Hải quan Quảng Ninh trên hành trình hiện đại hóa

Cập nhật: 7/5/2009 16:20

Nằm ở cửa ngõ Đông Bắc tổ quốc, hải quan Quảng Ninh được đánh giá là một trong những đơn vị
hoạt động năng động trong thời gian qua. Tại nhiều chi cục, CNTT đã được ứng dụng rộng rãi trong
quá trình thông quan và sau thông quan. Mặc dù vậy, với địa bàn trải rộng và chia cắt, hành trình đi
đến hiện đại hóa hoàn toàn của ngành hải quan Quảng Ninh vẫn còn rất gian nan.

Những điểm sáng...

Chi cục hải quan Cảng Cái Lân là một trong những điểm sáng trong bức tranh hiện đại hóa của Cục hải
quan Quảng Ninh. Đội ngũ nhân lực được đào tạo bài bản. Hệ thống máy móc được đầu tư đồng bộ, hiện
đại. Bắt đầu quá trình hiện đại hóa từ đầu năm 2007, đến nay, trên 90% tờ khai hải quan đã được khai báo
qua mạng.
Theo đại diện của Công ty Dầu thực vật Cái Lân: "Công ty đã bắt đầu áp dụng khai hải quan điện tử từ giữa
năm 2007 và đến nay, chúng tôi đã tiết kiệm được rất nhiều thời gian. Thay vì phải chờ đợi, đi lại kiểm tra,
chúng tôi có thể hoàn thiện hồ sơ ở nhà và mang đến đây để đối chiếu".
Ông Đinh Việt Dũng, Phó Chi cục trưởng Chi cục HQ cảng Cái Lân cho biết: "Đến nay chúng tôi đã hiện đại
hóa gần như tất cả các khâu, từ thủ tục đăng ký tờ khai đến khâu giám sát. Đến nay, trên 90% tờ khai qua
cảng Cái Lân được áp dụng hình thức khai báo từ xa".
Cùng với cảng biển Cái Lân, chi cục hải quan cửa khẩu Móng Cái được xác định là địa bàn trọng điểm để
triển khai kế hoạch cải cách, phát triển và hiện đại hoá giai đoạn 2008-2010. Đóng vai trò là cửa ngõ thông
thương giữa Việt Nam và nước láng giềng Trung Quốc, hàng ngày các cán bộ Hải quan ở đây không chỉ
tiến hành làm thủ tục xuất nhập cảnh cho nhân dân hai nước, mà một lượng hàng hóa lớn với nhiều chủng
loại khác nhau cũng được làm thủ tục thông quan tại đây.
Khác với quang cảnh tấp nập tại khu vực làm thủ tục xuất nhập cảnh, tại khu vực khai báo hải quan khá yên
ắng bởi mọi thủ tục đã được doanh nghiệp khai báo và truyền qua mạng, việc còn lại chỉ là mang đến đây
bộ hồ sơ đã hoàn tất để cơ quan hải quan đối chiếu. Anh Nguyễn Quốc Hùng, nhân viên Công ty XNK Đông
Hoa cho biết: "Khai báo thủ công thì cán bộ phải kiểm tra hồ sơ của mình từ đầu, còn với khai báo từ xa
mình chỉ việc mang hồ sơ đến để đối chiếu. Với 1 lô hàng, mình chỉ cần làm thủ tục hải quan trong 1 ngày".
Và hành trình gian nan...
Không có được vị trí thuận lợi và cơ sở hạ tầng tốt như chi cục hải quan Cái Lân và Móng Cái, việc khai báo
từ xa tại chi cục Vạn Gia hay Hoành Mô gần như không thể thực hiện được. Không thể thông quan qua
mạng, những chiếc USB trở thành công cụ "bán hiện đại hóa" cho các doanh nghiệp làm thủ tục tại đây.
Theo anh Nguyễn Trung, Phó chi cục trưởng chi cục hải quan Vạn Gia - Cục hải quan Quảng Ninh: "Đến
nay việc khai hải quan điện tử tại chi cục HQ vạn Gia đã được thực hiện thông qua USB. Doanh nghiệp khai
các nội dung theo mẫu hải quan và mang đến nên việc khai hải quan nó cũng được thuận lợi nhanh chóng
hơn".
Hành trình hiện đại hóa toàn diện, ở tất cả các chi cục trực thuộc hải quan Quảng Ninh xem ra, còn rất gian
nan. Tuy nhiên, với lợi thế của một đơn vị hải quan năng động cộng với quyết tâm hiện đại hóa trong các
khâu nghiệp vụ và trong quản lý điều hành, mục tiêu đưa Cục hải quan Quảng Ninh trở thành đơn vị đi đầu
trong cải cách phát triển và hiện đại hoá của ngành Hải quan, đồng thời là điểm sáng của Hải quan khu vực
biên giới Đông Bắc của Tổ quốc đang dần trở thành hiện thực. Đại diện của Cục Hải quan Quảng Ninh cho
biết: "Công tác thực hiện nhiệm vụ khai báo hải quan điện tử bước đầu đã đạt được những kết quả đáng
kể. Trong thời gian tới, cục hải quan Quảng Ninh sẽ tập trung cao độ trí và lực để áp dụng triệt để các phần
mềm trong quản lý thu ngân sách, đấu tranh chống buôn lậu và kiểm tra sau thông quan, sẽ tiến hành mở
rộng khai báo điện tử từ xa, thí điểm thông quan điện tử... tạo môi trường chính quy hiện đại".
N

Kiểm tra sau thông quan được thực hiện theo phương pháp quản lý
rủi ro
 Cục trưởng Cục Kiểm tra sau thông quan, Nguyễn Viết Hồng trả
lời phỏng vấn báo Hải quan

KTSTQ thực chất là khâu nghiệp vụ tiếp theo của

kiểm tra hải quan, qua kiểm tra cơ quan hải quan có
thêm thông tin để xác định mức độ tuân thủ pháp luật
của doanh nghiệp. Đây cũng là cơ sở cho việc ưu tiên
hay không ưu tiên khi tiến hành kiểm tra hàng hoá XNK.
Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Viết
Hồng, Cục trưởng Cục Kiểm tra sau thông quan- TCHQ
để làm rõ hơn về vấn đề này.
P.V: Theo quy định mới về KTSTQ tại Điều 32 của Luật sửa đổi bổ
sung một số điều của Luật Hải quan, KTSTQ không căn cứ vào dấu hiệu
vi phạm pháp luật hải quan của DN. Xin ông cho biết rõ hơn về vấn đề
này?

- Ông Nguyễn Viết Hồng: Luật Hải quan hiện hành quy định
KTSTQ chỉ được thực hiện khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật
của hải quan. Quy định này đã làm rõ trách nhiệm của hải quan
và DN. Dấu hiệu vi phạm trong Luật cũng được cụ thể hoá trong
Nghị định của Chính phủ, Thông tư của Bộ Tài chính làm cơ sở
pháp lý cho hải quan tiến hành KTSTQ. Tuy nhiên, quy định này
khi thực hiện đã bôïc lộ những hạn chế: Do việc kiểm tra phụ
thuộc vào dấu hiệu vi phạm nên cứ KTSTQ là DN mặc nhiên bị
coi là có vi phạm pháp luật, ảnh hưởng đến uy tín trong hoạt
động kinh doanh; đồng thời Hải quan khi tiến hành KTSTQ
cũng phải khẳng định được DN vi phạm. Trong khi KTSTQ thực
chất là khâu nghiệp vụ của thủ tục hải quan. Vì vậy, KTSTQ
chưa áp dụng được phương pháp quản lý rủi ro trong quản lý hải
quan hiện đại.

Hơn nữa, trong điều kiện thực hiện Hiệp định trị giá
GATT, việc xác định trị giá hải quan theo trị giá giao dịch
không thực hiện được chính xác tất cả ngay trong quá trình
thông quan mà phải KTSTQ mới xác định được. Thực tế
thời gian qua cho thấy, theo quy định của Luật Hải quan,
công tác KTSTQ chưa đạt được hiệu quả phòng, chống vi
phạm pháp luật hải quan như mong muốn, dẫn đến vẫn phải
kiểm tra nhiều tại cửa khẩu. Điều này không phù hợp với
chuẩn mực quốc tế về KTSTQ. Theo quy định của Tổ chức
Hải quan thế giới (WCO), Công ước Kyoto, đặc biệt là theo
quy trình KTSTQ của các nước ASEAN, KTSTQ là hoạt
động thông thường của cơ quan hải quan nhằm đánh giá
mức độ tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp, đồng thời phát
hiện những sai sót của cơ quan hải quan trong quá trình làm
thủ tục thông quan. Do vậy, việc sửa đổi Luật Hải quan tại
Điều này để đáp ứng yêu cầu phù hợp với chương trình cải
cách hiện đại hoá Hải quan hiện nay là chuyển từ tiền kiểm
sang hậu kiểm, giảm bớt kiểm tra tại cửa khẩu tạo điều kiện
thuận lợi cho DN thông quan nhanh hàng hoá, giảm các chi
phí không cần thiết, trên cơ sở tuân thủ pháp luật, tạo thuận
lợi cho thương mại quốc tế mà vẫn bảo đảm quản lý hải quan, ngăn chặn
gian lận thương mại.

P.V:
Xin ông cho biết những điểm mới của quy định
KTSTQ theo Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Hải
quan?

- Ông Nguyễn Viết Hồng: Những điểm mới là bước đầu áp

dụng nguyên tắc quản lý rủi ro; không kiểm tra tràn lan do
việc quyết định kiểm tra không phụ thuộc vào ý thức chủ
quan của công chức hải quan mà dựa vào kết quả phân tích
thông tin từ các nguồn khác nhau để đánh giá khả năng vi
phạm pháp luật hải quan làm căn cứ cho việc kiểm tra. Công
tác KTSTQ được chủ động theo kế hoạch có tác dụng
phòng, chống vi phạm, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật
của doanh nghiệp; thẩm định tính chính xác, trung thực nội
dung tự khai, tự tính thuế của người khai hải quan cũng như
việc thực hiện quy trình nghiệp vụ của công chức hải quan
khi làm thủ tục thông quan, đồng thời đỡ gây tâm lý bị kiểm
tra cho DN. Qua đó có biện pháp chấn chỉnh nâng cao chất
lượng công tác của cơ quan và công chức hải quan, chuyển
từ hình thức quản lý từng lô hàng sang quản lý hoạt động
XNK của DN. Trong quá trình kiểm tra, theo yêu cầu của cơ
quan hải quan, các cơ quan, tổ chức và cá nhân liên quan có
trách nhiệm tạo điều kiện cung cấp chứng từ kế toán, các
thông tin, tài liệu cần thiết phục vụ cho việc kiểm tra của cơ
quan hải quan.
P.V: Vậy DN sẽ được hưởng lợi gì theo quy định mới này?

- Ông Nguyễn Viết Hồng: Theo quy định mới, xu hướng chuyển từ
tiền kiểm sang hậu kiểm sẽ có lợi cho DN làm ăn trung thực, đúng đắn,
đó là giải phóng nhanh lô hàng đưa vào sản xuất, lưu thông. Trong quá
trình xây dựng Nghị định hướng dẫn, cơ quan chức năng sẽ cố gắng làm
minh bạch về vấn đề này. Tuy nhiên, trách nhiệm của Hải quan lớn hơn,
khối lượng công việc nhiều hơn. Tới đây, khi thực hiện Luật Hải quan
(sửa đổi) và hiện đại hoá hải quan thì tỷ lệ kiểm tra còn giảm đi rất nhiều.
Kiểm tra để chứng minh và khẳng định rằng khai báo của DN là trung
thực.

P.V: Ông có thể nói rõ hơn về quy trình và thời gian KTSTQ?

- Ông Nguyễn Viết Hồng:

Trước hết thu thập thông tin, xác lập dữ liệu, hồ sơ... để phân loại các
đối tượng kiểm tra. Đối với DN chấp hành tốt pháp luật về hải quan thì
việc kiểm tra chủ yếu trên giấy tờ, sổ sách. Hình thức có thể kiểm tra tại
doanh nghiệp hoặc kiểm tra tại trụ sở hải quan; kiểm tra chủ hàng, nguồn
gốc xuất xứ lô hàng, kiểm tra trong quá trình sản xuất lưu thông hàng hoá
XNK.

Thời gian KTSTQ trước đây quy định mỗi cuộc kiểm tra không quá 5
ngày làm việc, nếu có vi phạm thì thêm 5 ngày nữa. Dự kiến tới đây thời
gian KTSTQ 30 ngày, nếu có vi phạm thêm 30 ngày hoặc dài hơn tuỳ
thuộc vào mức độ vi phạm của DN. Hầu hết Hải quan các nước không
giới hạn thời gian, Hải quan một số nước như Nhật Bản, Inđônêxia quy
định là 30 ngày.

Xây dựng lực lượng trong sạch vững mạnh

Ngành Hải quan đẩy mạnh chống tệ sách nhiễu, tiêu cực
Để tăng cường kỷ cương kỷ luật hành chính, phòng chống các biểu hiện tiêu cực,
vi phạm pháp luật của cán bộ công chức, viên chức ngành Hải quan có hiệu quả hơn,
Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan đã ký ban hành Chỉ thị số 1461/CT-TCHQ ngày
30/6/2008.

Theo đó, thủ trưởng các đơn vị thuộc và trực thuộc Tổng cục Hải quan phải thường
xuyên tổ chức quán triệt, giáo dục kiến thức pháp luật, thực hiện đầy đủ, nghiêm túc các
quy định pháp luật, các giải pháp, chương trình hành động phòng chống tệ gây phiền hà,
sách nhiễu, tiêu cực, tham nhũng của cán bộ, công chức trong đơn vị mình.

Các đơn vị cần tăng cường công tác quản lý cán bộ, công chức, trong đó chú trọng
việc rà soát để sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện quy chế làm việc cho phù hợp với đặc điểm,
hoạt động và tình hình của đơn vị, quy định rõ ràng trách nhiệm của cán bộ ở từng vị trí
công tác. Lựa chọn để bố trí, sử dụng cán bộ, công chức có phẩm chất chính trị, đạo đức,
năng lực chuyên môn, có trình độ có tinh thần đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng vào
các vị trí, các khâu chuyên môn nghiệp vụ quan trọng, nhạy cảm, dễ phát sinh tiêu cực
như: kiểm tra thực tế hàng hoá, áp mã, áp giá tính thuế, kiểm tra sau thông quan, tiếp nhận
đăng ký hồ sơ, điều tra chống buôn lậu, xử lý vi phạm, giám sát…

Bên cạnh đó, đơn vị phải có kế hoạch tăng cường kiểm tra giám sát nội bộ và kiểm tra
đột xuất tại những cửa khẩu và các khâu nghiệp vụ trọng yếu, việc làm thủ tục đối với
những loại hàng hoá XNK nhạy cảm, phức tạp, hàng hoá của chủ hàng đã nhiều lần vi
phạm pháp luật hải quan. Khi phát hiện vi phạm thì phải xử lý kiên quyết, kịp thời,
nghiêm minh và thông báo công khai kết quả xử lý trong đơn vị.

Chỉ thị nêu rõ đối với cán bộ lãnh đạo, công chức thừa hành có hành vi tiêu cực như
làm trái quy định, nhận tiền bồi dưỡng, hối lộ hoặc gây thất thoát tiền thuế của nhà nước
thì tuỳ mức độ và hậu quả của vi phạm sẽ bị xem xét kỷ luật đến mức buộc thôi việc theo
đúng qui định hiện hành, đồng thời phải bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.
Cán bộ lãnh đạo được loại trừ trách nhiệm trong trường hợp không thể biết hoặc đã áp
dụng các biện pháp cần thiết để phòng ngừa, ngăn chặn hành vi vi phạm, tham nhũng.

Chỉ thị cũng yêu cầu cán bộ, công chức, viên chức hải quan không được tự ý đặt ra
bất cứ yêu cầu nào ngoài quy định để bắt người dân, doanh nghiệp thực hiện. Những vấn
đề phát sinh vượt quá thẩm quyền phải báo cáo lãnh đạo, kịp thời để xin ý kiến chỉ đạo
giải quyết, không được tự ý giải quyết, xử lý vượt thẩm quyền.

Xây dựng lực lượng trong sạch vững mạnh

Áp dụng một số giải pháp để ngăn chặn chấm dứt tệ gây phiền hà, sách
nhiễu, tiêu cực trong cán bộ, công chức Hải quan
Kiểm tra sau thông quan: Nâng cao tính tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp
15/11/2008
Thực hiện nhiệm vụ trọng tâm của Ngành Hải quan là chuyển dần kiểm tra hải quan từ
tiền kiểm sang hậu kiểm, lực lượng kiểm tra sau thông quan Hà Nội đang tập trung vào 3
nhóm nhiệm vụ chủ yếu là: kiểm tra những doanh nghiệp lớn và các mặt hàng trọng
điểm; đánh giá mức độ tuân thủ pháp luật của nhóm doanh nghiệp lớn và xây dựng lực
lượng kiểm tra sau thông quan theo hướng chuyên sâu, chuyên nghiệp, minh bạch, hiệu
quả.

Theo ông Văn Bá Tín, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm tra sau thông quan -Cục Hải quan Hà
Nội, kiểm tra sau thông quan không chỉ thuần tuý là kiểm tra truy thu thuế của doanh nghiệp,
mà cơ bản là để doanh nghiệp ý thức rõ được hậu quả lâu dài từ việc vi phạm pháp luật, qua đó
có thái độ đúng đắn khi tuân thủ pháp luật. Trên thực tế, trong nhiều trường hợp doanh nghiệp
có hành vi gian lận thuế qua giá ở khâu thông quan, đã bị lực lượng kiểm tra sau thông quan
phát hiện, truy thu gần chục tỷ đồng thuế. Đến nay, kiểm tra sau thông quan Hà Nội đã xây
dựng danh bạ doanh nghiệp xuất nhập khẩu trên địa bàn, trên cơ sở thông tin lựa chọn các
doanh nghiệp trọng điểm, doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm để phục vụ công tác đấu tranh,
chống gian lận thương mại qua giá… Với đặc điểm địa bàn rộng, bao gồm Hà Nội và nhiều
tỉnh lân cận, là trung tâm hoạt động kinh tế của miền Bắc, có nhiều doanh nghiệp ở các tỉnh,
thành phố trong cả nước tham gia xuất nhập khẩu, nhưng chỉ với quân số 22 người, thì những
việc kiểm tra sau thông quan Hà Nội đạt được trong thời gian qua cũng là điều đáng ghi nhận.
Chi cục Kiểm tra sau thông quan Hà Nội trở thành đơn vị dẫn đầu Ngành Hải quan về công tác
truy thu thuế, chống thất thu cho ngân sách Nhà nước.
Trong năm 2007, kiểm tra sau thông quan Hà Nội đã tiến hành kiểm tra trực tiếp hơn một
trăm doanh nghiệp, tổng số thuế truy thu hơn 14 tỷ đồng; 10 tháng đầu năm 2008, kiểm tra sau
thông quan Hà Nội đã phúc tập trên 333 ngàn hồ sơ xuất nhập khẩu, đạt 94,3% số hồ sơ cần
phúc tập, đã phát hiện nhiều doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm pháp luật và đã kiểm tra trực
tiếp 120 doanh nghiệp xuất nhập khẩu trên địa bàn, tập trung vào các loại hàng hóa giá trị như
ô tô, điện tử, công nghệ thông tin, thép, hóa chất, may mặc gia công... truy thu trên 15 tỷ đồng
thuế nộp ngân sách nhà nước.
Những thủ đoạn gian lận tinh vi đối với những mặt hàng công nghệ cao của doanh nghiệp
không thể “qua mặt” được lực lượng kiểm tra sau thông quan Hà Nội. Cụ thể như mặt hàng
modems nhập khẩu, kiểm tra sau thông quan đã kịp thời phát hiện thông báo cho lực lượng hải
quan cửa khẩu áp mã thuế chính xác đối với các lô hàng; mặt hàng “phôi đế trục lái”, khi kiểm
tra sau thông quan phát hiện, thông báo cho các chi cục tính thuế cho các lô hàng sau theo mức
thuế suất 50% (trước áp thuế suất 20%), số thuế thu tăng hàng trăm triệu đồng.
Trước những khó khăn như thiếu về số lượng, hạn chế về chất lượng nguồn nhân lực, kinh
phí hoạt động, lực lượng kiểm tra sau thông quan Hà Nội đang tự thân nỗ lực vượt qua khó
khăn này. Chi cục trưởng Văn Bá Tín cho hay, quân số của kiểm tra sau thông quan hiện nay
mới chiếm 1/3 nhu cầu biên chế của Chi cục. Vì vậy áp lực công việc là rất lớn, tính trung bình
mỗi công chức trực tiếp làm công tác nghiệp vụ phải xử lý hàng chục vụ việc trọng tâm, trọng
điểm, ngoài ra còn phải theo dõi quản lý địa bàn doanh nghiệp được phân công. Để có thể phát
hiện thủ đoạn gian lận tinh vi của doanh nghiệp, cán bộ kiểm tra sau thông quan không chỉ có
trình độ nghiệp vụ hải quan mà còn phải tinh thông nghiệp vụ tài chính, kế toán, kiểm toán,
hiểu biết về công nghệ sản xuất hàng hoá, phát luật… Và hiện tại, 100% công chức của lực