YANMA

Yanma,biryaktnhavaileoksitlenmesisonucusnnaaktkimyasalbir ilemdir.Yaktnbileimindeesasolarakkarbon(C)vehidrojen(H2)bulunur. Karbonunyanmas,ikikademedetamamlanr.lkkademedekarbonmonoksit (CO),ikincikademedeisekarbondioksit(CO2)oluur.Yanmaolay,O2veyahava ileyaplabilir.

O2ileyanma, 2C+O22CO 2CO+O22CO2 veya, C+O2CO2 Havaileyanma, C+5HavaCO2+4N2

1 lb C un CO2 vermek zere yand zaman 14 100 Btu aa kt bilindiine gre, C u gaz olarak dndmzde, 1 ft3 CO in CO2 e dnmesinde ise 340 Btu enerji elde edilir. Bu durumda 1 ft3 C un CO e dnmek zere yanmas sonucu ancak 130 Btu aa kt grlr. Bu basit rnek, C un tam yanmamas halinde gerek enerjinin ancak te birinden faydalanlabileceini gstermektedir. Hidrojeninyanmas, 2H2+O22H2O veya, 2H2+5Hava2H2O+4N2

YAKITHAVAHESAPLARI
1. TAMAMIYLAYANABLENGAZ rnekolarakmetangaznnyanmaolaynizleyelim: CH4+2O2CO2+2H2O CH4+10HavaCO2+2H2O+8N2 Yakmailemi,hacimce%10havafazlasnnbulunduuortamdayaplrsa,ilave%10hava(0.2 O2+0.8N2)olduundankgazndakioksijen,%1.7bulunur.

Fazla hava" yanma rnlerine (yani baca gazna) gre deil, yaklan yakta gre ifade edilen bir kavramdr. Uygulamada k gazndaki O2 tayini, havann giri scaklndan ok yksek scaklkta yaplr. Ancak % hacim hesab yapldndan scaklk ve basn fark, sonucu nemli derecede etkilemez. Bir gaz yaktta kullanlan fazla hava miktar, k gaznda bulunan % O2 miktarn, 56 gibi bir faktrle arparak yaklak olarak hesaplanabilir. Burada, gaz yaktn inert ve O2 iermemesi esastr. Metan gaznn yanmas sonucu %1.7 O2 bulunduundan,

2.YANABLENGAZVENERTGAZKARIIMI
Gaz yakt, yanabilen ve inert (yanamayan) gazlar karm olabilir. rnein CO yanabilen, CO2 ise yanamayan bir gazdr. Hacimce (% 30 CO + % 70 CO2 ve (% 10 CO + % 90 CO2) bulunan iki ayr bileimdeki gaz yaktn %10 fazla havayla yaklmasn inceleyelim. CO in temel yanma denklemi,

(a) %30 CO + %70 CO2 gaz karmnda, 2 hacim CO iin 4.7 hacim CO2 vardr. Buna

gre karm gazn yanma denklemi aadaki gibidir.

%10fazlahavaolmasdurumunda,kgazndakiO2%0.9dur.

(b) % 10 CO + % 90 CO2 gaz karmnda, 2 hacim CO iin 18 hacim CO2 vardr. Karmn normal hava ile yanma denklemleri ve k gazndaki O2 miktar aadaki gibidir.

Buradaki rneklerde, baca gazndaki O2 miktarlar %0.9 ve %0.4 dr. Oysa her iki yakt da % 10 hava fazlasnda yaklmtr. Yaktta bulunan yanabilen gaz miktarnn azalmas, ayn miktarda fazla hava kullanlmasna ramen baca gaznda daha az % oksijen bulunmasna neden olur. Aka grlmektedir ki yanma gazlarnda saptanan O2 miktar, fazla havann bir ls olamaz. Veya %30 CO ieren yaktn %10 fazla hava ile yanmas sonucunda baca gaznda %0.9 O2 saptand iin, %10 CO li bir yaktn ayn koullarda yanmasnda da k gaznda ayn miktar oksijen bulunmasn beklemek yanltr.

CO + CO2 karm yaktta, CO miktarnn %10 a dmesi durumunda, k gaznda % 0.9 O2 bulunmas istenirse, yaktn yaklmasnda kullanlacak fazla hava miktarnn ne kadar olmas gerektiini hesaplayabiliriz. Normal hava ile yanma denklemini, fazla havay A ile gstererek yazalm, (1 hacim hava 0.2 hacim O2, 0.8 hacim N2 dur):

Yanma gaznda % 0.9 O2 bulunabilmesi iin, (% 30 CO + % 70 CO2) karm bir yakt %10 fazla havaya, (% 10 + % 90 CO2) karm bir yakt ise % 22.6 fazla havaya ihtiya gsterir. Proseste, iyi bir yanma iin hesaplanan miktarn iki katnn stnde hava verilmesi gerekir.