1

MODERNIZAM ( u europskoj knjievnosti )

- poinje 1857.g. izlaskom Baudelaireove zbirke Cvjetovi zla i Flaubertovog romana Madamme Bovary ( moderno je ono to je naturalistiko i hladno). - pojam moderno, modernizam modernitet se javlja ve u 17. i 18. st. kod sukoba starih i novih - klasinih i modernih - modernizam 19.st. nastaje vremenski u okrilju realizma, kao njegova negacija, jer novo, tehniko doba - eljeznica, brodovi, telegraf, tvorniki dimnjaci , nisu u skladu s -klasinom ljepotom- , a umijeanost pozitivistikih znanosti u knjievnost realizma i naturalizma nije donijela rjeenja graanskoj klasi, pa ona doivljava dekadansu. To se vidi i u novim filozofskim strujanjima : * Hartmann - njem. filozof > "nesvjesno" je osnovica u ovjeku - to je suprotno od pozitivistikog materijalizma ( u realizmu) , to je idealizam u filozofiji (pravac) * Henry Bergson - fr. fil. > metafiziko, spiritualno, iracionalno * (moderno u romanima ruskih realista) * F. Nietzsche - nem. fil. > pojam natovjeka Razvoj i oblici modernizma : 1. Poezija

- pojam l' art pour l' art (umjetnost radi umjetnosti), nov, govori bitno - umjetnost je sama sebi svrha, bez vanjskih stega i socijalne funkcije ; takav je i novi zbornik iz 1866.g. " Le Parnasse" - pjesnici parnasovci - za larpurlartizam se zalae se zalae Theophile Gautier (Teofil Gotje). Osobine : teme uzeli od romantiara ; gaje kult forme - sinonim za ljepotu, impersonalna poezija > otvara put parnasovcima a) PARNASOVCI - zaetnik je Leconte de Lisle (Lekont d' Lil) - osobine : hladnoa izraza, detaljan opis, objektivizam, zanemarivanje "ja", (impersonalno) ; hladna refleksivnost, virtuoznost, kult iste forme. Zbornik - Suvremeni Parnas. - predstavnici : Lisle, Gautier, Baudelaire (Bodler), Verlaine (Verlen), Mallarme, Jose Maria de Heredia (Hose Marija d' Eredja) i Sully Prudhomme (Sili Pridom) Charles Baudelaire - posebna je knjievna pojava. Pretea je -simboloizma- i ev. moderne poezije uope. Pie o urbanim motivima, nemirima, tjeskobi i smrti, hvali ono to je po drutvenim normama nemoralno i nezdravo - pod utjecajem Poa. Izraavanjem u simbolima, metaforama, usporedbama, alegorijom, utjee na simboliste.

b) SIMBOLISTI - oni su reakcija na parnasovce i impersonalnu poeziju. Njihov manifest napisao je 1866. Jean Moreas : ideja ne smije biti otkrivena ni jasna - ne doi do biti Ideje, nego im je smisao poezije u nagovjetaju, slutnji. Simboli im nisu uobiajeni, nego individualni (svaki ima svoje vlastite), pa ih treba odgonetavati. - osobine : slobodni stih, meta-jezik, mistinost, iracionalnost, podsvijest - pjesnici i njihova generacija > pie, droge, boemski ivot - to je poezija totalnog otuenja ovjeka graanske klase, generacije "prokletih"; bjee u matu, traei "istu ljepotu" i "apsolutnu ideju" - predstavnici : (Baudelaire), Verlaine, Mallarme i Artur Rimbaud (Rembo) c) IMPRESIONIZAM - (dojam-hr., im-pres > utisak (prevedenica ili kalk) : subjektivno , emotivno, etino - predstavnici : rus. : Aleksandar Aleksandrovi Blok slov. : Ivan Cankar, Oton upani

2. Drama (modernistika) - modernistika drama je simbolistna * nordijski - Henrik Ibsen - u svojoj simbolistinoj fazi * ruski - A. P. ehov (atmosfera ,a ne dogaaji) * flamanski knjievnik francuskog izraza - Moris Maeterlinck (Meterlink)

3. Ostale umjetnosti - secesija ( = dijeljenje, odvajanje) - naziv za skupinu umjetnika u Ev. na prijelazu 19. u 20.st. - u likovnim umjetnostima i arhitekturi - osobina im je da su individualisti - u Hrv. - utjecale beka i praka secesija: graevine u Zg. > Sveuilina knjinica, Glavni kolodvor, Etnografski muzej - u likovnoj umjetnosti > Vlaho Bukovac ( slika - zastor na pozornici HNK) - u Parizu > Eiffelov toranj i Metro