednost i praksu sekularizma, Odbacujui sve tekovine totalitarnih reima svih vrsta, kao i sve oblike nedemokratskih praksi, Svjesni potrebe za transformacijom kapitalizma, naroito njegovog neoliberanog oblika, kao prevaziene ekonomske formacije u naprednije drutvo temeljeno na principima jednakosti, socijalne pravde i vladavine naroda, Poueni negativnim praksama nacionalizma, faizma, religijske indoktrinacije, koje su uzrokovale sukobe izmeu naroda na prostorima zapadnog Balkana, zarad interesa nacionalnih oligarhija Svjesni negativnih posljedica divlje privatizacije koja je omoguila da bogatstva koja je stvaralo cijelo drutvo pree u vlasnitvo malobrojne elite, Uoavajui neoliberalnu, desnu orijentaciju svih uticajnih politikih partija u Bosni i Hercegovini, koju odlikuje politiki oportunizam, servilnost ekonomskim elitama, korumpiranost, kao i tendencija odvajanja od naroda kao izvornog nosioca politike vlasti, Odbijajui prihvatiti stanje u zemlji u kojoj je veina njenih graana indoktrinirana nacionalnim i vjerskim interesima i podjelama zarad interesa nacionalnih predstavnika i elita koje profitiraju na podjelama i siromatvu naroda, Svjesni nedostataka mehanizama utjecaja naroda na sisteme odluivanja, kao i koncentracije sve vee moi unutar politiko-ekonomskih krugova koji djeluju neovisno od volje graana, Svjesni potrebe za formiranjem autentine ljeviarske politike organizacije u Bosni i Hercegovini, koja e kao dio internacionalnog lijevog i antikapitalistikog fronta djelovati na revolucionarnoj reformi drutva ukidajui privilegije elitama u korist naroda,

Lijevi se organizuju kao politiki pokret iji je cilj temeljita promjena drutvenog, politikog i ekonomskog sistema, koji e se zasnivati na principima jednakosti, solidarnosti i socijalne prave, kao i predstavnike i direktno-demokratske vladavine graana i radnika kako u procesima javno-politikog odluivanja, tako i nad ekonomskim resursima i osnovnim proizvodnim sredstvima. 2. OSNOVNI PRINCIPI Osnovni principi rada i djelovanja Lijevih su: 2.1. DEMOKRATIJA Lijevi zagovaraju punu afirmaciju demokratskog sistema odluivanja, pri emu je posebno znaajna afirmacija direktne demokratije. Aktuelni oblik predstavnike demokratije ne predstavlja izraz stvarne volje biraa, ne sadri instrumente koji garantiraju dosljednost i politiku odgovornost predstavnika prema birakom tijelu, te je kao takav podloan devijantnim interesima ekonomskog i politikog elitizma. Zalaemo se za dosljedno uspostavljanje pravne drave, direktnu participaciju graana u upravljanju dravom, te potpunu zatitu volje aktivnih biraa, kao i svih ljudskih prava i sloboda. 2.2. SOCIJALIZAM Svjesni da je neoliberalni kapitalizam prevazien i destruktivan ekonomski sistem, u kojem manjinska ekonomska elita ima monopol nad veim dijelom sredstava za proizvodnju i drutvenim bogatstvom, te koji je kao takav prevazien uslijed vlastitih protivrjenosti, Lijevi zagovaraju ekonomsko-drutveno ureenje na naelima demokratskog socijalizma. Lijevi e stvarati drutvo zasnovano na jednakosti, solidarnosti i socijalnoj pravdi, teiti ekonomskom poretku u kojem je glavni dio drutvenog bogatstva i proizvodnih sredstava u opedrutvenom vlasnitvu, te u okviru kojeg se raspodjela bogatstva vri prema potrebama svih stanovnika. 2.3. SEKULARIZAM Lijevi se zalau za strogu odvojenost vjerskih organizacija od sfere javnog drutveno-politikog ivota, te finansijsku nezavisnost vjerskih organizacija od drave. Vjersko opredjeljenje predstavlja iskljuivo lino opredjeljenje pojedinca, te se kao takvo ne smije promovisati javnim sredstvima informisanja, te u javnim ustanovama. 2.4. FEMINIZAM Lijevi zagovaraju potpunu emancipaciju i ravnopravnost ena u svim sferama drutva, te se bore protiv svih oblika eksploatacije, nasilja i dominacije mukaraca nad enama, kao i patrijarhata i rodno uslovljenih drutvenih uloga. Naglaavamo vanost borbe ena zajedno sa ostalim potlaenim skupinama protiv svih oblika drutvene neravnopravnosti. 2.5. ANTIFAIZAM Poueni destruktivnim posljedicama faizma i nacionalizma kako na ovim prostorima, tako i u svijetu, Lijevi e se otvoreno suprostavljati svim oblicima ksenofobije, faistikog i nacionalistikog djelovanja. Lijevi potuju i zagovaraju vrijednosti i ideale antifaistike, revolucionarne borbe. 2.6. ODRIVI RAZVOJ Lijevi smatraju da se ekonomski napredak ne moe koristiti kao izgovor za unitavanje ivotne sredine, te e teiti odrivom ekonomskom razvoju koji ne naruava prirodno okruenje. Lijevi zagovaraju odgovorno koritenje prirodnih resursa i promovisati koritenje obnovljivih izvora energije. 3. EKONOMIJA 3.1. Lijevi se zalau za uspostavu demokratskog socijalizma u kojem e vlasnitvo nad osnovnim ekonomskim dobrima biti drutveno, te u kojem e strateke privredne grane od javnog interesa biti u javnom vlasnitvu. 3.2. Svjesni pogrene raspodjele bogatstva u drutvu, te sve veeg drutveno-ekonomskog raslojavanja, Lijevi zagovaraju pravednu distribuciju bogatstva putem progresivnog oporezivanja dobiti i dodane vrijednosti. Smatramo da najsiromaniji graani trebaju biti osloboeni

finansijskih nameta, te se porezna stopa treba uveavati u skladu sa ekonomskom moi pojedinaca. 3.3. Lijevi zagovaraju znaajnu racionalizaciju dravne administracije koja predstavlja optereenje razvoju drutva, te omoguava stvaranje birokratskih elita. Potrebno je plate i naknade imenovanih i izabranih politikih predstavnika dovesti na realan nivo shodno standardu veine stanovnitva, odnosno u korelaciju sa prosjenom platom u zemlji. 3.4. Lijevi se protive privatizaciji javnih dobara, kao i javnih kompanija (telekom operateri, pote, energentski potencijal, vodovodi, saobraajna infrastruktura itd.). Zagovaramo ponovnu uspostavu dravnog vlasnitva nad resursima i djelatnostima od opteg interesa. 3.5. Postojee javne firme potrebno je reorganizovati, a eventualni viak radne snage preusmjeriti u nove javne firme koje e se osnivati kreditiranjem javnim novcem. 3.6. Zagovaramo regulaciju rada, te potpunu transparentnost, odgovornost i kontrolu rada finansijskih institucija (banaka i berzi). 3.7. Zagovaramo osnivanje javnih/dravnih sektorskih banaka (industrijskih, poljoprivrednih, graevinskih i banaka za kreditiranje stanovnitva) koje e niskim kamatnim stopama, beskamatnim kreditima, te drugim pogodnostima stimulisati graane da koriste njene usluge, te ijim novcem e se finansirati javni infrastrukturni projekti. Na ovaj nain e javne banke predstavljati prepreku i konkurenciju stranim bankama u BiH koje svojom poslovnom politikom eksploatiu graane i privredu BiH. 3.8. Zagovaramo usvajanje Zakona o zabrani lihvarenja kojim e se zabraniti pojedinim finansijskim organizacijama, prije svega mikrokreditnim organizacijama, da enormnim kamatnim stopama eksploatiu graane. Ogranienje kamatnih stopa mikrokreditnih organizacija potrebno je primijeniti retroaktivno. 3.9. Zalaemo se za reviziju privatizacije i ponitavanje svih ugovora ije ugovorne obaveze nisu ispunjene od strane investitora, naroito obaveze prema zaposlenicima privatizovanih privrednih subjekata. 3.10. Drava treba preuzeti obavezu uplate doprinosa za penziono i zdravstveno osiguranje, kao i obavezu isplate minimalne plate svim radnicima u preduzeima u kojima poslodavci kasne sa uplatama plata i doprinosa, za ta e drava preuzimati udio u vlasnitvu privatnih preduzea. 3.11. Drava treba subvencionirati poljoprivrednu proizvodnju putem javnih poljoprivrednih banaka. 3.12. Svjesni negativnog utjecaja CEFTA-e i drugih neoliberalnih mjera kojima je domaa poljoprivredna proizovdnja dovedena u neravnopravan poloaj sa veinom stranih uvoznika, zalaemo se za uvoenje mjera zatite i podrke unaprijeenju domae poljoprivredne proizvodnje, a u cilju stvaranja konkurencije stranim poljoprivednim proizvodima na tritu. 3.13. Zalaemo se za dosljednu zabranu i inkriminanciju ekonomskih monopola i kartela. 3.14. Zagovaramo pokretanje javnih radova izgradnje infrastrukture i industrijskih kapaciteta koje e izvoditi javne kompanije. U tom cilju potrebno je osnivanje javnih graevinskih kompanija. 3.15. Lijevi zagovaraju znaajno investiranje u sektor turizma imajui u vidu potencijal ovog sektora kako zbog prirodnih ljepota, tako i zbog bogatog historijsko-kulturnog naslijea. 3.16. Lijevi zagovaraju osnivanje novog tipa osiguravajuih drutava u dravnom vlasnitvu, odnosno sa visokim stepenom dravnog nadzora nad radom privatnih osiguravajuih drutava. 3.17. Potrebno je osigurati mjere kako bi privredni subjekti u privatnom vlasnitvu (domaem i stranom) reinvestirali znaajan dio dobiti u domau privredu. 3.18. Lijevi smatraju da drava propisima i drugim mehanizmima treba vriti kontrolu uvoza i izvoza u skladu sa potrebama i potranjom stanovnitva. 3.19. Lijevi e izbjegavati kreditno zaduivanje drave kod meunarodnih finansijskih organizacija, naroito ukoliko zaduivanje ne osigurava otplatu uzetog kredita. 3.20. Drava treba podsticati zapoljavanje mladih ljudi, pripravnika, kao i poduzetnitvo mladih ljudi. 3.21. Potrebno je uvesti olakice i ukinuti birokratske barijere za osnivanje privrednih subjekata. 4. RADNA I SOCIJALNA PRAVA 4.1. Lijevi se zalau za unaprijeenje prava, uslova ivota i rada radnika, te afirmaciju sindikalne borbe i djelovanja. 4.2. Potrebno je unaprijediti propise i omoguiti veu slobodu stupanja u trajk, te afirmirati radniku participaciju putem radnikih plenuma. 4.3. Zagovaramo zastupljenost radnika u upravljakim organima privrednih drutava, od najmanje 1/3.

4.4. Protivimo se tendencijama poveanja uslova za odlazak u starosnu penziju, te zagovaramo smanjenje uslova za odlazak u istu. 4.5. Lijevi e radikalno djelovati u cilju ukidanja rada na crno, te u tom smislu i predlaemo da zapoljavanje radnika na crno predstavlja krivino djelo poslodavca. 4.6. Protivimo se poveanju starosne dobi kao uslova za starosnu penziju, te u skladu sa mogunostima zagovaramo smanjenje obaveznog radnog vijeka. 4.7. Lijevi zagovaraju smanjenje broja radnih sati, te uveanje vremenskog trajanja dnevnog, sedminog i godinjeg odmora radnika. 4.8. Smatramo da je potrebno izjednaiti status zaposlenika na puno i nepuno radno vrijeme u pogledu godina radnog staa potrebnih za ostvarivanje uslova za starosnu penziju. 4.9. Za vrijeme trajanja nezaposlenosti, nuno je osigurati naknadu nezaposlenima koja moe obezbijediti njihove osnovne ivotne potrebe, kao i ivotne potrebe osoba za koje se skrbe. 4.10. Lijevi zagovaraju najvie standarde zatite ena radnica. Nuno je zakonski zabraniti otputanje radnica za vrijeme trudnoe, te za vrijeme porodiljskog odsustva. Zagovaramo dravne subvencije u cilju poveanja naknade tokom porodiljskog odsustva, kao i poveanje visine djeijeg doplatka. 4.11. Zagovaramo zakonsko obavezivanje svih privrednih subjekata da u buduem periodu, od ukupnog broja zaposlenih, obezbijede minimalnu zastupljenost osoba suprotnog spola (minimalno 40%), osim u djelatnostima u kojoj ova zastupljenost nije ostvariva (npr. rudnici, teki fiziki poslovi itd.) 4.12. Zagovaramo osnivanje javnog trudniko-porodiljskog fonda koji e biti finansiran dodatnim doprinosima na dobit i prihod, a koji e subvencionirati isplaivanje plata i drugih naknada radnicama na trudnikom i porodiljskom bolovanju. 4.13. Lijevi se bore za ukidanje svih oblika diskriminacije osoba sa posebnim potrebama. 4.14. Zagovaramo dravno subvencioniranje stambenog zbrinjavanja mladih osoba, kao i osoba niskih ekonomskih primanja. Stambenu politiku kao izuzetno znaajnu za blagostanje i ouvanje digniteta svih ljudi, te stremimo poveanju dravne ovlasti i odgovornosti za stambenu politiku, ukljuujui osnivanje dravnih stambenih preduzea. 5. LJUDSKA I GRAANSKA PRAVA 5.1. Lijevi se zalau za punu afirmaciju i zatitu univerzalnih ljudskih i graanskih prava i sloboda. Koristit emo najiri legitman izbor metoda i mjera borbe protiv svih oblika diskriminacije i ugroavanja ljudskih prava i sloboda. 5.2. Insistiramo na potpunoj ravnopravnosti ena u svim segmentima drutva, drutvenom prevazilaenju patrijarhata, iskorjenjivanju nasilja, eksploatacije i dominacije mukaraca nad enama. 5.3. Zagovaramo punu zatitu prava i jednakopravnost nacionalnih, vjerskih, rodnih, seksualnih i drugih manjina. U duhu potivanja razliitosti, insistiramo na strogoj zakonskoj zabrani diskriminacije i segregacije. 5.4. Smatramo da su vjerski i nacionalni kolektivni identiteti nametnuti u cilju zatite interesa vladajuih elita, stoga se zalaemo za ravnopravnost svih graana BiH, bez obzira na nacionalnost i vjeroispovijest na cijeloj njenoj teritoriji, ukljuujui nacionalne manjine i nacionalno neopredijeljene graane. 5.5. Lijevi zagovaraju izmjenu zakonskih odredbi koje brak definiu kao zajednicu dvije osobe razliitog spola. 5.6. Svaka organizacija koja promovie mrnju ili diskriminaciju protiv bilo koje grupacije treba biti zabranjena! 5.7. Zagovaramo puno pravo na organizovanje, slobodne proteste i izraavanje graanske neposlunosti, izuzev inicijativa i pokreta koji zagovaraju mrnju i direktno ugroavanje prava i sloboda drugih. 5.8. Zagovaramo punu emancipaciju i socijalnu ukljuenost ugroenih grupa, naroito ukljuivanjem u obrazovni sistem. 6. ODGOJ I OBRAZOVANJE 6.1 . Pored zadovoljavanja ekonomske potranje za radnom snagom, cilj obrazovanja je prije svega izgradnja obrazovanih, informisanih i demokratski osvijetenih graana sa intelektualnim i ljudskim dignitetom, te je stoga potrebno to vei stepen obrazovanja uiniti dostupnim to irem krugu osoba.

6.2. Obrazovni i odgojni sistem mora u cjelosti biti finansiran javnim sredstvima, ukljuujui odgovarajue udbenike, pribor, te bilo koje izdatke u vezi sa obrazovanjem (ukljuujui i obavezne ekskurzije) 6.3. Potrebno je izvriti harmonizaciju nastavnog plana i programa na podruju cijele BiH, a naroiti naglasak je potrebno staviti na usaglaenu harmonizaciju programa iz predmeta Historija, Kultura religije, Geografija. 6.4. Vjeronauka ne smije biti izuavana u odgojnim i obrazovnim ustanovama koje finansira drava, izuzev teolokih fakulteta. 6.5. Smatramo da je potrebno u nastavni program od osnovne kole uvesti predmete Sociologija, Samoodbrana, te predmet u okviru kojeg e uenici rano stei osnovna znanja o demokratiji, organizovanju, ljudskim, graanskim, socijalnim, radnim i drugim pravima. 6.6. Zalaemo se za harmonizaciju jezika naroda u Bosni i Hercegovini (bosanski, srpski, hrvatski) koji e biti izuavan u okviru jedinstvenog predmeta na podruju cijele BiH. Protivimo se bilo kakvoj segregaciji uenika i studenata u obrazovnim ustanovama koja je zasnovana na etnikoj osnovi. 6.7. Putem objektivne, politiki nezavisne i strune komisije potrebno je utvrditi jedinstveni sadraj predmeta Istorija/Historija/Povijest koji e se izuavati u svim obrazovnim ustanovama u BiH, te koji e na nepristrasan nain utvrditi i prezentovati sporne i tragine dogaaje koji su se desili u prolosti prostora zapadnog Balkana. Na ovaj nain emo kroz obrazovani sistem ukloniti mogunost i uzroke buduih sukoba i postaviti sigurne temelje zajednikog ivota i napretka. 6.8. Smatramo da u cilju ouvanja kulturnog diverziteta Bosne i Hercegovine, uenici porijeklom iz etnikih manjina trebaju imati najmanje jedan as sedmino na maternjem jeziku. 7. ZDRAVSTVENI SISTEM 7.1. Vjerujui da je odnos prema zdravlju svakog pojedinca ogledalo humanosti i odgovornosti itavog drutva zagovaramo zdravstveni sistem koji e u cjelosti biti finansiran javnim novcem. 7.2. Smatramo da drava ne smije nametati graanima nikakve obaveze u pogledu plaanja zdravstvenih usluga koje moraju biti dostupne svima bez diskriminacije. 7.3. Besplatno zdravstvo se ne smije sprovoditi na tetu kvaliteta i pravovremene dostupnosti zdravstevenih usluga, te je stoga potrebno izdvojiti znatno vea budetska sredstva radi finansiranja javnog zdravstva. 7.4. Smatramo da javnim novcem treba podsticati istraivanju u podruju zdravstva. 7.5. Potrebno je formirati dravni fond za potrebe finansiranja lijeenja oboljelih i operativnih zahvata u inostranim zdravstvenim ustanovama. Krajnji cilj fonda treba biti izgradnja adekvatnih zdravstvenih ustanova koje e obavljati najsloenije medicinske zahvate u zemlji. Potrebno je da drutveno odgovorne kompanije koje posluju sa dobitkom izdvajaju odreeni dio sredstava za finansiranje ovog fonda. Smatramo da Bosna i Hercegovina mora postati lan evropske donorske mree. 8. BORBA PROTIV KORUPCIJE, KRIMINALA I NASILJA 8.1. Zagovaramo radikalnu reformu krivinog zakonodavstva u smislu pootravanja kaznene politike za sluajeve korupcije, nasilja i kriminala. 8.2. Zagovaramo unaprijeenje mehanizama i pootravanje sankcija u cilju efikasnije borbe protiv privrednog kriminala i korupcija. 8.3. Zagovaramo smjenu imenovanih i izabranih predstavnika u javnim organima i ustanovama koji se dovode u vezu sa korupcijom, to ukljuuje osobe protiv kojih je potvrena optunica i koje su pravosnano osuene. 8.4. Zalaemo se za vei utjecaj i uee graana u izboru rukovodioca u organima policije, te pravosudnim organima. 8.5. Potrebno je poveati budetska izdvajanja za borbu protiv kriminala, sa posebnim osvrtom na poveanje kapaciteta policije i pravosudnih institucija. Zalaemo se za poveanje zatvorskih kapaciteta. 8.6. Smatramo da je potrebna emancipacija graana u pogledu prevencije i borbe protiv kriminaliteta, to ukljuuje veu odgovornost graana za saradnju sa policijom i pravosudnim organima. 8.7. Zagovaramo usvajanje i dosljedno sporvoenje zakona o oduzimanju nelegalno steene imovine i konfiskaciju iste.

8.8. Lijevi smatraju da je stepen kriminaliteta direktna reperkusija ekonomsko-socijalnog stanja i raspodjele bogatstva u drutvu. 9. DRAVNO UREENJE I DRUTVENO-POLITIKI SISTEM 9.1. Bosna i Hercegovina je nezavisna i suverena drava u ijem su sastavu dva entiteta i Distrikt Brko. 9.2. Bilo kakvu ustavnu reformu je potrebno provesti kroz redovnu proceduru izmjene ustava u nadlenim zakonodavnim tijelima, to znai da bilo kakva reforma ustavnog ureenja zemlje mora biti podrana propisanim veinama predstavnika u zakonodavnim tijelima. 9.3. Potrebno je hitno ukinuti diskriminaciju graana koji ne pripadaju konstitutivnim narodima u postupku izbora za lana Predsjednitva BiH, te u izborima za druge organe gdje trenutno postoji diskriminacija. 9.4. Uz uvaavanje postojeeg dravnog ureenja, zagovaramo prenos nadlenosti na nivo drave u oblastima od znaaja za meunarodno predstavljanje drave (poljoprivreda, dio obrazovanja i kulture, neka ekonomska pitanja itd.) 9.5. Zagovaramo promjenu ustavnog ureenja Federacije BiH tako to e se umjesto postojeih deset kantona formirati tri do pet, od kojih e najmanje jedan kanton biti sa veinskim hrvatskim stanovnitvom, shodno geografskom poloaju i ekonomskim potrebama. 9.6. Svjesni zapostavljenosti i ekonomske stagnacije pojedinih dijelova Republike Srpske, naroito njenog istonog dijela, Lijevi zagovaraju regionalizaciju Republike Srpske u cilju pravednije raspodjele bogatstva i pravednijeg uestvovanja u procesu odluivanja. 9.7. Na podruju itave drave potrebno je ojaati lokalnu samoupravu, to u praksi znai raspodjelu veeg dijela javnih prihoda u optinske budete, te veu lokalnu samostalnost u pojedinim oblastima. 9.8. Svjesni nedostataka predstavnike demokratije koja je u uslovima kapitalizma degradirana na puki izlazak na izbore, bez ikakvog utjecaja graana na javnu politiku, Lijevi e aktivno implementirati instrumente direktne demokratije putem peticija koje su obavezujue za vlast, opoziva, inicijativa, referenduma i slino, u okviru materijalnih mogunosti zajednice. 9.9. Zagovaramo dosljednu i obaveznu primjenu minimalne zastupljenosti mladih (40%), ena (40%) i nacionalnih manjina u organima vlasti i javnim ustanovama. 9.10. Lijevi zagovaraju izmjenu zakona o raspodjeli javnih prihoda u smislu ukidnja privilegovanog statusa kojeg ima Kanton Sarajevo u odnosu na ostale kantone u FBiH. 9.11. Lijevi se zalau za dosljedno sprjeavanje politizacije medija. 9.12. Lijevi zagovaraju znatno vea javna ulaganja u oblast kulture koja je tokom prethodnih decenija zaputena od strane dosadanjih vlasti, to je rezultiralo gaenjem znaajnih ustanova kulture, odnosno njihovim radom u ogranienom kapacitetu. Veim ulaganjima i podrkom zajednice kulturi neophodno je hitno povratiti njenu znaajnu ulogu u drutvu. 9.13. Zagovaramo unaprijeenje institucija i mehanizama za regulisanje javnog medijskog prostora u cilju prevencije i ograniavanja utjecaja programa intelektualno degradirajueg sadraja (reality shows i slini programi, turbo-folk, nadrilijenitvo i dr.). 10. SEKULARIZAM 10.1. Lijevi zagovaraju strogu odvojenost religije i vjerskih zajednica od svih javnih ustanova, institucija, kao i organa vlasti. Zagovaramo sankcionisanje vjerskih dunosnika koji se upliu u svjetovne poslove. 10.2. Protivimo se finansiranju vjerskih ustanova i aktivnosti javnim novcem. 10.3. Zagovaramo zabranu i sankcionisanje grupa i pojedinaca radikalnih, netolerantnih i ekstremnih vjerskih uvjerenja, koja su u suprotnosti sa ljudskim pravima i ustavno-pravnim poretkom. 11. MEUNARODNI ODNOSI 11.1. Lijevi zagovaraju demilitarizaciju regiona zapadnog Balkana. 11.2. Lijevi podravaju integraciju BiH u saveze i unije drava, ukljuujui i Evropsku uniju, ali samo na principima jednakopravnosti, potovanja i obostrane koristi. Pri tome smo svjesni potrebe za promjenom aktuelnog naina donoenja odluka u EU od strane evropskih birokratskih elita, potrebe za prevazilaenjem neoliberalnog kapitalizma kao ekonomskog

sistema, a sve u cilju afirmacije ideje ujedinjene Evrope na temeljima demokratije, mira, jednakosti i socijalne pravde. 11.3. Svjesni destruktivnog utjecaja i imperijalistike uloge NATO saveza, Lijevi se naelno protive ulasku BiH u NATO savez, naroito u sluaju postizanja konsenzusa prema kojem zemlje regiona ne bi bile lanice NATO saveza. Bilo kakvo eventualno pristupanje NATO paktu graani moraju podrati na referendumu. 11.4. Lijevi e teiti uspostavljanju saradnje sa politikim snagama unutar EU i itavog kontinenta koji se zalau za reafirmaciju socijalne drava, socijalne pravde, jednakosti i solidarnosti nasuprot neoliberalnom kapitalizmu. 11.5. Kao antimperijalistiki pokret, Lijevi nee podravati imperijalistike ratove, niti uee BiH u takvim ratovima iji je cilj ostvarenje kontrole nad resursima pojedinih drava. U cilju zaustavljanja i sprjeavanja nasilja, ratnih sukoba i zloina u konfliktnim podrujima zagovarat emo meunarodne intervencije pod okriljem UN-a. 11.6. Lijevi se zalau za ouvanje i nastavak pozitivnih tekovina, kao i znaajnije uee BiH u Pokretu nesvrstanih. 12. EKOLOGIJA I ENERGIJA 12.1. U cilju zatite i ouvanja ivotne sredine, zalaemo se za uspostavljanje i sprovedbu najviih standarda u cilju zatite okolia i ivotne sredine, ukljuujui stroge sankcije kompanijama i pojedincima koji ne potuju propisane standarde. 12.2. Lijevi zagovaraju stimulisanje razvoja i iskoritavanje alternativnih i obnovljivih izvora energije. 12.3. Protivimo se izgradnji nuklearnih elektrana u BiH. 13. METODE 13.1. U realizaciji programskih i politikih ciljeva Lijevi e uspostaviti saradnju sa progresivnim drutvenim organizacijama (ukljuujui sindikate koji zastupaju interese radnika a ne vladajuih elita), progresivne studentske organizacije, te sa ostalim formalnim i neformalnim grupama iji se interesi podudaraju sa principima i programom Lijevih. 13.2. Lijevi e u okviru djelovanja zagovarati i unaprijeivati mehanizme direktne demokratije kako unutar partije, tako i podstiui direktnu demokratiju u svim drutvenim sferama. 13.3. Osim formalno legalnih metoda, Lijevi e podravati i uestvovati u svim legitimnim metodama drutvene borbe (protesti, blokade, trajkovi i ostali oblici graanskog neposluha) radi unaprijeenja ljudskih, radnikih i graanskih prava, te transformacije sadanjeg drutva u drutvo jednakosti, demokratije i socijalne pravde. 13.4. Lijevi e svoje ciljeve i principe ostvarivati putem revolucionarnog reformizma, te e svojim institucionalnim i vaninstitucionalnim djelovanjem zagovarati promjenu postojeeg drutvenoekonomskog sistema u skladu sa svojim ciljevima i idealima.