CHUYN TT NGHIP

Tn ti: GII PHP HN CH TNH TRNG LA HA VIT NAM HIN NAY

H v tn sinh vin: Lng Th Thu Hng Chuyn ngnh: Ti chnh doanh nghip Lp: Ti chnh doanh nghip A Kha: 45 H: Chnh quy Ging vin hng dn: TS. ng Ngc c

Chuyn tt nghip

H NI, NM 2007 MC LC Danh mc cc t vit tt Danh mc bng, biu M U..........................................................................................................1 CHNG 1:NHNG VN CHUNG V LA HA........................2 1.1. Tng quan v la ha..........................................................................2 1.1.1. Khi nim la ha........................................................................2 1.1.2. Phn loi la ha..........................................................................2 1.2. Nguyn nhn dn n la ha.............................................................8 1.3. Tc ng ca la ha.........................................................................11 1.3.1. Tc ng tch cc.........................................................................12 1.3.2. Tc ng tiu cc.........................................................................13 1.4. Cc bin php hn ch la ha..........................................................16 1.4.1. Bin php hnh chnh...................................................................16 1.4.2. Bin php kinh t..........................................................................17 1.5. Kinh nghim hn ch la ha ca mt s quc gia trn th gii.......18 1.5.1. Argentina......................................................................................18 1.5.2. Cuba............................................................................................20 CHNG 2: THC TRNG LA HA VIT NAM......................22 2.1. Khi qut nn kinh t Vit Nam..........................................................22 2.2. Mc v cc biu hin la ha Vit Nam...................................23 2.2.1. Mc la ha Vit Nam.......................................................23 2.2.2. Biu hin la ha Vit Nam....................................................25 2.3. Nguyn nhn dn ti la ha Vit Nam.........................................30 2.4. nh hng ca la ha ti nn kinh t Vit Nam.............................39 2.5. Thc trng hn ch la ha Vit Nam............................................42

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

2.5.1. Khi qut hot ng ca V qun l ngoi hi............................43 2.5.2. Chnh sch qun l ngoi hi ca Vit Nam................................44 CHNG 3: GII PHP HN CH TNH TRNG LA HA VIT NAM HIN NAY................................................................................48 3.1. nh hng v vn hn ch tnh trng la ha.............................48 3.2. Gii php.............................................................................................49 3.2.1. Cng c lng tin ca dn chng vo VND...................................49 3.2.2. i vi cc knh ngoi t dn vo trong nc.............................55 3.2.3. Xa b hot ng nhn tin gi ngoi t v tn dng ngoi t ca cc NHTM.........................................................................58 3.2.4. V d tr ngoi hi......................................................................60 3.2.5. V th trng tin t.....................................................................61 3.2.6. V mi trng php l v cng tc tuyn truyn gio dc..........62 3.3. Mt s kin ngh..................................................................................63 KT LUN`...................................................................................................66 TI LIU THAM KHO............................................................................67

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

DANH MC CC T VIT TT

1. VN 2. NHTW 3. NHNN 4. NHTM 5. PLNH 6. BTC

: Vit Nam : Ngn hng Trung ng : Ngn hng Nh nc : Ngn hng thng mi : Php lnh ngoi hi : B ti chnh

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

DANH MC CC BNG, BIU

BNG Bng 1.1: Danh sch mt s nn kinh t la ha chnh thc..........................5 Bng 1.2: C cu ti khon tin gi ti h thng NHTM Argentina..............18 Bng 1.3: la ha tin gi tit kim, cho vay, n Argentina.....................20 Bng 2.1: T trng s dng vn ngoi t so vi huy ng ngoi t ca h thng ngn hng.........................26 Bng 2.2: T gi chnh thc v t gi th trng t do USD/VND................28 Bng 2.3: T l lm pht VN t nm 1986 n nay.....................................31 Bng 2.4: Vn ODA cam kt ti tr v gii ngn giai on 01-05.................36 Bng 2.5: Tng kim ngch xut khu giai on 99-06...................................38 BIU Biu 2.1: T l FCD/M2 VN t 1997-2006............................................24 Biu 2.2: T l tin gi USD/tng tin gi qua cc nm...........................26 Biu 2.3: Lng kiu hi vo VN giai on 91-04....................................36

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

LI M U
Nm 1999, i ph vi thi k kh khn trong nn kinh t, mt gii php tnh th c Argentina thc hin l t b ni t ng thi chp nhn USD l tin t chnh thc. Nm 2000, la ha chnh thc nn kinh t l phng sch cui cng i vi Ecuador sau mi n lc ci thin nn kinh t khi khng hong ti chnh xy ra. Nhiu nh kinh t cho rng tt c cc nc ang pht trin nn la ha. Tuy nhin trn thc t khng mt quc gia no mun s dng ng tin th hai thay th hon ton ng tin nc mnh v i vi h vic t b ng ni t, t b quyn iu hnh chnh sch tin t ca NHTW chnh l s xa b hon ton ch quyn v tin t. Ngy nay vic chp nhn ngoi t l ng tin hp php chnh thc khng cn ph bin. Tuy nhin, trong thi i ton cu ha v hi nhp kinh t quc t, cng vi s pht trin khng ngng ca quan h thng mi gia cc quc gia dn ti s xm nhp mnh m ca cc ngoi t mnh vo mt s nn kinh t t dn ti hin tng la ha khng chnh thc. C th ni, la ha khng chnh thc l hin tng xy ra ph bin cc nc ang pht trin, cc nc ang trong qu trnh chuyn i nn kinh t trong c Vit Nam. Vit Nam hin nay la ha ang l mt vn nng bng, thu ht s quan tm ca rt nhiu chuyn gia, nh nghin cu kinh t, ng thi cng l mi lo ngi ca cc nh lnh o ng Nh nc. Do vy vic a ra gii php nhm hn ch tnh trng la ha hin mc kh cao Vit Nam ang l mt nhim v cp bch c t ra vi cc nh hoch nh chnh sch ca ng, ca Chnh ph, ca NHTW. Chnh v nhng l do trn, ti Gii php hn ch tnh trng la ha Vit Nam hin nay c la chn. ti c trin khai da trn vic nghin cu t nhng vn tng

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

quan v la ha nh: khi nim, nguyn nhn, tc ng cho ti nhng vn la ha c th Vit Nam. Trn c s a ra mt s gii php, kin ngh i vi Chnh ph, NHTW, NHTM nhm hn ch tnh trng la ha Vit Nam trong giai on hin nay. Kt cu ca chuyn gm ba chng: Chng 1: Nhng vn chung v la ha. Chng 2: Thc trng la ha Vit Nam. Chng 3: Gii php hn ch tnh trng la ha Vit Nam hin nay. Em xin chn thnh cm n thy gio TS ng Ngc c gip em hon thnh chuyn ny.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

CHNG 1

NHNG VN CHUNG V LA HA
1.1. TNG QUAN V LA HA. 1.1.1. Khi nim la ha. la ha l hin tng xy ra khi ngoi t c s dng rng ri thay th mt phn hoc hon ton ni t thc hin mt s chc nng ca tin. i vi nhng nn kinh t b la ha, ngoi t c s dng rng ri trong vic nim yt gi hng ha dch v, trong thanh ton v trong ct tr. S thay th mt phn hoc hon ton ni t y c th hin di 2 dng: Th nht l s thay th ti sn: l vic cng chng nm gi tri phiu nc ngoi; Ti khon tin gi tit kim ngoi t nc ngoi; Ti khon tin gi tit kim ngoi t trong h thng ngn hng trong nc vi mc ch ct gi gi tr t hn ch tc ng ca s gim gi tr ng ni t i vi ti sn khi lm pht xy ra. Th hai l s thay th tin t: l vic cng chng nm gi ngoi t tin mt, ti khon tin gi thanh ton bng ngoi t trong h thng ngn hng trong nc thc hin chc nng phng tin thanh ton v n v o lng. Hng ha dch v c nim yt gi bng USD v cng chng s dng USD thanh ton tin hng ha, dch v . iu ny cng xy ra trong iu kin lm pht cao, khi chi ph trong vic s dng ni t trong giao dch cao thc y cng chng tm kim mt s thay th. 1.1.2. Phn loi la ha. Da vo v tr, vai tr, c s php l ca ngoi t v mc s dng ngoi t trong nn kinh t, ngi ta chia la ha thnh ba loi: la ha chnh thc, la ha khng chnh thc v la ha bn chnh thc.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

la ha chnh thc L hin tng xy ra khi mt quc gia thng nht s dng ngoi t l tin t chnh thc, hon ton thay th ni t. Trong nhng nn kinh t la ha chnh thc, ni t khng tn ti hoc ch tn ti di dng tin xu vi mnh gi nh v khng c nhiu ngha trong vic thc hin cc chc nng ca tin. Trong khi ngoi t c la chn l tin t chnh thc c s dng vi c 3 chc nng: phng tin thanh ton, n v o lng v ct tr gi tr. Ngn hng trung ng (NHTW) ca nhng quc gia ny ch tn ti trn danh ngha v khng c vai tr g trong vic thc thi chnh sch tin t, chnh sch tin t hon ton ph thuc vo chnh sch tin t ca NHTW M (Cc d tr lin bang M - FED). Nn kinh t la ha chnh thc b iu chnh bng nhng c sc ngoi lai nhiu hn bng cch iu chnh t gi hi oi. Hu ht cc quc gia c nn kinh t la ha chnh thc ch chn mt ngoi t l tin t chnh thc. Nhng quc gia ny thng thng l nhng nc nh vi quy m dn s vi triu dn. 6 trong s nhng quc gia c nn kinh t la ha chnh thc l thnh vin ca IMF: Kiribati, Marshall Islands, Micronesia, Palau, Panama, San Marino. Trong Panama l mt quc gia c bit n nhiu nht vi nn kinh t la ha chnh thc in hnh. la ha chnh thc khng ph bin bng la ha khng chnh thc v thm ch l rt him do hu ht mi ngi u coi ng tin ca quc gia h l mt biu tng ca ch quyn dn tc, mt i ng tin ring c ngha l giao quyn iu hnh chnh sch tin t cho NHTW nc ngoi. Chnh v vy, tuyn b t b ng ni t ng thi chp nhn ngoi t l tin t chnh thc ch l gii php cui cng khi chnh ph ca nc khng cn cch no khc a nn kinh t thot khi khng hong, thot khi s mt n nh ko di.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

10

Bng 1.1: Danh sch mt s nn kinh t la ha chnh thc: Quc gia Cook Islands Cyprus, Northern Liechtenstein Marshall islands Micronesia Nauru Northern Mariana Islands Panama Samoa,American Dn s 18500 180000 31000 61000 130000 10000 48000 2.7 mn 60000 Ngoi t s dng Newzealand dollar Turkish lira Swiss franc U.S dollar U.S dollar Australian dollar U.S dollar U.S dollar notes and coins, T nm 1995 1974 1921 1944 1944 1914 1944 1904

Panamanian coins U.S dollar 1899 (Ngun: IMF-2000)

la ha khng chnh thc l hin tng xy ra khi c dn mt t nc nm gi s lng ln ti sn bng ngoi t, tuy nhin ni t vn l ng tin chnh thc, hp php ca quc gia . i vi nhng nn kinh t b la ha khng chnh thc, ngoi t c cng chng a chung nm gi di dng ti sn nh: ngoi t tin mt, tri phiu nc ngoi, tin gi bng ngoi t nc ngoi, tin gi bng ngoi t trong h thng ngn hng trong nc. Cc nh kinh t nhn chung ng nht la ha khng chnh thc vi s thay th ti sn. C ngha l ngoi t c nm gi ch yu vi chc nng ct tr gi tr nhm gim tc ng ca s gim gi ni t trong iu kin lm pht. Tuy nhin ty thuc vo mc la ha nn kinh t v ty thuc vo nhng quy nh hn ch trong h thng php lut ca tng quc gia v vn s dng ngoi t m c nhng quc gia, ngoi t cn c s dng trong c thanh ton v nim yt, thng bo gi hng ha dch v. Thng thng, trong cc quc gia ny cc khon mc nh: lng, thu v nhng chi ph hng ngy nh ha n tiu dng hng ha, dch v vn c tr bng ni t cn nhng

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

11

hng ha, dch v xa x hay trong hot ng kinh doanh bt ng sn c nim yt v thanh ton bng ngoi t. Vit Nam l mt trong s cc nc chu c nn kinh t b la ha khng chnh thc. Vit Nam, nhn chung cng chng nm gi ngoi t di dng ngoi t tin mt hoc tin gi tit kim bng ngoi t ti cc ngn hng thng mi vi chc nng ct tr gi tr cn i vi chc nng phng tin thanh ton v n v o lng, mc d php lut Vit Nam cng c a ra mt s quy nh hn ch nhng do khu thc thi php lut yu km nn giao dch ngoi t v vic nim yt, thng bo gi hng ha bng ngoi t vn din ra ph bin. Mt cch o lng quy m ca la ha khng chnh thc l o lng quy m ca tri phiu quc t, ti khon tin gi ngn hng v quy m ca ngoi t tin mt. Tuy nhin o lng chnh xc quy m ca nhng khon mc trn l khng d dng, thng thng cc con s c c l do c lng. Theo c lng ca Cc d tr lin bang M (FED): ngi nc ngoi nm gi t 55- 70% la tin giy. Tng gi tr USD trong lu thng hin nay khong 480 t trong ngi nc ngoi nm gi 300 t. Mt cch khc o lng mc la ha khng chnh thc l t l ti khon tin gi ngoi t trong h thng ngn hng trn tng phng tin thanh ton (M2). Theo nh gi ca IMF nu mt quc gia t l ny trn 30% th tnh trng la ha l nghim trng. Trong hu ht cc nc c nn kinh t b la ha khng chnh thc, USD l ngoi t la chn. Trng hp ny c bit ng i vi nhng quc gia m M l i tc thng mi, nh u t nc ngoi ln nht hoc ln th 2. in hnh l cc nc chu M Latinh v Caribean. Tuy nhin t khi ng tin chung chu u (EUR) ra i th EUR nhanh chng tr thnh ngoi t la chn ca mt s quc gia chu Phi v khu vc Trung ng.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

12

Cc quc gia hin nay b la ha khng chnh thc ( U.S dollar) bao gm: Hu ht cc nc Chu M Latinh v vng Caribean c bit l: Argentina, Bolivia, Mexico, Peru, v vng Trung M; Hu ht cc nc thuc Lin X c c bit l: Armenia, Azerbaijan, Georgia, Russia, Ukraine; Ngoi ra cn c Mongolia, Mozambique, Romania, Turkey, VietNam. Chng ta cn phn bit la ha khng chnh thc v s hnh thnh ng tin chung khu vc. C nhiu ngi cho rng vic s dng ng tin chung khu vc chnh l la ha nn kinh t. Nhn nh ny l khng chnh xc v: la ha khng chnh thc l s xm nhp bt hp php ca mt ng tin mnh vo mt nn kinh t, thay th mt phn ni t s dng trong thanh ton, ct tr v nim yt gi c. y l iu m chnh ph cc nc khng mong mun v lun n lc a ra nhng gii php nhm hn ch tnh trng trn. Cn vic hnh thnh cc ng tin chung khu vc xut pht t cc nc trong cng khu vc a l lin kt, hp tc vi nhau thit lp mt ng tin chung lm i trng vi cc ng tin mnh khc ngoi khu vc ng thi to iu kin thun li cho thng mi gia cc nc trong khu vc , hn ch nhng ri ro trong thng mi nh ri ro v t gi. ng EUR l mt v d c th. Ngy 1/1/1999 t l hi oi gia EUR v cc n v tin t quc gia c quy nh khng th thay i v EUR tr thnh tin t chnh thc. n ngy 1/1/2002, EUR bt u c pht hnh ti ngi tiu dng. T khi EUR ra i v chnh thc c a vo s dng l tin t hp php ca cc quc gia th thng mi v cng tc kinh t gia cc nc trong khu vc EUR tr nn vng mnh hn. Hn th na EUR nhanh chng tr thnh mt ng tin mnh, th i trng vi USD v l tin t la chn ca mt s quc gia trn th gii. Bn cnh EUR, trong thi gian sp ti n v tin t chung cc nc chu (ACU) s ra i vi 13 thnh vin: Trung Quc, Hn Quc, Nht Bn v cc nc ASEAN, trong tng lai khng xa s hnh thnh

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

13

nn ng tin chung chu . C th ni vic hnh thnh lin minh tin t v s ra i ca cc ng tin chung khu vc l xu th pht trin ca thi i hi nhp trn lnh vc tin t quc t, khng th coi l la ha. Bn cnh la ha chnh thc v la ha khng chnh thc vn cn tn ti mt loi hnh la ha na tuy khng ph bin l la ha bn chnh thc. Cc quc gia c nn kinh t la ha bn chnh thc c h thng lu hnh chnh thc hai ng tin. nhng nc ny, ngoi t l ng tin lu hnh hp php v chim t l ln trong tng s tin gi ngn hng nhng vic tr lng, thu v cc chi tiu hng ngy vn c thc hin bng ni t. Cc nc ny vn duy tr NHTW thc hin chnh sch tin t ca h. Mt s nc c nn kinh t la ha bn chnh thc in hnh: Cuba, Bahamas, Cambodia, Haiti, Laos, Liberia (U.S dollar); Bhutan (Indian rupee), Bosnia (German mark, Croatian kuna, Yugoslav dinar); Brunei (Singapore dollar); Channel Islands, Isle of Man (British pound); Lesotho, Namibia (Sounth African rand); Taijikistan (Russian ruble). 1.2.NGUYN NHN DN N LA HA. Theo thng k, cc quc gia c nn kinh t la ha chnh thc u l nhng quc gia nh c v quy m dn s cng nh din tch. i vi nhng quc gia ny, la ha chnh thc nn kinh t c th xut pht t mun ch quan ca cc nh lnh o. Theo h vic chp nhn mt ngoi t mnh l tin t chnh thc gp phn lm cho nn kinh t tr nn n nh hn, lm pht thp hn, tng trng mc cao v h chp nhn nh i ch quyn v tin t t c s n nh ny, v suy cho cng mc tiu ca chnh sch tin t cng l tng trng kinh t, to cng n vic lm v n nh gi tr ng tin. Mt cch l gii na ca vic chp nhn la ha chnh thc nn kinh t ca cc quc gia l do s yu km trong vic hoch nh, thc thi chnh sch tin t ca NHTW v s hot ng km hiu qu ca h thng ngn hng thng mi

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

14

trong nc. NHTW khng nng lc iu hnh chnh sch tin t do chp nhn trao quyn iu hnh cho NHTW nc ngoi n nh v pht trin kinh t nc mnh. Trn y l nhng nguyn nhn ch quan xut pht t ch ca cc nh lnh o. Bn cnh cn c nhng nguyn nhn khch quan dn ti tnh trng la ha nn kinh t mc d cc quc gia khng h mong mun. Nguyn nhn u tin dn n tnh trng la ha ca cc quc gia c lin quan n s sp ca h thng Bretton Wood. H thng Bretton Wood (BWS) l mt h thng tin t quc t c i vo hot ng t nm 1947. y l mt h thng ch t gi c nh nhng c th iu chnh. Mi ng tin quc gia c n nh mt t gi trung tm vi USD v c php dao ng trong bin 1%, t gi ng USD t n c c nh vi gi vng l 35$/ounce. Mt c im na ca BWS l s hnh thnh hai t chc quc t mi l IMF v WB vi hn mc tn dng thng xuyn nhm h tr cho nhng quc gia b thm ht tm thi BP. C th ni h thng BWS hot ng vi s thnh cng r rng v ng ghi nhn, trong sut nhng nm t 1947 n 1971 ch xy ra mt s ln iu chnh t xut. Tuy nhin sau 24 nm tn ti BWS b sp vi nhng l gii xut pht t rt nhiu nguyn nhn khc nhau. Sau s sp ca BWS, cc quc gia u tin hnh th ni t gi, v c trng ca h thng t gi th ni ny l khng c trt t v ri lon. C mt s quc gia kh khn trong vic tm kim v la chn 1 ch t gi ph hp, iu ny cng tr nn kh khn trong iu kin th trng vn v thng mi quc t t do hi nhp. Mt cch gii quyt mi nht l t b ng tin chnh thng ca mnh v chp nhn mt tin t n nh hn ca quc gia khc. Cng sau khi h thng BWS sp xy ra c sc du u tin. Cc nc km pht trin (LDCs) khng xut khu du gp kh khn c bit, mt mt do gi du nhp khu tng, mt khc do kinh t cc nc cng nghip b

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

15

suy thoi nn xut khu vo nhng nc ny b gim st. Kt qu l LDCs l nhm nc chu thm ht cn cn vng lai vi khi lng khng l. cn bng cn cn thanh ton, cc nc tin hnh vay n nc ngoi v khng hong n xy ra vi cc nc LDCs c bit l cc nc chu M Latinh. Khng hong n dn n khng hong ti chnh v y chnh l iu kin ngoi t xm nhp vo nn kinh t trong nc thc hin chc nng tin t, thay th ni t. Nguyn nhn th hai xut pht t nhng bt n tin t trong cc quc gia nh khng hong ti chnh. in hnh l cuc khng hong ti chnh tin t nm 1997 xy ra vi cc quc gia ng . Thi Lan c coi l quc gia chm ngi cho cuc khng hong v sau khng hong lan ra hu ht cc nc trong khu vc. Trc khng hong, NHTW Thi Lan c gng duy tr mt t gi c nh ca ng baht so vi USD, trong mt thi gian di ng baht b nh gi qu cao so vi gi tr thc v y chnh l c hi cc nh u c vo cuc, h gm gi ngoi t v ch thi c ng baht ph gi. Cng trong thi gian ny th trng chng khon Thi Lan pht trin qu nng song khng n nh. C th ni nguyn nhn trc tip dn ti khng hong ti chnh Thi Lan l s tn cng u c v rt ra hng lot ca cc dng vn gin tip. Ngy 1/7/1997 Thi Lan chnh thc tuyn b th ni ng baht v ch sau mt ngy ng baht b mt gi 20% so vi USD v mc vn ha ca th trng chng khon gim mnh m. Gi c hng ha nhp khu t nc ngoi tr nn t t lm tng mc gi chung ca nn kinh t. ng baht b mt gi so vi USD, lm pht trong nc mc cao lm mt lng tin ca dn chng khi nm gi ng baht v tt yu h s dng USD trong ct tr. Thi gian ny, ngun vn huy ng ca cc NHTM Thi Lan b la ha nghim trng.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

16

Cng c mt s quc gia, sau khi i mt vi khng hong ti chnh, khng th hi phc li c nn kinh t v do gii php cui cng l t b ni t, chp nhn ngoi t l tin t chnh thc ca quc gia mnh. Nguyn nhn th ba, nn kinh t phi i mt t l lm pht cao hoc siu lm pht trong khi li sut tin gi ni t khng my hp dn so vi li sut tin gi ngoi t tt yu cng chng tm n mt s thay th l vic nm gi v s dng rng ri cc ngoi t mnh, n nh trong ct tr v thanh ton. Nguyn nhn th t, mc la ha mi nc khc nhau ph thuc vo trnh dn tr v tm l ca ngi dn, trnh pht trin ca h thng ngn hng v c ch qun l ngoi hi. mt s quc gia, trnh ca ngi dn v lnh vc ti chnh tin t cn hn ch, h c tm l a thch nm gi ngoi t trong tch tr v thanh ton, a thch tiu dng hng ngoi, v chnh tm l ny tip tay cho s xm nhp qu su ca ngoi t vo nn kinh t trong nc, dn thay th ni t trong vic thc hin chc nng ca tin t. Bn cnh , trnh pht trin ca h thng ngn hng trong nc cng thp, c ch qun l ngoi hi cng lng lo th mc la ha nn kinh t cng cao. 1.3. TC NG CA LA HA. C rt nhiu quan im xung quanh vn nh gi nh hng ca la ha ti nn kinh t. C kin cho rng la ha ch mang li tc ng tiu cc n nn kinh t do phi a ra gii php nhm xa b trit tnh trng trn. Tuy nhin, thc t cho thy kin ny cng cha tht chnh xc v bn cnh nhng tc ng tiu cc, la ha cng mang li nhng tc ng tch cc c bit l i vi nhng quc gia c nn kinh t la ha chnh thc.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

17

1.3.1. Tc ng tch cc Trc tin, i vi nhng quc gia c nn kinh t la ha chnh thc, ngoi t mnh c s dng thay th hon ton ni t trong giao dch cng nh trong ct tr do la ha chnh thc gp phn gim chi ph giao dch, l chi ph i mt ng tin sang mt ng tin khc. Ngoi ra la ha chnh thc cn gp phn loi b hon ton ri ro tin t xy ra trong giao dch gia cc quc gia ny vi cc quc gia cng s dng USD t thc y quan h thng mi gia cc nc. Theo quan st ca cc chuyn gia, nhng nn kinh t la ha chnh thc thng n nh hn v c t l lm pht thp hn. Chnh s n nh ca nn kinh t thu ht cc nh u t nc ngoi u t vn vo trong nc t thc y tng trng v pht trin kinh t. Th hai, la ha chnh thc gp phn lm tng k lut ngn sch Nh nc. i vi nhng quc gia c chnh sch tin t c lp, khi ngn sch Chnh ph b thm ht, mt gii php c a ra ti tr cho s thm ht ny l yu cu NHTW pht hnh thm tin. V chnh hnh ng pht hnh thm tin ca NHTW lm gia tng cung tin trong nn kinh t t gy ra lm pht. Ngc li i vi nhng quc gia khng c chnh sch tin t c lp, Chnh ph khng th yu cu NHTW pht hnh tin ti tr cho thm ht ngn sch do khc phc tnh trng thm ht, chnh ph nc ny phi c s ch ng trong vic tit kim chi tiu ng thi gia tng ngun thu ngn sch. Th ba, la ha khng chnh thc gp phn gim p lc lm pht cho nn kinh t. la ha lm tng cung ngoi t ko theo s tng gi ni t v gim gi ngoi t. Khi gi c hng ha nhp khu t nc ngoi tr nn r hn t lm cho mt bng gi c chung ca hng ha trong nc cng tr nn r hn v lm pht lc ny c y li.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

18

1.3.2. Tc ng tiu cc: Ngoi s nh mt ch quyn v tin t, v tr c tn ca ng bn t b gim st khi ngoi t c s dng rng ri, ln lt ng bn t th i vi nhng quc gia c nn kinh t b la ha, nhng tc ng tiu cc m la ha mang li l rt nghim trng. Cng chnh v l do ny m ngy nay la ha chnh thc him xy ra cn i vi la ha khng chnh thc, Chnh ph v NHTW ca cc quc gia lun tm mi cch hn ch v y li tnh trng ny. Tc ng tiu cc u tin m la ha mang li i vi cc nc c nn kinh t la ha chnh thc l vic mt i thu nhp t thu c tin, tn ting anh l Seigniorage (Se), chnh l thu nhp t vic pht hnh tin t. Se rng l chnh lch gia chi ph c tin, chi ph a tin vo lu thng v gi tr ca hng ha m tin mua c. V d 1$ tin giy mt khong 3 cent in v a vo lu thng nhng Chnh ph M c th s dng n mua 1$ gi tr hng ha, nu giy bc c lu thng vnh vin th Se rng l 97 cent. Khi ngi nc ngoi nm gi USD h to ra Se cho Chnh ph M. Nh cp, ngi nc ngoi nm gi khong 55-70% tng gi tr la tin giy trong lu thng iu ng rng chng chim khong 15 t USD mi nm cho Se t pht hnh USD. Cng nh M, cc nc khc kim c Se t pht hnh ni t, tuy nhin di la ha chnh thc, cc quc gia t b Se. Chnh s mt i Se l mt nhn t gii thch ti sao la ha chnh thc rt him ngy nay. Th hai, nhng quc gia c nn kinh t la ha chnh thc khng c t gi c lp, khng c chnh sch tin t c lp, khi cc quc gia ny khng th ch ng trong vic thc hin cc mc tiu ca chnh sch tin t. i vi nhng nn kinh t khng b la ha, NHTW c th thng qua c ch iu hnh t gi v h thng cc cng c can thip nhm t c mt mc t gi xc nh, t gi tc ng tch cc n hot ng xut nhp khu ca

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

19

quc gia t thc hin c cc mc tiu ca chnh sch tin t. V d chnh sch t gi c th c s dng nh mt cng c hu hiu nhm t c mc ch n nh gi c. Vi cc yu t khc khng i, mun kim ch lm pht gia tng, NHTW c th s dng chnh sch nng gi ni t (tc lm cho t gi gim), mun kch thch lm pht gia tng, thc y tng trng kinh t v to cng n vic lm NHTW c th s dng chnh sch ph gi ni t (tc tc ng lm cho t gi tng). Ngc li vi nhng nc c nn kinh t la ha chnh thc h khng c quyn ch ng trong vic iu hnh chnh sch tin t, chnh sch tin t ca h hon ton ph thuc vo chnh sch tin t ca NHTW nc ngoi. Bn cnh la ha chnh thc cng s tc i vai tr c tn ca NHTW: l ngi cho vay cui cng i vi cc NHTM. nhng nn kinh t khng b la ha, khi NHTM gp kh khn v thanh khon m khng th tm c ngun no khc h tr, lc ny NHTW s ng vai tr l ngi cho vay cui cng c ngha l s cho NHTM vay tin gii quyt vn kh khn v thanh khon, trnh dn n s sp ca h thng ngn hng. Trong khi nhng nn kinh t la ha chnh thc, do ch tn ti trn danh ngha nn mt khi s dng ht d tr tin t, NHTW cc nc ny khng th pht hnh thm tin cp tn dng cho cc NHTM. Nh vy kh nng dn ti s sp ca h thng ngn hng thng mi trong nc l hon ton c th xy ra. Th ba, i vi nhng nn kinh t b la ha khng chnh thc, ngoi t c ngi dn s dng rng ri trong thanh ton, ct tr do s c mt lng ln ngoi t tri ni trn th trng nm ngoi s kim sot ca NHTW gy kh khn cho NHTW trong vic d on din bin tng phng tin thanh ton, t dn n vic a ra cc quyt nh v tng hoc gim lng tin trong lu thng km chnh xc v kp thi.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

20

Khi ngi dn gi mt khi lng ln tin gi bng ngoi t, nhng thay i v li sut trong nc hay nc ngoi c th gy ra s chuyn dch ln t ng tin ny sang ng tin khc hay t ni ny sang ni khc. S dch chuyn t ng tin ny sang ng tin khc c gii thch thng qua thuyt ngang gi li sut. Gi s nh u t c mt lng ngoi t nhn ri trong 6 thng l Po v quyt nh gi tit kim ngn hng. C hai cch u t: mt l gi ngoi t (USD) ti NHTM, hai l i sang ni t (VND) v gi ni t ti NHTM. Khi quan st bng yt li sut ca cc NHTM thy rng cng mt thi hn nhng li sut ca cc ng tin khc nhau l rt khc nhau. Cc thng s th trng hin hnh nh sau: Mc li sut/nm k hn 3 thng ca VND l RVND Mc li sut/nm k hn 3 thng ca USD l RUSD T gi giao ngay S(VND/USD)=S T gi k hn 3 thng F(VND/USD)=F Phng n 1: u t vo ngoi t. Sau 3 thng s tin thu c c gc v li bng ngoi t l: (1+RUSD/4)*Po. thu c s VND chc chn sau 3 thng, nh u t mua hp ng k hn 3 thng. S VND thu c l: F*(1+RUSD/4)*Po. (1) Phng n 2: u t vo ni t. Nh u t mua VND theo t gi giao ngay. S VND mua c l: S*Po. Sau 3 thng s tin thu c c gc l li bng VND l: S*(1+RVND/4)*Po (2) Nh u t s tin hnh so snh (1) v (2) a ra quyt nh u t: nu (1) >(2) s la chn phng n 1; ngc li s la chn phng n 2. Nh vy khi ngi dn nm gi lng ln tin gi bng ngoi t s lm cho cu ni t tr nn khng n nh v rt nhy vi s bin ng ca li sut trong v ngoi nc, iu ny s gy kh khn cho NHTW trong vic thc thi chnh sch tin t. Ngoi ra i vi cc NHTM, khi tin gi bng ngoi t cao,

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

21

trong trng hp c bin ng, ngi dn x i rt ngoi t trong khi s ngoi t c ngn hng cho vay v NHTW cng khng th h tr c do d tr ngoi hi cn mng t c th gy ra nhng bt n trong h thng NHTM trong nc. 1.4. CC BIN PHP HN CH LA HA. i vi nhng nn kinh t m ng ni t qu suy yu, khng th mang li lng tin cho dn chng trong vic nm gi v s dng th hin tng la ha xy ra l iu khng th trnh khi, c bit trong thi i ton cu ha, hi nhp kinh t quc t. Qua phn tch tc ng ca la ha ti nn kinh t, c th ni nhng tc ng tiu cc m la ha mang li l ng k do trn thc t hu ht cc quc gia c nn kinh t la ha u c gng hn ch tnh trng trn bng cch a ra cc bin php, cc chng trnh nhm kim sot, gim dn tin ti xa b s s dng rng ri ngoi t ca dn chng trong vic thc hin cc chc nng ca tin. C hai nhm bin php chnh nhm hn ch la ha: bin php hnh chnh v bin php kinh t, cc quc gia c th p dng mt hoc kt hp c hai ty vo iu kin, hon cnh c th ca tng nc. 1.4.1. Bin php hnh chnh. y l nhng bin php mang tnh cht bt buc, iu chnh hnh vi ca cc t chc, c nhn trong nn kinh t bng cch p dng cc vn bn quy phm php lut do Quc hi, Chnh ph, NHTW ban hnh. Trong trng hp vi phm, cc i tng s b x pht theo ng quy nh ca php lut. Cc bin php ny thng thng c p dng i vi nhng quc gia c nn kinh t la ha chnh thc hoc nhng quc gia c tnh trng la ha mc cao. Vn bn quy phm php lut ny thng cp n nhng vn nh: nghim cm mi hnh vi nim yt, qung co, thng bo, thanh ton gi c hng ha, dch v bng ngoi t; xa b hot ng huy ng v cho vay bng

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

22

ngoi t ca cc NHTM; quy nh c th iu kin i vi nhng c nhn, t chc khi mua ngoi t t cc NHTM; quy nh t l kt hi i vi cc doanh nghip xut khuCc bin php ny l khng th thiu trong trng hp cc bin php kinh t khng c iu kin thc hin hoc thc hin khng hiu qu. Trn thc t, cc quc gia la ha, bin php hnh chnh cng pht huy tc dng tch cc trong nhng thi k nht nh, gp phn gim ng k vic s dng rng ri ngoi t trong giao dch; tuy nhin ch nn l nhng bin php tm thi v n i ngc li xu hng t do ha, hi nhp v pht trin nn kinh t quc t nh hin nay. 1.4.2. Bin php kinh t Nu nh bin php hnh chnh mang tnh bt buc v iu chnh trc tip hnh vi ca cc c nhn, t chc trong vic s dng ngoi t th bin php kinh t iu chnh gin tip hnh vi ca cc i tng trn thng qua cc cng c, chnh sch kinh t nh chnh sch t gi, chnh sch li sut, cc bin php nhm pht trin th trng ti chnh, th trng ngoi hi, pht trin h thng NHTM Chnh sch li sut v chnh sch t gi l hai b phn quan trng ca chnh sch tin t quc gia. NHTW mi nc u c chc nng hoch nh v thc thi chnh sch tin t quc gia hng ti mc tiu n nh gi tr ca ng bn t v tng trng kinh t. C th ni n nh gi tr ng bn t, mang li lng tin cho ngi dn chnh l yu t quan trng nht v l gii php hu hiu nht hn ch, tin ti xa b tnh trng la ha. t c mc tiu trn i hi NHTW mi nc phi s dng mt cch c hiu qu cc cng c ca chnh sch tin t: cng c nghip v th trng m, li sut ti chit khu v d tr bt buc. Ngoi ra s kt hp nhp nhng, ng b gia chnh sch t gi v chnh sch li sut cng gp phn tng hiu qu ca NHTW trong vic iu hnh chnh sch tin t.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

23

1.5. KINH NGHIM HN CH LA HA CA MT S QUC GIA TRN TH GII. 1.5.1. Argentina la ha Argentina l kt qu tt yu ca lm pht cao t nhng nm 70. n nhng nm 80, nn kinh t Argentina phi i mt vi tnh trng siu lm pht t ko theo s gia tng ca la ha v USD bt u thay th ng peso trong vic thc hin cc chc nng ca tin t. Cuc khng hong n dn ti khng hong ti chnh ti Mexico vo u nhng nm 90 tc ng mnh m ti nn kinh t Argentina. S gim gi tr ca ng peso Mexico ko theo s lo ngi v s gim gi tr ca ng peso Argentina v ti khon tin gi bng peso Argentina ti cc ngn hng thng mi gim 20% ch trong vng 3 thng. C s tho chy ca ti khon tin gi bng peso nhng thay th vo l s tng ln mnh m ca ti khon tin gi bng USD. H thng NHTM Argentina trong thi gian ny b la ha nghim trng. Bng1.2: C cu ti khon tin gi ti h thng NHTM Argentina (n v: triu) Peso 22,320 19,592 17,415 USD 22,976 23,539 19,353 (Ngun: IMF 1999) Cng trong thi k ny, NHTW Argentina gp kh khn trong vic hoch nh v thc thi chnh sch tin t. i ph vi tnh trng ny, mt gii php tnh th c a ra: thng 1/1999, tng thng Argentina tuyn b t b ng peso, chnh thc chp nhn USD l tin t hp php ca quc gia mnh. Trn thc t, gii php ny gip Argentina chng chi c vi s nh hng nghim trng ca cuc khng hong Mexico.

20/12/1994 31/1/1995 12/5/1995

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

24

Tuy nhin n nhng nm 2001, 2002 Argentina xy ra s sp ca h thng NHTM trong nc t ko theo mt cuc khng hong ti chnh. Tnh trng ny xy ra khi ti khon tin gi cc NHTM b rt hng lot v c s tho chy v vn ca cc nh u t nc ngoi. Vi mt nn kinh t la ha chnh thc, NHTW Argentina khng th thc hin vai tr l ngi cho vay cui cng i vi cc NHTM do d tr ngoi hi khng ln, v th khng th ngn chn c s sp ca h thng NHTM. Trc tnh hnh ny, mt chng trnh chng la ha c ra. Ni dung c bn ca chng trnh ny l: Bt buc t chc v c nhn trong nn kinh t phi chuyn tin gi tit kim trong cc NHTM t USD sang peso; khng cho php cc ngn hng cho vay nhng mn mi bng USD (ch cho vay i vi nhng nh xut khu hoc nhp khu); Nhng hp ng giao dch c nim yt bng USD bt buc phi chuyn sang peso ti mc t gi chnh thc; Mt phn ln cc khon n di hn ca chnh ph phi c chuyn sang peso. i vi chnh sch tin t: Tin hnh th ni t gi; NHTW t mc tiu cho tng cung tin v kim sot tng cung tin kt hp vi kim sot vn; Chnh sch li sut c iu chnh tng dn kim ch lm pht. Sau 5 nm thc hin chng trnh ny, hin nay nn kinh t Argentina khng cn la ha chnh thc, tnh trng la ha gim ng k.

Bng1.3: la ha ti khon tin gi, cho vay v n Argentina. Cho vay

Lng Th Thu Hng

2001 (%) 69.2

2006 (%) 14.2

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

25

Ti khon tin gi N chnh ph N t nhn 1.5.2. Cuba

63.5 72 77.9

10.4 40.7 60.5 (Ngun: IMF-2006)

Cuba c bit n vi mt nn kinh t b la ha bn chnh thc. Chng trnh chng la ha Cuba c bt u vi Quyt nh (Q) s 65 ca NHTW Cuba (BCC) ngy 23/6/2003. Q ny thit lp nn mt ng peso chuyn i l tin t c chp nhn duy nht i vi mi n v trong nn kinh t. Q ny cng yu cu ngi dn phi chuyn t vic nm gi USD sang peso chuyn i, yu cu cc doanh nghip nh nc phi tr cho BCC mt khon tin dch v t 1 2% tng gi tr ca s ngoi t m cc doanh nghip ny mua t BCC. Qu trnh chng la ha c y mnh hn na sau khi Q 80 ngy 23/10/2004 ra i. Q 80 bo m s s hu hp php vi s lng khng hn ch USD ca ngi dn, nhng yu cu tt c cc n v trc y tng chp nhn USD trong thanh ton nay ch c chp nhn duy nht ng peso chuyn i ng thi nh thu 10% i vi nhng giao dch mua USD. Q 80 cng hn ch la ha ti khon tin gi ca cc NHTM, ngi dn khng c php gi thm USD vo ti khon ca h na. Trong trng hp c bit, BCC vn cho php m ti khon bng USD song phi tr 10% tin dch v trn tng gi tr tin gi. b sung cho Q 80, BCC tip tc ban hnh Q 92 ngy 29/12/2004. Q ny nhm tng cng kim sot i vi cc giao dch ngoi hi bng cch tp trung nhng giao dch ngoi hi c gi tr vt qu 5000 USD thng qua mt ti khon ngoi t mnh NHTW. S phn chia li nhun, c tc hay cc dng thu nhp khc t hot ng lin kt gia doanh

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

26

nghip Cuba v i tc nc ngoi phi c thc hin thng qua ti khon ny. Tip theo, Q 13 ngy 17/3/2005 thit lp 1 t gi c nh 24 peso c cho mt peso chuyn i, Q 15 ngy 24/3/2005 tng gi tr ca peso chuyn i so vi USD ln 8%, t gi chnh thc lc ny l $1.08/1 CUC. C th ni t khi ra i v i vo thc hin Q 80, Q 15, qu trnh chng la ha Cuba bc u thu c kt qu kh quan, t gp phn gim s mt cn i nn kinh t b gy ra bi s hp php ha USD vo nm 1993 v gim c s cng thng ang gia tng gia Cuba v M.

CHNG 2

THC TRNG LA HA VIT NAM

2.1. KHI QUT NN KINH T VIT NAM i hi ng VI (12/1986) c coi l bc ngot lch s trong tin trnh pht trin kinh t ca x hi nc ta. T sau i hi ng VI, nn kinh t

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

27

chuyn t vn hnh theo c ch ch huy, quan liu, bao cp sang nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. Sau hn 20 nm i mi, c th ni nn kinh t VN c nhng bc tin khi sc, ang vn mnh ra th gii v hi nhp kinh t ton cu. Trong mt thi k di trc nm 1986, nn kinh t nc ta nm trong tnh trng lc hu, t cp, t tc, sc mua rt thp. Nh nc can thip vo mi mt i sng x hi, quyt nh cc chnh sch kinh t v m v vi m theo mt k hoch quy m tp trung ton quc. H thng cc nc X hi ch ngha p dng mt chin lc pht trin kinh t hng ni, ng ca, cc mi quan h vi bn ngoi u thng qua h thng c quyn ca nh nc v ngoi thng v ngoi hi. Chnh s can thip ny ngn cn kh nng pht huy tc dng ca quy lut cung cu trn th trng, nu c th cng b bp mo, sai lch, km hm s pht trin ca nn kinh t. Cc cuc ci cch kinh t b phn Vit Nam din ra t u nhng nm 1980. Tuy nhin mi ti i hi ln th VI ng cng sn Vit Nam th chin lc i mi mi chnh thc, ton din v su sc. i mi chnh sch kinh t, nht qun chnh sch pht trin kinh t nhiu thnh phn. i mi h thng ti chnh ngn hng, i mi chnh sch pht trin nng nghip, c bit thc hin hi nhp khu vc v quc t, VN thc hin nht qun chnh sch a phng ha, a dng ha cc quan h kinh t i ngoi: t nm 1990 bnh thng ha quan h vi Trung Quc, Hoa K, vi cc t chc IMF, WB, gia nhp ASEAN v thc hin cam kt AFTA, k kt hip nh thng mi vi Hoa K, l thnh vin ca APEC v WTO; h thng lut php c hnh thnh thch hp vi kinh t th trng v ngy cng hon thin. Vi cng cuc ci cch ton din v su sc nh vy, nn kinh t VN t c nhng thnh tu ng k. Trong con mt ca cc quc gia, VN hin ln l mt nn kinh t mi ni, tr thnh im n hp dn ca cc nh u t nc ngoi.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

28

Tuy nhin y cng chnh l c hi USD xm nhp vo nn kinh t VN, v c nhng thi k VN c nhn nhn l x hi ca nhng ng la. 2.1. MC V CC BIU HIN LA HA VIT NAM 2.1.1. Mc la ha Vit Nam Vit Nam l mt trong s nhng nn kinh t b la ha khng chnh thc. ng ni t l VND vn l tin t chnh thc, hp php trong nn kinh t tuy nhin ngoi t m y l USD c s dng rng ri trong thanh ton, tch ly, thm ch mt s ni vi nhng hng ha c gi tr ln, USD c s dng trong nim yt v thng bo gi. Nh vy tuy khng c c s chnh thc, hp php nh VND song USD vn thay th mt phn VND thc hin chc nng ca tin t. la ha Vit Nam xy ra di c hai dng: thay th ti sn v thay th tin t, c ngha l cng chng nm gi USD di c dng tin mt v ti khon tin gi ti cc NHTM. Mt ch tiu phn nh mc la ha Vit Nam l t l FCD/M2 trong FCD (foreign currency deposit) l ti khon tin gi ngoi t ti h thng NHTM; cn M2 l tng phng tin thanh ton trong nn kinh t bao gm: ton b tin mt ang lu hnh ngoi h thng ngn hng, tin gi khng k hn cc NHTM, tin gi tit kim ti cc NHTM. T l ny cho bit so vi tng phng tin thanh ton trong nn kinh t bao gm c ni v ngoi t th lng tin gi ngoi t ti h thng NHTM chim bao nhiu phn trm. Nm 1988 Ngn hng nh nc Vit Nam (NHNN VN) bt u cho php cc NHTM c nhn tin gi bng USD, t c th a ra thng k v t l FCD/M2 nh gi mc la ha Vit Nam. Biu 2.1: T l FCD/M2 VN t nm 1997 n nm 2006.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

29

45 40 35 30 25 20 15 10 5 0
19 98 20 06 19 92 20 00 20 02 20 04

FCD/M2 Nm

(Ngun: Ngn hng Nh nc Vit Nam-2006) Theo nh gi ca IMF vi t l FCD/M2 mc t 22% n 24% th hin tng la ha l c th chp nhn c, cn mc t 30% tr ln th hin tng la ha l ng lo ngi. Quan st biu ta thy: nm 1992 t l ny ln ti 41% mt con s ng lo ngi v tnh hnh la ha VN, n nm 1997, t l ny gim xung cn 20%. Trong giai on 1998-2001 t l FCD/M2 tng dn qua cc nm v mc 30% vo nm 2001. Trong giai on 2001-2006 FCD/M2 c xu hng gim v trong nm va qua, t l FCD/M2 mc 25%. Tuy nhin ch tiu trn ch phn nh lng ngoi t c gi ti cc NHTM m cha phn nh c lng ngoi t tri ni trn th trng v lng ngoi t c ct tr cc h gia nh. Trong lng ngoi t tri ni trn th trng rt kh kim sot, cn i vi ngoi t tin mt, cc h gia nh vn nm gi vi s lng ln. Nguyn nhn l do tm l s dng tin mt trong thanh ton v ct tr i vi mt s ng dn c vn cn din ra ph bin. Theo s liu ca Ngn hng nh nc (2002) lng ngoi t cc h gia nh nm gi tng t 2,1 t USD vo nm 1996 ln 8,5 t USD nm 2001
Lng Th Thu Hng Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

30

trong 3,6 t c gi ti cc NHTM. Tuy nhin thng k trn cha tht s y do cha phn nh chnh xc tnh trng la ha VN. 2.1.2. Cc biu hin la ha Vit Nam. Th nht l la ha trong qung co, nim yt, thng bo gi hng ha, dch v. Hin nay tnh trng qung co, nim yt, thng bo gi c hng ha, dch v bng ngoi t din ra ph bin nht l i vi nhng lnh vc kinh doanh hng ha, dch v c gi tr ln. Nhng ni b kim sot gt gao, ch h kinh doanh lch bng cch khng ghi gi song vn bn bng USD. nhng ni tp trung nhiu khch nc ngoi ti thm quan mua sm, nhng ngi bn hng d khng nim yt gi bng USD nhng khi khch ngoi quc hi h vn phi ni gi bng USD bi v theo h nhng ngi khch ngoi quc khng bit ng gi tr ca VND nn khi xem hng khng bit t hay r. Cc cng ty kinh doanh my tnh v linh kin my tnh cng l mt trong s nhng i tng vi phm quy nh nim yt gi nhiu nht. Theo h my tnh ch yu c nhp v t nc ngoi bng USD nn bn ra bng ngoi t th tin hn. Hn na nim yt bng ngoi t con s trn bng gi t hn, nu ghi gi bng VND khch hng rt d b ngp trc cc con s qu nhiu. Ngoi ra cc khch sn vn nim yt gi phng v thc n bng USD. Th hai l la ha ngun vn huy ng v d n cho vay trong cc NHTM. Mc la ha ny c o lng bng t l tin gi ngoi t trn tng tin gi v t l tn dng bng ngoi t trn tng tn dng trong h thng NHTM. Nhn vo thc t qu trnh la ha VN, ta thy t nm 2001 tr v trc, ng USD lin tc tng gi so vi VND, ng thi li sut USD trn th trng tin t quc t tng rt cao, gia nm 2000 ln ti 6.5%/nm dn ti s tng li sut huy ng USD ca cc NHTM trong nc, iu ny thc y tm l mun nm gi USD ca ngi dn. Do , tin gi bng USD tng ln trong khi cc khon cho vay bng USD li thp, ch yu ch l cc doanh

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

31

nghip nhp khu vay phc v thanh ton, cn li cc doanh nghip trong nc vay bng VND. Giai on ny xy ra hin tng la ha tin gi. Biu 2.2: T l tin gi USD trn tng tin gi qua cc nm

Bng 2.1: T trng s dng vn ngoi t so vi huy ng ngoi t ca h thng ngn hng (1994-2000)
Nm T trng (%) 1995 1.48 1996 1.41 1997 1.04 1998 0.73 1999 0.47 2000 0.33

(Ngun: Tp ch ngn hng s 1+3, 2000) T bng s liu ta thy c s mt cn i trong vic huy ng v cho vay ngoi t i vi cc NHTM, t l cho vay ngoi t/ huy ng qu thp. iu ny gy ri ro rt ln cho cc ngn hng khi khng cho vay c trong khi hng k vn phi tr li cho khch hng, v mt gii php c la chn l em s ngoi t d tha ny gi ti cc ngn hng nc ngoi. Nh

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

32

vy trong giai on ny mc d lng ngoi t kh di do nhng s lng c s dng cho u t v b sung d tr ngoi hi ca NHNN vn cn rt hn ch. Ngc li trong giai on 2001 n 2005, ngi dn gi VND vo ngn hng tng ln, trong khi cc doanh nghip i vay li mun la chn vay bng USD do chnh lch li sut tin vay bng USD v VND kh ln (khong 57%). Tng ti sn ngoi t thun ca h thng NHTM tng lin tc t 6.6 t USD nm 2000 ln 10 t USD nm 2005. T trng tn dng ngoi t trn tng tn dng trong cc NHTM tng t 20.7% nm 2000 ln 24.5% nm 2004 t gn 103 t (theo bo co ca IMF nm 2006). Trong giai on ny mc d t l tin gi ngoi t trn tng tin gi c gim xung mc 30% song s tuyt i vn lin tc tng t 4.85 t USD nm 2000 ln 8.85 t USD nm 2005. S liu mi nht ca Thi bo Si Gn: tnh n ht nm 2006, tng ngun vn huy ng ca NHTM v t chc tn dng khc trn a bn thnh ph HCM t 259,705 t tng 37.5% so vi cui nm 2005 trong vn huy ng ngoi t t 85,675 t chim 32.99% tng 43% so vi nm 2005 v vn huy ng ni t t 174.030 t chim 67.01% tng 35% so vi nm 2005. Nh vy c th ni mc la ha ngun vn huy ng v d n cho vay trong h thng NHTM VN hin ang mc kh cao. Th ba, hot ng mua bn, trao i ngoi t din ra mt cch t do v cng khai trn th trng ngm (th trng phi chnh thc, th trng ch en). Trong Thng t s 33/NH-TT ngy 15/3/1989 v hng dn thi hnh iu l qun l ngoi hi nu r: Vic lu thng ngoi t trong nc ch c thc hin thng qua ngn hng v cc t chc kinh doanh, dch v c php thu ngoi t. Nghim cm vic mua, bn, trao i ngoi t trn th trng ngm. Nh vy th trng ngm l th trng din ra hot ng trao

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

33

i, mua bn ngoi t khng c php lut cng nhn. S d s tn ti ca th trng ngm lm tng tnh trng la ha VN v: NHNN lun khuyn khch ngi dn bn ngoi t cho NHTM ng thi php lut VN c mt s quy nh hn ch i vi nhng i tng c mua ngoi t ti cc NHTM nhm hn ch vic s dng rng ri ngoi t trn lnh th VN, nhng do t gi cc NHTM lun thp hn t gi trn th trng ngm nn c li ngi dn em ngoi t bn trn th trng ngm, bn cnh nhng i tng khng p ng c yu cu ca cc NHTM th tin hnh giao dch trn th trng ngm, t ngoi t c cung ra cng chng nm ngoi s kim sot ca NHNN. VN, th trng chnh thc l cc im giao dch ca h thng ngn hng, ca hng vng bc ca cc Doanh nghip Nh nc. Cn th trng ngm tn ti di nhng hnh thc sau: cc ca hng kinh doanh vng bc qu ng thi kinh doanh mua bn ngoi t tin mt; Chuyn tin kiu hi, chuyn tin qua bin gii khng thng qua h thng ngn hng di nhiu hnh thc khc nhau; Cc sp i tin dc bin gii ni cc hot ng bun lu din ra; Cc hot ng mua bn khc trong dn c. Phng thc giao dch mua bn ch yu trn th trng ngm l phng thc trao tay. ng tin giao dch ch yu l USD, ngoi ra cn mt s ngoi t khc nhng khi lng giao dch rt nh b. Tt nhin quc gia no cng tn ti th trng ngm v trn thc t khng th c s n khp hon ton gia t gi chnh thc v t gi t do, tuy nhin, VN th trng ngm khng nhng tn ti m cn pht trin mnh m.

Bng 2.2: T gi chnh thc v t gi th trng t do USD/VND.

Nm 1985 T gi chnh thc 15 T gi th trng t do 115

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip 1986 1987 1988 1989 1989 1990 1991 1992 80 368 3000 3900 3900 5133 9274 11179

34 425 1270 5000 4750 4750 5610 9546 11334

(Ngun: Ngn hng Nh nc) S d c s chnh lch nh vy gia t gi chnh thc v t gi trn th trng t do v trong thi gian qua t gi vn c xc nh mt cch ch quan theo ch ca NHNN, cha phi l t gi phn nh cung cu trn th trng. T nm 1999 n nay NHNN bi b vic cng b t gi chnh thc v thay vo l vic cng b t gi giao dch bnh qun trn th trng lin ngn hng. Cc NHTM c php xc nh t gi mua bn i vi USD khng c vt qu 0.1% so vi t gi giao dch bnh qun trn th trng lin ngn hng ca ngy giao dch trc . T ngy 1/7/2002 bin ny c m rng ln 0.25% v n ngy 3/1/2007 bin ny tip tc c m rng ln 0.5%. y l bc ci cch c ngha ln v n chuyn t c ch t gi xc nh mt cch ch quan theo ch ca NHNN sang c ch t gi xc nh khch quan hn trn c s cung cu th trng, l c ch th ni c iu tit. Tuy nhin do NHNN vn quy nh bin dao ng i vi t gi mua v bn ca cc NHTM nn vn tn ti s chnh lch gia th trng chnh thc v th trng ngm. c bit trong nhng giai on m th trng c xu hng cu ln hn cung trong khi t gi mua ca cc NHTM tng kch trn v h khng th t ng iu chnh tng t gi. Mt nguyn nhn na dn n s tn ti ca th trng ngm l: mc d th trng ngoi hi chnh thc hnh thnh nhng cn km pht trin cha p ng c y nhu cu v giao dch, kinh doanh ngoi t ca ton b nn kinh t, c bit l i vi cc tng lp dn c, cc doanh nghip t nhn. Chnh v vy c ngoi t tt yu h phi giao dch trn th trng ngm.
Lng Th Thu Hng Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

35

Ngoi ra chng no cc hot ng kinh t ngm cn pht trin, th chng nhu cu ngoi t v cc giao dch v ngoi t trn th trng ngm cn tn ti v pht trin. Hot ng kinh t ngm l cc giao dch bng tin mt v khng c ha n. Nhng giao dch ny c thc hin khng c s kim sot ca Nh nc v nhm trn thu hoc trnh cc c quan chc nng kim tra pht hin. Trong khi theo quy nh ca Php lnh ngoi hi: Ngi c tr, ngi khng c tr c trch nhim xut trnh cc chng t theo quy nh ca t chc tn dng khi mua, chuyn, mang ngoi t ra nc ngoi phc v cc giao dch vng lai v chu trch nhim trc php lut v tnh xc thc ca cc loi giy t, chng t xut trnh cho t chc tn dng c php. Theo quy nh ny nhng giao dch lin quan n ngoi t phc v cho cc hot ng kinh t ngm khng th c thc hin qua cc t chc tn dng. Tt yu h phi giao dch trn th trng ngm trnh s kim sot ca cc t chc tn dng. 2.2. NGUYN NHN DN N LA HA VIT NAM la ha VN l hin tng USD c s dng rng ri, c cng chng nm gi trong tch ly, trong thanh ton thm ch trong c vic nim yt, thng bo gi c hng ha, dch v. C th a ra mt s nguyn nhn dn ti tnh trng la ha Vit Nam nh sau: Th nht trong mt thi gian di t l lm pht ca VND mc cao dn n s mt lng tin ca cng chng i vi VND. Lm pht l s gia tng mc gi chung trong nn kinh t. Lm pht lm xi mn gi tr thc t ca ng tin dn ti ch ph trong vic s dng ng tin trong giao dch cao, theo thi gian mua c cng mt n v hng ha, dch v ngi dn phi b ra mt lng tin nhiu hn. Chnh iu ny kch thch ngi dn tm kim mt s thay th, nm gi mt ng tin c tnh n nh cao hn. Bng 2.3: T l lm pht VN t nm 1986 n nay.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip Nm 1986 1987 1988 1989 1991 1992 1996 1997 1998 Lm pht (%) 774.7 223.1 393.8 37.7 64.6 17.36 4.5 3.6 7.8

36 Nm 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Lm pht (%) 7.8 0.1 -0.6 0.8 1.5 3.0 9.5 8.4 6.6

(Ngun: Tng cc thng k, Ngn hng Nh nc v IMF) Trong giai on 86-90, nn kinh t VN khng ch chng kin hin tng lm pht phi m vi mc nh im 774.7% nm 1986 m cn ghi nhn s thnh cng trong vic chng v kim ch lm pht, n nm 1989 t mc 37.7%. Mc d chu nhiu nh hng ca cc nhn t khc song hin tng siu lm pht ca VN gn cht vi s gia tng k lc v tc tng trng tin trong lu thng (CU). CU tng ng l 272.7% nm 1987, 399.5% nm 1988 cng nh s gia tng qu mc ca s tng trng cung tin m rng (M2): 320.5% nm 1987, 445.4% nm 1988 do tin hnh b p thm ht ngn sch bng cch pht hnh tin. Tc lu thng tin t (v) trong nn kinh t cng cao k lc t mc 6.09 ln v 6 ln trong hai nm 1987, 1988. Mc tn dng trong nc cng trong tnh trng qu nng vi tc tng trng tn dng t 429% nm 1986, 394.9% nm 1988. Giai on 90-94: lm pht cao vi t l bnh qun 34.3% v t nh im 67.5% nm 1991. Mc d t gi hi oi danh ngha trong giai on ny c iu tit st hn vi tn hiu ca th trng nhng li tng vt vo nm 1991. Nguyn nhn ch yu l do nh hng ca cuc khng hong dn ti b cc t chc tn dng nm 1990 tc ng xu ti tm l ngi dn t dn ti tng gi chung trong nn kinh t. Giai on 95-04: Hin tng gim lm pht tng ng 12.7% nm 1995 xung 0.1% nm 1999 v hin tng gim pht -0.6% nm 2000. Lm

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

37

pht ti xut 0.8% nm 2001 v ln ti 9.5% nm 2004. C mt s nguyn nhn gii thch cho t l lm pht cao vo nm 2004 l: VN chu nh hng ca dch cm gia cm, gi du trn th gii tngto ra c sc v cung, lm pht y l lm pht chi ph y. Tuy nhin nu nhn vo nhng nc c cng hon cnh nh nc ta: cng chu nh hng ca dch cm gia cm li tiu th xng nhiu hn ta nh Trung Quc chim 7.2% mc tiu th xng trn th gii song ch s gi cng ch c 4%. Nh vy chi ph y khng phi l nguyn nhn duy nht dn ti t l lm pht cao trong nm 2004, phi k n mt nguyn nhn quan trng na l tc bm tn dng vo nn kinh t y mnh tng trng. p ng yu cu tng trng mc 9.5% trong nm, NHNN c nhng chnh sch tng tc tn dng trong nn kinh t nh bm thm tin vo h thng cc NHTMtn dng tng dn n u t tng t lm tng tng cu. Tng cu tng => gi tng v lm pht xy ra. Tc tng tn dng nm 2004 mc 42% so vi mc 32.4% nm 2003 v 25.5 nm 2002. T l lm pht Vit Nam vn mc cao trong khi li sut tin gi VND khng my hp dn hn so vi USD. Thc t ny khin cho ngi dn c suy ngh rng: li sut tin gi VND khng b p s gim gi ca VND do vy nu h gi tit kim bng VND trong cc NHTM th tin ca h s ngy cng mt gi. H qu l h em VND i ly ngoi t mnh c tnh n nh cao hn nh USD, EUR gi ti cc NHTM. iu ny gii thch cho s tng ln khng ngng trong doanh s tin gi ngoi t ti cc NHTM. Vi doanh s tin gi ngoi t khng ngng tng ln, cc NHTM cng phi tm cch cho vay s ngoi t ny, trnh tnh trng tn ng vn. y chnh l hin tng la ha ngun vn huy ng v la ha c cu d n cho vay ca h thng ngn hng. c bit trong thi gian gn y sc mnh ca USD trn th trng tin t th gii c s thay i dn n s thay

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

38

i trong iu hnh chnh sch tin t ca FED, trong c chin dch tng li sut c bn. Trong nm 2004, i ph vi tnh trng lm pht gia tng, FED 3 ln tng li sut c bn. Nm 2005 tip tc l mt chin dch tng li sut c bn ca M t 3.75% vo cui nm 2004 ln ti 4.75% v cho n nay duy tr mc 5.25%. Theo hiu ng cc NHTM trong nc ng lot tng li sut tin gi USD, li sut tin gi VND cng phi tng theo nhng khng ng k trong khi lm pht vn mc cao t thu ht lng tin gi ngoi t vo cc NHTM. Th hai, ngun ngoi t di do chy vo Vit Nam trong thi gian qua. u tin phi k n ngun ngoi t c c t u t trc tip nc ngoi (FDI). Nm 2006 nh du s tng trng ngon mc ca u t nc ngoi FDI vo VN. C nc c 833 d n FDI mi vi tng vn ng k 7.838 triu USD v 486 d n tng vn u t 2.362 triu USD gp li l 10,2 t USD. y l nm c vn FDI cao nht trong gn hai thp k va qua, k t khi Quc hi ban hnh Lut u t nc ngoi ti VN vo thng 12/1987. C th nhn thy th FDI vo VN l mt ng cong, ba nm u k t khi c Lut u t nc ngoi 1998-1990 vn FDI cn t; by nm tip theo 19911997 ng cong ln dn v t nh vo nm 1997 ; sau su nm 19982003 ng cong gim xung r rt. Nm 2004 FDI bt u hi phc. Ch ring nm 2004, VN thu ht c khong 4.1 t USD vn FDI tng khong 35% tng ng vi 1.2 t USD so vi nm 2003 l 2.9 t USD. n nm 2005 FDI tng trng mnh v nm 2006 t c nhiu k lc v vn ng k mi, vn u t tng thm v vn thc hin. Nm 2006 c coi l m u cho mt thi k mi, v th ca nc ta trn th gii tip tc c nng cao sau khi VN chnh thc tr thnh thnh vin th 150 ca WTO, t chc thnh cng Hi ngh APEC 14 v c Quc hi Hoa K thng qua PNTR. Bn cnh l vic hon thin h thng php lut, chnh sch v u

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

39

t, kinh doanh, to mi trng php l bnh ng thng thong v minh bch cho cc nh u t trong v ngoi nc: Lut u t v Lut doanh nghip cng vi Lut u thu, Lut cnh tranh, Lut s hu tr tu v mt s lut khc c ban hnh v c hiu lc trong nm 2006 nh du bc tin quan trng trong vic th ch ha kinh t th trng v ng li m ca hi nhp kinh t quc t ca nc ta. Chnh nhng yu t trn to nim tin cho cc nh u t nc ngoi t gp phn thc y ln sng u t trc tip nc ngoi vo nc ta. Mt knh tip theo m qua ngoi t c chuyn vo nc ta l u t gin tip nc ngoi (FII). u t gin tip nc ngoi l hnh thc u t thng qua vic mua c phiu, tri phiu, cc giy t c gi khc, qu u t chng khon v thng qua cc nh ch trung gian ti chnh khc m nh u t khng trc tip tham gia hot ng qun l u t. Ln sng FII u tin vo VN xut hin khi mt s qu u t t nc ngoi nh Vietnam Lazard Fund, Templeton Vietnam v Beta Fund c thnh lp th trng VN vi s vn huy ng khong 700 triu USD. Tuy nhin sau cuc khng hong kinh t chu (1997), phn ln cc qu u t rt khi th trng VN ch cn duy nht qu Vietnam Enterprise Investment Fund (VEIL) do cng ty Dragon Capital (Anh) qun l. Ln sng FII th hai c khi ng li t nm 2002, khi nhng nh u t nc ngoi nhn thy c hi kinh doanh ln t qu trnh c phn ha cc doanh nghip Nh nc ca VN, vi s xut hin ca qu Mekong Enterprise Fund vi s vn 18.5 triu USD. T n nay VN tip nhn thm hn 10 qu, vi tng s vn vt qua con s 1 t USD trong c qu Vietnam Holding c s vn 112 triu USD, vi 60% c huy ng t cc nh u t Thy S. Theo ng Nguyn Quang Vinh, gim c cng ty c phn chng khon Bo Vit - nhiu qu u t nc ngoi ang lp k hoch u t vo VN. So vi cc qu thnh lp trong giai

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

40

on u ca th trng nh Dragon Capital, Mekong Capital v Vina Capital, cc qu mi c quy m ln hn rt nhiu. Cng vi vic thnh lp cc qu vo VN, s nh u t nc ngoi (gm c c nhn v cc t chc) u t vo th trng chng khon VN ang tng nhanh, c bit trong thi gian gn y khi th trng chng khon VN ang trn tng trng mnh m. Vay n nc ngoi cng l mt knh dn ngun ngoi t vo nc ta. Vay n nc ngoi l cc khon vay ngn trung hoc di hn (c hoc khng phi tr li) do Nh nc VN, Chnh ph VN hoc doanh nghip l php nhn VN (k c doanh nghip c vn u t nc ngoi) vay ca t chc ti chnh quc t, ca Chnh ph, ca ngn hng nc ngoi hoc ca t chc v c nhn nc ngoi khc. Cc khon vay n nh sau c xp vo vay n nc ngoi: Vay ODA, tn dng thng mi ca Chnh ph v doanh nghip t cc t chc ti chnh quc t, Chnh ph cc nc, cc ngn hng v t chc ti chnh nc ngoi; pht hnh tri phiu ra th trng vn quc t ca Chnh ph v DNVNVay n nc ngoi hin nay VN ch yu l ODA-ngun vn h tr pht trin chnh thc vi quy m ln, li sut thp, thi hn cho vay di. Trong thi gian gn y ngun vn ODA m cc nh ti tr cam kt dnh cho VN tng kh u: Bng 2.4: vn ODA cam kt ti tr v c gii ngn g 2001-2005: Nm 200 2 200 3 200 4 200
Lng Th Thu Hng

S cam kt ti tr (t) 2.6 2.83 3.4 3.5

Gii ngn (t) 1.55 1.42 1.6 1.7

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

41

5 (Ngun: Ngn hng Nh nc-2006) Ngun ngoi t di do cn c chuyn vo nc ta thng qua con ng kiu hi. Theo c tnh, trong hn 10 nm qua, tng s lng kiu hi chuyn vo nc ta thng qua con ng chnh thc v phi chnh thc ln n khong t 17 n 19 t USD, trong , s lng kiu hi qua con ng chnh thc (theo thng k ca Hi quan, cc Cng ty dch v kiu hi v cc ngn hng) nh sau: Biu 2.3: Lng kiu hi vo VN giai on 1991-2004 (n v: triu USD)
3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0
19 91 19 93 19 95 19 97 19 99 20 01 20 03

Lng kiu hi Nm

( Thi bo kinh t-kinh t VN v th gii 2006) T biu trn cho thy, lng kiu hi chuyn qua con ng chnh thc nm sau lin tc tng so vi nm trc (tr nm 1997). Nu kiu hi nm 1991 ch t 35 triu USD th n nm 2004, lng kiu hi ln n trn 3t USD. Trong iu kin kinh t nc ta vi gi tr kiu hi ln n trn 3 t USD/ nm, th kiu hi l ngun cung ngoi t ng k, c tc ng tch cc trong vic ci thin cn cn thanh ton quc t, n nh t gi, l ngun ngoi t quan trng cung ng cho nhu cu nhp khu hng ha. Tuy nhin bn cnh

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

42

lung kiu hi vo VN theo con ng chnh thc, th mt b phn ln kiu hi chy vo VN theo con ng khng chnh thc, gi l kiu hi lu . Kiu hi lu chuyn vo VN ch yu bng tin mt USD, do Vit Kiu thu gom nc ngoi v trc tip chuyn v nc, v c trao tn tay cho ngi nhn. C ch qun l ngoi hi hin hnh ca VN khng cm a kiu hi vo VN di bt k hnh thc no, min l khi nhp cnh c khai bo vi c quan hi quan theo quy nh. Trn thc t ngi nhn kiu hi lu rt t khi gi, bn ngoi t cho ngn hng m ch yu l nm gi ngoi t tin mt hoc bn trn th trng ngm. Theo c tnh, ngun kiu hi lu hng nm khng di 1 t USD, to nn ngun USD tri ni kh ln trn th trng ngm, nm ngoi s kim sot ca Nh nc. Bn cnh , i vi ngun kiu hi chnh thc, c ch qun l ngoi hi cho php vic chi tr bng ngoi t tin mt cho ngi th hng trong nc cng l nguyn nhn to nn lng ngoi t tri ni trn th trng ngm. Knh th nm lm tng ngun ngoi t vo VN l tng kim ngch xut khu khng ngng tng qua cc nm.

Bng 2.5: Tng kim ngch xut khu giai on 2001-2006

Nm 2001 2002 2003 Tng kim ngch XK (triu USD) 15.027,0 16.705,8 20.149,3 Nm 2004 2005 2006 Tng kim ngch XK (triu USD) 26.504,2 32.233,0 39.745,3

(Ngun: Thi bo kinh t-kinh t VN v th gii 2005-2006) Lng khch du lch quc t vo VN ngy cng tng cng lm tng ngun ngoi t vo VN. Khch quc t chi tiu mt lng tin mt ngoi t rt

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

43

ln VN, bn cnh s lng ngi nc ngoi n VN lm vic, sinh sng, hc tp ngy cng tng, chi tiu ngoi t tin mt ln, nht l tin thu nh ca cc h gia nh ngi VN v tin chi tr cc dch v khc. Ngoi ra cn c tin lng, thu nhp ca ngi VN lm vic trong cc d n lin doanh, d n 100% vn nc ngoi, d n quc t, c quan nc ngoi VN c tr bng ngoi t. c bit mt knh dn ngoi t vo VN nm ngoi s kim sot ca Nh nc gp phn lm gia tng mnh m hin tng la ha nn kinh t l lng ngoi t c c t hot ng bun lu v cc hot ng kinh t ngm khc. Th ba, h thng php lut v ngoi hi, s dng ngoi t vn cha y , cht ch, khu thc thi php lut vn cn yu km t dn ti tnh trng giao dch bng ngoi t vn din ra ph bin. Hin nay php lut VN khng c quy nh hn ch vic s dng ngoi t l ni ct tr gi tr. Theo tinh thn ca Php lnh ngoi hi, ngi dn mun nm gi ti sn bng ng tin no l quyn ca h, cn to iu kin cho ngi dn c ti sn hp php c ct tr di nhiu hnh thc khc nhau. Chnh v th khi ngi dn khng cn lng tin vo ni t c bit trong nhng thi k lm pht cao, tt yu h nm gi nhng ti sn bng ngoi t, hoc nm gi ngoi t tin mt bo m gi tr ca nhng ti sn . Cn i vi chc nng phng tin thanh ton, NHTW tip tc c nhng bc i hn ch ti a vic s dng ngoi t trn lan trn lnh th VN, c th trong Php lnh ngoi hi c quy nh: nghim cm trit cc giao dch, nim yt, nh gi, thng bo gi, qung co bng ngoi t gia cc t chc, c nhn trn lnh th Vit Nam; hn ch n chm dt vic cc t chc c bn hng cung cp dch v thu ngoi t ti VN. Tuy nhin do khu thc thi php lut cn yu km nn giao dch bng ngoi t vn din ra ph bin.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

44

Bn cnh phi k n nguyn nhn xut pht t mnh gi VND. ng tin VN mnh gi nh, cao nht l t 500.000 c a vo lu thng t nm 2003, trong khi t 100USD tng ng vi gn 1.6 triu VND. Do vy s dng USD tin li hn cho ngi dn trong cc giao dch ln nh mua bn t ai, nh ca, t c bit khi ngi dn vn c tm l a chung s dng tin mt trong thanh ton, vic mang USD theo ngi s an ton v tin li hn rt nhiu so vi VND. 2.3. NH HNG CA LA HA TI NN KINH T VIT NAM Thng qua quan st nim yt, thng bo gi v bn hng ha, dch v thu ngoi t hin nay, quan st giao dch mua bn ngoi t ca dn c ti nhiu ca hng vng, bc quy m ln, ghi nhn t cc giao dch kinh t ngm v t l huy ng, cho vay ngoi t ti cc NHTMc th thy mc s dng la trong x hi nc ta rt ng quan tm v chnh thc trng ny c tc ng khng nh ti nn kinh t. Th nht, vi tm l a chung s dng USD ngi dn s em i ni t ly ngoi t => cu USD tng => USD tng gi v VND gim gi, t gi c xu hng tng mt chiu. Theo l thuyt khi ni t gim gi s kch thch xut khu tng v nhp khu gim, nhng trong iu kin thc t ca VN nhp khu gim khng ng k do nng lc sn xut v qun l ca cc doanh nghip trong nc vn cn yu km, trong khi chng ta xut khu nhng sn phm th hoc sn phm thuc nhng ngnh hng cn nhiu sc lao ng do doanh thu t xut khu khng ln. Bn cnh , khi USD ln gi lm cho gi hng ha nhp khu tng t dn ti s tng gi chung i vi cc hng ha trong nc, gy p lc lm pht. Th hai, mc d php lut VN lun khuyn khch cc c nhn t chc c ngun thu t ngoi t: doanh nghip xut khu, nhng ngi lm vic trong nhng doanh nghip 100% vn nc ngoi, trong cc t chc quc t,

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

45

nhng ngi nhn c ngun kiu hi t nc ngoibn ngoi t cho cc t chc tn dng c php, nhng trn thc t nhng i tng ny khng bn li cho cc t chc tn dng, hoc h nm gi ngoi t tin mt, hoc h gi tit kim ti cc NHTM. iu ny gii thch ti sao ngun ngoi t chy vo VN di do tuy nhin cung ngoi t cng khng tng ln ng k. Cung ngoi t chnh l ngun tng d tr ngoi hi quc gia, cung ngoi t khng tng ng k dn ti d tr ngoi hi quc gia khng ln NHNN c th iu hnh chnh sch t gi mt cch hiu qu. Th ba, tnh trng la ha cng pht trin cng to iu kin v kch thch th trng ngoi t ngm pht trin, khi c nhng tc ng tiu cc n nn kinh t: gy kh khn v lm gim hiu lc ca vic thc thi v iu hnh chnh sch tin t do hot ng ca th trng ny nm ngoi s qun l ca Nh nc. Bn cnh hot ng ca th trng ngoi t ngm cn tip tay cho nhng hot ng kinh doanh bt hp php nh: bun lu, tham nhng, ra tin Th t, i vi trng hp la ha ngun vn huy ng v la ha d n cho vay ca h thng ngn hng: Tin gi ngoi t ca cng chng vo h thng ngn hng ngy cng tng, khi trnh tnh trng tn ng vn v c c ngun thu tr li cho khch hng, cc NHTM phi tm cch cho vay bng ngoi t (USD). Cho vay bng USD vi cc doanh nghip nhp khu v h phi tr gc v li cho ngn hng bng ngoi t, tuy nhin h li bn hng trong nc v thu v ni t. Trong iu kin t gi c nhng bin ng bt thng, cc doanh nghip c th phi i mt vi ri ro t gi t gy ri ro cho ngn hng. c bit trong giai on hin nay khi vn cha c nhiu cc bin php phng nga ri ro h tr cho cc doanh nghip. Cn i vi cc ngn hng, ri ro m h gp phi trong trng hp ny l ri ro tn dng t c th dn ti ri ro thanh khon: khch hng n rt tin m ngn hng

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

46

khng c kh nng thanh ton. Mt trong nhng bin php c th gip cc NHTM i ph vi tnh hung ny l vay tin t NHTW c ngha l NHTW ng vai tr l ngi cho vay cui cng i vi cc NHTM, tuy nhin trong iu kin VN, d tr ngoi hi cn mng, NHTW kh c th thc hin c vai tr ny ca mnh. Bn cnh la ha ngun vn huy ng cng khin cc NHTM trong nc b ng v li sut. Li sut ngoi t trong nc v th trng quc t u cao hn, dng tin gi ngoi t s chy n . Nu nhn thy li sut tin gi trn th trng quc t cao hn, ngi gi tin s rt tin gi ngoi t ca mnh ngn hng trong nc gi ngn hng nc ngoi. Trong trng hp ny, cc ngn hng trong nc c th ri vo tnh trng mt kh nng thanh ton. gi c ngi gi tin, cc ngn hng trong nc buc phi tng li sut tin gi ngoi t ln theo li sut quc t. Tip theo, nhng khch hng ang gi tin hoc c nh gi tin ni t, khi nhn thy li sut tin gi ngoi t cao hn, c li hn th h s chuyn khon tin gi ca mnh sang ngoi t. V vy cu ni t tr nn bt n do rt nhy cm vi s thay i ca li sut quc t. Li sut trn th trng thay i s gy sc p ln li sut ni t, buc li sut ni t phi thay i theo. Li sut huy ng ni t tng ln, m bo li nhun, cc ngn hng cng phi tng li sut cho vay ni t t lm gia tng chi ph vn cho cc doanh nghip. Chi ph vn ca cc doanh nghip tng dn n s tng ln ca gi c hng ha trong nc t gy p lc ln lm pht. Cuc chy ua li sut ni, ngoi t cc NHTM trong nc cng vi chin dch tng li sut ca FED thi gian qua chng minh iu . Trong nm 2005, FED lin tc iu chnh tng li sut c bn, mi ln 0.25% khin mt lot cc NHTM trong nc tng li sut huy ng vn USD,

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

47

li sut cho vay USD ca cc ngn hng i vi cc doanh nghip cng tng khong 0.25% 0.5%/nm. Cng trong nm 2005, NHNN tng li sut ti cp vn t 6%/nm ln 6.5%/nm, li sut ti chit khu cng tng t 4% ln 4.5%/nm, li sut c bn tng ln 8.25%/nm. Vic tng li sut c bn cho thy NHNN pht tn hiu tng li sut trn th trng tin t. T tn hiu iu chnh li sut ca NHNN, mt s NHTM CP tng li sut huy ng vn ni t ln ti 0.81%/thng tng ng 9.72%/nm. Li sut cho vay VND ca nhiu NHTM cng iu chnh tng vi mc khong 0.5%/nm. Th nm , la ha s gy kh khn cho qu trnh nng cao tnh chuyn i ca VND. Theo nh ngha ca IMF, ng tin t do chuyn i l ng tin c s dng rng ri thanh ton trong cc giao dch quc t v c mua bn rng ri trn th trng ngoi hi ch cht. phi l mt ng tin n nh, c uy tn, c ni lc mnh. Tuy nhin vi thc trng la ha vi mc kh cao VN hin nay, ngay c ngi dn trong nc cng khng cn tin tng vo VND v s dng rng ri ngoi t trong cc giao dch, trong ct tr th kh c th to c lng tin trong vic thanh ton, nm gi VND trn th trng quc t.

2.4. THC TRNG HN CH LA HA VIT NAM Vit Nam c s kt hp gia bin php hnh chnh v bin php kinh t trong vic hn ch tnh trng la ha. Bin php kinh t mang tnh lu di, l vic NHTW iu hnh chnh sch li sut, chnh sch t gi v c s kt hp hi ha gia hai chnh sch trn nhm n nh gi tr ca VNThi gian qua cng ghi nhn thnh cng ca NHNN trong vic kim ch lm pht, n nh t gi

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

48

USD/VND tuy nhin thc t cho thy tnh trng ngi dn sng bi USD, s dng USD trong thanh ton, ct tr vn mc cao. Bin php hnh chnh c th hin thng qua chnh sch qun l ngoi hi ca nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam. Chnh sch qun l ngoi hi ny c xy dng v thc hin bi Ngn hng Nh nc Vit Nam vi s tham mu ca V qun l ngoi hi. Sau y chng ta s tm hiu v hot ng ca V qun l ngoi hi v chnh sch qun l ngoi hi VN. 2.4.1. Khi qut hot ng ca V qun l ngoi hi Ngn hng Nh nc Vit Nam. V qun l ngoi hi l n v thuc c cu t chc ca Ngn hng Nh nc, c chc nng tham mu gip Thng c thc hin chc nng qun l Nh nc trong vic vay, tr n nc ngoi ca cc doanh nghip, hot ng ngoi hi v hot ng xut nhp khu vng theo quy nh ca php lut. C cu t chc ca V qun l ngoi hi bao gm 4 b phn: phng nghin cu v tng hp, phng qun l d tr ngoi hi nh nc, phng qun l cc giao dch vng lai, phng qun l cc giao dch vn. Nhim v cc phng, chuyn vin c lp do V trng v qun l ngoi hi quy nh, ch lm vic ca V thc hin theo c ch chuyn vin c lp kt hp vi t chc phng. Nhng nt chnh trong hot ng ca V qun l ngoi hi: Th nht , Ch tr xy dng, tham mu gip Thng c trnh cc c quan c thm quyn ban hnh cc vn bn v quy phm php lut c lin quan n cc ni dung nh: T gi, can thip th trng ngoi hi v th trng vng, qun l hot ng kinh doanh ngoi hi v xut, nhp khu vng; Qun l d tr ngoi hi nh nc; Kim sot d tr ngoi hi v trng thi ngoi hi ca cc t chc tn dng c php

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

49

hot ng ngoi hi; Qun l vic vay, cho vay, tr n v thu hi n vi nc ngoi ca doanh nghip; Qun l u t nc ngoi v u t ra nc ngoi; Qun l vic s dng ngoi t trong nc; Qun l hot ng ngoi hi trong lnh vc thanh ton quc t. Th hai , ch tr phi hp vi cc n v c lin quan tham mu gip Thng c trong vic iu hnh t gi, thc hin chnh sch can thip th trng ngoi hi v vng, iu hnh v pht trin th trng ngoi t lin ngn hng v th trng ngoi hi trong nc. Th ba , qun l hot ng xut nhp khu ngoi hi thng qua vic qun l cc giao dch vng lai v cc hot ng khc c lin quan n vic s dng ngoi t ca cc t chc v c nhn. Th t , phi hp v tham gia vi cc n v lin quan kim tra vic thc hin cc quy nh ca php lut v qun l ngoi hi, hot ng xut nhp khu vng ca t chc v c nhn. Ngoi ra V qun l ngoi hi cn thc hin cc nhim v khc do Thng c giao. 2.4.2. Chnh sch qun l ngoi hi Vit Nam Chnh sch qun l ngoi hi c th hin thng qua cc vn bn quy phm php lut v qun l ngoi hi do Quc hi, Chnh ph v NHNN ban hnh. Ngy 17/8//1998 ngh nh 63/N-CP v qun l ngoi hi c Chnh ph ban hnh, ngh nh quy nh chi tit cc vn lin quan n giao dch vng lai; giao dch vn; hot ng ngoi hi ca t chc tn dng v hon i ngoi t. i vi giao dch vng lai, Ngh nh nu r: Ngi c tr l t chc c ngoi t t cc ngun thu vng lai nc ngoi phi chuyn ton b ngoi t v VN v gi vo ti khon ngoi t m ti cc ngn hng c php; Ngi c tr l t chc c mua ngoi t ti cc ngn

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

50

hng c php p ng cho cc giao dch vng lai v cc giao dch c php khc trn c s xut trnh giy t v chng t hp l; Ngi c tr l c nhn c nhu cu ngoi t chuyn tin tr cp, tha k cho gia nh v ngi thn nc ngoi, chi ph cho vic i du lch, hc tp, thm ving, cha bnh c php mua, chuyn, mang ngoi t ra nc ngoi trn c s xut trnh cc giy t c lin quan v phi xin giy php ti NHNN. i vi giao dch vn, ngi c tr l cc t chc c ngoi t thu c t cc giao dch vn nc ngoi phi chuyn ton b v VN v gi vo ti khon tin gi ngoi t ti cc ngn hng c php; ngi c tr l t chc khi vay v tr n hoc cho vay v thu hi n nc ngoi phi thc hin ng k v bo co tnh hnh thc hin khon vay vi NHNN, vic chuyn tin lin quan n vay, tr n, cho vay, thu hi n phi thc hin qua cc ngn hng c php v ch c thc hin sau khi ng k vi NHNN. khc phc nhng bt cp v qun l ngoi hi trong ngh nh 63, Quc hi ban hnh Php lnh ngoi hi c hiu lc t ngy 1/6/2006 v Chnh ph ban hnh Ngh nh 160/N-CP hng dn thi hnh Php lnh ngoi hi (PLNH). PLNH lm thay i quan trng trong chnh sch qun l ngoi hi. Th nht , v t do ha giao dch vng lai, tt c cc giao dch thanh ton v chuyn tin i vi giao dch vng lai gia ngi c tr v ngi khng c tr c t do thc hin: chnh sch kiu hi ngy cng c ni lng v chnh sch kt hi c t do ha. Trc y trong chnh sch kiu hi: ngi nhp cnh khng c t do mang ngoi t, khi rt ngoi t t ngn hng phi quy i ra VND, hn ch khi lng rt tng ln v tin gi cng b hn ch do phi chu thu

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

51

thu nhp. Nhng cho n nay, quy nh thng thong hn, to iu kin cho ngi gi tin c v mt kinh t v th tc, cho php nhn tin mt ngoi t, cho php nhiu t chc tham gia chuyn tin kiu hi, ph c quy nh r rng, khng kt hi s ngoi t chuyn v, khng chu thu thu nhp. Cn i vi chnh sch kt hi: Trc y trnh tnh trng nhiu doanh nghip c mt lng ln ngoi t cha dng ti nhng khng mun bn, trong khi cc doanh nghip khc rt cn ngoi t nhng khng th mua c dn ti s cng thng gi to trong quan h cung cu v ngoi t, Chnh ph ban hnh Quyt nh s 173/QTTg v ngha v bn v quyn mua ngoi t ca ngi c tr l t chc vi t l kt hi bt buc l 80%. Kt hi ngoi t l bin php bt buc cc doanh nghip c ngun thu v ngoi t phi bn ngay mt phn cho NHTM. Trong nhng thi im c th, bin php ny c tc dng nht nh trong vic hn ch tnh trng gm gi ngoi t ca cc doanh nghip. Tuy nhin y ch l gii php tnh th v vic p dng bin php ny i ngc vi gim thiu cc bin php can thip trc tip, tng cng cc bin php kinh t trong cng tc iu hnh qun l ngoi hi. Vi tinh thn , Chnh ph c Quyt nh s 180/1999/Q/TTg iu chnh t l kt hi t 80% xung 50%, xung 40% v hin nay l 0%. Th hai , tng bc kim sot vi cc giao dch vn. Th ba , hn ch la ha v nng cao tnh chuyn i ca ng VN nhm tin ti thc hin trn lnh th VN ch s dng ng VN . Th t , c ch t gi c i mi theo hng linh hot hn ng thi m ca th trng ngoi hi, a dng ha cc sn phm, cc cng c ngoi hi ca th trng. PLNH cng quy nh hn ch s dng ngoi hi nhm hn ch tnh trng la ha: Nghim cm trit

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

52

cc giao dch, thanh ton, nim yt, qung co bng ngoi t gia cc t chc, c nhn trn lnh th VN. Hn ch n chm dt vic cc t chc c bn hng v cung cp dch v ngoi t ti VN. Quy nh c th v vic m v s dng ti khon, s dng ngoi t tin mt, th thanh ton v cc ng tin khu vc bin gii: trn lnh th VN, ngi c tr v khng c tr l c nhn c th quc t c s dng thanh ton ti t chc tn dng c php v cc n v chp nhn th, cc n v chp nhn th ch c thanh ton bng ng VN t cc ngn hng thanh ton th.

CHNG 3:

GII PHP HN CH TNH TRNG LA HA VIT NAM HIN NAY

3.1. NH HNG V VN HN CH LA HA VIT NAM HIN NAY. Vit Nam hin nay, tnh trng USD c s dng rng ri trong thanh ton, trong ct tr, thm ch trong nim yt gi c hng ha dch v l

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

53

mt iu khng th chp nhn c. V th quan im, ch trong ca ng, Chnh ph, NHTW u qun trit tinh thn phi hn ch dn v tin ti xa b hon ton tnh trng trn. Ngh quyt IV ca ban chp hnh Trung ng ng (kha 8) trong phn cp nhng ch trng chnh sch ln, ring trong lnh vc tin t ngn hng khng nh yu cu y nhanh tin thc hin nguyn tc trn t nc Vit Nam phi thanh ton bng ng Vit Nam. Trong Php lnh ngoi hi cng nu r: Nh nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam thc hin chnh sch qun l ngoi hi nhm to iu kin thun li v bo m li ch hp php cho t chc, c nhn tham gia hot ng ngoi hi, gp phn thc y pht trin kinh t, thc hin mc tiu ca chnh sch tin t quc gia, nng cao tnh chuyn i ca ng Vit Nam, thc hin mc tiu trn lnh th Vit Nam ch s dng ng Vit Nam, thc hin cam kt ca Cng ha x hi ch ngha Vit Nam trong l trnh hi nhp kinh t quc t, tng cng hiu lc qun l Nh nc v ngoi hi v hon thin h thng qun l ngoi hi ca Vit Nam. Trn c s nhng vn l lun v la ha v phn tch, nh gi thc trng la ha nc ta trong thi gian qua, mt s gii php c bn xin c xut nhm hn ch tnh trng la ha Vit Nam hin nay.

3.2. GII PHP HN CH TNH TRNG LA HA 3.2.1. Cng c lng tin ca dn chng vo VND. VN, nguyn nhn su xa dn n hin tng USD c s dng rng ri trong thanh ton, ct tr v nim yt gi hng ha dch v l s mt lng tin ca dn chng trong vic nm gi VND khi nn kinh t c t l lm pht cao ng thi tin tng v c tm l a chung s dng USD. Do vy bin php u tin v cng l quan trng nht hn ch tnh trng la ha

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

54

hin nay VN l phi n nh sc mua i ni, i ngoi v tng bc nng cao kh nng chuyn i ca VND t ly li nim tin ca dn chng trong vic nm gi VND. V n nh sc mua i ni ca VND: chnh l vic n nh sc mua ca VND i vi hng ha v dch v trong nc. thc hin c iu ny i hi Ngn hng nh nc phi thc hin cc bin php tch cc kim sot lm pht mc va phi. Theo ui mc tiu n nh gi tr ng tin khng ng ngha vi t l lm pht bng khng. Bi l, trong thc t, gim t l lm pht th thng phi chp nhn mt t l tht nghip gia tng. Kinh nghim ca nhiu nc pht trin cho thy, mt t l lm pht va (thng mt con s mi nm) l cn thit cho s pht trin nn kinh t - x hi. Nhng cn phi chng lm pht phi m (hai con s mi nm) v siu lm pht (trn ba con s mi nm). c th kim sot lm pht i hi NHNN phi s dng tt cc cng c ca chnh sch tin t: li sut ti chit khu, nghip v th trng m, d tr bt buc tc ng mt cch c hiu qu vo th trng tin t nhm n nh gi tr ca ng bn t song vn phi bo m c mc tiu tng trng v to vic lm. Nhng nm gn y NHNN chuyn iu hnh chnh sch tin t t cc cng c trc tip sang cc cng c gin tip nh li sut ti chit khu v nghip v th trng m tuy nhin i vi cng c th trng m, do cc thnh vin tham gia th trng ch yu l cc NHTMNN, cc loi giy t s dng trn th trng cha phong ph nn hiu qu ca cng c ny cha cao. Do vy trong thi gian ti cn a dng cc loi sn phm trn th trng, khuyn khch thm nhiu thnh vin tham gia th trng nh cc NHTMCP, cc nh ch ti chnh phi ngn hng hot ng ca th trng tr nn si ni, tc ng mt cch c hiu qu n vic thc thi chnh sch tin t ca NHNN.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

55

Lch s cng ghi nhn s thnh cng ca NHNN VN trong vic chng v kim ch lm pht vo nhng nm 80. Trc din bin phc tp v tc lm pht phi m, nhiu chng trnh ci cch c tin hnh vi cc mc nh hng khc nhau ti vic chng lm pht. n gia nm 1988 vi s chuyn giao chc nng kinh doanh NHTM t NHNN VN sang bn ngn hng quc doanh khc c xem l mt bc ci cch quan trng u tin i vi h thng ngn hng mt cp trc y t hn ch mc cung ng tn dng nng cho cc DNNN, tc tng trng tn dng trong nc c kim ch. ng thi NHNN iu chnh chnh sch tin t theo hng tht cht dn v tng mnh li sut tin gi tit kim ln c bo m bng vng theo Ngh nh s 59/CT ngy 10/3/1989 v Quyt nh 39/HBT ny 10/4/1989 nhm thu ht bt lng tin mt trong lu thng v tin nhn ri trong dn. T lm gim tc tng trng ca lng tin mt trong lu thng (CU). Tc lu thng tin t trong nn kinh t gim nhanh ch cn mc 3.79 ln nm 1989. Nh thc hin chnh sch tin t tht cht dn m lm pht nm 1989 ch cn 34.7%. K t thng 6/1992 chnh sch li sut c iu chnh li nhm m bo li sut thc dng gp phn thu ht ng k lng tin mt lu thng CU gim t 71.87% nm 1991 xung cn 34.4% nm 1993. T 1/3/1994 n 1/11/1994, NHNN ra quyt nh duy tr t l d tr bt buc i vi tin gi khng k hn v tin gi tit kim nhm hn ch vic cho vay trn lan v tng cng tnh thanh khon ca cc NHTM. Trong giai on 1995-2003 tc lm pht gim ng k. Thi k ny ghi nhn vic s dng kh linh hot cc cng c kim sot cung tin ca NHNN. Thay v chnh sch li sut thc dng vi khung li sut cho vay ti a v li sut tin gi ti thiu, tnh n cui thng 12/95, NHNN tin hnh vic thc hin qu trnh t do ha li sut tin gi, li sut cho vay c qun l v kim sot di c ch trn li sut cho vay. Thng 8/2000 p dng c ch li sut c bn i vi

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

56

ni t. Thng 6/2002 NHNN ra Quyt nh 546/02/Q-NHNN chuyn sang c ch li sut tha thun da trn tng tc gia cung v cu vn trn th trng. Lm pht Vit Nam hin nay c nhn nh l lm pht chi ph y. Do gi ca nhng nguyn nhin vt liu u vo nhp khu phc v sn xut ca cc doanh nghip trong nc nh: phi thp, ht nha, ha cht sn xut tn dc, xng du, kh t ha lng, phn bn ha hc, ph liu ngnh dt maygia tng t y gi hng ha ln cao gy lm pht. Biu hin ca lm pht chi ph y l sc sn xut ca doanh nghip khng gim, hng ha khng thiu, ch c gi c ca hng ha l tng trong khi thu nhp ca ngi dn tng khng kp so vi s tng ca gi c hng ha. Bn cnh cn c lm pht tin t c ngha l c nhng thi k t c mc tiu tng trng, tc tng trng tn dng ca cc NHTM gia tng lm tng u t, y mnh sn xut. iu ny dn n tng cu tng v gy lm pht. Vy gii php a ra i vi NHNN, Chnh ph trong vic kim ch lm pht phi xut pht t 2 nguyn nhn gy ra lm pht. i vi lm pht chi ph y, Th tng Chnh ph phi ch o cc b ngnh v cc a phng thc hin mi bin php bnh n th trng, n nh gi c, khng cc mt hng tng gi. Chnh ph phi chu tht thu ngn sch bng cch gim thu sut thu nhp khu thm ch ti mc 0% i vi nhng mt hng nhp khu thit yu cho sn xut v i sng nhn dn, s dng c hiu qu v kp thi qu d tr bnh n gi c. i vi lm pht tin t, NHNN iu hnh chnh sch tin t thn trng, c kim sot, tng li sut ti chit khu, li sut ti cp vn nhm hn ch knh cung ng vn t NHNN ti NHTM, buc cc NHTM y mnh huy ng vn trn th trng, thu ht tin trong x hi v cho vay v kim sot cht ch vic gia tng tn dng.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

57

V n nh sc mua i ngoi ca VND: chnh l vic n nh t gi hi oi. Trong nn kinh t m, cng vi s pht trin ca thng mi quc t, t gi ng tin tr thnh mi quan tm ca cc quc gia. Vi chc nng so snh sc mua ca cc ng tin trn c s ngang gi, t gi cho bit s ln gi hay xung gi ca ng ni t so vi ngoi t t quyt nh ti kh nng cnh tranh ca quc gia trn th trng quc t. Dn chng s a chung nm gi ng tin c t gi hi oi tng i n nh phn nh s n nh trong sc mua i ngoi ca ng tin , v th dn chng tin tng nm gi VND i hi NHNN phi iu hnh chnh sch t gi mt cch c hiu qu theo c ch linh hot v n nh. Ch t gi VN hin nay l ch t gi th ni c s iu tit ca NHNN. C ch iu hnh t gi hin nay l cng b t gi giao dch bnh qun trn th trng lin ngn hng ng thi quy nh bin dao ng i vi t gi mua v bn ca cc NHTM l 0.5%. Chnh v th trong thi gian qua t gi hi oi gia VND v USD tng i n nh, mc mt gi ca VND so vi USD mc thp, bnh qun khong 0.85%/nm. Tuy nhin, c ch iu hnh t gi nh trn dn ti s chnh lch v t gi ca cc NHTM v t gi trn th trng t do t dn ti s tn ti ca th trng ngm v lm tng tnh trng la ha VN. Nh vy, trc mt, trong iu kin cha th th ni ngay t gi, n nh t gi hi oi, NHNN phi duy tr mt lng ln d tr ngoi hi, ng thi phi s dng linh hot cc cng c ca chnh sch t gi nh: mua bn trc tip ni t trn th trng ngoi hi, cng c li sut ti chit khu, thu quan, hn ngch, gi c tc ng vo din bin t gi kp thi v c hiu qu. Tuy nhin v lu di, hn ch tnh trng la ha th phi hng ti mt t gi th trng, linh hot, l sn phm ca quan h cung cu ngoi t trn th trng ngoi hi. Tt nhin, trong iu kin VN hin nay vic th ni

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

58

ngay lp tc t gi c th gy ra nhng hiu ng sc cho nn kinh t v c th nh hng bt li n n nh h thng kinh t x hi. Do vic iu hnh chnh sch t gi ca NHNN nhm hng ti mt c ch t gi linh hot phi c thc hin theo tng giai on. Bc u, ni lng dn bin t gi nhm to iu kin cho cc NHTM yt t gi cnh tranh ng thi thm d phn ng ca th trng trc ng thi mi ny. Nu th trng khng s dng ht bin cho php, iu ny hm t gi hin ti phn nh tng i khch quan quan h cung cu ngoi t trn th trng ngoi hi. V y l mt tn hiu tt NHNN tip tc ni rng hn bin dao ng ca t gi. Ngc li nu th trng ngay lp tc s dng ht bin cho php iu ny hm t gi hin ti ang l qu thp so vi t gi lm cn bng cung cu. Khi NHNN phi c bin php iu chnh t gi tng dn. Trong thi gian qua NHNN a ra mt lot cc bin php nhm hng ti c ch t gi linh hot: Ngy 03/01/2007 ni lng bin dao ng t 0.25% ln 0.5%; cho php t do chuyn i cc ngoi t mnh; cho php th im hp ng option gia VND v USD; c bit l cho php p dng t gi tha thun gia USD vi VND ngha l ngn hng c mua USD khng b rng buc bi t gi lin ngn hng cng nh bin . Trn y l nhng bin php trc mt cn trong lu di, NHNN nn d b bin dao ng, khng trc tip n nh t gi t gi phn nh mt cch khch quan quan h cung cu ngoi t trn th trng ngoi hi. Bn cnh , cc cng c ca chnh sch t gi vn phi c NHNN s dng c nhng tc ng kp thi trong trng hp t gi bin ng theo chiu hng tn hi n s pht trin kinh t. V vn nng cao kh nng chuyn i ca VND : Mt ng tin c tnh chuyn i cao c c im l c chp nhn mt cch rng ri trong cc giao dch v thanh ton v tin t trong nc v quc t. C th, v mt

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

59

khch quan, l ng tin mnh, c uy tn, trong nc d dng i ra ngoi t, ngoi nc c th c s dng trong thanh ton quc t, c mua bn trn th trng ngoi hi thm ch c th c s dng lm d tr ngoi hi ca cc quc gia. V ch quan, l ch ca Nh nc pht hnh ra ng tin , cho php ng tin ca mnh c t do i ra ngoi t, chuyn vo hoc ra khi quc gia khng b hn ch bi cc quy nh v qun l ngoi hi. ng tin VN mnh c phm vi s dng vt ngoi bin gii VN l iu mong mun ca tt c ngi dn VN v n th hin sc mnh v t cng dn tc ng thi cng gp phn nng cao lng tin ca ngi dn khi nm gi VND. Trong trung hn, tuy cha c tham vng bin VND thnh ng tin t do chuyn i, nhng l ci ch cn t ti. Trc mt cn nng cao tnh chuyn i ca VND trong nc, tng bc nng cao tnh chuyn i quc t thng qua vic t do ha hon ton giao dch vng lai, tng bc t do ha giao dch vn. Trn thc t, Php lnh ngoi hi c hiu lc t ngy 1/6/2006 to ra mt c ch qun l ngoi hi theo hng t do ha giao dch vng lai, tng bc t do ha giao dch vn, ph hp vi cc quy nh ca iu l IMF v xu th hi nhp kinh t quc t. y chnh l nhng bc i u tin nng cao tnh chuyn i ca VND. Bn cnh , bc u ng VN tham gia vay tr n nc ngoi v u t ca nc ngoi vo VN, cho php nh u t nc ngoi s dng VND tham gia gp vn trc tip vo VN ngi nc ngoi chp nhn VND trong thanh ton; Chnh ph s m rng quy nh xut khu c th thu bng VND theo t l tng dn hng nm, d kin n nm 2010 tng ln n 30%; mi khon ngn sch cng phi thc hin bng VND theo nguyn tc: cc khon thu chi ngn sch trn lnh th VN phi c thc hin bng VND, nhng khon thu ngn sch bng ngoi t phi bn cho NHNN nhm tp trung qun l ngoi t vo mt u mi duy nht l NHNN; cc khon cho vay, thu n ca ngn sch nh

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

60

nc (Kho bc nh nc v qu h tr pht trin) i vi cc i tng trong nc, k c tn dng h tr xut khu v cc khon cho vay li bng ngun vn vay hoc vin tr ca nc ngoi, cng phi c thc hin bng VND; Nhng khon vay nc ngoi ca Chnh ph, k c cc khon vay c chnh ph bo lnh ch c gii ngn cho cc n v th hng hay c quan thc hin d n bng VND. 3.2.2. Gii php i vi cc knh dn ngoi t vo trong nc: u t nc ngoi, kiu hi, vay n nc ngoi. Ngun ngoi t di do chy vo nc ta l mt trong nhng nguyn nhn dn ti tnh trng la ha ti VN trong thi gian qua. Nu chng ta a ra gii php t nguyn nhn ny c ngha l chng ta phi hn ch lng ngoi t chy vo nc ta. iu ny khng kh thi bi l ngun ngoi t ny ng gp mt vai tr khng nh vo s tng trng kinh t c bit trong iu kin hi nhp kinh t quc t. Ngun vn u t trc tip nc ngoi gp phn gii quyt tnh trng thiu vn cho pht trin kinh t x hi do tch ly ni b km; lm cho hot ng u t trong nc pht trin mnh, thc y tnh nng ng v kh nng cnh tranh trong nc. FDI cn to iu kin cho nc ta tip nhn nhng cng ngh tin tin hin i, kinh nghim trong iu hnh qun l, gii quyt cng n vic lm cho ngi lao ng, tng thu ngn sch Nh nc v y l iu kin rt tt nc ta thm nhp vo th trng quc t. Pht hnh c phiu, tri phiu l mt knh huy ng vn mi quan trng ca cc doanh nghip VN hin nay. thu ht c lung vn u t ca cc nh u t nc ngoi trong vic nm gi c phiu, tri phiu, cc doanh nghip phi chng t c hiu qu trong hot ng sn xut kinh doanh, nng lc qun l iu hnh doanh nghip. Nh vy ngun vn u t gin tip nc ngoi FII gp phn nng cao cht lng qun tr doanh nghip

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

61

ng thi kch thch s pht trin ca th trng ti chnh theo hng nng cao hiu qu hot ng, m rng quy m v tng tnh minh bch. i vi ngun vay n vin tr m ch yu l ngun vn h tr pht trin chnh thc ODA, thng qua ODA nhiu chng trnh, cng trnh c xy dng trin khai. c bit c nhiu d n vn ODA c k kt thc thi em ti nhiu ngha kinh t-x hi quan trng i vi qu trnh pht trin i ln ca c nc nh: gp phn vo s thnh cng ca chng trnh dn s v pht trin, chng trnh tim chng m rng, chng trnh dinh dng tr emNgoi ra c nhiu cng trnh ln c xy dng t ngun vn ODA: cu M Thun, cu Sng Gianh, d n nng cp quc l 1AKiu hi cng l mt knh quan trng lm gia tng lng ngoi t vo nc ta. Trong nhng nm qua, kiu hi gp phn ng k to thm nhiu cng n vic lm, nng cao i sng ca mt b phn dn c, to ngun vn pht trin sn xut, kinh doanh, gim bt cng thng cung cu ngoi t, gp phn gim bt mt cn i ca cn cn thanh ton quc t ca Vit Nam. Vi tc ng tch cc nh vy ca cc knh dn ngoi t vo VN , Chnh ph Vit Nam khng nhng khng c hn ch m cn phi tng cng hon thin mi trng kinh doanh, h thng php lut, xy dng c ch qun l ph hp thu ht cc ngun vn trn. C chng ch l hn ch nhng lung ngoi t chy vo trong nc mt cch bt hp php, khng thng qua h thng ngn hng, khng chu s qun l ca nh nc l cc ngun kiu hi chui, cc ngun ngoi t c c t cc hot ng kinh t bt hp php nh bun lu, tham nhng, ra tin Nh vy iu cn thit l phi xy dng mt c ch qun l ngoi hi linh hot va thu ht nhng ng thi cng c s kim sot cht ch lng ngoi t vo nc ta.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

62

i vi ngun kiu hi chng ta c th khuyn khch ngi dn bn thng ngoi t cho t chc tn dng bng cch a ra mc t gi hp dn dnh ring cho ngun kiu hi. ng thi pht trin cc dch v ngn hng hin i trong c dch v chuyn tin kiu hi c quy i ngay ra VND theo t gi hin ti thng qua cc my rt tin t ng (ATM). Dch v ny hin c mt s NHTM trong nc trin khai tuy nhin ngi dn vn cn hn ch trong vic tip cn v s dng. i vi ngun vn ODA, cn phi c nhng chnh sch qun l cht ch, s dng hp l, c hiu qu, trnh tnh trng vn c gii ngn m d n trin khai chm, km hiu qu, ngoi t ri vo tay mt s ngi, mt s t chc tip tay cho t nn tham nhng. i vi hot ng u t nc ngoi, cn xy dng mt mi trng php l theo hng ngy cng hon thin, ng b thu ht cc nh u t nc ngoi u t vn vo VN phc v cho mc tiu pht trin kinh t-x hi ca t nc ng thi thc hin tt cng tc qun l nh nc trong hot ng u t nc ngoi hot ng ny thc s mang li hiu qu kinh t - x hi cho t nc. Bn cnh Nh nc nn a ra quy nh i vi vic chi tr lng cho cn b cng nhn vin lm vic cho cc doanh nghip 100% vn u t nc ngoi hay cc doanh nghip lin doanh: trong hp ng lao ng c th ghi lng bng USD nhng khi chi tr tin mt hay chuyn khon bt buc phi bng VND. 3.2.3. Xa b hon ton hot ng nhn tin gi ngoi t v tn dng ngoi t ca cc NHTM. Tnh trng la ha ngun vn huy ng v c cu cho vay ca cc NHTM VN hin nay ang mc cao. Tnh trng ny xy ra khi dn chng c ngoi t song h khng bn cho ngn hng m ct tr ngoi t di dng tin gi tit kim cc NHTM. Cc NHTM sau cng phi tin hnh

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

63

cho vay bng ngoi t to ra s ph hp gia ngun vn huy ng v ngun cho vay. C kin cho rng, trong trng hp dn chng khng bn ngoi t th th la ha ti khon tin gi trong cc NHTM cn hn lng ngoi t tri ni trn th trng, nm ngoi s qun l ca Nh nc. Hn na quy m tin gi ngoi t cc NHTM tng cng gp phn p ng nhu cu ngoi t ca cc doanh nghip nhp khu. kin ny cng c phn ng, tuy nhin trn thc t, mt cu hi c t ra: nhng i tng no c ngoi t gi ti ngn hng. l nhng ngi nhn c kiu hi t ngi thn nc ngoi, l nhng doanh nghip xut khu c doanh thu trc tip bng USD, cn li l nhng i tng tham nhng t cc d n nc ngoi, nhng ngi c c ngoi t bng cch bn ni t trn th trng ch en. Nh vy chnh hot ng huy ng tin gi tit kim bng ngoi t tip tay cho s pht trin ca th trng ch en, cho cc hnh vi bun lu, tham nhng. Bn cnh nu cc NHTM khng huy ng vn ngoi t s kch thch nhng ngi c kiu hi bn ngoi t cho ngn hng v s khng th sinh li nu tip tc nm gi ngoi t. Do vy mt bin php mnh dn c a ra nhm hn ch tnh trng la ha VN l xa b hot ng huy ng vn ngoi t ca cc NHTM. Cn i vi hot ng tn dng ngoi t, hot ng ny ch yu phc v cho cc doanh nghip nhp khu c nhu cu v ngoi t thanh ton tin hng ha. Tuy nhin trn thc t, c nhng doanh nghip khng cn ngoi t nhp khu nhng do li sut cho vay bng ngoi t thp hn li sut cho vay bng ni t nn h vn n ngn hng vay ngoi t, v iu ny khng nhng lm tng tnh trng la ha c cu cho vay m cn mang li ri ro rt ln cho cc ngn hng. Nh vy, song song vi xa b nhn tin gi ngoi t th cn thit phi xa b tn dng ngoi t ca cc NHTM. Tuy nhin ngay lp tc khng th xa b hon ton c hot ng trn ca cc NHTM, qu trnh

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

64

thc hin phi c tin hnh theo tng bc v phi xy dng mt l trnh c th, phn u n nm 2010 khng cn hot ng nhn tin gi ngoi t v tn dng ngoi t trong cc NHTM na. L trnh c th c thc hin theo cc bc sau: i vi hot ng nhn tin gi ngoi t : trc mt cn xy dng mt chnh sch li sut sao cho m bo li sut tin gi ni t l li sut thc dng v hp dn hn hn li sut tin gi ngoi t, khng cho cc NHTM c php t do nim yt li sut tin gi ngoi t. Bc tip theo, a ra quy nh bt buc rt li v gc bng VND khi gi tit kim bng ngoi t. V bc cui cng l xa b hon ton nhn tin gi bng ngoi t. i vi hot ng tn dng ngoi t: trong giai on u, cc NHTM vn phi cho vay ngoi t trnh tnh trng tn ng vn ngoi t huy ng nhng sau s hn ch dn v tin ti xa b. Trc mt, cc NHTM c th hn ch bng cch ch cho cc doanh nghip c doanh thu trc tip bng ngoi t c tip cn vi cc khon tn dng ngoi t. Cn i vi cc doanh nghip nhp khu th ngn hng thc hin mua ht, bn c ngha l doanh nghip nhp khu cn bao nhiu ngoi t thanh ton tin hng ha th ngn hng s bn s ngoi t . Cn trong trng hp thanh ton tin hng ha nhp khu theo phng thc tn dng chng t, ngn hng pht hnh L/C c th chuyn i ni t sang ngoi t cho nh nhp khu thanh ton tin hng ha cho nh xut khu nc ngoi. 3.2.4.Tng quy m v qun l tt d tr ngoi hi quc gia Mc d d tr ngoi hi ca VN trong thi gian qua tng ln ng k nhng so vi cc nc khc v nhu cu ca nn kinh t th vn cn rt khim tn. Trong iu kin hi nhp kinh t quc t, nhu cu ngoi t cho nhp khu v yu cu thanh ton cc khon n nc ngoi ngy cng ln t ra nhu cu gia tng d tr ngoi hi. Bn cnh vi c ch iu hnh t gi

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

65

hin nay VN d tr ngoi hi vn gi mt vai tr quan trng trong vic iu tit t gi. D tr ngoi hi cng cn mnh i ph vi nhng yu t u c trn th trng. Hin nay quy m d tr ngoi hi ca nc ta t khong 12 t tng ng vi 12 tun nhp khu v mc tiu t ra n nm 2010 d tr ngoi hi ca nc ta tng ng vi 18-20 tun nhp khu. Mt bin php quan trng nhm tng d tr ngoi hi quc gia nhng ng thi cng hn ch tnh trng la ha l: Khuyn khch ngi dn bn ngoi t cho NHTM, sau NHNN mua li ngoi t t cc NHTM ny tng d tr ngoi hi quc gia. Tuy nhin mt vn ny sinh y l mua ngoi t t cc NHTM cng c ngha l bn ra ni t. Hot ng bn ra ni t lm tng cung tin trong lu thng t c th gy ra lm pht. Do vy cng vi vic mua ngoi t t cc NHTM, NHNN cn phi kt hp vi cng c nghip v th trng m: bn ra chng khon thu ht bt lng ni t vo. Bn cnh vic tng quy m d tr ngoi hi, NHNN cng cn phi thc hin qun l tt d tr ngoi hi: Ngoi t d tr khi a vo can thip phi c hiu qu, xc nh mc d tr ngoi hi ph hp, la chn phng n ph hp cho vic d tr c cu ngoi t, a dng ha c cu d tr ngoi hi, la chn cc ng tin mnh trn th gii v c VN s dng nhiu trong thanh ton quc t lm d tr ngoi hi, gim s ph thuc vo USD. ng thi phi cng khai ha s liu d tr ngoi hi nhm tng tnh minh bch trong qun l d tr ngoi hi, to lp nim tin cho dn chng vo vic n nh t gi v tng cng thu ht u t nc ngoi. 3.2.5.V th trng ngoi t Pht trin cc nghip v phi sinh trn th trng ngoi hi ph hp vi thng l quc t nhm to iu kin cho cc t chc tn dng v khch hng thch nghi dn vi c ch t gi linh hot v phng nga ri ro t gi trong hot ng kinh doanh. Trong thi k hi nhp, cng vi s pht trin nng

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

66

ng v nhanh chng ca th trng ti chnh, cng p lc cnh tranh gay gt ca cc ngn hng nc ngoi, hin nay cc NHTM VN bt u tip cn v trin khai cung cp mt s sn phm ti chnh phi sinh nh: hp ng tng lai, hp ng quyn chn, hp ng k hn, hp ng hon i. Mt s NHTM c NHNN cho php th im cung cp sn phm ti chnh phi sinh nh hp ng quyn chn gia USD v VND, giao dch hon i li sut gia VND v USDTuy nhin vic cung cp cc sn phm ti chnh phi sinh ca cc NHTM VN hin nay vn cn rt hn ch v quy m v loi hnh sn phm. Bn cnh nhng nguyn nhn v nng lc cn b, kh nng ti chnh, trnh cng ngh, mt trong nhng nguyn nhn quan trng dn ti tnh trng trn l do chng ta cha c mt khung php l ph hp iu chnh hot ng cung cp sn phm ti chnh phi sinh ca cc ngn hng thng mi. Nh vy trong thi gian sp ti i hi NHNN cng cc c quan c lin quan cn nhanh chng nghin cu, xy dng, ban hnh h thng cc vn bn php lut hon chnh iu chnh hot ng kinh doanh sn phm ti chnh phi sinh ca cc ngn hng thng mi to iu kin thun li cho cc NHTM c cung cp v cc khch hng c s dng cng c phi sinh ny. y cng chnh l mt iu kin rt quan trng tin ti xy dng mt c ch t gi linh hot, phn nh mt cch khch quan quy lut cung cu trn th trng ngoi hi. 3.2.6.V mi trng php l v cng tc tuyn truyn gio dc. T nm 1999 NHNN c lnh cm qung co, nim yt, thng bo gi bng ngoi t tuy nhin nhng hot ng trn vn din ra ph bin, nht l trong lnh vc kinh doanh hng ha dch v c gi tr ln. Nguyn nhn ch yu l do khu thc thi php lut vn cn yu km ca cc c quan nh nc c thm quyn, vn cn nng nh vi nhng i tng vi phm. Theo Php lnh ngoi hi c hiu lc thi hnh t ngy 1/6/2006 cng nu r: Trn

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

67

lnh th VN mi giao dch, thanh ton, nim yt, qung co ca ngi c tr, ngi khng c tr khng c thc hin bng ngoi hi, tr cc giao dch vi t chc tn dng, cc trng hp thanh ton thng qua trung gian gm thu h, y thc, i l v cc trng hp cn thit khc c Th tng Chnh ph cho php. Nh vy trong thi gian ti cn hon thin cc vn bn php quy hng dn thc hin php lnh ngoi hi, tng cng th ch php l, tng cng khu kim tra kim sot vic thc thi php lnh nhm xa b trit vic thanh ton, nim yt gi c hng ha bng ngoi t. ng thi kin quyt x l cc trng hp c tnh vi phm. i vi cc t im din ra vic mua bn trao i ngoi t khng c php lut cho php nh: cc ca hng vng bc qu, cc im i tin dc bin gii cng cn phi xa b trit nhm hn ch s pht trin ca th trng ngm, th trng ch en. Do cn phi c nhng vn bn c th hng dn thi hnh cc c quan c thm quyn a phng c th nm vng tinh thn t thc hin tt cng tc kin quyt xa b, x l vi phm i vi cc t im trn. la ha nn kinh t cn xut pht t tm l sng bi ngoi t v trnh hiu bit ca ngi dn trong lnh vc ti chnh - tin t, v th cng tc tuyn truyn gio dc l mt hot ng khng th thiu nhm hn ch tnh trng la ha VN hin nay. Hot ng c th c t chc thc hin trong cc cng ty, x nghip, nh my, trong nh trng, c th cc cm dn c, t dn ph ngi dn t b tm l sng bi USD, khuyn khch ngi dn bn ngoi t cho ngn hng v tch cc s dng cc dch v thanh ton khng dng tin mt. y mnh tuyn truyn, hng dn ngi dn s dng th c bit l th tn dng quc t. Hin nay mt s NHTM trong nc trin khai cung cp th tn dng quc t nh visa card, master card. Li ch ca loi th ny l: th c dng thanh ton tin hng ha, dch v ti cc i l chp

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

68

nhn th VN v hn 220 quc gia trn th gii; rt tin mt ti hng trm ngn my ATM hot ng 24/24 ti VN v khp ni trn th gii; c th thc hin giao dch bng bt c loi tin t no trn th gii v thanh ton li cho ngn hng i l pht hnh ch bng VND; ngi VN c th dng VND trn khp th gii. Nh vy vic s dng th ny rt tin li cho cc c nhn ra nc ngoi vi mc ch hc tp, cha bnh, du lchkhi h khng cn phi mua ngoi t t ngn hng v mang ra nc ngoi na, thay vo h c th s dng dch v th tn dng quc t. 3.3.MT S KIN NGH Th nht, Cn c s phi hp cht ch gia B ti chnh v NHNN. B ti chnh (BTC) v NHNN u l c quan trc thuc Chnh ph, trong BTC thc hin chc nng qun l Nh nc v ti chnh, ngn sch nh nc, thu, ph, l ph v thu khc ca ngn sch nh nc, d tr quc gia, cc qu ti chnh nh nc, u t ti chnh, ti chnh doanh nghip, qun l vay n, tr n trong nc, ngoi nc ca Chnh ph v ngun vin tr quc t NHNN thc hin chc nng qun l Nh nc v tin t v hot ng ngn hng. Nh vy hai c quan ny c mi quan h mt thit, gn b vi nhau trong vic thc hin chc nng qun l Nh nc v ti chnh - tin t. Khi BTC qun l tt ngn sch nh nc, cn i thu-chi s to iu kin cho NHNN iu hnh c hiu qu chnh sch tin t nhm t c mc tiu n nh gi c v tng trng kinh t. Ngoi ra BTC v NHNN cn c mi lin h lin quan n ngoi hi: BTC tham gia qun l nh nc i vi cc ngun vay, tr n nc ngoi ca chnh ph, ngun vin tr nc ngoi (ODA); c cc ngun thu chi ngn sch bng ngoi t v c th bn cho NHNN tng d tr ngoi hi quc gia. i vi cc quc gia ni chung v VN ni ring, nu c s phi hp nhp nhng, ng b gia BTC v NHNN th nn ti chinh - tin t s n nh v pht trin. Tuy nhin VN hin nay, s thiu phi hp

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

69

ng b gia hai ch th BTC v NHNN khin cho Chnh ph hu nh khng kim sot c tng phng tin thanh ton. Chnh sch tin t v chnh sch ti kha c lp vi nhau l iu m hu nh cc chuyn gia ti chnh ca nc ta u tha nhn; mt s lng kh ln ngoi t c c t chnh lch thu-chi ngoi t trong ngn sch nh nc vn nm trong tay ca BTC, cha c tp trung vo NHNN cn i vi nhu cu ngoi t ca nn kinh t: NHNN p ng nhu cu ngoi t cho nhp khu xng du cn BTC li qun l ngun thu t xut khu xng du. Nh vy trong thi gian ti cn c s phi hp cht ch hn na trong hot ng ca BTC v NHNN c bit trong lnh vc ngoi hi c s kim sot tt hn lng ngoi t ra vo nn kinh t. Th hai, NHNN nn c cu tch cc mnh gi VND. Hin nay, tin giy VND c mnh gi nh do vy i vi nhng giao dch c gi tr ln, ngi dn vn a thch s dng ngoi t trong thanh ton. V th trong thi gian ti NHNN nn pht hnh tin giy c mnh gi cao hn c th l tin giy mnh gi mt triu, hai triu. Th ba, Chnh ph cn ch o cc B, ngnh, a phng thc hin tt cng tc qun l, ngn chn cc hot ng kinh t ngm, kim sot bun lu v nn tham nhng. Cc B, ngnh, a phng cn c trch nhim cng c, xy dng lc lng chng bun lu, chng tham nhng trong sch, vng mnh, trang b phng tin, k thut cn thit sc pht hin, ngn chn c hiu qu mi hot ng bun lu, cn x l nghim minh cc v bun lu, gian ln thng mi, tham nhng; iu tra, kt lun v x l ngay mt s v in hnh rn e v gio dc chung.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

70

KT LUN
la ha l tnh trng kh trnh khi i vi nhng nc c xut pht im thp, ang trong qu trnh chuyn i nn kinh t v y mnh hi nhp kinh t quc t nh Vit Nam. Tm l lo ngi v lm pht, v s mt gi ca ng ni t, thi quen s dng tin mt trong giao dchkhng th mt sm mt chiu xa b hay gim trit c. Qua phn tch cho thy, mc d la ha c mang li nhng tc ng tch cc cho nn kinh t c bit trong thi k

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

71

ng bn t suy yu, tuy nhin nhng tc ng tiu cc ca la ha l c bit nghim trng v c nh hng ti tnh n nh v hiu qu ca nn kinh t - x hi. V vy cn phi hn ch dn tin ti xa b hon ton tnh trng ny. Quan im v ch trng ca ng, Chnh ph v Ngn hng trung ng trong vn la ha l rt r rng: xa b la ha trong nn kinh t-x hi nc ta phi c thc hin tng bc, tng khu thch ng vi tng giai on i mi, pht trin ca t nc; phi bng nhiu gii php va kinh t, va hnh chnh kt hp vi gio dc php lut, iu chnh tm l x hi cho ngi dn nhm nng cao v th ca VND trong cc chc nng thuc tnh ca tin t. Nhng bin php mang tnh hnh chnh, cng ch ch l nhng gii php tm thi, trc mt v n c th km hm s pht trin t nhin ca cc nhn t kinh t. Do v lu di, iu cn thit l phi a ra nhng gii php mang tnh kinh t nhm to s n nh, to sc mnh cho ng bn t, mang li nim tin cho ngi dn trong vic nm gi ng bn t. y chnh l gii php quan trng nht ng thi cng l hu hiu nht trong vic hn ch tnh trng la ha VN hin nay./.

DANH MC TI LIU THAM KHO I. TING VIT 1. Frederic S. Mishkin - Tin t, ngn hng v th trng ti chnh NXB Khoa hc v k thut. 2. TS. Nguyn Hu Ti Gio trnh L thuyt ti chnh - tin t - NXB Thng k.

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

72

3. PGS TS Nguyn Th Thu Tho - i mi v hon thin chnh sch qun l ngoi hi Vit Nam NXB Chnh tr quc gia. 4. PGS TS Nguyn Vn Tin Ti chnh quc t hin i trong nn kinh t m - NXB Thng k. 5. Thi bo ti chnh VN 17/05/2002, s 59- Xu hng tin gi ngoi t v vn la ha VN. 6. Tp ch th trng ti chnh tin t s 3/2005 - Gii php gim tnh trng la ha nn kinh t VN. 7. Tp ch nghin cu kinh t s 1/2005 Tnh trng la ha VN v cc gii php khc phc. 8. Tp ch ngn hng, s 10/2006 la ha v nhng hu qu, bi hc cho VN. 9. Bo u t, s 15/2007 i tm li gii cho mt bi ton kh. 10. Cc tp ch in t: - www.mof.gov.vn - www.mofa.gov.vn - www.sbv.gov.vn - www.vnexpress.net - www.vietnamnet.vn www.moi.gov.vn www.vir.com.vn www.ncseif.gov.vn www.vst.vista.gov.vn www.tapchiketoan. info

II.TING ANH 11. Andrew Berg and Eduardo Borensztein The Dollarization Debate, March 2000 12. Zeljko Bogetic, IMF Official or Full dollarization current experiences and issues

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A

Chuyn tt nghip

73

13. Joint Economic Committee Staff Report office of the Chairman, Connie Mark 14. Cuba s de-dollarization program

Lng Th Thu Hng

Lp: TCDN 45A