PRENOSNI PUTEVI

Lokalna telefonska centrala Magistralna linija Lokalna telefonska centrala

Analogna telefonska parica

Analogna telefonska parica

Centralni raunar

Modem Modem Udaljeni terminal

Forma povezivanja raunara sa udaljenim terminalom

Klasifikacija prenosnih puteva

Prenosni putevi se generalno mogu podijeliti na: - voene i - nevoene. Talasi su voeni kroz medijum od vrstog materijala, kao to je bakarna parica, koaksijalni kabal ili kabal sa optikim vlaknima Atmosfera i slobodni prostor su primjeri medija kojima se ostvaruje nevoena komunikacija, putem slobodnog prostiranja elektromagnetnog talasa.

Raspodjela telekomunikacionih frekvencija unutar elektromagnetnog spektra

Duina upredanja

a)

Spoljanji provodnik

Spoljanji omota

Izolacija

Unutranji provodnik

b) Omota Jezgro Kouljica

Upadni ugao c)

Ugao refleksije

Voeni prenosni putevi a) Upredena parica; b) Koaksijalni kabl; c) Optiko vlakno

UTP kablovi
Kategorija 3. UTP kablovi, i odgovarajui konektori, koji podravaju brzinu prenosa od 16Mb/s za rastojanja do 100m. Kategorija 5. UTP kablovi i konektori, koji podravaju brzinu prenosa od 100Mb/s za rastojanja do 100m. Kategorija 5e. UTP kablovi i konektori, koji podravaju brzinu prenosa do 1Gb/s za rastojanja do 100m, sa mogunou podrke brzina do 10Gb/s na manjim rastojanjima. Kategorija 6. UTP kablovi i konektori, koji podravaju brzinu prenosa do 10Gb/s za rastojanja do 100m.

Optiko vlakno
Indeks prelamanja jezgra je uvijek vei od indeksa prelamanja omotaa. Indeks prelamanja (n) neke sredine je odnos brzine prostiranja svjetlosti u slobodnom prostoru (c=3108 m/s) i u toj sredini (v): n=c/v Optika vlakna se koriste za: - lokalne veze raunara sa perifernim ureajima; - interkonekciju lokalnih raunara i terminala posredstvom dodijeljenih optikih vlakana i LAN mrea; - magistralne veze na velika rastojanja, sa velikim brzinama prenosa.

 Optika vlakna imaju brojne prednosti u odnosu na druge fiksne medijume, kada je prenos podataka u pitanju. - Vea brzina prenosa. Svjetlost se optikim vlaknom prostire brzinom oko 300 miliona metara u sekundi. - Povean kapacitet prenosa. Protoci preko 40Gb/s se mogu realizovati optikim vlaknima, dok za upredene parice gornja granica iznosi 10Gb/s, ali na veoma kratkim rastojanjima. - Elektromagnetna izolacija. Optika vlakna ne stvaraju elektromagnetnu interferenciju i nisu osjetljiva na spoljanju interferenciju i atmosferska pranjenja (ukoliko su vlakna organizovana u okviru kabla koji nije armiran). - Nema problema presluavanja i refleksije, prisutnih kod upredenih parica i koaksijalnih kablova. - Manje slabljenje. Slabljenje raste sa rastojanjem sporije nego u sluaju prenosa elektrinim medijumima, ime se omoguava postavljanje ripitera na veim razmacima.

- Vjerovatnoe greke reda 10-9 su tipine, u odnosu na 10-6 za koaksijalne kablove. - Manji su i laki. Tipino, kablovi sa optikim vlaknima imaju deset puta manju teinu od koaksijalnih kablova, tanji su i laki za ugradnju. -Optika vlakna su pogodna za upotrebu u irokom temperaturnom opsegu. - Poveanje kapaciteta prenosa moe biti ostvareno guim multipleksiranjem po talasnim duinama (DWDM). - Optika vlakna su otporna na koroziju i vlagu. - Trokovi odravanja su manji nego za elektrine kablove. Takoe je i srednje vrijeme izmeu otkaza znatno due.

 U odnosu na nain prostiranja svjetlosti du vlakna, razlikuju se: - monomodna i - multimodna vlakna. Kod monomodnih vlakana postoji samo jedna putanja prostiranja svjetlosti du jezgra. Za smanjivanje broja refleksija od ivice jezgra, potrebno je da jezgro bude to je mogue manje (reda 8m), to stvara probleme u proizvodnji. Multimodna vlakna, imaju vei prenik jezgra i vei broj putanja prostiranja dobijenih refrakcijom svjetlosnog zraka Postojanje vie putanja prostiranja razliitih duina, a time i razliitih vremena potrebnih za prelazak vlakna, dovodi do toga da se pojedinani elementi signala (impulsi) rasipaju u vremenu. Ova pojava zove se modalna disperzija.

Propagacija

Jezgro (prenik reda 8m)

Omota (prenik reda 125m)

Prostiranje svjetlosti du jezgra kod monomodnih vlakana

U praksi se uobiajeno sreu dvije vrste multimodnih vlakana: - dvoslojna i - gradijentna.

Omota (prenik reda 125m)

Propagacija

Jezgro (prenik reda m)

Omota (prenik reda 125m)

Propagacija

Jezgro (prenik reda 50m)

Putanje prostiranje svjetlosnih zraka kod dvoslojnih i gradijentnih multimodnih optikih vlakana

Beini prenosni putevi Kod beinih veza, predaja i prijem signala se ostvaruje pomou antena, koje predstavljaju konvertore elektrinih signala visokoh uestanosti u elektromagnetno zraenje (predajna antena) i obrnuto (prijemna antena). Dva tipa konfiguracije za beini prenos: direkcioni i omnidirekcioni.

Tri opsega uestanosti : U lokalnim aplikacijama, infracrveni dio elektromagnetnog spektra (31011-21014 Hz). Ovaj opseg se koristi za lokalni prenos od take do take, obino u jednoj prostoriji. Frekvencije u opsegu od oko 2 GHz do 40 GHz nazivaju se mikrotalasnim frekvencijama. U tom opsegu mogunost fokusiranja signala je vrlo velika i mikrotalasi su pogodni za prenos od take do take, kao i za satelitske komunikacije. Frekvencije u opsegu od 30 MHz do 1 GHz su pogodne i za omnidirekcione konfiguracije tako da se taj opseg, izmeu ostalog koristi i za radio difuziju (difuzija - jednosmjerni prenos od jedne prema vie taaka).

Beini prenosni putevi: Zemaljske radio veze Mikrotalasne veze Radio difuzija Satelitske mikrotalasne veze

Zemaljske radio veze: VHF i UHF dijelovi elektromagnetnog spektra Mikrotalasne veze (2-40 GHz): Kljuni elementi, potrebni za uspostavljanje mikrotalasnih veza, su paraboline antene prenika od 0,4 do 2,6m. Pod uslovom da nema prepreka koje naruavaju liniju direktne vidljivosti, maksimalno rastojanje izmeu antena je mogue odrediti relacijom: d 7.14 Kh gdje je d rastojanje izmeu antena u kilometrima, h je visina antene, i K je faktor prilagoenja u sluaju da talas prati zakrivljenost Zemljine povrine (obino se uzima K=4/3).

Radio difuzija: Za ovu vrstu prenosnih puteva koristi se opseg od 30 MHz do 1 GHz S obzirom da je rije o tehnici zasnovanoj na radio prenosu po liniji direktne vidljivosti, vai uslov kao i kod mikrotalasa o maksimalnom moguem rastojanju. Satelitske mikrotalasne veze: Komunikacioni satelit je mikrotalasna relejna stanica (transponder - prijemnik sa automatskom predajom odgovora).

Satelit

a)

Satelit

Viestruki prijemnici

Viestruki prijemnici

Predajnik b)

Konfiguracije za satelitske komunikacije: Komunikacija izmeu dva korisnika preko satelita; b) Prosleivanje signala od predajnika prema veem broju prijemnika

 Da bi komunikacioni satelit efikasno funkcionisao, generalno je potrebno da ostane stacionaran u odnosu na poziciju prema Zemlji. U protivnom dolazilo bi do gubljenja linije direktne vidljivosti od zemaljskih stanica. Da bi se postigla ta stacionarnost, satelit mora imati period rotacije jednak periodu Zemljine rotacije. Ukoliko se dva satelita koja funkcioniu u istim opsezima, nalaze blizu jedan drugom, moe doi do meusobne interferencije. Taj problem se izbjegava postizanjem razmaka od 4 u opsegu 4/6 GHz i 3 u opsegu 12/14 GHz. Prema tome, broj moguih satelita je vrlo ogranien. Optimalan opseg uestanosti za satelitski prenos je od 1 GHz do 10 GHz. Ispod 1 GHz, postoji znaajan um iz prirodnih izvora, kao to je galaktiki, solarni, atmosferski ili ovjekom izazvani od raznih elektrinih ureaja. Iznad 10 GHz signal je izloen ozbiljnom slabljenju usled atmosferske absorpcije.

Kada su u pitanju satelitski prenosni putevi, najvanije oblasti njihove primjene se mogu sistematizovati na sledei nain: Televizijska distribucija, koja predstavlja tradicionalan nain upotrebe satelita za emitovanje TV signala sa neke centralne lokacije. Magistralne telefonske veze, gdje se satelitski linkovi koriste za veze od take do take izmeu telefonskih centrala javne telefonske mree. To je ujedno optimalan medijum za meunarodne veze koje zahtijevaju veliki kapacitet. Privatne mree, koje su ustvari poslovne mree za prenos podataka. U takvim aplikacijama provajder satelitskog servisa moe podijeliti ukupan kapacitet na odreeni broj kanala i potom izdavati te kanale pojedinanim poslovnim korisnicima. Tradicionalno, ovakve aplikacije su bile vrlo skupe i ograniene na velike organizacije sa zahtjevima za saobraaj velikog obima. Najnovija tehnoloka dostignua u vidu sistema terminala sa malim otvorom (Very Small Aperture Terminals-VSAT), omoguavaju znaajno jeftiniju alternativu

Satelitski Ku - opseg 256 kb/s 1 256 kb/s 2 56 kb/s

56 kb/s 3 Hub n eoni procesor Host

VSAT konfiguracija

Primjeri pitanja za zavrni ispit

1. Prikazani prenosni medijum je: a) upredena parica b) koaksijalni kabal c) kabal sa optikim vlaknima

2. UTP kablovi kategorije 5e podravaju brzinu prenosa od: a) 1Gb/s b) 10Mb/s c) 100Mb/s 3. Gradijentna optika vlakna su: a) monomodna vlakna kod kojih je indeks prelamanja jezgra vei od indeksa prelamanja omotaa. b) multimodna vlakna kod kojih je indeks prelamanja jezgra vei od indeksa prelamanja omotaa. c) multimodna vlakna kod kojih se indeks prelamanja jezgra mijenja du njegovog prenika, s tim to je indeks prelamanja omotaa konstantan i manji od najmanje vrijednosti indeksa prelamanja jezgra.

4. Infracrveni opseg frekvencija je: a) 30 MHz do 1 GHz b) 2 GHz do 40 GHz c) 31011 - 21014 Hz 5. Prikazani prenosni medijum je: a) monomodno optiko vlakno b) dvoslojno multimodno vlakno c) gradijentno multimodno vlakno

Primjeri zadataka za kolokvijum

1. Pod uslovom da nema prepreka koje naruavaju liniju direktne vidljivosti, maksimalno rastojanje izmeu direkcionih parabolinih antena postavljenim na visini od 192m je: a) 110,42 km b) 114,24 km c) 82 km Da li je mogue sa mikrotalasnim antenama postavljenim na visini od 10m realizovati mikrotalasni link na rastojanju od 18km, pod uslovom da linija direktne vidljivosti postoji? Na koju visinu je potrebno postaviti mikrotalasne antene, da bi bilo mogue realizovati mikrotalasni link na rastojanju od 22 km, pod uslovom da linija direktne vidljivosti postoji?

2.

3.