MT S VN X HI CA CNG NGH THNG TIN ti : Quyn s hu tr tu I. Quyn s hu tr tu l g ? Ti sao phi quan tm n quyn s hu tr tu ?

1. S hu tr tu v quyn s hu tr tu l g ? S hu tr tu (hay cn gi l ti sn tr tu) l nhng sn phm sng to ca b c con ngi. c th l tc phm vn hc, m nhc, phn mm my tnh, pht minh, sng ch, cc gii php hu ch hay kiu dng cng nghip ni chung l cc ti sn phi vt cht nhng c gi tr kinh t, vn ha to ln ng gp cho s tin b ca nhn loi. Theo ngha rng, s hu tr tu l khi nim php l ch s bo h ca nh nc i vi cc thnh qu lao ng sng to. S hu tr tu gm hai nhnh l s hu cng nghip v bn quyn (theo nh ngha v s hu tr tu ca Cc S hu tr tu Vit Nam). Quyn s hu tr tu l quyn ca c nhn, php nhn i vi cc sn phm tr tu do con ngi sng to. l c quyn c cng nhn cho mt ngi, mt nhm ngi hoc mt t chc, cho php h c s dng hay khai thc cc kha cnh thng mi ca mt sn phm sng to. 2. Ti sao vn quyn s hu tr tu ngy mt c quan tm ? Khng ch trn th gii m ngay c ti Vit Nam, vn s hu tr tu cng nh quyn s hu tr tu ang ngy mt c quan tm. L do l hin hu ht cc nn kinh t ln trn th gii ang thay i c cu cc yu t to nn gi tr hng ha, hay ni cch khc l chuyn i sang "nn kinh t tri thc" xem trng s ng gp ca cht xm con ngi. Nu nh thi k sn xut nng nghip, phn ln sn phm hng ha c to thnh nh c bp ca ngi nng dn th n giai on cuc Cch mng Cng nghip, nh tr tu m con ngi pht minh ra nhiu loi my mc gip thay th c bp trong t trng gi tr sn phm nng nghip. V n thi i bng n thng tin th vi cht xm ca mnh, con ngi li tip tc pht minh ra nhiu nhng sn phm
1

cng ngh cao c gi tr ln, v d : Mt container my in thoi di ng c gi tr ln hn mt container xe my, v cng ln hn gi tr ca mt container sn lt. Do m ngi ta rt ch trng n vic bo v quyn s hu tr tu. Gii thch mt cch d hiu hn, nu bn l ngi kinh doanh, trong thi i tri thc ln ngi, khi bn ngh ra mt sn phm mi, a vo th trng v thnh cng, chc chn s b nhiu i th cnh tranh sn xut cc sn phm ging hoc tng t, trong nhiu trng hp i th s hng li t vic nghin cu ca bn v c th sn xut vi gi thnh r hn. iu ngha l bn hao tn tr c v sc lc nhng li tht bi vi sng to ca chnh mnh. iu khin cho Quyn SHTT ngy cng c xem trng v pht trin thnh cc b lut bo v thnh qu ca nhng ngi xng ng, cng l cch khuyn khch cc hot ng u t nghin cu gip Kinh t v X hi pht trin. 3. Cc dng s hu tr tu Bn quyn Bn quyn cn c gi l quyn tc gi. y l quyn i vi cc tc phm vn hc, ngh thut, khoa hc. Ngoi vic c th em li gi tr kinh t cho tc gi ging nh cc quyn s hu cng nghip, bn quyn cn m bo quyn nhn thn ca tc gi hay ni cch khc l m bo uy tn, danh d ca tc gi gn vi tc phm ca mnh. Bng sng ch Mt bng sng ch hay bng c quyn sng ch [1] l mt chng nhn cc c quyn dnh cho nh sng ch hoc ch s hu sng ch bi mt quc gia trong mt thi hn nht nh, i ly vic ni dung ca sng ch c cng b rng ri ra cng chng. Quy trnh cp bng sng ch, cc iu kin cp bng v c quyn cng nh thi hn ca c quyn thay i gia cc quc gia, theo lut php ca tng quc gia v cc tha thun quc t. B mt thng mi Bt c thng tin no c th c s dng trong vic iu hnh doanh nghip v c gi tr ln trong vic to ra li ch kinh t trong tng lai hay trong thc ti u c coi l b mt thng mi. V d v b mt thng mi c th l cng thc sn xut ra cc sn phm, chng hn nh cng thc sn xut Coca-Cola; vic thu thp thng tin nhm
2

to ra li th cnh tranh cho mt doanh nghip, chng hn nh c s d liu v danh sch khch hng; b mt thng mi thm ch gm c chin lc qung co v quy trnh phn phi. Khc vi bng sng ch, b mt thng mi v l thuyt c bo v v thi hn v khng cn th tc ng k g. Tuy nhin, b mt thng mi thng d b l v vic bo v b mt thng mi th phi tr tin. Nhn hiu Nhn hiu l ch s ch dn thng mi, l du hiu phn bit xc nh mt loi hng ha hay dch v do mt c nhn hay cng ty c th sn xut hoc cung cp, v d bp b Barbie, t Mescedes, in thoi Apple. Nhng khch hng ny cn nhn hiu tm kim ng cng ty mnh a thch. hu ht cc nc trn th gii, nhn hiu cn phi c ng k th mi c th bo h c v vic ng k cn phi c gia hn. Ch dn a l Ch dn a l l tn gi nhng sn phm gn lin vi ngun gc a l ca sn phm , v chnh ngun gc a l ny l yu t c bn ni ln uy tn, cht lng ca sn. Ti Vit Nam, "nc mm Ph Quc" c cng nhn l mt ch dn a l. y, "Ph Quc" khng cn gii hn mt thng hiu c th m tr thnh tn gi i din cho loi nc mm ca tt c cc h sn xut trn hn o ny. Kiu dng cng nghip Kiu dng cng nghip l hnh dng bn ngoi ca sn phm, c th hin bng ng nt, hnh khi, mu sc hoc s kt hp nhng yu t ny. Sn phm mang kiu dng cng nghip c hiu l vt, dng c, thit b, phng tin... thuc mi lnh vc, c kt cu v chc nng nht nh, c sn xut v lu thng c lp, v d nh kiu dng cc loi in thoi, cc loi xe t, hay n gin nh kiu dng bn gh cha c thit k c bit II. Quyn s hu tr tu - Quy nh lut php ca Vit Nam v quyn s hu tr tu

1. Cc dng quyn s hu tr tu
3

Theo iu 6 lut S hu tr tu nm 2005, i tng quyn s hu tr tu c nh nc bo h bao gm 3 nhm chnh sau : Quyn tc gi v quyn lin quan. Quyn s hu cng nghip Quyn i vi ging cy trng mi Quyn tc gi v quyn lin quan

1.1.

Quyn tc gi l quyn ca tchc, c nhn i vi tc phm do mnh sng to ra hoc s hu, bao gm: cc tc phm vn hc, ngh thut, cng trnh khoa hc,phn mm my tnh. Quyn lin quan n quyn tc gi: l quyn ca t chc, c nhn i vi cuc biu din, bn ghi m, ghi hnh, chng trnh pht sng, tn hiu v tinh mang chng trnh c m ha. 1.2. Quyn s hu cng nghip

Quyn s hu cng nghip l mt ch nh php lut bao gm h thng nhng quy phm php lut do c quan nh nc c thm quyn ban hnh iu chnh cc quan h x hi pht sinh trong qu trnh sng to, s dng, nh ot cc sn phm do lao ng tr tu lm ra trong lnh vc cng nghip. Theo quy nh ti khon 4, iu 4, Lut SHTT th: Quyn s hu cng nghip l quyn ca t chc, c nhn i vi sng ch, kiu dng cng nghip, thit k b tr mch tch hp bn dn, nhn hiu, tn thng mi, ch dn a l, b mt kinh doanh do mnh sng to ra hoc s hu v quyn chng cnh tranh khng lnh mnh. 1.3. Quyn i vi ging cy trng mi

Quyn i vi ging cy trng l quyn ca t chc, c nhn i vi ging cy trng mi do mnh chn to hoc pht hin v pht trin hoc c hng quyn s hu. 2. Quy nh ca lut php Vit Nam v quyn s hu tr tu iu 1. Phm vi iu chnh
4

Lut ny quy nh v quyn tc gi, quyn lin quan n quyn tc gi, quyn s hu cng nghip, quyn i vi ging cy trng v vic bo h cc quyn . iu 2. i tng p dng Lut ny p dng i vi t chc, c nhn Vit Nam; t chc, c nhn nc ngoi p ng cc iu kin quy nh ti Lut ny v iu c quc t m Cng ho x hi ch ngha Vit Nam l thnh vin. iu 3. i tng quyn s hu tr tu 1. i tng quyn tc gi bao gm tc phm vn hc, ngh thut, khoa hc; i tng quyn lin quan n quyn tc gi bao gm cuc biu din, bn ghi m, ghi hnh, chng trnh pht sng, tn hiu v tinh mang chng trnh c m ho. 2. i tng quyn s hu cng nghip bao gm sng ch, kiu dng cng nghip, thit k b tr mch tch hp bn dn, b mt kinh doanh, nhn hiu, tn thng mi v ch dn a l. 3. i tng quyn i vi ging cy trng l vt liu nhn ging v vt liu thu hoch. iu 4. Gii thch t ng Trong Lut ny, cc t ng di y c hiu nh sau: 1. Quyn s hu tr tu l quyn ca t chc, c nhn i vi ti sn tr tu, bao gm quyn tc gi v quyn lin quan n quyn tc gi, quyn s hu cng nghip v quyn i vi ging cy trng. 2. Quyn tc gi l quyn ca t chc, c nhn i vi tc phm do mnh sng to ra hoc s hu. 3. Quyn lin quan n quyn tc gi (sau y gi l quyn lin quan) l quyn ca t chc, c nhn i vi cuc biu din, bn ghi m, ghi hnh, chng trnh pht sng, tn hiu v tinh mang chng trnh c m ha. 4. Quyn s hu cng nghip l quyn ca t chc, c nhn i vi sng ch, kiu dng cng nghip, thit k b tr mch tch hp bn dn, nhn hiu, tn thng mi, ch dn a l, b mt kinh doanh do mnh sng to ra hoc s hu v quyn chng cnh tranh khng lnh mnh. 5. Quyn i vi ging cy trng l quyn ca t chc, c nhn i vi ging cy trng mi do mnh chn to hoc pht hin v pht trin hoc c hng quyn s hu.
5

6. Ch th quyn s hu tr tu l ch s hu quyn s hu tr tu hoc t chc, c nhn c ch s hu chuyn giao quyn s hu tr tu. 7. Tc phm l sn phm sng to trong lnh vc vn hc, ngh thut v khoa hc th hin bng bt k phng tin hay hnh thc no. 8. Tc phm phi sinh l tc phm dch t ngn ng ny sang ngn ng khc, tc phm phng tc, ci bin, chuyn th, bin son, ch gii, tuyn chn. 9. Tc phm, bn ghi m, ghi hnh cng b l tc phm, bn ghi m, ghi hnh c pht hnh vi s ng ca ch s hu quyn tc gi, ch s hu quyn lin quan ph bin n cng chng vi mt s lng bn sao hp l. 10. Sao chp l vic to ra mt hoc nhiu bn sao ca tc phm hoc bn ghi m, ghi hnh bng bt k phng tin hay hnh thc no, bao gm c vic to bn sao di hnh thc in t. 11. Pht sng l vic truyn m thanh hoc hnh nh hoc c m thanh v hnh nh ca tc phm, cuc biu din, bn ghi m, ghi hnh, chng trnh pht sng n cng chng bng phng tin v tuyn hoc hu tuyn, bao gm c vic truyn qua v tinh cng chng c th tip nhn c ti a im v thi gian do chnh h la chn. 12. Sng ch l gii php k thut di dng sn phm hoc quy trnh nhm gii quyt mt vn xc nh bng vic ng dng cc quy lut t nhin. 13. Kiu dng cng nghip l hnh dng bn ngoi ca sn phm c th hin bng hnh khi, ng nt, mu sc hoc s kt hp nhng yu t ny. 14. Mch tch hp bn dn l sn phm di dng thnh phm hoc bn thnh phm, trong cc phn t vi t nht mt phn t tch cc v mt s hoc tt c cc mi lin kt c gn lin bn trong hoc bn trn tm vt liu bn dn nhm thc hin chc nng in t. Mch tch hp ng ngha vi IC, chip v mch vi in t. 15. Thit k b tr mch tch hp bn dn (sau y gi l thit k b tr) l cu trc khng gian ca cc phn t mch v mi lin kt cc phn t trong mch tch hp bn dn. 16. Nhn hiu l du hiu dng phn bit hng ho, dch v ca cc t chc, c nhn khc nhau. 17. Nhn hiu tp th l nhn hiu dng phn bit hng ho, dch v ca cc thnh vin ca t chc l ch s hu nhn hiu vi hng ho, dch v ca t chc, c nhn khng phi l thnh vin ca t chc .
6

18. Nhn hiu chng nhn l nhn hiu m ch s hu nhn hiu cho php t chc, c nhn khc s dng trn hng ha, dch v ca t chc, c nhn chng nhn cc c tnh v xut x, nguyn liu, vt liu, cch thc sn xut hng ho, cch thc cung cp dch v, cht lng, chnh xc, an ton hoc cc c tnh khc ca hng ho, dch v mang nhn hiu. 19. Nhn hiu lin kt l cc nhn hiu do cng mt ch th ng k, trng hoc tng t nhau dng cho sn phm, dch v cng loi hoc tng t nhau hoc c lin quan vi nhau. 20. Nhn hiu ni ting l nhn hiu c ngi tiu dng bit n rng ri trn ton lnh th Vit Nam. 21. Tn thng mi l tn gi ca t chc, c nhn dng trong hot ng kinh doanh phn bit ch th kinh doanh mang tn gi vi ch th kinh doanh khc trong cng lnh vc v khu vc kinh doanh. Khu vc kinh doanh quy nh ti khon ny l khu vc a l ni ch th kinh doanh c bn hng, khch hng hoc c danh ting. 22. Ch dn a l l du hiu dng ch sn phm c ngun gc t khu vc, a phng, vng lnh th hay quc gia c th. 23. B mt kinh doanh l thng tin thu c t hot ng u t ti chnh, tr tu, cha c bc l v c kh nng s dng trong kinh doanh. 24. Ging cy trng l qun th cy trng thuc cng mt cp phn loi thc vt thp nht, ng nht v hnh thi, n nh qua cc chu k nhn ging, c th nhn bit c bng s biu hin cc tnh trng do kiu gen hoc s phi hp ca cc kiu gen quy nh v phn bit c vi bt k qun th cy trng no khc bng s biu hin ca t nht mt tnh trng c kh nng di truyn c. 25. Vn bng bo h l vn bn do c quan nh nc c thm quyn cp cho t chc, c nhn nhm xc lp quyn s hu cng nghip i vi sng ch, kiu dng cng nghip, thit k b tr, nhn hiu, ch dn a l; quyn i vi ging cy trng. 26. Vt liu nhn ging l cy hoc b phn ca cy c kh nng pht trin thnh mt cy mi dng nhn ging hoc gieo trng. 27. Vt liu thu hoch l cy hoc b phn ca cy thu c t vic gieo trng vt liu nhn ging. iu 5. p dng php lut
7

1. Trong trng hp c nhng vn dn s lin quan n s hu tr tu khng c quy nh trong Lut ny th p dng quy nh ca B lut dn s. 2. Trong trng hp c s khc nhau gia quy nh v s hu tr tu ca Lut ny vi quy nh ca lut khc th p dng quy nh ca Lut ny. 3. Trong trng hp iu c quc t m Cng ho x hi ch ngha Vit Nam l thnh vin c quy nh khc vi quy nh ca Lut ny th p dng quy nh ca iu c quc t . iu 6. Cn c pht sinh, xc lp quyn s hu tr tu 1. Quyn tc gi pht sinh k t khi tc phm c sng to v c th hin di mt hnh thc vt cht nht nh, khng phn bit ni dung, cht lng, hnh thc, phng tin, ngn ng, cng b hay cha cng b, ng k hay cha ng k. 2. Quyn lin quan pht sinh k t khi cuc biu din, bn ghi m, ghi hnh, chng trnh pht sng, tn hiu v tinh mang chng trnh c m ho c nh hnh hoc thc hin m khng gy phng hi n quyn tc gi. 3. Quyn s hu cng nghip c xc lp nh sau:

a) Quyn s hu cng nghip i vi sng ch, kiu dng cng nghip, thit k b tr, nhn hiu, ch dn a l c xc lp trn c s quyt nh cp vn bng bo h ca c quan nh nc c thm quyn theo th tc ng k quy nh ti Lut ny hoc cng nhn ng k quc t theo quy nh ca iu c quc t m Cng ho x hi ch ngha Vit Nam l thnh vin; i vi nhn hiu ni ting, quyn s hu c xc lp trn c s s dng, khng ph thuc vo th tc ng k; b) Quyn s hu cng nghip i vi tn thng mi c xc lp trn c s s dng hp php tn thng mi ; c) Quyn s hu cng nghip i vi b mt kinh doanh c xc lp trn c s c c mt cch hp php b mt kinh doanh v thc hin vic bo mt b mt kinh doanh ; d) Quyn chng cnh tranh khng lnh mnh c xc lp trn c s hot ng cnh tranh trong kinh doanh. 4. Quyn i vi ging cy trng c xc lp trn c s quyt nh cp Bng bo h ging cy trng ca c quan nh nc c thm quyn theo th tc ng k quy nh ti Lut ny. iu 7. Gii hn quyn s hu tr tu
8

1. Ch th quyn s hu tr tu ch c thc hin quyn ca mnh trong phm vi v thi hn bo h theo quy nh ca Lut ny. 2. Vic thc hin quyn s hu tr tu khng c xm phm li ch ca Nh nc, li ch cng cng, quyn v li ch hp php ca t chc, c nhn khc v khng c vi phm cc quy nh khc ca php lut c lin quan. 3. Trong trng hp nhm bo m mc tiu quc phng, an ninh, dn sinh v cc li ch khc ca Nh nc, x hi quy nh ti Lut ny, Nh nc c quyn cm hoc hn ch ch th quyn s hu tr tu thc hin quyn ca mnh hoc buc ch th quyn s hu tr tu phi cho php t chc, c nhn khc s dng mt hoc mt s quyn ca mnh vi nhng iu kin ph hp; vic gii hn quyn i vi sng ch thuc b mt nh nc c thc hin theo quy nh ca Chnh ph. iu 8. Chnh sch ca Nh nc v s hu tr tu 1. Cng nhn v bo h quyn s hu tr tu ca t chc, c nhn trn c s bo m hi ho li ch ca ch th quyn s hu tr tu vi li ch cng cng; khng bo h cc i tng s hu tr tu tri vi o c x hi, trt t cng cng, c hi cho quc phng, an ninh. 2. Khuyn khch, thc y hot ng sng to, khai thc ti sn tr tu nhm gp phn pht trin kinh t - x hi, nng cao i sng vt cht v tinh thn ca nhn dn. 3. H tr ti chnh cho vic nhn chuyn giao, khai thc quyn s hu tr tu phc v li ch cng cng; khuyn khch t chc, c nhn trong nc v nc ngoi ti tr cho hot ng sng to v bo h quyn s hu tr tu. 4. u tin u t cho vic o to, bi dng i ng cn b, cng chc, vin chc, cc i tng lin quan lm cng tc bo h quyn s hu tr tu v nghin cu, ng dng khoa hc - k thut v bo h quyn s hu tr tu. 5. Huy ng cc ngun lc ca x hi u t nng cao nng lc h thng bo h quyn s hu tr tu, p ng yu cu pht trin kinh t - x hi v hi nhp kinh t quc t. iu 9. Quyn v trch nhim ca t chc, c nhn trong vic bo v quyn s hu tr tu T chc, c nhn c quyn p dng cc bin php m php lut cho php t bo v quyn s hu tr tu ca mnh v c trch nhim tn trng quyn s hu tr tu
9

ca t chc, c nhn khc theo quy nh ca Lut ny v cc quy nh khc ca php lut c lin quan. iu 10. Ni dung qun l nh nc v s hu tr tu 1. tu. 2. Xy dng, ch o thc hin chin lc, chnh sch bo h quyn s hu tr Ban hnh v t chc thc hin cc vn bn php lut v s hu tr tu.

3. T chc b my qun l v s hu tr tu; o to, bi dng cn b v s hu tr tu. 4. Cp v thc hin cc th tc khc lin quan n Giy chng nhn ng k quyn tc gi, Giy chng nhn ng k quyn lin quan, vn bng bo h cc i tng s hu cng nghip, Bng bo h ging cy trng. 5. Thanh tra, kim tra vic chp hnh php lut v s hu tr tu; gii quyt khiu ni, t co v x l vi phm php lut v s hu tr tu. 6. 7. 8. 9. 1. T chc hot ng thng tin, thng k v s hu tr tu. T chc, qun l hot ng gim nh v s hu tr tu. Gio dc, tuyn truyn, ph bin kin thc, php lut v s hu tr tu. Hp tc quc t v s hu tr tu. Chnh ph thng nht qun l nh nc v s hu tr tu.

iu 11. Trch nhim qun l nh nc v s hu tr tu

2. B Khoa hc v Cng ngh chu trch nhim trc Chnh ph ch tr, phi hp vi B Vn ha, Th thao v Du lch, B Nng nghip v Pht trin nng thn thc hin qun l nh nc v s hu tr tu v thc hin qun l nh nc v quyn s hu cng nghip. B Vn ha, Th thao v Du lch trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh thc hin qun l nh nc v quyn tc gi v quyn lin quan. B Nng nghip v Pht trin nng thn trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh thc hin qun l nh nc v quyn i vi ging cy trng. 3. B, c quan ngang b, c quan thuc Chnh ph trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh c trch nhim phi hp vi B Khoa hc v Cng ngh, B Vn ha, Th thao v Du lch, B Nng nghip v Pht trin nng thn, U ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc trung ng trong vic qun l nh nc v s hu tr tu.
10

4. U ban nhn dn cc cp thc hin qun l nh nc v s hu tr tu ti a phng theo thm quyn. 5. Chnh ph quy nh c th thm quyn, trch nhim qun l nh nc v s hu tr tu ca B Khoa hc v Cng ngh, B Vn ha, Th thao v Du lch, B Nng nghip v Pht trin nng thn, U ban nhn dn cc cp. iu 12. Ph, l ph v s hu tr tu T chc, c nhn phi np ph, l ph khi tin hnh cc th tc lin quan n quyn s hu tr tu theo quy nh ca Lut ny v cc quy nh khc ca php lut c lin quan. 3. Tnh trng vi phm quyn s hu tr tu Vit Nam Nm 2012, lc lng chc nng ca cc ngnh tham gia x l 10.753 v xm phm quyn SHTT, x pht tng s tin l 15 t ng, khi t 26 v xm phm nhn hiu. Trong , Thanh tra Khoa hc Cng ngh tin hnh thanh tra 69 c s, pht hin v x pht 36 trng hp vi phm quyn s hu cng nghip vi s tin 859 triu ng, buc loi b yu t vi phm trn 25.703 sn phm, tiu hy 7.462 sn phm. Thanh tra B Vn ha Th thao Du lch tin hnh thanh tra 88 doanh nghip lin quan n vic chp hnh cc qui nh php lut v quyn tc gi i vi phn mm my tnh ti H Ni, TP H Ch Minh, Hi Phng, Hi Dng, Bc Ninh, ng Nai, Bnh Dng. Qua pht hin mt s doanh nghip s dng cc phn mm my tnh khng bn quyn, x pht vi phm hnh chnh 1,6 t ng. Trong nm 2012, Cc Cnh st iu tra ti phm v trt t qun l kinh t v chc v (B Cng an) cng pht hin 276 v xm phm quyn SHTT, trong khi t 66 v, 74 b can, pht tin hn 2,4 t ng Nm 2011 tin hnh thanh tra ti 59 doanh nghip, kim tra 2.299 my tnh v s tin mua phn mm c bn quyn ca doanh nghip l gn 19 t ng; nm 2012, kim tra 89 doanh nghip, 3.907 my tnh c kim tra, s tin x pht ln ti 1.580 t ng v c bit s tin mua phn mm bn quyn ca doanh nghip hn 39 t ng; t u nm 2013 tnh n thng 8-2013, thanh tra 64

11

doanh nghip, kim tra 3.958 my tnh, vi s tin x pht l gn 1,3 t ng; s tin doanh nghip mua phn mm c bn quyn t hn 11 t ng. Nm 2012, i din hng m phm LOREAL (Php) cng b c n 85% sn phm ca hng ny tn ti trn th trng Vit Nam l hng gi v cnh bo ngi tiu dng 100% sn phm bn qua mng internet u l hng ha khng chnh hng! V d vi chng trnh The Voice 2012, ch trn mt trang mng cung cp ni dung s, lt xem chng trnh ny ln ti hn 53 triu. Nu ch khim tn tnh gi tr thu c t mt lt xem mc 500 ng th 27 t ng l s tin m trang wed ny hon ton c th thu c. Ch cn mt c click chut trn thuvien27.net v b ra 14.000 ng ai cng c th ti v mt bn in sch trn mng. Vi hn 12.000 lt ti v, nhng ngi s hu trang wed thuvien27.net c th ngang nhin "t ti" gn 300 triu ng, m cha mt ln xin php tc gi. Vic n cp bn quyn trng trn ca trang wed ny, cng nh v s trang mng khc khin cho tc gi, nh xut bn v n v bn sch chnh thng phi ngao ngn. tng cng xc lp quyn s hu tr tu, nh nc khuyn khch cc doanh nghip ng k,v theo Cc SHTT, trong nm 2012, Cc tip nhn 40.817 n ng k xc lp quyn s hu cng nghip (SHCN), trong bao gm 3.959 n sng ch; 298 n gii php hu ch; 1.946 n kiu dng cng nghip; 29.578 n nhn hiu; 7 n ch dn a l; 7 n ng k thit k, b tr mch tch hp; 4.901 n nhn hiu ng k quc t ch nh Vit Nam; 121 n ng k quc t c ngun gc Vit Nam. III. Vn vi phm quyn s hu tr tu trong Cng ngh thng tin Hin nay Cng ngh thng tin l mt trong nhng lnh vc m quyn s hu tr tu tr tu b vi phm nhiu nht. n gin v y l ngnh kinh t mi nhn, cc sn phm to ra c gi tr kinh t ln. Mt thc t l trn th gii cc tp on mnh nht hu ht u ang hot ng trong lnh vc cng ngh thng tin, tiu biu nh Microsoft, Apple, Google, cn Vit Nam c th k n FPT, Viettel

12

Chnh v nhng li nhun khng khip nh vy nn cc nc rt quan tm n vic bo v quyn s hu tr tu trong lnh vc cng ngh thng tin, ch yu trong lnh vc bn quyn phn mm. 1. Vi phm bn quyn phn mm l g ? Phn mm l cc chng trnh my tnh c lp trnh gii quyt mt s cng vic c th no . Cng ging nh cc my mc c pht minh trong Cuc Cch mng Cng nghip th k 19, cc phn mm c pht trin h tr con ngi thc hin cng vic mt cch tt nht. Chng hn nh phn mm h iu hnh qun l v s dng my tnh, phn mm Word ca Microsoft son tho vn bn, Visual Studio dng lp trnh .NET, cc phn mm k ton dng trong cng tc ti chnh Do phn mm c nhiu tc dng nh vy nn a phn cc phn mm u b tnh ph nu mun dng, y chnh l nguyn nhn ct yu ca tnh trng vi phm bn quyn phn mm. Cng ging nh cc sn phm tr tu khc, mi nh sn xut phn mm u c bn quyn i vi th m h lm ra. Bn quyn ca nh sn xut rt rng : H nm trong tay quyn s dng, quyn phn phi, m ngun ca phn mm. Khi ngi tiu dng mua bn quyn mt phn mm th thng thng h ch mua c quyn s dng i vi phn mm m thi (vn ny ty theo giy php phn mm do nh sn xut quy nh). Khi ty tin s dng phn mm hoc sao chp, pht tn, can thip m ngun m khng mua hoc khng xin php nh sn xut th chnh l hnh ng vi phm bn quyn phn mm. 2. Thc trng vi phm bn quyn phn mm Vit Nam

13

 cc nc ang pht trin th t l vi phm bn quyn thng rt cao, Vit Nam cng khng l ngoi l. Nhn trn thng k ca BSA (Lin minh phn mm doanh nghip quc t) cng thy rng t l vi phm bn quyn Vit Nam nhng nm qua tuy c chiu hng suy gim nhng vn lun mc cao (trn 80%) . T ngi dn bnh thng cho n cc c quan, doanh nghip u u cng vi phm bn quyn phn mm cc mc . Ph bin nht l vic dng "cha" b sn phm ca Microsoft bao gm h iu hnh Windows, b phn mm vn phng Microsoft Office, tip n l cc phn mm ng dng nh Lc Vit, phn mm dit virus BKAV, Kaspersky Theo ng H Thn, gim c Cng ty Lc Vit, cho bit trong khi cng ty bn c khong 10.000 sn phm (300.000 ng/bn), con s phn mm sao chp lu ln gn 500.000 bn vi gi ch 10.000 ng/bn. VN c 1,5 triu my tnh th ch c khong 5% trong s ny s dng sn phm ca chnh hng, cn 95% my dng sn phm bt hp php, ng Thn ni. Qua nhng s liu trn, ta c th thy r rng thc trng vi phm bn quyn phn mm Vit Nam l rt ng lo ngi. Vy ti sao tnh trng ngy mt gia tng v gii php y l g ? 3. Nguyn nhn tnh trng vi phm bn quyn Vit Nam

14

3.1. Nguyn nhn ch yu : Gi qu cao, khng c tin mua ! y l cu tr li chung nht v cng ph bin nht ca mi ngi dn khi c hi v l do dng phn mm lu. Tht vy, a s cc phn mm c s dng Vit Nam u xut x t nc ngoi, m gi ca chng khng h r cht no, thm ch ct c. n c, gi ca phn mm h iu hnh Windows XP Professional l hn 300 USD, cn gi ca b Office l 400 USD, thm ch Adobe Photoshop cn "ht" gi hn 660 USD , qu ln so vi thu nhp bnh qun u ngi Vit Nam cn cha t qu 1000 USD mt nm. Vi p lc v ti chnh nh vy, ai di g b c ng tin mua cc phn mm bn quyn (c khi ch dng vi ln) trong khi c th mua cc hng a vi gi rt r : Ch hn 1 USD. Tht ra, cu tr li nh vy ch l mt s lp lim. Nu nh t mt cu hi ngc li "Nu chng ta c tin th cc bn c mua phn mm bn quyn hay khng ?" th chc chn a s s vn ni "Khng", bi ti sao ti phi mua khi vn cn "ngun" cung cp lu rt r ngoi kia. Vy c th thy mt nguyn nhn xu xa hn l hu ht mi ngi u thch phng n l khng mt tin ch khng hn l chng ta khng c tin. 3.2. Internet Ngi dn ng cho cc phn mm lu C mt iu khng ai ph nhn c l trc khi k nguyn Internet bt u Vit Nam, vic vi phm bn quyn du sao cng mi ch mt gc nh. Tht vy, lc chng ta ch n gin i mua vi ci a ci Win, Office, thm dm ba ci a game linh tinh phc v cho nhng nhu cu ti thiu nht Nhng t khi c Internet, mi vic thay i hon ton. Khng cn cn phi ra hng a tm kim, ch cn search Google l ta c th ra hng ng ng dn n cc trang web cha cc phn mm lu v c th down hon ton min ph.

15

3.3. C ch qun l ca Nh nc cn qu lng lo

Phi cng nhn mt iu rng so vi cc nc pht trin khc th cng tc qun l Nh nc i vi lnh vc vi phm bn quyn phn mm cn kh lng lo. Vn khng phi l do thiu ch ti, quy nh, Vit Nam c c mt "rng" lut nh Lut S hu tr tu, lut bn quyn, ri tham gia y cc Cng c quc t v s hu tr tu nhng "u vn hon y" : Hn 90% ngi tiu dng s dng cc phn mm lu. L do th ai cng bit : Vn bn, quy nh hu ht ch nm trn giy, rt t khi cc c quan chc nng thc hin. Thm vo cc ch ti x pht cn qu nh, cha sc rn e. Nhng d sao cng cn phi thng cm vi cc c quan chc nng, bi nh ni trn, vi s gip sc ca Internet, cc i tng vi phm bn quyn gi khng cn "mo him" ra ngoi mua na, do s rt kh kim sot (liu c ai dm t tin xng vo nh ngi khc kim tra bn quyn khng ?). 3.4. Cc phn mm min ph cha p ng c yu cu Nu khng mun mua bn quyn phn mm, ngi dng c th s dng cc phn mm min ph, l mt la chn hay. Song phn mm min ph li c mt khong cch kh ln vi ngi s dng. Khoan ni n h iu hnh, chng ta d dng so snh s tin dng ca Microsoft Office v OpenOffice.org. Theo , OpenOffice.org
16

mun thu vn mang mt hnh hi c k, hon ton b p o bi v b ngoi ho nhong ca Microsoft Office. Cha k OpenOffice.org vn cn thiu nhiu cng c, tnh nng hp dn, k c vic v biu , to bi trnh chiu cng cn xu v thua Microsoft Office rt nhiu. iu ny khng kh l gii, mt bn l phn mm c pht trin bi mt tp on ln, cn mt bn l phn mm ch c pht trin nh l khng thu ph s dng th c khong cch nh vy l hin nhin. Song ngoi OpenOffice.org, chng ta c cn la chn no hn? Tt nhin, vn cn nhng phn mm min ph cng chc nng, nh LibreOffice Calc, nhng khng d ngi dng gn b khi m Microsoft Office gip h lm vic hiu qu hn. Cn Windows v Linux th sao? Linux sinh sau mun, nhng khi va ra i, Linux c cng ng n nhn nng nhit, c bit l nhng nm 2005 n 2009. Tuy nhin, cch cng ng n nhn Linux n gin l h iu hnh c tnh cht min ph. V cho n nay, Linux vn thuc dng phn mm m ngun m i km giy php GPL (mi ngi c php xem m ngun, chnh sa ty , nhng phi gi li thng tin bn quyn gc). Nh , trn th trng xut hin rt nhiu bin th c to nn t nn tng Linux ban u. y chnh l la chn sng sut cho nhng cng ty, gia nh khng mun b tin mua bn quyn Microsoft Windows. Nhng giao din Desktop ca Microsoft Windows tip cn vi ngi dng n gin v tinh t hn rt nhiu, t vic m mt tp tin, th mc, n vic sao chp, ng gi d liu, 3.5. Ti s mua cc phn mm bn quyn theo cch no y ? Tht vy, vic mua bn quyn phn mm mt cch qu kh khn cng l mt nguyn nhn bin h cho vic dng phn mm lu. Hu ht cc phn mm ni ting hin nay nh Microsoft Windows, Adobe Photoshop, u dng nhng phng thc rt trn tri thanh ton nh : Chuyn tin qua th tn dng, t hng xuyn quc gia tm li l nhng phng thc qu xa l vi ngi Vit Nam, vn quen kiu mua bn tin trao cho mc. S lng cc i l, nh cung cp ca cc hng phn mm qu thc cn kh t, l cha k n vic thanh ton bng th tn dng hay qua mng Internet c rt nhiu nguy c la o. 4. Nhng nguy hi v li ch ca vic vi phm bn quyn phn mm 3.1. Tc hi
17

T nn vi phm bn quyn r rng l c tc ng rt xu n nhiu mt ca Vit Nam : Cn tr s pht trin ca ngnh cng ngh phn mm trong nc, tht thu thu ca Nh nc, gim s lng vic lm Tht vy, nhng s liu ca BSA cho chng ta thy rng tuy Vit Nam lun nm trong top nhng nc vi phm bn quyn phn mm nhiu nht nhng gi tr thit hi li thp hn nhng nc t vi phm khc nh M, Chu u , khng phi l tin mng m l mt s tht au xt rng ngnh cng ngh phn mm Vit Nam hu nh khng th pht trin, khng to ra c nhiu gi tr kinh t, cc cng ty khng mun u t, ci tin sn phm mi, cht xm b phung ph v ngi gii khng mun sng to. Ngoi ra, vic vi phm bn quyn s dn n s e ngi ca cc nc khc khi mun u t v IT vo Vit Nam, do vy cng s km hm s pht trin ca ngnh. Ngay chnh nhng ngi s dng phn mm "lu" cng phi i mt vi nguy c rt cao. Bi cc phn mm lu ny thng c cc cracker chnh sa, do chng u c nguy c b nhim virus. Vy nn khi s dng chng th chnh my tnh ngi dng s tr thnh "mi ngon" cho bn ti phm cng ngh cao mt cch qu d dng. 3.2. ch li

Mt vn lun c hai mt ca n : Tt v xu, nn vic vi phm bn quyn phn mm cng khng nm ngoi quy lut . Chng ta nhc n th tc hi ca n trn kia, nhng thc ra vi phm bn quyn cng c nhng mt li ca n (d rt t). Nh ni trn, cc sn phm phn mm uy tn, cht lng thng c sn xut bi cc tp on ln ti cc quc gia pht trin. l sn phm c quyn ca h, vy nn h c th nh gi cao bao nhiu ty thch, iu ny l rt thit thi cho cc nc nh, vn tt hu v cng ngh li phi mua sn phm vi gi cao nn ngy cng b chn p. Hn na, i tng vi phm bn quyn phn mm ln nht l sinh vin, hc sinh, nu bt h tun th nghim ngt th chc chn Vit Nam kh t c trnh CNTT nh hin nay.

18

Tuy nhin, ni nh vy khng phi l chng ta c v cho vic vi phm bn quyn phn mm m ci chnh l phi phi hp vi cc quc gia pht trin khc xy dng mt h thng bo h bn quyn hp l hn. 4. Gii php cho vn nn vi phm bn quyn phn mm

Nh ni trn, thc trng hin nay ca chng ta l u cng thy vi phm bn quyn phn mm, k c cc c quan Nh nc. Vi bin php truyn thng hin nay ca Nh nc l kim tra, pht , pht v pht th cng ch ging nh bt cc b a, gy nhiu thit hi v kinh t. Nhng nu khng p dng khung php l nghim khc hn, th phi quyt tnh trng vi phm bn quyn phn mm ra. sao? Nu chn cch mua bn quyn phn mm Microsoft th s tn mt khon tin khng l. Theo tnh ton ca cc chuyn gia., trong vng 5 nm ti, s c khong 6 triu PC mi c s dng, c ngha l s phi tr khong 3 t USD cho bn quyn cc phn mm thng dng nht. Nu Chnh ph mua. bn quyn cho cc c quan Nh nc, s phi ch khong 1 t USD cho mt hp ng gi tr 3 nm.

Ch tnh ring ti TPHCM, nu trung bnh mi cng chc ch s dng mt my tnh, th s tin m ngn sch thnh ph phi ch cho bn quyn phn mm ln n 5 triu USD bng thc u t t ngn sch cho ngnh cng ngh thng tin thnh ph trong mt nm! Hin c nc mi ch c 3 n v thc th y bn quyn phn mm. l B Ti chnh - c quan Chnh ph u tin dng phn mm c bn quyn y trong ton b h thng cng ngh thng tin vi vic k tha thun vi Microsoft s hu 15.000 giy php s dng Oftce 2003. K n l Vietcombank v FPT. y ton l. nhng hp ng tr gi bc triu USD. Do cc doanh nghip nh khng th p dng c phng php ny.

V th, vic cn thit hin nay l Chnh ph cn phi vo cuc, bng cch m phn vi cc nh. sn xut phn mm thng dng nc ngoi c chnh sch gi u i, ph hp ti tin ngi dn, do s gp phm khuyn khch ngi dn s dng phn mm c bn quyn.
19

 Vit Nam cng cn c k hoch pht trin phn mm m ngun m v a nhng phn mm c cht lng ny vo s dng rng ri trong dn chng. Chng hn, trc mt, thay v dng Photoshop gi 800 USD, chng ta c th dng mt phn mm chnh sa nh khng cht lng bng, nhng tha mn yu cu cng vic vi mc gi ch khong 100 USD. cng c th l mt gii php m chnh ph cn nghin cu.

Cui cng, c mt s kin ngh di y do nhm a ra nhm khc phc tnh trng vi phm bn quyn phn mm trong tng lai :

Tm hiu tn gc nguyn nhn ca. tnh trng vi phm bn quyn, c bit l nhng nguyn nhn mang tnh cht x hi. Nng cao nhn thc v s dng phn mm c bn quyn mi cp : Chnh Ph, cc c quan, t chc, doanh nghip v c nhn. Chnh ph xc nh quan im v s hu tr tu tht r rng. Xy dng mi trng php l cho lnh vc phn mm vi cc iu lut nghim minh v thc thi cht ch. Cc c quan Chnh ph phi i tin phong trong vic s dng phn mm hp php. y mnh vic xy dng mt thng hiu phn mm Vit Nam v cng c uy tin phn mm Vit Nam trn th trng quc t. C s khen thng, ng vin thch ng i vi nhng c quan, t chc thc thi nghim chnh lut s hu tr tu, lut bn quyn. Cn c nhng chnh sch pht hin hp l, mt b lut cht ch v bn quyn cng vi nhng vn bn thc th c th cng vi mt c ch c hiu qu v mnh bo v quyn s hu tr tu.
20

IV.

Ti liu tham kho

21