Chng 4: ng li CNH, HH

13/11/2011 16:13 | 2,961 lt xem

CHNG IV NG LI CNG NGHIP HA Lch s cng nghip ha th gii cho n nay tri qua hn 200 nm, k t cuc cch mng cng nghip cui th k th XVIII nc Anh. Cuc cch mng cng nghip ny sau nhanh chng lan rng sang cc nc Ty u v cc nc khc nh mt tro lu pht trin mi ca th gii. Khi , theo cch hiu n gin, cng nghip ha n thun ch l qu trnh thay th lao ng th cng bng lao ng s dng my mc, nhm bin mt nc nng nghip lc hu thnh mt nc cng nghip pht trin. Tuy nhin, ty thuc vo c im kinh t, chnh tr , x hi m qu trnh pht trin cng nghip ha mi quc gia c nhng s khc bit. Vit Nam, ng li cng nghip ha c th chia ra lm 2 thi k chnh, trc v sau khi i mi ( i hi ng VI -1986). I. Cng nghip ha thi k trc i mi( 1960 - 1986) 1. Ch trng ca ng v cng nghip ha a. Mc tiu v phng hng ca cng nghip ha x hi ch ngha - ng li cng nghip ha t nc c hnh thnh t i hi III (thng 9-1960) ca ng. Qu trnh cng nghip ha ca nc ta din ra trong bi cnh tnh hnh trong nc v quc t lun din bin phc tp v khng thun chiu. Thc hin cng nghip ha c 4 nm (1960 1964) th quc M m rng chin tranh ph hoi ra min Bc. t nc phi trc tip thc hin ng thi hai nhim v chin lc: Min Bc va chin u chng chin tranh ph hoi, va xy dng kinh t, min Nam thc hin cch mng gii phng dn tc. Khi t nc va thng nht (1975), c nc i ln ch ngha x hi c vi nm th li xy ra chin tranh bin gii pha bc, ri kt thc cuc chin ny li ko theo s cm vn ca M. Nh vy, trc thi k i mi, nc ta c khong 25 nm tin hnh cng nghip ha theo 2 giai on: t 1960 n 1975 cng nghip ha min Bc v t 1975 1985 cng nghip ha trn phm vi c nc, hai giai on ny c mc tiu, phng hng r rt. - min Bc, c im ln nht l t mt nn kinh t nng nghip lc hu tin thng ln ch ngha x hi khng tri qua pht trin ch ngha t bn, mt khc, va phi xy dng CNXH va phi chin u chng M. im xut pht ca Vit Nam khi bc vo thc hin CNH rt thp. Nm 1960, cng nghip chim t trng18,2% v 7% lao ng x hi; tng ng nng nghip chim t trng 42,3% v 83%. Sn lng lng thc/ngi di 300 kg; GDP/ngi di 100 USD. Trong khi phn cng lao ng cha pht trin v LLSX cn trnh thp th QHSX c y ln trnh tp th ha v quc doanh ha l ch yu ( n nm 1960: 85,8% nng dn vo HTX; 100% h t sn c ci to, gn 80% th th cng c th vo HTX tiu th cng nghip). Trong bi cnh , i hi ng III xc nh r mc tiu c bn ca cng nghip ha x hi ch ngha l xy dng mt nn kinh t x hi ch ngha cn i v hin i; bc u xy dng c s vt cht v k thut ca ch ngha x hi. l mc tiu c bn, lu di, phi thc hin qua nhiu giai on. + V c cu kinh t, ng xc nh: kt hp cng nghip vi nng nghip v ly cng nghip nng lm nn tng. (T trng gi tr cng nghip tng t 18,2% /1960 ln 22,2%/1965; 26,6%/1971; 28,7%/1975) + V ch o thc hin cng nghip ha, Hi ngh TW ln th 7 (kha III) nu phng hng ch o xy dng v pht trin cng nghip l: u tin pht trin cng nghip nng mt cch hp l. Kt hp cht ch pht trin cng nghip vi pht trin nng nghip.

Ra sc pht trin cng nghip nh song song vi vic u tin pht trin cng nghip nng. (Vn u t cho cng nghip nng trong thi k 1960 - 1975 tng 11,2 ln, cho cng nghip nh tng 6,9 ln, nng nghip tng 6 ln) Ra sc pht trin cng nghip trung ng, ng thi y mnh pht trin cng nghip a phng. (Hnh thnh cc trung tm cng nghip nh Hi Phng, Qung Ninh, Vit Tr, Thi Nguyn, Nam nh) => V thc cht, y l s la chn m hnh chin lc CNH thay th nhp khu m nhiu nc, c nc XHCN v nc TBCN v ang thc hin lc . Chin lc ny c duy tr trong sut 15 nm min Bc (1960 1975) v 10 nm tip theo trn phm vi c nc ( 1976 1986). - Trn phm vi c nc, sau i thng ma xun nm 1975, c nc c lp thng nht v qu ln ch ngha x hi. Chin lc u tin pht trin cng nghip nng tip tc c khng nh li sau 16 nm ti i hi IV ca ng (1976) nhng chnh sch th c thay i cht t y mnh cng nghip ha x hi ch ngha, xy dng c s vt cht k thut ca ch ngha x hi, a nn kinh t nc ta t sn xut nh ln sn xut ln x hi ch ngha. u tin pht trin cng nghip nng mt cch hp l trn c s pht trin nng nghip v cng nghip nh, kt hp xy dng cng nghip v nng nghip c nc thnh mt c cu kinh t cng nng nghip va xy dng kinh t trung ng va pht trin kinh t a phng, kt hp kinh t trung ng vi kinh t a phng trong mt c cu kinh t quc dn thng nht. Nhng thay i trong chnh sch CNH d cn cha tht r nt song cng to mt s thay i nht nh trong pht trin: + S x nghip cng nghip quc doanh tng t 1913 c s nm 1976 ln 2627 c s nm 1980 v 3220 c s nm 1985. + 1976 1978 cng nghip pht trin kh. Nm 1978 tng 118,2% so vi nm 1976. Tuy nhin, do trn thc t chng ta cha c iu kin thc hin (ngun vin tr t nc ngoi t ngt gim, cch thc qun l nn kinh t nng tnh quan liu, bao cp, nhiu cng trnh nh nc xy dng d dang v thiu vn, cng nghip trung ng gim, nhiu mc tiu khng t c) nn y vn l s biu hin ca t tng nng vi trong vic xc nh bc i, v sai lm trong vic la chn u tin gia cng nghip v nng nghip. Kt qu l thi k 1976 1980 nn kinh t lm vo khng hong, suy thoi, c cu kinh t mt cn i nghim trng. i hi ln th V ca ng (3-1982) xc nh trong chng ng u tin ca thi k qu nc ta phi ly nng nghip lm mt trn hng u, ra sc pht trin cng nghip sn xut hng tiu dng; vic xy dng v pht trin cng nghip nng trong giai on ny cn lm c mc , va sc, nhm phc v thit thc, c hiu qu cho nng nghip v cng nghip nh. i hi V coi l ni dung chnh ca cng nghip ha trong chng ng trc mt. y l bc iu chnh rt ng n, ph hp vi thc tin Vit Nam. Nh vy, nn kinh t quc dn trong thi k ny c s tng trng kh hn so vi thi k 5 nm trc . C th l: + Tc tng trng kinh t 1981: 2,3% 1985: 5,7% + Tc tng trng cng nghip 1981: 9,5% + Tc tng trng nng nghip 1981: 5,3% 1985: 3% + Nm 1985, cng nghip nhm A chim 32,7%, cng nghip nh 67,3%, tiu th cng nghip 43,5%, cng nghip a phng 66%, cng nghip quc doanh v cng t hp doanh 56,5%. + T trng cng nghip tng t 20,2%/1980 ln 30%/1985.

+ Nhp khu lng thc gim hn so vi 5 nm trc (t 5,6 triu tn thi k 1976-1980 xung 1 triu tn thi k 1981-1985). Tuy nhin, trn thc t chnh sch ny vn khng c my thay i so vi trc. Mc d nng nghip c xc nh l mt trn hng u nhng i hi vn xc nh Xy dng c cu cng nghip - nng nghip hin i, ly h thng cng nghip nng tng i pht trin lm nng ct. S iu chnh khng dt khot khin cho nn kinh t Vit Nam khng tin xa c bao nhiu, tri li cn gp nhiu kh khn v khuyt im mi, tnh hnh kinh t - x hi v i sng nhn dn sau 5 nm khng nhng khng n nh c m cn lm vo khng hong trm trng. b. c trng ch yu ca cng nghip ha thi k trc i mi Nhn chung trong thi k 1960-1985 chng ta nhn thc v tin hnh cng nghip ha theo kiu c vi cc c trng c bn sau y: - Cng nghip ha theo m hnh nn kinh t khp kn, hng ni v thin v pht trin cng nghip nng. - Ch yu da vo li th v lao ng, ti nguyn t ai v ngun vin tr ca cc nc x hi ch ngha, ch lc thc hin cng nghip ha l Nh nc v doanh nghip nh nc; vic phn b ngun lc cng nghip ha ch yu bng c ch k hoch ha tp trung quan liu trong nn kinh t th trng. - Nng vi, gin n, ch quan duy ch, ham lm nhanh, lm ln, khng quan tm n hiu qu kinh t x hi. 2. Kt qu, ngha, hn ch v nguyn nhn a. Kt qu thc hin ch trng v ngha Cng nghip ha thi k trc i mi din ra trong c ch k hoch ha tp trung, nhng tin vt cht cn thit cho cng nghip ha cn ht sc hn ch v trong iu kin c chin tranh ph hoi. Mc d vy, qu trnh cng nghip ha vn t c nhng kt qu quan trng. So vi nm 1955, s x nghip tng ln 16,5 ln. Nhiu khu cng nghip ln hnh thnh, c nhiu c s u tin ca cc ngnh cng nghip nng quan trng nh in, than, c kh, luyn kim, ha cht c xy dng. c hng chc trng i hc, cao ng, trung hc chuyn nghip, dy ngh o to c i ng cn b khoa hc - k thut xp x 43 vn ngi, tng 19 ln so vi 1960 l thi im bt u cng nghip ha. Trong iu kin i ln t im xut pht thp, li b chin tranh tn ph nng n, th nhng kt qu t c trn y c ngha ht sc quan trng - to c s ban u nc ta pht trin nhanh hn trong cc giai on tip theo. b) Hn ch v nguyn nhn - Hn ch: Bn cnh nhng kt qu t c, cng nghip ha thi k trc i mi cn nhiu hn ch. C s vt cht k thut cn ht sc lc hu. Nhng ngnh cng nghip then cht cn nh b v cha c xy dng ng b, cha sc lm nn tng vng chc cho nn kinh t quc dn. Lc lng sn xut trong nng nghip mi ch bc u pht trin, nng nghip cha p ng c nhu cu v lng thc, thc phm cho x hi. t nc vn trong tnh trng ngho nn lc hu, km pht trin, ri vo khng hong kinh t - x hi. Nhng hn ch trn xut pht t nguyn nhn:

+ V khch quan, chng ta tin hnh cng nghip ha t mt nn kinh t lc hu, ngho nn v trong iu kin chin tranh ko di, va b tn ph nng n, va khng th tp trung sc ngi sc ca cho cng nghip ha. + V ch quan, chng ta mc nhng sai lm nghim trng trong vic xc nh mc tiu, bc i v c s vt cht k thut, b tr c cu sn xut, c cu u t l nhng sai lm xut pht t ch quan duy tr trong nhn thc v ch trng cng nghip ha. II. Cng nghip ha thi k i mi: 1. Qu trnh i mi t duy v cng nghip ho a) i hi VI ca ng ph phn sai lm trong nhn thc v ch trng cng nghip ho thi k 1960-1986: - Chng ta phm sai lm trong vic xc nh mc tiu v bc i v xy dng c s vt cht k thut, ci to x hi ch ngha v qun l kinh t, v.v Do t tng ch qua nnng vi, mun b qua cc bc i cn thit nn chng ta ch trng y mnh cnh trong khi cha c cc iu kin tin cn thit, mt khc chm i mi c ch qun l kinh t. Nhng k cn thit: vn, ngun nhn lc, khoa hc cng ngh. M rng quan h kinh t i ngoi , s lnh o ca ng v s qun l ca Nh nc. - Trong vic b tr c cu kinh t, trc ht l c cu sn xut v u t, thng ch xut pht t lng mong mun i nhanh, khng kt hp cht ch ngay t u cng nghip vi nng nghip thnh mt c cu hp l, thin v xay dng cng nghip nng v nhng cng trnh quy m ln, khng tp trung sc gq vn cn bn v lng thc, thc phm, hng tiu dung v hng xut khu. - Khng thc hin nghim chnh Ngh quyt ca i hi ln th V: vn cha thc s coi nng nghip l mt trn hng u, cng nghip nng khng phc v kp thi nng nghip v cng nghip nh. b) Qu trnh i mi t duy v cng nghip ho t i hi VI n i hi X: T vic ch ra nhng sai lm, khuyt im, i hi VI c th ha ni dung chnh ca cng nghip ha x hi ch ngha trong chng ng u tin l thc hin cho bng c 3 chng trnh lng thc, thc phm; hng tiu dng v hng xut khu trong nhng nm cn li ca chng ng u tin ca thi k qu . Ba chng trnh ny lin quan cht ch vi nhau. Pht trin lng thc thc phm v hng tiu dung l nhm bo m nhu cu thit yu cho i sng nhn dn sau my chc nm chin tranh c lit v trong bi cnh ca nn kinh t cn ang trong tnh trng thiu ht hng ha nghim trng, gp phn n nh kinh t - x hi; pht trin hng xut khu l yu t quyt nh khuyn khch sn xut v u t trong nc, to ngun thu ngoi t nhp khu my mc thit b phc v sn xut. Xc nh th t u tin cho php pht huy sc mnh ni lc v tranh th sc mnh t bn ngoi pht trin kinh t x hi. => Thc cht, y l s thay i trong la chn m hnh chin lc CNH, chuyn t m hnh hng ni (thay th nhp khu) trc y bng m hnh hn hp (hng v xut khu ng thi thay th nhp khu) ang c p dng ph bin v kh thnh cng ti cc nc Chu lc by gi. i hi VI - a ra mt th t u tin mi: nng nghip cng nghip (lng thc thc phm), hng tiu dng, hng xut khu cng nghip nng. - To mt s chuyn bin quan trng c v quan im nhn thc cng nh t chc ch o thc hin cng nghip ha t nc. l s chuyn bin hng chin lc CNH t: + C ch KHHTT sang c ch th trng c s iu tit v m ca Nh nc.

+ C ch khp kn sang c ch m ca kinh t. + T xy dng ngay t u mt c cu kinh t y , t cp t tc sang c cu b sung kinh t v hi nhp. + Mc tiu u tin pht trin cng nghip nng chuyn sang ly nng nghip v cng nghip hng tiu dng v hng xut khu lm trng tm. T dn n s i mi trong c cu u t: u t c trng im v tp trung vo nhng mc tiu v cc ngnh quan trng, trc ht u t cho sn xut nng nghip, hng tiu dng, hng xut khu, cho ch bin nng sn v mt s ngnh cng nghip nng trc tip phc v 3 chng trnh kinh t ln + Pht huy ngun lc ca nhiu thnh phn kinh t. i hi VII (nm 1994) ng ta tip tc c nhng nhn thc mi, ngy cng ton din v su sc hn v cng nghip ha gn vi hin i ha. Cng nghip ha, hin i ha c quan nim nh sau: Cng nghip ha, hin i ha l qu trnh chuyn i cn bn ton din cc hot ng sn xut kinh doanh, dch v v qun l kinh t, x hi, t s dng sc lao ng th cng l chnh sang s dng mt cch ph bin sc lao ng vi cng ngh, phng tin v phng php tin tin hin i, da trn s pht trin cng nghip v tin b khoa hc, cng ngh, to ra nng sut lao ng x hi cao. i hi xc nh r vai tr mt trn hng u ca nng nghip, v trn thc t u t cho nng nghip t ngn sch tng ln. i hi cp n lnh vc Dch v kinh t - k thut trong vic p ng yu cu sn xut, i sng v hp tc quc t; a ra chin lc pht trin kinh t vng ph hp vi chin lc chung c nc. Thc hin ng li cng nghip ha ca i hi VII, nn kinh t c nhng bc pht trin cao hn, c cht lng hn, i vo thc cht hn so vi nhiu nm trc: + Tc tng trng kinh t nm 1991: 5,8% 1995: 9,5% + Tng ng cng nghip tng: 1991: 5,3 % 1995: 15,5% + Nng nghip tng 1991: 2,2% 1995: 4,8% + Xut khu tng 1991: -13,2% 1995: 34,4% + Lm pht c kim ch mc thp 1991: 67% 1995: 12,7% + C cu kinh t: 1991: 40,5 23,8 35,7(%) 1995: 27,2 28,8 44 (%) + Vn u t cho cng nghip giai on 1991 1995 chim 38,4% tng u t x hi (20,8 t USD) i hi ng VIII (nm 1996) Nhn li t nc sau 10 nm i mi nhn nh: nc ta thot khi khng hong kinh t - x hi, nhim v ra cho chng ng u ca thi k qu l chun b tin cho cng nghip ha c bn hon thnh cho php chuyn sang thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha t nc. i hi nu ra 6 quan im v cng nghip ha, hin i ha v nh hng nhng ni dung c bn ca cng nghip ha, hin i ha trong nhng nm cn li ca thp k 90: 1. Gi vng c lp t ch i i vi m rng hp tc quc t, a phng ho, a dng ho quan h i ngoi. Da vo ngun lc trong nc l chnh i i vi tranh th ti a ngun lc bn ngoi. Xy dng mt nn kinh t mi hi nhp vi khu vc v th gii, hng mnh v xut khu, ng thi thay th nhp khu bng nhng sn phm trong nc sn xut c hiu qu. 2. Cng nghip ho, hin i ho l s nghip ca ton dn, ca mi thnh phn kinh t, trong kinh t nh nc l ch o.

3. Ly vic pht huy ngun lc con ngi lm yu t c bn cho s pht trin nhanh v bn vng. ng vin ton dn cn kim xy dng t nc, khng ngng tng tch lu cho u t pht trin. Tng trng kinh t gn vi ci thin i sng nhn dn, pht trin vn ho, gio dc, thc hin tin b v cng bng x hi, bo v mi trng. 4- Khoa hc v cng ngh l ng lc ca cng nghip ho, hin i ho. Kt hp cng ngh truyn thng vi cng ngh hin i; tranh th i nhanh vo hin i nhng khu quyt nh. 5. Ly hiu qu kinh t - x hi lm tiu chun c bn xc nh phng n pht trin, la chn d n u t v cng ngh. u t chiu su khai thc ti a nng lc sn xut hin c. Trong pht trin mi, u tin quy m va v nh, cng ngh tin tin, to nhiu vic lm, thu hi vn nhanh; ng thi xy dng mt s cng trnh quy m ln tht cn thit v c hiu qu. To ra nhng mi nhn trong tng bc pht trin. Tp trung thch ng ngun lc cho cc lnh vc, cc a bn trng im; ng thi quan tm p ng nhu cu thit yu ca mi vng trong nc; c chnh sch h tr nhng vng kh khn, to iu kin cho cc vng u pht trin. 6. Kt hp kinh t vi quc phng - an ninh. i hi VIII iu chnh chnh sch CNH theo hng ly nng nghip lm khu t ph, coi nng nghip kt hp vi cng nghip ch bin l mt trn hng u. Tip tc thc hin rng ri hn chnh sch m ca, pht trin kinh t nhiu thnh phn, nng cao quyn t ch sn xut kinh doanh cho cc doanh nghip. Gn cng nghip ha vi hin i ha, ly khoa hc cng ngh lm ng lc, ly ngun lc con ngi lm yu t trung tm ca CNH, HDH. t ra ni dung c th ca cng nghip ha, hin i ha trong nhng nm trc mt (1996-2000) l c bit coi trng CNH, HDH nng nghip nng thn. Kt qu l: + Tc tng trng kinh t 1996: 9,3% 2000: 6,75% + Tc tng trng cng nghip 1996: 14,5% 2000: 10,1 % + Tc tng trng nng nghip 1996: 4,4% 2000: 4% + Tc tng kim ngch xut khu 1996: 33,2% 2000: 24% + C cu kinh t 1996: 27,8 29,7 42,5 (%) 2000: 24,3 36,6 39,1 (%) i hi IX (nm 2001) v i hi X (nm 2006) ng ta tip tc b sung v nhn mnh mt s im mi trong t duy v cng nghip ha: - Con ng cng nghip ha nc ta cn v c th rt ngn thi gian so vi cc nc i trc. y l yu cu cp thit ca nc ta nhm sm thu hp khong cch v trnh pht trin so vi nhiu nc trong khu vc v trn th gii. Mt nc i sau c iu kin tn dng nhng kinh nghim k thut, cng ngh v thnh qu ca cc nc i trc, tn dng xu th ca thi i qua hi nhp quc t rt ngn thi gian. - Tuy nhin, tin hnh cng nghip ha theo li rt ngn so vi cc nc i trc, chng ta cn thc hin cc yu cu nh: Pht trin kinh t v cng ngh phi va c nhng bc tun t, va c bc nhy vt; pht huy nhng li th ca t nc, gn cng nghip ha vi hin i ha, tng bc pht trin kinh t tri thc; pht huy ngun lc tr tu v tinh thn ca con ngi Vit Nam, c bit coi trng pht trin gio dc v o to, khoa hc v cng ngh, xem y l nn tng v ng lc cho CNH, HDH. - Hng cng nghip ha, hin i ha nc ta l phi pht trin nhanh v c hiu qu cc sn phm, cc ngnh, cc lnh vc c li th, p ng nhu cu trong nc v xut khu.

- Cng nghip ha, hin i ha t nc phi bo m xy dng nn kinh t c lp t ch, ch ng hi nhp kinh t quc t, tc l phi tin hnh cng nghip ha trong mt nn kinh t m, hng ngoi. - y nhanh CNH, HDH nng nghip nng thn vi vic nng cao nng sut, cht lng sn phm nng nghip. - y mnh CNH, HDH phi tnh ton n yu cu pht trin bn vng trong tng lai. 2. Mc tiu, quan im cng nghip ho, hin i ho a) Mc tiu cng nghip ho, hin i ho - Mt cn bn ca cnh, hh l ci bin nc ta thnh mt nc cng nghip c c s vt cht k thut hin i, c c cu kinh t hp l, quan h sn xut tin b, ph hp vi trnh pht trin ca lc lng sn xut, mc sng vt cht v tinh thn cao, quc phng - an ninh vng chc, dn gau, nc mnh, x hi cng bng, vn minh. i hi X ra mc tiu cng nghip ho, hin i ho gn vi pht trin kinh t tri thc: - Sm a nc ta ra khi tnh trng km pht trin -To nn tng n nm 2020, nc ta c bn tr thnh nc cng nghip theo hng hin i b) Quan im cng nghip ho, hin i ho CNH phi gn vi HH, CNH - HDH gn vi pht trin nn kinh t tri thc - Khi nim CNH truyn thng: CNH l qu trnh thay th lao ng th cng bng lao ng my mc trong sn xut - CNH phi gn lin vi HH do s pht trin ca cch mng KHCN cng vi xu hng hi nhp ton cu ho. V vy, chng ta c th tn dng, nhp khu cng ngh mi pht trin kinh t mt s khu, mt s lnh vc. - CNH - HDH phi gn vi pht trin nn kinh t tri thc v trn th gii nhiu nc ang chuyn t nc cng nghip sang pht trin kinh t tri thc. l li th ca cc nc i sau, ta ko cn pht trin tun t t kt nng nghip -> kt cng nghip -> kt tri thc. - Theo t chc hp tc v pht trin kinh t (OECD): kinh t tri thc l nn kinh t trong s sn sinh ra, ph cp v s dng tri thc gi vai tr quyt nh nht i vi s pht trin kinh t, to ra ca ci, nng cao cht lng cuc sng. - c trng ca kinh t tri thc: + Tt c nhng ngnh tc ng n nn kinh t l nhng ngnh da vo tri thc, da vo thnh tu mi ca KHCN + Nhng ngnh kinh t truyn thng c ng dng KHCN cao - c im ca kinh t tri thc: + LLSX tr thc: tr thnh yu t hng u quyt nh n s tng trng kt + Cng ngh thng tin: thng tin l ti nguyn ca quc gia v nn kinh t c h thng mng thng tin c pht trin rng ri. + Ngun nhn lc nhanh chng c tri thc ho, sng to v hc tp tr thnh nhu cu v i mi thng xuyn. + Nhiu iu tng nh nghch l: gi tr s dng ca hng ho cng cao th gi bn cng r, ci bit khng cn gi tr v tm ra ci cha bit s lm mt gi tr ca ci bit. - C hi v thch thc: thch thc mang tnh c hi

+ Cho php nhng nc i sau pht trin theo con ng rt ngn song cng to ra nguy c tt hu ngy cng xa so vi cc nc pht trin + Tn dng c li th v cng ngh mi hin i ho nn kinh t nhng cng c th bin nc ta thnh mt bi rc cng ngh ca cc nc pht trin. + Tnh trng d nhp khu chuyn gia c th b o ngc bi tnh trng chy mu cht xm. + i khi, thch thc hay s yu km ca nn kinh t li mang n c hi mi. VD: khi mng li in thoi vin thng cha c g -> ta c th pht trin mng li ny vi tc nhanh, i thng n cng ngh hin i m ko mt chi ph tho d mng li c. CNH - HDH gn vi pht trin kinh t th trng nh hng XHCN v hi nhp kinh t quc t Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam l mt kiu t chc kinh t va tun theo nhng quy lut ca kinh t th trng va da trn c s v c dn dt, chi phi bi cc nguyn tc v bn cht ca ch ngha x hi, th hin trn c ba mt: s hu, t chc qun l, v phn phi. Ni cch khc, kinh t th trng nh hng x hi ch ngha chnh l nn kinh t hng ha nhiu thnh phn, vn ng theo c ch th trng c s qun l ca Nh nc nhm mc tiu dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh. C ch th trng l qu trnh tng tc ln nhau gia cc ch th (hot ng) kinh t trong vic hnh thnh gi c, phn phi ti nguyn, xc nh khi lng v c cu sn xut. S tng tc ca cc ch th to nn nhng iu kin nht nh nh sn xut, vi hnh vi ti a ha li nhun, s cn c vo gi c th trng quyt nh ba vn : sn xut ci g, sn xut nh th no, sn xut cho ai. Ngc li, hot ng ca cc ch th to nn s tng tc ni trn. Nh vy, c ch th trng l hnh thc t chc kinh t, trong cc quan h kinh t tc ng ln mi hot ng ca nh sn xut v ngi tiu dng trong qu trnh trao i. - Lc lng: + Trc y, tin hnh CNH trong c ch tp trung quan liu, bao cp -> lc lng tin hnh CNH l Nh nc bng mt h thng ch tiu, k hoch, php lnh. + Trong thi k i mi, c nhiu thnh phn kinh t nn CNH - HDH c xem l s nghip ca ton dn trong thnh phn kinh t Nh nc gi vai tr ch o. - Phng thc phn b cc ngun lc + Trc i mi: phn b cc ngun lc thng qua k hoch, ch tiu Nh nc + Trong thi k i mi: phn b cc ngun lc theo c ch th trng -> hiu qu kinh t cao hn - Chin lc pht trin: +Trc i mi: pht trin theo m hnh khp kn +Trong thi k i mi: CNH c tin hnh trong bi cnh m ca, hi nhp vi nn kinh t th gii. Pht huy ngun lc con ngi l yu t c bn cho s pht trin nhanh v bn vng - Nhn t con ngi l yu t quyt nh trong cc yu t c bn thc y tng trng v pht trin kinh t. - pht huy c nhn t con ngi cn coi trng pht trin gio dc v o to, phi c c cu lao ng hp l. KHCN l nn tng, ng lc ca CNH HDH - Vai tr ca KHCN: quyt nh n nng sut, cht lng, hiu qu ca SXKD. T nng cao li th cnh tranh ca nn kinh t.

- c im ca KHCN nc ta: trnh thp, nn tin hnh CNH - HDH gn vi pht trin kinh t tri thc th phi pht trin KHCN - Gii php: nhp khu cng ngh, kt hp vi cng ngh ni sinh nhanh chng i mi v nng cao trnh cng ngh, nht l cng ngh thng tin, cng ngh sinh hc Pht trin nhanh hiu qu cao v bn vng. Tng trng kinh t gn vi tin b v cng bng x hi, bo v mi trng t nhin, bo tn a dng sinh hc. - Mc tiu xy dng CNXH l thc hin dn giu, nc mnh x hi cng bng, dn ch vn minh. - Bin php: pht trin kinh t nhanh, nng cao i sng nhn dn, thc hin tt nhim v xo i gim ngho, nng cao i sng vt cht v tinh thn cho nhn dn, pht trin vn ho, gio dc, y t, rt ngn khong cch chnh lch v mc sng gia cc vng. - Pht trin bn vng i hi: phi bo v mi trng v bo tn s a dng sinh hc, cng chnh l bo v mi trng sng ca con ngi. 3. Ni dung v nh hng cng nghip ha, hin i ha gn vi pht trin kinh t tri thc a. Ni dung i hi X ca ng ch r: Chng ta cn tranh th cc c hi thun li do bi cnh quc t to ra v tim nng, li th ca nc ta rt ngn qu trnh cng nghip ha, hin i ha t nc theo nh hng x hi ch ngha gn vi pht trin kinh t tri thc. Phi coi kinh t tri thc l yu t quan trng ca nn kinh t v cng nghip ha, hin i ha. Ni dung c bn ca qu trnh ny l: - Pht trin mnh cc ngnh v sn phm kinh t c gi tr gia tng cao da nhiu vo tri thc, kt hp s dng ngun vn tri thc ca con ngi Vit Nam vi tri thc mi nht ca nhn loi. - Coi trng c s lng v cht lng tng trng kinh t trong mi bc pht trin ca t nc, tng vng, tng a phng, tng d n kinh t x hi. - Xy dng c cu kinh t hin i v hp l theo ngnh, lnh vc v lnh th. - Gim chi ph trung gian, nng cao nng sut lao ng ca tt c cc ngnh lnh vc, nht l cc ngnh, lnh vc c sc cnh tranh cao. b. nh hng pht trin cc ngnh v lnh vc kinh t trong qu trnh y mnh cng nghip ha, hin i ha gn vi pht trin kinh t tri thc - Mt l, y mnh cng nghip ha, hin i ha nng nghip nng thn gii quyt ng b cc vn nng nghip, nng thn, nng dn. + V cng nghip ha, hin i ha nng nghip. Vn nng nghip, nng thn v nng dn l mt vn ln ca qu trnh cng nghip ha i vi tt c cc nc tin hnh cng nghip ha trn th gii, bi v cng nghip ha l qu trnh thu hp khu vc nng nghip, nng thn v gia tng khu vc cng nghip, xy dng dch v v th. Nng nghip l ni cung cp lng thc, nguyn liu v lao ng cho cng nghip v thnh th, l th trng rng ln ca cng nghip v dch v. Nng thn chim a s dn c thi im khi bt u cng nghip ha. V vy, quan tm n nng nghip, nng dn v nng thn l mt vn c tm quan trng hng u ca qu trnh cng nghip ha. nc ta, trong nhng nm qua, vn cng nghip ha, hin i ha nng nghip v nng thn c t v tr quan trng. Trong nhng nm ti, nh hng pht trin cho qu trnh ny l: Chuyn dch mnh c cu nng nghip v kinh t nng thn theo hng to ra gi tr gia tng ngy cng cao, gn vi cng nghip ch bin v th trng; y nhanh tin b khoa hc k thut v cng

ngh sinh hc vo sn xut, nng cao nng sut, cht lng v sc cnh tranh ca nng sn hng ha, ph hp c im tng vng, tng a phng. Tng nhanh t trng gi tr sn phm v lao ng cc ngnh cng nghip v dch v, gim dn t trng sn phm v lao ng nng nghip. + V quy hoch pht trin nng thn: Khn trng xy dng cc quy hoch pht trin nng thn, thc hin chng trnh xy dng nng thn mi. Xy dng cc lng, x, p, bn c cuc sng no , vn minh, mi trng lnh mnh. Hnh thnh cc khu dn c th vi kt cu h tng kinh t, x hi ng b nh thy li, giao thng, in nc, cm cng nghip, trng hc, trm y t, bu in, ch Pht huy dn ch nng thn i i vi xy dng np sng vn ha, nng cao trnh dn tr, bi tr cc t nn x hi, h tc, m tn d oan, bo m an ninh, trt t an ton x hi. + V gii quyt lao ng, vic lm nng thn: Ch trng dy ngh, gii quyt vic lm cho nng dn, trc ht cc vng s dng t nng nghip xy dng cc c s cng nghip, dch v, giao thng, cc khu th mi. Chuyn dch c cu lao ng nng thn theo hng gim nhanh t trng lao ng lm nng nghip, tng t trng lao ng lm cng nghip v dch v. To iu kin lao ng nng thn c vic lm trong v ngoi khu vc nng thn, k c lao ng nc ngoi. u t mnh hn cho cc chng trnh xa i gim ngho, nht l cc vng su, vng xa, bin gii, hi o, vng ng bng dn tc thiu s. Mc tiu ra l phn u n nm 2010 gim t l lao ng nng, lm, ng nghip xung di 50% tng s lao ng x hi v nng cao t l thi gian s dng lao ng nng thn ln khong 85%. Hai l, pht trin nhanh hn cng nghip, xy dng v dch v. Tnh quy lut ca cng nghip ha, hin i ha l t trng ca nng nghip gim cn cng nghip, dch v th tng ln. V vy, nc ta ch trng pht trin nhanh hn cng nghip, xy dng v dch v. - i vi cng nghip v xy dng: Khuyn khch pht trin cng nghip cng ngh cao, cng nghip ch tc, cng nghip phn mm v cng nghip b tr c li th cnh tranh, to nhiu sn phm xut khu v thu ht nhiu lao ng; pht trin mt s khu kinh t m v c khu kinh t, nng cao hiu qu ca cc khu cng nghip, khu ch xut. Khuyn khch v to iu kin cc thnh phn kinh t tham gia pht trin cc ngnh cng nghip sn xut hng tiu dng v hng xut khu; sn xut t liu sn xut quan trng theo hng hin i; u tin thu ht u t ca cc tp on kinh t ln nc ngoi v cc cng ty ln xuyn quc gia. Tch cc thu ht vn trong v ngoi nc u t thc hin cc d n quan trng khai thc du kh, lc du v ha du luyn kim, c kh ch to, ha cht c bn, phn bn, vt liu xy dng. C chnh sch hn ch xut khu ti nguyn th. Thu ht chuyn gia gii, cao cp ca nc ngoi v trong cng ng ngi Vit nh c nc ngoi. Xy dng ng b kt cu h tng k thut kinh t - x hi nht l cc sn bay quc t, cng bin, ng cao tc, ng ven bin, ng ng ty, mng li cung cp in, h tng k thut v h tng x hi cc th ln, h thng thy li, cp thot nc. Pht trin cng nghip nng lng gn vi cng ngh tit kim nng lng. Tng nhanh nng lc v hin i ha bu chnh vin thng. - i vi dch v:

To bc pht trin vt bc ca cc ngnh dch v, nht l nhng ngnh c cht lng cao, tim nng ln v c sc cnh tranh, a tc pht trin ca ngnh dch v cao hn tc tng GDP. Tn dng tt thi c hi nhp kinh t quc to bc pht trin ngnh cng nghip khng khi ny. Tip tc m rng v nng cao cht lng cc ngnh dch v truyn thng nh vn ti, thng mi, ngn hng, bu chnh vin thng, du lch. Pht trin mnh cc dch v phc v sn xut nng, lm, ng nghip, phc v i sng khu vc nng thn. i mi cn bn c ch qun l v phng thc cung ng cc dch v cng cng. Nh nc kim sot cht ch c quyn v to hnh lng php l, mi trng thun li cho cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t tham gia v cnh tranh bnh ng trn th trng dch v. Ba l, pht trin kinh t vng. C cu kinh t vng l mt trong nhng c cu c bn ca nn kinh t quc dn. Xc nh ng n c cu vng c ngha quan trng, n cho php khai thc c hiu qu cc li th so snh ca tng vng, to ra s pht trin ng u gia cc vng trong c nc. pht trin mnh m kinh t vng trong nhng nm ti cn phi: C c ch, chnh sch ph hp cc vng trong c nc cng pht trin nhanh hn trn c s pht huy li th so snh, hnh thnh c cu kinh t hp l ca mi vng v lin vng, ng thi to ra s lin kt gia cc vng nhm em li hiu qu cao, khc phc tnh trng chia ct, khp kn theo a gii hnh chnh. Xy dng ba vng kinh t trng im min Bc, min Trung, min Nam thnh nhng trung tm cng nghip ln c cng ngh cao cc vng ny ng gp ngy cng ln cho s pht trin chung ca c nc. Trn c s pht trin cc vng kinh t trng im, to ra ng lc v s lan ta n cc vng khc v tr gip cc vng kh khn, c bit cc vng bin gii, hi o, Ty Nguyn, Ty Nam, Ty Bc. C chnh sch tr gip nhiu hn v ngun lc pht trin cc vng kh khn. B sung chnh sch khuyn khch cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t v doanh nghip nc ngoi n u t, kinh doanh ti cc vng kh khn. Bn l, pht trin kinh t bin. Xy dng v thc hin chin lc pht trin kinh t bin ton din, c trng tm, trng im. Sm a nc ta tr thnh quc gia mnh v kinh t bin trong khu vc, gn vi bo m quc phng an ninh v hp tc quc t. Hon chnh quy hoch v pht trin c hiu qu h thng cng bin v vn ti bin, khai thc, khai thc v ch bin du kh, khai thc v ch bin hi sn, pht trin du lch bin, o. y mnh pht trin ngnh cng nghip ng tu bin, ng thi hnh thnh mt s hnh lang kinh t ven bin. Nm l, dch chuyn c cu lao ng, c cu cng ngh. chuyn dch c cu lao ng v c cu cng ngh trong qu trnh cng nghip ha, hin i ha gn lin vi pht trin kinh t tri thc cn phi: - Pht trin ngun nhn lc, m bo n nm 2010 c ngun nhn lc vi c cu ng b v cht lng cao, t l lao ng trong khu vc nng nghip cn di 50% lc lng lao ng x hi. - Pht trin khoa hc v cng ngh ph hp vi xu th pht trin nhy vt ca cch mng khoa hc v cng ngh. La chn v i ngay vo cng ngh hin i mt s ngnh, lnh vc then cht. Ch trng pht trin cng ngh cao to t ph v cng ngh s dng nhiu lao ng gii quyt vic lm. y mnh nghin cu v ng dng thnh tu khoa hc v cng ngh, to bc t ph v nng sut, cht lng v hiu qu, trong tng ngnh, lnh vc ca nn kinh t.

- Kt hp cht ch gia hot ng khoa hc v cng ngh vi gio dc v o to thc s pht huy vai tr quc sch hng u, to ng lc y nhanh cng nghip ha, hin i ha v pht trin kinh t tri thc. Thc hin chnh sch trng dng nhn ti, cc nh khoa hc u ngnh, tng cng trnh s, k s trng, k thut vin lnh ngh v cng nhn k thut c tay ngh cao. - i mi c bn c ch qun l khoa hc v cng ngh c bit l c ch ti chnh ph hp vi c th sng to v kh nng ri ro ca hot ng khoa hc v cng ngh. Su l, bo v, s dng, hiu qu ti nguyn quc gia, ci thin mi trng t nhin. Xut pht t yu cu pht trin bn vng ca t nc trong qu trnh cng nghip ha, hin i ha gn vi pht trin kinh t tri thc, vn bo v, s dng ti nguyn v ci thin mi trng t nhin c xc nh. - Tng cng qun l ti nguyn quc gia, nht l cc ti nguyn t, nc, khong sn v rng. Ngn chn cc hnh vi hy hoi v gy nhim mi trng, khc phc tnh trng xung cp mi trng cc lu vc song, th, khu cng nghip, lng ngh, ni ng dn c v c nhiu hot ng kinh t. Quan tm u t cho lnh vc mi trng, nht l cc hot ng thu gom, ti ch v x l cht thi, pht trin v ng dng cng ngh sch hoc cng ngh t gy nhim mi trng. Hon chnh lut php, tng cng qun l nh nc v bo v v ci thin mi trng t nhin. Thc hin nguyn tc ngi gy nhim phi x l nhim hoc chi tr cho vic x l nhim. - Tng bc hin i ha cng tc nghin cu, d bo kh tng thy vn, ch ng phng chng thin tai, tm kim, cu nn. - X l tt mi quan h gia tng dn s, pht trin kinh t v th ha vi bo v mi trng, bo m pht trin bn vng. - M rng hp tc quc t v bo v mi trng v qun l ti nguyn thin nhin, ch trng lnh vc qun l, khai thc v s dng ti nguyn nc. 4. Kt qu, ngha, hn ch v nguyn nhn a. Kt qu thc hin ng li v ngha Sau hn 20 nm i mi, t nc ta thu c nhng thnh tu to ln, trong c nhng thnh tu ni bt ca cng nghip ha, hin i ha. Mt l, c s vt cht - k thut ca t nc c tng cng ng k, kh nng c lp t ch ca nn kinh t c nng cao. T mt nn kinh t ch yu l nng nghip lc hu, c s vt cht yu km i ln, n nay c nc c hn 100 khu cng nghip, khu ch xut tp trung, nhiu khu hot ng c hiu qu, t l ngnh cng nghip ch tc, c kh ch to v ni a ha sn phm ngy cng tng. Ngnh cng nghip sn xut t liu nh luyn kim, c kh, vt liu xy dng, ha cht c bn, khai thc v ha du v ang c nhng bc pht trin mnh m. Mt s sn phm cng nghip cnh tranh c trn th trng trong v ngoi nc. Ngnh xy dng tng trng nhanh, bnh qun thi k 2001 - 2005 t 16,7% /nm, nng lc xy dng tng nhanh v c bc tin ng k theo hng hin i. Vic xy dng th, nh t nhiu hiu qu. Hng nm a thm vo s dng hng triu m2 nh (bnh qun thi k 2001-2005, tng mi nm 20 triu m2). Cng nghip nng thn v min ni c bc tng trng cao hn tc trung bnh ca c nc. Nhiu cng trnh quan trng thuc kt cu h tng c xy dng, sn bay, cng bin, ng b, cu, nh my in, bu chnh - vin thng. theo hng hin i. Hai l, c cu kinh t chuyn dch theo hng cng nghip ha, hin i ha t c nhng kt qu quan trng: t trng cng nghip v xy dng tng, t trng nng, lm nghip v thy sn gim (giai on 2001-2005, t trng cng nghip v xy dng tng t 36,7% nm 2000 ln 41% nm 2005;

cn t trng ca nng, lm nghip v thy sn gim t 24,5% nm 2000 xung 20,9% nm 2005). Trong tng ngnh kinh t u c s chuyn dch tch cc v c cu sn xut, c cu cng ngh theo hng tin b, hiu qu, gn vi sn xut, vi th trng. C cu kinh t vng c iu chnh theo hng pht huy li th so snh ca tng vng. Cc vng kinh t trng im pht trin kh nhanh ng gp quan trng vo s tng trng v l u tu ca nn kinh t. C cu thnh phn kinh t tip tc dch chuyn theo hng pht huy tim nng ca cc thnh phn kinh t v an xen nhiu hnh thc s hu. C cu lao ng c s chuyn i tch cc gn lin vi qu trnh chuyn dch c cu kinh t. T nm 2000 - 2005, t trng lao ng trong cng nghip v xy dng tng t 12,1% ln 17,9%; dch v tng t 19,7% ln 25,3%, nng lm nghip v thy sn gim t 68,2% xung cn 56,8%; lao ng qua o to tng t 20% ln 25%. Ba l, nhng thnh tu ca cng nghip ha, hin i ha gp phn quan trng a nn kinh t t tc tng trng kh cao, bnh qun t nm 2000 n nay t trn 7,5%/nm. iu gp phn quan trng vo cng tc xa i gim ngho. Thu nhp u ngi bnh qun hng nm tng ln ng k. Nm 2005, t 640 USD/ngi, i sng vt cht, tinh thn ca nhn dn tip tc c ci thin. Nhng thnh tu trn c ngha rt quan trng; l c s phn u t mc tiu: sm a nc ta ra khi tnh trng km pht trin v c bn tr thnh nc cng nghip theo hng hin i vo nm 2020 m i hi X ca ng nu ra tr thnh hin thc. b. Hn ch v nguyn nhn Bn cnh nhng thnh tu to ln t c, cng nghip ha, hin i ha thi gian qua nc ta vn cn nhiu hn ch, ni bt l: - Tc tng trng kinh t vn thp so vi kh nng v thp hn nhiu nc trong khu vc thi k u cng nghip ha. Tng trng kinh t ch yu theo chiu rng, vo cc ngnh cng ngh thp, tiu hao vt cht cao, s dng nhiu ti nguyn, vn v lao ng. Nng sut lao ng cn thp so vi nhiu nc trong khu vc. - Ngun lc ca t nc cha c s dng c hiu qu cao, ti nguyn, t ai v cc ngun vn ca Nh nc cn b lng ph, tht thot nghim trng. Nhiu ngun lc trong dn cha c pht huy. - C cu kinh t chuyn dch cn chm. Trong cng nghip cc sn phm c hm lng tri thc cao cn t. Trong nng nghip sn xut cha gn kt cht ch vi th trng. Ni dung cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn cn thiu c th. Cht lng ngun nhn lc ca t nc cn thp. T trng lao ng qua o to cn thp, lao ng thiu vic lm v khng vic lm cn nhiu. Cc vng kinh t trng im cha pht huy c th mnh i nhanh vo c cu kinh t hin i. Kinh t vng cha c s lin kt cht ch, hiu qu thp v cha c quan tm ng mc. C cu thnh phn kinh t pht trin cha tng xng vi tim nng, cha to c y mi trng hp tc, cnh tranh bnh ng v kh nng pht trin ca cc thnh phn kinh t. C cu u t cha hp l. Cng tc quy hoch cht lng thp, qun l km, cha ph hp vi c ch th trng. - Kt cu h tng kinh t, x hi cha p ng yu cu pht trin. Nhn chung, mc d c gng u t, nhng kt cu h tng kinh t x hi vn cn lc hu, thiu ng b cha p ng c yu cu, lm hn ch s pht trin kinh t x hi Nhng hn ch trn do nhiu nguyn nhn, nhng ch yu l nguyn nhn ch quan nh:

- Nhiu chnh sch v gii php cha mnh huy ng v s dng c tt nht cc ngun lc, c ni lc v ngoi lc vo cng cuc pht trin kinh t - x hi. - Ci cch hnh chnh cn chm v km hiu qu, cng tc t chc, cn b chm i mi, cha p ng c yu cu. - Ch o v t chc thc hin yu km. Ngoi cc nguyn nhn chung ni trn, cn c cc nguyn nhn c th, trc tip nh: Cng tc quy hoch cht lng km, nhiu bt hp l dn n quy hoch treo kh ph bin gy lng ph nghim trng; c cu u t bt hp l lm cho u t km hiu qu, cng tc qun l yu km gy lng ph, tht thot, t tham nhng nghim trng.