Professional Documents
Culture Documents
Phân Tích Phương Sai
Phân Tích Phương Sai
Nhm 3: i chng
(control)
1809 2850
1926 2964
2283 2973
2384 3171
2447 3257
2479 3271
2495 3288
2525 3358
2541 3643
2769 3657
n=20
Trung bnh: 2804
SD: 527
173
xij = + i + ij
[1]
Hay c th hn:
xi1 = + 1 + i1
xi2 = + 2 + i2
xi3 = + 3 + i3
Tc l, gi tr galactose ca bt c bnh nhn no bng gi tr trung
bnh ca ton qun th () cng/tr cho nh hng ca nhm j c o bng h
s nh hng i , v sai s ij . Mt gi nh khc l ij phi tun theo lut phn
phi chun vi trung bnh 0 v phng sai 2. Hai thng s cn c tnh l v
i . Cng nh phn tch hi qui tuyn tnh, hai thng s ny c c tnh bng
phng php bnh phng nh nht; tc l tm c s v j sao cho
( x
ij
j ) nh nht.
2
S i
tng (nj)
n1 = 9
1 Crohn
Trung bnh
Phng sai
s12 = 265944
x1 = 1910
2 Vim rut kt
n2 = 11
x2 = 2226
s22 = 473387
3 i chng
n3 = 20
x3 = 2804
s32 = 277500
Ton b mu
n = 40
x = 2444
) (
Ch : xij = x + x j x + xij x j
174
[2]
hiu s) gia trung bnh tng nhm v trung bnh ton mu, v phn xij x j
SST = ( xij x )
i
= 12133923
Tng bnh phng phn nh khc nhau gia cc nhm:
SSB = ( xi x ) =
2
n ( x
j
x)
= 5681168
Tng bnh phng phn nh dao ng trong mi nhm:
SSW = ( xij x j ) =
2
( n
1) s 2j
175
Bc t do
(degrees
of
freedom)
Tng bnh
phng
(sum of
squares)
5681168
Trung
bnh bnh
phng
(mean
square)
2841810
37
12133923
327944
39
12133923
Kim nh
F
8.6655
phn tch phng sai, chng ta phi nh ngha bin group l mt yu t factor.
> group <- as.factor(group)
176
> attach(data)
Sau khi c d liu sn sng, chng ta dng hm lm() phn tch phng
sai nh sau:
> analysis <- lm(galactose ~ group)
177
Pr(>|t|)
4.5e-12 ***
0.226850
0.000402 ***
Signif. codes: 0 '***' 0.001 '**' 0.01 '*' 0.05 '.' 0.1 ' ' 1
178
(a)
(b)
179
180
p adj
0.4439821
0.0011445
0.0281768
3-2
3-1
2-1
500
1000
1500
181
182
1
4.1, 3.9, 4.3
2.7, 3.1, 2.6
Vt liu (j)
2
3.1, 2.8, 3.3
1.9, 2.2, 2.3
3
3.5, 3.2, 3.6
2.7, 2.3, 2.5
Vt liu (j)
2
4.10
2.80
3.450
3.07
2.13
2.600
3.43
2.50
2.967
Trung bnh
cho 3 vt liu
3.533
2.478
3.00
183
Phng sai
1
0.040
0.063
0.043
2
0.070
0.043
0.040
Nhng tnh ton s khi trn y cho thy c th c s khc nhau (hay nh
hng) ca iu kin v vt liu th nghim.
Gi xij l score ca iu kin i (i = 1, 2) cho vt liu j (j = 1, 2, 3). ( n
gin ha vn , chng ta tm thi b qua k i tng). M hnh phn tch
phng sai hai chiu pht biu rng:
xij = + i + j + ij
[4]
x11 = + 1 + 1 + 11
Hay c th hn:
x12 = + 1 + 2 + 12
x13 = + 1 + 3 + 11
x21 = + 2 + 1 + 21
x22 = + 2 + 2 + 22
x23 = + 2 + 3 + 21
l s trung bnh cho ton qun th, cc h s i (nh hng ca iu kin i)v
j (nh hng ca vt liu j) cn phi c tnh t s liu thc t. ij c gi
nh tun theo lut phn phi chun vi trung bnh 0 v phng sai 2.
Trong phn tch phng sai hai chiu, chng ta cn chia tng bnh phng ra
thnh 3 ngun:
SSc = ni ( xi x )
184
SSm = n j ( x j x )
= 2.18
Ngun th ba l tng bnh phng phn d (residual sum of squares):
Tng bnh
phng
(sum of
squares)
5.01
2
14
17
2.18
0.73
7.92
Trung
bnh bnh
phng
(mean
square)
5.01
Kim
nh F
1.09
0.052
20.8
95.6
185
Condition
(iu kin)
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
2
2
2
2
Material
(vt liu)
1
1
1
2
2
2
3
3
3
1
1
1
2
2
2
3
3
3
i tng
Score
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
4.1
3.9
4.3
3.1
2.8
3.3
3.5
3.2
3.6
2.7
3.1
2.6
1.9
2.2
2.3
2.7
2.3
2.5
9, 36)
1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 4 4 4
4
1 2 3 4
186
V to nn 18 m s (t 1 n 18):
> id <- 1:18
F value Pr(>F)
95.575 1.235e-07 ***
20.788 6.437e-05 ***
Signif. codes: 0 '***' 0.001 '**' 0.01 '*' 0.05 '.' 0.1 ' ' 1
187
Coefficients:
Estimate Std. Error t value
(Intercept) 3.9778
0.1080 36.841
condition2 -1.0556
0.1080
-9.776
material2
-0.8500
0.1322
-6.428
material3
-0.4833
0.1322
-3.655
---
Pr(>|t|)
2.43e-15 ***
1.24e-07 ***
1.58e-05 ***
0.0026 **
Signif. codes: 0 '***' 0.001 '**' 0.01 '*' 0.05 '.' 0.1 ' ' 1
Residual standard error: 0.229 on 14 degrees of freedom
Multiple R-Squared: 0.9074,
Adjusted R-squared: 0.8875
F-statistic: 45.72 on 3 and 14 DF, p-value: 1.761e-07
R2 =
5.0139 + 2.1811
= 0.9074
5.0139 + 2.1811 + 0.7344
188
xij = + i + j + ( i j ) + ij
ij
ij
Mean Sq F value
5.0139 100.2778
1.0906
21.8111
Pr(>F)
3.528e-07 ***
0.0001008 ***
0.0672
0.0500
0.2972719
1.3444
Signif. codes: 0 '***' 0.001 '**' 0.01 '*' 0.05 '.' 0.1 ' ' 1
Kt qu phn tch trn (p = 0.297 cho nh hng tng tc). Chng ta c bng
chng kt lun rng nh hng tng tc gia vt liu v iu kin khng c
ngha thng k, v chng ta chp nhn m hnh [4], tc khng c tng tc.
(e) So snh gia cc nhm. Chng ta s c tnh khc bit gia hai iu
kin v ba vt liu bng hm TukeyHSD vi aov:
> res <- aov(score ~ condition+ material+condition)
> TukeyHSD(res)
Tukey multiple comparisons of means
95% family-wise confidence level
Fit: aov(formula = score ~ condition + material +
condition)
$condition
diff
lwr
upr
p adj
2-1 -1.055556 -1.287131 -0.8239797 1e-07
$material
diff
lwr
upr
p adj
2-1 -0.8500000 -1.19610279 -0.5038972 0.0000442
189
4.0
2-1
condition
3.0
3-2
2.5
3-1
mean of score
3.5
1
2
-1.0
-0.5
0.0
0.5
material
190
phn tch hip bin, bin ph thuc l lin tc, nhng bin c lp c th l lin
tc v th loi.
V d 3. Trong nghin cu m kt qa c trnh by di y, cc nh
nghin cu o chiu cao v tui ca 18 hc sinh thuc vng thnh th (urban)
v 14 hc tr thuc vng nng thn (rural).
Bng 11.4. Chiu cao ca hc tr vng thnh th v nng
thn
Area
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
rural
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
urban
ID
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Age (months)
109
113
115
116
119
120
121
124
126
129
130
133
134
135
137
139
141
142
121
121
128
129
131
132
133
134
138
138
138
140
140
140
Height (cm)
137.6
147.8
136.8
140.7
132.7
145.4
135.0
133.0
148.5
148.3
147.5
148.8
133.2
148.7
152.0
150.6
165.3
149.9
139.0
140.9
134.9
149.5
148.7
131.0
142.3
139.9
142.9
147.7
147.7
134.6
135.8
148.5
191
192
150
130
135
140
145
height
155
160
165
Ngoi ra, biu sau y cn cho thy c mt mi lin h tng quan gia tui
v chiu cao:
110
115
120
125
130
135
140
age
y1 = 1 + x + e1
in group 1
193
y2 = 2 + x + e2
in group 2.
[5]
Trong :
y1 = 1 + x1 + e1
y2 = 2 + x2 + e2
v mc khc bit gia hai nhm by gi ty thuc vo h s :
y1 y 2 = 1 2 + ( x1 x2 )
Ch rng trong m hnh [5], chng ta c th din dch 1 2 l
khc bit chiu cao trung bnh gia hai nhm nu c hai nhm c cng tui
trung bnh. Mc khc bit ny th hin nh hng ca hai nhm nu khng c
mt yu t no lin h n y. c tnh 1 2 , chng ta khng th n gin
tr hai s trung bnh y1 - y2 , nhng phi iu chnh cho x. Gi x* l mt gi tr
chung cho c hai nhm, chng ta c th c tnh gi tr iu chnh y cho nhm 1
(k hiu y1a ) nh sau:
y1a = y1 x1 x*
y1a c th xem l mt c s cho chiu cao trung bnh ca nhm 1 (thnh th)
cho gi tr x l x* . Tng t:
y2 a = y2 x2 x*
l s cho chiu cao trung bnh ca nhm 1 (nng thn) vi cng gi tr x*. T
y, chng ta c th c tnh nh hng ca thnh th v nng thn bng cng
thc sau y:
194
y1a y2 a = y2 y1 ( x1 x2 )
Do , vn l
chng ta phi c tnh . C th chng minh rng c s t phng php
bnh phng nh nht cng l c tnh khch quan cho 1 2 . Khi vit bng
m hnh tuyn tnh, m hnh hip bin c th m t nh sau:
y = + x + g + ( xg ) + e
[6]
Ni cch khc, m hnh trn pht biu rng chiu cao ca mt hc sinh
b nh hng bi 3 yu t: tui (), thnh th hay nng thn (), v tng tc
gia hai yu t (). Nu = 0 (tc nh hng tng tc khng c ngha
thng k), m hnh trn gim xung thnh:
y = + x+ g +e
[7]
y = + x+e
[8]
195
Pr(>F)
0.23251
0.04114 *
Signif. codes: 0 '***' 0.001 '**' 0.01 '*' 0.05 '.' 0.1 ' ' 1
196
Qua phn c tnh thng s trnh by trn y, chng ta thy tnh trung
bnh chiu cao hc sinh tng khong 0.41 cm cho mi thng tui. Ch trong
kt qu trn, phn group2 c ngha l h s hi qui (regression coefficient)
cho nhm 2 (tc l nng thn), v R phi t h s cho nhm 1 bng 0 tin
vic tnh ton. V th, chng ta c hai phng trnh (hay hai ng biu din)
cho hai nhm hc sinh nh sau:
i vi hc sinh thnh th:
Height = 91.817 + 0.4157(age)
Ni cch khc, sau khi iu chnh cho tui, nhm hc sinh nng
thn (rural) c chiu cao thp hn nhm thnh th khong 5.5 cm v mc
khc bit ny c ngha thng k v tr s p = 0.0424. (Ch l trc khi iu
chnh cho tui, mc khc bit l 2.8 cm).
Cc biu sau y s minh ha cho cc m hnh trn:
> par(mfrow=c(2,2))
> plot(age, height, pch=as.character(group),
main=Mo hinh 1)
197
Mo hinh 2
1
110
115
120
125
130
150
1 1
2 2
2
2
135
140
1
1
110
115
2 2 1 1
11
120
age
1 1
2 2
2
2
2
2
2
1
1
130
2
2
2
2
1
1
2 2 1 1
11
140
height
150
130
140
height
160
160
125
130
2
2
1
135
140
age
Mo hinh 3
Mo hinh 4
1
1
110
115
120
1
125
age
2
2
130
1
135
1 1
2 2
140
150
2
2
2
2
1
1
2
112 1 1
2
2
140
1
1
110
115
2
112 1 1
120
2
2
2
2
1
1
130
height
150
130
140
height
160
160
1
125
2
2
130
1
135
1 1
2 2
2
2
2
140
age
198
1
29
41
66
136
Thuc tr su (pesticide)
2
3
50
43
58
42
85
63
193
154
Tng s
4
53
73
85
211
175
214
305
694
M hnh phn tch th nghim giai tha cng khng khc g so vi phn
tch phng sai hai chiu nh trnh by trong phn trn. C th hn, m hnh
m chng ta xem xt l:
product = + (variety) + (pesticide) +
199
F value Pr(>F)
44.063 0.000259 ***
15.723 0.003008 **
Signif. codes: 0 '***' 0.001 '**' 0.01 '*' 0.05 '.' 0.1 ' ' 1
upr
p adj
20.65209 0.0749103
43.40209 0.0002363
33.65209 0.0016627
upr
33.202864
20.202864
39.202864
1.202864
20.202864
33.202864
p adj
0.0140509
0.5106152
0.0036109
0.0704233
0.5106152
0.0140509
200
4-3
4-2
3-2
4-1
3-1
2-1
-20
-10
10
20
30
40
1
175
Aa
170
Ab
135
Bb
Ging (variety)
2
3
143
128
Ba
Bb
178
140
Aa
Ba
173
169
Ab
Aa
4
166
Ab
131
Bb
141
Ba
201
145
Ba
136
Bb
165
Ab
173
Aa
Ngun th nht l khc bit gia cc phng php canh tc v phn bn;
Ngun th hai l khc bit gia cc loi ging cy;
Ngun th ba l khc bit gia cc mu rung;
1: 156.25
2: 157.50
3: 150.50
4: 152.75
Tng trung bnh: 154.25
1: 153.00
2: 154.75
3: 154.50
4: 154.75
Tng trung bnh: 154.25
1: 173.75
2: 168.50
3: 142.25
4: 132.50
Tng trung bnh: 154.25
Bng tm lc trn cho php chng ta tnh tng bnh phng cho tng ngun
bin thin. Khi u l tng bnh phng cho ton b th nghim (s tm gi l
SStotal):
202
Nhng c tnh trn y c th trnh by trong mt bng phn tch phng sai
nh sau:
Ngun bin thin
Gia 4 mu rung
Gia 4 loi ging
Gia 4 phng php
Phn d (residual)
Bc t do
(degrees of
freedom)
3
3
3
6
Trung bnh
bnh phng
(Mean square)
2.8
41.2
1600.5
Kim
nh F
2.3
32.9
1280.4
203
Tng s
16
4941.0
Qua phn tch th cng v n gin trn, chng ta thy phng php
canh tc v loi ging c nh hng ln n sn lng. tnh ton chnh xc
tr s p, chng ta c th s dng R tin hnh phn tch phng sai cho th
nghim hnh vung Latin.
Vn t chc s liu sao cho thch hp R c th tnh ton l rt quan
trng. Ni mt cch ngn gn, mi s liu phi l mt s c th (unique).
Trong th nghim trn, chng ta c 4 loi ging, 4 mu, cho nn tng s l 16 s
liu. V, 16 s liu ny phi c nh ngha cho tng loi ging, tng mu, v
quan trng hn l cho tng phng php canh tc. Chng hn nh, trong v d
bng s liu 10.6 trn, 175 l sn lng ca phng php canh tc 1 (tc Aa),
loi ging 1, v mu 1; nhng 173 (s gc mc cui bng) l sn lng ca
phng php canh tc 1, nhng t loi ging 4, v mu 4; v.v...
143,
178,
173,
136,
128,
140,
169,
165,
166,
131,
141,
173)
> sample
<- c(1,1,1,1,
2,2,2,2,
3,3,3,3,
4,4,4,4)
> sample <- as.factor(sample)
204
4, 2, 1, 3,
3, 4, 2, 1)
> method <- as.factor(method)
> data
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
205
lwr
-7.986723
-34.236723
-43.986723
-28.986723
-38.736723
-12.486723
upr
3.9867231
-3.0132769
-0.7632769
-4.2632769
-2.0132769
4.9867231
upr
-2.513277
-28.763277
-38.513277
-23.513277
-33.263277
-7.013277
p adj
0.4528549
0.0014152
0.0173206
0.0004803
0.0038827
0.1034761
p adj
0.0023016
0.0000001
0.0000000
0.0000004
0.0000000
0.0000730
So snh gia cc loi ging cho thy c s khc bit gia ging 3 v 1, 4 v 1, 3
v 2, 4 v 2.
Tt c cc so snh gia cc phng php canh tc u c ngha thng k.
Nhng loi no c sn lng cao nht? tr li cu hi ny, chng ta s s
dng biu hp:
> boxplot(y ~ method, xlab="Methods (1=Aa, 2=Ab, 3=Ba,
4=Bb", ylab=Production")
206
180
170
160
Production
150
140
130
M s bnh
nhn s (id)
AB
1
3
5
6
9
10
13
207
15
BA
2
4
7
8
11
12
14
16
8
Placebo
5
9
7
4
9
5
8
9
8
A
7
6
11
7
8
4
9
13
M s bnh nhn
s (id)
AB
1
3
5
6
9
10
13
15
Trung bnh
BA
2
4
7
208
5.0
7.5
9.0
7.5
9.5
5.0
8.5
8.0
7.50
6.0
7.5
9.0
8
4
7
11
9
8
12
5
4
14
8
9
16
9
13
Trung bnh
7.000
8.125
Trung bnh cho 2 nhm
7.6875
7.3750
Trung bnh cho nhm A = (8.375 + 8.125) / 2 = 8.25
Trung bnh cho nhm P (gi dc) = (6.625 + 7.000) / 2 = 6.8125
5.5
8.5
4.5
8.5
11.0
7.5625
7.5312
Tng bnh phng do khc bit gia hai nhm iu tr bng thuc v
gi dc:
SSTreat = 16(8.25 7.5312)2 + 16(8.8125 7.5312)2 = 16.53
Tng bnh phng do khc bit gia hai nhm AB v BA (th t):
SSseq = 16(7.50 7.5312)2 + 16(7.5625 7.5312)2 = 0.031
Tng bnh phng do khc bit gia cc bnh nhn trong cng nhm
AB hay BA:
SSw = (5.0 7.50)2 + (7.5 7.50)2 + (9.0 7.50)2 + +
(8.0 7.50)2 + (6.0 7.5625)2 + (7.5 7.5625)2 +
(9.0 7.5625)2 + + (11.0 7.5625)2 = 103.44
209
Bng 11.9. Kt qu phn tch phng sai s liu trong bng 11.7
Ngun bin thin
Bc t do
(degrees
of
freedom)
Tng bnh
phng
(Sum of
squares)
1
1
1
14
14
31
16.53
0.781
0.031
103.44
47.19
167.97
Trung bnh
bnh
phng
(Mean
square)
16.53
0.781
0.031
7.39
3.37
Kim
nh F
4.90
0.23
0.004
Qua phn tch trn, chng ta thy khc bit gia thuc v gi dc
ln hn l khc bit gia hai thng hay hai nhm AB v BA. Kim nh F
th nghim gi thit thuc v gi dc c hiu qu nh nhau l kim nh
F = 16.53 / 3.37 = 4.90 vi bc t do 1 v 14. Da trn l thuyt xc sut, tr s
F vi bc t do 1 v 14 l 4.60. Do , chng ta c th kt lun rng thuc ny
c hiu ng lm ra m hi lu hn nhm gi dc.
Tt c cc tnh ton th cng trn ch l minh ha cho cch phn tch
phng sai trong th nghim giao cho. Trong thc t, chng ta c th s dng
R tin hnh cc tnh ton nh cch tnh phng sai cho cc th nghim
n gin. Vn chnh l t chc s liu cho phn tch. R (cng nh nhiu
phn mm khc) yu cu ngi s dng phi nhp tng s liu mt, v mi s
liu phi gn lin vi mt bnh nhn, mt nhm iu tr, mt thng (hay
giai on), v mt nhm th t. l mt yu cu rt quan trng, v nu t
chc s liu khng ng, kt qu phn tch c th sai.
Phn sau y s m t tng bc mt:
# bc 1: nhp d liu v t tn object l y
> y <- c(6,8,12,7,9,6,11,8,
4,7,6,8,10,4,6,8,
5,9,7,4,9,5,8,9
7,6,11,7,8,4,9,13)
# bc 2: c mi s liu trong bc 1, ch ra nhm AB
hay BA (m s 1 v 2)
> seq <- c(1,1,1,1,1,1,1,1,
210
1,1,1,1,1,1,1,1,
2,2,2,2,2,2,2,2,
2,2,2,2,2,2,2,2)
> seq <- as.factor(seq)
# bc 3: c mi s liu trong bc 1, ch ra thng 1
hay thng 2
> period <- c(1,1,1,1,1,1,1,1,
2,2,2,2,2,2,2,2,
2,2,2,2,2,2,2,2,
1,1,1,1,1,1,1,1)
> period <- as.factor(period)
# bc 4: c mi s liu trong bc 1, ch ra nhm A
hay placebo bng m s 1 v 2:
> treat <- c(1,1,1,1,1,1,1,1,
2,2,2,2,2,2,2,2,
1,1,1,1,1,1,1,1,
2,2,2,2,2,2,2,2)
> treat <- as.factor(treat)
# bc 5: c mi s liu trong bc 1, ch ra m s
cho tng bnh nhn
> id <- c(1,3,5,6,9,10,13,15,
1,3,5,6,9,10,13,15,
2,4,7,8,11,12,14,16,
2,4,7,8,11,12,14,16)
> id <- as.factor(id)
# bc 6: lp thnh mt data frame tn l data v in
ra kim tra mt ln na.
> data <- data.frame(seq, period, treat, id, y)
> data
seq period treat id
y
1 1
1
1
1
6
2 1
1
1
3
8
3 1
1
1
5
12
4 1
1
1
6
7
5 1
1
1
9
9
6 1
1
1
10
6
7 1
1
1
13 11
8 1
1
1
15
8
211
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
2
2
2
1
3
5
6
9
10
13
15
2
4
7
8
11
12
14
16
2
4
7
8
11
12
14
16
4
7
6
8
10
4
6
8
7
6
11
7
8
4
9
13
5
9
7
4
9
5
8
9
Signif. codes: 0 '***' 0.001 '**' 0.01 '*' 0.05 '.' 0.1 ' ' 1
212
diff
lwr
upr
p adj
2-1 0.0625 -1.329658 1.454658 0.924656
$period
diff
lwr
upr
p adj
2-1 -0.3125 -1.704658 1.079658 0.6376395
Ch kt qu:
$treat
diff
lwr
upr
p adj
2-1 -1.4375 -2.829658 -0.04534186 0.0438783
213
M s bnh
nhn (id)
Thng 1
Vc-xin
1
2
3
4
6
7
4
8
3
3
1
4
0
1
2
3
Placebo
5
6
5
5
6
9
4
6
7
5
3
4
8
6
2
3
Cu hi chnh l c s khc bit no gia hai nhm vc-xin v gi dc hay
khng?
n gin ha cch phn tch phng sai cho th nghim ti o lng, chng ta
s trnh dng k hiu ton, m ch minh ha bng vi php tnh th cng bn
c c th theo di. Trc ht, chng ta cn phi tm lc s liu bng cch tnh
trung bnh cho mi bnh nhn, mi nhm iu tr, v mi thng nh sau:
Bng 11.11. Tm lc s liu nghin cu vc-xin chng au thp khp
Nhm
iu tr
Vc-xin
Placebo
214
id
1
2
3
4
Trung bnh
SD
5
6
7
8
Trung bnh
6
9
5
6
6.50
5
4
3
2
3.50
5
6
4
3
4.50
Trung bnh
3.000
3.667
2.333
5.000
3.500
5.333
6.333
4.000
3.667
4.833
SD
Trung bnh cho hai
nhm
1.73
6.375
1.29
3.125
1.29
3.000
4.167
215
+3(4.0004.833)2 +3(3.6674.833)2
= 25.333
Bc t do
(degrees
of
freedom)
1
6
2
2
12
23
Tng bnh
phng
(Sum of
squares)
10.667
25.333
58.583
8.583
12.167
115.333
Trung bnh
bnh
phng
(Mean
square)
10.667
4.222
29.292
4.292
1.014
Kim
nh F
2.53
28.89
4.23
-
Trc ht, chng ta nhp d liu cho tng bnh nhn. Cng nh bt c
phn mm thng k no, mi gi tr phi c km theo nhng bin s c
trng nh cho mi bnh nhn, mi nhm, v mi thi gian:
y <- c(6,7,4,8,
3,3,1,4,
0,1,2,3,
6,9,5,6,
5,4,3,2,
5,6,4,3)
216
217
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
2
3
4
5
6
7
8
5
6
7
8
5
6
7
8
3
3
3
1
1
1
1
2
2
2
2
3
3
3
3
1
1
1
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
1
2
3
6
9
5
6
5
4
3
2
5
6
4
3
Signif. codes: 0 '***' 0.001 '**' 0.01 '*' 0.05 '.' 0.1 ' ' 1
218
Kt qu phn tch trong phn u ca bng trn cho thy s khc bit
gia nhm iu tr bng thuc v gi dc khng c ngha thng k
(p = 0.16). Nh vy chng ta c th kt lun thuc khng c hiu nghim gim
au thp khp?
Cu tr li l khng, bi v phn th hai ca bng phn tch phng
sai cho thy mi tng tc gia treat v time (tr s p = 0.041). iu ny c
ngha l khc bit gia thuc v gi dc ty thuc vo thng iu tr. Tht
vy, nu chng ta xem li bng 10.11 s thy trong thng 1, trung bnh ca
nhm vc-xin v gi dc khng my khc nhau (6.25 v 6.50), nhng n
thng th 2 v nht l thng th 3 th khc bit gia hai nhm rt cao (nh
thng th ba: 1.50 cho vc-xin v 4.50 cho nhm gi dc). Nh vy, hiu
nghim trong nhm c iu tr tng dn theo thi gian, cn trong nhm gi
dc th hu nh khng c khc bit gia 3 thng. Tm li, qua th nghim s
khi ny chng ta c th ni vc-xin c v c hiu qu gim au trong cc bnh
nhn thp khp.
***
Trn y l vi cch s dng cho vic phn tch phng sai vi cc th
nghim thng dng. Thit k v phn tch th nghim (experimental design) l
mt lnh vc nghin cu tng i chuyn su, nhng ch dn trn y khng
th m t tt c cc php tnh cng nh phng php cho tt c th nghim. Tuy
nhin, trong thc t, cc phng php v th nghim rt thng c p dng
trong khoa hc thc nghim. R c mt package tn l nlme (non-linear mixedeffects) cng c th s dng cho cc phn tch trn v cc m hnh phc tp hn
vi a bin v a th bc. Package ny cng c th ti v my min ph ti
website ca R: http://cran.R-project.org.
219