I.

Ponolohiya A. B. C. Ang agham ng wika na nagaaral sa tamang pagbigkas ng mga salita at kung paano nagsasalita ang isang tao Tuntuning sinusunod sa pagsasama sama ng mga tunog na nililikha 3 salik na kailangan upang makapagsalita 1. 2. 3. D. 1. 2. 3. E. F. Tsart Paraan ng artikula syon panl abi Pan gin Pasara Pailong PB M ngip TD N Pan g gila gid pala tal vel ar glot al II. Punto ng artikulasyon M. Pinanggagalingan ng lakas o enerhiya Kumakatal na bagay Patunugan o resonador Larynx Trakeya Babagtingang tinig L. 1. 2. 3. K. 2. 3. 1. 2. 3. 4. 5.

ay maaring matagpuan sa dalawang pusisyon lamang Tono at intonasyon Hinto : hinto ? glottal stop Ng Pag ang patinig ay nasa inisyal na pantig, lagi itong may diin Pag ang patinig ay magkasunod sa loob ng salita may impit Ponemang malayang nagpapalitan e-i o-u d-r

Symbols and notes

Bahagi

May 19 na makabuluhang tunog [16 katinig 3 patinig

pares minimal pares ng salita na magkahawig ang bigkas maliban sa iisang ponema

Morpolohiya A. B. Pag-aaral kung paanong ang bawat bahagi ng salita ay pinagsama-sama upang makabuo ng salita Pagaaral ng istraktura ng mga salita at relasyon nito sa iba pang mga salita C. D. Morpema pinakamaliit nay unit ng salita na may kahulugan Panlapi ay may kahulugan pero DMM Malayang morpema- SU Di malayang morpema cant stand alone Uri ng morpema 1. 2. Kahulugang leksikal content morphemes, open class Kahulugang pangkayarian- function morphemes, close class H. Pagbabagong morpoponemiko 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. I. 1. 2. 3. J. Asimilasyon Paglilipat diin Pagbabago ng ponema Pagkakaltas Metatesis Pagpupungos Pag aangkop Paglalapi unlapi, gitlapi, hulapi, kabilaan, laguhan Paguulit Pagtatambal Makadiwa In-, um, nag, i, ipinag tapos makauri Mapagtataglay, marami, E. F. G.

K n )

G (ng S L R Y

Pasutsot Pagilid Pakatal malapat inig

harap Mataas Gitna baba G. H. I. J. : is for diin I (iw iy) (ey)

sentral

Likod U (uy) (o yow)

A (aw ay)

Diptonggo (w or y + patinig) tunog at di baybay ang pinaguusapan Kambal katinig o klaster (magkasunod na katinig) Ponemang suprasegmental 1. Haba at diin a. b. c. d. e. Malumay Malumi Mabilis Maragsa (1) maaring magtaglay ng iisang pangunahing diin lamang ang isang salita (2) ang nasabing pangunahing diin na ito

Pagbubuo ng salita

Panlapi Makangalan -an lugar

Tag- panahon Mang- trabaho Mag- trabaho, relasyon Gawain

Mag- gagawin Nag-

Maka-

pagkampi Pala madalas gawin, ugali Sing, magsing, magkasing paghahambing Pinaka, napaka pasukdol Nakaposisyon

lamang

ginagamit

sa Filipino

kasalukuyan

ay maaring isulat nang alinsunod sa baybay nito sa wikang raman pang

madalas gawin, Taga- buhat sa/ Pang - gamit/ kasangkapan, hanapbuhay, Gawain basal

pinanghihi Simbolo agham ng

Pag- abstract/ Ka- -an kabuuan; kalahatan Pa- -an- lugar K. Anyo ng morpema 1. 2. 3. L. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. III. IV. Morpemang ponema Morpemang salitang ugat Morpemang panlapi Panlaping nagtatapos sa K + SU na nagsisimula sa P. Panlapi + pangngalang pantangi Panlapi + salitang ugat na di binago ang baybay Ika + numero Salitang pinagtatambal na magkasalungat ang kahulugan Pagtatambal ng salitang di ganam Maiden name + apilido ng asawa Paguulit ng salita V.

Pangngala pantangi Napangala gaan ang ng g identidad pangwikan elemntong iniaambag ng mga

Palagitlingan

pangkultur ang grupo sa pilipinas Magaaamit sa larangang pangagham Komunikasyon A. (wood 2004) prosesong systemic kung saan ang bawat indibidwal ay nakikipagugnayan sa isat isa sa pamamagitan ng mga simbolo upang makalikha at/o magbigay ng kahulugan

Sintaks (See yellowpad) Ortograpiya 1976 Oktubre 4 modernisas yon ng alpabeto 1987 Limitasyon : paano arrangement babasahin, paano ang 2001 Gagami tin ang FJVZ sa mga karani wang salita Pinasimple ABCDEFGHIJKLMNNGOP QRSTUVWXYZ C. D. E. F. G. B.

Systemic binubuo ng mga bahaging magkakaugnay na nakakaapekto sa isat isa Gumagamit ng simbolo salita, parilrala o imahen na may masalimuot na kahulugan Abstrakto Arbitrary Malabo kahulugan(buod ng komunikasyon) ay depende sa nagsasalita Lawak 1. 2. Intrapersonal Interpersonal Pangkatan Pampubliko (selective) Masa o mass media

ng wikang pambansa 31 titik ( c,

ch, f, j, ll, , q, rr, v, x, z Restriksyo n: katutubon g wika Salitang

H.

Lawak 2 1. 2. 3.

banyaga

nab ago pa

I.

Berbal

1. 2. 3. J. 1.

Bypassing di nagkakaintindihan Konotasyon (deep) denotasyon dictionary meaning Tahas vs maligoy Tsanels a. b. c. d. e. f. g. h. i. j. Katawan Mukha Mata Espasyo Artipaktwal Hipo Paralanguage Pananahimik Oras Pang-amoy Simbolo Illustrator Regulator Affects display Adaptors Proxemics g. h. i. Haptics Paralanguage Chronemics Intimate Personal Sosyal Pampubliko

Di berbal

2.

Types a. b. c. d. e. f.

K.

Elements ng komunikasyon 1. 2. 3. 4. 5. Tagapaghatid/tagapagsalita/source/encoder Tagatanggap/ tagapakinig/decoder Mensahe (ideya, soloobin, balita, kaisipan) Medium (telepono, sulat, berbal, wika, etc) Fidbak ( direct delayed) Pisikal Mental/sikolohikal Fisyolohikal semantik

L.

Hadlang/ sagabal 1. 2. 3. 4.