Kurtuluş Cephesi, Sayı: 133, Temmuz-Ağustos 2013

http://www.kurtuluscephesi.
com YIL: 24 SAYI: 133 Temmuz-Austos 2013

KURTULU CEPHES
Anti-Emperyalist ve Anti-Oligarik Mcadelede
Zafer Bizim Olacaktr!
Ne Oldu?
Ne Oluyor?
Ne Yapmal?
Halk Direniinde
Med-Cezir
Polis Terrne Kar
Halk Direniinin
Siyasal Nitelii ve Snfsal Yaps
Bir Direnme Arac: Ta
Kitlelerin Kendiliinden Bakaldrs
ve Suni Denge
Bir Kez Daha
Yeni Orta Snf
Eski Orta Snf:
Esnaflar
Savan Kazanan, Barn Kaybedeni
Olmazm!?
Kapal Kaplar Arkasndaki
Grmelerin Kazanmlar
Hafza-i beer
nisyan ile malldr
KURTULU CEPHES Temmuz-Austos 2013
KURTULU CEPHES
SORUMLU: Sezai Grr
Yazma Adresi:
Postfach 1414
55504 Bad Kreuznach / Deutschland
http://www.kurtuluscephesi.com
http://www.kurtuluscephesi.org
http://www.kurtuluscephesi.net
http://www.kurtuluscephesi.de
E-Posta Adresi:
kurcephe@kurtuluscephesi.org
Bu say LKER Matbaasnda baslmtr. Bask Tarihi: 2 Austos 2013
NE OLDU?
NE OLUYOR?
NE YAPMALI?
HALK DRENNDE
MED-CEZR
POLS TERRNE KARI
HALK DRENNN
SYASAL NTEL
VE SINIFSAL YAPISI
BR DRENME ARACI:
TA
KTLELERN
KENDLNDEN
BAKALDIRISI
VE SUN DENGE
BR KEZ DAHA
YEN ORTA SINIF
ESK ORTA SINIF:
ESNAFLAR
SAVAIN KAZANANI,
BARIIN KAYBEDEN
OLMAZMI!?
KAPALI KAPILAR
ARKASINDAK
GRMELERN
KAZANIMLARI
HAFIZA- BEER
NSYAN LE
MALLDR
Gezi Direniine ilikin olarak yaynlanan
Kurtulu Cephesinin 7 Haziran 2013
tarihli zel saysndan.
Gezi Direniinin durgunlua girmesine
ilikin olarak yaynlanan
Kurtulu Cephesinin 17 Haziran 2013
tarihli zel saysndan.
Yllarn biriktirdii fkenin da vurumu
olan Gezi Direniindeki deiik kesimle-
rin siyasal tutumlar ve snfsal kkenleri
zerine bir deerlendirme.
Halk kitlelerinin meru bir direnme
arac olan tan Gezi Direniinden
dlanmasna ilikin bir deerlendirme.
Gezi Direniiyle birlikte, halkn mevcut
dzene kar memnuniyetsizlik ve tep-
kileri ile oligari arasnda kurulmu olan
suni dengenin bozulmaya ynelmesi
zerine bir irdeleme.
Gezi Direniiyle birlikte bir kez daha
gndeme gelen yeni orta snf zerine
bir irdeleme.
Gezi Direniine kar sokaa salnan
eli palal esnaf n tarihsel ve snfsal
konumu zerine bir irdeleme.
AKP iktidarnn bar sreci ad altnda
mralda A. calanla balatt mza-
kere srecinin slogan haline getirilen
demagojik sylem zerine.
AKPnin MT araclyla srdrd
bar srecinin perde arkasndaki ge-
limeler zerine bir deerlendirme.
Trkiye solundaki oportnizmin ve
pasifizmin dnden bugne srp giden
serveni zerine.
3
9
11
16
18
24
28
33
39
43
Temmuz-Austos 2013 KURTULU CEPHES
3
Bir hafta ncesine kadar Trkiyedeki
her ey olaan ak iinde gidiyordu.
Borsa rekor zerine rekor kryor, zel-
letirme ya da yeni projeler ad altnda
kamu arazilerinin yamalanmasna dayanan
byk ihaleler yaplyordu. Satan memnun-
du, alan memnundu. Milyar dolarlar telaf-
fuz ediliyor, milyarlar ortalkta uuuyordu.
Medya, Recep Tayyip Erdoandan bir
Abraham Lincoln kartmaya alrken,
mral grmelerine dayanan bar ha-
valar alnyordu.
2014 ylnda yaplacak olan yerel seim-
ler ve cumhurbakanl seimleri zerine
anketler yaynlanyor, AKPnin yeni seim
zaferinden sz ediliyordu. mral sreci ve
buna bal olarak PKKnin silahl glerini
lke dna karma karar AKPnin seim
zaferinin garantisi olarak grlyordu.
mral sreciyle BDP hzla AKPye ya-
knlarken, Recep Tayyip Erdoann ba-
kanlk arzusunun Krt sorununun z-
m iin bulunmaz bir frsat olduu ileri s-
rlyordu.
Medyann, daha tam ifadeyle yanda
medyann, olmadn syledii muhale-
fet, her zamanki sylemleriyle, i elikile-
riyle ve Recep Tayyip Erdoann belirledii
polemiklerle oyalanyordu.
Sendikalar, sendika federasyonlar, ken-
di dnyalarnda ve kendilerince nemli
saydklar rutin ilerin peinden giderken,
ynetimler kimlerle ittifak kuracaklarnn
hesaplarn yapyordu.
lke yava yava tatil havasna girerken,
kk-burjuva aydnlar, her zamanki ka-
ramsarlklaryla, ikircikli tutumlaryla, karar-
szlklaryla rutin yaamlarn srdryor-
du.
Kadn haklar savunucular, feministler
ve evreciler, bulabildikleri birka sorun
etrafnda, alglaryla, halaylaryla ve yeil-
mor sloganlaryla zaman geirirken, en b-
yk duyarll bar srecine veriyorlar-
d.
Medyada Krt sorunundan, bar
srecinden baka bir ey konuulmuyor-
du. Kalemi ya da mikrofonu eline alan her-
kes bar srecinin lkeye huzur getirece-
inden, Trkiyenin uacandan sz edi-
yordu.
Ve birden ortalk kart.
Herkesin bildii ve yaayp grd gibi,
ok masum bir evreci duyarllktan mil-
yonlarca insann sokaklara dkld bir
bakaldr, bir direni ortaya kt. Yllardr
biriken fke, Gezi Parkndaki bir avu orta
snfn st gelir grubundan bireylerin ok
masum evreci eylemine ynelik polis te-
rryle sokaklara yansd.
Herkesin ok iyi bildii gibi, her cinsten,
her yatan, her inantan ve her siyasal d-
nceden insanlar, milyonlar sokaa k-
t.
Orta snfn st gelir grubuna mensup bir
avu bireyin evreci eylemine kar gs-
terilen iddet karsnda biriken fke, sz-
cn tam anlamyla, devletin resmi zor
glerine kar bir sokak direniine yol a-
t. Hzla lkenin tm kentlerine yayld.
Sosyolojik tanmla yeni orta snf birey-
leri, kendilerinin ve ocuklarnn evre
duyarllna kar AKP iktidarnn gsterdi-
i tepki karsnda halkn sokaklara dkl-
Ne Oldu?
Ne Oluyor?
Ne Yapmal?
[Aadaki metin, Kurtulu Cephesinin
7 Haziran 2013 tarihli Halk Direnii zel Saysnda yaynlanmtr.]
4
mesi ve polis terrne kar direnie ge-
mesi karsnda, nce sevindi, ardndan a-
knla dt. Sevin ve aknlk arasnda
sokak direnilerinin devam etmesi onlar
umutlandrd. Bugn tm medyada
korku duvarnn almas olarak tanmla-
nan halk kitlelerinin creti onlar da korku-
suzlatrd, pervaszlatrd.
AKPnin yasal ve yasalara dayal bask-
s ile rkm, korkmu ve kendi kesine
ekilmi kk-burjuva aydnlar, sanatlar
vb. toplumsal katmanlar korku duvarn
atlar. Ellerinde cep telefonlaryla, tweetle-
riyle Taksime kotular. Ve Taksim Meydan
birden halk direniinin simgesi olurken, ye-
ni orta snf bireylerinin kurtarlm blge-
si haline geldi.
Aydnlarn, sanatlarn, muhalif gaze-
tecilerin, ofis kadn ve erkeklerinin polis
terrnden azade edilmi bir alanda kendi-
lerini bulmalar, kendilerini zgr hissetme-
leri, yllarca iinde yaadklar yaltlmlk-
tan ve depresif konumlarndan kmalarn
salad.
Kurtarlm Taksim tam bir karnaval,
festival havasna brnrken, aadaki-
ler, Beiktata, Dolmabahede polis ter-
rne kar direniyordu. lkenin tm kentle-
rinde Her yer Taksim, her yer direni slo-
ganlaryla sokaklara dklen milyonlarca in-
sann polis terrne kar direnii ile Kur-
tarlm Taksim tam bir ztlk oluturdu.
stanbul Taksim Meydannda steril bir
ortamda zgrlk rzgarlar estirilirken,
aadakiler Beiktata, Dolmabahede
polis terryle savarken, Ankara ve zmir
direniin en geni ve en scak olduu kent-
ler olarak ne kt.
Nerede, hangi kentte, hangi semtte ne-
ler olduunu herkes grd ve biliyor. Hare-
ketin kendiliinden nitelii, kitlelerin rgt-
szl, AKP iktidarna kar duyulan fke-
nin boyutlar her gn ve her saat konuul-
du, yazld-izildi.
Birka televizyon ekrannda konuabilen
kk-burjuva aydnlar, akademisyenleri
hareketin rgtszl, kendiliindenlii ve
AKP iktidarna kar birikmi tepkinin da
vurumu olduuna ilikin tespitler yapar-
ken, CHPye vurmay marifet sayanlar da
bo durmadlar. Kendi dndaki herkesi
akgz ilan eden, frsatlkla sulayan
Srr Sreyya nder gibi ortayolcu ve eyyam-
clarn dnda, Krt sorununu hereyin
zerinde tutan kiiler ve hi phesiz BDP,
ykselen halk direniini ulusalclarn,
kafataslarn bar srecini sabote etme
giriimi olarak ilan ettiler ve AKPnin safn-
da yer alarak bir kenara ekildiler.
Evet, ama yetmezciler, neo-liberal sol-
cular, kendilerini dlayan ve aalayan Re-
cep Tayyip Erdoana haddini bildiren
halk direniinden honut oldular. AKPnin
bir kez daha kendilerine ihtiyac olabilece-
i bir ortamn olutuunu dndler. Bu
duygu ve dncelerle Gezi Park Direni-
ine kotular ve yeni orta snf n duygu-
larn okayan szler etmeye koyuldular.
Taksim Meydan, yeni orta snf n ve
son yllarda aalanan, kmsenen, adam
yerine konulmayan neo-liberal solcularn
Mekkesi haline geldi. ABD dahil olmak ze-
re her lkeden destek mesajlar aldlar, gn-
derilen yiyecek paketleriyle duvar ina et-
tiler, alan Devrim Markette gzide bay-
lara ve bayanlara hi ie yaramayan gaz
maskeleri, aksesuarlar satlmaya baland.
Ama te yandan tm Anadolu illerinde
polis terrne kar direnen milyonlar so-
kaklardayd. Polisle atyorlar ve direniyor-
lard. Taksim Meydan, arklar ve trkler-
le, halaylarla festival havasna brnm-
ken, Ankara ve zmir bata olmak zere
Anadolu kentlerinin sokaklarnda kan ak-
yordu.
Kendiliinden sokaa km, polis ter-
rn protesto ederken polis terryle ilk kez
tanm halk kitleleri yava yava sokak a-
tmalarn renmeye ynelirken, Kurtarl-
m Taksimin aslanlar, her trl iddet-
ten uzak durulmasndan, kamu mallarna
zarar verilmemesinden, hareketin bar-
l kalmasndan sz etmeye baladlar. Po-
lis saldrsna kar en nemli direni arac
olan ta atmay, hareketin meruiyetine
glge dren eylem olarak ilan ettiler.
Yerini ve ortamn bulduklarnda kendi-
lerini 68liler diye allayp-pullayp ortaya
atanlar, 1968 Maysnda Paris kaldrm ta-
larnn nasl bir direni simgesi olduunu bi-
le unutuverdiler.
3 Haziran Pazartesi gnne gelindiinde,
borsa kt. Recep Tayyip Erdoann Ku-
zey Afrika gezisi ncesinde halk direnii-
nin ekonomik sonular ne kadar nemsiz
grnm olursa olsun, borsann k
yeni orta snf huzursuzlatrd.
lke apnda yaylan halk direniinin ne
5
yne gidecei ve nasl sonulanaca (kay-
g ve korkuyla kark) sorulmaya baland.
Bylece halk direniinin sokak atmalar-
na dnmesini engelleme abalar, birden
grme giriimlerine yol at.
1 Haziran gn CHPyi ambulans arka-
sndan giden uyank taksi ofrne benze-
terek halk direniini sahiplenmeye kalk-
makla sulayan Srr Sreyya nder, birden
grmeci olarak yeniden piyasaya kt.
nce itfayeci babakan vekili Blent
Arnla, ardndan Abdullah Glle grt.
Ama, Gezi Park Direniiyle balayan l-
ke apnda polis terrne kar eyleme d-
nen halk hareketini barl biimde bi-
tirmek ve insanlar evlerine gndermekten
ibaretti. Ama Srr Sreyya nder, BDPyle
ters dmesine ramen, sokaklarda at-
an ve direnen halka evinize dnn de-
meye cesaret edemedi.
Yzlerce yaral haberlerini lm haber-
leri izledi. Ama bu haberler bile Taksim
Meydanndaki festival havasn deitir-
meye yetmedi. aa iin duyarllk gs-
terenler, bu duyarll paylamak iin
Taksime akn edenler, lke apndaki dire-
nileri ve atmalar grmezlikten gelmeye
baladlar. Yapacak bir ey yokmucasna,
ellerine mor boyalar alanlar sapk duvar
yazlarn silmeye koyuldular ve yaptklar
eylemle manetlere ktlar.
Kurtarlm Taksimde, sabahlar p
toplayarak ne kadar evreci olduklarn gs-
teren yeni orta snf genlerinin eylemi
bolca vlrken, dorudan hedef gzetile-
rek atlan binlerce gaz bombas fiekleriyle
dolu sokaklardaki pler grmezlikten ge-
lindi.
Tasz, sopasz, kendi pn kendisi
toplayan, kamu mallarna zarar verme-
yen, erkek egemen syleme bakaldran
barl eylemcilere vgler dzld. Ama
Ankarada, zmirde, stanbulda, Adanada,
Mersinde, Antakyada, Samsunda, bilcm-
le Anadoluda atan, yaralanan, len in-
sanlar zc ve huzur bozucu olay olarak
sunuldu.
Durumdan vazife karan, duyarl ve so-
rumlu bir milletvekili olarak kendisini or-
taya atan Srr Sreyya nderin halk dire-
niini (Recep Tayyip Erdoann geziden
dnmesinden nce) sona erdirmek ama-
cyla balatt grme srecine, kendi
nfuzu altnda olduu varsaylan Taksim
Bileenleri ortak edilmeye alld. Ama
onlar, kendilerine ne misyon biilmi olur-
sa olsun, kendiliinden gelien kitle hareke-
tini durdurabilecek gc kendilerinde gr-
mediler.
Legal Krt hareketinin szcs olan
BDP ise, tm bu srete milliyetiler ve
kafataslardan ayr olmak adna, bar s-
reci zarar grr sylemleriyle kendisini d-
lad. Bu dta kalmay da, gelien halk dire-
niini, baz ulusalc, rk ve milliyeti ke-
simlerin Krt sorununu nasl baltalayabili-
riz arayna dayandrarak hakl ve mazur
gstermeye alt.
Aktr ki, ulusal sorunlarn ne kmas,
her zaman ve her yerde snf mcadelesi-
nin ikincil plana itilmesine yol aar. Doal-
dr ki, ykselen bir snf mcadelesi de ulu-
sal sorunlar ikincil hale getirir. Saf milliyet-
iler ve ovenistler dnda hi kimse snf
mcadelesinin gelimesinin ve ykselmesi-
nin ulusal sorunu ikincil hale getirmesinden
kayg duymazlar. Tarihte her zaman grl-
d gibi, bu kaygy duyan milliyetiler ve
ovenistler, her durumda ezen ulusla itti-
fak kurmaya alrlar. ttifakn temeli, geli-
en ve ykselen snf mcadelesini durdur-
maktr. te yandan gelien ve ykselen s-
nf mcadelesi egemen ulusun burjuvazisi-
nin (egemen snflarnn) yeni ittifaklar ara-
yna yol aar. Bu da, milliyeti ve ovenist
kesimler iin bulunmaz bir frsat olarak
grlr.
Daha da nemlisi, ezilen ulusun milli-
yetileri, gelien ve ykselen snf mcade-
lesinin kendi ulusal topluluuna yansmas-
n engellemeye alr. Onlar, snfsz, kay-
nam bir ulusal btn isterler. Snf m-
cadelesi ve snf bilinci onlarn emellerine
ulamalarn nleyen en nemli gtr. Bu
yzden, gelien snf mcadelesine kar
ezen ulusun burjuvazisiyle ittifak kurar-
lar.
Bugn BDP bylesine bir yol ayrmna
gelmitir.
Ya Krt halknn gelien ve ykselen halk
direniine katlmasnn nnde engel ol-
maktan uzak duracak ve bylece Krt top-
lumundaki snf elikilerinin grnr hale
gelmesine neden olacak; ya da T.C.yle,
onun en gerici kesimini oluturan AKPyle
uzlaacak ve halk hareketine kar konum-
lanacaktr. Bu da, onlarn her trl sol g-
rnmlerinin ve sylemlerinin sonu olacak-
o
tr.
Tarih, snf mcadelelerinin tarihidir.
Toplumlar, ne kadar grmezlikten gelinirse
gelinsin, ne kadar nemsizletirilmeye al-
lrsa allsn, snflardan oluur. Gelien
olaylar karsnda her snf kendi konumu-
na ve karlarna gre tutum belirler ve ta-
vr alr. Tekil bireylerin bireysel dnceleri-
ni mensup olduu snfn zellikleri ve d-
nceleri belirler.
sttekiler ya da orta snf ne derse
desin, aadakiler, ii snf, genel ola-
rak emeki halk er ya da ge kendi snf bi-
lincine ular.
Bugn kendiliinden, daha ak ifadey-
le, Gezi Parkndaki kk bir evreci ey-
leme kar gsterilen tahammlszlk ve
polis terr halk kitlelerini sokaa dkm-
tr. Hareket ne denli kendiliinden olursa
olsun, sokaa kanlar belli bir bilince sahip
kitlelerdir. phesiz bu sosyalist siyasal bi-
lin deil, ama demokratik bilintir.
rgtsz olduklar, merkezi bir yneti-
me sahip olmadklar, belli ve belirgin bir
programlar olmad bir gerektir. Ama bel-
li bir bilinleri olmad asla sylenemez.
Kk ve masum bir evreci eyleme
kar uygulanan polis terrn protesto et-
mek iin sokaa kanlar, ok ak biimde
eskisi gibi ynetilmek istememektedir-
ler.
sttekiler, AKP iktidar ise, alttakileri
eskisi gibi ynetmek iin polis terrn
alabildiine kullanmakta ve yaygnlatrmak-
tadr.
Bunlar soyut saptamalar deil, somut
gereklerdir. Bu gereklerin politikadaki kar-
l milli kriz ve devrimci durumdur.
rgtl solun tm keskinliine ramen
kolayca telaffuz edemedii gereklik de bu-
dur.
Burada ikirciklenmeye gerek yoktur.
Kendiliinden gelien ve rgtsz olan halk
kitlelerinin polis terrne kar balattklar
direni, szcn tam anlamyla alttakiler-
in eskisi gibi ynetilmek istemediklerinin
da vurumudur. Younlaan polis terr de
bu halk kitlesinin eskisi gibi ynetilemeye-
ceini gstermektedir.
Bu bir devrim durumudur. Ama Leninin
ok net biimde ifade ettii gibi, her dev-
rim durumu devrime yol amaz.
Rusyada 1905te ve Batdaki b-
tn devrimler anda bu durum g-
rld; ama bu durum, o sralarda
devrimler olmamasna karn, geen
yzyln 60 yllarnda Almanyada, ve
1859-1861 ile 1879-1880de Rusyada
da vard. Neden o sralarda devrim
olmad? nk devrim her devrimci
durumdan deil, ama yalnz yukar-
da saylan nesnel deiikliklere znel
bir deiikliin, yani: devrimci snfa
ilikin olarak, hatta bunalmlar an-
da bile, eer drlmezse, hibir
zaman dmeyecek olan eski hk-
meti tamamen (ya da ksmen) yka-
cak denli gl kitlesel devrimci ey-
lemler yrtme yeteneinin de gelip
eklendii durumdan doar.
Gl kitlesel eylemler yrtme yete-
nei ise, dorudan halk kitlelerinin bilinli
ve rgtl olmasna ve de devrimci nc-
nn varlna baldr. Halk kitlelerinde bel-
li bir bilin varolsa bile, mcadeleyi ynete-
cek ve belli hedeflere yneltebilecek dev-
rimci nc olmad srece, ortaya kan
devrimci durum bir devrimle sonulan-
maz.
Eer bugn gelien halk hareketi, d-
rlmezse, hibir zaman dmeyecek
olan hkmeti ykamazsa, bunun tek ne-
deni devrimci ncnn etkisizliidir. Dev-
rimci ncnn etkisizlii, ayn zamanda ge-
lien kitle hareketinin rgtszlnn de
bir ifadesidir.
Gelien ve yaylan halk hareketinin en
byk zaaf, devrimci ncden yoksun olu-
u ve buna bal rgtszldr. Bu du-
rum her trl saptrmaya ve farkl kanalla-
ra yneltilmeye uygun bir ortam olutur-
maktadr.
Dier yandan halk hareketinin rgtsz-
l ve devrimci ncden yoksunluu, ye-
ni orta snf denilen kk-burjuvazinin
demokrat (modern ve laik) kesimleri-
nin snf zelliklerinin harekete damgasn
vurmasnn nn amaktadr.
Buradaki en byk tehlike, bu kk-
burjuva demokratlarnn, ilk ve yakn ta-
leplere ulalr ulalmaz hareketi durdurma-
ya ynelecek olmasdr.
Tm toplumu devrimci proleter-
ler iin devrimciletirmeyi arzula-
maktan ok uzak bulunan demokra-
tik kk-burjuvazi, toplumsal koul-
larn mevcut toplumu kendisi iin
olabildiince katlanlabilir ve rahat
Z
hale getirecek bir deiiklik iin a-
balar. (Marks)
Bu kk-burjuva demokratlar karsn-
da alnacak tutumu Marks yle zetler:
Devrimci ii partisinin kk-
burjuva demokratlar karsndaki tu-
tumu yledir: Devirmeyi amalad-
kesime kar, onlarla birlikte iler-
ler; kendi karlar uruna konumla-
rn pekitirmeye altklar her ey-
de onlara kar kar.
Elbette Marksn bu saptamas devrimci
ncle ilikin tarihsel deneyimlerin r-
ndr. rgtsz ve devrimci nclkten
yoksun halk kitleleri asndan bu saptama
devrimci bilinlerinin gelimesi ve pekime-
si asndan nemlidir.
Kk-burjuva ya da yeni orta snf de-
mokratlarnn bu zellii kavranlmazsa, or-
taya kacak baarszlk halk kitlelerinde bir
satlmlk duygusu uyandrarak kk-
burjuva demokratlara kar dmanlk duy-
gusuna dnebilir. Bu da gelecekteki halk
hareketinin zaferini engelleyen bir ayrma-
ya yol aacaktr.
Bugn gelien halk direniinin nasl ev-
rilecei ve nasl sonlanaca tam olarak sap-
tanamaz. Direniin boyutlarn ve kk-bur-
juva aydnlarnn ya da yeni orta snf
mensuplarnn tutumunu belirleyecek olan
kar taraf n, devletin bask gcn kulla-
narak iddeti ne kadar trmandracana
baldr.
AKP iktidar, snfsal olarak rkek ve kay-
pak yapya sahip olan kk-burjuva aydn-
larnn iddetin dozunun artmasna paralel
olarak hareketten uzaklaacaklarn dn-
mektedir. Ancak Gezi Park eylemine kar-
uygulanan polis terryle halk kitlelerinin
sokaklara dklm olmas bu aydn kesi-
mi cesaretlendirmitir. Dillerinden drme-
dikleri szlerle, korku duvarn amlar-
dr. Bu nedenle yaln bir polis terryle, kla-
sik toplumsal olaylar nleme aralaryla
bu kesimi korkutabilmeleri ve geri ekilme-
ye zorlamalar olanakszdr.
Recep Tayyip Erdoan bu kesimleri bir
i savala tehdit etmektedir. Evlerinde
zor zaptettii %50yi sokaa karmakla teh-
dit etmektedir.
Bu ak bir i sava tehdidi ve ilandr.
Bunun tek amac, kk-burjuva aydnlar-
n, zellikle yeni orta snf birka kk
taviz karlnda evlerine dnmeye zorla-
maktr. Medya alannda belli bir etkiye sa-
hip olan ve sesi ok kan bu kesimlerin
halk hareketinden ayrlmas, hareketini sr-
drme kararll gsteren kitlelerin devletin
ak zoruyla katledilerek sindirilmesinin
nn aacaktr.
Geliebilecek bir i sava, phesiz r-
gtsz ve ncsz halk kitlelerinin uzun s-
re srdrebilecekleri bir durum deildir. Kit-
leler mcadele iinde, sava iinde hzla -
renirler. Ancak i sava, tm savalar gibi,
askeri bir savatr ve askeri savan yasala-
rna tabidir.
rgtsz ve ncsz bir halk hareketi-
nin kar-devrimci bir i sava karsnda ya-
pabilecei tek ey, sava iin hazrlanmak
ve savaarak renmektir. Bu koullarda, et-
kin ve fiili bir g olmasa da, devrimci n-
cnn zengin gerilla sava deneyimi ok
daha hzl aktarlabilecektir.
Yine de, bugnden yarna, artan ve tr-
manan AKP iktidarnn terrne kar zsa-
vunma gruplar oluturmak direniilerin
en temel grevlerinden birisi olmaktadr.
Bu zsavunma gruplar, bir yandan kit-
leleri trmandrlan polis terrne kar ko-
rurken, dier yandan hareketin iine szan
ajanlar, muhbirleri tespit etmelidir.
Kk-burjuva saf demokratlarnn sy-
ledii gibi, onlarn grevi provakasyona en-
gel olmak, ta atlmasn engellemek de-
ildir. Polis terrnn bylesine pervaszca
kullanld koullarda, zorba ve terrist bir
iktidarn provakasyona ihtiyac yoktur.
Ama hareketin iine szmaya ve iten bilgi
toplamaya her zamankinden ok daha faz-
la ihtiyac vardr.
Sokak arpma teknikleri ve barikat
yntemleri devlet terrnn gelimesine uy-
gun olarak kullanlmaldr. Ama her durum-
da dayanakl barkat kurma yollar ve bari-
katlar koruma teknikleri gelitirilmelidir.
Dier yandan, i savan dayatlmasn
ngrerek, bata zsavunma gruplar olmak
zere en geni kesimlerin silahlandrlmas
iin gerekli planlar ve hazrlklar yaplmal-
dr.
Kk-burjuva demokratlarn ya da ye-
ni orta snf mensubu kiilerin barllk
arlarna, her trl iddete hayr slogan-
larna kaplnmamaldr. Halk direniinin
AKPnin balataca bir i savaa dnp
dnmeyecei belirsizdir. Bugn iin Ab-
dullah Gl araclyla yumuak ve uzla-
8
c sylemlerle halk direnii pasifize edil-
meye allmaktadr. Ama yarn bunlarn
etkisiz ve yararsz olduu grldnde,
kendi islamc iktidarlarn korumak ve sr-
drmek iin sivil-faist eriat eteleri halk
kitlelerinin zerine srmekte tereddt etme-
yecektir. Bu amala, Suriyede savaa sok-
tuu eriat gruplar meydanlara srebilir.
Bu durumda silahlanmak ve sokak dire-
nilerini silahl direnie dntrmek tm
direniilerin hakk ve grevidir.
Silahlanmak iin ok uzaklara ve farkl
ynlere bakmak gereksizdir. Trkiyedeki
bireysel silahlarn says 4-5 milyondur.
Pek ok evde, iyerinde ve zel otomobil-
lerde bireysel silahlar bolca mevcuttur.
Kk apl bu silahlar belli bir barikatn ya
da kitlenin korunmas iin fazla elverili ve
yeterli olmasa da, silahl saldry nleyici
zellii ile direnie zaman kazandracaktr.
Bu zaman, daha etkin silahlarn salanma-
s iin kullanlr.
Tm bunlar, ncsz, rgtsz ve dene-
yimsiz kitleler iin hemen, bugnden yar-
na gerekletirilebilir eyler deildir. Ama
bugnden yarna, dnlmesi ve en azn-
dan bunlarn gerekli olabileceinin bilinci-
nin yaratlmas mmkndr.
Bir kez daha yineleyelim: Recep Tayyip
Erdoan halk direniini bir i savala tehdit
etmektedir. Bir iktidarn lm-kalm soru-
nuyla yzyze olduu koullarda bu tehdit
bir blf olarak deerlendirilemez. sa-
va olasl ne kadar uzak grnrse grn-
sn, her durumda ciddiye alnmal ve olas
bir kar-devrimci ve eriat i savaa ha-
zrlanlmaldr.
sava tehdidi karsnda yaplacak her
trl (maddi ve manevi) hazrlk, hereyden
nce i sava tehdidinin etkisizletirilmesi-
ni salayacaktr.
Savatan kanmann tek yolu, savaa
hazrlanmaktan geer.
Recep Tayip Erdoann i sava tehdi-
dinden rken ve korkan kk-burjuva ay-
dnlar, yeni orta snf mensuplarnn k-
k tavizler karlnda direnii durdurma-
ya ve bitirmeye ynelmeleri ok daha b-
yk olaslktr. Onlar, uluslararas kamuoyu-
nun desteiyle elde ettikleri kazanmlar
koruyabileceklerine inanacaklardr. Byle
bir durumda halk direniinin saflarnda par-
alanma ortaya kacak ve ardndan lega-
list sol onlar izleyecektir. Bu da halk direni-
inin sonunu getirecektir.
Bu kadere boyun ememenin tek yo-
lu, rgtl ve i savaa hazrlanm bir kit-
lenin yaratlmasdr. Ama bunun bugnden
yarna gerekletirilemeyecei de aktr.
Bu halk direnii, u ya da bu biimde so-
na erdiinde umutsuzlua kaplmamak ge-
rekir. Bu bir deneyimdir. Kitlelerin zihninde
yer eden ve kalclaan bir deneyimdir. Ge-
lecekteki kitle arpmalarnda bu deneyi-
min dersleri yol gsterici olacaktr.
kinci olarak, kitleler, rgtsz bile olsa-
lar sokaklara kabileceklerini ve direnecek-
lerini gstermilerdir. Bu direni kk ta-
vizlerle sona erdirilmi olsa bile, her zaman
egemen snflarn ve siyasal iktidarlarn ka-
busu olmaya devam edecektir.
Onlar, daha bilinli, daha rgtl ve dev-
rimci ncye sahip bir halk hareketinin kor-
kusuyla yaamak zorunda kalacaklardr.
te bu, kk-burjuvazinin uzlamacl-
yla ya da i sava korkusuyla sona erdire-
bilecei bu halk direniinin en byk kaza-
nm olacaktr.
9
Halk Direniinde
Med-Cezir
Bugn, 17 Haziran 2013 tarihinde Gezi
Direnii 18. gnne girdi.
18 gnlk halk direnii, zellikle Gezi
Park ve Taksim dndaki kentlerde ve
semtlerdeki direni pek ok derslerle dolu-
dur. Direniin kendiliinden nitelii ve rgt-
sz oluu, 18 gnlk direni sresinde
nemsenebilecek bir nderliin ortaya k-
mamas, kanlmaz olarak direni hareke-
tinde ykselen dalgann (med) geri ekil-
mesi (cezir) karsnda ellerin-kollarn ba-
lanmasna neden oldu.
DSK ve KESKin grntsel rgtll-
, grntsel hiyerarik yaps, gster-
melik, szde destek grevlerinden teye gi-
demedi. Hatta bu gstermelik destek grev-
leriyle direni hareketini pasifize etmeye,
direniilerin morallerini bozmaya katkda
bulundu.
1 Maysta olduu gibi, 17 Haziran gn,
DSK ve KESK, szde direngen ve kes-
kin sylemlerle ortaya km, ancak polis
engeli karsnda kitleyi datma karar al-
mtr.
Daha ileri ve daha st dzey mcadele-
yi gze alamayan, dahas byle bir mca-
deleden korkan konfederasyon yneticileri-
nin 17 Haziran grevinin ardndan Taksime
yry kararndan vazgemesi ve ardndan
kitlenin dalmas, yenmeye cret ve cesa-
ret edilememesinin ak ifadesi olmutur.
Yenmeye ve sonuna kadar gitmeye c-
ret ve cesaret edemeyen konfederasyon y-
neticilerinin siyasal aidiyetleri gz nne
alndnda, bu korkakln ve pasifizmin le-
galist sol hareketin korkakl ve pasifizmi
olduu aktr.
Bir kez daha yineleyelim, bugn, 17 Ha-
ziran gn, polis terrne kar lke apn-
da gelien halk direnii geri ekilme nok-
tasna gelmitir.
18 gndr rgtsz ve ndersiz olarak
direniini srdren halk kitleleri, bu nere-
ye kadar gidecek? ya da bu direni nasl
sonlanacak? sorularyla birlikte belirsizlik
noktasna gelmitir.
Polis saldrganl karsnda ta atma-
nn bile barl harekete zarar verdii ilan
edildii ve bunun byk lde direnen
halk kitleleri tarafndan kabul edildii gz
nne alnrsa, Gezi Parkna ynelik son po-
lis saldrsnn neredeyse hibir direnle kar-
lamamasna armamak gerekir.
Direnite yer alan herkesin ok iyi bildi-
i ve grd gibi, polis saldrganl, en
azndan bugnk aamada, basit ve sradan
aralarla (ta vb.) durdurulabilirdi. Ama ta
atmaya kar gelitirilen tutum bu olana-
halk kitlelerinin elinden almtr.
Halk kitlelerinin polis saldrganln dur-
durmak iin kullanabilecei hibir ara kal-
maynca, sokaklarda derme atma kurulan
ve hibir biimde savunulamayan barikat-
lar da kolayca yklmtr.
Sorun daha salam barikatlar kurulma-
s deil, barikatlarn polis saldrsna kar
korunmas sorunudur.
Sorun, polis saldrs karsnda eskimi
korsan gsteri taktiklerinin kullanlmas
deil, yeni sokak taktiklerinin gelitirilmesi
sorunudur.
Halk direniilerinin tek savunma ve sal-
dry pskrtme arac olan ta gayr-me-
ru ilan edilerek, direni hareketi belirsizli-
e sokulmutur. Polisin sokaklar temizle-
meye ynelik saldrs karsnda silahsz
ve savunmasz kalnmas da ykselen dal-
gann geri ekilmesine yol amtr.
phesiz ykselen dalgann geri ekil-
mesinde pek ok neden mevcuttur. Ancak
direni hareketinin silahsz kalmas en
nemli ve en temel sorundur.
[Aadaki metin, Kurtulu Cephesinin
17 Haziran 2013 tarihli Halk Direnii zel Says IIde yaynlanmtr.]
10
Legalist sol ve bunlarn uzants olan
konfederasyon yneticileri halk direniinin
bir isyana ve ayaklanmaya dnmesinden
korkmaktadrlar. Talarla, havai fieklerle,
molotof kokteylleriyle polis saldrganlna
direniin karsnda AKP iktidarnn i sa-
va tehdidi ve orduyu kullanma sylem-
leri bu korkuyu daha da bytmtr.
Siyasal iktidarn, olaan Toplumsal
Olaylara Mdahale Aralaryla direnii dur-
duramamas karsnda silaha, silahl gle-
re ve hatta eriat-milis glere ynelmesi
ok doaldr. nemli olan, halk direniini
olaan aralarla durduramayan siyasal ik-
tidarn silaha, silahl glere ve eriat mi-
lislere bavurmas deil, halk kitlelerinin bu
gelime karsnda direnii bir silahl ayak-
lanmaya, bir iktidar mcadelesine dn-
trmeye ynelip ynelmemesidir.
Bugn halk kitlelerini devletin zor g-
lerine kar koruyabilecek bir gerilla gc,
silahl bir devrimci g elbette mevcut de-
ildir. Ama halk direnii, devletin zor gle-
rine kar nasl duracan ve nasl ilerleye-
ceini kolayca ve ksa srede renecektir
ve renmektedir.
Bugn, 17 Haziran gn, halk direnii
konfederasyonlarn korkak tutumlaryla ge-
ri ekilmeye balamtr. Bu geri ekilii, ge-
ici bir soluklanma, g tazeleme olarak da
deerlendirmek olanakldr.
AKPnin emir ve komutas altndaki dev-
letin polis ve jandarma gleri halk direni-
inin geri ekiliinden yararlanarak geni
apl gzaltlara, insan avna balamtr. Bu-
gn en basit bir twitter mesaj yazanlar bile
gzaltna alnma tehdidi altndadr. Binler-
ce, on binlerce kii gzaltna alnma ve yar-
glanma tehdidi altndadr. Direni durakla-
dka, bu tehdit olmaktan kacak, fiili bir
uygulamaya dnecektir.
Bu tehdidi boa karmann ve fiili hale
gelmesini engellemenin tek yolu direnii
srdrmekten geer. Ama yorulmu, daha
doru ifadeyle, enerjisi amasz biimde t-
ketilmi halk kitlelerinin yeniden sokak sa-
vana balayabilmesi ancak yeni ve somut
amalar ortaya kmasyla olanakldr.
Halk direniinin kayplar, ehitleri, sade-
ce belli bir yerde yaplan bir trenle deil,
lke apnda yaplan protestolarla sonsuz-
lua uurlanmaldr.
Gzaltlar ve tutuklamalar, lkenin her
yerinde adliye nlerinde protesto edilmeli-
dir.
Bu protestolarda polisin orantsz g
kullanm her trl basit aralarla pskr-
tlmelidir. Bunun daha byk iddete yol
aaca endiesi yaratlmamaldr.
Bilinmelidir ki, kar taraf silaha ba-
vurduunda, halk direniileri barl ey-
lemlerini silahl bir ayaklanmaya dntr-
mekte bir an bile duraksamayacaklardr. Ki-
isel belleklerde olmasa da, lkenin tarih-
sel belleinde bylesi durumlarda neler ya-
plabilecei yeterince mevcuttur.
Bugn, 17 Haziran itibariyle, halk dire-
niileri, ta vb. aralarla yeni bir sokak sa-
va taktiklerine gemelidirler. Bir eit ta
vb. aralarla gerilla taktikleri uygulanmal-
dr. 1 Mayslardan ve korsan gsterilerden
edinilen deneyimler bu taktiklerin uygulan-
mas iin yol gsterici olacaktr.
Bu yeni taktikler, direni dalgasndaki ge-
ri ekilmeyi, geici bir soluklanmaya ve g-
lerini tazelemeye dntrmeye yardmc
olacaktr.
Eer AKPnin emir ve komutas altnda-
ki devletin zor gleri halk direniine kar
silah kullanmaya ve silahla halk direniini
ezmeye kalkrsa, direniin hemen silahl
bir ayaklanmaya dntrleceini ve bari-
katlarn silahla korunacan bilmelidir.
Hi kimsenin, ii konfederasyonlar
unvanna sahip olan szde kitle rgtlerinin
halk direniini pasifize etmeye, direnilerini
belirsizletirmeye ve direniileri amasz
bir gruh haline dntrmeye hakk yok-
tur. Bunu yapanlar ya da bunu yapmaya te-
vessl edenler, hibir biimde halkn yar-
gsndan kurtulamayacaklardr.
Son olarak, halk direniinin ykselen
dalgasnn geri ekiliinden kayglanmaya
da hi gerek yoktur. Bu konuda dnya dev-
rimci mcadelelerinin tarihi ok byk
derslerle doludur. Sadece 1905 Moskova
Ayaklanmas bile bu konuda yeterince -
reticidir. phesiz tarih tekerrr etmez. Za-
man ve mekan farkllklar her koulda et-
kin bir unsurdur. Ama nemli olan tarihten
ders kartmaktr.
Her Yer Taksim, Her Yer Direni sloga-
n kitlelerde yanssn bulmu ve kitleler ge-
reini yapmtr. imdi sra Bu Daha Ba-
lang, Mcadeleye Devam slogannn ge-
reinin yapld koullara hazr olmaktr.
11
Austos ayna girdiimiz bugnlerde,
Gezi Direnii ya da tam tanmyla Gezi Par-
kna ynelik polis terrne kar ykselen
halk direnii dalgas byk lde geri e-
kilmitir. phesiz geri ekili, birden ve ani-
den ortaya kmamtr. 15 Haziran gn
Gezi Parkndaki zgr alann polis sald-
rsyla sona ermesiyle balayan geri ekilme
sreci Temmuz ortalarna doru byk l-
de tamamlanmtr. Halk direnii, Anka-
rada (Dikmen) ve Antakyada belli ller-
de srdrlmeye allmsa da, her kesi-
min elbirliiyle forumlara dntrlm
ve bylece geri ekili belirgin hale gelmi-
tir.
rgtsz, ncsz ve kendiliinden ge-
lien bir kitle hareketinin belli bir sreden
sonra geri ekilmesi, snmlenmeye bala-
masnda artc olan bir yan yoktur. Ancak
halk direniinin geri ekilii, snmlenme-
si, dorudan Gezi Direniine, yani halk di-
reniinin Gezi Park blmne egemen k-
lnlan barl ve iddet iermeyen kitle ey-
lemi anlayna ve sylemine paralel git-
mitir.
u gerek tartmaszdr: Halk direnii,
evre duyarllna sahip, ancak stiklal
Caddesi-Harbiye-Nianta evresinde otu-
ran ve kamuoyunu belli lde harekete ge-
irme olanana sahip kk bir bireyler
topluluuna ynelik polis terrnn bir r-
ndr. phesiz Gezi Parkna ynelik polis
terrne kar ilk harekete geenler, hemen
her zaman Galatasaray Lisesi ile Taksim
Tramvay Dura arasnda protesto eylem-
leri dzenleyebilen bir kitle olmutur. Bu
kitle yeni ortaya km deildir. Hrant
Polis Terrne Kar
Halk Direniinin
Siyasal Nitelii ve Snfsal Yaps
Dinkin ldrlmesi zerine yaplan protes-
to eylemi, on binleri kapsayan bir kitlenin
varln ak biimde ortaya koymutur.
evre duyarllna sahip Gezi Park ey-
lemcilerine ynelik polis terr karsnda
ilk harekete geen ve Taksim meydann
dolduran da bu kitle olmutur.
Bu kitle, byk lde kimilerinin ye-
ni orta snf adn verdii profesyonellerden
ve stiklal Caddesi evresinde toplam le-
galist sol yaplarn kadrolarndan olumak-
tadr. Yllar boyu Galatasaray Lisesi nn-
den Taksim Tramvay Durana kadar yr-
yen ve burada yaplan basn aklamas
ile protesto eylemlerini sonlandran bu
kitle, yz metrekaralik bir alanda Green-
peaceletirilmi eylemlerine polisin fazlaca
mdahele etmediinin, Taksim Tramvay
Duranda basn aklamas yapmalarna
icazet verildiinin bilincindedir. Dolaysyla
Gezi Parkna ynelik polisin afak operas-
yonuna kar tepki verirken, bu bilinle ha-
reket etmilerdir. Burada herhangi bir he-
sap, kitap ya da ngr mevcut deil-
dir. Her zaman olduu gibi Taksime k-
mlardr. Kendilerine gre, ok masum
bir evreci eylemine ynelik polis ope-
rasyonunu protesto etmek de masum
bir hareketten baka bir ey deildir.
phesiz legalist sol, yllarn deneyi-
miyle protesto eylemlerini Taksim Tram-
vay Durann (ya da Ankarada Yksel Cad-
desinin) snrlarnn tesine tadklar an-
dan itibaren byk bir kitle bulamayacak-
larn, icazet alamayacaklarn, dolaysyla
da polisin sert mdahalesiyle karlaa-
caklarn da ok iyi bilmektedirler. Bu ne-
12
denle Gezi Park eylemcilerine polis mda-
halesinin olacann da farkndaydlar. An-
cak Gezi Parkdaki eylemcilerin ok ma-
sum bir evreci eylem yaptklar iin, on-
lara ynelik polis saldrsn protesto et-
mek iin Taksim Tramvay Durann snr-
larn amann da masum grleceini
umut etmilerdir. Ama polis, beklenilenin
aksine, byk bir kinle bu kitleye saldr-
mtr.
Buraya kadar Gezi Direnii, allage-
len bir protesto eylemliliinin bir devam
niteliindedir. Farkl olan, Gezi Parkndaki
eylemcilere ve onlar desteklemeye gelen-
lere ynelik polis terrnn ok iddetli ol-
mas ve bu iddete kar lke apnda ge-
ni halk kitlelerinin sokaa kmasdr.
te lke apnda halk kitlelerinin soka-
a k, Gezi Direniinin kendiliindenli-
inin ifadesidir. Bu andan itibaren, stan-
bulun pek ok semtinden (zellikle Beik-
ta ve Kadky) zmire, Ankaradan Sam-
suna, Adanadan Antakyaya kadar yaylan
halk direnii ortaya kmtr. Beklenmeyen
olay da budur.
Bir dier beklenmedik olay ise, Tak-
sim Tramvay Dura protestocularna s-
tiklal Caddesi-Nianta blgesinde oturan
yeni orta snf (reklamclar, pazarlamac-
lar, ofis alanlar, sanatlar vb.) men-
suplarnn kitlesel lekte katlmas ve poli-
sin biber gazl, Tomal saldrs karsnda
dalmamalardr.
Ancak polisin saldrs karsnda dal-
mamak sadece bu kitleye zg bir durum
deildir. lkenin her yerinde sokaa kan
halk kitleleri polis saldrlar karsnda geri
ekilmemi, bulunduklar yerleri terk etme-
mitir.
Yine de bu yeni bir durum deildir. 1
Mayslarda sol rgtlerin sokak atma-
larna hibir biimde benzemeyen bu du-
rum, 29 Ekim olaylarnda Ankara/Ulus Mey-
dannda belirgin biimde grlmtr.
Tomalarn karsnda duran, biber gazna
aldrmayan ve her trl saldrya karn da-
lmayan bir kitle ortaya kmtr. Bu kitle,
korku duvarn am bir kitle deildir. On-
lar bir arada tutan, geriletmeyen g, yap-
tklar eylemin hakllna olan inanlardr.
29 Ekim olaylar ulusalclarn eylemi
olarak grldnden yeterince deerlen-
dirilmemi ve ounlukla grmezlikten ge-
linmitir.
Polis terrne kar halk direniinin
nc olay ise, halk kitlelerinde AKP ikti-
darnn uygulamalarna ynelik tepkinin,
zellikle fkenin patlama noktasna gelmi
olmasdr.
stanbulda balayan ve 77 ile yaylan
halk direnii, phesiz tm motivasyonunu
Taksim eylemlerinden ve direniinden al-
mtr. Halk direnii, Taksim direniinden
g alm ve bu gle lke apnda halkn
biriken fkesinin da vurulmasna yol a-
mtr.
Bylece Trknden Krtne, BDPlisin-
den ulusalcsna, legalist solculardan sos-
yal-demokratlara kadar her cinsten ve her
kesimden insanlar halk direniinin yapcla-
r olarak meydanlarda toplanmtr. Halk di-
reniinin en zgn taraf ise, tm bu kesim-
lerin kendi bayraklaryla, kendi sloganlary-
la meydanlara kmasdr. Bu da pek ok
nyargnn meydanlarda yklmasna yol a-
mtr.
Burada legalist ve legalize olmu sol her
zamanki tutumunu sergilemekte hi durak-
samamtr. stiklal Caddesi evresinde k-
melenmi bu sol kesimler Taksim direni-
ine kendi renklerini vermek iin hemen
harekete gemilerdir. 2012 1 Maysnda ol-
duu gibi, Taksim Meydan bu sol kesim-
lerin pankartlaryla donatlmtr. Ve yine
2012 1 Maysnda olduu gibi, Taksim Mey-
dannn bir festival alanna evrilmesine
nclk etmitir. Yapabildikleri tek nc-
lk de bu olmutur.
Krt ulusal hareketi ise, bu gelien ve ya-
ylan halk direnii karsnda tam anlamyla
millici bir izgi izlemitir. BDPnin eba-
kan Demirtan szleriyle, milliyetiler ve
kafataslarla ayn karede grnmemek
adna, bar sreci zarar grmesin diye
(ya da Ahmet Trkn szleriyle, bu frsat
karmamak iin) halk direniinden uzak
durmutur. lerleyen gnlerde mraldan
verilen mesaja ramen bu uzak duru s-
rp gitmitir.
te yandan, lkenin her yerinde Trk
bayran alp sokaa kan ve CHPnin ol-
duu kadar devrimci solun da tabann olu-
turan halk, ulusalclar olarak damgalan-
mtr. Gerekte ise, Taksim Meydanndan
polisin ekilmesi ve Gezi Parknn zgr-
letirilmesi, bu ulusalc olarak damgala-
nan halk kitlesinin lke apndaki eylemli-
liinin bir sonucu olmutur.
13
rgtl kesimlerin, yani legalist ve le-
galize olmu sol ile Krt ulusal hareketinin
bilinen ve allagelen siyaseti karsnda,
Taksim Dayanmas etrafnda toplanan
yeni orta snf n barl siyaseti Taksim
Direniine damgasn vurmutur. Bu bar-
l siyasetle, polise kar ta atmak dahil
her trden aktif savunma abalar iddet
eylemi olarak damgalanm ve direniin
kitleselliine zarar verdii gerekesiyle her
trden bayrak ve pankart Taksim Meydann-
dan uzaklatrlmtr.
Bu barl siyaset, zgrletirilmi
Gezi Parkndaki 14 gnlk kolektif ve ko-
mnal yaamn belirleyicisi olurken, ger-
ekte ounluu oluturan, kimi zaman
tencere-tava alarak halk direniine des-
tek veren ulusalc kitle giderek uzakla-
maya balamtr.
Ulusalc olarak damgalanan geni halk
kitlelerinin siyasal tutumu ise, hi phesiz,
laik cumhuriyet temeline dayanmaktadr.
Laik cumhuriyet Mustafa Kemalle zde-
letirildii lde kendilerini kemalist ola-
rak grmektedirler. Bu siyasal tutumun en
tipik zellii, Trkiyenin blnmez btn-
lne kar gsterdikleri duyarllktr. Bu
da, Krt ulusal hareketine kar durularnn
nedeni olmaktadr.
Onlar, yani ulusalc kitle, demokratik
ve laik, bamsz bir lke istemine ve zle-
mine sahiptirler. Tam bamsz ve gerek-
ten demokratik bir Trkiye bu ulusalc
kitlenin istem ve zlemlerine karlk gelen
bir slogandr. Bu yanlaryla Trkiyedeki dev-
rimci mcadelenin temel kitlesini oluturur-
lar. Ancak Krt ulusunun kendi kaderini be-
lirleme hakknn tannmasn lkenin par-
alanmas ve cumhuriyetin dalmasna yol
aacan dndklerinden, bu hakkn ta-
nnmasna kardrlar. Bu da onlarn ulusal-
clk (millicilik anlamnda) ile milliyeti-
lik arasndaki farkll kavramamalarna yol
amaktadr. Onlar iin en byk tehlike,
emperyalizm ve eriatlktr. Bildikleri ey
ise, emperyalizme ve eriatla kar tm
Trkiyenin bir btn olarak birlikte mca-
dele etmesidir. Bu ynyle Krt ulusal ha-
reketi, bu btnl ve birlii bozan, ortak
mcadeleyi dlayan bir hareket olarak g-
rlmektedir. Dier yandan, PKKnin mra-
l araclyla AKP iktidaryla ittifak kurma-
s ve bu ittifakn en byk dman ola-
rak ulusalc-darbecileri grmesi de (Ge-
zi Direniinde bu aka ortaya kmtr)
birbiriyle uzlamaz bir kartlk yaratm-
tr.
Ulusalc olarak yarglanan ve damga-
lanan kitle, geleneksel olarak CHPnin se-
men kitlesini oluturmaktadr. Bu kitle, ay-
n zamanda 1980 ncesindeki devrimci kit-
ledir ve Anadoludaki Gezi Direniinin kit-
lesidir. Her ne kadar Krt sorununda mil-
liyeti bir izgiye savrulmularsa da, de-
mokratik, bamsz ve laik bir toplumsal sis-
tem istemleri belirleyici niteliktedir. Onlarn
ulusalcln belirleyen anti-emperyalist
siyasal tutumdur.
Gezi Direniinin snmlenmeye ynel-
mesinde ulusalc kitlenin deiik neden-
lerle geri ekilmesi belirleyici olmutur. Bu
nedenlerin banda, kendilerinin siyasal
temsilcisi olarak grdkleri CHPnin pasif
davranmas ve kendisini geri planda tutma-
s gelmitir. Bu geri ekilite, Taksim Daya-
nmasnn siyaset st tutumu sonucu
her trden bayrakn direni meydanlarn-
dan dlanmas da etken bir unsur olmu-
tur. Direnie, laik, demokratik ve bamsz
bir Trkiye istem ve zlemiyle katlan ve bu-
nun doal sonucu olarak AKPnin iktidar-
dan drlmesini bekleyen bu kitle, bek-
lentilerinin gereklemeyeceini grd
lde geri ekilmitir. Gezi Direniine
g veren ve lke apna yaylmasn sala-
yan byk bir kitlenin bu geri ekilii, Ge-
zi Direniinin geri ekilme srecini balat-
mtr. Polisin 15 Hazirandaki Gezi Parkn
ve Taksim Meydann boaltmaya ynelik
nihai saldrs, bu kitlesel geri ekilmeye
paralel gelimitir.
Adna ulusalclar denilse de, polis te-
rrne kar halk direniinin temel kitlesi,
direniin AKPnin iktidardan drelene ka-
dar srdrlmesinden yana olmutur. Tay-
yip stifa, Hkmet stifa sloganlar bu
halk kitlesinin direniten beklentisinin ifa-
desi olmutur. Kendilerinin siyasal temsil-
cisi olarak grdkleri CHPnin bylesi bir
amaca sahip olmadn grm olmalarna
ramen, direnie devam etmilerdir. Onlar
uzaklatran, geri ekilmelerine yol aan,
asl olarak Gezi Direniine damgasn vu-
ran yeni orta snf siyasetinin de bylesi
bir amatan uzaklatn dnmeleri ol-
mutur.
Bu kitle, 29 Ekimde grld gibi, AKP
iktidaryla ve onun polis gcyle cephesel
14
atmaya girme ve sonuna kadar gitme
iradesine sahiptir. Bu iradenin tarihsel teme-
li, 1965-1980 dnemindeki devrimci mca-
deledir. Bu ynyle devrimci mcadeleye
ak bir kitle sz konusudur. Ancak devrim-
ci mcadelenin gelimedii, devrimci nc-
nn bulunmad koullarda, bu kitle kolay-
ca devrimci-milliyeti bir yne kanalize
edilebilmektedir. Mustafa Kemalin Asker-
leriyiz slogannda ifadesini bulan bu dev-
rimci-milliyeti izgi, Pin genlik rgtlen-
mesi olan TGBnin bu kitle zerindeki etki-
sinde kendi gerekliini bulmaktadr. B.
Ecevit dneminde demokratik sol izgiye
kanalize olan, devrimci mcadelenin geli-
mesine paralel olarak devrimci mcadele-
nin kitlesini oluturan bu halk kitlesinin bu-
gn devrimci-milliyeti izgiye yaknla-
mas ve bu izginin sloganlarn atmas ge-
ici bir olgudur. Asl olan bu kitlenin dev-
rimciliidir.
Legalist ve legalize olmu solun Krt ulu-
sal hareketine bal ve paralel hareket et-
mesi, bu halk kitlesinin ulusalclar olarak
bir yana braklmasn getirmitir. Bu kitle-
nin devrimci nitelii bir yana itilmi, milli-
yeti yan ne kartlmtr.
Gereklikte, Krt ulusunun kendi kade-
rini belirleme hakkn tam ve doru biim-
de ortaya koyan bir devrimci hareket, bu
tekiletirilmi halk kitlesini kendi saflar-
na kolayca ekebilecektir.
phesiz her siyasal tutum bir snfsal te-
mele sahiptir. Dolaysyla Gezi Direniinde
ortaya kan farkl siyasal tutumlar da fark-
l snfsal nitelie sahiptir.
Barl ve iddet iermeyen gsterile-
rin ve protestolarn ve partiler st siya-
setin savunucular, mevcut dzenin yklma-
sndan daha ok restorasyonundan, re-
forme edilmesinden yana olan toplumsal
kesimlerin karlarna uygun siyaset yap-
maktadrlar. Bu kesimler, globalleen
dnyadan yanadrlar ve bu nedenle glo-
balizme kar olan anti-emperyalist mca-
deleden uzak dururlar. Karlkl-bamllk
tezlerini destekleyen bu kesimlerin anti-em-
peryalist mcadeleyi, yerellik, ie kapa-
nklk ve globalleen dnyada ad
kald ilan edilen ulus-devlet istemi ola-
rak grr. Sosyolojik anlamda yeni orta s-
nf , bu tutumun snfsal temelini oluturur.
Onlarn varoluunu salayan globalleen
dnya ve neo-liberal ekonomidir. Onla-
rn kar ktklar, lkenin her yann rant
alanna eviren, HESler ina eden, AVMler
kuran, kentsel dnm ad altnda kent-
lerin rant alan haline gelmesine yol aan
vahi kapitalizmdir. Sweezynin tanmla-
masyla, bireyin temel toplumsal birim ol-
duu bir topyaya balanma eilimindedir-
ler. Gezi Direniinde bireysel zgrlklere
yaplan vurgular da bu snfn niteliine uy-
gundur.
Bu kesimler, kendi varlk koullarn sa-
layan globalizmin, yani para-sermayenin
ve metalarn uluslararaslamasnn krize
girdii, kendi varlk koullarn ortadan kal-
drd koullarda, klasik terimlerle syler-
sek, ilerini kaybettikleri, eski yaam stan-
dartlarn yitirdikleri koullarda hzla yerel-
leirler. Yerel koullarn (ki bu ulusal dev-
letin egemen olduu koullardr) modern-
letirilmesiyle globallemeyle elde ettik-
leri koullara ulamay umarlar. Onlarn
kriz koullarnda yerellemesi, kanl-
maz olarak yerel olan ulusalclara yak-
lamalarna yol aar
Ulusalclk ise, en genel anlamyla kent
kk-burjuvazisinin siyasal tutumudur. K-
k-burjuvazinin bir blmn oluturan
yeni orta snf tan farkl olarak, sadece
globalleen dnyann getirdii tketim
olanaklarndan yararlanr. Geleneksel ser-
best meslek sahipleri ile brokratlarn (ka-
mu emekileri) arln oluturduu bu
kent kk-burjuvazisi, globalizm yanls
yeni orta snf n tersine, yerel ve ulu-
sal niteliklere sahiptir. Yeni orta snf la
toplumsal ilikileri olduka snrldr. Kent
kk-burjuvazisinin bu iki kesimi, elence
mekanlarndan tatil yerlerine kadar birbirin-
den ayrlmlardr. Her iki kesimin serbest
alanlar, avukatlar ve doktorlarda ak-
a grld gibi, birbirinden farkl hukuk
ve salk anlayna sahiptirler. rnein, ye-
ni orta snf a mensup avukat irket avu-
kat olurken, dierleri klasik avukatlkla
geimlerini salarlar. Birincileri uluslarara-
s hukuktan, ikincileri ise ulusal hukuktan
yanadr. Kanlmaz olarak bu iki farkl hu-
kuk yaklam anayasa hukukunda da ken-
disini da vurur. Birinci kesim, ulusal ana-
yasada geni ve belirsiz bir yurttalk ta-
nmndan yanayken, ikinci kesim belirgin ve
ulusu esas alan bir yurttalk tanmndan
yanadr.
Benzer durum tp alannda da ortaya -
15
kar. Yeni orta snf mensubu bir doktor,
salk hizmetlerinin zelletirilmesinden ya-
nadr ve okluk zel hastanelerde para ba-
cretli olarak alr. Dier doktorlar ise,
devlet hastanelerinde istihdam edilir. Ka-
nlmaz olarak, sosyal gvenlik yasasndaki
dzenlemelerden bir taraf dorudan etki-
lenirken, dier taraf neredeyse hi etkilen-
mez.
Yeni orta snf olarak tanmlanan kent
kk-burjuva kesimleri, ulusalclardan
farkl olarak, globalizmden yanadr ve
kendisini ulus-aan kozmopolitik bir dn-
ya vatanda olarak grr.
te bu farkllklar nedeniyle kent kk-
burjuvazisi homojen deil, heterojen bir ya-
pya sahiptir. Bu heterojenlik iinde yeni
orta snf mensuplar bireysel hak ve z-
grlkleri, yani bireysel haklar ne kar-
trken, klasik kent kk-burjuvazisi top-
lumsall ve kamu karn ne karr.
Yeni orta snf , Radikal ve Taraf gazetesi-
nin izgisini kendisine yakn grrken, di-
erleri Cumhuriyet (ve giderek Szc) oku-
ru ya da dncesine yakndrlar. Bu neden-
le de, birincileri neo-liberal solda yer alr-
ken, ikinciler klasik solda yer alrlar.
te bu farkllklar, arlkl olarak kent
kk-burjuvazisini kapsayan Gezi Park
Direniinde somut olarak grnr hale gel-
mitir. Bu direniin birinci aamasnda, ya-
ni daha balangnda kent kk-burju-
vazisinin yeni orta snf kesimi arln
koymu ve direnie kendi damgasn vur-
mutur. Ancak bundan sonraki srete, ya-
ni mcadeleye devam srecinde, klasik
kent kk-burjuvazisinin mcadele gc
ve katlm belirleyici niteliktedir.
phesiz bu snf ilikileri iinde belirle-
yici olan kent kk-burjuvazisidir. Bu s-
rete ii snf ve kyllk kendisine yer bu-
lamamtr. Demokratik halk devriminin bu
iki temel gcnn Gezi Direniinde nem-
senebilir bir yere sahip olmamas, kanl-
maz olarak Gezi Direniinin tipik bir k-
k-burjuva kitlesel hareketi olmasna yol
amtr. Tipik bir kk-burjuva hareketi
olarak da, direniin bir saman alevi gibi par-
layp snmesine neden olmutur. Gezi Par-
k Direniine damgasn vuran kesimler, bu
saman alevini tm bozkr tututuracak bir
kvlcm olarak alglama eilimindeyseler
de, bozkr denilen ey, ii ve kyl kitle-
sinden baka bir ey deildir.
Ve tm marksist-leninistlerin ok iyi bil-
dii gibi, bu bozkr tututuracak olan k-
vlcm, proletaryann ideolojisini benimse-
mi bir devrimci ncden bakas deildir.
1o
Gezi Direniinin ilk g-
nnde girilen iddetli atmala-
rn ardndan polisin ekilmesiy-
le birlikte Taksim Meydannda
ve Gezi Parknda bir zafer hava-
s esmeye balad. Zafer havas
enlie dnt. Komnler
kuruldu, halaylar ekildi. Taksim
Meydanndaki kitle zafer ve
enlik havas iindeyken, lke-
nin her yanndaki, zellikle Ankaradaki a-
tmalar olanca iddetiyle devam ediyor-
du.
Gerek direniin ilk gnnde Taksim
Meydannda, gerekse Ankaradan Antak-
yaya kadar lke apnda sregiden at-
malarda halk kitlesi talarla, sopalarla ve yer
yer molotof kokteyllilerle polis saldrganl-
na kar direnilerini srdrdler. Bu at-
malarda halk kitlesinin tek meru direnme
arac talar oldu.
Ancak Taksim Meydanndan polisin e-
kilmesiyle birlikte balayan zafer ve enlik
havas, birden iddete bavurmayalm,
kamu mallarna zarar vermeyelim, ta
atarak hakl davamza zarar vermeyelim t-
rnden sylemlere dnt.
Bu barl gsterilerde iddetin d-
lanmasna ynelik bu sylemlerde en belir-
Bir Direnme Arac: Ta
gin unsur, direniin en temel
arac olan ta atmann, deyim
yerindeyse, lanetlenmesi, ta
atmann gayr meru ilan
edilmesi oldu.
Ta atmaya ynelik bu
kampanya sadece Gezi Park
Direniileri ve Taksim Daya-
nmas iinden yrtlmedi.
stisnasz tm medya (bir
avu muhalif medya da dahil) ta atma-
ya kar yrtlen bu kampanyaya katld.
Kerameti kendinden menkul Adnan Oktar
(Adnan Hoca), polise ta atmak cinaye-
te teebbstr fetvasn bile verdi.
zgrletirilmi Taksim Meydanna ve
Gezi Parkna ynelik polisin nihai saldrs-
nn arifesine gelindiinde ta atanlara kar-
srdrlen kampanya byk lde etki-
li olmaya balad. Hatta nihai saldrnn iki
gn ncesinde CHPli etin Soysal, ta atan
gruba tekme tokat giriti.
Ta atma, daha dorusu polis saldr-
ganlna kar tala direnie kar yrt-
len kampanyann belirgin biimde baarya
ulat gn, yani 15 Haziran gn polis Ge-
zi Parkda girdi ve hibir direnmeyle kar-
lamakszn Park boaltt.
Bylece ta atmaya kar yrtlen
kampanyann direni kart nitelii somut
ve grnr oldu. Bu da, zgr Gezi Parkn-
da yeni orta snf bireylerinin ideolojik he-
gemonyasnn ak ifadesi oldu.
Gezi Parknda taa kar ne denli et-
kin bir kampanya yrtlm olursa olsun,
ayn kampanya lke apndaki direni ha-
reketinde etkili olmad. Halk direniinin en
savakan, en direngen ve en militan kesimi-
ni oluturan Ankaradaki halk kitleleri yine
1Z
bildiklerini okumay srdrdler. Ta on-
larn polis terrne kar tek meru diren-
me aracyd ve yle de kald.
Barlln savunucular, her trl
iddete kar olmay yceltenler, halk dire-
niinden iddeti dlayarak kendi meru-
iyetlerini ve hakllklarn kantlama pe-
inde olanlar, sivil halk kitlelerinin tek
meru direnme aracn etkisizletirirken, ay-
n zamanda halk direniinin giderek snm-
lenmesine ve pasifize edilmesine hizmet et-
tiler.
Kendilerini 68liler olarak sunanlarn,
68 ruhunu tadklarn iddia edenlerin bu
ta dmanlklar, 68in Paris bakaldrsn-
daki talar da, 15-16 Haziran 1970de
stanbuldaki byk ii direniindeki tan
ilevini de tmyle unutup gittiler.
lke apnda gelien Gezi Direniinde
iddete (kendi tanmlamalaryla orantsz
gce) ilk bavurann polis olduunu ve di-
reniin bu polis iddetine kar gelitiini bir
yana braktlar. Yakn tarihin kaydettii tm
kitle eylemlerinde tala, sopayla ve hatta
ateli silahlarla silahlanm halk kitlelerinin
silahszlandrlmasna benzer bir gelime or-
taya kt.
1905 Rus Devriminde ii kitleleri iin
silahlanmamalydlar diyen Plehanov gibi,
1965-1980 dneminde sol silaha sarlma-
malyd diyenler gibi, Gezi Direniinde de
yeni orta snf bireyleri koro halinde id-
dete ve iddetin bir arac olarak grdkle-
ri taa kar karken, kendi bindikleri da-
l kestiklerine bile aldrmadlar.
Bugn hi tartmasz herkes, Gezi
Direniinin ilk gnnde stanbulda,
Dolmabahede, Ankarada, Eskiehirde,
Antakyada halk direniinin polis saldrlar-
n tala nasl geri pskrttn grecek
durumdadr. Ne zamanki ta, halk direni-
inin elindeki tek meru direnme arac ol-
maktan kartlmtr, o andan itibaren po-
lis, byk halk kitlelerini kolayca databil-
mi ve direniin geri ekilmesine yol am-
tr.
Gezi Direnii, sadece ta ve sopalarla
silahlyd. Her trden polis saldrsna kar
kendilerini ta ve sopalarla korudular. Ta
ve sopalarn olmad yerlerde, zellikle so-
kak aralarnda eli sopal sivil polislerin es-
tirdii terr sonucunda lmler ve ar ya-
ralanmalar meydana geldi. En basit ve sra-
dan bir silaha bile sahip olmayan, ta ve
sopadan arndrlm halk glerinin nasl
kolayca polisin zulmne maruz kald bu
olaylarda grlmtr.
Elbette AKP iktidarnn istifasn talep
eden, ama iktidar perspektifine sahip olma-
yan Gezi Direniinin, polis terrne kar
sradan bir protesto hareketi dzeyinde
tutulmaya allmas en belirgin zelliktir.
Halk direnii, ne denli sradan bir protes-
to dzeyinde tutulmaya allmsa, o den-
li halk kitlelerinin polis terrne kar diren-
me aralar ellerinden alnmaya allm-
tr.
Diyebiliriz ki, Gezi Direnii, ta gibi
meru direnme aracn yitirdii oranda sra-
dan bir protestoya, iktidarla uzlama
arayna yol amtr. Bu da Gezi Direnii-
nin geri ekilmesine yol aarken, ayn za-
manda her trl iddeti dlayan dzen ii
(legalite) ve yaltk forumlarn ortaya k-
masna yol amtr.
Oysa halk kitleleri, kendilerini savunma-
nn tek meru arac olan ta bir yana b-
rakmaktan te, ok daha baka aralarla si-
lahlanmalydlar. zellikle haftalar sonra ka-
muoyuna yansyan eli sopallarn arka so-
kaklarda estirdikleri terr karsnda bu ok
daha zorunlu ve kanlmazd. Ellerinden
ta alnan kitleler, eski 1 Mays korsan
eylem taktikleriyle ara sokaklara dald-
nda, ilk kez sivil polislerden oluturulmu
cezalandrma timleri karsnda silahsz,
korunmasz ve aresiz braklmlardr. (p-
hesiz bunda, polis terrne kar, zellikle
AKPnin i sava tehdidine kar halk kit-
lelerini koruyacak z savunma gruplarnn
oluturulmam olmasnn da nemli bir ye-
ri vardr.)
Bugn herey ak ve nettir. Gezi Dire-
niinde halk kitlelerinin tek meru savun-
ma arac olan ta dland lde, dire-
ni gten dm ve sradan bir protes-
to eylemine dntrlmtr. Bu da dire-
niin geri ekilmesine yol amtr.
Bugnn en ak gerei, direni safla-
rnda ta atmaya kar kanlar, mevcut
dzenin ve onun AKP iktidarnn yasalln
kabul eden ve bu yasall amay isteme-
yen kesimler olmutur.
Bilinmelidir ki, her trl kar kampan-
yalara ramen, ta, sivil halk kitlelerinin
barl gsterilerinde kullanabilecekleri
ve kullanmalar gereken tek meru diren-
me aracdr ve arac olmay srdrecektir.
18
Gezi Direnii, daha tam ifadeyle, Gezi
Parknn bulunduu alanda Recep Tayyip
Erdoann yapmaya kalkt Topu Kla-
s projesine kar evre duyarllna sahip
bir avu protestocuya kar uygulanan polis
terrne kar lke apnda gelien ve yay-
lan halk direnii, hi kimsenin yadsyama-
yaca biimde kendiliinden ortaya km-
tr.
Bu halk direniinin ne kadar spontan,
rgtsz olduuna, eylemcilerin ne kadar
apolitik ve idelojisiz olduuna ilikin ya-
plan vurgular, szcn tam anlamyla di-
reniin kendiliindenliini tartmasz biim-
de gzler nne sermitir.
Bir hareketin kendiliindenlii, o hare-
ketin rgtszlnn, plan ve program
yoksunluunun bir ifadesidir. Bu nedenle,
kendiliinden kitle hareketi, bilinli kitle ha-
reketinden rgtlenme, plan ve program
yoksunluu olarak ayrlr. Kendiliinden ha-
reket, iinde yaanlan toplumsal koullarn
gnlk ileyii iinde ortaya kan, ancak bi-
lincinde olunmayan elikilerinin birikme-
sinin davurumudur. Bu nedenle de, ken-
diliinden ortaya kan her kitle hareketi,
ekonomik, toplumsal ve siyasal elikilerin
yaratm olduu sorunlarn ve gerilimlerin
belli bir zaman srecinde birikmesinin r-
n olmutur.
fade ettiimiz gibi, kendiliinden hare-
kette bilin unsuru ve rgtllk mevcut de-
ildir. Bu iki enin eksiklii, kendiliinden
balayan hareketin bilinli ve rgtl bir ha-
rekete ait olan zelliklere sahip olmamas-
n getirir. Ancak bu mutlak bir bilinsizlik ol-
mad gibi, kendiliinden hareketin kendi
Kitlelerin Kendiliinden Bakaldrs
ve Suni Denge
iinde rgtlenebilme dinamiklerine sahip
olmad anlamna gelmez.
Kendiliinden gelien, belli bir birikimin
davurumu olan kitlesel hareketler, bizzat
harekete katlanlarn etkin katksyla belli
dzeyde rgtlenmeye ynelir. Ama bu r-
gtlenme, sadece kendiliinden hareketin
gerektirdii pratik gerekliliklerden teye
gemez. Doal olarak, kendiliinden hare-
ketin bilinli bir harekete, belli bir amac
gerekletirmeyi hedefleyen rgtl bir ha-
rekete dnmesini de salamaz.
phesiz, Leninin de ifade ettii gibi, ta-
rihsel olarak, bir toplumsal dzenin ya da
siyasal ynetimin dzenli kuatmayla ya da
rgtl bir saldryla yklma olasl ok da-
ha azdr. Tersine, bir toplumsal dzen ya da
siyasal ynetim, kendisini her ynden s-
rekli olarak tehdit eden kendiliinden pat-
lamalarn ya da ngrlemeyen siyasal ka-
rklarn etkisi sonucu yklmas tarihsel ola-
rak ok daha byk olaslktr.
1789 Fransz Devriminde olduu gibi,
1871 Paris Komn, Rusyada 1905 ve 1917
ubat Devrimleri kitlelerin kendiliinden
ayaklanmasnn sonucu olmulardr. Ancak
bu byk tarihsel olaylarn en nemli zel-
lii, kendiliinden ayaklanan halk kitleleri-
nin ncln kabul edebilecekleri ve ka-
bul etmeye hazr olduklar bilinli ve rgt-
l unsurlarn varldr. 1789da Jakobenler
ve Jirondenler, 1871de Blanquistler ve Ulus-
lararas i Birlii ve 1905 ve 1917 ubatn-
da Rusyada RSDP (Menevikler ve Bole-
vikler) ve sosyalist-devrimciler bu bilinli ve
rgtl unsurlar temsil etmilerdir.
Paris Komn, tarihin kaydettii ilk pro-
19
letarya iktidar, Fransa-Prusya savann bir
sonucu olarak ortaya kmtr. Prusya ordu-
lar tarafndan kuatlm Pariste Ulusal Mu-
hafzlara ait olan toplara hkmet tarafn-
dan el konulmasna kar gsterilen bir tep-
kinin rn olmutur.
Marks, Paris Komnne ilikin yaptn-
da yle yazar: 18 Mart sabah, Paris u
gkgrlts ile uyand: Vive la Commu-
ne!
1917 ubat Devrimi, sava koullarnda
alkla bouan Petrogradda gda datm-
nn dzenlenmesi talebiyle yaplan bir gs-
teriyle balamtr. Gsteriye katlm hzla
artmtr. ar II. Nikola gsterilerin bastrl-
masn emretmi ve gstericilere ate al-
mtr. Bu da barl gsterinin birden si-
lahl bir ayaklanmaya dnmesine yol a-
mtr. Devrimin rgtl ve bilinli unsuru
ise, Petrograd Sovyeti olmutur. Gstericiler
ve isyanclar Petrograd Sovyetinin ncl-
n ve otoritesini kabul etmiler ve devri-
min gereklemesini salamlardr.
Leninin tanmyla, halk kitlelerinin, es-
kisi gibi ynetilmek istemedikleri koullar-
da, ister sttekilerin bir eylemiyle, ister
toplumsal birikimin bir sonucu olarak ken-
diliinden sokaa kmalar byk toplum-
sal olaylarn ve devrimlerin balangcn
oluturmutur. Kendiliinden gsteriler ve
isyanlar, geni halk kitlelerinin honutsuz-
luk ve fkelerinin da vurumundan baka
bir ey deildir.
Byk toplumsal olaylar, halk kitlelerinin
honutsuzluk ve fkesinin had safhaya
kt, dayanma snrn at koullarda or-
taya kan kendiliinden patlamalarn ve is-
yanlarn bagsterdii olaylardr.
Bu tarihsel gerei gzlemleyen ve tah-
lil eden Lenin, bylesi bir duruma kar Ne-
reden Balamal? sorusunun yantn yle
verir:
Biz, durmadan sistemli ve planl
hazrlktan sz ettik; buna ramen
otokrasinin sadece dzenli bir kuat-
mayla ya da rgtl saldryla ykla-
bileceini sylemek istemiyoruz.
Byle bir gr, sama ve retisel
(doktriner) bir grtr. Tersine,
otokrasinin, her ynden kendisini s-
rekli olarak tehdit eden kendiliinden
patlamalarn ya da ngrlemeyen
siyasal karklklarn etkisi sonucu
kmesi gerekten olanakldr ve ta-
rihsel olarak ok daha byk olas-
lktr. Ama macerac kumardan sa-
knmak isteyen siyasal bir parti ken-
di faaliyetlerini bylesi patlamalar ve
karklklar beklemeye dayandra-
maz. Biz kendi yolumuzda ilerleme-
liyiz ve dzenli almalarmz karar-
llkla srdrmeliyiz ve beklenmedik
olaylara ne kadar az bel balarsak,
herhangi tarihsel dnemete hazr-
lksz yakalanma ansmz o kadar az
olur.*
Bir toplumsal hareketin kendiliinden ni-
telii ne kadar byk olursa, bir rgtn
planl ve programl faaliyetinin varl o ka-
dar nemlidir. Tarihsel dnemete, kitle-
lerin kendiliinden sokaa dkld ko-
ullarda, devrimci ncnn bilinli ve rgt-
l faaliyeti belirleyicidir. Kendi faaliyetini kit-
lelerin kendiliinden hareketine ve ayaklan-
masna deil, kendisinin saptad (elbette
bilimsel temelde) kendi izgisini izleyen ve
bu izgiye bal kalan, bu balamda dzen-
li ve rgtl bir saldryla toplumsal dzeni
ya da siyasal iktidar ykmay hedefleyen r-
gtn varl ve onun nclnn halk kit-
leleri tarafndan kabul edilmesi, tarihsel bir
dnemete belirleyici niteliktedir.
te tam burada Mahir ayan yoldan
nc sava ve suni denge saptamalar
zel bir nem kazanmaktadr.
Mahir ayan yolda, Kesintisiz Devrim II-
IIIde yle yazar:
... yeni-smrgecilik metodu, bir
yandan emperyalizmin lkeye iyice
yerlemesi (yani emperyalizmin sa-
dece dsal bir olgu deil ayn za-
manda isel bir olgu haline gelmesi)
sonucunu doururken, te yandan
geri-braktrlm lkelerde, gemi
dnemlere kyasla, izafi olarak -feo-
dalizmin etkin olduu, eski smrge-
cilik dnemine kyasla- belli ller-
de pazarn genilemesine paralel ola-
rak toplumsal retim ve nispi refah
artrmtr.
Bunun sonucu olarak, geri-brak-
trlm lke iindeki elikiler gr-
nte yumuam (feodal dneme k-
yasla) halk kitlelerinin dzene kar
tepkisi ile oligari arasnda suni bir
* V. . Lenin, Nereden Balamal?, Seme Yaz-
lar I, lkeri Yay., s. 18-19.
20
denge kurulmutur. Emperyalist igal
gizlendii iin emperyalizm ayn za-
manda isel bir olgu haline geldii
iin halk kitlelerinin milliyeti tepki-
leri, gavura alerjisi ntralize olmutur.
Merkezi devlet aygt, gemi dne-
me kyasla ok glenmi ve ittifak
projeleri, ikili anlamalar, askeri pakt
ilikileri ile oligarik devlet cihaz,
devrimci i sava dikkate alnarak
militarize edilmitir. (Emperyalist yar-
dmlarn 3/4 askeri yardmlardan
olumaktadr). (ab)
Ve yine Kesintisiz Devrim II-IIIde u sap-
tama yaplr:
Oligari ile halkn dzene kar
memnuniyetsizlik ve genellikle bi-
linsiz tepkileri arasnda kurulmu
olan suni dengeyi bozmann, kitlele-
ri devrim saflarna ekmenin temel
mcadele metodu silahl propagan-
dadr. (ab)
Bu saptamalardan yola ktmzda, oli-
gari ile geni halk kitlelerinin memnuniyet-
sizlik ve bilinsiz tepkileri arasnda kurul-
mu olan suni dengenin iki dayana ak
biimde ortaya kar.
Bunlardan birincisi, ekonomik gelime-
ye ve zellikle de retimdeki arta paralel
olarak ortaya kan nispi refah ortamdr.
Nispi refah, belli llerde isizliin azalma-
sna ve hane halk gelirlerinin belli l-
de artmasna yol aar. Bu da halk kitleleri-
nin alm gcnn artmas demektir. Ancak
bu nispi refah, gerek ve kalc bir ekono-
mik gelimeye dayanan bir mutlak retim
ve tketim artndan kaynaklanmaz. Bir n-
ceki dneme gre, halkn geim koullarn-
da belli lde meydana gelen iyilemeye,
greli dzelmeye ve greli gelir artna
denk der. 2001 ubat Krizinn ardndan
iktidara gelen AKPnin geni bir kesimi et-
rafnda toplamasnn temelinde de, kriz son-
rasnda ortaya kan nispi refah ortam-
dr.
Suni dengenin ikinci ve uzun dnemli
temel dayana siyasal zordur. Nispi refahn
etkisi belli bir dnem sonrasnda ortadan
kalkt lde siyasal zor, suni dengeyi ko-
ruma ve srdrmenin temel arac haline ge-
lir. Halk kitlelerinin mevcut dzene kar
tepkilerinin pasifize edilmesinde temel ola-
rak siyasal zor kullanlr. Dzenin yasal kol-
luk glerinin uygulad zorun yetersiz kal-
d koullarda, siyasal zorun askeri biim-
de maddeletirilmesi gndeme gelir. Yani
siyasal ynetim askeriletirilir, askeri bir y-
netim kurulur (ak faizm).
Bugn askeri vesayetin, askeri darbe
dnemlerinin bittiini ilan edenler, halk kit-
lelerinin mevcut dzene kar memnuniyet-
sizlik ve tepkilerinin nispi refah aracly-
la pasifize edildiini sylemi olmaktan te-
ye gememektedirler. Refahn nispi ve ge-
icilii, her eyden nce ynetimin askeri-
letirilmesinin (askeri darbe) her zaman oli-
garinin bir seenei olarak el altnda tutul-
duunu gsterir.
lker yolda bu durumu Mevcut Durum
ve Devrimci Taktiimiz yazsnda yle or-
taya koyar:
Siyasal zor, oligarinin elinde ilk
art olarak, oligarinin siyasal hakimi-
yetini korumas eklinde grevini so-
mutlatrr. Kukusuz en nemli ara,
devlet aygtdr. Devlet, bu dnemde,
hakim snflarn karakterine brne-
rek, oligarik devlet niteliini alm-
tr. Siyasal zorun bu biimdeki gre-
vi ona, retim ilikileri tarafndan ve-
rilmitir. Ve temel grevi, mevcut re-
tim ilikilerinin devamn salamay
yerine getirmektir. Bu grevin yerine
getiriliinde zorun askeri bir biim-
de maddelemesi ve grnr olma-
s, a) Hakim snflarn kendi i eli-
kileri yznden idare edememeleri,
b) Gelien snfsal muhalefetlerin
mevcut retim ilikilerini tehdit eder
bir nitelik almalar, c) Dorudan do-
ruya iktidara ynelik bir siyasal alter-
natifin ortaya kmas durumlarnda
olur. lkemizde zellikle 12 Mart er-
tesi uygulamalardan sonra, hakim s-
nflarn kendi i elikilerinden dola-
y ynetimin askerilemesi beklene-
mez. Bu nedenle, siyasal zorun aske-
ri bir biimde kendini gstermesi,
mevcut retim ilikilerine ynelik
muhalefetin grld yerlerde ve
oligariye alternatif bir gcn ortaya
kmas zamanlarnda olacaktr. Bir
baka deyile, oligari emeki yn-
larn muhalefetinin topyekn muha-
lefete dnmesine hibir zaman izin
vermek istemeyecek ve daha mevzi
durumlarda iken uygulayaca zor ile
onu sindirerek, kitleleri pasifize et-
21
meye alacaktr. lkedeki ekli de-
mokratik ortam iinde gndemde
olan bu uygulamada oligari, gerek
nispi demokratik ortamn maddi ko-
ullarn kullanarak yapaca ideolo-
jik ve politik saptrmalarla, gerekse
de gelien muhalefeti icazetli sosya-
listler ve kk-burjuva demokratla-
rna kanalize ederek, mevcut retim
ilikilerine ve iktidara ynelik siyasal
bir nitelik almasn engellemeye a-
lacaktr. Ne var ki, bu nispi demok-
ratik ortam iinde, ilk bakta demok-
ratik mevzi ve haklar mcadelesi
eklinde grlen bu demokratik mu-
halefet dahi, bir sre sonra oligari-
nin kanlmaz bunalmlar gerei,
varl devam ettirilmemesi gereken
bir unsur haline dnmektedir. Bu
halde oligarinin siyasal zorunu aske-
ri bir biimde grntlemesi, art-
c olmayacaktr.
Askeri darbe, yani ynetimin askerileti-
rilmesi, oligarinin suni dengeyi korumak ve
srdrmek iin kullanabilecei en son se-
enektir.
Suni denge, halk kitlelerinin mevcut oli-
garik dzene kar memnuniyetsizlik ve
tepkilerinin pasifize edilmesiyle salanan bir
istikrar ve huzur ortam oluturur. stik-
rar ve huzur, halkn dzene kar memnu-
niyetsizlik ve tepkilerini ortadan kaldrmaz,
sadece bunlar pasifize eder, teler. Dolay-
syla suni dengenin bozulmas, halk kitlele-
rinin mevcut dzene kar memnuniyetsiz-
lik ve tepkilerinin da vurulmasna yol aar.
Bu da, kitlelerin kendiliinden hareketinde
belirgin bir arta neden olur. Bu nedenle,
kitlelerin kendiliinden hareketlerindeki ar-
t, suni dengenin eskisi gibi srdrleme-
diinin, belli llerde bozulmaya yneldi-
inin ifadesidir. Leninin ifadesiyle, alttaki-
ler, artk eskisi gibi ynetilmek istemedik-
lerini eylemleriyle aa vururlar. Bu da, si-
yasal zorun artan oranda gndeme gelme-
sinin maddi koullarn oluturur.
lkemizde 12 Eyll askeri darbesi, geli-
en ve yaylan devrimci mcadeleyle suni
dengenin bozulmasnn rn olmutur. Si-
yasal zorun askeri biimde maddeletirilme-
siyle, yani askeri darbeyle suni denge yeni-
den oluturulmutur. Kitlesel lekte ve l-
ke apnda uygulanan devlet terryle me-
zar bar kurulmutur.
zall yllar, nispi refahn artt yllar ol-
mutur. Geni halk kitlelerinin askeri yne-
tim altnda olaanst zorlayan yaam ko-
ullarna kar duyduklar tepki, bu nispi re-
fah yoluyla zala ve ANAPa kanalize edil-
mitir.
zall yllardaki nispi refah 1990lara gi-
rilirken sona ermitir. 1991 seimlerinde ik-
tidara gelen S. Demirel, kamu kaynaklarn
kullanarak (zellikle erken emeklilik arac-
lyla) yapay bir refah ortam yaratmtr.
Bunun sonucu olarak da, zaln iktidarna
kar gelien ve yaylan halk kitlelerinin tep-
kisi pasifize edilmitir. Tepkileri nispi refah
yoluyla pasifize edilemeyen Krt halk ise,
dorudan siyasal zorun hedefi haline gel-
mitir.
Ancak kamu kaynaklarna dayanan bu
refah dnemi de uzun srmemi ve Trki-
ye giderek arlaan bir ekonomik krizle
kar karya kalmtr. 2001 krizi, 1990lar-
daki yapay nispi refah dneminin sonu ol-
mutur. Bu da, nispi refaha dayanan suni
dengenin, nesnel olarak, bozulma koulla-
rn yaratmtr. Nesnel olarak halk kitleleri-
nin mevcut dzene kar tepkilerinin aa
kmasnn koullar ortaya kmasna kar-
n, kitlelerin hareketinde nemsenebilir bir
gelime ortaya kmamtr. Nesnel koullar
ile znel koullar arasndaki bu ayrmann
temel belirleyicisi ise, 12 Eyll dneminde
yrtlen devlet terr ile muhalefetin ev-
cilletirilmesi ve soldaki ideolojik ve politik
saptrmalar olmutur. Medya araclyla
mevcut dzene ilikin beklentiler yaratl-
mtr.
2001 krizi koullarnda MF ve ABDnin
verdii (GSMHnn %25i byklnde) 50
milyar dolarlk kredi bu beklentileri kar-
lamak iin kullanlmtr. AKP iktidarn ya-
ratan 2001 krizi olmakla birlikte (ki 2002 ge-
nel seimlerinde Refah Partisi ve MHPnin
oylaryla %34,2 oy almtr), iktidarn g-
lendirmesini salayan bu 50 milyar dolarlk
kredi olmutur.
MF ve ABDnin 50 milyar dolarlk kredi-
siyle ie balayan AKP, MFnin dk kur,
yksek faiz politikasn izleyerek scak
paraya dayal bir refah ortam yaratm-
tr.
Bylece, ajitatif sylemle, Amerikan do-
larlaryla yaratlm olan nispi refah, bir
kez daha suni dengenin srdrlmesini sa-
lamtr.
22
2007 Mortgage krizine kadar scak pa-
ra giriine dayal nispi refah srdrlebil-
mitir. Bu nispi refah da, kredi kartlar yo-
luyla halk kitlelerinin gnlk yaamnda g-
rnr bir iyilemeye yol amtr. Ama
Mortgage krizi, scak paraya dayal nis-
pi refah ortamnn bozulmasna yol am-
tr. AKP iktidar scak paray tutabilmek
iin daha byk lekte zelletirmeye
girmek zorunda kalm, lkenin her toprak
paras inaat alan haline getirilmitir.
zelletirmelerle nispi refah srdrebi-
lecek yeni kaynaklar bulan AKP, ithal mal-
lara dayal tketim koullarnda ortaya -
kan cari a finanse etmekte zorlanma-
ya balam ve bte aklarn dolayl ver-
gilerle kapatmaya almtr. Scak paraya
ve zelletirmeye dayal nispi refah or-
tamnda istihdamda nemsenebilecek bir
gelime ortaya kmamtr. Buna karlk
devlet, temel istihdam kaps haline gelmi-
tir. Yine de bu istihdam halkn gelirlerinde
arta yol amam, halkn geim koullar
giderek arlamtr.
Ancak Dnya Bankas tarafndan finan-
se edilen kyllere dorudan gelir yard-
m ve yine Dnya Bankas tarafndan finan-
se edilen sosyal yardmlar (okula giden
ocuk bana kadnlara denen ocuk pa-
ras vb.) yoluyla dar gelirli, isiz, dolay-
syla dzene tepkisi olan kesimlerin kar-
lksz gelir sahibi olmalar salanmtr. Ki-
mi evrelerin sadaka kltr adn verdik-
leri bu durum, suni dengenin srdrlebil-
mesini salamtr.
TOK konutlar, AVMler ve ithal rnler
kent kk-burjuvazisinin tepkilerinin pasi-
fize edilmesinde etkin bir unsur olmutur.
Gelien, byyen ve modernleen lke
algs, bu kesimlerin dzenden beklenti-
lerini artrmtr. Kredi kartlaryla salanan
tketim dzeyi de, bu algy pekitirmi-
tir.
te bu ekonomik ve ideolojik aralarla
suni denge srdrlebilmitir. Ancak AKP-
nin islami ideolojisi, giderek ekonominin
nne gemeye balamtr. AKPnin, gide-
rek artan ve yaygnlaan toplumsal yaam
islami temelde dizayn etme giriimleri,
zellikle kent kk-burjuvazisini huzursuz-
latrm ve AKPnin islami uygulamalar-
na duyduklar tepkiyi bytmtr. 12 Mart
dneminin nl szyle, sosyal uyan
ekonomik gelimeyi amtr.
AKP, islami yaam dayatmasyla, kent
kk-burjuvazisini, Leninin deyiiyle, ba-
msz bir tarihsel eyleme doru itmi ve
bu, Gezi Direniiyle grnr olmutur.
Gezi Direnii, AKP araclyla srdrlen
suni dengenin bozulmasnn rndr.
Ancak suni dengenin bu bozulmas,
mevcut dzene kar duyulan memnuniyet-
sizliklerin ve tepkilerin aa kmasnn
rn deildir. Bozulan suni denge, AKP
araclyla korunan ve srdrlen suni den-
gedir. Gezi olaylarnda aka grld
gibi, kendiliinden sokaa kan kitlenin d-
zenin deimesine ilikin bir istemi yoktur.
Onlarn tepkisi dorudan AKP iktidarna y-
nelik olmutur. Bu da, AKP iktidarnn yp-
randnn ve suni dengeyi srdrebilmek-
ten uzaklatnn grngsdr. Doal ola-
rak her ypranm ynetim gibi, AKP yne-
timi de, u ya da bu biimde deitirilmek
durumundadr. Bugn herkesin grd gi-
bi, AKP iktidarda kald srece, suni den-
ge daha fazla bozulmaya ynelecek ve AKP
iktidarnn destekisi olan emperyalizme ve
oligariye kar tepkilerin ortaya kmasna
yol aacaktr.
Emperyalizm ve oligari kendi egemen-
liini koruyabilmek iin, suni dengeyi sr-
drebilmek iin AKPyi gzden karmak
zorundadr. Emperyalizmin dnya kitle m-
cadelelerinden kard en nemli ders,
ypranm ynetimler iin sonuna kadar s-
rar etmemek olmutur. Kent kk-burju-
vazisinin daha fazla radikallemesini n-
lemenin tek yolu AKP iktidarn gzden -
karmaktan gemektedir.
Emperyalizm tarafndan AKP yerine ika-
me edilecek yeni ynetim, hi phesiz
kent kk-burjuvazisinin tepkisini pasifize
edecek, onlar kendisine yeniden kanalize
edecek nitelikte olacaktr.
Bugn AKP araclyla korunan ve sr-
drlen suni denge nemli lde bozul-
maya ynelmitir. Bu da devrimci mcade-
lenin gelitirilebilmesi iin gerekli znel ko-
ullar giderek olgunlatrmaktadr. Ama sol-
daki legalizm, kendilerini yeni orta snf n
konumuna uyarlayan neo-liberal sol by-
lesi bir gelimeyi salayabilmek bir yana,
bylesi bir gelimenin en nemli engeli du-
rumundadr.
Evet, apolitik ve ideolojisizletirilmi bir
genlik kitlesi kendiliinden sokaa km-
tr. Artk bu kitle AKP araclyla sistem
23
iinde tutulabilecek eii amtr. Ama bu
kendiliinden hareketin en temel kmaz
da, yine kendisini nitelemekte kulland
apolitiklik ve ideolojisizliktir. Devrimcilerin
en temel grevi, AKP araclyla srdrlen
suni dengenin bozulduu koullarda ortaya
kacak olan kendiliinden kitle hareketine
nclk etmektir. Bu grev, ayn zamanda
suni dengeyi yeniden tesis etmek amacy-
la emperyalizmin yapaca politik manev-
ralarn ve giriimlerin gerek yzn aa
karma grevini de ierir.
Bugn kendiliinden sokaa kan kitle-
ler, hala barl eylemlerle belli kazanm-
lar elde edebileceklerini ummaktadrlar. Bu
nedenle de, suni dengeyi bozmann temel
arac olan silahl aksiyon yntemleri ko-
layca ve hzla dlanabilmektedir. Bu bar-
l ve uzlac eylemlerle gerek ve kal-
c kazanmlar elde edilemeyeceini kitlele-
re gstermek de devrimcilerin grevidir.
Unutulmamaldr ki, dzenin snrlarn aan
her barl kitle eylemi, ne kadar kendi-
liinden olursa olsun, kanlmaz olarak oli-
garinin siyasal zoruyla yz yze gelecektir.
Bu ortamda, Leninin szleri hereyden ok
daha reticidir:
Biz kendi yolumuzda ilerlemeliyiz ve
dzenli almalarmz kararllkla srdr-
meliyiz ve beklenmedik olaylara ne kadar
az bel balarsak, herhangi tarihsel dne-
mete hazrlksz yakalanma ansmz o ka-
dar az olur.
24
Gezi Direniiyle birlikte sosyoloji ve
yeni orta snf kavram egemen sylemin
en temel kavramlar haline getirildi.
Penguen medyasndan Necati a-
maza* (nam- dier Polat Alemdar) Tak-
sim Dayanmas szclerinden** sol ay-
dnlara kadar hemen herekes Gezi Park
Direniini sosyolojik bir olay olarak ta-
nmlamakta ortak bir paydaya sahip oldu-
lar.
Kanlmaz olarak, sosyolojik bir olay
Bir Kez Daha
Yeni Orta Snf
sz konusu olunca da sosyologlar devre-
ye girdiler. Alelacele yaplan anketler ve
alan aratrmalaryla Gezi direniileri-
nin sosyolojik profili kartlmaya all-
d.
lk sosyolojik aratrma, stanbul Bilgi
niversitesinden Esra Ercan Bilgi ve Zeh-
ra Kafkasl tarafndan yapld. Online or-
tamda toplam 20 saatte bin direnii ta-
rafndan yantlanan ankete gre, Direni-
ilerin %39.6s 19-25; %24 26-30 yalar
arasnda; %53.7si daha nce hi bir kitlesel
eyleme katlmayanlardan oluurken, %70i
kendini hi bir siyasi partiye yakn hissetmi-
yor. %92,4 eylemlere katlmalarnn nede-
ni olarak Babakann otoriter tavr oldu-
unu sylerken, %91,3 polisin protesto-
culara uygulad orantsz gcn etkili ol-
duunu, %91,1i demokratik haklarn ihlal
edilmesinin etkili olduunu ve %84,2si
medyann suskunluunun etkili olduunu
sylemilerdir.
Ardndan profesyonel anket irketleri
piyasaya kt. Bunlarn en nllerinden
Kondann yapt aratrmaya gre, ey-
lemcilerin yarsndan ou polis iddetine
tepki iin Taksime geldiklerini sylerken,
%79u hibir parti, kulp ya da dernek ye-
si olmadn sylemitir. Sonuta sosyo-
lojik bir olay olarak Gezi Direniinin sos-
yolojik profili anketlerle ortaya kartlm
oldu.
Bu anketlere dayanlsn dayanlmasn,
yazl ve grsel medyada yaplan bam-
sz ve kiisel sosyolojik deerlendirmelerde,
Gezi Direnii, apolitik 90 kuann isya-
n, haysiyet ayaklanmas (Ahmet nsel),
* Necati amaz, nam- dier Polat Alemdar, 13
Haziran akam Recep Tayyip Erdoanla grtkten
sonra basn mensuplarna u aklamay yapt:
Bizim akademisyenlere, sosyologlara, bilim
adamlarna, dnce adamlarna ihtiyacmz var ki bi-
ze bugn anlatabilsinler. Bugn ne oldu? ... Bizlere
sunulmas gerekiyor nk onlar bizim bir tabirle biz
bu gece karanlndaki kedi gzleri gibi, onlar izle-
memiz gerekiyor. Ama o gzler de ancak bizim -
mzla grnebilen bir ey... Yani bizim bu sosyologla-
rmz, toplumsal aratrma yapan insanlar bize bu yo-
lu gsterirlerse bizim doru anlaymz olsa gerek.
Yalnz sosyal ve akademisyen byklerimizden yol
gstericilerimizden tek isteim tarafsz olmalar... na-
nyorum ki biz de doru anlamaya, doru dinlemeye
balayacaz ve hibir zaman bize gsterilen o doru
yoldan aydnlanm olan yoldan o btn tarafsz sos-
yologlarmzn bize gstermi olduu bu yolda ilerle-
meye devam edeceiz.
** Necati amazdan bir gn sonra Taksim Da-
yanmas temsilcileriyle Recep Tayyip Erdoan ara-
sndaki grmede DSK Genel Sekreteri Arzu er-
kezolunun (Recep Tayyip Erdoann dilinde ar
sendikac), Bu kadar insan sokaklarda gece gndz
size bir eyler sylyor. Bunlar konumamz gerek-
mez mi? Bu artk bir sosyolojik, toplumsal olaydr. Bu
sadece bir mimari mesele deildir szlerine ok k-
zan Recep Tayyip Erdoan, Haddinizi bilin, sizin
haddinize mi bize sosyoloji retmek diyerek top-
lanty terk etmitir.
25
yeni orta snfn byk bir demokrasi hare-
keti (Sencer Ayata) olarak sunuldu. Bunla-
rn iinde zellikle Sencer Ayatann yeni
orta snf teorisi ok daha bilimsel ve sos-
yolojik bir saptama olarak dikkati ekti.
Bylece bir kez daha yeni orta snf
teorisi ve buna dayanan siyaset anlay
gndeme geldi.
Prof. Dr. Sencer Ayataya gre, gelenek-
sel orta snf, yani yeni orta snf tan n-
ceki orta snf , daha ok iftiler, esnaf,
sanatkr, mahalli tccarlardan oluur ve
ok yakn zamana kadar Trkiyede nfu-
sun %90lara varan kesimidir. Yeni orta
snf ise, sanayileme ve zellikle son d-
nemde bilgi ekonomisi dediimiz srecin
ilerlemesiyle ortaya kan birok yeni eko-
nomik faaliyet alan ve saysz yeni meslek-
lerden oluur. Kendi hesabna alan dok-
torlar, mimarlar, diiler, avukatlar, bunlar
da yine yeni orta snftr. Profesyoneller di-
yoruz. En ciddi gelitii alanlardan biri de fi-
nans sektr, bankaclk, sigortaclk... re-
tim hizmetleri, sosyal hizmetler alanlarnda
alanlar. Tabii kamu ynetimi alan da...
retmenler, maazalarda alan k giyim-
li tezghtarlar, otellerde, brolarda alan-
lar, sekreterler, hemireler... yeni orta s-
nf oluturur.
Sosyolog Prof. Dr. Sencer Ayataya gre,
yeni orta snf n en pratik tanm beyaz
yakallardr. Yani bulunduklar mesleki ko-
numa, eitimleri vastasyla gelmi olanlar.
Gelirlerinin esas kayna cret ve maa olan
kimseler. Yeni orta snf, btn toplumlarda
en hzl byyen kesim. Ksacas Trkiyenin
vasfl igcdr.
Bu tanmlamaya gre, yeni orta snf ,
szcn bilimsel ve marksist anlamnda
gerek bir snf deildir ve sosyolojik an-
lamda, insan toplumunun alt bileenlerin-
den, katmanlarndan birisini oluturur. By-
le olunca da, orta snf , herhangi bir za-
man dilimindeki herhangi bir toplumun bir
kategorisidir; sosyolojik toplumsal pirami-
din st ile alt arasnda kalan (orta) ke-
simlerden oluur. Bu ynyle Antik Yunan-
dan balayarak feodal ve kapitalist toplum-
larda da orta snf tan sz etmek olanakl-
dr. rnein devrim ncesi feodal Fransada
gelien burjuvaziyi tanmlayan orta snf
terimi, aristokrasi ve ruhban snf/tabakas
arasnda kalan orta tabakadr ve bu yz-
den tiers etat, yani nc tabaka ola-
rak adlandrlr. 1789 Fransz Devrimiyle
nc tabaka, yani burjuvazinin iktidar
ele geirmesiyle birlikte orta tabaka ya da
orta snf terimi kapitalist toplumdaki k-
k-burjuva snf tanmlamak iin kullanl-
maya balanmtr.
te bu tarihsel geliime ramen ideo-
lojiden ve snflardan yaltlm sosyoloji, or-
ta snf terimini kullanmay srdrmtr.
Bunlara gre insan toplumu bir btndr
(tek bir snf ) ve bu snflar kendi ilerin-
de st, orta ve alt blmlere ayrlr. Bu
kategori iinde orta kesim ya da orta
snf en akkan ve geiken toplumdur.
Alttan ortaya, ortadan alt ve ste,
stten ortaya ve daha ste (tekel)
doru bir akkanlk vardr. Dolaysyla orta
snf , 0 kan grubu gibidir, alt ve st s-
nflara geii salayan genel ve ortak verici
olarak kabul edilir. Dolaysyla da, bu 0 kan
grubu sosyolojinin ana ilgi alann olutu-
rur.
Tarih iinde serbest rekabeti kapitaliz-
min tekelci kapitalizme dnmesiyle bir-
likte yeni bir iliki biimi ortaya kmtr. Ar-
tk alt-orta-st snflarn tesinde tekelci
kesimler, finans oligarisi ortaya kmtr.
Doal olarak bu yeni iliki iinde orta
snf lar da yeni bir biim almaya balam-
tr. te kapitalizmin emperyalist aamadaki
geliiminin kk-burjuvazide meydana ge-
tirdii deiim, sosyologlar ve ekonomistler
tarafndan yeni orta snf olarak tanmlan-
mtr.
Bu tanmlamann ncs Paul Sweezy
olmutur.
Paul Sweezy (ki Harvard niversitesi
profesrlerindendir), 1942 ylnda kaleme al-
d ve ilk kez 1946 ylnda yaynlanan The
Teory of Capitalist Development. Principles
of Marxian Political Economy (Kapitalist
Geliim Teorisi. Marksist Ekonomi Politiin
lkeleri) balkl kitabnda unlar yazar:
Emek retkenliinin art ve te-
kelci kapitalizmde datm alannda
bunun ortaya kartt oransz by-
me ok nemli toplumsal ve politik
sonular olan bir gelimedir. Sanayi
brokratlarnn, profesyonellerin
[doktor, avukat vb. serbest meslek
sahipleri], retmenlerin, devlet me-
murlarnn ve benzerlerinin olutur-
duu ve merkezileme ve ykselen
hayat standardlar srecinde kanl-
2o
maz olarak ortaya kan yeni orta s-
nf , datm faaliyetleri ile megul
olanlarn byk bir blmn olu-
turan satclar, reklam ajanlar, gaze-
teciler ve cretliler ordusuyla daha
da artmtr. Nfusun bu eleri g-
reli olarak daha iyi cret alrlar ve z-
nel bir adan onlar az veya ok ka-
pitalist ve toprak aas snflarna ba-
layan bir yaam standardndan yarar-
lanrlar. Dier taraftan, kapitalizm al-
tnda bunlarn bir blm gelirlerini
dolayl veya dolaysz olarak art-de-
erden saladklar iin, art-deerin
azalmas bunlara zarar verir ve bu
nedenle karlarn hakim snflarn
karlaryla balayan nesnel bir ba
da vardr. Her iki nedenden dolay,
yeni orta snf, iilerden ziyade kapi-
talistler iin toplumsal ve politik bir
destek salama eilimindedir. Dier
bir deyile, bu snfn yeleri, kapita-
list generallerin liderliini derhal ka-
bul eden bir ordu oluturmakta-
dr.*
Grld gibi, Sweezy yeni orta sn-
f, kapitalizmin ar-retim sorunu karsn-
da giderek byyen datm faaliyetlerinin
bir rn olarak ortaya koyar. Ar-retimin
ortaya kard pazar sorunu, metalarn
satlmas sorunu sat maliyetlerini, yani pa-
zarlama maliyetlerini artrmtr. Bu alanda
alanlarn says da ayn oranda artmtr.
Sweezyye gre, datm alannda yer
alan bu yeni orta snf , baz istisnalar d-
nda hibir biimde retken deildir, art-
deer retmez. Dolaysyla yeni orta snf
yeni bir tketici kitlesini oluturarak, bir yan-
dan metalarn pazarlanmasn salarken, di-
er yandan bu metalar iin ek ve yeni bir
talep oluturur.
Eitim grm, yksek yaam standart-
larna sahip ve tketici bir kitle oluturan
yeni orta snf , Sweezyye gre, ii sn-
fndan daha ok kapitalist snfa yakndr ve
karlar kapitalist snfn karlarna baldr.
Bu ynyle ii snfnn mcadelesinin kar-
snda yer alan gerici bir kesimi olutu-
rurlar.
Sweezynin yeni orta snf tahlili, Sen-
cer Ayatann deerlendirmesinin aksine,
olumsuzdur. Klasik ya da eski orta snf
gibi, elikili ve ikircikli zelliklere sahiptir.
Eski orta snfn proleterleme korkusuyla
kapitalist snfa yaklamas ile gereklikte gi-
derek yoksullamas ve proleterlemeye y-
nelmesi arasndaki elikinin yaratt ikir-
ciklik yeni orta snf iin de geerlidir.
... ykselen yaam standardlar,
sermayenin merkezilemesi ve tekel-
lerin bymesi sonucu ortaya kan
yeni orta snflar ... sanayi ve hk-
met brokratlar, satclar, reklamc-
lar, grnte olmasa bile gerekte
byk sermayenin cretli adamlar
olan tccarlar, eitli meslek sahiple-
ri, retmenler ve benzerleri gibi ok
farkl gruplar iermektedir. Emper-
yalizm dneminde, zellikle tekelle-
rin datm mekanizmasn yaygnla-
trma etkisi nedeniyle, bu gruplar sa-
dece mutlak olarak bymekle kal-
mazlar, fakat ayn zamanda toplam
nfusa olan oranlar da artar. Fakat
eski ve yeni orta snflarn sayca olan
nemi, bizi bunlarn nemlerini ka-
pitalistler ve iiler gibi deerlendir-
meye itmemelidir. Orta snflar ara-
snda daha salam rgtsel birlik ve
daha bilinli ve etkili politik eylem ile
aa vurulan kar dayanmasnn
artmas yerine kar ve amalarda
byk karklk ve farkllk grrz,
rgtsel birlik ve bilinli olarak karar-
latrlm bir politikann nesnel te-
meli olduka kk gruplar dnda-
kiler iin mevcut deildir. Bu gruplar
ise etkin olamayacak kadar zayftr-
lar ve genellikle iren amalarla pa-
zarla otururlar. Bu nedenle olgun-
lamakta olan kapitalist elikiler d-
neminde orta snflarn kaderi bir ta-
raftan tekelci sermayenin zorbalkla-
r, dier taraftan ii snfnn daha iyi
yaam artlar ve gvenlik talepleri
arasnda skmaktr. Hi olmazsa bu
kadar bir ortak noktalar vardr ve or-
ta snflarn hemen hemen tm ke-
simlerinin kendilerine zg temel
tavrn belirleyen de budur. Bu tavr
hem rgtlenmi sermayeye, hem de
rgtlenmi emee kar dmanlk-
tr ve grnte elikili ekillerde
kendini aa vurur. Orta snflar, bir
taraftan proletarya-d anti-kapitaliz-
* P. Sweezy, The Teory of Capitalist Development,
Londra 1949, s. 284.
2Z
min belli derecelerde kaynadr; di-
er taraftan da tm rgtl snf g-
cnn ortadan kaldrld ve bireyin
(yani hi bir yere bal olmayan bir
orta snf grubu yesinin) artk var ol-
mayan eski basit meta retiminde ol-
duu gibi temel toplumsal birim ol-
duu topyalar yaratrlar. Bu ideolo-
jilerden ilki belli artlar altnda tekel-
ci sermayenin gereklilikleri iin fa-
izm eklinde dizginlenir.* (ab)
Bugn, Gezi Park Direniiyle birlikte
yeniden sz edilen ve direniin omurga-
sn oluturduu ileri srlen yeni orta
snf n ideolojisini, proletarya d anti-ka-
pitalizmi ve bireyi temel toplumsal birim
olarak alan topyalar (bireysel zgrlk
vb.) oluturur.
phesiz bunlar, zellikle Sweezynin
yeni orta snf a ilikin olumsuz saptama-
lar daha ok tartlacaktr. Ancak ak olan
gerek, 2 Haziran Pazar gn polisin Taksim
Meydanndan ekilmesinden sonra Gezi
Parknda yaanan zgrlk ve kolektif
yaam ile stanbul bata olmak zere, l-
kenin neredeyse her ilinde sregiden dire-
ni eylemleri arasndaki ztlktr.
1 Haziranda Ankarada Ethem Sarslk
polis kurunuyla vurulurken, 2 Haziranda
Eskiehirde Ali smail Korkmaz komaya so-
kulurken ve Antakyada 3 Haziranda Abdul-
lah Cmert ayn ekilde polis kurunuyla l-
drlrken, yzlerce kii polis terr sonu-
cu yaralanrken, daha da nemlisi, 2 Hazi-
randa polis Taksim Meydanndan ekildik-
ten sonra lkenin her yerinde milyonlarca
insan Her Yer Taksim, Her Yer Direni slo-
ganlaryla eylemlerini srdrrken Gezi
Park direnicilerinin barl grntleri
tam bir tezatlk oluturmutur.
Bylesine ak bir eliik ortamda yeni
orta snf ycelten, apolitik 90 genlii,
digital genlik ya da Y kua sylemle-
ri Gezi Direniine siyasal ve ideolojik dam-
gasn vurmutur. Bunun en tipik sonucu
ise, ta atmann Gezi Direniinin me-
ruiyetine, hakllna zarar verdiinin ilan
edilmesi ve her trl rgtsel bayraklarn
ortadan kaldrlmas olmutur.
Sol, oportnistinden legalistine, marks-
istinden maoistine kadar her trden ve
her cinsten sol ise, 12 Eyllden sonra ilk
kez bylesine byk ve geni bir kitlesel
hareketin ortaya kmas karsnda umut-
lanm ve bunun sonucu olarak da yeni
orta snf gerekliini grmezlikten gelmi
ve halk direniine siyasal ve ideolojik dam-
gasn vurmasn nemsizletirmitir.
Bilinmelidir ki, yeni orta snf , Sencer
Ayatann teorikletirmeye altndan da-
ha ok Sweezynin saptad haliyle bir k-
k-burjuva kesimi oluturur. Doal olarak
da, kk-burjuvazinin bilinen tm zellik-
lerini bnyesinde tar. Daha iyi eitim alm
olmalar, daha yksek cretle almalar,
bu yeni orta snf klasik kk-burjuva ke-
simlerinden ayran zelliklerdir. Ancak bu
sadece biimseldir, zsel olarak, snfsal ola-
rak ortak zelliklere sahiptir. En temel zel-
likleri de, srekli ve kalc bir kitle hareketi-
ne nclk yapma yeteneine sahip olma-
malardr. Her ne kadar iyi eitim grm
bireylerden oluuyor olsalar da, szcn
olaan anlamyla, pek ok eyi biliyor ol-
salar da, onlarn snfsal nitelikleri srekli ve
kalc bir rgtlenme yaratmalarn nler. Bu
nedenle de, devrimci bir hareketin kitlesi
iinde yer alsalar da, ncs olamazlar,
kendiliinden kitle hareketini rgtleyemez-
ler. Gezi Direniinin gsterdii en temel
gereklerden birisi de budur.
Bu gerek, polisten arndrlm Gezi
Parkndaki on drt gnlk zgrlk orta-
m ile ayn zamanda lkenin her yerinde
(zellikle Ankarada) sregiden atmalar
arasndaki elikide kendisini ortaya koy-
mutur.
* P. Sweezy, The Teory of Capitalist Development,
Londra 1949, s. 313-314.
28
Yeni orta snf sylemleriyle Gezi Di-
renii tahlil edilmeye allrken, birden bi-
re, zellikle eli palallarn, eli sopallarn
direniilere saldrmasnn Recep Tayyip Er-
doan ve rekas tarafndan esnaflarn
tepkisi olarak sunulmasyla birlikte esnaf-
lar gndemin ilk sralarna ykseldi. Hatta
yer yer yeni orta snf sylemlerinin bile
nne geti.
nce evlerinde zor tutulan %50 vard.
Ardndan esnaflar geldi. AKPnin esnaf-
lar halk direniine kar bir g olarak
alanlara kartma giriimi oldu. Bunun ze-
rine sol ve Taksim Dayanmas dikkatle-
rini esnaf kesimine yneltmek zorunda
kald.
Her zaman olduu gibi, Gezi Direniin-
de de grld gibi, esnaf sorunu, bir
kez daha neyin ne olduuna bakmakszn,
sadece direniin meruiyeti ve bileen-
ler erevesinde ele alnd. Direnii destek-
leyen esnaflar ortaya ktlar. Taksim Da-
yanmas, hep yapt gibi, Taksim Tram-
vay Duranda yaplan basn aklamasna
kitlesel destek verdi. Ama en hararetli
tartma, Karl Marksa ait olduu ileri sr-
len bir alntnn internete dmesiyle ba-
lad.
Bu alntya gre, Karl Marks, 1871 Paris
Komn srasnda baz esnaflarn mteri
gelmiyor gerekesiyle komnarlara saldr-
mas zerine unlar yazd rivayet edildi:
Tarih hibir zaman bu kadar
lmpen bir ahmaklar grubuna toplu
olarak ahit olmamtr. Parisli esnaf,
komn savunmak iin caddelerin-
de barikat kuran komnistlere saldr-
m, caddenin yeniden normalleme-
sine, barikatn almasna, komnn
yklmasna yardmc olmulardr. Bu-
Eski Orta Snf: Esnaflar
nu gnlk krlar iin yapmlardr.
Ancak unuttuklar bir ey vard ki ba-
rikat yklnca caddeye girenler onun
mterileri deil alacakllaryd ve
burjuvalar ounu ar senetlere zor-
ladlar, bir ksmnn da kapsna m-
hr vurdular. Kk burjuvazinin
mterisi bizzat o barikat kuranlard.
Bunu ac bir deneyimle rendiler.
Sanal alemde pek ok zl sz kay-
nak gsterilmeksizin yaynland gibi (r-
nein, yine Marksa ait olduu sylenen ka-
pitalistler glgesini satamad aac keser
sz gibi), Marksa ait olduu ve Paris Ko-
mn zerine yazld sylenen bu szle-
rin de kayna bilinmemektedir. Ama bu
internet alntsnda esnaf iin, lmpen
ahmaklar grubu olarak aalayc bir ta-
nmlama yaplm olmas Marksn slubu-
na uygun olmad gibi sylemine de uyma-
maktadr. Yaplan derin aratrmalar sonu-
cunda, bu alntnn Marksn Fransada
Snf Mcadeleleri 1848-1850 yaptndan
devriklendii sylenmeye baland.
Haziran gnlerinde, hi kimse,
mlkiyeti kurtarma uruna ve kredi-
yi yeniden tesis etme uruna, Paris
kk-burjuvalar, kahveciler, lokan-
taclar, arap satclar, kk tacirler,
dkkanclar, zanaatlar vb. kadar
banazca savamamt. Dkkan, b-
tn kuvvetini toplayarak sokaktan
dkkana geii yeniden salamak
iin barikata kar yrmt. Ama
barikatn ardnda dkkann mteri-
leri ve borlular, nnde ise alacak-
llar vard. Ve barikatlar devrilip ii-
ler ezildiinde, ve maazalarn bek-
ileri zafer sarholuu iinde yeniden
dkkanlarna koutuklar zaman,
29
dkkan kapsnn, mlkiyetin bir bek-
isi tarafndan, kendilerine birtakm
gzkorkutucu katlar uzatan resmi
bir kredi memuru tarafndan kesilmi
olduunu grdler: vadesi gemi
polie, vadesi dolmu senet, vadesi
gelmi bono, batm dkkan ve bat-
m dkkanc buldular...
Kk-burjuvalar, iileri yenmek-
le, kendilerini kuzu kuzu alacakllar-
nn ellerine teslim etmi olduklarn
byk bir dehetle anladlar.*
Her ne kadar birinci alnt, sanal aleme
zg grnse de, Marksn esnaflar konu-
sundaki deerlendirmesi (ikinci alnt) ara-
snda sadece szel farkllk vardr. Yine de
sanal alemin alntsnda esnaflara kar-
kullanlan kaba ve aalayc szlere
duyulan rahatszlk hemen da vuruldu
ve bylece esnaf sorunu, daha tam ifa-
deyle, proletarya devrimi karsnda kk-
burjuvazinin snfsal tavr konusu bir rp-
da bir yana itildi.
Esnaf ya da ar esnaf, Komnist
Manifestoda alt orta snf n iinde yer alr
ve genel olarak alt orta snf kk ima-
lat, bakkal, zanaat ve kyller olarak ta-
nmlanr.
Alt orta snf, kk imalt,
dkknc, zanaat, kyl, btn
bunlar, orta snfn paralar olarak
varlklarn yokolmaktan kurtarmak
iin, burjuvaziye kar savarlar. Bun-
lar, u halde, devrimci deil, tutucu-
durlar. Hatta gericidirler, nk tari-
hin tekerleini gerisin geriye dndr-
meye alrlar. Kazara devrimci ol-
salar bile, proletaryaya katlmak ze-
re olduklarndan tr byledirler; u
halde, o andaki karlarn deil, ge-
lecekteki karlarn korumakta, pro-
letaryann bak asn edinmek iin
kendilerininkini terketmektedirler.
Eski orta snf olarak sosyolojik olarak
kategoriletirilebilecek bu kesimler, aka
ifade edildii gibi, yok olmaktan kurtulmak
iin burjuvaziye kar savarlar ve bu ne-
denden dolay da devrimci deil, tutucudur-
lar.
Bilinen marksist-leninist terminolojiyle
ifade edersek, eski orta snf , kapitalist
toplumda kk-burjuvazi iinde yer alr.
Her ne kadar sosyologlar yeni orta snf
kefetmilerse de, kk-burjuvazi, bir b-
tn olarak Komnist Manifestonun ifade et-
tii alt orta snflardr.
Kapitalizmin gelimesine paralel olarak
eski orta snf , yani feodal toplumun bir
parasn oluturan esnaf ve zanaatkar ke-
siminin bir blm yoksullaarak proleter-
leirken, dier bir blm burjuvalamtr.
Ancak her durumda ayakta kalanlar kapi-
talizme eklemlenmitir. Kapitalizmin tekel-
ci aamaya gemesiyle birlikte, kapitalizme
eklemlenmi bu orta snf giderek tasfiye
edilmitir.
Kapitalizmin i dinamikle gelimedii,
feodalizmin aadan yukarya tasfiye edil-
medii bizim gibi lkelerde ise, eski orta
snf her dnemde varln srdrmtr.
Pazarn genilemesine yol aan ekonomi
politikalarn uyguland dnemlerde bu s-
nf gelien kapitalizmin destekisi olarak or-
taya kmtr. Ancak yukardan aaya ve
d dinamikle (emperyalizm) de olsa geli-
en kapitalizm bu eski orta snflarn eski
konumlarn ve glerini yitirmelerine yol
amtr. Bunun sonucu olarak da, eski ko-
numlarn yeniden kazanmak ve eski gle-
rine ulamak iin kapitalizme ve emperya-
lizme kar bir tutum iine girmilerdir. En
tipik olarak randa slam Devriminde g-
rld gibi, ar esnaf, molla iktidarnn
temel snfsal taban olarak ortaya km-
tr.
Bugn hemen hemen tm islam lkele-
rinde ar esnaf (eski orta snf n te-
mel bileeni) emperyalizmin karlarna uy-
gun olarak gelitirilen kapitalizme kar bir
konumda bulunmaktadr. Din, bu kesimin
eski konumunu yeniden kazanma ve eski
glerine ulama isteine denk der. Do-
laysyla emperyalizme ve kapitalizme kar
oluu, devrimci deil, gerici niteliktedir. Bu-
gn AKP iktidarnn temel dayana da bu
gerici kesimlerdir.
ar esnafnn gerici niteliini anla-
mak iin ok fazla kafa yormaya gerek yok-
tur. ar esnaf, kk sermayeye sahibi
perakendeci tccardr. Genel olarak k-
k reticiden farkl olarak ticaret sermaye-
sinin bir parasdr. Bizim gibi lkelerde ge-
lien kapitalizmin batan emperyalizme ba-
ml olmas ve tekelci nitelii karsnda bu
kk ticaret sermayesi sahipleri giderek if-
* Marks-Engels, Fransada Snf Savamlar 1848-
1850, Seme Yaptlar, Cilt I, Aralk 1979, s. 280.
30
lasa urar. Bunun en temel nedeni de, te-
kelci sermayenin i pazarda kurduu ege-
menliktir. pazarn denetimini eline gei-
ren tekelci sermaye karsnda kk tica-
ret sermayesi bir sre de olsa ayakta kala-
bilmesi iin, yine tekelci sermayeye ait olan
bankalardan kredi almak zorunda kalmas
ve zaman iinde bu kredileri deyememe-
si zerine iflasa srklenmesi tarihsel bir ol-
gudur.
Bu koullar altnda, bu kk sermaye
kesimini, ar esnafn tekelci sermayeye
kar savunduunu iddia eden siyasal hare-
ketler bu kesimlerin (ki ticaret nedeniyle fe-
odal tefeci-tccar kesimiyle ortak karlara
sahiptir) desteini kolayca alabilmektedir.
Kk ticari sermaye sahibi, kk iini, k-
k dkkann korumak peindedir. Bu k-
k ii, kk dkkan onun varlk koulu-
dur. Bu nedenle de iini ve dkkann koru-
mak iin yapamayaca ey yoktur. Gelien
kapitalizmin her koulda kendisini tasfiye
edeceini gremeyecek kadar da dar g-
rldr. Marksn ifade ettii gibi, barika-
tn ardnda, dkkann mterileri ve borlu-
lar olsa bile, barikatn kendi iini engel-
lediini dnecek kadar da krdr.
Geri-braktrlm lkelerde (ekonomist
sylemle gelimekte olan lkelerde) em-
peryalizmin feodal tefeci-tccar sermayesi
ile olan ittifak, ayn zamanda kk ticaret
sermayesiyle dolayl bir ittifak olarak ortaya
kar. Emperyalizm, gelien anti-emperya-
list mcadelelere kar bu kesimleri (kyl-
lk dahil) kitlesel taban olarak kullanr.
Bu nedenle de onlar tasfiye etmek yerine,
yapay olarak yaamalarna olanak tanr. o-
u zaman dk faizli kamu kredileriyle bu
kesimleri besler. Ancak yukardan aaya
da olsa gelien kapitalizm koullarnda bu
kesimlerin tasfiyesi de kanlmazdr. Bu du-
rumda kk esnaf , ar esnaf, siya-
sal gc elinde bulunduran yerli-tekelci ser-
mayeye kar bir tutum alr. Onlara gre, ka-
mu kredilerinin devamlln salayabilme-
nin tek koulu siyasal iktidara sahip ol-
maktr. Dolaysyla kendilerine kamu kredi-
lerini daha ok ve daha kolay vereceini va-
ad eden siyasal hareketlere ynelir.
Trkiyede T. zaln orta direk olarak
adlandrd bu eski orta snf , Erbakanla
temsil edilen siyasal islamn taban olarak
ortaya kmtr. zellikle 1980 sonrasnda
islami bankaclk tarafndan desteklenme-
ye balanmasyla birlikte siyasal islamla
olan ilikisi gelimi ve pekimitir. Siyasal
islamn belediyelerde iktidar olmasyla
yerel iktidar olanaklarndan yararlanma-
ya balamtr. Bu da, giderek merkezi ik-
tidar olanaklarna sahip olmaya ynelik bir
itme yaratmtr.
Bu eski orta snf n sol ve devrimci ha-
reket karsndaki tutumu tmyle mlki-
yet temelindedir. Sol, devrimci hareket, an-
ti-komnist propagandalarla mlkiyet kar-
t olarak gsterildiinden, her durumda
kendi kk sermayesinin dmanlar
olarak grlmelerine yol amtr. Doal ola-
rak, solun, zellikle proleter devrimci hare-
ketin zel mlkiyete kar tutumu, bu ke-
simlerin kar-devrimci saflarda yer almala-
rna neden olduu dnlr.
Bu dnceden yola kan kimi sol ha-
reketler (zellikle de sosyal-demokratlar)
olabildiince mlkiyet kart olmadklar-
n gstermeye alrlar. Bu da, kk ser-
mayeyi yaatmaya ynelik garip ve eliik
politikalarn piyasaya srlmesine yol aar.
Aktr ki, gelien kapitalizm koullarn-
da bu kk ticaret sermayesi, tpk kk
reticiler gibi, byk lde tasfiye olacak-
tr. Ancak yukardan aaya gelitirilen ka-
pitalizm koullarnda bu tasfiye sreci yapay
olarak (styapsal) uzatlabilmektedir. Kimi
zaman Dnya Bankas kredileriyle, kimi za-
man kamu kredileriyle ve ihaleleriyle bu s-
re uzatlmaktadr. Bunun temel nedeni,
emperyalizmin anti-emperyalist devrimci
mcadelelere kar bir g olarak bu kk
sermaye kesimlerinin desteine muhta ol-
masdr. Bugn Recep Tayyip Erdoann i
sava tehdidinin kitlesel dayana da bu
kesimlerdir.
zcesi, esnaf sorunu, kapitalizmin ge-
litii, tekelci kapitalizmin egemen olduu
gelimi lkelerin deil, kapitalizmin yu-
kardan aaya gelitirildii gelimekte olan
lkelerin sorunu olarak varln srdr-
mektedir. Ancak her durumda perakendeci
ticaretin unsurudur. Hizmetler sektrnn
baz unsurlar da (ayclar, lokantaclar vb.)
bu perakendeci ticaretle birlikte var olduk-
larndan, kendilerini ar esnaf olarak
grrler.
Kk-burjuvazi, ar esnafn kapsa-
makla birlikte, asl olarak kk retimle ni-
telenir. Bu nedenle kk imalat kesimler
onun snfsal niteliinin belirleyicisidir. Bu-
31
gn kk-burjuva snfsal zellii olarak ta-
nmlanan pek ok ey bu kk imalat
kesimlerin zelliini tar. Organize sanayi
blgelerinde faaliyet yrten kk serma-
ye ile ar esnaf (kk ticaret sermaye-
si) kk-burjuvazinin paralar olmakla bir-
likte, aralarnda belirgin farkllklar vardr. Bi-
rincisi, gelien kapitalizmden yanadr; ikin-
cisi, gelien i pazardan, ticaretten yanadr.
Bu yzden de siyasal olaylar karsndaki tu-
tumlar her zaman birbiriyle rtmez ve a-
kmaz. Bu iliki ve eliki iinde kk-bur-
juva aydn da homojen bir btn olutur-
maz.
Dier yandan, ithalata dayal tketim ko-
ullarnda yeni orta snf ile eski orta s-
nf arasndaki tm balar yok olmaya y-
nelmitir. thal rnlerin tketicisi olan ye-
ni orta snf , yeni tketim normlaryla pe-
rakendeci kk tccarla (ar esnaf)
ilikisini nemli lde yitirmitir. ar
esnafnn yerini uluslararas perakendeci te-
keller almtr. Artk eski esnaf, ayc, tost-
u ilikilerinin yerini nl uluslararas ti-
cari markalar almtr. Bu ortamda eski or-
ta snf n, yani ar esnafnn mterile-
ri, AKP dneminde kapal retim birimleri-
nin kapitalist pazara almasyla ortaya -
kan tketici kitlesidir. Bu kitle, krdan ken-
te g eden kyl kitlesinden oluur.
Elbette birbiri ardna yaplan AVMler kar-
snda ar esnaf srekli alc/mteri
kaybetmekte ve zayflamaktadr. Ancak bu
sre henz tm Anadolu illerine ve kasa-
balarna yaylmamtr. Dolaysyla da itha-
lata dayal tketimin snrl kald yerlerde
ar esnaf eski konumunu srdrebil-
mektedir. Bu da eliik durumlar ortaya -
karmaktadr. rnein Edirne ili CHPnin ka-
lesi konumundayken, Edirnenin il merke-
zinde ar esnaf byk lekte MHP ve
AKP saflarnda yer almaktadr.
Eski orta snf a ilikin dier bir gelime
de, bir blmnn sper/hiper marketlerin
tedarikisi olarak faaliyet alann deiti-
rebilmesidir. Bu tedariki ilikisi, onlarn
kyllk zerindeki eski egemenliini yeni
biim altnda srdrebilmesinin koullarn
yaratmtr.
Her durumda ar esnaf, Anadolu ka-
sabalarnda eraf olma zelliini srdr-
mektedir. Bu ynyle de kasabann kana-
at nderleri konumlarn korumaktadrlar.
Tm bunlarn yannda Gezi Park Dire-
nii srasnda stanbul-Beyolunda ortaya
kan eli palal bir esnaf tr daha vardr.
Bu esnaf tr, marjinal elence sekt-
rnn bir parasdrlar, dolaysyla da lm-
pen kesimlerin temsilcisidirler. Bunlar es-
naf olarak grmek ve buradan yola ka-
rak bir esnaf politikas gelitirmek tmy-
le anlamszdr.
ar esnaf ya da esnaf sorunu, bir-
biriyle eliik ve karmak bir ilikiler yuma-
oluturmaktadr. Bu eliik ve karmak
ilikilerin kayna, kapitalizmin kendi i di-
namiiyle gelimemi olmasdr. Kapitalizm
kendi i dinamiiyle deil de emperyaliz-
min konjonktrel karlarna gre geliti-
rildiinden, varolan kapitalizm arpktr. Bu
arpk kapitalizm koullarnda feodal top-
lumdan gelen, styapsal mdahalelerle
pazara eklemlendirilen feodal snflar tas-
fiye edilmemektedir. Bunun sonucu olarak
da kapitalizme zg snf ilikilerinin yerine,
feodal kesimlerin de etkin ve belirleyici ola-
bildii zgn bir snf ilikisi ortaya km-
tr.
Trkiye somutunda feodal smrc s-
nflar, yani toprakaalar ve tefeci-bezirgan
kesimleri, yukarda ifade ettiimiz genel iz-
ginin iinde yer yer geni apl tasfiye hare-
ketine maruz kalmlardr. lk byk tasfiye
hareketi, 1930larda devletilik uygulama-
laryla yrtlmtr. Ancak II. Yeniden Pay-
lam Savayla birlikte emperyalizmle olan
ilikilerin gelimesi ve emperyalizmin etkin
ve belirleyici bir yere sahip olmasyla bu tas-
fiye hareketi sonulanmamtr. DPnin 1950
seimlerinde kazand zaferin temelinde
bu tasfiye hareketine kar toprakaalar ve
tefeci-bezirgan kesimlerinin tepkisi yatm-
tr. (Tefeci-tccar sermayesinin gnmzde-
ki temsilcisi olan AKPnin Mustafa Kemal
dmanl ve kini bu tasfiye hareketinin
tarihsel sonucudur.)
kinci byk tasfiye hareketi, 1971 yln-
da 12 Mart dneminde gereklemitir. Ba-
n Ko ailesinin ektii olgari, I. Erim H-
kmeti araclyla kk-burjuvaziyi yedek-
leyerek toprakaalar ve tefeci-bezirgan ke-
simini tasfiye etmeyi amalamtr. Ancak
silahl devrimci mcadele karsnda bu fe-
odal kesimlerle yeniden ittifaka girmek zo-
runda kalmtr. Bu da, AKPnin Ko grubu-
na kar dmanlnn ve kininin tarihsel
kkenini oluturmaktadr.
12 Eyll, her ne kadar oligarinin askeri
32
darbesi olmusa da, lke apna yaylm
devrimci mcadele karsnda tm sm-
rc snflarn birlik ve beraberliini sala-
may hedeflemitir. Burada Anadoluda et-
kin bir g konumunda bulunan tefeci-tc-
car kesimi ne gemitir. 12 Eyll dnemin-
de bu kesimin tasfiyesinden daha ok, T.
zal araclyla sisteme entegre etme, ya-
ni arpk kapitalizme eklemlendirme yn
ar basmtr. Bugn AKPnin T. zala duy-
duu sevgi ve muhabbetin temelinde bu
durum yatmaktadr.
Bu srelerde ar esnaf, her zaman
tefeci-tccar kesiminin bir paras olarak
varln srdrmtr. 1950 ncesinde hem
perakendeci hem de toptanc olan tefeci-
tccarlar, giderek toptanc tccarlara dn-
mtr. Bu dnmle birlikte geleneksel
ar esnaf perakendeci olarak pazarn
asli unsuru haline gelmitir. Kayseri, Konya,
Ktahya, Afyon, Erzurum gibi illerde ar
esnaf perakendeci ticaretin neredeyse tek
ve rakipsiz sahibi haline gelmitir. Manfak-
tr dzeyinde retim yapan kk imalat
sanayisinin perakendeci satcs olan ar
esnafnn mteri portfy hemen he-
men tmyle kyller olmutur. Kyllerin
pazar ilikisi, hemen her durumda bu ar-
esnaf zerinden srdrlmtr.
Ancak ar esnaf, yerli-tekelci sanayi
sermayesinin (simgesel olarak Ko grubu)
kendi datm ebekesini kurmasyla birlik-
te bu tek ve rakipsiz konumlarn hzla yi-
tirmeye balamtr. Krsal alanlardan byk
kentlere ynelik gle kent nfusunun art-
mas da buna eklendiinde Anadoludaki
ar esnaf eski konumunu ve gcn yi-
tirmeye balamtr. Bu da ar esnaf
iinde bir dnme yol amtr.
ar esnafnn kk bir blm yer-
li-tekelci sanayi sermayesine eklemlenerek,
bu sermayenin Anadolu datm ayan
oluturmutur. nemli bir blm gda mal-
lar satan bakkal esnaf haline gelirken,
daha az bir blm eski feodal ky-kasaba
ilikisinde varlklarn srdrmeye devam et-
mitir. Ancak en temel dnm Anadolu-
nun en cra kasabasna kadar yaylan hiz-
metler sektrndeki gelimeyle gerekle-
mitir. ar esnafnn byk ounluu ti-
caret alanndan hizmetler sektrne ge-
milerdir. Turizm bu geite etkin bir unsur
olarak kullanlmtr.
Bu srete bakkal esnaf giderek mar-
ketlemi ve klasik esnaf tipinin yerini mar-
ketiler almtr. Baz marketler, Yimpa
olaynda olduu gibi, spermarketlere d-
nerek irileirken, bazlar toptanc/teda-
riki haline gelmi ve kalanlar mahalle
bakkal dzeyini aamamtr. Bu irileme-
de ve tekellemede islami bankaclk
nemli bir ileve sahip olmutur. Market d-
zeyine aklp kalm olan mahalle bakka-
l, iktidara gelen islami sermayeye yakn
durarak byyebileceinin ve spermar-
kete dnebileceinin hayalini kurmaya
balamtr. Bu da, bu kesimleri AKPnin en
sadk destekisi haline getirmitir.
Gezi Park Direnii ile yeniden gnde-
me gelen ar esnaf, artk eski dnem-
lerdeki esnaf deildir. Beyolu ve evre-
sinde muhkim esnaf , tmyle hizmet-
ler sektrnn bir parasdr. Dolaysyla hiz-
metler sektrnn mteri profili, bu
esnaf n mterileri durumundadr. Cafe
mterileri ile kahvehane mterileri de
kesinkes birbirinden ayrlmtr.
Hizmetler sektrnn paras olarak
ekonomik ierii deien kesimler, alkan-
lkla ya da geleneksel olarak hala esnaf
olarak tanmlanmaktadr. Beyolunun arka
sokaklarnda hizmet veren esnaf Gezi
Park Direniinin karsnda yer alrken, ca-
fe sahipleri aktan direniileri destekle-
mitir. Burada nemli olan esnaf olarak
tanmlanan kesimlerin, artk perakende ti-
caretle hibir ilikisinin kalmamasdr. Artk
onlar, deiik mteri tiplerine hizmet ve-
ren birer hizmetler sektr birimi haline gel-
milerdir. Klasik perakendeci ticaret erbab
ile hizmetler sektrnn bir paras olan
esnaf bir ve ayn deildir. Bu ayrm g-
zetmeyen her trl tahlil ve siyasal yakla-
m, kanlmaz olarak yanl ynlere sav-
rulmaktan kurtulamaz. Beyderin ok ak
biimde de ifade ettii gibi, artk Beyolu
esnaf, ticaret sektrnn deil, hizmetler
sektrnn bir paras olan elence sekt-
rnn bir parasdr. Hizmetler sektrnn
paras olan esnaflar arasndaki farkl si-
yasal tutumun temel nedeni de, mteri
profilindeki farkllktr.
Byk kentlerde grlen bu farkllama
ve bakalam, giderek tm Anadolu illeri-
ne yaylmaktadr. Ancak henz bu sre ta-
mamlanmamtr. Dolaysyla Anadoluda
esnaf , bir sre daha ar esnaf zelli-
ini srdrmeye devam edecektir.
33
Bir tekerlemedir gidiyor: Savan kaza-
nan, barn kaybedeni olmaz!? Bu tekerle-
me ylesine sevilmitir ki, bu tekerleme-
yi yinelemeyen, yazsnda yer vermeyen k-
e yazar, yazar, izer ve derin teorisyen
neredeyse hi kalmamtr. Bylece ezber
bozanlar iin yeni bir ezber ortaya k-
mtr.
Bu tekerlemenin tmyle uydurma ve
yalan olduunu gstermek iin fazla bir ey
yapmaya gerek yoktur. Tarihten, sava tari-
hinden verilebilecek birka rnek bile bu
tekerlemenin yalan ve uydurma olduunu
gstermek iin yeterlidir.
Ama klasik okul eitiminin bile slat-
rld, tarih bilgisinin neredeyse arka oda
muhabbetlerine indirgendii, kurgusal bilgi-
nin ba tac edildii bir dnemde bylesine
rnekleme yntemiyle bir eyin niteliini
tehir etmek tek bana yeterli deildir. Sy-
lenen her sz, nceden kurgulanm bilgi-
lerle (dezenformasyon) bezenmekte ve bir
maniplasyon arac olarak kullanlmaktadr.
Burada szn ettiimiz tekerleme de, by-
le bir kurgusal bilgiye dayandrlm, dema-
gojik bir slogan durumundadr.
Bu demogojik slogann amac, basit ve
yalndr: Devletin mral ile yapt gr-
me-mzakere-mutabakat ilikisini ve PKK-
nin snr tesine ekilmesini merulatr-
mak.
Burada hedef kitle, hi tartmasz,
Trklerdir. Bu tekerlemeyle, on yllarca
ocuk katili, terrist ba olarak sunulan
A. calann muhatap alnmasnn ve bu
muhataplk erevesinde (bugn iin bel-
li olmasa da) belli dnlerin verilmesinin
Savan Kazanan,
Barn Kaybedeni
Olmazm!?
Trkler arasnda ortaya kartaca olas
tepkileri pasifize etmektir.
Bu pasifikasyonda belirleyici unsur her
ne kadar medya grnse de, ana aktr
kk-burjuva aydnlardr. Dolaysyla k-
k-burjuva eitim grm kesimlerin m-
ral srecine gsterecekleri tepki, kamu-
oyunun koullandrlmas ve ynlendirilme-
si asndan nemli bir yere sahiptir. Gerek
eitim sistemiyle, gerekse medya aracl-
yla ve tketim ekonomisiyle tarih bilgisi
ve bilinci silikletirilmi ve belirsizletirilmi
kk-burjuva eitim grm kesimlerinin
kazanlmas, daha tam deyile, mral
srecine yedeklenmesiyle kk-burjuva
kamuoyunun tepkisinin pasifize edilmesi
hedeflenmitir.
Kyllkle birlikte lke nfusunun o-
unluunu oluturan kk-burjuvazinin
tarafszlatrlmas (elbette ideal olan ka-
zanlmasdr), elikili ve bir dizi tutarszl-
, gizlilii ieren bir srein amaca
ulamas asndan nemlidir. Byle bir du-
rum, sadece olumsuz sylemlerle yarat-
lamaz. Dolaysyla olumlu syleme de ge-
reksinme vardr. te savan kazanan, ba-
rn kaybedeni olmaz tekerlemesi byle-
sine bir olumlu sylemin ifadesi olmakta-
dr.
Yukarda da ifade ettiimiz gibi, bu te-
kerleme, kk-burjuva eitim grm ke-
simleri, zellikle kendisini ada ve de-
mokrat gren, her trl iddete kar ol-
may bir erdem sanan sol-liberal kesim-
leri (medyatik anlamda Taraf ve Radikal
mdavimlerini) yedeklemek amacyla or-
taya atlm olumlu sylemden baka bir
34
ey deildir
Gerekte olan, bir propaganda sava-
dr; dezenformasyona dayanan maniplas-
yon faaliyetleridir. Burada ilk olgu da, ger-
eklerin ortadan kaybolmasdr.
lk kaybolan, kaybedilen, srgne gn-
derilen olgu savatr.
Tekerlemenin mant iinde denilebi-
lir ki, sava, kazanan olmayan bir dizi l-
drme, katliam ve cinayetten ibarettir! Ka-
zanan olmad iin de, bu cinayetler, kat-
liamlar ve ldrme eylemlerinin de hibir
amac yoktur!
Sava bir kez byle tanmlannca, ka-
nlmaz olarak her trl savaa, her tr-
l iddete kar olmak bir erdem gibi su-
nulur ve alglanr. Bu da insanlk tarihi ka-
dar eski bir gerein (olgunun) yok kabul
edilmesi demektir.
Oysa sava, Clausewitzin nl szyle,
politikann baka aralarla (iddet arala-
ryla) devamdr. Bu nedenle sava, poli-
tik amalara ulamann bir aracdr. Bu ne-
denle savan sonucunu ve sonunu belirle-
yen, savaa yol aan politik amalara ne l-
de ulalp ulalmaddr. Dier bir ifa-
deyle, savan sonucunu belirleyen, balan-
gtaki politik amalara ulalmasdr. ok
yaln ve aktr ki, kendi politik amacna ula-
an taraf savan galibi, yani kazanan
olur.
stenildii kadar savan kazanan ol-
maz tekerlemesi yinelenip dursun, tarihsel
gereklerin tek gsterdii ey, savalarn bir
kazanan olduudur. Elbette bu, her sava-
n her zaman bir kazanan olur anlamna
gelmez. nsanlk tarihindeki pek ok sava-
ta, savaan taraflarn birbirini yenemedikle-
ri, yani bir tarafn sava kazanamad du-
rumlar da sz konusudur. Bylesi pat
durumlarnda savaann kazanan belirsiz-
dir. Dolaysyla bylesi pat durumlarnda,
yani denge koullarnda sava srdrmek
her iki taraf asndan zafer kazanlamaya-
cak bir sava srdrmekden baka anla-
ma gelmez. Bu da bir dizi kayba yol aar.
te yandan iki lke ya da devlet arasn-
daki savata ortaya kan pat durumunda,
savan kazanannn olmad durumda sa-
va srdrmek, her lke iin yeni insan-g-
c ve kaynak tketimine yol aaca iin za-
yflamaya, gszlemeye neden olur. Bu
da nc taraflarn bu durumdan yarar-
lanabilmeleri iin uygun bir durum yara-
tr. nc taraflarn varl ve savala za-
yflam savaan lkeler zerindeki poli-
tik amalar, kazanan olmayan savan
sona erdirilmesi iin nemli bir etken ola-
rak ortaya kar. Ama btn bunlar, belli
denge durumlarna ilikindir ve savan
genel niteliini belirlemez.
Sava faaliyetinin hangi koullarda dur-
durulacana ilikin Clausewitzin yapt
saptamalar sava ve barn ne anlama
geldiini anlamak asndan nemini halen
korumaktadr.
Sava politikann devam olarak tanm-
layan Clausewitz yle syler: Sava, has-
m irademizi yerine getirmeye zorlayan
bir iddet hareketidir.
Clausewitzin bu yaln ifadesi, ak bi-
imde savan ne olduu kadar, savan
kazanann da ortaya koyar: Kendi irade-
sini kabul ettiren taraf, savan kazanan-
dr.
Bu nedenle, sava eylemi, taraflardan bi-
risinin kendi iradesini, arzu ve istemini di-
er tarafa kabul ettirdii zaman sona erer.
Bu da gerek sava ile mutlak sava arasn-
daki ayrm ortaya kartr.
Teorik olarak mutlak sava, dmann
tmyle yok edilmesini amalar. Bu ama,
kanlmaz olarak savataki iddetin snrn
ortadan kaldrr.
Gerek savata ama, dman etkisiz-
letirmek, sava srdremez hale getirmek
ve bu yolla kendi irademize boyun eme-
sini salamaktr. Bu, ayn zamanda savan
srdrlmesi halinde ok daha ar bedel-
ler denileceinin grlmesi demektir. Bu
durum ortaya ktnda, taraflardan biri
bar istemek durumunda kalr.
Burada ortaya kan bar istemi, taraf-
lardan birisinin iine dt zor durumda
teslim olmadan sava (bir sreliine de ol-
sa) durdurma istemidir. Ancak ayn durum
dier taraf iin geerli deildir. Bir taraf ba-
r istemeye zorlayan olumsuz koullar, di-
er taraf iin sava kazanmay salayacak
olan olumlu koullardr. Bu da, elverili ve
avantajl konumda bulunan tarafn, savan
kaytsz-artsz teslim olana kadar srdrl-
mesinin koullarn yaratr. Bylece zor du-
rumda olan tarafn bar ars, elverili
konumda olan tarafn belirleyecei koul-
larca belirlenir.
Bar, her durumda ve her koulda, sa-
va eyleminin sona erdirilmesidir. Eer sa-
35
va, politikann iddet aralaryla srdrl-
mesiyse, savan sona erdirilmesi, bir tara-
fn politik amacna ulamasyla olanakldr.
Ama yukarda da ifade ettiimiz gibi, byle
bir durumun ortaya kabilmesi iin, dier
tarafn bu durumu kabul etmesi arttr. Ta-
raflardan birisinin durumu kabul etmedi-
i koullarda bar, yani savan sona er-
mesi sz konusu olamaz.
Yine de savata baz durumlar ortaya -
kabilir. Bu durumlar savan bir sre durdu-
rulmasna, ate-kes ilan edilmesine, ba-
r grmelerinin balamasna, hatta ba-
r anlamas yaplmasna yol aar. Bu sa-
dece denge durumunda ortaya kar. Ge-
nellikle ypratma sava niteliine sahip
mevzi savan yrtld koullarda by-
le bir denge durumu ortaya kar. Ancak
tm sava tarihinin ortaya koyduu gibi,
byle bir durum sadece bir taraf iin
olumlu sonu verir. Daha zayf olan ve sa-
van srdrlmesiyle daha zor duruma d-
ecek olan tarafn bar istemi, sadece da-
ha elverili bir frsat kollamaya almasn-
dan baka bir anlama gelmez.
Bar kavram, sava durumunun sona
ermesi ise, bu durumda taraflardan birisi-
nin balangtaki politik amacna ulam
olmas yeterlidir. Yani bir tarafn dier tara-
fn iradesine boyun edii durumda bar
ortaya kar. Burada yaplan bar, bir ta-
rafn yenilgiyi kabul etmesinden baka bir
ey deildir. Bu da, barn, ancak ve an-
cak bir tarafn sava kazanmasyla ger-
ekleebileceinin tantdr.
Bu gereklik karsnda, savan kaza-
nan olmaz tekerlemesi, sadece bo bir
sylem olmaktan teye gemedii gibi, ay-
n zamanda gerekliin yitirilmesinden,
akl tutulmasndan baka bir deere sahip
deildir. Savan kazann olmaz tekerle-
mesi ile kazanan olmayan bir sava du-
rumu arasnda ortak bir nokta yoktur.
Savan kazanan olmaz tekerlemesi,
bir genellemedir, dolaysyla da tm sava-
lar iin geerli klnan pr pasifist bir de-
magojiden ibarettir. Sadece yakn tarihe ba-
kldnda bu demagojinin ne kadar bo ve
anlamsz olduu kolayca grlr.
Vietnam Ulusal Kurtulu Sava, szc-
n her anlamnda bir sava, askeri sava
olmutur. Herkesin Googleye bakmaks-
zn bilebilecei gibi, Vietnam halk Ameri-
kan emperyalizmine kar yrtt halk sa-
van, herhangi bir bar anlamas yapl-
makszn 1 Mays 1975 tarihinde kazanm-
tr. Castronun nderliinde Kba halk Ba-
tista diktatrlne kar yrtt sava 1
Ocak 1959 tarihinde kazanmtr. Nikara-
gua halk, FSLNnin nderliinde Somozaya
kar yrtt sava 19 Temmuz 1979da
kazanmtr. Dahas II. Yeniden Paylam
Savann nl ve anl Stalingrad savan
Kzl Ordu mutlak bir zaferle kazanmtr.
Bu gerekler ortada dururken savan
kazanan olmaz tekerlemesini yineleyip
durmak, bu gerekleri yok kabul etmekle
zdetir ve insanlar gerek olmayan bir ey-
lere inandrmaya almaktr.
Yaplmak istenen sadece mral sreci-
ni merulatrmak ve buna kar ortaya -
kan tepkileri pasifize etmekle snrl deil-
dir. Savan kazanan olmaz tekerlemesi,
halk savalarn, snf savalarn anlamsz-
latrmay amalayan ideolojik bir saptrma
abasnn rndr.
Devlet gcn elinde bulunduran, silah
tekeline sahip olan egemen snflarn ve em-
peryalist glerin kendilerine ynelik dire-
nii ve sava nlemek amacyla yrttkle-
ri bu ideolojik saptrma abasnn en son
dura her trl iddete kar olmaktr.
iddet aralarnn tekeline sahip olanlarn
konumlarn pekitiren bylesi bir sylem,
ezilen ve smrlen kitleleri pasifize etmek-
ten baka bir amaca sahip deildir.
Byle bir amaca ynelik bylesi bir ide-
olojik saptrmay sol grnm altnda ve
sol sylemle ortaya atmak ve benimse-
mek, sadece halk kitlelerine ihanet olma-
yp, ayn zamanda egemen snflarn ve em-
peryalistlerin karlar dorultusunda hare-
ket etmekten baka bir ey deildir.
Tarihte hakl ve haksz savalar vardr.
Her hakl sava, er ya da ge zafere ulaa-
cak olsa da, somut tarihsel srelerde ye-
nilgiyle de sonulanabilmitir. Hakl bir sa-
va yrtld halde, yanl politikalar ve
askeri sava anlaylar nedeniyle savan
kaybedildii durumlar da olmutur. Emper-
yalist igale kar kaybedilmi, kazanlama-
m direni savalar da olmutur. Ama her
durumda savan kaybedeni olduu kadar
kazann da olmutur. Savan kazanan ol-
maz tekerlemesi (demagojisi), savaan ve
direnen halk glerine olabilecek en elve-
risiz koullarda asgari taleplerle yetinme-
leri gerektiini tler. Bylece kazanma
3o
iradesini zarara uratr, bilinlerini tahrip
eder. Snf savalarn, halk savalarn ka-
zanan olmayan savaa indirgeyerek k-
k-burjuva pasifizminin hizmetine koar.
Bu da devrimlerin yerine reformlarn gei-
rilmesi ve reformlarla halk kitlelerinin avu-
tulmas demektir. Solculuk adna, dev-
rimcilik adna, reformizmin kutsanmas-
dr.
Kazanan olmayan sava ve kaybede-
ni olmayan bar, sadece geicilik alann
oluturur ve her durumda yeni savalarn
n kouludur. Bugn medyada aka g-
rld gibi, mral srecinin ya da PKK-
nin otuz yllk savann bir kazanan var-
dr. PKKnin snr dna ekilmesine ili-
kin haberlerde grld gibi, dnnz
de gidiiniz kadar muhteem olsun szle-
ri kazanana yaplan bir gndermedir.
Bu gerekler her gn yazlp izilirken
savata kazanan, barta kaybeden olmaz
tekerlemesini yineleyip durmann tek anla-
m, kazanan belli olan bir savata dier
tarafn kaybetmedii algsn yaratmak-
tr. Akil adamlarla yaplmaya allan ik-
na turlarnn gereklii de burada yatmak-
tadr.
Gerek gereklikte, PKK ile T.C. ara-
sndaki savan kazanannn olmadn-
dan sz edilemeyecei gibi, kaybedeni ol-
mayan bir bartan da sz edilemez. Dn-
yann her yerinde ve her zaman olduu gi-
bi, T.C., PKKnin yrtt gerilla sava
karsnda aresiz kalmtr. te yandan
PKK, gerilla savan dzenli ordu savana
dntremediinden zafer kazanama-
mtr. Bu, kendi zgnlklerini iinde ba-
rndran zgl bir denge durumudur.
Gerilla sava, sava yrten tarafn sa-
va durdurmad ve terk etmedii srece
sren ve uzayan bir savatr. Bu nedenle d-
zenli ordularn gerilla sava karsnda za-
fer kazanmalar ya da byle bir asimetrik
sava kazanmalar olanakszdr. Ama ge-
rilla sava dzenli ordu savana dnme-
dike, gerilla gleri dzenli ordu haline
gelmedike, gerilla savayla zafere ulamak
da olanakszdr. Bylece bir taraf kazanama-
yaca bir sava srdrrken, dier taraf ka-
zanabilecei koullara sahip olmad bir sa-
va srdrmektedir. Bylece kazanan ve
kaybedeni belli olmayan bir sava sreci
sregitmektedir. Ama bu, savan kazana-
n olmaz gibi bir genel durumdan daha
ok, gerilla savan gelitiremeyen PKKnin
durumunu ortaya koyan zgl bir durum-
dur.
Bu zgl durumdan yola karak, tm
savalarn kazanan olmaz demek, tarihin
ve gerein arptlmasndan baka bir ey
deildir.
Herkesin bilmesi gereken gerek, PKK
nderliinin gerilla savan dzenli ordu-
lar savana dntrerek zafer kazanma,
askeri sava kazanma iradesine sahip ol-
maddr. Bu iradesizlik, hangi gerekeyle
aklanmaya allrsa allsn, her durum-
da gerilla glerinin belli ve snrl amalar-
la bir koz olarak kullanlmasn getirmi-
tir. PKK nderliinin ska ifade ettii gi-
bi, eer masaya oturmazsanz, bizimle uz-
lamazsanz sava trmandrrz sylemin-
de ifadesini bulan gzda ve tehdit unsu-
ru belirleyici bir konuma sahiptir. Bu adan
PKK hareketini ve yrtt gerilla savan
halk sava stratejisi ve stratejik bak a-
syla deerlendirmek ve yorumlamak bo
ve anlamszdr. PKKnin gerilla savan y-
rtyor olmas da nitelik belirleyici deil-
dir.
Mahir ayan yoldan ok zl biimde
belirttii gibi, gerilla sava kavram, kav-
ram olarak tek bana nitelik belirleyici de-
ildir. Merkezi otoriteye kar mahalli mte-
gallibe de, dzenli birlikleri yenilmi bir or-
du da dmanna kar gerilla sava yr-
tebilir.
Evet, PKK de gerilla sava yrtmekte-
dir. Ancak PKKnin yrtt gerilla sava,
her ne kadar in ve Vietnam devrimci m-
cadelelerinde zafere ulam halk sava
stratejisinden yola km ya da esinlen-
mi olursa olsun, bu stratejik izgiyle ben-
zerlii sadece szeldir, sylemseldir. Bu da,
PKKyi kazanamayaca bir sava srdr-
meye zorlayan kmazdr.
Trkiye, belli ve kesin snrlara sahip
merkezi bir ulusal devlettir. Feodal devlet-
iklerin varolduu, iktidarn yerel otoriteler
tarafndan paylald feodal bir devlet de-
ildir. Bu nedenle lkenin belli bir blgesin-
de kurtarlm ya da zerk blgeler yaratl-
mas ve buralarda yerel iktidarlar oluturul-
mas olanakszdr. KCK olaynda grld
gibi, oluturulmaya allan yerel iktidarlar,
silahla korunamad iin kolayca bertaraf
edilebilmektedir. PKKnin elindeki tek ola-
nak, Trkiye snrlar dndaki lkelerde var-
3Z
ln srdrebildii geri cepheler ve aske-
ri slerdir. Bu arka cephe ve askeri sler
sayesinde gerilla savan srdrebilmekte-
dir. Ancak Trkiye snrlar iinde kurtarl-
m blgeler yaratmaktan ne kadar sz
ederse etsin, gerek anlamda bu tr blge-
ler yaratamamtr ve yaratamaz.
Merkezi bir ulusal devlet snrlar iinde
kurtarlm blgelerin yaratlmas ve gide-
rek bu blgeleri genileterek iktidarn ele
geirilmesi ancak lke apnda yrtlen
bir savala olanakldr. Politiklemi Askeri
Sava Stratejisi, byle bir savan stratejisi-
dir. Bu stratejinin dndaki her yol, zafer
kazanmay deil, belli tavizlerle, uzlamalar-
la ve anlamalarla sorunu belli lde hal-
letmeye ynelik olmak zorundadr. Bu da
gerilla savann iktidar ele geirmenin bir
arac olarak deil, bir pazarlk unsuru ola-
rak kullanlmas sonucunu dourmutur.
Bu gerein PKK nderlii tarafndan
bilinmedii ya da grlmedii sylenemez.
Zaman zaman PKK nderliinin Trkiye
devriminden sz etmesi, zaman zaman
Trk solunda yapay rgtler oluturmaya
almas bu gerein kabul edildiinin ifa-
desidir. Ama daha balangtan itibaren ay-
r rgtlenmeye gitmi olan PKKnin by-
lesi bir gereklik karsnda yapabilecei
fazlaca bir ey yoktur ve olmamtr da.
PKKnin kmaz, Trkiye btnselliin-
de bir sava yerine, yrel ve yerel bir sava
anlayyla hareket etmesidir. Trk ya da
Trkiye soluyla oluturmaya alt itti-
faklar, bloklar, bu kmaz amaya yne-
lik abalar olarak grlse de, snrl ve zel
amalarla hareket edildiinden fazla bir i-
leve sahip olamamtr.
phesiz burada Trkiye sol-devrimci
hareketinin 12 Eyll askeri darbesiyle ald
ar darbenin etkisinden kurtulamamas ve
giderek silahl devrimci mcadelenin d-
na savrulmas etkin ve belirleyici unsur ol-
mutur. Trkiye apnda, merkezi ve btn-
sel bir devrim stratejisini temel alan bir dev-
rimci hareket geliememitir. Bu da PKKnin
ayr rgtlenmesinin zafer kazanmasn
kesinkes engellemitir.
PKKnin anlay pragmatiktir. Trkiye a-
pnda, en azndan Krdistanda olmasa da,
Trkistanda T.C.ye kar yrtlen silah-
l bir devrimci hareketin T.C. glerini b-
lecei ve Krdistandaki silahl hareketin
zerindeki askeri basky azaltaca aktr.
Byle bir durumda, Trkiye apnda rgt-
l silahl bir devrimci hareket karsnda iki
cephede savamak zorunda kalacak olan
T.C.nin Krt hareketiyle uzlama yollar
arayaca kolayca dnlebilir.
te PKK pragmatizminin temelinde ya-
tan da bu olaslktr. Trkiye apnda sava-
an silahl devrimci rgt karsnda tm ik-
tidar yitirme tehdidi altnda olan bir T.
C.nin Krt hareketiyle uzlama giriimin-
de bulunabilme olasl zmn anah-
tar olmaktadr.
Bu pragmatizm, zaman iinde Trkiye
solu ile PKK arasnda kalc bir ibirliinin
ya da ittifakn kurulmasn nledii gibi,
Trkiye sol hareketiyle kendisinin arasna
kesin izgiler koymasnn ve zenle ayr tut-
masnn da temelini oluturmutur. Kema-
lizm, ovenizm sulamalar da bu ayr
tutmann ideolojik sylemi olmutur.
Kimi zaman bu pragmatizm, ABD ya da
T.C. ile uzlama araylarn, ne yapalm,
Trk solunun gc yok trnden gereke-
lerle hakl ve meru gstermeye ynelmi-
tir.
Sonuta, PKK hareketinde egemen olan
pragmatizm, Trkiye solu ile ilkeli ve tutar-
l bir iliki gelitirmesini engellemi ve g-
vensizlik havasnn olumasna yol am-
tr.
Aktr ki, PKK hareketi, balangtan iti-
baren ayr rgtlenerek Trkiye devrimi
ile Krdistan devrimini birbirinden ayrm
ve iki devrimi d ilikiler ve ittifaklar d-
zeyine indirgemitir. Trkiye devrimci hare-
ketinin gszl karsnda da (en azn-
dan bunu gereke yaparak) kendisine yeni
ittifaklar aramtr.
PKKnin amac, hi tartmasz sava
kazanmaktr. Sava kazand srece,
bunun nasl salandyla ilgilenilmemekte-
dir. Tutarl ve ilkeli bir devrimci anlaya ve
yaklama sahip deildir. Marksist Trkiye
solundan umut kesildike anti-marksist bir
ynelime girilebilmitir.
Ortaya kan genel durum byle olmak-
la birlikte, PKK pragmatizmi, her durumda
T.C.nin iki cephede savamak zorunda
kalmasyla sava kazanmay hedeflemi-
tir. Suriyedeki Baas iktidaryla ya da Yuna-
nistanla kurulan ilikiler, bir yere kadar
dmanmn dman dostumdur prag-
matizminin rn olsa da, hemen her du-
rumda T.C.nin iki cephede savamak zo-
38
runda kalmasyla ortaya kacak uzlama
arayna bel balamtr. Bu ikinci cephe-
nin Trkiye devrimci mcadelesi olmasnn
fazlaca nemi yoktur. Gemite Yunanistanla
kurulan iliki, olas bir Trk-Yunan atma-
s ya da geriliminin yarataca bir uzla-
ma arayna dayandrlabilindii gibi, bu-
gn Suriye olaynn yaratt ikinci cephe
ya da sava olaslnn getirecei uzla-
ma arayna da dayandrlabilmektedir.
Ahmet Trkn, Trk solu bize kzma-
sn, bu frsat karamazdk deyiinde ifa-
desini bulan bu pragmatizm, ok kolaylkla
islamc bir syleme ynelebilmeyi de ge-
tirebilmitir. Deng Zio Pingin nl szyle,
kedinin grevi fare tutmaktr, fare tuttuu
srece renginin hibir nemi yoktur.
Btn bunlar, otuz yldr srdrlen ge-
rilla savan baarya, yani amaca ulatr-
may salamak iin yaplmaktadr. Yani
ama, sava kazanmaktr.
Bu geree ramen, kp savan ka-
zanan olmaz tekerlemesini ulu-orta syle-
mek, bo szlerle birilerini avutmak deil-
se bile, birilerini aldatmak ve bo szlerin
arkasndan komalarn salamaktan baka
bir ey deildir.
Her savan bir kazanan vardr. nem-
li olan, savan hakl ya da haksz sava ol-
duu ve kimin kazand, hangi politikalarn
zafer kazanddr. nsanln kurtuluuna
ynelmeyen, snflarn ortadan kalkt bir
dnyann kurulmasna hizmet etmeyen za-
ferler ve galibiyetler ne kadar salanrsa
salansn, her zaman geici olmaya ve ye-
ni savalara yol amaya mahkumdur. Tari-
hin diyalektii budur.
39
Kapal Kaplar Arkasndaki
Grmelerin Kazanmlar
Bugn, PKK ile AKP iktidar arasnda ya-
plan mzakereler ve bunun sonucu olu-
tuu varsaylan mutabakat Krtler arasn-
da (byk oranda) ve Trkiye solu iinde
(daha kk oranda) bir sevin ve zafer
duygusu yaratmtr. Her ne kadar uzun s-
ren pek ok bakaldr ve isyanlar srecin-
den gemi olan Krt halk mzakerelerin
ve mutabakatn sylenen ya da sylence
haline getirilen sonularndan ok fazla
umutlu olmasa da, Trkiye solunun bir b-
lm, zellikle kendi varln PKKnin var-
lna dayandrm blm ve tekil bireyler
byk bir cokuyla kazanmlardan sz et-
mektedir.
Bu kesimlere gre, PKK, her eyden n-
ce T.C.yi masaya oturtmay baarmtr.
Bylece Krt varl, daha geni anlamda
Krt ulusunun varl T.C. tarafndan ka-
bul edilmi, yz yldr sren inkar, imha ve
asimilasyon dnemi sona ermitir. Bunun
yannda, Bakan Aponun muhatap aln-
mas salanm ve Krt ulusal hareketi
meruiyetini kabul ettirmitir.
Bu iki gelime, PKKnin baars ve
Krt halknn kazanm olarak tanmlan-
maktadr.
Burada, gereklikten daha ok, somut
gelimeler ve szel (ve de medyatik sy-
lemler) ifadeler ne kartlmaktadr. Bu da
kazanm szcyle desteklenmektedir.
phesiz PKK ve Krt halknn kazanm-
lar ifadesinin szlksel anlam hi bir ne-
me sahip deildir.* nk ortada alnm
ya da verilmi bir hak sz konusu deil-
dir. Sadece srecin sonunda ortaya ka-
ca sylenen haklar sz konusudur.
Sre sonunda alnaca nsel olarak
kabul edilen haklar ne lde belirsizse,
bunlarn ne olduu ya da ne olaca ko-
nusunda bir o kadar varsaym ve iddia var-
dr. Tm bunlar da grmeler elbette giz-
li olmaldr nkabulyle birlikte ortaya k-
maktadr.
Grmelerin (mzakere) ve varlan
mutabakatlarn gizlilii nsel olarak ka-
bul edilince, kazanmlardan sz etmek ve
hatta kazanm zafer kazanmak olarak
sunmak ok kolaylamaktadr. Bu da ilgili
kesimler arasnda umut, coku ve iyimser-
lik yaratmaktadr.
Bugn, yani PKK silahl unsurlarn s-
nr dna kartmaya balad srete
kazanmlarn kesin olduu ve srecin de-
vamnda bunlarn ortaya konulaca sylen-
mektedir. Elbette ayn sylem iinde, bu
kazanmlarn, AKPnin yapaca yeni ana-
yasa ile anayasal gvenceye alnaca da
nsel olarak kabul edilmektedir.
Ve yine bugn, hemen herkesin bildii
ve kabul ettii gibi, 2006da balayan g-
rmeler ve alm sreci, AKP iktidar-
nn kararlatrd bir giriim olmaktan da-
ha ok, Amerikan emperyalizminin, ekil-
dikten sonra Iraka ilikin istemlerinin bir
rn olmutur. Bugn iddia edildii gibi,
T.C. ile PKK arasndaki sava bir yeni-
ememezlik durumuna geldii iin mza-
kerelere balanlmamtr. Sre ya da g-
rmeler, Aponun Kenyadan getirilmesiy-
le birlikte balam, 2004-2006 arasnda bel-
* Kazanm szc, Bir i yerinde alanlara
salanan hukuksal, sosyal ve mali her trl hak, avan-
taj anlamna gelir.
40
li bir kesintiye uram ve nihayetinde 2006-
dan itibaren AKP iktidar ile (ya da PKK sy-
lemiyle devletle) grmeler balatlm-
tr.
2006 yl itibariyle, bir yeniememezlik
ya da g dengesi durumundan hi kim-
se sz edemez. Bu yzden son mral s-
recinin byle bir denge durumunun so-
nucu olduu eklindeki yorumlar sadece
maniplasyondan baka bir deere sahip
deildir.
2006da balayan ve Habur olay ile bi-
ten ilk alm srecinin ilk grmelerinin
T.C. ile deil, Iraktaki Amerikan igal g-
lerinin yetkilileriyle Kandilde balad da
bir sr deildir. Daha da nemlisi Amerikan
igal glerinin PKK ile diyalou ok da-
ha eskiye dayanmaktadr.
Burada Amerikan emperyalizminin giri-
iminin temelinde, geri ekilmelerinden
sonra Irakn geleceinin nasl biimlene-
cei yatmaktadr. Bu da, arlkl olarak, Ku-
zey Iraktaki Blgesel Krt Ynetiminin
varln korumasn esas alr. T.C.nin dev-
reye sokulduu yer de burasdr.
Amerikan emperyalizmi T.C.den, Ku-
zey Iraktaki Blgesel Krt Ynetimini ko-
rumasn ve kollamasn talep etmitir. T.
C., devlet olarak, byle bir talebe hibir za-
man (popler dilde sylersek) scak bak-
mamtr. Devlete gre, Kuzey Iraktaki
Krt oluumu, gelecekte ilan edilecek
Bamsz Krdistann ekirdei durumun-
dadr. Byle bir Krt devleti T.C. iin bir
tehdit olarak kabul edilmitir.
Amerikan emperyalizminin talebi dev-
letin bir kesimi tarafndan (bugn Balyoz
davasnda yarglanan askeri brokrasi) by-
lesi bir tehdit algsyla reddedilmitir. 2004-
2006 yllarndaki kesintinin temel nedeni de
bu tutum olmutur.
2007 e-muhtra olay ve ardndan ge-
len Ergenekon operasyonlar askeri brok-
rasinin direncinin krlmasyla sonulanm-
tr. Bylece Amerikan emperyalizmi Iraktan
ekilirken, kendisine kesinkes bal bir bl-
genin varln gvenceye alabilmesinin ko-
ullar ortaya kmtr.
Bir kez daha vurgularsak, bu gelimeler-
le, T.C. ile PKK arasndaki savan yeni-
ememe durumuyla hibir ilgisi yoktur.
Dorudan doruya Amerikan emperyalizmi-
nin igalini sona erdirdikten sonra Irakn
gelecei sorununun bir rndr.
AKP, bu srece isteyerek ve gnll ola-
rak katlmamtr. Daha ok, Amerikan em-
peryalizminin darbe tehdidi ile katlmay
kabul etmek zorunda kalmtr. Ne kadar zo-
runlu olarak bu srece katlmsa da, yine
de sreten en krl kmak iin Amerikan
emperyalizmi ile pazarl srdrmtr. So-
nuta, PKK ile yaplan grmeler ile AKP-
nin Amerikan emperyalizmi ile yapt pa-
zarlklar birbirine paralel olarak gelimitir.
Sre bylesine yaln ve grnr haldey-
ken Habur olay ortaya kmtr. Bu da
alm srecini sona erdirmitir.
Ardndan gelen Arap Bahar Ortadou-
daki gler dengesini deitirmitir. Ameri-
kan emperyalizmi Arap Baharnn ylesi-
ne kolayca iktidar deiikliine yol atn
grmesiyle birlikte bir kez daha Byk Or-
tadou Projesine geri dnmtr.
AKP-Amerikan emperyalizmi arasndaki
pazarlk (mzakere), her iki tarafn ortak
dman olarak grd askeri brokrasi-
nin tasfiyesi noktasnda mutabakata ula-
rken, 2008 mortgage krizinin yaratm ol-
duu ekonomik sorunlar bu mutabakat
da arlkl bir yere sahip olmutur. Bylece
AKP-Amerikan emperyalizmi arasndaki
mzakerelerde ekonominin ar basma-
syla birlikte, Kuzey Irak sorunu da eko-
nomik bir ierie sahip olmutur. Barzani
ynetimiyle yaplan petrol anlamas bu
evrilmenin bir rndr.
Bu mzakerelerde, phesiz PKK de
belirleyici bir yere sahiptir. T.C., hemen
her durumda PKKnin Kuzey Iraktaki var-
ln mzakere masasna getirmi ve
Amerikan emperyalizminden PKKnin tasfi-
ye edilmesini talep etmitir.
Amerikan emperyalizmi T.C.nin bu ta-
lebini ne reddetmi, ne de kabul etmitir.
Her zaman deiik kesimlere kar kullana-
bilecei bir kozu ya da arac kaybetmek
istememitir. Bu nedenle T.C.yi oyalam-
tr.
Ancak yaplan mzakerelerde (pazar-
lkta) belli bir mutabakat ortaya ktka
PKK konusu da yeni bir yne evrilmeye ba-
lamtr.
Bugn herkesin bildii ve PKK yetkilile-
ri tarafndan da kabul edilen gerek, Ame-
rikan emperyalizminin PKK ile uzun sredir
diyalog iinde olduudur. Bu ylesine bir
gerektir ki, M. Karaylan rportajlarnda,
PKKnn medya savunma alanlarna Ame-
41
rikallarn bile zorla gelmediklerini, bar
ile geldiklerini aka ifade ederken bu ger-
ei dile getirmitir. (Dijle Tv Genel Yayn
Ynetmeni Hasan Sancarla yapt rpor-
taj, 29 Nisan 2013.)
Amerikan emperyalizminin PKK konu-
sundaki yaklam ok ynl olmutur.
Bir yandan T.C. ile srdrd pazar-
lkta PKK bir krba grevi grmtr.
T.C.nin ya da AKP iktidarnn her ayak di-
retmesinde PKK krbac aklatlmtr. Tp-
k Ermeni sorununda ya da Kbrs sorunun-
da olduu gibi.
te yandan PKK, Amerikan emperyaliz-
minin Trkiye, Irak, randa (daha sonra
Suriyede) bir istikrarszlk arac olarak
kullanabilecei bir g olarak grlmtr.
Amerikan emperyalizmi iin asl olan bu
destabilizasyon gcnn kendi denetimi
altnda bulunmasdr. PKK bu denetimin d-
na kt her durumda deiik biimde ve
deiik glerle cezalandrlm, hzaya
getirilmitir. A. calann Kenyadan getiril-
mesi ya da 2011den itibaren T.Cye Irakta
snr tesi operasyon yapma izni vermesi
bu hizaya getirme giriimlerinin rn ol-
mutur.
PKKnin (elbette Aponun) makyaveliz-
mi ve pragmatizmi, Amerikan emperyaliz-
minin istedii ynde hareket etmesini sa-
layan bir unsur olmutur.
Amerikan emperyalizminin PKK kar-
sndaki tutumunun nc bir gesi ise Bar-
zani ynetimidir.
Barzani ynetimi, Amerikan emperyaliz-
minin Ortadouda, zellikle Suriye-Trkiye-
ran geninde temel mttefikidir. Ama ay-
n zamanda bu gende kullanabilecei bir
destabilizasyon unsurudur. Her ne kadar
son dnemde PKK byle bir destabilizas-
yon gc ilevini stlenmise de, Barzani
ynetimi blgede kalc bir unsur durumun-
dadr. Bu nedenle Barzani ynetiminin var-
l ve korunmas Amerikan emperyalizmi
asndan belirleyici bir yere sahiptir.
T.C., Barzani ynetimini himaye et-
meyi kabul ettii oranda PKK sorunu da
belli bir zme doru yneltilmitir.
T.C., PKKnin devrimci halk sava
sylemiyle gerekletirdii grece geni
apl saldrlarla hizaya getirilirken, PKK
de T.C.nin snr tesi harekatlaryla hi-
zaya getirilmitir. Bylece Amerikan em-
peryalizmi, bir yandan T.C.ye HAlarla,
predatorlarla anlk istihbarat verirken,
dier yandan Kandile gnderdii istihbarat
elemanlaryla PKKnin tmyle tasfiye edil-
mesini nlemitir.
te bu ilikiler iinde yrtlen PKK-
AKP mzakereleri, bugn iin Amerikan
emperyalizminin istedii ynde gelimekte-
dir.
AKP, bu mzakere sreciyle kendi ik-
tidarn pekitirmeye alrken, PKK yeni
kazanmlar peinde komaktadr. Her iki-
sinin ortaklat nokta, bunlarn yeni bir
anayasa ile resmiletirilmesi ve merula-
trlmasdr. Bu nedenle yeni anayasaya
byk bir nem atfedilmektedir.
Gerekte ise, AKPnin de, Amerikan em-
peryalizminin de (ve dolaysyla oligarinin
de) ok iyi bildii gibi, yasalar ve anayasa-
lar istenildiinde kolayca deitirilebilir.
zellikle belli bir g tarafndan korunma-
yan anayasalar her zaman kolayca deiti-
rilebilir. Bu nedenle de anayasal deiiklik-
ler bir kazanm olarak kabul edilemez.
Burada sz konusu olan, (ekonomik dil-
de) gelimi lkeler ya da kapitalizmin i
dinamikle gelitii ulusal devlete sahip l-
keler deildir. Bu tr lkelerde egemen olan
mali-oligari ile demokrasi arasnda belli bir
denge durumu mevcuttur. Mahir ayan yol-
dan szleriyle, bu lkelerdeki oligari,
klasik burjuva demokrasisini ve zgrlkle-
rini belli llerde snrlayabilmekte fakat
asla zne dokunamamaktadr. Bu neden-
le, bu lkelerde anayasalar kolayca dei-
tirilemez.
Bizim gibi lkelerdeki oligarik
ynetim, rahatlkla ii ve emeki kit-
lelerin demokratik hak ve zgrlk-
lerinin olmad tam bir dikta yneti-
mi ile lkeyi ynetebilmektedirler.
Buna smrge tipi faizm de diyebi-
liriz. Bu ynetim, ya klasik burjuva
demokrasisi ile uzaktan yakndan ili-
kisi olmayan temsili demokrasi ile
icra edilir (gizli faizm) ya da sandk-
sal demokrasiye itibar edilmeden
aka icra edilir. Ancak ak icras
srekli deildir. Genellikle, ipin ucu-
nu kard zaman bavurduu bir
yntemdir. (Kesintisiz Devrim II-
III.)
1961 Anayasas, 1971 anayasa deiiklik-
leri, 1982 Anayasas ve nihayetinde 2010
anayasa deiiklii bizim gibi lkelerde
42
anayasalarn nasl kolayca deitirilebilece-
inin ak kantlardr.
Bugn PKK (ve zellikle BDP) tarafndan
kazanm olarak sunulmaya allan her-
ey, ne kadar anayasal gvenceye alnr-
sa alnsn, gler dengesindeki en kk bir
deiiklikle kolayca ortadan kaldrlabilecek
niteliktedir. Bu nedenle PKKnin otuz yllk
savann kazanmlarnn yeni bir anaya-
sada yer almas talebi sadece konjonkt-
rel bir olaydr.
Gerek bir demokrasinin olmad da
baml bir lkede demokratik anayasadan
sz etmek olanakszdr. Gerek demokrasi
ise, sanld ya da iddia edildii gibi, ana-
yasal ve yasal deiikliklerle (yukardan aa-
ya) ve pazarlklarla kurulamaz ve ina
edilemez.
Gnmz koullarnda gerek bir de-
mokrasi, ancak demokratik bir halk devri-
miyle olanakldr. Her dinden, her dilden,
her ulustan insanlarn birlikte yrttkleri
bylesi bir devrim mcadelesi, halklar ve
uluslar arasnda demokratik ilikilerin kurul-
masn salayabilir. Ancak o zaman gerek
bir demokrasiden, uluslarn ve halklarn or-
tak demokratik yaamndan sz etmek ola-
nakldr.
Bireysel ya da ulusal demokratik hak ve
zgrlkler, bu yolun dnda, gizli mza-
kerelerle, pazarlklarla biimlenecek gs-
termelik bir anayasayla gvence altna al-
namaz. Ne kadar kazanmlardan sz edi-
lirse edilsin, bu kazanmlar iin ne kadar
bedel dendiinden sz edilirse edilsin,
tarihin diyalektii budur.
Bugn PKK-AKP mzakerelerinde
Krt tarafnn (silah zoruyla) kazanm-
lar elde ettiinden, bar srecinin ba-
ladndan sz edenler, bunu sevinle kar-
layanlar, tarihin bu diyalektiini anlama-
dklar ve anlamak istemedikleri srece, hi-
bir kazanmn kalc olmadn trajik bi-
imde greceklerdir. Krt ulusal sorununun
Trkiye devrimiyle olan zorunlu ve kanl-
maz bann yeniden kurulmas gereklilii
de bundan kaynaklanmaktadr. Tek ve kal-
c zm yolu budur.
43
Sol, zel olarak Trkiye solu uzun yllar
revizyonizmin ve pasifizmin egemenlii al-
tnda kalmtr. 1965 ylndan itibaren geli-
en ve yaylan devrimci mcadeleye para-
lel olarak revizyonizmin ve pasifizmin bu
ideolojik egemenlii byk lde krlm
ve marksizm-leninizm salam temeller ze-
rinde etkin klnmtr. Ancak marksizm-le-
ninizmin glenmesi ve etkin hale gelmesi
ok uzun srmemi, revizyonizmin ve pasi-
fizmin onlarca yl sren egemenliinin ya-
ratm olduu arpklklar deiik boyutlar-
da ve deiik klklar altnda yeniden ortaya
kmtr.
Silahl devrimci mcadelenin yaygnla-
t 1976-1980 dneminde, tpk 1965-71 d-
neminde olduu gibi, hemen hemen tm
sol rgtlenmeler silahl mcadele yanda-
ya da savunucusu haline gelmitir. Bu da
revizyonizmin ideolojik zemininde yeni
oportnist rgtlenmelerin ortaya kmas-
na yol amtr. Bunun sonucu olarak da, si-
lahl devrimci mcadele, hibir tahlile ve
stratejiye dayanmayan, iktidar perspektifin-
den yoksun, sadece faist milis saldrlar
karsnda kendini savunma ya da me-
ru mdafa temelinde bir kendiliindencili-
in etkisi altna girmitir.
Bylece 1970-1972 dneminde silahl
devrimci mcadeleyi balatan ve srdren
devrimci rgtler (THKO, THKP-C ve TKP-
ML) paralanm ve pek ok hizibe bln-
mtr. Her blnme, yepyeni teoriler orta-
ya atlmasna, nanslar zerinde frtnalar
kopartlmasna ve doal olarak silahl dev-
rimci mcadelenin daha da kendiliinden-
lie kaymasna yol amtr. En ilgin geli-
me ise, kendiliinden silahlanan ve kendi-
liindenci bir silahl mcadele yanda olan
sol rgtlerin giderek (dnemin zgn ko-
ullarna bal olarak) legalize olmalardr.
Legalize olmu, ama bir yandan da si-
lahl mcadeleyi savunuyor grnen sol r-
gtlerin en irileri ekonomik-demokratik
kitle rgtlerinde ke balarn tutmular,
legalize olmann getirmi olduu tm avan-
tajlardan yararlanmlardr. zellikle illegal
TKP, DSKte kurduu hegemonya sayesin-
de ii snfnn silahl devrimci mcadele-
ye katlmn snrlam, neredeyse tmyle
nlemitir. THKOnun devam grn-
mnde olan, ama stratejik olarak silahl
devrimci mcadeleyi, zellikle de gerilla sa-
van reddeden Yolda kesimi Halkn Kur-
tuluu ad altnda legalde Sovyet sosyal-
emperyalizmi tezinin savunucularnn en
irisi haline gelirken, TKP-ML, Kaypakkaya
izgisini revize edenlerin legalize olmasy-
la deiik paralara ayrlmtr.
THKP-C ise, Kzlderede kurucu ve n-
derlerini yitirmi olmasna ramen ideolo-
jik olarak gl ve salam konumunu bir
sre srdrebilmitir. Ancak ideolojik ve
stratejik izgisi gl olmasna karn mer-
kezi bir yapya sahip olmayan THKP-C, 1976
ylndan itibaren deiik blnmelere sah-
ne olmutur.
Devrimci Genlik dergisini kartan
evre, THKP-Cnin renci hareketi iinde-
ki mutlak etkisini (Cepheciler) legal der-
nekler ve meslek kurulular araclyla
kendisine kanalize ederek en iri rgtlen-
me olarak ortaya kmtr. 1977de Dev-
rimci Yol adn alan bu evre, her adan
legalize olmusa da, faist milis saldrlar
karsnda kendiliinden gelien silahl ey-
lemler nedeniyle kendine has bir illega-
liteye sahip olmaya almtr.
Bylece silahl devrimci mcadele ala-
nnda TKP-MLnin DABK kesimi ile THKP-
Cde 184lkler ya da Acilciler adlaryla
legal alanlarda kmsenen Halkn Dev-
Hafza-i beer
nisyan ile malldr
44
rimci ncleri ve MLSPB dnda silahl dev-
rimci rgtlenme kalmamtr (DYden ay-
rlarak oluturulan DS, bugnk adyla DH-
KP-C, bu dnemden sonra, 1978 ylnda or-
taya kmtr). Legal alanlarda oportniz-
min ve revizyonizmin gc ve etkisi, silahl
mcadelenin artan oranda kendiliinden-
lemesi bu rgtleri de belli llerde etki-
lemi ve yeni ayrmalara yol amtr. Yine
de bu rgtler uzun yllar varlklarn srdr-
mlerdir.
1980 ncesinde her trden revizyonistin
ve oportnistin silahl mcedele yanda ol-
duu, hemen herkesin silahland ve eylem
yapt bir ortamda, ayrc zellii belli bir
stratejiye bal silahl devrimci mcadele
olan doru devrimci izgi yeterince etkili
olamam ve legal olanaklara sahip olan
oportnistlerin (zellikle renci hareketin-
de etkin olan Devrimci Yolun) gerek ni-
teliini gereince tehir edememitir.
Bugn iin pek ok kiinin anlamn bi-
le bilemeyecei baz saptamalar (nc
sava taktik bir evredir vb.) ile kendilerini
tekilerden ayran oportnistler, en kaba
deyimle, ak faizm koullarnda, yani as-
keri darbe koullarnda topyekn silahl
mcadeleye geecekleri trnden umut-
lar ve hayaller yaratmlardr. Bu hayalin en
byk reticisi Devrimci Yol oportniz-
mi olmutur.
Yllar yllar kovalayp, kendiliinden de
olsa gelien devrimci mcadeleyi durdur-
mak ve yok etmek amacyla 12 Eyll aske-
ri darbesi gerekletiinde, (dier legalize
olmu rgtler bir yana braklrsa) Devrim-
ci Yolun tm sylemlerinin sadece laf tan
ve bir hayalden ibaret olduu aa km-
tr. Yine de, yllar sonra, 12 Eyll askeri dar-
besinin terrnden kanmak ve saklanmak
iin daa klar, planl ve programl
bir gerilla savaymasna (an kitapla-
ryla) sunulabilmitir.
Tm bu sre sonucunda, ideolojik ar-
ka plannda DYnin oportnist grleri ya-
tan DS, blnen ve bir kez daha blnen
TKP-ML ve THKP-C/Halkn Devrimci nc-
leri dnda, stratejik dzeyde silahl mca-
deleyi savunan rgtlenme kalmamtr.
(PKK, A. calann Ben hala Dev-Genliyim
... Erturul anlar sylemlerine ramen, tm
bu srecin dnda ve ayr rgtlenerek or-
taya kmtr.)
Bu ayrma, dalma, legalize olma, ken-
diliindenci silahlanma olgular, her zaman
Trkiye solundaki revizyonizmin ideolojik
hegemonyasndan tremitir.
Revizyonizm (19. yzyln sonlarnda Al-
man sosyal-demokrasisi iinde ortaya kan
Bernstein revizyonizminden ayrmak iin
modern revizyonizm olarak tanmlanr),
SBKPyi dnya komnist hareketinin mer-
kezi olarak kabul eden TKP, TP, TSP gibi
illegal ve legal partilerin resmi ideolojisin-
de temsil edilir. Bunlarn en etkin olduu
alanlar sendikalar (zellikle DSK) ve kk-
burjuva sol aydnlardr. Dolaysyla revizyo-
nizmin taycs ve srdrcs de bu ke-
simler olmutur.
Revizyonizmin en temel sav, dnemin
ya da an deitii, dolaysyla yeni
aa uymayan eski saptamalarn ve g-
rlerin bir yana braklarak yeni saptama-
lar yaplmas gerektiidir. Bu balamda
SBKPnin Kruev sonrasndaki anti-Stali-
nist izgisi revizyonizmin dnya grn
ifade eder.
Bu dnya gr, hereyden nce a-
n deitii tezinden yola kt iin, ko-
ullarda meydana gelen nemli denilebi-
lecek her durumda kendisine yeni yollar ve
yeni teoriler uydurur, onun dnya ve lke
tahlilleri, temelli ve kkl deiimlerden da-
ha ok nemli deiimlere gre biimle-
nir. Genel olarak taktik dzeyinde sonular
retebilecek olan bu nemli (belki de
nemsenebilir demek gerekiyor) deiim-
ler stratejik grlerin deitirilmesine ne-
den olur. Her nemsenen deiimle stra-
tejik deiikliklerin ortaya kartlmas, do-
al ve kanlmaz olarak, bir nceki strate-
jik grlerin geersizliini ya da yanll-
n gstermeye ynelen bir ideolojik abaya
yol aar. Bylece bu izginin izleyicileri ve
etkisi altnda olanlar, nemli deiimlerle
srekli deien ve deiirken bir nceki g-
rleri olumsuzlayan bir mantksalla sahip
olmulardr. Bunlarn en sevdikleri sz, de-
imeyen tek ey deiimdir szdr.
Modern revizyonizmin ikinci zellii,
legalize olmas ve legalizmi yceltmesidir.
llegal TKPnin legalize olma lks,
mevcut dzenin legal snrlar iinde kalma-
y ve bu snrlar iinde siyaset yapmay ge-
tirmitir. Ancak dorudan TKP adyla legali-
ze olamadklarndan, her durumda deiik
adlarla kurulmu legal partiler ve legal kitle
rgtleri iinde kendilerini varetmeye al-
45
mlardr. Bu da illegalite ad altnda garip
bir legalizm anlay retmitir. Bu illegal
legalizm, deiik yol ve yntemlerle ille-
galitenin kutsanmas ve tabulatrlmas ile
legalitenin yceltilmesi olmutur.
Ancak bu garip legalizm anlay ve le-
galizmin yceltilmesi sadece teorik ya da
ideolojik bir konu olmayp, ayn zamanda
pragmatik ve oportnist bir anlaya denk
der.
Legal alanlarda, zellikle byk kitle r-
gtlerinde ke balarnn tutulmas, dev-
rimci mcadeleye sempati duyan ve katl-
mak isteyen yeni unsurlarn ynlendirilme-
si asndan etkin ve belirleyici bir yere sa-
hiptir. nk devrimci mcadeleye katl-
mak isteyen her kii, belli bir bilgi ve dene-
yime sahip olmadndan, ilk nce legal fa-
aliyet yrten, ama sol ya da devrimci
olduu varsaylan kitle rgtlenmelerine y-
nelir. Buralarda egemenlik kurmu olan re-
vizyonizm ve oportnizm bunlar kendi iz-
gilerine ya da rgtlerine kanalize eder. Bu
nedenle de, legalizm, legalleme ya da le-
galde etkin olma, bu ideolojik bak as,
ayn zamanda, yeni unsurlar kazanmann
tek arac olarak ortaya kar. Yeni unsurla-
rn, her durumda legal faaliyetlere ve bun-
lar arasnda da ad en ok geen, medyada
en ok sz edilen faaliyetlere ynelmeleri
revizyonist ve oportnistlere baka avantaj-
lar da salar.
Legal alanlarn ke balarn tutan re-
vizyonist ve oportnistler, yeni unsurlar ken-
dilerine deviremeseler bile, bunlarn ba-
ka ve devrimci rgtlere ynelmelerini en-
gellerler. Bunu, kimi durumda steril or-
tamlar yaratarak, kimi durumda devrimci
rgtleri dedikodularla, yalan ve arptma-
larla karalayarak gerekletirirler. Kimi za-
man sterilizasyon, kimi zaman karalama
kampanyalar ne geer.
Sterilizasyon, devrimci mcadeleye
sempati duyan yeni ve gen unsurlar belli
alanlarda ve belli arkadalk ilikisi iinde
tutarak, baka sol rgt ve kiilerle ilikile-
rini keserek gerekletirilir. rnein, kitle
gsterilerinde ortaya kan bu sterilizas-
yon, kendi saflarnda gsteriye katlanlarn
daryla ilikisini keserek gerekletirilir
(phesiz gvenlik vb. nedenlerle gerek-
elendirerek). Sterilize edilmi mekanlar-
da bir arkada/dost ortam oluturulur.
Mevcut dzenin ilikileri iinde yaltk du-
rumda kalan birey iin bu ilikiler canl ve
scak grnd lde sreklilik salar.
Sterilizasyonun ikinci yn ise, kendi-
lerinin dndaki kiilerle her trl ilikinin
kesilmesidir. 1980 ncesinde DYnin soyut-
lama adn verdii bu durum, dier sol r-
gtlerden olan ya da olduu varsaylan kii-
lerle ilikinin kesilmesi (virs tehlikesi) ve
onlarn hibir yaynnn alnmamas ve okun-
mamasdr.
Bu revizyonist ve oportnist teknikler,
zaman zaman yenilenir ve yeni biimler alr.
rnein Yry dergisi evresinin geli-
tirdii, elik kaplarla korunan ve iinde
srekli belli sayda insann oturduu ve ya-
ad komnler gibi. Halkevleri ya da
renci Kolektifi de benzer komn ev-
ler tekniini kullanmaktadr.
phesiz kentin belli yerlerinde bylesi-
ne komn evler ya da mekanlar (ya da
kltr merkezleri) oluturulmasnn pratik
yararlar da vardr. Hemen hergn ve hatta
her saat deien lke gndemine kar he-
men ve annda bir tepki gstermek iin
(byk lekli fotokopi tekniinden yarar-
lanlarak hazrlanan pankartlarla) belli bir
insan kitlesi hazr ve nazrdr. Bu da, her
protesto hareketinin iinde yer almalarna
ve bu yolla medyada yer bulmalarna ola-
nak salar. Bu yolla da yeni unsurlarn y-
nelebilecei bir adres haline gelirler.
Bu steril ortamda yer alanlar, bu tek-
nikin revizyonist ve oportnist bir zihniye-
tin rn olduunu kavrayamazlar. Onlar,
savata ve barta, iyi gnde ve kt gn-
de bir arada olan, hereyi paylaan dost-
lar arasnda olduklarn dnrler. Yukar-
dan aaya gelien kapitalizm koullarnda
artan bencillik, bireycilik ve yaltlmlk or-
tamnda bylesine dost mekanlar cazip
ve cezbedici olur. Bu ortamlarda bulunan
bireyler, 1980 ncesinde DYnin yapt gibi,
zaman gelince savaacaklarna inanrlar.
Kutsanm bir illegalite mant iinde legal
alanlarda varlklarn srdrrler. lerinden
bazlarnn illegal faaliyete katlmalar da
onlarn beklentilerini korur ve glendirir.
Tm bu ilikiler iinde revizyonizmin ve
oportnizmin mant yerleik hale gelir ve
bu mantk iinde yaplanlar merular,
ideolojik bir zemine oturtulur, oportnizm
iselleir ve baat hale gelir.
Revizyonizmin ve oportnizmin ideolo-
jik egemenliini salayan ve demokratik kit-
4o
le rgtleri araclyla gerekleen kitlesel-
leme, ayn zamanda demokratik kitle r-
gtleri iinde legal sol yaplarn paylam ve
yeniden paylam savalarna yol aar. Bir-
birine zt sol yaplarn garip ittifaklar, de-
mokratik kitle rgtlerinin ynetiminin se-
iminde belirleyicidir.
zellikle DSK, KESK vb. sol konfede-
rasyonlarn ve dier sol demokratik kitle
rgtlerinin ynetimini ele geirenler, ken-
dilerine belli olanaklar salamann yannda
1 Mays gibi kitlesel kutlamalarda belirleyi-
ci yere sahip olurlar. Ancak bu kutlamalar-
da ya da protesto eylemlerinde ortaya kan
gariplikler ynetimi paylaan sol rgtle-
re fatura edilmez.
Revizyonizm ve oportnizmin egemen-
liinin rnleri olan garip ilikiler, eliik tu-
tumlar ve dpedz pasifizm, en tipik biim-
de 1 Mayslarda kendisini gsterir. Geen
ylki 1 Maysta grld gibi, 1 Maysn i-
i snfnn birlik, dayanma ve mcadele
gn olmaktan karak bir karnaval hava-
sna dnmesi hi umursanmaz; Taksim
Meydannda gvde gsterisi yapmak her
eyin stn rten incir yapra grevini
grr.
Bylesine karnaval havasna sokulmu
1 Maysn gelecei de tam anlamyla belir-
sizlie mahkum olmutur. Yine de devlet
ve devletin zor gleri imdada yetimitir.
Taksim Meydan 1 Maysa kapatlmtr.
Bylece karnaval havasnn yarataca
yozlama d irade tarafndan engellenil-
mitir.
te yandan yeni KESK bakan, hibir
ekinceye sahip olmakszn AKPnin Akil
Adamlarnn iinde yer alabilmitir. ttifak-
larla ve kapal kaplar arkasnda varlan uz-
lamalarla oluturulan KESK ynetimi bu
durum karsnda sessiz kalmay srdr-
mtr.
Legalizmin merulatrd oportnizm
(frsatlk) ve pragmatizm solda egemenli-
ini srdrrken, sterilizasyon bu durum-
larn grlmesini engellemektedir.
Tm bu ilikilerin ve arpklklarn en be-
lirgin sonucu, gn kurtarmaktr. Bu da, bel-
li bir programa ve stratejiye bal olarak
devrimci mcadelenin yrtlmesinin en-
geli olmaktadr.*
Revizyonizmin ve oportnizmin ideolo-
jik egemenlii altnda planl, programl ve
sistemli bir devrimci almadan, devrim te-
orisinden, devrim stratejisinden sz edilmez
hale gelinmitir. Silahl mcadeleyi strate-
jik bir anlay olarak kabul ettiini syleyen
sol rgtler bile, legalizmin salad avan-
tajlardan yararlanmak uruna stratejik g-
rlerini terk etmilerdir. yle ki, gemite,
devrimci mcadelenin gelitii dnemde re-
vizyonistlerin yapt gibi, gerilla yapan u-
beler oluturmaya ynelmilerdir.
Bu gerilla yapan ubeler, hibir strate-
jik plana bal olmakszn hareket ederler.
Gerekletirdikleri birka silahl eylem de,
legaldeki rgtlenmeyi ayakta tutmak, yeni
katlmlar salamak iin kullanlr. Dsal ola-
rak silahl devrim savunuluyormu gibi g-
rnrken, zsel olarak kendiliindencilik ve
gn kurtarma zihniyeti egemen klnr.
Bugn Trkiye solunda, szcn tam
karlyla ideolojik ve teorik bir eletirinin
(ya da tartmann) olmay, tmyle bu le-
galizasyonun rndr ve legalizmin hepsi-
nin ortak paydas olmasndandr.
D ilikileri sterilize edilmi ve gizli
olan birka kiinin gerekletirdii silahl ey-
lemler ya da feda eylemleri, gerilla ey-
lemleri olarak sunulabilirken, hi kimse si-
lahl propagandadan, nc savandan, halk
savandan sz bile etmemektedir. Bunlar-
dan sz edilmemesi ve giderek unutturul-
mas konusunda Trkiye solunda (silahl
mcadeleyi savunduunu iddia edenler da-
hil) bir consensus olumutur. Bu con-
sensus iinde gn kurtarlmaktadr.
Devrimcilik, devrim yapma amacndan
uzaklatrlm ve sadece protesto eylemle-
rinde, kitle gsterilerinde, konserlerde yer
almaya indirgenmitir. Byle olunca da, ge-
rilla yapan ubelerin gerekletirdii tekil
ve bireysel eylemler devrimci sava ola-
rak alglanabilmektedir. Bylece de, dev-
rim, kitleleri bilinlendirip rgtleyen dev-
rimcilerin, belli bir devrimci stratejiye bal
olarak gerekletirecekleri bir iktidar mca-
delesi olmaktan kartlmtr.
lerde gerilla gruplar tekil etmek daha zordur. ehir-
lerin ideolojik etkisi, barl usullerle rgtlenmi kit-
le savalar umudunu yaratarak gerilla savalarn fren-
ler. Bu da bir eit rgtlk ya da kurumculuk
yaratr ki, az ok normal saylabilecek olan dnem-
lerde, halkn geim artlarnn baka durumlara na-
zaran pek o kadar etin olmamas ile nitelenebilir.
* Bunu Che yle ifade eder: Youn bir ehirle-
menin ve gerek bir sanayileme deilse bile az ok
gelimi bir hafif ve orta sanayinin bulunduu lke-
ER YAYINLARI
MAHR AYAN: KESNTSZ DEVRM I
MAHR AYAN: KESNTSZ DEVRM II-III
LKER AKMAN: MEVCUT DURUM VE DEVRMC TAKTMZ
*** TRKYE DEVRMNN ACL SORUNLARI-I
*** OLGAR NEDR?
*** MARKSZM-LENNZM BR DOGMA DEL, EYLEM KILAVUZUDUR-III
*** THKP-C/HD VE 15 YIL
*** POLTKLEM ASKER SAVA STRATEJS VE DEVRMC TAKTMZ
*** GRAMSC ZERNE
*** REVZYONZMN REVZYONU
*** ULUSAL SORUN ZERNE
*** BDS: BR PRAGMATK SAPMA
*** YEN OPORTNZM ZERNE
*** ZAFER BZM OLACAKTIR! [Ankara Davas Savunmas]
*** DEVRM PROGRAMLARI
*** RUS DEVRMNDEN IKAN DERSLER
*** ESK BR GERLLANIN EMEK
*** PASS VE YEN ZMN FIRSATILII

DEVRMC MARLAR VE EZGLER
DNYADA VE TRKYEDE EKONOMK BUNALIM [Kurtulu Cephesi Semeler-I]
DNYADA VE TRKYEDE EKONOMK BUNALIM II [Kurtulu Cephesi Semeler-III]
LAKLK VE ERATILIK ZERNE [Kurtulu Cephesi Semeler-II]
TARHTE, GNMZDE VE DEVRMC MCADELEDE KADINLAR
nternet Adresi:
www.kurtuluscephesi.com
www.kurtuluscephesi.org
www.kurtuluscephesi.net
E-Posta Adresi:
kurcephe@kurtuluscephesi.org
erisyayinlari@kurtuluscephesi.org

Kurtuluş Cephesi, Sayı: 133, Temmuz-Ağustos 2013

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kurtuluş Cephesi, Sayı: 133, Temmuz-Ağustos 2013

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

http://www.kurtuluscephesi.

com YIL: 24 SAYI: 133 Temmuz-Austos 2013

You might also like