BOJAN KRAUT STROJARSKI = PRIRUCNIK “9 DEVETO HRVATSKO ILI SRPSKO IZDANJE ea POTPUNO PRERADENO 1 DOPUNIENO. a A TEHNICKA KNJIGA, ZAGREBDosadaniaiadenia ovens idanja hrvatski eps iadanja ws 1086 1968 63 1967 1965 1973 170 1976 1s st 1976 (1980)¢* 1981 (AS)" 1x2 (1984)" 1987 1986 (1989) 1987 (a5) 988 Tadanjew AS format. (Sra se drags iadaj ila A6 format.) IZ PREDGOVORA PRVOM IZDANJU ‘Sirojrski se strwjak — bilo infenjor, tehniar ii majstor — w svome ‘radu devno susede + mnogobrajim, ponajcesée rojcanom podacime U nassme dosad upoteblival strane priate, no mika fe uporabe ogra igen choy visoke clone £ nedoroling znana stranih ezika. Posebro vale swomenat! dai prirwénicl ne prataiu materje na takav nagin kaka bi bio ppolreban 20 au praksu 1 — Sto Je majznacainije — u njima nema domach ‘Standard 1 dugih domatih propia a bih barem djelomice popunio tu praznina, odluéio sam se sstviti ova) rien Priruinik treba da je uve pristpacan saga | svakome, pa je soga oda- ‘bran dept format. To je dakako oprantilo opsee. Zhog tga sam se pr bora asradiva odlutio 2a ono Ho dhevno treba sirojarskim indenerima, tehxirima | mejstorime, pat studetima sirojarstva ! dacima sednihtehnGhih wea Libor gradi za tako rave stpnjeve snanfa nije bio tak. Zeio sam se So ide rib neko) stima kerio} sedi. Zao Ge jednome biti nega prev, 4 drugome prema, jednome ée neko posiele bit prettko, a drigome pre: Jedrostanne Jesera je ovoge priaenika brojéan! material jednake potreban za se tape nieve naobrasbe, 2a skolu i praksu. Ostalo Je grado safeto na najnuine Posebnu sam painiu posto razvoju nauke @ mjeram t novstima na 1m poli, koje sadira u strojarsto. Jednadsbe su veliinke. Tome Jew nekim podeucjina omogucena i upotreba ‘Je ahorienenh sustava mira — ienickog | topliskog (kalorskog), a svim Podrusjima svi tehnicih grana upotrea novopa, apolutnog suctaa po Glo ‘bu. Tefkoce, koje su kote aporrebu Giorgiona sustava mera utopliskaj te Init, axtoiao sam prevodi sastarom odgovaraiucih foplinskih ablca. Uevom ‘priacniku prt pat w sruéne}Iteratut wopée objasiene vite-manje potune strojarsketoplinke table, koje sadrée sve wrlednoai prerdéunane tv jdiice Giorgia sustaya mjera. Time Jeu tplinsko teil bme oaktane racunde ie 5 elegantjim, veliinkim jednad:bame, Livblana,« trav 1954PREDGOVOR DEVETOM HRVATSKOM I SRPSKOM IZDANIU Prvo~ slovensko (1954), izatim drugo -hrvatsoil sep (1956) —iedane ‘ovoga prrucnika bilo je rasprodanou roku od po godin dana, sto je pokszalo {olka ye bia potranja za dela te viste nase stojarske hterature. Osjene ela, cbavjeneu strutnim casopsima i saopéene osobno, takoder 0) (ay = 40 Lini eksponenti («> 0) Ga a ae = by Vavb= tab «lef #-(i * ” woeo rs tim =o [Neodsedeni ierazi 1"LOGARITME Logamiane fe reuska operas, oj azimo elsponet i porate potenche c1 baze @ Boj je loparitam brojac 2a baru @ fw lope (he 9 atc pocitiv’ brojei Za bilo koje baey a > 0, a | vjeds gst 0 linger SR cael timigers SE ocecl Raéanaje + oaritnima tog (4s) = bg + loge Yop = fe = to loge! = vlog ton Vir = Logue Prime 2w'vb aE ota NB) ~ oad) to? + ga + Logb — gd = Zone = ne Yoge® Mogg (M je modal preworbe) U spotted se dekashki (Brigewvi)logarimis bazom @ = 10 i priradnt logaitsbazom a= e (@ = 2.718282.) imsju baau @ = 10 Oznaévjemo th ogy = ese "pr wid=1 toe Svaki se dekadskilogartam sastoj od 2) harakteristike (clog broj v logaritmy)¢. potencije broja 10, koja odgovara myesno} vaijednost pve brojke w danom brojw us by mantise (decimae ulgaritma), Koj 28 redosied brojaka udanom broju u potrazimo @tablicama na str. 647 eae mf bm | eumen |e 0042 ipl = 2 ‘brojaka 642) | Mors — > eee oer aera creates leratunavanje prirodnihlogaritame iz dekadskin I 6442 = 2.3026 Ip 6.82 = 2.8026 - 0.8075 = 1.8599 Pritodnilogaritmsbrojeva od 100 do 999 sabranisu tabicama na tr, 819. Za sve se droge rojeve azacunavaju pomoeu Int0 = 2.3026; In10" = 2.3026» opr In 642 = 6.4646 (ie tabica) In 6.42 = In (642/100) = In 642 — In 10? = 6646 ~ 22,3026 «1.8598Renny Shae Ronee Sesee ee 3a? ia se St98 Sur ont on 6900 Sone mae a 2 s i ed 740 one 240 as ioe ke 814 3902 ues 38 ase Sass Sone sors e180 ease 6540 “ers rox mts Tied es a2 sae oo 3 Ba 3 Be Ee 301 ana ison ss 5786 sao ens eis cot ine 8 re a2 5703 9382 oat 7s at son sis m0 a sia Geos ms oes i836 fae oa ons om rd is ase a Sooo SosPricodal logartmt brofera of 100 do 549 =| oREE eat c ls aR Dae BEN REE BENS EES) 9 (A052 AIST 46 Satur ahaa casuo Leaie eaTzA aaa Tea 1] 25a ¢Sian San adans L349 £5534 couas Sah LSE Hfa3ies 47ose Siow taias Saanh aaa Sunes fete 080 Saeoe UB ]aaers 4452 Sanon Sago; avra pus) 4918) L930) 49538 dbket Te ]astio Sots Sosse 4bea4 doom A967 Lease f990t Lao Say 1s.|sa106 5.0175 su 5.014 S037 S044 S049 Sse? $026 sie IRIS Ss Ms SM a SP 2 2h 3 48-)5.1930 5.1985 5.2040 5.2095 5.2149 $2204 5.2287 5.2311 S2¥64 $2417 fst 62828 S3srs Sen) Suen S300 S278 Sa GaN SaH5e RSI 2 es SUN Sug Sa Su Sa san gaat BIEGA Seat Ser isla SN8 Ls dete Se Ss) ses Shoe saa So Son S02 S18 gages Sanne 8800 4058 ae. )SSear 33645 88603 55722 S960 407 Sant SsaT? S10 Sa Hr lssona Saaat Sima Soo arnt Seren Saton Sezuy Sage 22007 W)S6348 S.6384 5.6419 5.6454 5.6490 5.6525 5.6560 5.6595 5.6630 5.5665 48.[fseos sar) Serud Sosos Sante Saito Soot S005) Sn Sod Beco rum) 2104 197 $7150 08 aozte $208 301 S7303 BJSaah ste Sinue S277 Sonny Suan Ses Soom 59m) SEE 33:]3J991 sion Saast Saou Satin Saray Saior saci Sa S88} a |siom Sasio Sten SA009 Share S813 Saics Sask SHRNT SRM 3.|sas7e sagoe sng Sse San0% Sa721 S449 SATT? Sas $anNt fe leascr Sie Soi saves Saors S59 Sones Sou Sun) a BfsSan Side Sots: Soiah anne g9059 Souse Seas Sole Saco S9:)Be61 89607 S713 S879R Sones sn SoaIa Sonte Somes Some wo feos Sve sos 5.949 «cole 50099 60068 GomKs 6.118 garsT A Josigd ste ina wiase ease GODS Gomes Goer Moses EREG HJews Soe Soden esas gnasy comet ests Sosae Eso) irs BERR int Same eater orto ast Serve amen ie! es 3 80034 Rinse Simht S008 ose bab AUTO 4s-fosos2 ints a1ts7 ese gist @izo1 @i2as e128? ses 6 1201 JEAN; 1834 Cikde GIST ettos QIUGo tS hues Shae IRE G7 }e1 Sse Ciao wiser Glaid eless elese eles lode CISey [64 6.989 Cir Cem eles elas Gites Cts Cline Slots Sei eide S18 ts Rate Als ate Sat ote Ge se-]ortss sais 2144 62206 62226 62240 o22es azaleas fame AIGEME 63868 G20 aps as Gea G2 Gag O00 C35 EB ]637a 6tue 6256 G2rs ome Oak) Saet) Coma C209 Cm) Slfodbie 6333s 05s eaym Som 008 Satay £3006 Saws SRT 8 Prirodallogariiml brojera od $50 do 999) Earp Joao 6aun7 6s 6S GAT? G2190 S6!|030%9 6229) Gams 83338 8331 68568 Srijesase Ger S300) 9.1508 o3s20 ease SE: lees0 G3ee8 Secs 636N2 6399 6710 §58°loc3mor GRIN S38%s 83882 83809 6.480 60. lo.3969 6.393% 54003 sory 6.4086 6.052 St:lor3s Sais! oitie7 sities e.4200 o.2i6 Gaijectao) e413 Gan09 ofkaas wane ee hifectisy Gah) Gbaho witsos sno esse ce leisens eitezo Ssots Steet 4677 6.8699 5. |6.4770 6A7HS 6.4800 GARG G.I 54840 Se:leaaz. eapas eos: ecioen G08} 6998 GF. e307 Sstnk e103 wsit7 3152 BEIT Gh. lesaar Ge2be 6280 63268 328) E294 G'lesier Csiar este wustlo WSs 68439 J0.]6ssi1 68825 65539 65554 65568 65H T1]eses3 Qse0? e'Sest 608 63709 68723 722 esto sk ose20 SHIH seAE 6.862 35: son Wa94e G59se 3071 oes 68992 FEilesoe? Sas o.9093 SoloT #8120 weI3e 35: |66208 646216 68227 56241 44254 6.4267 Te!leeias Genus elsiso 7) Bese 8399 TH! Roses goat? ossion Beso) Beste 6529 JA.)EES93 Gedn Wibod fest awse Seer Jo:leer20 werts welds GSA RATT ATR (oot 6859 OKT! BSRE 5.5896 6.4908 165970 ened nds BTW) AIUR0 2032 fino eres O17 6710 67142 @TTS4 faze @r2a6 6234 w7360 8262 BITE [S884 Ooide G738R 67970 73RD 8393 67482 67468 67476 6.7486 6.7999 67511 as. el eseo eset £1808 e604 WTELG het Sr joes ees acids S999 679M 672 fe. lociron eet) @74a2 aaay aes 6ase bilegorg eons 7988 mI9an 6.7987 8968 90.| 6.8024 68036 68046 68057 KAR 6.8079 SL oars eatss else wale? ioe oe Sbload 425s Sass CA2%G ODE? 6.08 Se.leceisa ies esis wtaes ales foes Se 6AS9 Ged SRaG0 RHO! SOD BAsI2 95. | 6565 6.8575 6.4586 6596 5607 6.617 ‘Serfeleon ese 9490 aanO! srLT zt Srlekrns aes wares qaave oats este Su:|Shne SatRe RGR 06 OD16 63926 sn:[es07r GaoR7 elkooT 9007 @ 1? 89029 7 eae «anne 6itw one Ria Gado @aeaT 3459 3st G3S7R 6.3595 63613 Sars ea7s0 ote? 68 £3802 ©3919 6.3980 83953 6049 G40Ks 64102 BALLS 282 Ra2a9 Sates ecaDeT Coding faa eens Bata GaS02 Qises @SRS w'599 Soha Cates gan wars 6482 64877 4b? 6.4907 Seor5 es024 8304s 60s €8142 3177 astaL 05208 Sean e3375 eshte ease S548 eSaee @5un2 85007 65596 65610 6.5624 6.5039 Sry esnst eaves 3779 874 esue9 sous 88917 GaO1d Radze Sos? 6.088 Gis gale! Gots 60187 (6.6280 6394 66207 6.6120 Sead Gea2s Gouin etst sa sii96 ‘4931 erie ers ean 1823 td 4090 89937 85037 Ra is ie ee se is se ae oe 6.8330 ee ‘so ens e03 e755 eian8 oe S301 Seon eas a Sa Seiae 69689 has 068‘TRIGONOMETRUSKE FUNKCUE U pravokutnom su trokutu: kacete ~stranice ai b uz pravi kat ‘ @ Hipotenuza™ stranica nasuprotpravom atu Trigonometriske funkije kuta «su omje- 7 stranica pravokutnog tokata sinus sina= ale tangens tana = alb Kosinus cos a= Bie otangens cot Vrijednostitrigonometriskih funksja kutovs od 0° do 90° sabrane su vw tablicama: za sini cos na ste. 12 13, 2a tan cot na st. 14 in 13 ‘Veivednostitrgonometriskihfunkcia Sele potrebnih kutova Tao" | 270 | S0r = | 3x2 | 2s off o thofa o | se] o elo lee Trigonometske funkije wrazittin podrugjima kutova Tea] Meta G52) 20) Ina ta | ea] er @ lors sing sana | tea | Fina | — oma cog = teosa | Fsina | -cwa | tsina tang = tena | Fore | tina | Foote Osnovni odnos trigomometishi funklje inte + coPa = 1 sina = Vinee fan a= sin aos cosa = cot a = cos asin tan @cot a= 1 sin Tapoometse fake dre tora ' . ‘sin (a B) = sin @ cos 6 + cos a sin fF Peet rt 00s (a # f) = c0s acos BF sin asin (00 at B= ee tna pet es 20 = esa — sin’ tan 2@= 2 tap af ~ tanéa) out 2a= (ota 12 one sin3.a=3sing- 4sinta Jeri erscaaeasmsare fe, Wokdawaet senza : lowest vente f $ iprme an eves O48 anh shar cose $B ow 2 Lsgey 80=e058 £8 og 258 tuna +n p= SS ne so Cae 1:6, A q,2sinarsin = cos (a+ f) + cos (a~ 6) sina cs 8 = sin (a+ B) + Sn (a B) 5 Dem 0s f= 08 (4+ 8) + 05 (aTrgseomertite funkle: snus od 0° do 45, kosnss of 45° do 90" co 45° do 90, kovinut of 0° do 45° te awe owe a a ‘oon 0.00351 ‘0087s a pLieomiaseoDITaS Js a7oM osueIe oT OTIS 0719 OTT O79 [ae Sioises nose diaere Sistem Ga fe Jago ratte ager aos Gap ogsne Josie ages aes essai ene ae loud ane ener arty Cee oa oss nests fares fees 976 [ogee 7800 Odeo Be erste brent ‘tose Monee Unsse donee Gosise toeite ose © | a3san O7see1 oskst Bost e417 35608 | os71¢ aves oneess oonses omens ties auss i, oreans oreo o7ee77 Ome OI OTIS O76 MHOWss Ooms ios Gitano Otleos lta OST SF [G70 yheot eakore aeted ofeeer meas Ofeebt Qi ake ute Ghose MUST ies Gasty HE |Gtonor Sgueea orgy 079485 testa Greece ogame SLs O1Gee olan lume hiss see ise Be | G75eet Sues goss Oaokte Sansss Aun80 Ooms iseat O1son esta Gases lets ine bes Se | amon tated narnd siete aisao Gale Saros Gives Olrest on%ey7 Ginaee O4a309 Cintas. GloRt as |oaisis oan onan oazu1s O57? AIS OmnaD iba Mieke Otses2 teeny ani lb ora, Gfisos MEanes Ogaess GMs ngdeey eizo8 Oates? iE Sater 121880 One G3 Og nas88 Gxstey gions tasiea main auies Maleso atmos tates G2oes 031s Utes! asso oaziby hangs uss) GASHiE asies Oastie Asser 085717 Me /ogais: Ghuare Bere aatoin 38830 seal tastes GASH NARE6O MOIS aGied OsKIIO AOA? Ds6nad Ws |ogsue2 Geter Oven ogerse O2n004 Oaisel OI fsscos oasnes oeso2 08736 STIS OATID OANA ie |cdjset Games OdKlss Gear Gaeeee Gasy ABS site Gapeon Oatnas ‘some agnso taaise Gans Ieper Giais oam io Oe Seas Stan Gate att alee “Atal Gaaiy neee IDL He |OG0sin Aline OSaae Gatran Gst00 GaSe Hasse io) geste taziet Oot Gases onoree Game y | sass; ONtNIS tte Oss Ques Cie sess tbery Nor SHor$S Hoss OBES lgae? Ne Be Ustad ORS AME Gasoey uss Ges GR tgs) gust 0804S owe OstIl6 aatzte Balas Br | O3sii7 O3eioe Ser Okeeso 036581 EIN Snel mises higtsoo a7oe O9iA33 -NoL9Ne danose HF /tiyer O3er0 oto Oakton aaa) Cos Coes} sigs oig28%6 oienisa agzeoy a92718 BE | shgort ona Oaoune Gases Qaniat Caer Gees tigate oats Gone oiess osuase Be | 080074 90019 O'sI208 alse OITA Mtatome LaSsRe 93a b)33305 Bosteo O9%K69 093909 3e Weer taams ossne ons stats Gaisrs eT Cates atone sate? Qoinng getel Qouasy noes Be GMS Otome dates Gauto Olas Casiy Sty SUSE ttle asarad Goukns ObsbE4 Hos Ossie Er Ost sess S487 GSU OSA it Mott {issios asies gate Qastd geass Qosses naseno Qdoner oor anaea atte Gefen anise en) 35080 gstis ugstoy 9s8e2 Gaseed Nonote nize iy | ase ans ames toe anos aes ASS figelze 3508 nse Goeied eco fost? snsoy 4 wou ose saat sere asin fase tate est Nguee? ners aRHIs gem pase ATEN) BE | 380 S088 OSaons Stzso auiog Ques MSHS {Stow oyriey ovieo ana open hort agreny Be |adioe sui osums asia oases tansy Gsiee SRNY ASE SEE AMS Bias Mot ond Oster Ossion oSisi oSsiae OSétle Ossce UaseIe Gomis arene ngrest art mcs onto? aagtes Be SaSnfo Sache) Set: Seti Seino sire ete |e BF (isetos owed tase oes gushes owe OgeeRt G37356 05750 sess osno19 Ossi07 suse GaHTT | se aor | osessi o.sasst v.98s40 0.98629 O.9467e 0.98723 1.98769 Se sar port Sota Senta Spots anes |S Hr |Siheh eins SSRieh Sons SNe One sr Seles gas, Geos Garde Gare ani 1x Te E5808) 83Shet Sootae aorta tas eats nese Be |Gerses Gstros 062251 062479 0.62706 0.62932 83 | 0,99255 0.99290 0.99324 0.99357 0.99390 0.99421 0.99452 Se jose ats obsess Goss cake geass: | BGs Sooait G38 Sgsaey OSes Sees A279 Gatsol Oneyat Ogamts Dastee Oessee Geseoe 85 | a0ci9 Ogu Noose Ossen2 norte O9NTI6 gstse SE | isseoe sans Oeer hazed RELIES ass Case SE |ngstse Ossie gore amis ogrtt Omer nes SE soos enino tar Gansta Oss Unrate BF | oocet sount isons Ovens owt? ame tagess SS | eszon Geceis leas nas ssoue Oovsae. ease SE | sense gone ligonss Ogee owrs inns ngnms S| sine 85015 Ononks oot 0a08 any USDA BF |iiseees fon _Uisoont_Oosone_ love noo Tot a eS or rr‘Trlommometrilske funkclie: tangens od 0° do 45°, kotangens od 45° do aecth: tng of 0” Go 457 kota mngans od 45° do 90° “Trigonometrijake funkeije: tangens od 45° do 90", kotangens od 0" do 45° ele cate Te ee iw 9 — E/ERR Sheer saute alte Haute auto Sue [22 eR GWE Bee WEE eS F |0,03492 0.03783 0.04075 0.04366 0.08658 0104949 0.08241 46, | 103553 104158 1.04766 1.05378 1.08998 1. 74 r Obes Horse Oorare ostes S957 8928 AE /SToer ETS SNS ESOS ISHS Tse € aerzes GUS Oreo Ries Same Sree SHS) HUTS Laie kes cont clare ons £ gomez ase oonene Roses Oamaie Gios10 Pa Hinges tue aan Lae. Lato : O2sT4 0112869 ULL3i6s MMMer ML18958 OLtatee sr | 123490 H2age9 138717 12647L 127280 LaTM9e : aiid otcal sims tome ticrapaues Sr) See Lae ane iain i SF | ilorot toast tSanns 1352 13968 136800 1 MTe8e Sb | (Soe (Ska 13986 140185 Atoer Hatem Naan Ee) (agns 143708 aasoe 1asson 146411 147830 TeR256 5 lollssw O.t6187 Duets Oilers Minos GtTias O.e38 fe Jor: G173 O1N233 Ouse OaRS OLl9ise loess MF |olideis Giiorao 920002 02083 Olbbeds loess OStSae TE [iztsse C2130 osteos aseies ocotys Gao? Satase & Hioieo Sons tines S30 Sane Shoe 15: |2i0e7 35808 G3s00 atoos Odie Cteke 024985 z ESO USsoee semep 137981 S900) 600s He [oasat G3snc2 deans deees O3RIIS Meas 2008 = oumns Uaaias 1628s teense lose Laces Te: |ose78 S2Sig RET Qa pease Ones o 14378 1.98886 L679 17398579174 LxOAOS ar | 0.30573 031210 0131530 031880 32171 032492 or 181649182906 1184177 1185462 1.86760 1.8073 ie [esses O3si36 OSeo OAR! ttstton deaese < Toots Zooses 02038 Zovsae Bosose B5 /Osish Oath Oden OSsh Ost Oko Sar = green L9etie BS BESS dar or | 0136397 036727 OTIS) 089388 037720 ONES OBIE 200553 Zon09s puis Dues 2 2e |o3eiee Oe721 Ov0ss Os301 O38727 —OsoNes Hanoy | 16090 217749 221132 222857 224004 HE /Gaows Sait Gator aust oatres tows Sassy = Bi Ente Sou pa dass: 2 [oii sazret oaarie coastal Gase8 asa | Basses Zs7s04 23009 Basa 245451 247509 Ber |oaiszn Oder? 043222 OassTs Ocs9DF 001 (66, | 247509 249807 251715 7se0us 25t261 2.6 Zosioa ersea domass 292081 208 BE /SGH MS GAM) atten gat gale ager Bae ei ime) tee is ae | Ossi) Os3ses G'sisa0 OSta00 tes 3s Moss nde itase Lawes hs USSK81 OSSRi2 Soran OSesr? seou2 OSioa8 STIS Sqons aansse S41a3e 34ansi saat 3 |OS7735. nsei28 08513 038908 039297 0.39091 soles sagra 30857 360888 3.64705 349909 1.73205 1° | 0.60186 0.60483 OROREL 061280 04 ne ‘7 3.73205 382083 3.86671 3.91364 3.96165 4.01078. 3F | 64961 0.65355 0.85771 066189 0.60608 OY61028 0187451 433148 4s 44sB42 4510 457363 NDS 47046} Se |o7481 bens Oslo 088728 Costs? OlessKS O-I0N3T rote 77286 48 SHY ES ey Seas Sas te Tn Het Gao Gin TR) TRS WG GE | 35/7001 070455 O.90K0) AFB ODI Gra Orzess Be | nyse 03800 038817 O96 Oke Ctas00 NgSkss 37 | 075885 sea 070272 OFe788 7TH Tree! OyRLa BE) Sra oleseh Gino feted Saonsd Ganon Satyr, Be | o80v% OaLdeL OIE OAD Mla GRUIS GetoT0 | 033910 OAH4O7 04905 ORSAOR —NNRSOL OaestD DRe829 AE Oasis gradi mrss ahars ates Gots Gotan 42: ns0os O36 O'9t099 o'vtass 92170 Odeo Nessse | dssos2 O3t997 Oasis leusee Has4st Gawcos Noese3 | oS0se9 097133 o'97700_Olgu270_tigeRe Cosas oni ww ee oor = wo f=laradunavane stranica | kutovatrokata 1) Pravokutn roku (y as poor a/c = sina = comp = hb Wve = cosa sin = hia cots Wa = cota = tang 0") Visina nad hipotenuzom Pomnato Tratine ab co Veor tan a= ab fan f= ba We Pitagorin poutak a? + Bc? —_—__—r—rrrerer aa ba wunesacta h=acna em asin 90° he a=buna=bita he bsina © = bloos a p90 ~ a ea anesina b= (e2)sin2 a b=ceosa B= 90a 1) Jednakostranien rokut a-WH=0) a= P= (9 = 60" he SN5 = 0.8660 6 ©) Kosokuti rokut ae p= 190 ’ ° sin a = sin (B+ 9) cos a = —008 (+ ¥) is Sinwsov poutsk asin a = sin B = of sin y $e Dees 2 = 2ac cos Kosinusov poutak =P + i Dabewy Projekciiski poucsk a = Deosy + ecos b= acmy+ cosa c= boos acon p ‘Visina (nad stranicom e) = asin B= b sin Poznato Traine abe om a= (+e wyRbe eos B= (@? + 2 ~ BV Dae aa y= 180 (a +B) cosy (at + aby c= Va + ~ 2ab cosy tan a = asin (6 ~ a cos») tan f= B sin (a ~ B cos y) B= 180" (a+ y) boos a 2 Ve Bain T realno reteje 2a: a = b sin aba © 2realnaretenja za @> bina sin B = (6a) sin ya 180 = (a+ 8) aBy b= asin isin (+) = asin ysin (B + a= 180 B+Likovi! TUELA Portes | opseg likova a Aa pont oes * sane ae Kaos ay ws Bor kaiova PB y= 180 Vamec R2asip tte 5 Koorlnte wha Ae 9 Blea. tte. A= hed A=Viis—a6-HG-9 weatbte A= U2» absiny = U2-ae sin = V2 be sina A= 12 [eaQin — ye) + aalve ~ 9a) # Ac004 ~ Jal] Onetbte= tr 2. Cemerotut Straice 8 (6 4) Dijagonala D Kua RUD vis - Keadat ale beh a= 9 = O=4a DeaV2 >) Favela 24 62h a= 90 a ana _ : Berd) DaNETE Ronde deka or Paraelogam 2 +b 4 «90° r O23 ne bine : Tape aw beew diag Antti he Ato gine = Onarbserd hadsine 3, Vitekut (poigoni) Bro) stranica n_Zbroj unutarjih kutova 180° (n ~ 2) Povrkinu odredujemeorastaljanjomvitekuta na trokute, Opseg je zbo) sh 18 4, Pravinévidehai sam steaiea Sredinj kut 2@-=2aln plead) 2p = 300% Powstina "A = mala) cot @ Opes Onna romjer opisane kruanice D = asin g Promjer upeane kruinice d= alan Pravin Hkovi Trokut vadrat as peterokut | 5 | 3/5. 36! Exsterokut | 6 | m6 30" oamerokut | 8 | ws 225° ke S. Krug Polumjer ry —_promjer d Arn dalt 0 = drm = dx (= duljina krutnice) ‘Kutn nega i odjetak ‘Polumjer 7 stedinj ket g _ $(tad) Cater Teva d= Drain Viinaodietka b= r(1~ cov) Powinaodsths A, = 9 ~ sing) Povstina ijedka A, = Tg = Keutn vijenae Vanskit unter polumjer Rr Vanskisunutara promyer D, An (Re r)x = (De ~ dat aki jena sine 3 = R= ‘seed polumjer 0 = (R + V2 A= 26x8 6, Blips Potosi a & Awaba (a+b) ~ Vad) Tisia | 05774 tate | “a Krone | 13t6sa de | 73218 note | 2\e1a2ePorrine| volumeni jel V = volumen, obujam, Ap — povrsina osnovke (bare), Ay povtsina atta, A ~ oploje(ukupna povrtina). A ~ sisina Prisma ve Ad Pravokuin paalelepiped sa stranicama a, 8, ¢ z V= abe ‘A= Mab + ac + be) Dijagonala dd Val a Kocka $bridom a "e Vea Ane & J A= 60 Dijsgonaia “d= a VF 2 Valjok Uspravn jak x pomjerom r Verh Aya rR A= Dente + hy Suphi valk spolumjerima &' r. Ve (R Pith A, = (R~ Phx Supljivajak staakom sijenkom Debelina sijenke 3 =~ & Srednj polumier Ve2ondh A, = 20nd 3. Piri vetan Lat ‘vadeatna piramida s straicom osnovke ‘ai visinom veans ‘kur izmedu osnovke i pobocke Prikraécna kvadratna piramida sa stranicama os ppovkia 1b visinom h Visinapramide = halla ~ 6) Vena tab + BS 4. Klin | Stranice osnovke 0,5 J Greben ¢ ' V=(Qe+ eons 7 A ne LOME TTR + VER Goo woe 5. Soiee 1 1 velenk ra polunkromote Lah rp Anis NFP i amen Prrensote ae 7 ~ pole osort fa romain r Vina soca 1 = WRK = 2S Kutstoiea —tan(a2) = (R ~ nih niga Vee tik 6 ean > 6 tage Planer, promierD 4 gp = 30s f= LD! = 0.52960" an = 4. = Leno Aa tak? = x0 Kolin isjetak i odsjetak Visina odseska (kalote) polumjer Kuglne paalele a= Var volumen odsjetka Y% volumen ijecks aH (R ~ W’3) Rh = 2.0984 A povrkins plata odjecka Ay = 2aRhKOMBINATORIKA Bro} permusaciia (poredaks) 2m rani elemenata Po) = 0 ‘Boy permutacia za n elemenat 123... ‘medi Kojima je m jnakih Pin) = {Bro} Kombinacija mn elemansata tog razed Kany =("} bez ponavlianja Ta S ponavjaniem Kin ("het eee mn , a= 0! Bro} varijaciam elemenata tog razed verpmminsn tym) =[") a= Sponavijanjem ifn) = 9 NIZOVI I REDOVI Reda tata toc tot Armen dat dat 2hat dd cat in thd 4 p= yh = aay 1) has Suma n anova arms riza see Bet on) Bie + Dah Neke sume: = 142434...¢n= 0m) L sme tagee Den + 1) Laine ty bre beens 0) Geometisi iz 09.09%, 09", 0g" dans =" Yaga = kom Suma n élanova geometisho za +is ‘nema konane sume ete nie 1+ e tne Vatniji Taylorovi redovi pews sais or+ waite wenaftstet(ssy) asap] ee L -l 0 ia jednadba dvaratiitareana korijen, 22.4 = O ima jednadtba dvajednaka teal bonjena, 24 A = 0 si Koren jednadibe Konjugirno kompleksi brojew ‘Ako su.) 3; koijen jednadibe x? + px + q = 0, vied ty in p= (4) +3) Jedaadiba vise stupaje (ucieg, éetrtog ...) retavamo jedeostavno samo ako je totemo brao asta. Sistem dvijulinearihjednadtbisdvije nepoznanice (x, ¥) axtby=e ant by Metoderesavania: 8) Metods sopstitoce Izdruge jesnadabe y = (c> ~ asp usrtavamo w prvjednadb. ) Metoda komparacie Tobi jednads dobivamo nepoznanicy ©) Metoda Supeomni Koefcijenata Jednadibe mnotimo takvim brojevima, da dobijemo pri lanovima sistom nepoznanicom suprotne koeficjent, # potom ih zhro}ino. (~ ayn = Cr ~ ants ybae + bybay = Baty ~asbyt = Bybsy = Dyes Rjetenje gash oben he £ abs = ab [Na ist natin iratunavamo nepoznanicy y.Sistem linear jodnadibi Sistem m jednad2bis nepoznanicam 1.52. un, # onary He at = By See ees ee eee Sistem je homogen, ako je by = #0, sstem nije homogen, Nehomogen sistem ednolik je rei, ako je determinanta sistema = by = 0. Ako je mai jedan | Ae +0 jeden sistema gla tada A ge A age Ae, nan ar) ir aie su bay. aiq ays By in ay ais by pass sa fs Beas aya. by at 7 Ay be ts da ns P= han Jens due Pa a nchomogen sistem dij lncarih jedndis dije nepornanice 08 ie arthyee ath aaroje sj a = [4121] = a bs = a3, 40, sla ete Jeb ested ye— hye ‘TRANSCENDENTNE JEDNAD2BE Eksponencijane jednadibe Jednostavna se eksponenejlnajednadaba vob a> Owe sjelavalogaritmiranjem (naravoim ii dekadnimslogsritmia). RicSene ast y= In hina Loparitamske jednadibe Jednasiavna logartamsa jednadsba login h > 0.0 ima nesenje : “Trigonomerjske jednadsbe Za rjesavanje jednestavaihtigonometiskih jedradhi, ape. sin (nx +n)~ a math potrebne su tablice vrijednosti erigonometiskib funkeijs it odgovarsjuse ‘ngunalo. Za jednadab sn (es + m) = a teazimo i tabi Kat w te dobivamo retenie ieee oe) ‘Numertno jetavanje jednadibi ‘Uopcem shugju mozemo Korjene trnscedentih jednadabi dred meto ddama numerieke matematike TRealne korijene jednadibe f(x) = 0 pokutavamo izratunati mumerikim rmetoduma tako, da funkaju y = f(x), koja mora bit neprekidn prikazeno tablicom i grafihs. Konjene dobivamo pr vriednost y= 0. NEJEDNADZBE Linesroa nejednaddba jednom nepormanicom ashe Jima dva feSena = ar rsh mw ac Kvadratnu nejedaadtbu jedaom nepoznanicom modem sie grafor funksje pratt bree ako, daz slike ustanovimo interval, ge je y © 0ANALITICKA GEOMETRUA, pei oblik jednadibe Art By += Esplin obi jednadbe ome oO caja na oy Segmentni obik Wa + yb SJedinadabapravea kroz adanu tocku Py (1,91) we pibloni kt (priklonskt oeficjent m) y Jednadtha praveakroe die zadane totke Py (6,4) i Ps (es, 3) 2061-99) = me =) Parable exo tka Py (4, Yo) = lst) (pravac) = yo (at)® — (hvadratns parabots) vole)? (kubna parabola) Hiperbole kro tea Pe (Yo) ye" = y= konst Konstrueija krivulje 14 tan B= (1 + tan ai Nor. ua tan a = 0.25 je mul 12 43 44 tant 0.278 0;307 0/336 0,367 Cunjosjecnice Krutnice ‘Opi jednadiha ~ za sredite u toi (x, 9) GaP HO =r =P Scedinjajednadtba - ra seit w isbodity Go= O.y9= 0) ‘Tlemenska jednad2bs ~ sordinantnom os ka tan gentom (r= 7, yo= 0) Blipsa a,b ~ potuos(u smjeroviena x y) Sreinjajedaadaba le + yi = 1 ‘Tiemenskajednadaba y= Ole) x a=) Konstrukija elipse 8) Ako dutina, &ju dujina a + 8 tothe P diel na ‘akove ai b, pomicemo tako, da njene krajne totke Kita po medosodn0 okomitim peaveima, ‘Opinue totka P elisu b) Presjecitakrugicas polumyerima 2 i ajed- nitkog stedita Os protvolinim pravcem p odte ‘ue toeku P lise, Parabola ‘Tiemenska jednadiba ~ s ordinatnom ost kao tan gentom ins Koordinatama tarittaF (p20) y= 2px 2p ~ paramear Za parabolu osu smjena ordinate y su u jednadebi ‘ordinate x iy zamijenjene Tednadths parabole 2a jeme’ koordinatama (ty) 0 yo = 2pte ~ 25) (Ope oblik ednadtbe (za osu smjeruondinate y) yratsbrte Konstrakia paraboe: Simetrala udaljenost Sto e pesca proizvolnipra- vue p kror 2anite Fs vodiicom v | paralela s cst parabole kroz presjecite odredujtotku P parsbole aHiperbola (A ~ asimptote) Stedinja jednadzba ie! — 9 “Temenskajednadaba y= a) xe - 20) Kod stostrane hiperbole (a = B) su asimptote medusobao okomite i zava ‘je s Koordinatnim ota kut 45° Ciktoida nastae pr koala keut ice po praveu rart- sin) ya dl =o) = kat kotnjanja teed) Epickloids nastsie pei kotjaniu ‘kntnice po vansko} strani drugekrul- 5 = rosin yin my) im os 9 ~ 608 mp) (Re nranst ne Rr oy Hipocikloide nastae pr kotlianju knanice po nulranj stant druge utnice Hm sin y ~ sin my) = rim cos y + cos my) (Ro nrannt = Rr yan Evolventa(involuta) nate pri odmatanu oboda s krutice (sin + ~ F008 9) y= Roos #+ sin) en tna dina d 2, atiad) TNS Evolvennafunkcia ine 7 ie Et 7 w ET i 0] B M » » Tver | Gane 361 | RanGsTT | O.0067eR | GoTEES | OaUT Ie 1.007493 | aoa77ss | oar | 0.908234 | o.woss92 | oouss6 .oosees | anaz99 | oioonsed | Homaes | O.0Ts« | morose Horoteo | carton | noriasr | noms | Goiscae | apiasrs Soig7ts | carson | noisaie | 001379 | oLetas | ooiasz8 oir as | ea17777 | apiaai7 | oo1Rges | 0.019120 | worsses Gosooss | eases | operois | Onatsis | @orz0iK | uuz2s29 ossoas | Gozssty | oszeite | mace | oasaie | onzsir7 Sozeaso | Gozeon | nzrsar | O.nantar | 026729 | 0029348 azsars | ovoxo6i2 | aaa 260 | 0031917 | oaszses | 0.033260 oassaer | oseaus | 0.035352 | o.seone | oase 7%" | 0.037337 Diosadar | oleavoty | awoats | Doaoene | vast see | 02201 Bamarr | ngerass | Ooaceas | ossss7 | Oosoxon | o.as727» Doaates | ciavsost | .osoove | usoont | bestsse | 0s? aR oss7at | oassres | 0.055717 | o,oss720 | o.0s7736 | 0.058765 FUNKCUE Ako je svakojwijednostx 22a 5 x bprruzen wtno odteden ‘ate se, da je w interval [oP] dana funkeia St se pie se) -<~ argument ili neodvisna vanjabla fox) ~ funkciska vrjednost [a,b] ~ defincsko podrute fenklje (Graf fonkeje f (rival f(x) je skup sib totaka (x, (x) ravi x,y Elementarne funkclje Polinom ii cela racionlna funk m10g stupa je ni bro} fs) = a out Hae tay oO Razlomljena racionalna funkcis je KvocientdvajupotinomaEksponeacjana lognitemska fenkcije Eksponenciaina funkeija Logartamska funkeija yea a>00¢1 > a>0eel “Logastamske su funkije inverzne eksponencjalnm funkeijama. Kune tuncije Sinus x" Tangens Pomakootssinsoida yersing 1 amplituds a faz kat pomaknuta siusoida na rsin@e +e) u Krivaljaprigutenog tranja nt ye ce" sin (ur + 0) Logartamsti dekrement AnintoaE yyy su ordinate dvau susie kstrema, Ciktometrénefunkclle “Arkus sinus ArkusKosinus —Arkus tangent Ars Kotangens mesa) yraecosx y= arctanx yy Ciklometricke sv finksie inversia kata funksija, Med aja postoje sledece veze: are da (-2) = ~are sin sce tan (=x) = ~are tan se cos (4) =~ ae cos x fare cot (-1) = x — arecots resin x + are cosx = £22 fre tan x + arecotx = m2 iperbolne funkcie Sinus hiperbolnt Tangonshiperbolni yoo yothae BE Ao Kosmas hiperboni Kotngent hperbin caer ihe eset yea SS yeas ye ne COsnovne veze medu hiperbolnim funkljama: his = shir = 1 sh (ry) = ahxchy tchxshy Vhs = (ch) ch (sty) =chechy sshashy chr — = shy) th2e=2ehxeht sex = (2-192 ch 2x = hee shir chr =(@h 2 + 1)2DERIVACUA FUNKCUE Deerivaciafunkeije y = f(s)» took x Pay tim LEE A) fl) a ‘Osnovm praia desvana is) = s0)P =) ve) fesucot = e-u'ts)e = kone Tus): (a= w'tedoia) + unde te Tacsvocnnl= [wc ve) — ats crptoca veal = we) ete) * n= cea bro} yar y= ave) toe rewing Y= loge y= Meng vole = 12.3036 2) pate vein yecor Yo Sin a= (04 cota) y= ate sin = Nie = are cos 4 ye -tNtee ye aetin yemiee y= arc cot vente Diterencijlfunklje y= fir) utotkixje dy Osnovna praia pri ratunanj diferencia luca) oe] = da date) = vE2)h = uted + ote) fle win = ¢ da cry] = fore — we CaP (aide = of Devvacije vega reda Ako je (4) devivacja fukeie y ~ flr), tada je dervaija drugoga roda (Grupa dervagj) ower Po) = Peay = ¥ = aye Derivacia og rea funkcie fe) Pa) = IF Ma = 9 = aye Devivacja parametarski radane funklje Za tunkciu x = x0). = y(0), ge ie #parametar. bit & y'(x) = y(OVA() Ey'(a) = [AC $10 ~ £0) s(AVLACDP. prgem je toekom oznatena dervacia fankojesobsirom na parametar 1 Geometrsko matenje derivacijefunkclie Derivacja funkeje (2) jednaka je koeBicr yy jentu naklona tangent na ru fs) w took = Pm re Tangenta na krivlj fle) v t8ki Py (95) yore a) Normalan krvalu (2) ¥ tagki Ps (0) uptenie=) Eksremne vajednostifunkeije f(x) bit 6e 1 odki, adj je 0) = 0: maksimum (A): fg) = 0 Plea <0 minimum (BY; Pag) = 9 Pa) > 0 4 wetted Infleksija Funke f(x) ¢e biti toski(C). die F pug o in pate Za krvvulj y = fl) = polumjer Rrvdnice zakrisljenost i pase yy oordinate seit krutnice zaksvjenost peer yl gay tary arcana dervacja Parijaina deriva funkeje« tako, da nezavisny vanjablu + der smatramo Konstantom, f(s. 9) ~ npr. po vail x ~ ratunamo amo, dok nezaviseu varjablu y prtom Prajna dervacija po x funk Pareijalna deriva po y funk ie 2 = fle») je ffl) 2 fy AEE BAY) = flEY) 2g RY + AY) ~ fle yd or “a ‘ar By “a ay Derivacje implicme funkcie y (4), zadanejednadzbom g(2.y) = 0 y@y = --$2/-4e Totaln diferencia funklje = Say 4 aes Za ar *INTEGRAL [Neodreden! integral {fle) ds» Hex) +6 ajeje (8) = fis), C= konse ‘Osnovna praia 2a izratunavanje neodredenog integrala Slate) + w(aylde = fwrande # § vbeyde SIC uteyide = Cf ute de Pareja integrin (integratia per partes) Jute = ute) v(2) ~ f v(e de [Neki osnovn integra Sates arse Jxtde = (Yn eC et J (ieyde = nx + € Sade = ain + C Sede Sins ar J (isin! aide = ~cot x + € Tain ds J (eos? xid.x = tan + C foosedr=sing+C PUNT = ydr = aresine + Stan de = -incovs + f+ 2) dr = are tana + C foords=tnsing+C fUNP ma yde=inte + VP =a) +e Uvodenje nove itegraciske variable x0 or Tite)ae fletol 0 ae Primjer 1. f(o-+ buy de = f HULME = (1b) (a + OXI + EC nL at bear de= (ibd 2 fetde = (ine + C Sain sds nent d= (Inde BSG? + de = (8) F162) + Hae (Un) cos mes 12) are tan (x2) + € (Odredes integral (O) = Ha), ber je Mx) = J flr) Jroe =u} eee Proratunanje dune ka krivljejpovrsine tka 1. Keivlj je zadanajedoadabom y = f(2), asrsb Dljing tka #krivale JVie ye de as Va a Powrina A lika iemede fuk Krivale i ost x a= pees 2, Krivula je zadana parametaski XE. yO, HES Dalia ka skrvale af Porting A ka 3. Krivalja je zadana polarnim koordintama rang), a5 056 Doin Taka skrvulje =v Povrtina A ijk a=4{rsr »Ieracunavane povrinevolumena rotaisihsijela Rotacisko tijelonastaje rotacijom krivuje y= f(x) oko os x, a Sx Sb, 4 20) powsing A vracishog tila As tnjyVi ty? ae Volumen ¥ rotacistog tila v= xfr'de Gutainova prvi _2:f(e)Poussing A rotaciskog tila jednaka je umnosku dufine lukas kevuljes opsega Krudice fo ga opis je ajenotetite A= In yes Volumen ¥ rotacjskog tila jednak je umnosky y yetix) povtiine plohe A, pod krvule | opsega heute © So je opituje tedite T: Sa Varna, NL Teta inj, tkova tela ~ vidi st, 106 do 108, [Namerdha interac CCesto treba izratunati vnjednost odredenog integrala gdje je funkija fe) zadana u obitu tabice ii ne pounajemo njen neodredent integral, Trapesna jednadsba Interval (a, 6] podijelimo aa m jednakih delova frine A= (b ~ aVn Konaéne totke toga pointegrala si nasty (Dh 9. fla) = ya paje + kh pri emu vidi x9 = 0,2 Jw nyt otra t dy) Videstru integra vost integral Dvostruki integra funk f(x») na podrusiy ty yet) ‘ saratunavamo jednad2bom TR spree nae y= Fac Fe sn pat ‘Transformacija dvostrukog integrala w polarne 4, koordinate ra rooe rain e aS I fs yh dy = I Jr 608 9, rin gh dr ip # B : Powrtina podrusja Dy A= ff dedy ‘Volumen ila sto ga nad podrugjem D omeduju lobe, dane ednadebams rents) ia ee ete) ade su He NZaey GED Ve ff fete) = ele yi de dy Trostruki integral ‘Trostruk integral funkeije lz, y. 2) na podrutju V izragunavamo jed aoe ne aan i ey 28 be = ff) Fe, ae Transformaciatrostrukogintegralau polame (kugline) koordinat: x= reorgcosd — y=rcorgsin® — z=rsing [Mee y.)de dy de = fircosqens®, reosqsindrsing)7 cos drdpd 41DIFERENCHALNE JEDNADZBE. Diferncjanajednadsba srastovivim variablama Feayds © etidy pte ere J eae» fon + € omogenterencataednadida vot} tavamo fe spt pce retenie (ee oe: ci Rjetenje pomocu ie yee ‘otkuda proilaiharakteristigns jednadba Rt ak +a;=0 Oni tne rece eda avin jo Koei ks kare sine jednadtbe cf ys ka ~ aii reali brojei “ veces sy, hy jedakd reali brojev: ky = k= Ay = (Ci + Cyaye 4, As = Konjugiano Kompleksni brojevi: ky; =a 1b y= EC) cos be + Cy sin be) Nehomogene linearnedierencijaiejednadibe 2 redaretavaju se metodom sania Konstan. 2 VEKTORI Skalar 0 volitine potpano odredee samo jednim podatkom (npr. ime, ‘masa, radnja, ener, temperatura itd) ‘Skalare oznatujemo simbolima, np. Veltori su velitine, odredene inenaitetom (aprolstnom vrijednoséa) i smjerom (npr sila, moment, brzina, ubrzanje i) ‘Vektore dznadujemo zaakom iznad simbola, npr. ili dij simbotom, npr. a; eometrist ih prikazyjemo onjentianim duzinama™ ‘Vekton mogu bit slobodni il vezant. Sloboda se vektori mogu pomicatusvojem smjer ii paraleno karo god u prostoru, a ajhove hvatite Imote biti va totka u prostoru (apr. momient para sila). Vezani se vekton Imog pomicati smo w svojem smjers, a nove Wvatiste mode biti samo neka toeka na praveu u kojem dluju (apr. sla, kutna brzina). ~ Vise sla koje ‘Selyje iso otk su slobodni vekton, al ako dela azitim togkama, (0 su verani vektor "Aproluinavniednostvektora|a| = aj dutinakojom prikazujemo vektor. ‘Ako je vektorzadan svojim Komponentama (koordinatama) = Gt 8) ied al=Vala ea Vektori a (ay. 2,.6,)18 komponente bs) 84 fda, ako Sa im jednake sve Radi vetor je vektor, koji vod od koordinatnogs ishoditta 0 do totke P u prostora, a cznaévjemo ga sar r= OP Njegove koordinate su i koowdinate tke Poy 2) Ako vektorrzatvaras osima koordinata Kutove a, By, bit ée smjeent Kosnust vektora r cos B= 2 cosy = + = U ovom su piwik vekon ornate st 3 —u sam, 4s 4 ~ tebe (x crud taba rcp.‘orajanie | odusimange vektorn Vektore zbrajamo i oduzimamo po zakonu parselograma. Zoroj vekiora a +b Koordinate zbroia 55) 80 Swat by saath ath Razlka vektora d= @—b Koordinte ralibe d = (ddd) 8 — be Yo by z =a (a+b te-asibie 0=0~00,0,0) Maatenje vektora 8) Mnotenic vektoraskalarom m, koji je proizvolan realan bro} ma =(ma,,ma,,ma,) \Vektor ma ledi na istom pravcu kao i vektor @, @ njegova je aptlutna rites, Za m>0 vektori a i ma su istog smile za m=O vektori a i ma su suprotnog smisle ) Skalarn produkt diaiu vektora a & b je skalar ab = a,b, +48, + a, || bcos «ce kut medu vektorima a i b; dobivamo ga iz A cosa = abfija) 6) ab (as beac be 2=0: ab=|aild aan abmo ©) Vektorki produkt dvaia vekiora ai bj vektor enaxd cj stoji okonmto na ravniny vektora ab, Njegova fapsolutna vrijedaost jednaks Je pov paraelo rama, omedenogs vektorina a iB. Vektor ims Sisao, odveden po praila desnovojnog Wika Koordinate veklorskog produkt € = (Gy G:€) 8 Gaba Ga ab nab Gea ae axb=-bxe at bxc=axetbxe zaa Ux je aden Povrlina A, koja odredyjy vekton ib, je za tvokut A= 12lex Bl za parlelogram A = la x bl ©) Miesont produkt vektona a, ¢ je skal (a, b,6) = a(0 Xe) = (a= Bye Apsolutn vriednost mjeowitog produktajednaka je volumenu V paralelo- peda, Konstruranoga nad vektonima a, Be u proston V=Me.d el 4) Reasasjane vektora w rnin prostora Ako vektori a (ay dy a:):8 = (by by) nu paraleln (e « BO) tada se svaki te vektore= (cy Gy) Koi lea! unjihovoyravninirastava woblib sje su m im skal, odredeni jednadzbama: chao be ne BGG mana be aby ab, ‘Ako vektor a, bie nsu wistojravnini(mijetani produkt (a, 8, <) + 0). tada sak Getvrlvektor du prostoru rastavljamo u oblkt d= ma + b+ pe sje su skalas mip odredenijednadbama: nog Mhea yp ad) mabe (ebee) abo)