ANALIZA FOR NR 10/2013

5 wrzenia 2013

Rzd zwiksza podatki zamiast przeprowadzi trwae reformy strukturalne.

Anna Patrycja Czepiel

Rzd zwiksza podatki zamiast przeprowadzi trwae reformy strukturalne

Synteza
W maju br. wysoko deficytu budetowego wyniosa a 87 proc. aktualnego planu na cay rok tak ze wyniki miay miejsce w historii wspczesnej Polski jedynie w latach 2001 i 20091. Zamiast przeprowadza niezbdne reformy strukturalne, ktre trwale polepszyyby sytuacj budetu pastwa, rzdzcy udz si, e rozwi problemy finansw publicznych poprzez wprowadzanie doranych rozwiza, ktre niekorzystnie wpyn na gospodark w duszym okresie oraz uprzykrz ycie obywatelom. Przykadowo, minister finansw Jacek Rostowski postanowi wbrew obietnicy utrzyma wysze stawki VAT do koca 2016 r. zamiast do grudnia 2013 r. Pastwo chce te zwikszy moliwo pobierania opat od przedsibiorcw i przej pienidze obywateli zgromadzone w OFE. Aby uciec przed reformami, rzdzcy usuwaj przepisy chronice Polsk przed nadmiernym zadueniem i chc, aby dziura budetowa bya postrzegana jako zjawisko pozytywne2. Tymczasem rzd powinien dokona zmian, ktre trwale zmniejsz deficyt, a docelowo doprowadz polskie finanse publiczne do stanu rwnowagi. Nisze koszty pracy, redukcja obcie administracyjnych przedsibiorcw, zmiany w sposobie przeciwdziaania bezrobociu oraz efektywniejsze wydawanie rodkw z Unii Europejskiej zapewni Polsce szybszy i trway wzrost gospodarczy, a dziki temu wysze wpywy z podatkw. Z kolei racjonalizacja wydatkw pastwa obniy poziom kosztw ponoszonych przez sektor finansw publicznych i odciy budet. Na przykad zapowiedziane3, lecz nierealizowane przez rzd przeniesienie najbogatszych rolnikw z KRUS do ZUS przyniosoby 0,8 mld z oszczdnoci rocznie dziki paceniu przez nich wyszych skadek, a poczenie administracji KRUS i ZUS pomniejszyoby deficyt o 0,4 mld z lub nawet 0,8 mld z w skali roku4.

Na podstawie publikowanych od 1992 r. sprawozda operatywnych z wykonania budetu pastwa oraz ustaw budetowych przed ich ewentualnymi nowelizacjami mona stwierdzi, e w okresie 1992-2013 jedynie w latach 2001, 2009 i 2013 relacja wysokoci deficytu do obowizujcego wwczas planu osigna w maju poziom 80 proc. bd wyszy 2 17 lipca br. w Programie 3 Polskiego Radia minister Jacek Rostowski powiedzia, e dzisiaj w obliczu spowolnienia tym, czego polska gospodarka potrzebuje, jest pewna do silna stymulacja. Zwikszenie deficytu budetowego o 16 mld z (...) to jest dokadnie taka stymulacja, jakiej polska gospodarka potrzebuje. 3 Skwirowski P., Trzaski w koalicji. Plan konsolidacji finansw bdzie konsultowany, Gazeta Wyborcza,17.02.2010 r.; Wojciechowski W., Drogie emerytury. Jak zlikwidowa KRUS?, Gazeta Wyborcza, 25.02.2010 r. 4 aszek A. et al., Szacunkowe koszty obietnic wyborczych, Analiza FOR 10/2011, zacznik 2.: Szczegowa analiza kosztw i oszczdnoci poszczeglnych obietnic wyborczych .

1.

Co naley zrobi, aby trwale zaradzi zapaci finansw publicznych w Polsce?

Podwyszenie podatkw i wprowadzanie przepisw pozwalajcych cign wicej pienidzy od podatnikw to najprostszy sposb zapewnienia pastwu wikszych dochodw w krtkim okresie w obliczu szybko rosncego deficytu. Takie rozwizanie mona porwna do leczenia skutkw choroby ktr jest spowolnienie gospodarcze a nie jej przyczyn. Zamiast przedua okres obowizywania podwyszonego VAT, wprowadza przepisy ukierunkowane na zwikszenie danin uzyskiwanych od przedsibiorcw, zabiera Polakom ich pienidze zgromadzone w OFE oraz omija istniejce procedury chronice finanse publiczne, polski rzd powinien:

Istniej sposoby, aby trwale polepszy sytuacj finansw publicznych, lecz nie s to dorane rozwizania, ktre w ostatnim czasie podejmuje rzd.

1.

Uatwi prowadzenie dziaalnoci gospodarczej.

Obnienie kosztw pracy i zmniejszenie obcie administracyjnych pozwoli legalnie zatrudni wicej osb i zachci Polakw do zakadania i rozwijania firm...

Aby firmy chciay legalnie zatrudnia wicej pracownikw, a Polacy mieli mniej oporw przed rozpoczynaniem dziaalnoci gospodarczej, polski rzd powinien zadba o obnienie pozapacowych kosztw pracy. W badaniach przeprowadzanych wrd pracodawcw s one wymieniane jako gwna przeszkoda w dziaalnoci firm5. Pastwo powinno take szybko likwidowa niejasnoci prawne i obcienia administracyjne, takie jak brak wystarczajcych sankcji dla kontrahentw spniajcych si z uiszczaniem VAT czy nowe restrykcje dotyczce posugiwania si opakowaniami. Wicej pracownikw i wicej firm to nawet przy niszych skadkach szybciej rozwijajca si gospodarka, a wic wyszy i stabilniejszy poziom wpyww do budetu. Obecnie firma pacca pracownikowi 2500 z brutto musi dodatkowo zapaci fiskusowi 487 z. Kwota ta obejmuje ubezpieczenie emerytalne (9,76 proc. pacy brutto), rentowe (6,5 proc.), wypadkowe (standardowo 0,67 proc.), wiadczenie na Fundusz Pracy (2,45 proc.) i Fundusz Gwarantowanych wiadcze Pracowniczych (0,1 proc.). W dodatku zatrudnionemu, po opaceniu podatku dochodowego i skadek paconych po stronie pracownika, z 2500 z brutto pozostaje 1808 z. Ju w 2011 r. wczesna minister pracy i polityki spoecznej Jolanta Fedak proponowaa obnienie skadki na Fundusz Pracy, jednak do tego nie doszo w zamian za to, zgodnie z postulatem rzdu koalicji PO-PSL, w tym samym roku Sejm uchwali podwyk skadki rentowej. Nic dziwnego, e z powodu wysokich kosztw pracy nierzadko zarwno pracodawcy, jak i pracownicy stwierdzaj, e bardziej opaca si zatrudnienie nielegalne. Wedug rnych szacunkw w szarej strefie dziaa w Polsce 1/4 bd nawet 1/3 z 1,8 miliona6 polskich przedsibiorcw7, a fiskus traci na tym miliardy zotych.

... dziki temu gospodarka bdzie szybciej rosn. Zmniejszy si take szara strefa. Z tych dwch powodw do kasy pastwa bdzie pyn wicej pienidzy.

Por. np. BCC i GfK Polonia, Badania nad Przedsibiorstwem, padziernik 2011 r. oraz Zagrska J., Bariery rozwoju maych i rednich przedsibiorstw, Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci, 20.02.2011 r. 6 Wedug GUS (Dziaalno przedsibiorstw niefinansowych w 2011 r. , 29.01.2013 r.) w Polsce w 2011 r. dziaao 1 mln 785 tys. przedsibiorstw niefinansowych, w tym 98,9 proc. z nich stanowiy mae firmy.

Wykres 1. Ile pastwo zabiera pienidzy pracodawcom i pracownikom? Wysoko klinu podatkowego i poszczeglnych jego czci (jako procent kosztw pracy) w krajach OECD w 2012 r.

Polska, cho na tle krajw OECD ma stosunkowo niski podatek dochodowy, to posiada wzgldnie wysokie koszty ponoszone przez pracodawc i pracownika.

rdo: OECD Economic Outlook Volume 2012 (No. 92).

Ucieczk firm do szarej strefy powoduj nie tylko wysokie koszty pracy, ale take liczne obcienia biurokratyczne, jak np. konieczno czekania 150 dni na odzyskanie VAT od kontrahenta, ktry spnia si z patnoci. Rwnie uchwalona w czerwcu br. Ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi zniechca do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. Nakada ona na bowiem wszystkie firmy sprzedajce cokolwiek w opakowaniach (np. cukiernie) obowizek patnego rejestru w specjalnej ewidencji, a take sporzdzanie dokumentw na temat recyklingu dla marszaka wojewdztwa.

2.

Zreformowa sposb przeciwdziaania bezrobociu.

Znacznym krokiem naprzd w walce z bezrobociem oraz szar stref byoby zahamowanie wzrostu pacy minimalnej (przykadowo, w Czechach paca minimalna nie zwiksza si od 2007 r.8). oraz jej regionalizacja. Nisze minimalne wynagrodzenie, zwaszcza w gorzej rozwinitych regionach o niszej redniej pacy i wyszej stopie bezrobocia, pozwolioby bowiem na zatrudnianie przez tamtejsze firmy nowych pracownikw. Relacja pacy minimalnej do redniego wynagrodzenia
7

wiek J., Co trzecia firma w szarej strefie, Rzeczpospolita, 13.08.2012 r., migiel S., Co czwarty przedsibiorca dziaa w szarej strefie, 23.03.2011 r. http://wyborcza.biz/biznes/1,101562,9307673,Co_czwarty_przedsiebiorca_dzialal_w_szarej_s trefie.html (dostp 13.07.2013 r.). 8 Geissler H., Government rejects proposal for minimum wage increase, 5.03.2012 r. www.eurofund.europa.eu (dostp 14.07.2013 r.).

Do redukcji bezrobocia przyczynioby si zahamowanie wzrostu pacy minimalnej oraz jej regionalizacja, wykorzystanie rodkw zgromadzonych w Funduszu Pracy oraz wdroenie aktywnych polityk rynku pracy.

wynosi w Polsce 43,1 proc., co stanowi jeden z najwyszych wynikw w Europie (vide wykres 2.). Naley take zwikszy wykorzystanie rodkw z Funduszu Pracy na cel, do ktrego zosta on stworzony walk z bezrobociem. Dotychczas wikszo z tych rodkw suya redukcji deficytu Funduszu Ubezpiecze Spoecznych9. Zmian wymaga take sposb funkcjonowania urzdw pracy. Przeciwdziaanie bezrobociu byoby efektywniejsze, jeeli urzdy realizowayby tzw. aktywne polityki rynku pracy, ktre polegaj na kierowaniu odpowiednich form pomocy takich jak szkolenia czy monitoring poszukiwania pracy10 do osb, ktre rzeczywicie tego potrzebuj.

rdo: Eurostat , United Nations Economic Commission for Europe . *Warto 0 zostaa przyznana krajom, w ktrych nie istnieje paca minimalna. Na szczcie rzd ju teraz zacz reformowa sposb przeciwdziaania bezrobociu...

Jako dobre rozwizanie naley oceni przyjty przez Rad Ministrw 9 lipca br. projekt nowelizacji Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ktry wprowadza elementy aktywnych polityk rynku pracy. Projekt zmian w sposobie pomagania bezrobotnym zosta 31 lipca br. skierowany do konsultacji spoecznych. Jeeli te propozycje zostan uchwalone przez parlament, rodki, ktre pyn z budetu pastwa do urzdw zatrudnienia, bd w 25 proc. zalee od efektywnoci pracy urzdw, a 2 proc. rodkw z Funduszu Pracy (ok. 210 mln z) zostanie przeznaczonych na premie dla urzdnikw, ktrzy pomog znale prac
9

Przychody i wydatki z Funduszu Pracy w latach 2005 2012 r.; plan na 2013 r., www.mpips.gov.pl (dostp 14.07.2013 r.)., Marczuk B., Rzd wydaje jak chce pienidze firm, Rzeczpospolita, 10.07.2013 r. 10 Wap S., Aktywne polityki rynku pracy dobry sposb na walk z bezrobociem?, Analiza FOR nr 3/2013, 13 marca 2013 r., s. 4. 11 http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php?title=File:Table1_Average_ Gross_annual_Earnings_in_the_business_economy_(full-time_employees),_20082011.png&filetimestamp=20130619135352 (dostp 29.08.2013 r.), http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init=1&plugin=1&language=en&pc ode=tps00155 (dostp 29.08.2013 r.). 12 http://w3.unece.org/pxweb/dialog/varval.asp?lang=&ma=60_MECCWagesY_r&path=../data base/STAT/20-ME/3MELF/&ti=Gross%20Average%20Monthly%20Wages%20by%20Country%20and%20Year (dostp 29.08. 2013 r.).

Dania Niemcy Wochy Cypr Austria Finlandia Szwecja Rumunia Bugaria Czechy Wgry Estonia Hiszpania Sowacja Wielka Brytania Irlandia Holandia Litwa otwa Belgia Malta Portugalia Luksemburg Polska Francja Grecja Sowenia
11 12

Relacja pacy minimalnej do redniego wynagrodzenia jest w Polsce jedn z najwyszych w Europie, co dobitnie pokazuje, e wysoko pacy minimalnej zniechca polskie firmy do zatrudniania nowych pracownikw.

60 50 40 30 20 10 0

Wykres 2. Relacja pacy minimalnej do redniego wynagrodzenia w krajach UE w 2011 r. (proc.)*

... wprowadzajc aktywne polityki rynku pracy, ktre mog sprawi, e zwalczanie bezrobocia bdzie skuteczniejsze.

relatywnie duej liczbie bezrobotnych. Bezrobotni zostan take podzieleni na aktywnych, wymagajcych wsparcia i oddalonych od rynku pracy13, dziki czemu atwiej bdzie kierowa poszczeglne usugi i instrumenty przeciwdziaania bezrobociu (jak np. szkolenia, poradnictwo zawodowe) do odpowiednich zainteresowanych. Cho aktywne polityki rynku pracy nie s doskonaym remedium na problem bezrobocia, to mog znacznie przyczyni si zwaszcza do aktywizacji osb dugotrwale bezrobotnych, ktre w celu powrotu na rynek pracy potrzebuj szczeglnego wsparcia.

Wykres 3. Stopa bezrobocia w Polsce wg GUS i BAEL (proc.)

25 20 15 Stopa bezrobocia wg BAEL 10 5 0 -5 rdo: Kwartalne informacje o rynku pracy GUS w latach 2006-2013 oraz informacja GUS pt. Stopa bezrobocia rejestrowanego w latach 1990-2013, http://www.stat.gov.pl/gus/5840_677_PLK_HTML.htm (dostp 29.07.2013 r.). Rnica midzy stop bezrobocia rejestrowanego a stop bezrobocia wg BAEL Stopa bezrobocia rejestrowanego

Spord 2,4 mln osb zarejestrowanych jako bezrobotne 500 tys. nie poszukuje aktywnie pracy, lecz jednoczenie korzysta z pastwowych zasikw i ubezpieczenia zdrowotnego,...

Gdy wemie si pod uwag bezrobotnych gotowych podj prac i aktywnie jej poszukujcych, stopa bezrobocia w Polsce wynosi 11,3 proc. (1,9 mln osb), a nie 14,3 proc. (2,4 mln osb)14, a wic obejmuje o 500 tys. osb mniej. Poniszy wykres pokazuje, e od 2007 r. rnica midzy bezrobotnymi zarejestrowanymi w urzdach pracy (ktrzy w zwizku z tym otrzymuj zasiek i ubezpieczenie zdrowotne z tytuu bezrobocia), a osobami faktycznie szukajcymi pracy i gotowymi j podj, wynosi stale okoo 3 pkt. proc. aktywnych zawodowo. Utrzymujca si od 2007 r. sytuacja jest inna ni w latach 2004-2006, kiedy to rnica midzy bezrobociem rejestrowanym a stop bezrobocia wedug Bada Aktywnoci Ekonomicznej Ludnoci (ktra uwzgldnia jedynie bezrobotnych gotowych podj prac) byazdecydowanie mniejsza.
13

Zaoenia projektu ustawy o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektrych innych ustaw (projekt z dnia 1 lipca 2013 r.), Ministerstwo Pracy i Polityki Spoecznej, s. 7-9, 12-13. 14 Na podstawie: stopy bezrobocia wg BAEL w I kw. 2013 r. (GUS, Kwartalna informacja o rynku pracy w I kwartale 2013 r., 29.05.2013 r.) oraz redniej stopie bezrobocia rejestrowanego w I kwartale 2013 r. (GUS, Miesiczna informacja o bezrobociu rejestrowanym w Polsce dane za stycze, luty i marzec 2013 r.).

... co zwiksza wydatki pastwa, a take obnia jego dochody, gdy wysze zatrudnienie przyspieszyoby wzrost gospodarczy i przyniosoby wicej wpyww do budetu.

Mona wic powiedzie, e kilka lat temu nasilio si zjawisko rejestrowania si w urzdach bezrobotnych, ktrzy nie chc podj pracy, i od tego czasu utrzymuje si ono na niezmiennym poziomie. Rzd, widzc ten niekorzystny dla rozwoju gospodarczego i finansw publicznych problem, powinien dy do aktywizacji tych bezrobotnych, ktrzy nie poszukuj aktywnie legalnego zatrudnienia. Przeciwdziaanie bezrobociu ma suy temu, aby ludzie na dugi okres podejmowali legalne zatrudnienie, a zapobiega praktyce m.in. korzystania przez zarejestrowanych jako bezrobotni z zasikw i ubezpieczenia zdrowotnego przy jednoczesnej pracy na czarno.

3. Zracjonalizowa wydatki publiczne i dokona przegldu wydatkw politycznie wraliwych (tzw. sztywnych).

W celu znalezienia oszczdnoci rzd powinien zdecydowa si na przegld wydatkw politycznie wraliwych...

Problemem polskich finansw publicznych jest duy udzia w budecie wydatkw politycznie wraliwych, czyli takich, ktrych wysoko wynika z ustaw innych ni budetowa. Zaliczaj si do nich m.in. wydatki na armi, subwencje dla jednostek samorzdu terytorialnego, wydatki socjalne, takie jak wiadczenia z zabezpieczenia emerytalnego oraz wspfinansowanie projektw unijnych15. Rewizja tzw. wydatkw sztywnych, prowadzca do ich obnienia, pozwoliaby na znalezienie trwaych oszczdnoci na razie jednak nie wida, aby rzd Donalda Tuska mia wol polityczn, aby dokona tego rodzaju zmian. Przegld wydatkw politycznie wraliwych jest niezbdny, poniewa w 2000 r. stanowiy one 60,9 proc. wydatkw budetu pastwa, a w 2012 r. ju 75 proc.16. Zmiany czci z nich na przykad wydatkw socjalnych czy dotacji dla przedsibiorstw publicznych wi si z ryzykiem utraty przez rzdzcych poparcia politycznego rnych grup spoecznych, dlatego zmiany tego rodzaju wydatkw bardzo trudno przeprowadzi. Z tego powodu politycy nazywaj je wydatkami sztywnymi podkrelaj w ten sposb, e zmiany w nich s niemal niemoliwe. Jednak w rzeczywistoci sztywno wikszoci z tych wydatkw wynika z faktu, e ich reformy konieczne ze wzgldu na obecn sytuacj fiskaln pastwa stanowiyby ryzyko dla przetrwania poszczeglnych dziaaczy na scenie politycznej. Std lepsze jest okrelenie wydatki politycznie wraliwe. Te wydatki prawnie zdeterminowane, ktre rzeczywicie trudno zmniejszy, to m.in. obsuga dugu publicznego czy wpata do budetu UE. Rzdzcy nie mog zrezygnowa z terminowego spacania dugu publicznego, a obnienie si wysokoci zobowiza z tytuu zaduenia pastwa moe nastpi w wyniku m.in. szybszego spacenia przez Polsk dotychczasowych zobowiza czy te za spraw redukcji kosztu poyczania pienidzy przez nasze pastwo, o ile polepszeniu ulegaby sytuacja gospodarcza naszego kraju oraz stan jego finansw publicznych. Na staym poziomie ustalony zosta take rozmiar skadki, ktr Polska wpaca do budetu Unii Europejskiej kade pastwo czonkowskie UE musi paci Brukseli 0,73 proc.

... chocia nie wszystkie wydatki prawnie zdeterminowane mona obniy, wskazane s zmiany w sferze wydatkw socjalnych i dotacji dla samorzdw.

15

Budzyski T. M., Opinia o ustawie budetowej na rok 2013, Kancelaria Senatu, Biuro Analiz i Dokumentacji, grudzie 2012, s. 10. 16 Najwysza Izba Kontroli, Analiza wykonania budetu pastwa i zaoe polityki pieninej w 2000 roku, tom I, s. 104; Budzyski T. M., Opinia o ustawie budetowej na rok 2013, Kancelaria Senatu, Biuro Analiz i Dokumentacji, grudzie 2012, s. 9.

swojego produktu narodowego brutto17.

W ramach ci tzw. wydatkw sztywnych naley zmieni sposb waloryzacji wiadcze socjalnych.

Obnienie wydatkw politycznie wraliwych jest jednak moliwe poprzez przeprowadzenie zmian w obszarze wydatkw socjalnych oraz dziki obnieniu dotacji dla samorzdw. W 2013 r. 36,1 proc. tzw. wydatkw sztywnych budetu pastwa czyli 90 mld z stanowi wydatki socjalne, a znaczn ich cz obejmuje wypata emerytur18. Na ograniczenie tej kategorii wydatkw prawnie zdeterminowanych pozwoliaby zmiana systemu waloryzacji wiadcze socjalnych. Obecnie ju sam fakt istnienia 85 mechanizmw indeksacji rnych form pomocy socjalnej przysparza pastwu dodatkowych kosztw19. Najbardziej podana byaby rezygnacja z waloryzacji wiadcze innych ni renty i emerytury20 oraz zmniejszenie waloryzacji tych form zabezpieczenia socjalnego. O wielkoci wpywu, jaki sposb indeksacji wiadcze wywiera na finanse pastwa, wiadczy fakt, e gdyby w 2004 r. roczny poziom waloryzacji kont w ZUS nie zosta zwikszony z 75 proc. do 100 proc. nominalnej zmiany funduszu pac, Fundusz Ubezpiecze Spoecznych osignby nadwyk, ktra wedug pierwotnych rzdowych planw miaa doprowadzi nawet do obnienia skadek emerytalnych21. Ustawy nakazuj take pastwu wypacanie wczeniejszych emerytur grupom zawodowym, ktre posiadaj przywilej wczeniejszego przejcia na emerytur, takim jak suby mundurowe, grnicy, kolejarze czy nauczyciele. Koszt tych przywilejw, jaki ponosz podatnicy, wynosi okoo 30 mld z rocznie22. Ograniczenie przywilejw emerytalnych wybranych grup zawodowych moe zatem doprowadzi do oszczdnoci rzdu kilkunastu miliardw zotych rocznie.

Gdyby w 2004 r. poziom waloryzacji kont w ZUS nie zosta zwikszony, Fundusz Ubezpiecze Spoecznych osignby nadwyk. Trzeba take ograniczy przywileje emerytalne, ktre kosztuj podatnikw nawet kilkadziesit miliardw zotych rocznie.

Skoro liczba uczniw maleje, pastwo moe zaoszczdzi pienidze, wydajc mniej na edukacj.

Prawnie zdeterminowana pomoc finansowa dla samorzdw stanowi 20,5 proc. tzw. wydatkw sztywnych budetu pastwa, czyli 51,3 mld z23. 80 proc. tych dotacji przeznaczanych jest na edukacj24. S to jednak wydatki nadmiernie wysokie w porwnaniu z dzisiejsz sytuacj: podczas gdy w latach 2000-2010 liczba uczniw zmalaa o 30 proc., liczba zatrudnionych nauczycieli spada w tym okresie jedynie o 6 proc.25, a publiczne wydatki na edukacj wzrosy. Redukcja wydatkw na szkolnictwo, uzasadniona zmniejszeniem si liczby uczniw, byaby kolejnym rozwizaniem obniajcym politycznie wraliwe wydatki budetu pastwa.

17

http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/wstepdofunduszyeuropejskich/strony/czymsafundu sze.aspx (dostp 21.08.2013 r.). 18 Budzyski T. M., Opinia o ustawie budetowej na rok 2013, Kancelaria Senatu, Biuro Analiz i Dokumentacji, grudzie 2012, s. 10. 19 Lipszyc J.B., Krtki przegld wydatkw, ktrych nie sposb zmniejszy, 15.02.2011 r., http://www.obserwatorfinansowy.pl/forma/rotator/krotki-przeglad-wydatkow-ktorych-niesposob-zmniejszyc/ (dostp 21.08.2013 r.). 20 Ibidem. 21 Wojciechowski W., Rzoca A., Raport FOR: Reforma emerytalna a finanse publiczne w Polsce, Warszawa, listopad 2010, s. 19-20. 22 Mordasewicz J., Przywileje emerytalne kosztuj 30 mld z rocznie, rozm. przepr. Brzzka P., Dziennik dzki, 3.02.2013 r. 23 Budzyski T. M., Opinia o ustawie budetowej na rok 2013, Kancelaria Senatu, Biuro Analiz i Dokumentacji, grudzie 2012, s. 10. 24 Lipszyc J.B., Krtki przegld wydatkw, ktrych nie sposb zmniejszy, 15.02.2011 r., http://www.obserwatorfinansowy.pl/forma/rotator/krotki-przeglad-wydatkow-ktorych-niesposob-zmniejszyc/ (dostp 21.08.2013 r.). 25 Herbst M., Levitas A., Decentralizacja systemu owiaty w Polsce. Lata 2000-2010 czas stabilizacji i nowe wyzwania, Uniwersytet Warszawski, s. 6.

Cho rzd mwi, e dy do ograniczenia wydatkw politycznie wraliwych,...

Szukajc koniecznych oszczdnoci, rzd planuje wprowadzenie ustawy zmniejszajcej tzw. wydatki sztywne, lecz obecny ksztat jej projektu naley oceni negatywnie, gdy 1,5 mld z, jakie budet miaby zaoszczdzi na inwestycjach kolejowych w wyniku wprowadzenia tej ustawy, ma zosta w istocie uzyskane poprzez zastosowanie sztuczki ksigowej przypominajcej wyczenie w 2009 r. ...to w rzeczywistoci Krajowego Funduszu Drogowego z budetu pastwa. Tym razem rzd chce, aby 1,5 chce zastosowa mld z popyno do polskich kolei nie z budetu, ale ze spki PKP PLK, ktra uzyska sztuczk ksigow. te pienidze dziki wykupieniu jej obligacji przez Bank Gospodarstwa Krajowego26.
Warto, aby rzdzcy nareszcie zrealizowali obietnic zmniejszenia administracji.

Zaoszczdzi publiczne pienidze pozwolioby take ograniczenie wci wzrastajcej mimo obietnic koalicji liczby urzdnikw. Wedug danych GUS w 2008 r. w administracji rzdowej pracowao 167,4 tys. osb, a w 2012 r. byo to 182,2 tys. pracownikw27. Wysokie pace urzdnikw potguj problem wysokich wydatkw na administracj. Wynagrodzenia w urzdach pastwowych znacznie przewyszaj pace otrzymywane w prywatnych firmach. Przecitne wynagrodzenie w administracji pastwowej w 2011 r. wynioso 4696 z (w porwnaniu z 3598 z w sektorze przedsibiorstw), a w 2000 r. byo to 2887 z brutto (dla porwnania, wczesna paca w sektorze przedsibiorstw wynosia rednio 2057 z)28. Naley wic obniy wynagrodzenia urzdnikw, aby ich poziom by jak najbardziej zbliony do pac otrzymywanych w sektorze przedsibiorstw. Pozwolioby to na zaoszczdzenie wielu publicznych pienidzy. Niestety, jak pokazuje poniszy wykres, na razie Polsce daleko jest do systematycznego obniania udziau wydatkw na administracj w oglnej sumie wydatkw budetowych. Warto zauway, e przed nadejciem spowolnienia gospodarczego relacja ta bya nisza ni w kryzysowych latach 2010, 2011 i 2012, cho to przecie wa nie w czasach spowolnienia premier Donald Tusk otwarcie mwi, e trzeba ci wydatki publiczne.

Wykres 4. Wydatki na administracj publiczn jako procent wydatkw budetu pastwa w latach 2007-2012 4,5 4,0 3,5 3,0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 3,8 3,9 3,7 3,6 4,1 3,9

rdo: Sprawozdania z wykonania budetu pastwa z lat 2007-2012, Ministerstwo Finansw RP.

26

Kublik A., Rzd chce obci wydatki budetowe na transport, Gazeta Wyborcza, 20.08.2013 r. 27 GUS, Zatrudnienie i wynagrodzenia w gospodarce narodowej (w 2008 r. i 2012 r.). 28 Na podstawie: GUS, Rocznik Statystyczny 2012, tablica http://prawo.rp.pl/temat/85170.html (dostp 30.07.2013 http://www.infor.pl/wskazniki/prawo-pracy-i-ubezpieczenspolecznych/wynagrodzenia/986,Przecietne-miesieczne-wynagrodzenie-w-sektorzeprzedsiebiorstw-bez-wyplat-nagrod-z-zysku-.html (dostp 30.07.2013 r.).

19.; r.);

Niezbdne jest take przeniesienie najbogatszych rolnikw z KRUS do ZUS, gdy wwczas pastwo musiaoby mniej dopaca do ich emerytur.

W procesie racjonalizacji wydatkw publicznych niezmiernie wana jest reforma Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Spoecznego. Objcie najbogatszych rolnikw podatkiem dochodowym pozwolioby zaoszczdzi kilka miliardw zotych w redniej pespektywie czasowej (ok. 0,8 mld z rocznie29). Obecnie rolnik posiadajcy gospodarstwo o powierzchni do 50 ha (a wikszo rolnikw ma ziemi nieprzekraczajc tej powierzchni) paci pastwu 375 z miesicznie niezalenie od swojego dochodu30. Za to osoba zatrudniona na umow o prac, ktra otrzymuje wynagrodzenie w wysokoci 2500 z brutto, dostajc netto 1808 z, oddaje pastwu 692 z na miesic, czyli o 85 proc. wicej ni rolnik. Nawet pracownik otrzymujcy pac minimaln w wysokoci 1600 z odda pastwu 12 proc. wicej ni osoba zajmujca si upraw roli. Do emerytury rolnika pastwo dopaci zatem zawsze wicej, ni w przypadku wiadczenia emerytalnego dla osoby zatrudnionej w firmie. W interesie finansw publicznych jest zatem, aby jak najwicej rolnikw pacio pastwu tyle, ile osoby pracujce w przedsibiorstwach, tzn. aby opodatkowanie rolnikw byo uzalenione od ich dochodu. Warto zaznaczy, e obecnie rzd zapowiada naoenie na rolnikw podatku dochodowego od 1 stycznia 2014 r. Niestety, bardzo moliwe jest, e za spraw proponowanych przez Ministerstwo Rolnictwa rozwiza, ktre miayby towarzyszy tej zmianie, np. ryczatowych stawek podatku powizanych z powierzchni uprawianej roli, wikszo rolnikw bdzie nadal paci duo mniejsze skadki ni osoby zatrudnione w firmach31. Oszczdnoci w wysokoci od 0,4 do 0,8 mld z rocznie lub nawet wicej przyniosoby ju samo poczenie administracji KRUS i ZUS, ktremu nie musz towarzyszy zmiany w systemie emerytalnym32. 4. Efektywniej wydawa rodki z Unii Europejskiej.

Szukajc oszczdnoci, rzdzcy powinni rozway poczenie administracji KRUS i ZUS.

Nie wystarczy zdoby miliardw z Unii...

... trzeba mdrze co wymaga procedur przyznawania europejskich rodkw.

Rzd powinien take zadba o to, aby 105,8 mld euro, ktre Polska otrzyma z Unii Europejskiej w latach 2014-2020, zostao wykorzystanych w sposb zapewniajcy Polsce dugofalowy wzrost i rozwj gospodarczy. Dotychczasowe wydatkowanie funduszy z perspektywy finansowej UE na lata 2007-2013 wiadczy o tym, e pod je take tym wzgldem Polska ma wiele do zrobienia. W dokonywaniu wyborw, jakie wydawa, inwestycje powinny zosta dofinansowane, uczestnicz eksperci z instytucji zmiany niezwizanych z rzdem, jednak ich gos nie ma charakteru wicego. Inwestycje
29

wspfinansowane

ze

rodkw

UE

nierzadko

su

ukazaniu

Wojciechowski W., Drogie emerytury. Jak zlikwidowa KRUS?, Gazeta Wyborcza, 25.02.2010 r. 30 Wysoko skadek na ubezpieczenie spoeczne rolnikw w III kwartale 2013 r., http://www.krus.gov.pl/krus/krus-w-liczbach/wymiar-kwartalnych-skladek-na-ubezpieczeniespoleczne-rolnikow/ (dostp 14.07.2013 r.). 31 Zalewski ., PIT bdzie wyszy ni podatek rolny. Strac rolnicy i samorzdy , Dziennik Gazeta Prawna, 30.08.2012 r. 32 aszek A. et al., Szacunkowe koszty obietnic wyborczych, Analiza FOR 10/2011, zacznik 2.: Szczegowa analiza kosztw i oszczdnoci poszczeglnych obietnic wyborczych.

10

Efektywniejsze wydatkowanie pienidzy z UE przyspieszy rozwj gospodarczy. Lepsza sytuacja gospodarki oznacza wiksze wpywy do budetu.

przeronitych ambicji wadz miast i miejscowoci (przykadem jest tu zbyt duy budowany dworzec d Fabryczna czy budowa wygrowanych w stosunku do potrzeb i kosztownych w utrzymaniu obiektw turystycznych, np. parku wodnego w Dziadowie liczcym 22 tys. mieszkacw). Dofinansowanie z Unii Europejskiej bywa wykorzystywane przez nieuczciwych wacicieli firm jako atwy sposb pozyskania pienidzy, ktre nastpnie nie s inwestowane w rozwj firmy i polepszanie jakoci jej oferty (za przykad moe posuy sytuacja na rynku szkole). mudne biurokratyczne procedury, ktre maj suy kontroli wydatkowania unijnych pienidzy, wymagaj zmiany, gdy paradoksalnie nie zapobiegaj naduywaniu rodkw z Unii. Mimo e w latach 2007-2013 Polska otrzymaa z UE 8,65 mld euro na wspieranie innowacyjnoci33, w wydanym w 2013 r. rankingu innowacyjnoci gospodarek pastw Unii Europejskiej znalaza si na 24. miejscu (na 27 krajw). Pozycja Polski pogorszya si zatem wobec edycji tego rankingu z 2008 r. o jedno miejsce. Ten przykad pokazuje, e nie wystarczy pozyska miliardy z Unii, ale trzeba je take wydawa z poytkiem dla dugofalowego wzrostu gospodarczego w Polsce, ktry przyczyni si do wikszej rwnowagi finansw publicznych.

2.

Co robi rzd, zamiast przeprowadza konieczne reformy?

Chcc podnie spadajce dochody budetu, rzd przedua okres obowizywania podwyszonego VAT,

Na posiedzeniu w dniu 30 kwietnia br. rzd postanowi, e obowizujce od 1 stycznia 2011 r. podwyszone stawki VAT (podstawowa w wysokoci 23 zamiast 22 proc. i obniona w wysokoci 8 zamiast 7 proc.) bd obowizywa do 31 grudnia 2016 r. zamiast do koca 2013 roku34. Decyzja ta jest spowodowana pogorszeniem si perspektywy stanu finansw publicznych: w maju br. deficyt budetowy sign 87 proc. planu na cay rok35, a zawarta w zaoeniach do ustawy budetowej prognoza wzrostu gospodarczego o 2,2 proc. w 2013 r.36 okazaa si daleko zbyt optymistyczna, co obnia oczekiwany poziom dochodw budetowych. Zamiast realizowa powane reformy mogce przynie trwae korzyci zarwno po stronie wydatkowej, jak i dochodowej, oprcz podwyki VAT Ministerstwo Finansw ma take inne dorane nierzadko uprzykrzajce obywatelom ycie pomysy na zwikszenie wpyww z podatkw w obliczu kryzysu fiskalnego. Rzd planuje wprowadzi tzw. klauzul ogln, ktra pozwoli urzdnikom decydowa, czy przedsibiorca moe odliczy dany zakup od kosztw uzyskania przychodu. Kolejnym doranym sposobem rzdu na ratowanie finansw publicznych jest ch signicia po rodki Polakw zgromadzone w Otwartych Funduszach Emerytalnych, na ktr wskazuje de facto kady z trzech wariantw zmian w systemie emerytalnym, zaprezentowanych w Przegldzie funkcjonowania systemu
33

wprowadza krpujce przedsibiorcw przepisy...

take

... i pragnie przej pienidze obywateli zgromadzone w OFE.

http://www.poig.gov.pl/AnalizyRaportyPodsumowania/Strony/default.aspx (dostp 14.07.2013 r.). 34 Rostowski: stawka VAT bez zmian do 2016 r., nisza od 2017 r. , http://prawo.rp.pl/artykul/1005092.html (dostp 7.07.2013 r.). 35 Sprawozdanie operatywne z wykonania budetu pastwa (I-V 2013 r.), www.mf.gov.pl (dostp 13.07.2013 r.). 36 Informacja w sprawie ustawy budetowej na rok 2013 z dnia 12 grudnia 2012 r., www.prezydent.pl (dostp 8.08.2013 r.).

11

emerytalnego przedstawionym 26 czerwca br. przez ministra finansw Jacka Rostowskiego oraz ministra pracy i polityki spoecznej Wadysawa KosiniakaKamysza. Z kolei 26 lipca br. Sejm przyj zaproponowan przez rzd nowelizacj ustawy o VAT oraz ustawy o ordynacji podatkowej. W ten sposb w przypadku hurtowego handlu stal, benzyn i zotem wprowadzona zostaa tzw. solidarna odpowiedzialno podatkowa nabywcy i dostawcy. Jeeli firma sprzedajca towar nie zapaci podatku VAT, nabywca odpowiada solidarnie caym swoim majtkiem za zalegoci podatkowe podmiotu dokonujcego na jego rzecz dostawy37. Cho intencj rzdu byo ograniczenie przestpstw podatkowych a tym samym wiksze wpywy do kasy pastwa nowe przepisy bd stanowi znaczne utrudnienie dla uczciwych przedsibiorcw. Pastwo moe chcie je wykorzysta w celu zwikszenia swoich dochodw w sytuacjach, ktre nie maj faktycznego zwizku z walk z oszustwami. Ponadto ustawa wprowadza wysokie kaucje dla przedsibiorstw, ktre chc obraca stal, benzyn lub zotem, co moe doprowadzi do bankructwa maych firm z m.in. sektora paliwowego38.
Wykres 5. Jak szybko rs deficyt w trakcie roku budetowego? (proc. wykonania planu) 100 80 Odkd zacz si kryzys gospodarczy, ju po raz drugi deficyt ronie niepokojco szybko, co wymusza nowelizacj budetu... 60 40 20 0 maj 2008 r. maj 2009 r. maj 2010 r. maj 2011 r. maj 2012 r. maj 2013 r. 35,8 89,9 77,1 61,4 59 87

rdo: Na podstawie sprawozda operatywnych Ministerstwa Finansw z wykonania budetu pastwa (za lata 2009-2013).

...jednak w przeciwiestwie do 2009 r., w tym roku nie mona znowelizowa ustawy budetowej bez zmian w ustawie o finansach publicznych,...

W konsekwencji bardzo szybko pogbiajcej si rnicy midzy wydatkami a dochodami (vide wykres 5.) rzd stoi w obliczu koniecznoci nowelizacji budetu, w wyniku ktrej mgby zwikszy dziur budetow o dodatkowe 16 mld z. Planowany deficyt wynisby wwczas 51,6 mld z zamiast 35,6 mld z39. 28 sierpnia br. w Sejmie odbyo si pierwsze czytanie rzdowego projektu nowelizacji tegorocznego budetu. W tym procesie powikszania deficytu rwnie widoczna jest dorano dziaa, przedsiwzita kosztem trwaych reform i przestrzegania litery

37

Ustawa z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o podatku od towarw i usug oraz niektrych innych ustaw (wersja skierowana do Senatu). 38 Prelicz A., Ustawa o VAT to kompromis, 26.07.2013 r., http://m.wyborcza.biz/biznes/1,106622,14342487,Ustawa_o_VAT_to_kompromis.html (dostp 29.07.2013 r.). 39 Rzdowi brakuje 24 mld z. Tusk chce nowelizacji budetu, http://gospodarka.dziennik.pl/news/artykuly/433107,onald-tusk-chce-nowelizacji-budzetubrakuje-24-miliardow-zlotych.html, 16.07.2013 r. (dostp 22.07.2013 r.).

12

polskiego prawa. Obecne zapisy ustawy o finansach publicznych40 wymuszaj na rzdzie po przekroczeniu 50-proc. relacji dugu publicznego do PKB denie do niezwikszania relacji deficytu do dochodw w kolejnych latach budetowych, dopki stosunek dugu sektora finansw publicznych do PKB nie spadnie poniej 50 proc.
... ktre zawiesiyby obowizywanie 50-proc. progu ostronociowego oraz reguy, zgodnie z ktr wydatki elastyczne nie mog rosn wicej ni o stop inflacji powikszon o 1 pkt. proc.

Od 2009 r., kiedy dug publiczny zacz przekracza 50 proc. PKB41, rzd musi pilnowa, aby stosunek deficytu do dochodw, przewidziany w ustawie budetowej na przyszy rok, nie by wikszy ni w biecym budecie. W poowie lipca br. rzd, widzc, e w tym roku poza planowanym deficytem zabraknie mu dodatkowo okoo 24 mld z, zaproponowa nowelizacj ustawy o finansach publicznych, ktra zawiesiaby dziaanie tej reguy. 26 lipca br. Sejm przyj nowel tej ustawy. W przeciwnym przypadku rzd nie mgby zwikszy planowanego deficytu, gdy w wietle obecnych przepisw ostronociowych powikszenie dziury budetowej o okoo 16 mld z (po odjciu 8 mld, ktre rzd planuje zyska za spraw ci wydatkw) sprawioby, e relacja deficytu do dochodw byaby si w tym roku wiksza ni w 2012 r. Gdyby prg ostronociowy nie zosta zawieszony, prba pozyskania do koca roku brakujcych 16 mld z przez cicia wydatkw lub podwyki podatkw mogaby wywoa negatywne konsekwencje dla gospodarki. Nie zmienia to jednak faktu, e sytuacja, w ktrej rzd skutecznie postuluje zawieszenie dobrych rozwiza prawnych, takich jak pierwszy prg ostronociowy oraz regua ograniczajca wzrost elastycznych wydatkw budetowych o prognozowan stop inflacji powikszon o 1 pkt proc., stanowi konsekwencj braku zdecydowanych reform i wystarczajcej dyscypliny budetowej w ostatnich latach. Takie przyzwolenie na nadmierne zaduanie si pastwa moe skutkowa jeszcze wyszym tempem przyrostu dugu publicznego w Polsce. Warto przypomnie, e o ile w 2005 r. pastwowy dug publiczny wynosi 12,2 tys. z na mieszkaca, to wedug prognoz w 2012 r. osign ju 21,9 tys. z per capita42. Negatywnymi konsekwencjami nadmiernego zaduenia publicznego s: wiksza rola pastwa w yciu gospodarczym i spoecznym, obnienie tempa wzrostu gospodarki, przeznaczanie przez pastwo pienidzy na obsug dugu zamiast na m.in. ochron zdrowia. O ile jednak zawieszenie progu ostronociowego i obecnej reguy wydatkowej na ten rok jest uzasadnione negatywnymi konsekwencjami ewentualnego szybkiego pozyskiwania dodatkowych 16 mld z z ci wydatkw i podwyek podatkw, to naduyciem byo zawieszenie przez rzd obowizywania tych przepisw od razu take na 2014 r. W przeciwiestwie do roku obecnego, w 2014 r. istnienie 50 -proc. progu ostronociowego powinno ju odegra swoj rol, ktra polega na obro nie finansw publicznych przed pokus zwikszania wydatkw pastwa, jeeli dug publiczny jest zbyt wysoki. Wanie na potrzeby takich sytuacji zostay przecie

Rzd nie powinien zawiesza regu prawnych, ktre maj trwale chroni nasze finanse publiczne, gdy wwczas istniejce rozwizania prawne przestaj by wiarygodne i skuteczne.

Nadmierne zaduenie to wiksza rola pastwa w yciu gospodarczym i spoecznym, wysze podatki i nisze tempo wzrostu gospodarki.

40

Zgodnie z art. 86. ust. 1. ustawy o finansach publicznych, kiedy relacja dugu publicznego do PKB jest wiksza od 50 %, a nie wiksza od 55 %, to na kolejny rok Rada Ministrw uchwala projekt ustawy budetowej, w ktrym relacja deficytu budetu pastwa do dochodw budetu pastwa nie moe by wysza ni relacja deficytu budetu pastwa do dochodw budetu pastwa z roku biecego wynikajca z ustawy budetowej. 41 GUS, Komunikat dotyczcy deficytu i dugu sektora instytucji rzdowych i samorzdowych w 2010 r., 21.10.2011 r. 42 rdo: http://www.dlugpubliczny.org.pl/pl (dostp 21.08.2013 r.).

13

wprowadzone progi ostronociowe43. Zawieszenie progu na rok 2014 nie byo konieczne, poniewa nic nie stao na przeszkodzie, aby od przyszego roku rzdzcy dyli do trwaego polepszenia sytuacji finansw publicznych poprzez dyscyplin po stronie wydatkw oraz wdroenie reform takich jak np. obnienie szkodzcych zatrudnieniu kosztw pracy czy poczenie administracji KRUS i ZUS. Uzyskane dziki tym dziaaniom oszczdnoci oraz wiksze wpywy do budetu pozwoliyby nie zwiksza relacji deficytu do dochodw w przyszym roku, a wic zlikwidowayby konieczno zawieszania progu ostronociowego.
Zamiast zawiesza dobre reguy budetowe, w 2014 roku rzd powinien zabra si za reformy, ktre sprawi, e dug publiczny zejdzie poniej 50-proc. progu ostronociowego.

Zamiast tego planem rzdu na przyszy rok jest jednak dalsze zawieszanie regu dyscyplinujcych finanse publiczne z intencj nieustannego powikszania dziury budetowej, argumentowanego kryzysem gospodarczym i zwizan z nim koniecznoci stymulacji gospodarki. Rozszerzenie zawieszenia wspomnianych przepisw na 2014 r. stanowi przejaw lenistwa rzdu, niechtnego do przeprowadzenia zdecydowanych reform. Scenariusz polegajcy na zawieszaniu progw ostronociowych oraz reguy ograniczajcej wzrost wydatkw elastycznych bdzie mia miejsce nie tylko w 2014 r., ale moe dotyczy take i lat nastpnych. Niewykluczone, e kolejnym doranym dziaaniem ministra Jacka Rostowskiego w kwestii przepisw dotyczcych finansw publicznych bdzie plan trwaego ominicia przez rzd wszystkich trzech istniejcych progw ostronociowych (zwizanych z 50-proc., 55-proc. i 60-proc. relacj dugu publicznego do PKB).

Rzd chce zamieni obecne przepisy na zupenie now regu wydatkow, ktra promowaaby wiksze wydatki w czasach spowolnienia, a oszczdnoci w okresie dobrej koniunktury. Wedug tej reguy limity wydatkw w okresie gorszej sytuacji gospodarczej miayby by traktowane nadzwyczaj liberalnie. W przeciwiestwie do proponowanych zmian, obecne progi ostronociowe chroni finanse publiczne przed zapaci zarwno w lepszym, jak i gorszym stanie koniunktury, wymagajc od rzdu wdraania odpowiednich procedur sanacyjnych (takich jak np. zamroenie rent i emerytur) w przypadku przekroczenia okrelonego limitu relacji dugu publicznego do PKB. Obecne przepisy nie dopuszczaj take niebezpiecznej moliwoci zawieszenia bd poluzowania progw ostronociowych w czasach pogorszenia sytuacji gospodarczej kraju. Rwnie wprowadzona w grudniu 2010 r. kotwica Belki, przyzwalajca na zwikszanie wydatkw elastycznych budetu pastwa maksymalnie jedynie o prognozowany poziom inflacji powikszony o 1 pkt . proc., jest niezalena od stanu koniunktury. Naley przypomnie, e jedn z przyczyn obecnego kryzysu fiskalnego niektrych pastw strefy euro stanowia podjta w 2005 r. decyzja Komisji Europejskiej, zgodnie z ktr dopuszczalne stay si deficyty przekraczajce 3 proc. PKB, o ile bd uzasadnione trudn sytuacj .. wprowadzajc w ich gospodarcz44. Zaproponowana przez Ministerstwo Finansw nowa regua miejsce przepisy, wydatkowa zawiera wanie tego rodzaju przyzwolenie na ekspansj fiskaln ktre pozwol w okresie spowolnienia.
Rzdzcy chc jednak raz na zawsze pozby si wymagajcych regu wydatkowych,... na nieskrpowan ekspansj fiskaln w czasach gorszej koniunktury.

Chocia sam regu mona oceni pozytywnie, to jej wprowadzanie w momencie, kiedy rzd potrzebuje powikszy deficyt, argumentujc to nie tylko koniecznoci ksigow, lecz take potrzeb stymulacji gospodarki45, uzasadnia obaw,
43 44

Por. Wojtyna A., Pragmatyzm czy demonta gospodarki?, Rzeczpospolita, 5.08.2013 r. Wojtas W., Stolarczyk P., Czy po konsumpcji szeciopaku Uni Europejsk czeka bl gowy?, Analiza FOR nr 11/2011, 28.10.2011 r., s. 5-7. 45 Rostowski J., Sprztam po Balcerowiczu, rozm. przepr. Osiecki G. i Wo R., Dziennik Gazeta Prawna, 19-21.07.2013 r.

14

e likwidacja progw ostronociowych ma uatwi rzdowi niekontrolowane zwikszanie wydatkw zarwno w celach antykryzysowych, jak i w obliczu coraz bliszych wyborw.

3.

Podsumowanie
Rzd nie moe kierowa si perspektyw przyszych wyborw i ulega naciskom przeciwnikw reform, ale dziki odwanemu przeprowadzeniu zmian zaproponowanych w tej analizie zmian powinien na wiele lat zapewni Polsce warunki do budowania dobrobytu. W przeciwnym razie szkodzi swoim obywatelom. Niestety obecne postpowanie rzdu w sferze gospodarki mona okreli jako polityk dbania o to, aby poszczeglnym grupom wyborcw byo dobrze tu i teraz, ktra jednoczenie pogarsza wszystkim sytuacj w rednim i dugim okresie. Zamiast jednak zabiera si do reform, minister Jacek Rostowski, ktry jeszcze niedawno martwi si, e w tym roku Komisja Europejska nie zdja z Polski procedury nadmiernego deficytu, zdaje si cieszy z koniecznoci zwikszania dziury budetowej, mwic, e przez zwikszenie deficytu, ktry zwikszy popyt i powinien ograniczy bezrobocie46 rzd bdzie stymulowa gospodark po stronie fiskalnej47.

Forum Obywatelskiego Rozwoju

FOR zostao zaoone w 2007 roku przez prof. Leszka Balcerowicza. Misj FOR jest zmienia wiadomo Polakw oraz obowizujce i planowane prawo w kierunku wolnociowym. Naszym celem jest skutecznie chroni Twoj wolno oraz promowa prawd i zdrowy rozsdek w dyskursie publicznym. FOR realizuje swoje cele poprzez organizacj debat oraz publikacj raportw i analiz podejmujcych wane tematy spoeczno-gospodarcze, a w szczeglnoci: stan finansw publicznych, sytuacj na rynku pracy, wolno gospodarcz, wymiar sprawiedliwoci i tworzenie prawa. Z inicjatywy FOR w centrum Warszawy i w internecie zosta uruchomiony licznik dugu publicznego, ktry zwraca uwag na problem rosncego zaduenia pastwa. Dziaania FOR to take projekty z zakresu edukacji ekonomicznej oraz udzia w kampaniach na rzecz zwikszania frekwencji wyborczej.

46

Rostowski: s lepsze sposoby na ograniczanie bezrobocia ni rodki z Funduszu Pracy , http://www.ekonomia.rp.pl/artykul/1031111.html, 19.07.2013 r. (dostp 22.07.2013 r.). 47 Rostowski J., Sprztam po Balcerowiczu, rozm. przepr. Osiecki G. i Wo R., Dziennik Gazeta Prawna, 19-21.07.2013 r.

15

Wspieraj nas! Pom nam chroni wolno oraz promowa prawd i zdrowy rozsdek w dyskursie publicznym. Zdrowy rozsdek oraz wolnociowy punkt widzenia nie obroni si same. Potrzebuj zaplanowanego, wytonego i skutecznego wysiku oraz Twojego wsparcia. Jeli jest Ci bliski porzdek spoeczny szanujcy wolno i obawiasz si nierozsdnych decyzji politykw udajcych na Twj koszt witych Mikoajw, poprzyj nasze dziaania swoim darem pieninym. Twj dar umoliwia nam dziaalno oraz potwierdza suszno i skuteczno naszego wysiku. Kada darowizna jest dla nas wana. Potrzebujemy zwaszcza regularnego wsparcia. Zachcamy do dokonywania nawet niewielkich, lecz regularnych wpat. Ju dzi pom nam chroni wolno - obdarz nas swoim wsparciem i zaufaniem. Wylij przelew na konto FOR (w PLN): 68 1090 1883 0000 0001 0689 0629 Fundacja Forum Obywatelskiego Rozwoju - FOR Al. J. Ch. Szucha 2/4 lok. 20 00-582 Warszawa

Kontakt tel. +48 22 628 85 11, e-mail: info@for.org.pl www.for.org.pl

Kontakt do autora analizy: Anna Patrycja Czepiel e-mail: anna.czepiel@for.org.pl /Recenzent : Pawe Dobrowolski

16