Hi tho Gii v vic thc hin cc Mc tiu Pht trin Thin nin k (MDGs) ti Vit Nam Thnh ph Lt,

, tnh Lm ng, ngy 6 7/9/2010

BO CO MC TIU PHT TRIN THIN NIN K 2010 (BO CO TM TT)

VIT NAM 2/3 CHNG NG THC HIN CC MC TIU PHT TRIN THIN NIN K, HNG TI NM 2015 B K HOCH V U T I. GII THIU Vit Nam cng vi nhiu quc gia khc trn th gii tri qua 2/3 chng ng thc hin Tuyn b Thin nin k v cc Mc tiu pht trin Thin nin k (MDG) v ang n lc, phn u thc hin thnh cng cc Mc tiu vo nm 2015. i vi Vit Nam, nm 2010 c ngha quan trng, nh du qu trnh thc hin thnh cng cc mc tiu, nhim v pht trin kinh t v x hi ca Chin lc pht trin kinh t - x hi 10 nm 2001-2010 v K hoch pht trin kinh t - x hi 5 nm 2006-2010, kt thc mt giai on quan trng thc hin cc chng trnh, chnh sch ln ca Chnh ph. Bo co Mc tiu pht trin Thin nin k nm 2010 ca Vit Nam c xy dng nhm tng kt li nhng kt qu quan trng trong vic thc hin cc Mc tiu MDG trong 2/3 chng ng qua, nh gi nhng bi hc kinh nghim v nhng kh khn thch thc t ra trong vic hon thnh cc Mc tiu MDG ng thi hn. ng thi, Bo co cng th hin quyt tm ca Vit Nam thc hin thnh cng cc Mc tiu MDG c nu trong Tuyn b Thin nin k ca Lin hp quc do 189 Nguyn th Quc gia cam kt thc hin ti Hi ngh thng nh ca Lin hp quc vo thng 9 nm 2000. Bo co Mc tiu Thin nin k nm 2010 c thc hin trong bi cnh kinh t Vit Nam 10 nm tr li y c mc tng trng kh v tng i n nh. Tc tng tng sn phm trong nc (GDP) bnh qun hng nm trong thi k 2000-2010 t 7,2%; GDP bnh qun u ngi nm 2010 c khong 1.200 USD (PPP). Vi mc ny, Vit Nam chuyn v tr t nhm nc ngho nht sang nhm nc c mc thu nhp trung bnh thp. Song song vi pht trin kinh t, Vit Nam c bit quan tm v u tin ngun lc cho gim ngho v pht trin x hi. Vi Vit Nam, phn u thc hin cc Mc tiu MDG cng chnh l n lc thc hin mc tiu thc y tng trng kinh t, gim ngho, v pht trin x hi ca quc gia. Vi tt c n lc v c gng thc hin thnh cng cc mc tiu pht trin kinh t - x hi ca quc gia, trong thc hin cc Mc tiu MDG, Vit Nam t c nhng thnh qu quan trng: Vit Nam t mc tiu gim mt na t l ngho vo nm 2002; hon thnh ph cp gio dc tiu hc theo chun ca Vit Nam vo nm 2000; Vit Nam t c nhng thnh tu ng khch l v tng cng bnh ng gii v nng cao v th cho ph n; Sc kho ca tr em tip tc c quan tm v ci thin ng k, Vit Nam tin

n gn Mc tiu Pht trin Thin nin k i vi ch tiu t sut t vong tr di 5 tui v t sut t vong tr di 1 tui; T s t vong m gim mnh t nhng nm 1990; Tc ly nhim HIV Vit Nam bc u c kim ch v c xu hng gim; Vit Nam tch cc thc hin Chng trnh Ngh s 21, thc hin mc tiu m bo bn vng v mi trng v t c mt s kt qu quan trng; v Vit Nam t c nhng bc tin ln trong vic thit lp quan h i tc ton cu v pht trin. t c nhng thnh tu ni bt ni trn l nh kt qu tng hp ca nhiu yu t, trong phn ln tr thnh cc bi hc kinh nghim qu bu. Bi hc quan trng nht chnh l s cam kt mnh m v quyt tm ca Vit Nam thc hin cc Mc tiu MDG, c c th ha bng vic lng ghp cc mc tiu MDG vo cc mc tiu pht trin kinh t - x hi ca t nc; i mi c ch chnh sch, phng thc huy ng ngun lc pht trin, v la chn u tin cao hn cho cc vng pht trin chm, cc nhm dn c ngho, d b tn thng. Tuy vy, thch thc quan trng t ra vi Vit Nam trong thi gian ti l m bo cc Mc tiu MDG c th t c ng u gia thnh th v nng thn, cc vng a l, v cho tt c cc i tng, c bit l i vi ng bo dn tc thiu s. Bn cnh , nhng bin ng khng thun li ca kinh t th gii cng l mt thch thc vi Vit Nam trong vic duy tr bn vng cc kt qu gim ngho. Vit Nam l mt trong nhng quc gia d b tn thng nht ca bin i kh hu vi phn ln dn s ngho sng ph thuc vo iu kin t nhin, khai thc cc ngun lc t nhin m bo sinh k. V vy, Vit Nam ang phi i mt vi thch thc rt ln i vi mc tiu m bo mi trng bn vng v duy tr bn vng kt qu thc hin cc Mc tiu MDG trong iu kin tc ng ca bin i kh hu ngy cng tr nn r rt. Bo co ln ny l kt qu ca mt qu trnh tham vn thng xuyn v hiu qu gia cc c quan B, ngnh ca Chnh ph vi cc t chc ca Lin hp quc, cng ng cc nh ti tr quc t, cc t chc phi chnh ph, cc nh nghin cu trong v ngoi nc. Thng qua Bo co ny, Vit Nam mun chia s vi cng ng quc t nhng kinh nghim ca mnh trong thc hin cc Mc tiu MDG. ng thi mong mun tip tc c hp tc v nhn c s h tr, nht l nhng h tr v ngun lc ti chnh v k thut, ca cng ng quc t hon thnh cc Mc tiu MDG vo nm 2015. II. BI CNH 10 NM THC HIN CC MC TIU PHT TRIN THIN NIN K Vit Nam c cng ng quc t nh gi l mt trong s cc nc ang pht trin t c nhng thnh tu ni bt trong ci cch kinh t hng ti tng trng v gim ngho. Trong mi nm gn y, kinh t Vit Nam tng trng kh nhanh v tng i n nh. Tc tng GDP bnh qun hng nm t 7,2% trong giai on 2000-2009. GDP bnh qun u ngi nm 2010 c tnh khong 1.200 USD (PPP), tng gp 3 ln so vi nm 2000. Vi mc ny, Vit Nam chuyn v tr t nhm nc ngho nht sang nhm nc c mc thu nhp trung bnh thp. Trong qu trnh ci cch th trng v thc y tng trng kinh t, Vit Nam hi nhp su rng vo nn kinh t ton cu, thu ht ngun vn u t nc ngoi, khai thc cc c hi th trng quc t thc y tng trng xut khu. Sau hn 20 nm i mi, Vit

Nam c quan h thng mi vi gn 200 quc gia, vng lnh th; k hn 90 hip nh kinh t v thng mi song phng v trn 84 quc gia, vng lnh th c d n u t ti Vit Nam. Gia nhp ASEAN vo nm 1995, Vit Nam thc hin y cc cam kt t do ha thng mi trong khun kh Khu vc Thng mi T do ASEAN (AFTA); tr thnh thnh vin ca T chc Thng mi Th gii (WTO) vo nm 2007 v tham gia tch cc vo Din n Hp tc Kinh t Chu -Thi Bnh Dng (APEC). T do ha thng mi v u t a Vit Nam tr thnh mt nn kinh t c m kh ln. Tuy nhin, bi cnh mi cng t ra nhiu thch thc nh vt qua khng hong ti chnh, gi vng phc hi bn vng; m bo h tr hp l cho cc i tng chu nh hng tiu cc t khng hong ti chnh, bin ng gi lng thc v nng lng th gii. V lu di, bin i kh hu ang to ra thch thc ln i vi vic tip tc thc y tng trng kinh t, gim ngho v cc mc tiu pht trin x hi khc. Vit Nam c bit quan tm v u tin ngun lc cho vic thc hin cc cam kt vi cng ng quc t lin quan n Tuyn b Thin nin k v cc Mc tiu MDG. Cc Mc tiu MDG c c th ha ph hp vi iu kin ca Vit Nam v c lng ghp vo nhng cc chin lc v k hoch pht trin kinh t - x hi quan trng nht ca Vit Nam. Chin lc pht trin kinh t - x hi giai on 2001-2010 a ra quan im thng nht Pht trin nhanh, hiu qu v bn vng, tng trng kinh t i i vi thc hin tin b, cng bng x hi v bo v mi trng; K hoch pht trin kinh t - x hi 5 nm 20012005, 5 nm 2006-2010 c th ha quan im pht trin ny, a ra l trnh v chnh sch c th nhm thc hin thng li cc nhim v v mc tiu pht trin kinh t, x hi ca Vit Nam, ph hp vi tin trnh thc hin cc Mc tiu pht trin Thin nin k n nm 2015. Cc vn kin chin lc ny l nn tng cho qu trnh xy dng mt h thng nhiu chin lc, k hoch pht trin ngnh v lnh vc. Chin lc ton din v Tng trng v Xa i gim ngho (CPRGS) ca Vit Nam c thng qua nm 2002 gn kt cht ch mc tiu tng trng kinh t vi xa i gim ngho, m bo cng bng x hi v pht trin bn vng. CPRGS tip tc nhn mnh Gim i ngho khng ch l mt trong nhng chnh sch x hi c bn, c Nh nc Vit Nam c bit quan tm, m cn l mt b phn quan trng ca mc tiu pht trin; ng thi thc hin i mi, thc y tng trng kinh t nhanh i i vi tin hnh cng tc xa i gim ngho, thc hin cng bng x hi nhm hn ch s phn cch giu ngho gia cc tng lp dn c, gia cc vng. c bit, Chin lc ny a ra nhng mc tiu pht trin mang tnh c th ca Vit Nam (thng gi l cc Mc tiu pht trin ca Vit Nam - VDG). y l h thng cc ch tiu h tr cho vic thc y v nng cao cht lng thc hin cc Mc tiu MDG. Vit Nam huy ng c nhiu ngun lc trong nc v t cng ng ti tr quc t trin khai thc hin cc Mc tiu pht trin kinh t, x hi ca quc gia v cc Mc tiu MDG. Nhiu chng trnh mc tiu quc gia c thc hin nhm u tin phn b ngun lc v huy ng s tham gia ca x hi vo vic t c nhng mc tiu gim ngho, to vic lm, ph cp gio dc tiu hc, tim chng v chng suy dinh dng cho tr em, phng chng HIV/AIDS v mt s bnh dch nguy him, ci thin iu kin v sinh mi trng v cung cp nc sch hp v sinh, pht trin vn ha v m rng mng li cung cp thng tin cho ngi dn... Ngoi ra, Chnh ph Vit Nam c nhng n lc quan trng nhm m bo thc hin cc Mc tiu MDG i vi ng bo dn tc thiu s, ngi ngho cc vng c iu kin kh khn.

III. KT QU 2/3 CHNG NG THC HIN CC MC TIU PHT TRIN THIN NIN K 1. Xa b tnh trng ngho cng cc v thiu i: Trong hai thp k qua t l ngho ca Vit Nam lin tc gim, t 58,1% nm 1993 xung cn 28,9% nm 2002 v tip tc gim xung cn 16% nm 2006 v 14,5% vo nm 2008. Bnh qun mi nm gim c khong 1,8 triu ngi ngho, t hn 40 triu ngi ngho nm 1993 xung 12,5 triu ngi ngho nm 2008. T l ngi i, o lng bng chun ngho lng thc thc phm, gim t 24,9% nm 1993 xung cn 10,9% nm 2002 v 6,9% nm 2008. Theo chun US$1 (PPP), Vit Nam vt xa Mc tiu pht trin Thin nin k gim 50% t l ngi dn c mc thu nhp di mc US$1 (PPP)/ngy trong giai on 1990 2015. T l ny gim t 39,9% nm 1993 xung cn 4,1% nm 2008. Gim ngho din ra tt c cc nhm dn c, thnh th, nng thn, nhm ngi Kinh, nhm dn tc thiu s v cc vng a l. T l ngho khu vc thnh th gim t 25,1% xung 3,3% trong thi k 1993-2008, t l ngho khu vc nng thn gim t 66,4% xung cn 18,7% trong cng k. Nhm dn tc thiu s cng t c nhng thnh tu ng k v gim ngho vi t l ngho gim t 86,4% nm 1993 xung 50,3% nm 2008. Tuy nhin tc gim ngho ca nhm dn tc thiu s thp hn kh nhiu so vi tc gim ngho ca nhm dn tc a s. Nguyn nhn chnh l do ngi dn tc thiu s thng tp trung nhng ni c iu kin a l khng thun li nh min ni, cao nguyn vi c s h tng v cc iu kin kinh t x hi cn kh ngho nn v lc hu.
T l ngho thi k 1993-2008 n v: %
C NC Thnh th - Nng thn: Thnh th Nng thn Theo nhm dn tc: Kinh Cc dn tc khc Theo gii tnh ch h: Nam N Theo vng a l: ng bng sng Hng ng Bc B Ty Bc B Bc Trung B Duyn hi Nam Trung B Ty Nguyn ng Nam B ng bng sng Cu Long 1993 58,1 25,1 66,4 53,9 86,4 60,8 47,9 62,7 81,6 81,0 74,5 47,2 70,0 37,0 47,1 1998 37,4 9,2 45,5 31,1 75,2 39,9 28,2 29,3 62,0 73,4 48,1 34,5 52,4 12,2 36,9 2002 28,9 6,6 35,6 23,1 69,3 31,1 19,9 22,4 38,4 68,0 43,9 25,2 51,8 10,6 23,4 2004 19,5 3,6 25,0 13,5 60,7 21,2 13,2 12,1 29,4 58,6 31,9 19,0 33,1 5,4 19,5 2006 16,0 3,9 20,4 10,3 52,3 17,2 11,8 8,8 25,0 49,0 29,1 12,6 28,6 5,8 10,3 2008 14,5 3,3 18,7 8,9 50,3 15,5 10,8 8,1 24,3 45,7 22,6 13,7 24,1 3,5 12,3

Thnh tu gim ngho l kt qu tng hp ca nhiu yu t: hiu qu cng bng hn ca tng trng kinh t; to vic lm v tng thu nhp; chnh sch h tr, an sinh x hi; pht trin kt cu h tng x ngho v quan trng nht l n lc thot ngho ca chnh ngi ngho. Trong hai thp k qua, Vit Nam lun l quc gia c mc tng trng kinh t cao. Tng sn phm trong nc (GDP) bnh qun u ngi theo gi thc t khng ngng tng, t 402 USD vo nm 2002 ln n 960 USD vo nm 2008 v 1.034 USD vo nm 2009, c t 1.200 USD vo nm 2010. Chng trnh mc tiu quc gia v vic lm v Chng trnh o to ngh em li nhng thnh tu v to cng n vic lm cho ngi dn, y cng l mt trong nhng mc tiu pht trin quan trng ca Vit Nam. Chng trnh gp phn to vic lm mi mi nm khong 1,6 triu lao ng. D n dy ngh cho ngi ngho dy ngh min ph cho khong 100 nghn lao ng ngho trong ba nm 2007-2009, trong trn 60% tm c vic lm, t to vic lm, gp phn tng thu nhp gim ngho. Chnh sch cho h ngho vay vn u i cng gp phn to vic lm v gim i ngho. Trong giai on 2006-2009, c khong 5 triu lt h ngho c vay vn tn dng u i vi mc vay bnh qun khong 6-7 triu ng/lt/h. H thng an sinh x hi Vit Nam l cng c c lc trong vic h tr cc i tng yu th, chu thit thi trong x hi. Nm 2009, c 1,5 triu ngi thuc i tng ngi c cng c hng tr cp u i; 1,26 triu ngi c hng tr cp x hi thng xuyn, tng 720 nghn ngi so vi nm 2005 vi mc tr cp cho cc i tng hng tr cp x hi tng bnh qun gn 50% so vi mc ca quy nh c. Bn cnh , nhiu cng trnh li in, c s y t, trng hc, nc sinh hot c u t xy dng cc x ngho. C s h tng phc v sn xut nng nghip, nh thu li nh c u t phc v cho sn xut. Tnh n nm 2009, c 94% x ngho c ng t n trung tm x. Tt c cc x u c trm y t x. T l x ngho c trng tiu hc v trung hc c s l 84% v 70%. Tuy nhin, t l ngho cn rt cao nhm dn tc thiu s v ti cc vng kh khn (vng min ni, vng su, vng xa); nguy c ti ngho cao; vn ngho th, c bit l ngho i ca b phn dn di c; gim ngho i hi n lc v kinh ph nhiu hn. Ngho i hin nay tp trung ti khu vc nng thn, c bit l cc vng kh khn nh min ni, hi o. Hn 95% ngi ngho sng khu vc nng thn. T l ngho lng thc thc phm nng thn cao hn gp 10 ln so vi thnh th. Nhm dn tc thiu s c t l ngho rt cao. Cho ti nm 2008, c n 50% ngi dn tc vn l ngi ngho v c ti 31% ngi dn tc thuc din i theo chun ngho lng thc thc phm. Gim ngho cn mang tnh cht kinh nin mt s nhm dn tc t ngi gp nhiu kh khn, i hi nhiu bin php lu di. Tc gim ngho c xu hng chm li, nguy c ti ngho cao khi c nhng bin ng v kinh t nh khng hong, tht nghip cng nh nhng ri ro v dch bnh, m au, thin tai khc lit v bt thng do bin i kh hu. Qu trnh th ha nhanh chng v s tng ln t ca dng ngi di c t nng thn v cc thnh ph ln cng lm tng p lc gim ngho khu vc thnh th. 2. Ph cp gio dc tiu hc: Tnh n nm 2000, Vit Nam hon thnh mc tiu ph cp gio dc tiu hc theo chun ph cp ca quc gia. Trong thp k qua, Vit Nam tip tc duy tr ph cp gio dc tiu hc v ng thi n lc nng cao cht lng ph cp gio dc tiu hc. Tt c cc tnh,

thnh ph trong c nc c cng nhn chun quc gia v xa m ch, ph cp gio dc tiu hc v ang thc hin ph cp trung hc c s. Cht lng ph cp gio dc tiu hc khng ngng c nng cao. Mc tiu khng ch l tr em hon thnh tiu hc m cn hon thnh ng trong tui bc tiu hc. n nm 2009 t l i hc ng tui bc tiu hc l 97%. T l bit ch trong dn s trong tui t 10 tui tr ln tng ng k trong thp k qua. Nm 2008, t l bit ch ca dn s trong tui t 10 tui tr ln chung ca c nc l 93,1%, trong thnh th l 96,1%, nng thn l 92%. T l bit ch trong tui t 10 n 40 tui nm 2008 l 96% v l nh nhau gia nam v n.
Cc ch s c bn ca gio dc tiu hc v THCS n v: %
2005-2006 Gio dc tiu hc T l nhp hc ng tui T l hon thnh bc tiu hc T l hc sinh/gio vin T l gio vin/lp T l hc sinh/lp Gio dc trung hc c s T l nhp hc THCS ng tui T l hon thnh bc THCS T l hc sinh/gio vin T l gio vin/lp T l hc sinh/lp 95,0 92,4 20,5 1,28 26,4 78,7 81,9 20,6 1,2 23,9 2006-2007 96,0 85,6 20,1 1,29 26,0 81,0 76,6 19,7 1,9 37,9 2007-2008 96,1 87,9 19,5 1,30 25,5 82,7 76,4 18,3 1,3 36,6 2008-2009 97,0 88,5 19,1 1,31 25,3 83,1 77,6 17,4 2,1 35,6

Cng bng x hi trong gio dc c ci thin rt nhiu, c bit trong vic tng c hi hc tp cho tr em gi, tr em ngi dn tc thiu s. Vic min, gim hc ph, cp hc bng v cc chnh sch h tr khc to iu kin cho i b phn con em cc gia nh ngho, din chnh sch c hc tp. Trong 4 nm t 2006 n 2009 c khong 8 triu lt hc sinh ngho c min hc ph v 2,8 triu lt hc sinh ngho dn tc thiu s c h tr sch gio khoa Nh nc khng ngng y mnh u t cho gio dc, chi ngn sch nh nc cho gio dc tng lin tc, t 15,5% nm 2001 ln 20% tng chi ngn sch nh nc nm 2007. Bn cnh , cng huy ng c s ng gp ca cc doanh nghip, cc t chc chnh tr - x hi v u t nc ngoi. Nh , mng li trng lp c pht trin rng khp trong ton quc. Tuy nhin, Cht lng gio dc cn thp so vi yu cu pht trin ca t nc trong thi k mi. S pht trin quy m gio dc cc bc hc, ngnh ngh v trnh o to trong nhng nm qua p ng tt hn nhu cu hc tp ca nhn dn nhng cht lng gio dc vn cn nhiu hn ch. Trong nm hc 2008-2009, vn c khong 3% tr em trong tui hc tiu hc khng c n trng, tng ng vi khong trn 200 nghn tr em. T l hon thnh bc tiu hc rt thp, cn tn ti s chnh lch ng k gia cc vng. Mt s vng nh Ty Bc B, Ty Nguyn v ng bng sng Cu Long c t l hon thnh bc tiu hc khong 80%, trong khi nhng vng nh Bc Trung B, Nam Trung

B, ng Nam B c t l hon thnh bc tiu hc trn 90%. mt s tnh nh Cao Bng, Sc Trng, Bc Liu, H Giang, t l hon thnh bc tiu hc thm ch cn di 70%. iu ny c ngha l nhiu em nh s phi hc li hoc ngng hc khi tui n trng. C s vt cht k thut nh trng vn cn thiu v lc hu mc d c nhiu ci thin r rt trong nhng nm gn y. Tnh n nm 2007, vn cn 11% s phng hc tnh trng phng hc tm, phng hc cp 4 c nt, nht l vng su, vng xa; th vin, phng th nghim, phng hc b mn v cc phng tin dy hc cn thiu v lc hu. 3. Tng cng bnh ng nam n v nng cao v th cho ph n: Vit Nam c cc ch s v bnh ng gii kh cao so vi cc quc gia c cng mc pht trin v thu nhp. Theo Bo co pht trin con ngi nm 2009 ca Lin hip quc, trong s 155 quc gia, ch s Pht trin lin quan n gii (GDI) ca Vit Nam ng th 94. Gi tr tuyt i ca GDI cng lin tc tng trong thi qua: nm 1998 l 0,668, nm 2004 l 0,689, v nm 2009 l 0,723. Cng theo bo co ny, Vit Nam ng th 62 v ch s Vai tr ca gii (GEM) trong s 109 nc xp hng. Vit Nam l mt trong nhng quc gia c tc thu hp khong cch v gii nhanh nht trong khu vc ng Nam . Hu nh khng c s khc bit v vic tip cn gio dc gia tr em nam v n Vit Nam. Ph n tch cc tham gia vo cc hot ng kinh t - x hi. Vit Nam l mt trong nhng nc ng u trong khu vc Chu Thi Bnh Dng v t l ph n tham gia Quc hi. Qu Pht trin Ph n Lin hip quc (UNIFEM) nh gi rng Vit Nam t c bnh ng v gii trong gio dc ph thng. Vit Nam xo b c khong cch v gii trong lnh vc gio dc, t l hc sinh n cc cp khng ngng tng ln. T l tr em i hc trong tui t 6 n 14 tui (tng ng cp hc tiu hc v trung hc c s) tr em trai v gi l tng ng nhau (khong 94%) v tng i n nh trong nhng nm gn y, s khc bit v t l i hc gia tr em nam v n l rt nh.
T l hc sinh n cc cp hc n v: %
Tiu hc Trung hc c s Trung hc ph thng Cao ng i hc 97-98 47,7 47,0 46,4 51,9 39,1 01-02 47,5 47,5 46,8 50,9 44,3 03-04 47,6 47,8 48,5 46,8 49,5 04-05 47,7 47,9 48,9 51,0 47,0 05-06 48,2 48,1 49,4 53,1 47,2 06-07 48,5 48,3 49,3 53,8 48,4 07-08 46,2 48,8 51,7 50,8 48,4 08-09 47,9 48,5 52,6 51,2 48,5

Bnh ng gii cn t c trong lao ng v vic lm. Trong s lao ng mi c gii quyt vic lm hng nm, n gii chim khong 49%. n nm 2010, t l ph n trong tng s lao ng x hi c t mc 49,4%. Tng s gi lm vic bnh qun c nm ca ph n cng xp x tng s gi lm vic ca nam gii. Trong nm 2008, s gi lm vic bnh qun ca nam gii l 1.565 gi, trong khi con s ny ca ph n l 1.453 gi. Trong cng tc qun l, lnh o, ph n ngy cng bnh ng hn trong vic t ng c v c

gii thiu ng c i biu Quc hi, i biu Hi ng nhn dn; v tr lnh o cc t chc chnh tr - x hi - ngh nghip. S lng cn b, cng chc n trong cc c quan hnh chnh nh nc t cp huyn ti trung ng chim khong 31,1%, cp x, cn b chuyn trch l n chim 16,27% trong tng s cn b chuyn trch, do ph n c ting ni trong pht trin kinh t - x hi cp c s. Nhng tin b v lut php v chnh sch l yu t c bn em li nhng thnh tu v bnh ng gii v nng cao v th ca ph n Vit Nam. Cng tc xy dng php lut da trn nguyn tc tip cn v quyn v bnh ng gii c Nh nc Vit Nam rt quan tm. Lut Bnh ng gii; Lut Phng, chng bo lc gia nh; Lut Hn nhn v gia nh; Lut t ai l nhng b lut c bn m bo quyn bnh ng ca ph n v nam gii. Cc chin lc quc gia nh Chin lc ton din v Tng trng v Xo i gim ngho, Chin lc quc gia v Chm sc sc kho sinh sn 20012010, Chin lc pht trin gio dc 2001-2010, Chin lc quc gia v s tin b ca ph n n nm 2010, Chng trnh mc tiu quc gia gim ngho 2006-2010 u cp n vn bnh gii nhm nng cao v th v quyn li ca ph n. ng thi, lng ghp gii l mt yu cu quan trng ca chnh ph i vi nhiu chng trnh, chnh sch kinh t x hi. Tuy nhin, t l i hc ca hc sinh gi cc cp hc cao cng c xu hng thp hn hc sinh nam, c bit cc vng nng thn, vng su, vng xa do iu kin kinh t x hi kh khn. N gii vn chu mt s thit thi hn nam gii trong lao ng v vic lm. T l ph n lm cng vic gin n vn cao hn so vi nam gii. Bo hnh gia nh, ch yu l i vi ph n v tr em vn l vn kh nghim trng Vit Nam, c bit l vng nng thn, min ni, vng su, vng xa. Bun bn ph n v tr em mi xut hin Vit Nam khong 10 nm tr li y nhng gy nhiu hu qu nghim trng cho nn nhn v gia nh ngi b hi. Nhng nh kin v gii dn n vic nam gii c coi trng v u tin hn ph n trong cng vic gia nh v x hi. Nghim trng hn, nh kin v gii dn n vic mong mun sinh con trai hn sinh con gi ca cc gia nh. 4. Gim t vong tr em: T sut t vong tr em di 5 tui gim t 58 nm 1990 xung 24 vo nm 2009 (nm 2010 c t 25) v mc tiu t ra n nm 2015 l gim xung cn 19,3. Nh vy, tnh n nm 2009, t sut ny gim hn mt na. T sut t vong tr em di 1 tui gim t 44,4 nm 1990 xung 16 nm 2009 ch cn cao hn so vi mc tiu ra vo nm 2015 l 1,2 im phn nghn. Nh vy, nu kt qu ny tip tc c duy tr bn vng th Vit Nam hon ton c th hon thnh mc tiu t ra trc thi hn. T sut t vong tr em di 1 tui gim mnh gp phn quan trng lm gim t sut t vong tr em di 5 tui. Mt c im rt quan trng l bnh tt khng phi l nguyn nhn chnh dn n t vong tr em Vit Nam. C n gn 75% trng hp t vong tr em trn 1 tui l do thng tch, trong cht ui v tai nn giao thng l hai nguyn nhn chnh trong thi gian gn y.

T sut t vong tr em di 5 tui

n v: %
70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 1999 2001 2005 2006 2007 2008 2009 M.tiu MDG 2010 2015 27,3 24,4 24,5 58,0 45,8

23,0

24,4

25,0 19,3

T l suy dinh dng tr em gim t 25,2% nm 2005 xung 21,2% nm 2007 v cn 18,9% nm 2009, nm 2010 c t 18%. So vi mc tiu quc gia ra cho nm 2010 l gim t l suy dinh dng tr em di 5 tui th nh cn xung di 20% vo nm 2010 th Vit Nam t mc 19,9% vo nm 2008, sm hn hai nm so vi mc tiu. Trong giai on 2001-2010, t l tim chng y cho tr em di 1 tui lun c duy tr mc cao, t trn 90%. Vit Nam gi vng c thnh qu thanh ton bi lit t nm 2000; duy tr loi tr un vn s sinh; gim mt cch r rt t l mc nhiu bnh truyn nhim nguy him trong tim chng m rng tr em. Nguyn nhn trc tip ca s thnh cng l trong nhng nm gn y, ton b h thng y t t trung ng n y t thn bn c cng c v kin ton, tng cng u t xy dng c s vt cht, trang thit b v o to cn b bng cc ngun vn trong nc v quc t nhm tng cng nng lc v cung cp cc dch v y t mt cch c cht lng cho nhn dn. Nh nc cng c cc chnh sch h tr, to iu kin thun li cho mi ngi dn c tip cn v s dng cc dch v y t, thc hin cng bng trong chm sc sc kho, ch trng ti cc i tng chnh sch, ngi ngho, ph n v tr em. Chnh sch khm cha bnh cho ngi ngho, ngi dn tc thiu s, chnh sch khm cha bnh min ph cho tr em di 6 tui c ban hnh v trin khai thc hin trong phm vi ton quc t nm 2005 l nhng chnh sch ht sc quan trng. Tuy nhin, thu hp khong cch, to s cng bng hn l thch thc ln nht trong bo v v chm sc sc khe tr em, nht khu vc nng thn, nhm ngi ngho, dn tc thiu s, vng km pht trin. T sut t vong tr em vng ni, vng kh khn hoc trong cc gia nh ngho cao gp 2-3 ln so vi tr em vng ng bng hoc trong cc gia nh c thu nhp cao. Khong cch t sut t vong tr em gia nhm ngho nht v nhm giu nht c ni rng trong giai on ny, t 31 im phn nghn (71 so vi 40) ln 39 im phn nghn (59 so vi 20). Khu vc thnh th c t sut t vong tr em di 1 tui v t sut t vong tr em di 5 tui thp hn nhiu khu vc nng thn. 5. Tng cng sc khe b m: T s t vong m gim t 233/100.000 ca sng vo nm 1990 xung 80/100.000 ca sng vo nm 2005 v xung 69/100.000 ca sng vo nm 2009, d kin nm 2010 ch tiu ny t 68/100.000 ca sng. Tuy nhin, trong c giai on 2006-2009, t s cht

m hu nh khng thay i nn hon thnh c mc tiu ny n nm 2015 s gim t s t vong m xung cn 58,3/100.000 ca sng, Vit Nam cn phi n lc rt ln v chnh sch, chng trnh phi c tnh t ph.
T s t vong m n v: s t vong trn 100.000 ca sng
250 200 150 100 50 0 1990 2001 2004 2005 2006 2007 2008 2009 MDG 2015 130 85 80 75,1 75 76 69 58,3 233

Sc khe sinh sn ca b m c ci thin vi t l ph n c khm thai t ba ln tr ln tng ln qua cc nm. T l ny t 86,4% vo nm 2008, trong mt s khu vc c t l ny rt cao nh ng bng sng Hng (98,5%), Duyn hi Nam Trung B (94,5%) v ng Nam B (94,5%). T l c cn b y t c duy tr mc cao l mt trong nhng nguyn nhn gip gim t s t vong m. T l ny t mc 95%, trong hai vng t 100% l ng bng sng Hng v ng bng sng Cu Long. T l ph n c tim phng un vn hai mi t khong 95% trn ton quc. T l ny ca khu vc Ty Nguyn c ci thin trong thi gian gn y (t gn 93%). Trong giai on 2001-2008, t l ph n tui 15-49 s dng cc bin php trnh thai c xu hng tng ln, t 73,9% nm 2001 ln gn 80% nm 2008. c bit, nhm tui t 30-44 c t l s dng cc bin php trnh thai kh cao, trung bnh 87%. T l cp v chng chp nhn cc bin php trnh thai tng ln, t 78% vo nm 2007, trong t l trnh thai theo phng php hin i chim t l ln, xp x 86% tng s ngi p dng bin php trnh thai. Nguyn nhn ca nhng kt qu trn l do mng li cung cp dch v chm sc sc khe sinh sn c m rng t trung ng n a phng. Tt c cc tnh, thnh ph u c Trung tm chm sc sc khe sinh sn, hu ht cc trung tm y t huyn u c khoa chm sc sc khe sinh sn. Hu ht n h sinh, y s sn nhi, nhn vin y t c s c o to v c k nng c bn v chm sc sc khe sinh sn/k hoch ha gia nh theo chun quc gia; cn b chuyn trch v cng tc vin dn s c tp hun v kin thc, k nng v thc hin cung cp cc dch v t vn, bin php trnh thai phi lm sng ti cng ng. Tuy nhin, thch thc t ra chnh l ch nng cao nhn thc cho b m, loi b nhng tp tc lc hu trong sinh , hng ti thu hp khong cch, to s cng bng hn trong chm sc sc khe b m. T l ph n c khm thai t ba ln tr ln c s khc bit ng k gia cc vng. Mt phn l do tp qun chm sc thai nhi khc nhau v mt phn l do kh khn trong vic tip cn cc dch v chm sc sc kho sinh sn cc vng kh khn. Cc yu t v a l, trnh hc vn ca cc b m v phong tc tp qun ti cc

10

vng ni, vng kh khn cng nh khu vc nng thn l nhng tr ngi i vi gim nhanh t s t vong m. H thng cung cp dch v chm sc sc kho sinh sn tuy c cng c trong thi gian qua nhng mng li chm sc sc kho sinh sn cc vng min ni, vng su, vng xa cn nhiu yu km, nhiu trung tm chm sc sc kho sinh sn tuyn tnh c xy dng nhng xung cp. i ng cn b ni chung tt c cc tuyn cn thiu v s lng, c cu gia cn b c trnh i hc vi cn b trung cp v s cp cng cn bt hp l. 6. Phng chng HIV/AIDS, st rt v cc bnh dch nguy him khc: Vit Nam mi bt u kim ch c tc ly nhim HIV trong 2 nm gn y; st rt v cc bnh dch khc cng mi c thnh cng bc u. Vic duy tr, pht huy kt qu t c trong thi gian ti nhm chn ng v y li ly nhim HIV l ht sc cn thit v gp khng t kh khn do din bin dch phc tp, kh lng. Vit Nam t c mc tiu kim sot t l hin nhim HIV di 0,3% ca Chin lc quc gia phng, chng HIV/AIDS giai on 2004-2010 ra. T l hin nhim HIV chung ( tt c mi la tui) theo c tnh hin nay l 0,28%. Tuy nhin, t l hin nhim HIV ngi trng thnh (t 15-49 tui) l 0,44% nm 2010 v c th tng ti 0,47% vo cui nm 2012. V vy, cc chng trnh can thip cn tip tc phi c gi vng v duy tr. Vit Nam t c nhng kt qu bc u trong ngn chn dch bnh HIV. Tuy nhin, xu hng chng li ca dch HIV ch mi din ra trong 2 nm tr li y nn cha c xem l thc s bn vng. Vic chn ng v y li c HIV/AIDS trong nhng nm sp ti cn rt nhiu kh khn v din bin ca dch bnh vn cn rt phc tp. Ly nhim HIV c tt c cc vng, cc tng lp dn c trong cng ng v vn giai on tp trung vi t l nhim HIV cao nht trong cc nhm ngi tim chch ma tu, ph n hot ng mi dm v nam tnh dc ng gii. Nguy c ly nhim v bng pht dch cn rt cao, c bit mt s tnh vng Ty Bc B nh in Bin, Sn La v cc thnh ph ln. Vit Nam t thnh tu n tng trong vic m rng chng trnh iu tr ARV, c tnh bao ph ca iu tr ARV tng nhanh t 30% cui nm 2007 ln 45% nm 2008 v 53,7% nm 2009. Ngoi ra, cc chng trnh can thip gim thiu tc hi c tng cng v m rng. bao ph v mt a l ca cc chng trnh bm kim tim v bao cao su tng ln r rt. Chng trnh quc gia th im v iu tr thay th nghin cc cht dng thuc phin bng thuc Methadone cho ngi s dng ma ty c trin khai ti Thnh ph H Ch Minh, Hi Phng v H Ni. Tnh hnh mc v t vong do st rt giai on 2000 2009 gim dn. Nm 2000, s bnh nhn st rt l 293.000 trng hp v s t vong l 71 trng hp. n nm 2009, s bnh nhn st rt ch cn 60.867 trng hp (trong c 826 tr em di 5 tui v 62 ph n mang thai), gim 79,7% so vi nm 2000 v s t vong l 27 trng hp. Vit Nam xp v tr th 12 trong s 22 quc gia c s bnh nhn lao cao nht th gii v ng th 3 trong khu vc ch sau Trung Quc v Phillipin. T nm 2005 n nm 2008, s bnh nhn lao c pht hin gia tng qua cc nm v s ngi t vong do lao c gim nhng khng nhiu. n nm 2009, s bnh nhn lao c pht hin gim i gn 500 ngi so vi nm 2008.

11

C c kt qu trn l do nhiu nguyn nhn, trong quan trng nht l huy ng c s tham gia ca ton x hi vo cng cuc phng chng HIV. Cc t chc x hi dn s ngy cng ng gp vai tr quan trng trong hot ng phng, chng HIV Vit Nam: nhiu nhm t lc, cc cu lc b ca nhng ngi nhim HIV, s dng ma ty hay tnh dc ng gii c thnh lp nhm chia s v gip nhng ngi cng cnh ng, tham gia tip cn cng ng, gip mi ngi hiu r hn v dch bnh HIV. Cc t chc x hi dn s cng tr thnh cc i tc chnh trong cc hot ng cung cp dch v cng nh ang tham gia tch cc vo qu trnh xy dng chnh sch, qun l iu hnh v gim st cc hot ng phng, chng HIV/AIDS quc gia. Tuy nhin, nguy c bng pht tr li ca i dch HIV, dch st rt v cc dch bnh khc lun lun thng trc. m bo ngun lc v s phi hp duy tr v pht huy cc bin php ngn chn l mt thch thc ln. Cc hn ch v s lng v cht lng ngun nhn lc gy tr ngi cho vic nhn rng cc m hnh, kinh nghim tt c cp tnh v qun/huyn. Cc chng trnh phng, chng HIV/AIDS thiu cc iu kin khuyn khch, thu ht v duy tr cc nhn vin c nng lc, s thay i nhn s lin tc to ra mt vng lun qun ca s hn ch v nng lc chuyn mn. S k th v phn bit i x vi ngi nhim HIV v bnh nhn AIDS vn cn kh nng n, d hn hai mi nm sau ngy trng hp nhim HIV u tin Vit Nam c pht hin. S thiu hiu bit v bnh tt, cc nh kin lin quan n cc hnh vi c cho l khng c x hi chp nhn v s thiu hiu bit v quyn ca nhng ngi nhim HIV l nhng nguyn nhn chnh gy ra cc hnh vi k th phn bit i x. 7. m bo bn vng v mi trng: Vit Nam v ang trin khai tch cc Chng trnh ngh s 21 (nh hng chin lc pht trin bn vng); cc chin lc, quy hoch v k hoch pht trin kinh t - x hi c r sot li di gc nhn pht trin bn vng, nh cc nguyn tc pht trin bn vng c lng ghp trong cc chin lc, quy hoch, k hoch ca quc gia, cc B, ngnh v a phng. Vit Nam xy dng K hoch hnh ng quc gia v a dng sinh hc n nm 2010 v tm nhn n nm 2020 v hng lot cc quy hoch h thng cc khu bo tn sinh hc, cc khu c bo v. iu kin ca ngi dn c ci thin ng k, Vit Nam tip tc thc hin hot ng xa nh n s cho ngi ngho, h tr vt liu hoc tin ng bo sng vng ngho, c bit kh khn ci thin nh . n nm 2009, t l nh n s trn ton quc ch cn 7,8%. T l dn c nng thn c s dng nc sch hp v sinh tng ln ng k, t 30% nm 1990 ln 83% nm 2010. Tuy nhin, cng tc bo v mi trng cn nhiu mt yu km; ti nguyn thin nhin vn ang b khai thc lng ph v s dng km hiu qu, nhiu kha cnh mi trng khng c bo v tt, b suy thoi v hy hoi. Kh nhiu ch tiu v bo v mi trng t ra cho K hoch 5 nm 2006-2010 c kh nng khng t c. Trong tng lai, Vit Nam l mt trong nhng nc chu tc ng tiu cc mnh m nht ca bin i kh hu ton cu, nc bin dng v thng xuyn b thin tai, lm cho vic m bo mi trng bn vng i hi

12

n lc hn nhiu trong thi gian ti. Vic m bo bn vng v mi trng l thch thc ln i vi Vit Nam. Thch thc i vi mc tiu m bo bn vng v mi trng l rt ln, tt c cc kha cnh v mi trng. N lc ca mt quc gia l cha , cn phi c s hp tc cht ch ca nhiu nc, nht l trong iu kin bin i kh hu ton cu ang din ra ngy cng r rt. 8. Thit lp quan h i tc ton cu v pht trin: Vit Nam t c nhng bc tin ln trong vic thit lp quan h i tc ton cu v pht trin; hon thnh thnh cng nhim k y vin khng thng trc Hi ng Bo an Lin hp quc (2008-2009); m nhim thnh cng vai tr Ch tch ASEAN nm 2010; trin khai thc hin cc cam kt gia nhp T chc Thng mi Th gii (WTO), v nhiu cc cam kt t do ha thng mi khc. N lc thit lp quan h i tc ton cu gip Vit Nam huy ng c cc ngun vn u t nc ngoi, h tr pht trin chnh thc (ODA), tn dng cc c hi ca t do ha thng mi, th trng quc t cho thc y tng trng kinh t v gim ngho. Vit Nam ang tng bc vng chc hi nhp su rng vo kinh t khu vc v th gii. K t khi gia nhp WTO ngy 11/1/2007, Vit Nam trin khai ng cc cam kt a phng v m ca th trng hng ha v dch v, thc hin ng cc cam kt v tr cp trong c quy nh v khng p dng tr cp xut khu nng sn. Vit Nam trin khai ng li i ngoi c lp, t ch, a phng ha, a dng ha, Vit Nam c quan h thng mi vi gn 200 quc gia v vng lnh th, trong k gn 90 hip nh kinh t v thng mi song phng, thit lp quan h u t vi trn 84 quc gia v vng lnh th. Vit Nam l quc gia c m kinh t cao. Tng kim ngch xut nhp khu nm 2009 tng ng 137% GDP. Tc tng trng xut khu trung bnh ca Vit Nam t trn 18% mt nm trong giai on 2000-2008. Vi cam kt tng cng h thng thng mi v ti chnh thng thong, hot ng theo nguyn tc v c th d on, cc chnh sch thu xut, nhp khu c iu chnh ph hp vi cc cam kt quc t. Vit Nam t c nhiu thnh cng trong vic thu ht vn ODA. Mc d tnh hnh pht trin kinh t ca nhiu nc ti tr ch cht c nhiu kh khn, cng ng ti tr quc t tip tc t nim tin vo Vit Nam. Tng vn ODA cam kt ti Hi ngh thng nin Nhm t vn cc nh ti tr dnh cho Vit Nam trong 3 nm (2006-2008) t 18,7 t USD. ODA b sung mt ngun vn quan trng cho u t pht trin, h tr pht trin c s h tng kinh t - x hi, gp phn tng trng kinh t, gim ngho, c bit tng cng kh nng tip cn vi cc dch v c s h tng nng thn, c bit vng kh khn. Nh c s n nh v chnh tr - x hi, duy tr tng trng kinh t kh v ci thin mi trng u t, u t trc tip t nc ngoi tng mnh sau khi Vit Nam gia nhp WTO nm 2007. Vit Nam xy dng Chin lc vay v tr n nc ngoi ti nm 2010 v Chng trnh hnh ng thc hin chin lc nhm gp phn nng cao hiu qu qun l n nc ngoi; bo m ngng n an ton theo chun mc quc t; cng c lng tin ca cc nh u t, cc nh ti tr vo k hoch v kh nng tr n ca Vit Nam. T nm 2001 n nay, hot ng xut khu lao ng v chuyn gia tip tc c Chnh ph Vit Nam khng nh l mt hot ng kinh t - x hi gp phn pht trin

13

ngun nhn lc, gii quyt vic lm, to thu nhp v nng cao trnh tay ngh cho ngi lao ng, tng ngun thu ngoi t cho t nc. Tuy nhin, sau gn 3 nm gia nhp WTO, nng lc cnh tranh ca quc gia tuy c ci thin song cn chm, cha c s thay i ng k v c cu xut khu trong khi thm ht thng mi ang tr thnh vn ng lo ngi. Thch thc lu di i vi Vit Nam l xu th chuyn dch vn ODA trong tng lai theo hng gim dn t l ca vin tr khng hon li v cc khon cho vay c tnh u i cao, thi hn di v tng t l cc khon cho vay km tnh u i hn. iu ny t ra thch thc ln trong vic tip tc tip tc thu ht, trnh lng ph v tng hiu qu s dng vn ODA. Bn cnh , vic m bo gi thuc mc ph hp vi kh nng chi tr ca ngi dn cng l mt thch thc i vi Vit Nam trong tng lai pha trc. 9. Thc hin cc mc tiu pht trin ca Vit Nam (VDG) Vit Nam xy dng cc Mc tiu pht trin ca Vit Nam (VDG) h tr v nng cao cht lng thc hin cc Mc tiu MDG. Bn cnh cc ch tiu h tr trc tip cho h thng ch tiu MDG, Vit Nam b sung cc ch tiu tng cng cung cp dch v h tng thit yu cho ngi ngho; pht trin vn ha thng tin, ci thin i sng tinh thn cho nhn dn; bo tn v pht huy vn ha cc dn tc thiu s; tng cng ci cch hnh chnh v cung cp tr gip php l cho ngi ngho. Vit Nam t c nhng kt qu quan trng trong thc hin cc mc tiu b sung ny. Ti cc x c bit kh khn, tip cn c s h tng thit yu c ci thin ng k; iu kin nh cho ng bo c cng c. Ch trng giao t, giao rng, xa b tp qun du canh du c mang li nhng kt qu quan trng. Trn kha cnh vn ha tinh thn, ting ni v ch vit ca ng bo dn tc thiu s c bo tn; phm vi dy ting dn tc; ni dung v thi lng pht sng cc chng trnh pht thanh, truyn hnh v dn tc thiu s c m rng v tng cng. Nhiu l hi vn ha ca cc dn tc c phc dng v pht huy. Trin khai quy ch dn ch cp c s c tc ng tch cc huy ng s tham gia ca ngi dn vo qu trnh lp v thc hin cc k hoch pht trin kinh t - x hi ca a phng. Thc hin cc chng trnh, chnh sch h tr gim ngho cho cc x c bit kh khn mang li nhng kt qu quan trng trn mi kha cnh ca i sng. So snh gia hai thi im 2005 v 2010, c nhng ci thin ng k v tip cn c s h tng thit yu. C ti 94% x c bit kh khn c ng t n trung tm x; 67,5% cng trnh thy li. Tt c cc x u c trung tm y t x. T l x c trng tiu hc kin c ha v THCS tng ng l 84% v 70%. V s dng in, 91,8% s x c in, trong khong 82% x c s dng in t li in quc gia. n nay 100% s x thuc Chng trnh 135 c dch v in thoi, dch v bu chnh, pht hnh bo ch, tt c cc x c cung cp dch v vin thng cng ch, 100% s x c ph sng pht thanh, truyn hnh; 61% x kh khn c trm pht thanh ring. Pht trin v vn ha thng tin v nng cao i sng tinh thn ca nhn dn lun l mt u tin quan trng ca Chnh ph Vit Nam. Trin khai Chng trnh Mc tiu quc gia v vn ha giai on 2001-2005 v 2006-2010 em li s ci thin ng k trong hot ng vn ho thng tin, th thao. H thng nh vn ho, th vin, t sch cp huyn, x, thn bn,

14

khu vc min ni, vng dn tc thiu s, vng c bit kh khn,vng su vng xa c u t pht trin; cc di tch lch s, vn ho vt th v phi vt th c bo tn, tn to hoc phc dng, p ng tt hn nhu cu hng th v vn ho ca nhn dn. Trong nhiu nm qua, i sng ca ng bo cc dn tc thiu s c ci thin ng k. Mc d t l ngho ca ng bo dn tc thiu s cn cao so vi mc trung bnh ton quc, t l ngho gim ng k t mc 86,4% nm 1993 xung cn 50,3% nm 2008. Bn cnh , kh nng tip cn vi c s h tng thit yu, dch v gio dc, chm sc sc khe ca ng bo dn tc thiu s cng c ci thin ng k trong thi gian gn y. Chnh ph u tin u t, h tr kinh ph cho cc vng kh khn xy dng trung tm vn ho, trang thit b cho nh vn ho, i thng tin lu ng cp tnh, huyn, x, xe t vn ho thng tin lu ng tng hp thng qua thc hin. Bo tn ting ni v ch vit dn tc cho cc dn tc thiu s l vn c u tin. H thng pht thanh v truyn hnh cng c cc chng trnh bng ting dn tc thiu s. Vit Nam ban hnh Php lnh thc hin dn ch x phng, th trn quy nh r nhng ni dung phi cng khai nhn dn bit; nhng ni dung nhn dn bn v quyt nh; nhng ni dung nhn dn tham gia kin trc khi c quan c thm quyn quyt nh; nhng ni dung nhn dn gim st; trch nhim ca cn b v chnh quyn cc cp. Tng cng dn ch cp c s c thc hin song song vi nng cao kin thc php l cho ngi dn. Lut Tr gip php l v Ngh nh s 07/2007/N-CP t nn tng cho trin khai thc hin cc hot ng tr gip php l. Cho n nay 100% tnh thnh trn ton quc c cc Trung tm tr gip php l. IV. VT QUA THCH THC HON THNH CC MC TIU PHT TRIN THIN NIN K 1. Thch thc 1 m bo cc Mc tiu pht trin Thin nin k c th t c cho tt c mi i tng Vit Nam t c hoc s t hu ht cc Mc tiu MDG trn phm vi quc gia. Tuy vy, vic m bo c th t c nhng mc tiu ny cho tt c cc i tng, nht l cc nhm yu th l mt thch thc ln trong thi gian ti. V nhiu nguyn nhn khc nhau, t l ngho nhm dn tc thiu s vn cn cao hn nhiu so vi t l ngho trung bnh ca c nc. Kt qu thc hin cc Mc tiu MDG cho khu vc nng thn, vng kh khn cn thp hn ng k so vi mc trung bnh. Vn thu hp khong cch c cp n trong chin lc v k hoch quc gia. Song, y l thch thc khng th gii quyt c mt cch nhanh chng m i hi nhng n lc thng xuyn v c gng lu di. T l ngho cn khc bit kh ln gia thnh th v nng thn, trong t l ngho nng thn cn kh cao, gp 5,6 ln so vi thnh th. Cht lng gio dc cc cp cc vng nng thn nhn chung thp hn ng k so vi cht lng gio dc khu vc thnh th. Nhng nh kin v gii, nh gi thp vai tr ca ngi ph n v tm l thch sinh con trai vn cn tn ti ph bin vng nng thn. c bit, cc ch s v sc khe tr em v b m nng thn u thp hn ng k so vi khu vc thnh th. Kt qu thc hin cc Mc tiu MDG cng c nhng chnh lch ng k gia cc vng a l. Cc vng Ty Bc B, ng Bc B v Ty Nguyn c kt qu thc hin cc

15

Mc tiu MDG thp hn rt nhiu so vi mc trung bnh ton quc; trong khi , vng ng bng sng Hng, ng Nam B t c cc kt qu thc hin Mc tiu Pht trin Thin nin k cao hn mc trung bnh. Kt qu thc hin cc Mc tiu MDG nhm dn tc thiu s t thp l mt thc t. V tr a l v iu kin pht trin kh khn ni ng bo sinh sng l yu t ch yu cn tr nhng n lc chnh sch ca Nh nc n vi ng bo, hiu qu thp, li ch c hng t tng trng kinh t chung hn ch. Hu ht cc ch s lin quan n thc hin cc Mc tiu MDG nhm dn tc thiu s u t thp hn so vi mc trung bnh, c bit nu so snh vi nhm a s (dn tc Kinh) th tn ti mt khong cch kh xa. Nm 2008, gn 31% ng bo dn tc thiu s xp vo loi i, trong khi t l ny nhm a s ch l khong 3%. Nu tnh theo t l ngho chung nm 2008 th gn 50% ng bo dn tc thiu s sng di mc ngho; trong khi t l tng ng nhm a s l khong 9%. i vi cc Mc tiu MDG khc, mc thc hin nhm dn tc thiu s lun thp hn nhm a s. Thc y thc hin cc Mc tiu MDG i vi cc nhm i tng c th khc cng l mt thch thc ng k. Nhng nhm ny bao gm nhm di c t nng thn n thnh th, nhm ngho thnh th, ngi gi neo n, ngi tn tt v cc i tng x hi c bit nh i tng nghin ht, tim chch ma ty, mi dm. Xt theo c im cuc sng, nhng nhm c th ny c hng li t hn t nhng n lc ca Vit Nam thc hin cc Mc tiu MDG. 2. Thch thc 2 Tc ng ca khng hong ti chnh, bin ng gi lng thc v nng lng Trong cc nm 2007-2010, th gii phi i mt vi ba kh khn nghim trng: khung hoang ti chnh, bin ng tng gia nhin liu va gia lng thc trn quy m toan cu. Do vy, trin vng t c cc Mc tiu MDG ca Vit Nam tr nn phc tp hn bi tc ng tiu cc ca cc kh khn ny, trong nghim trng nht l khng hong kinh t ton cu. Tng trng GDP ca Vit Nam t mc trung bnh 7,85% trong giai on t 20042008 nhng ch t 5,32% trong nm 2009. Cng vi bin ng gi lng thc v gi nhin liu, khng hong ti chnh v suy gim kinh t ton cu to ra cc ri ro ng k trong ngn hn i vi cc kt qu Vit Nam t c trong thc hin cc Mc tiu MDG. Trc tin, tc ng nh hng xu n nn kinh t, sn xut hng ha v xut khu gim st, bi chi ngn sch tng,... Nhng kh khn v kinh t s ko theo bin ng tiu cc v x hi nh mt vic lm, gim thu nhp, nguy c ti ngho tng v cht lng cc dch v x hi gim,... B ba khng hong ny c th lm cho c gng m bo thc hin cc Mc tiu MDG cho cc nhm yu th tr nn kh khn hn. Tc ng ca khng hong kinh t, bin ng gi lng thc v nng lng trc ht l n lnh vc kinh t, nh hng n ngun lc thc hin cc chnh sch gim ngho v chnh sch x hi, lm gim tnh bn vng ca cc kt qu t c trong vic thc hin cc Mc tiu MDG. Bin ng tng gia lng thc nh hng trc tip, lm tng gi lng thc c trong nc v xut khu. Bn thn iu ny cng c hai mt tch cc v tiu cc. Mt tch cc l

16

vic tng gi lm tng thu nhp ca ngi sn xut lng thc v thu nhp xut khu t xut khu lng thc. Mt tiu cc l tng chi tiu ca ngi tiu dng i vi lng thc thc phm. Gia tng t bin gi lng thc cng gy ra cc nh hng gin tip nh lm tng lm pht; tng t l ngho th v trong nhm c dn khng sn xut lng thc (in hnh l ngi dn sng thnh ph v lao ng phi nng nghip nng thn). Khng hoang gia nhin liu tac ng trc tip ti gia u vao san xut, do lm tng chi ph sn xut ca cc doanh nghip v chi tiu cho nhin liu ca ngi dn, hu qu l lm tng gi c hng ha. i vi ngi nng dn, tng gi nhin liu cn lm tng gi phn bn l mt hng s dng nhiu nhin liu khi sn xut v cc u vo khc cho sn xut nng nghip. iu ny khin cho thu nhp rng ca ngi sn xut nng nghip chu nh hng tiu cc. Khng hoang tai chinh tc ng theo cc knh thng mi, u t v du lch: Xut khu s gp kh khn do nhu cu th trng th gii bi khng hong xy ra cc nc bn hng ca Vit Nam. ng thi, vn FDI gim do cc doanh nghip nc ngoi gp kh khn nc mnh, nn ct gim vic u t vn sang cc nc khc. Thm vo , doanh thu t cc hot ng du lch cng suy gim do lng khch du lch t i v l do tit kim chi ph. Thng qua cc knh xut khu v u t, khng hong s gy ra kh khn v ngun vn v th trng cho cc doanh nghip trong nc. Kh khn ny s dn ti gia tng tht nghip, gim li nhun ca doanh nghip, ct gim tin lng t to nn gnh nng v an sinh x hi cho Chnh ph. V tc ng lu di, suy gim cc hot ng kinh t do khng hong s dn ti vic gim cc c hi vic lm v thu nhp, do nh hng xu ti thu nhp ca cc h gia nh. Trong khi , s gia tng gi lng thc v nhin liu s khin cc h gia nh gp nhiu kh khn hn trong vic chi tiu cho lng thc v nhin liu, v c th phi ct gim chi tiu cho cc nhu cu c bn nh lng thc, dinh dng, y t, gio dc... Hu qu lu di l kh nng anh hng ti suy dinh dng, ti t vong ph n v tre em, gim ty l nhp hoc. 3. Thch thc 3 Tc ng ca bin i kh hu v kh nng thc hin bn vng cc Mc tiu MDG Bin i kh hu , ang v s l thch thc rt ln i vi tin trnh t c cc Mc tiu MDG ca Vit Nam. Nhiu nghin cu cho thy bin i kh hu thc s din ra Vit Nam v Vit Nam l mt trong nm nc trn th gii chu nh hng nng n nht ca bin i kh hu. Chnh ph Vit Nam sm nhn ra cc thch thc cng nh vai tr ca bin i kh hu v hnh thnh chng trnh hnh ng ton din v kp thi. Tuy vy, kh nng duy tr kt qu v t cc Mc tiu MDG l rt kh khn do bin i kh hu ton cu. Mt b phn ln h gia nh thuc din ngho hoc cn ngho l i tng d b tn thng do bin i kh hu do phn ln sinh k ca h gn cht vi t nhin. Bin i kh hu v th c th tc ng rt tiu cc ti sinh k v i sng ca h, khin h ri vo tnh trng ngho hn, v thng qua tc ng xu n vic t c cc Mc tiu MDG khc nh ph cp gio dc, chm sc sc khe v bo v mi trng.

17

Bin i kh hu, nc bin dng ngy cng tr nn r rt v Vit Nam l mt trong nhng nc chu tc ng mnh nht. Khng nhng kh t c cc Mc tiu MDG v cc kt qu hin ti cng kh c duy tr v c kh nng b ph v. i vi mc tiu xa b tnh trng ngho cng cc v thiu i: Bin i kh hu tc ng ti ti sn, sinh k bao gm nh ca, ngun cp nc, sc khe v h tng k thut. Nhng tc ng ny c th lm suy gim kh nng ca con ngi trong vic m bo cuc sng, vt qua i ngho; Gim sn lng nng nghip, nh hng ti an ninh lng thc; Thay i trong h thng t nhin v ti nguyn thin nhin, h tng k thut v nng sut lao ng c th lm gim cc c hi thu nhp v nh hng ti pht trin kinh t; Cc sc p x hi c ngun gc t s dng ti nguyn thin nhin c th dn ti xung t, mt n nh cuc sng v sinh k buc cc cng ng phi di c. i vi mc tiu ph cp gio dc tiu hc: Mt ti sn, sinh k v thm ha t nhin lm gim cc c hi c gio dc o to chnh quy, nhiu tr em (c bit l tr em gi) c th b p phi ngh hc nhm gip gia nh tm vic lm tng thu nhp hoc gip nhng thnh vin gia nh b m; Suy dinh dng v bnh tt cng lm gim t l n trng v kh nng hc tp ca tr em; Thay i ni sng v di c c th lm gim c hi n trng. i vi mc tiu tng cng bnh ng nam n v nng cao v th cho ph n: S gia tng bt bnh ng v gii do cc sinh k ca ph n ngy cng ph thuc vo mi trng v cc iu kin kh hu, thi tit. iu ny c th dn ti suy gim sc khe v gim thi gian tham gia vo cc qu trnh ra quyt nh v tng thu nhp; Ph n v tr em gi thng phi m nhim vic ni tr, gio dc con ci v lo thc phm cho gia nh. Trong bi cnh tc ng ca bin i kh hu ngy cng gia tng, h phi i mt thm vi nhiu kh khn, gia tng cng vic gia nh, gim c hi c gii phng v bnh ng; cc gia nh ngho, ph n thng phi qun l ti sn nhng cc ti sn ny thng b nh hng mnh m bi cc thm ha c lin quan ti kh hu. i vi mc tiu gim t vong tr em: T vong v bnh tt c xu hng gia tng do thin tai nh bo, l, hn v cc t nng nng, rt hi ko di; Tr em v ph n mang thai thng l nhng i tng c h min dch yu hn, d b ly truyn cc bnh truyn nhim do cn trng nh st rt, st xut huyt, vim no v cc bnh dch ly truyn qua ng nc hoc v sinh km. Nhng bnh dch ny c th gia tng do bin i kh hu v lm tng t l t vong tr em. i vi mc tiu tng cng sc khe b m: Gim cht lng nc v s lng nc sch, nguy c gia tng cc bnh truyn nhim do bin i kh hu l yu t e da sc khe sinh sn, iu kin nui dng, chm sc b m v tr em; Thm ha thin nhin gy mt ma, i km, di c do bin i kh hu c th tc ng ti an ninh lng thc v dinh dng cho b m, tr em. i vi mc tiu phng chng HIV/AIDS, st rt v cc bnh khc:

18

Sc p v ti nguyn nc v iu kin thi tit nng ln s lm gia tng bnh dch, k c HIV/AIDS. Bin i kh hu c th lm tng s ly lan v bng pht mt s bnh truyn nhim qua cn trng v thc n/ngun nc. Mt s bnh mi hoc trc y khng c Vit Nam c th xut hin, cc bnh b kim ch c nguy c quay li, lan rng sang cc vng mi do thay i thi tit, kh hu. Di c tng v mt dn s cao do nh hng ca bin i kh hu v nc bin dng, thin tai c th lm tng s ly lan cc bnh truyn mhim v bnh x hi, k c HIV/AIDS v st rt. Cc c nhn v gia nh sng chung vi HIV hoc b nh hng, c t l ti sn sinh k thp, h min dch yu v suy dinh dng cao s b nh hng nhiu hn do tc ng ca bin i kh hu v thin tai, dn n tng nguy c ly truyn, lm gim thm ch trit tiu hiu qu cc hot ng phng chng. i vi mc tiu m bo bn vng v mi trng: Cc tc ng trc tip hoc gin tip ca bin i kh hu c th gy thay i v suy thoi cc ngun ti nguyn thin nhin v h sinh thi, gim a dng sinh hc, tng nhim mi trng l mt thch thc ln cho pht trin bn vng; Bin i kh hu c th thay i qu trnh tng tc gia h sinh thi v con ngi, dn ti mt a dng sinh hc v cc ngun b tr cuc sng c bn t ti nguyn thin nhin cho sinh k con ngi i vi nhiu cng ng. i vi mc tiu thit lp quan h i tc ton ton cu v pht trin: Bin i kh hu l mt thch thc ton cu. Qu trnh ng ph i hi s hp tc ton cu, c bit l i vi cc nc ang pht trin i ph v thch ng vi cc tc ng tiu cc ca bin i kh hu; Quan h quc t v cc mi tng tc a l, chnh tr c th b nh hng do cc tc ng ca bin i kh hu v xung t lin quan n ti nguyn, lnh th v mi trng. Vt qua nhng tr ngi ni trn t c cc Mc tiu pht trin Thin nin k l nhim v m Vit Nam s phi kin quyt thc hin trong thi gian 5 nm ti. Trong Chng trnh mc tiu quc gia ng ph vi bin i kh hu, cng nh trong Chin lc pht trin kinh t - x hi 10 nm 2011-2020 v K hoch pht trin kinh t - x hi 5 nm 2011-2015 ra nhng nh hng pht trin ln. Trong thi gian ti, cn tip tc nghin cu a ra nhng gii php c th i ph vi nhng tr ngi v thch thc tng mc tiu pht trin Thin nin k, lng ghp nhng gii php trong cc k hoch v chng trnh pht trin. V. HNG TI NM 2015, VIT NAM PHN U HON THNH CC MC TIU PHT TRIN THIN NIN K Trn quan im gn tng trng kinh t vi thc y pht trin x hi, xa i gim ngho v bo v mi trng, Vit Nam t mc tiu chung cho giai on pht trin kinh t x hi 5 nm ti, 2011-2015 l: Pht trin nn kinh t vi tc tng trng nhanh v bn vng trn c s tip tc chuyn i c cu nn kinh t, nng cao cht lng, hiu qu, sc cnh tranh v ch ng hi nhp quc t. To nn tng a t nc c bn tr thnh nc cng nghip theo

19

hng hin i. Tng nhanh hm lng khoa hc v cng ngh cao trong sn phm. Ci thin v nng cao r rt cht lng gio dc, o to, pht trin ngun nhn lc. Nng cao i sng vt cht v tinh thn ca nhn dn, nht l i vi ngi ngho, dn tc thiu s, vng min ni, vng su, vng xa. Tng cng cng tc bo v ti nguyn mi trng v ch ng ng ph vi cc tc ng ca bin i kh hu. Gi vng n nh chnh tr, bo m quc phng an ninh v trt t an ton x hi. Vit Nam t mc ch phn u hon thnh cc Mc tiu MDG vo nm 2015: V xa i gim ngho: T nm 2011 n nm 2015, phn u gim t l h ngho c nc bnh qun mi nm gim khong 1-2%, duy tr cc kt qu t c, m bo khng cn h i trong c nc. V nng cao cht lng ph cp gio dc tiu hc: Xy dng nn gio dc Vit Nam theo hng chun ha, hin i ha, a nn gio dc thot khi tnh trng lc hu so vi cc nc tin tin trong khu vc. Duy tr kt qu t c v ph cp gio dc tiu hc, phn u nng t l tr em i hc ng tui bc tiu hc ln 99%. V tng cng bnh ng gii v nng cao v th ca ph n: Hng ti nm 2015, phn u bo m bnh ng gii khng ch trong gio dc m trn mi phng din ca i sng x hi, thu hp dn khong cch gii v xa dn nh kin gii. V bo v v chm sc sc khe tr em: n nm 2015, phn u t t sut t vong tr em di 5 tui cn di 20 v t sut t vong tr em di 1 tui cn di 12, hon thnh Mc tiu pht trin Thin nin k s 4 v gim t sut t vong tr em. Bo m cc quyn c bn ca tr em, to mi trng an ton, lnh mnh tr em pht trin ton din v th cht, tr tu v tinh thn; bo v tr em v phng nga cc nguy c xm hi tr em; tr gip, phc hi cho cc tr em c hon cnh c bit. V chm sc sc khe b m: Hng n nm 2015, Vit Nam phn u gim t s t vong b m lin quan n thai sn vt mc k hoch 5 nm 2011-2015 ra l 60/100.000 ca sng hon thnh Mc tiu pht trin Thin nin k v tng cng sc khe b m. V phng, chng HIV/AIDS, st rt v cc bnh dch khc: Trong 5 nm ti, Vit Nam tip tc pht huy nhng n lc v cc gii php can thip hin ti nhm kim ch v gim mnh s ly nhim HIV, sn sng i ph vi nhng din bin phc tp ca dch HIV/AIDS. Phn u mi ngi dn c cung cp cc dch v y t c bn, c iu kin tip cn v s dng cc dch v y t c cht lng, tip tc y mnh hiu qu kim sot dch bnh ca h thng y t v m bo mi ngi u c sng trong cng ng an ton, pht trin tt v th cht v tinh thn. V m bo mi trng bn vng:

20

Mc tiu nm 2015 l s dng hp l v c hiu qu cc ngun ti nguyn thin nhin, bo m s hi ha gia pht trin kinh t v bo v ti nguyn mi trng. Ch ng ng ph vi bin i kh hu, c bit l nc bin dng. Phn u n nm 2015, a t l che ph rng ln 42,5%; t l dn s nng thn c cung cp nc hp v sinh l 96%; 98% dn s thnh th c s dng nc sch; 70% cc khu cng nghip, khu ch xut c h thng x l nc thi tp trung t tiu chun mi trng; 85% cht thi rn c thu gom th; 85% cht thi y t c x l; 80% c s gy nhim mi trng nghim trng c x l trit . V tng cng hp tc ton cu v pht trin: Trong 5 nm ti, Vit Nam ch trng thc hin tt ng li i ngoi, tng cng hp tc quc t, to mi trng ha bnh, n nh v tranh th mi ngun lc t bn ngoi pht trin kinh t - x hi. Tng cng hi nhp quc t su rng v c hiu qu, gp phn pht trin nhanh, bn vng v xy dng nn kinh t c lp t ch. Thc hin c trch nhim cc cam kt quc t. Tip tc ci thin mi trng u t, to lp nhng iu kin thun li thu ht mnh cc ngun vn quc t; thu ht cc nh u t ln, c cng ngh cao, cng ngh ngun; m rng v a dng th trng xut nhp khu. VI. NHNG BI HC KINH NGHIM CA VIT NAM SAU 2/3 CHNG NG THC HIN CC MC TIU MDG 1. Bi hc v phng php v cch tip cn thc hin cc Mc tiu MDG: Vit Nam cam kt mnh m t Trung ng n a phng vi vic thc hin cc Mc tiu MDG; pht trin cch tip cn Quc gia ha cc Mc tiu MDG v lng ghp vo chin lc, k hoch v cc chng trnh pht trin ca quc gia. Vit Nam cam kt mnh m vi cng ng quc t trong vic thc hin cc Mc tiu MDG v tch cc trin khai hiu qu cc ni dung ca Mc tiu MDG. Quan im pht trin chin lc ca Vit Nam trong giai on 2001-2010 l Pht trin nhanh, hiu qu v bn vng, tng trng kinh t i i vi thc hin tin b, cng bng x hi v bo v mi trng. Quan im ny th hin mt cch y tinh thn ca cc Mc tiu MDG m Vit Nam cam kt vi cng ng quc t. Vi vic gn kt v lng ghp cc Mc tiu pht trin Thin nin k vo Chin lc pht trin, cc k hoch pht trin kinh t - x hi, qu trnh Vit Nam thc hin cc Mc tiu pht trin Thin nin k cng chnh l qu trnh Vit Nam thc hin cc mc tiu pht trin kinh t - x hi ca t nc. Thc hin cc Mc tiu MDG v vy l trch nhim h thng chnh quyn cc cp, t trung ng n a phng trong pht trin kinh t - x hi ca Vit Nam. Vic xy dng cc Mc tiu pht trin ca Vit Nam (VDG) l mt bc tin b ng k trong cch tip cn thc hin thnh cng cc Mc tiu MDG Vit Nam. Trn c s tnh cht tng hp v lin ngnh ca cc Mc tiu MDG, cc Mc tiu VDG c ngha b tr, gip nh gi mt cch tt hn cc yu t, nguyn nhn v tc ng ca chnh sch ti vic thc hin cc Mc tiu MDG. Cc Mc tiu VDG l kt qu nghin cu tnh ph hp ca cc Mc tiu MDG vi c im c th ca Vit Nam. y l kinh nghim hon ton c th p dng c mi quc gia khc nhau, ty thuc vo c im c th ca quc gia .

21

2. Bi hc v huy ng v s dng ngun lc cho Mc tiu MDG Vi vic MDG c lng ghp vo h thng ca quc gia, Vit Nam huy ng ti a ngun lc trong v ngoi nc, u tin s dng thc hin thnh cng cc mc tiu pht trin ca Vit Nam v cc mc tiu MDG. Vit Nam tp trung u tin cc ngun lc, bao gm c ngun lc trong nc v ngoi nc, c bit l ngun vn ODA ca cc nh ti tr quc t song phng v a phng trin khai thc hin cc Mc tiu MDG c lng ghp vi cc mc tiu pht trin kinh t - x hi thng qua nhiu c ch, chnh sch, cc chng trnh mc tiu quc gia v cc chng trnh mc tiu quan trng khc. y l mt c im quan trng trong qu trnh thc hin cc Mc tiu MDG ti Vit Nam. Thng qua nhng chng trnh ny, Vit Nam huy ng nhiu ngun lc t ngn sch trung ng, ngn sch cc a phng, ng gp ca ngi dn, h tr ca cng ng ti tr quc t thc hin cc mc tiu pht trin kinh t - x hi. Bn cnh nhng Chng trnh mc tiu quc gia c quy m trn ton quc, Chnh ph Vit Nam trin khai c hiu qu nhiu chng trnh, d n cng c quy m v tm quan trng ln i vi gim ngho v an sinh x hi i vi cc vng c th, cho ng bo dn tc thiu s. ng thi, Vit Nam ch trng huy ng mi ngun lc t cc c nhn v t chc trong nc v nc ngoi cng vi ngun u t t ngn sch nh nc m bo thc hin thnh cng cc Mc tiu MDG. 3. Bi hc v thc hin cc Mc tiu MDG c s tham gia ca ngi dn Vi cch tip cn mi trong cng tc lp k hoch v chnh sch, ngi dn c khuyn khch v tch cc tham gia vo qu trnh tham vn k hoch, tham vn chnh sch. Thng qua , chnh ngi dn tham gia thc hin thnh cng cc Mc tiu MDG. Chnh ph Vit Nam pht huy vai tr ch ng cao trong trin khai thc hin cc Mc tiu pht trin ca Vit Nam v Mc tiu MDG. Cch tip cn t di ln trong cng tc lp k hoch v chnh sch th hin ngi dn c tham gia vo qu trnh tham vn khi thit k v xy dng cc chng trnh, chnh sch, cc d n h tr gim ngho. y l kt qu tng hp ca nhiu yu t trong quan trng nht l trin khai thc hin dn ch cp c s v ci cch hnh chnh nhm cao v pht huy vai tr ca ngi dn trong xy dng v trin khai cc k hoch, chng trnh pht trin kinh t - x hi. S tham gia gp phn quan trng m bo cc can thip ny c thc hin theo li ch ca ngi dn. Qu trnh tham gia ca ngi dn cng gp phn tch cc vo nng cao hiu qu s dng cc ngun lc h tr, trnh lng ph, tht thot vo nhng chi tiu khng hiu qu hoc khng ph hp vi quy nh ca cc chng trnh h tr gim ngho.

4. Bi hc v vai tr ca cc T chc x hi dn s

22

Vit Nam huy ng c s tham gia tch cc ca cc t chc on th qun chng, cc t chc x hi ngh nghip, cc hi v cc t chc phi chnh ph trong vic thc hin cc Mc tiu MDG. Vit Nam c h thng cc on th qun chng v cc t chc x hi - ngh nghip a dng, phn ln c quy m ton quc v c h thng t chc cp c s. Cc on th qun chng l nhng t chc chnh tr - x hi, tp hp cc thnh vin t nguyn thuc cc nhm x hi khc nhau, nh Hi lin hip ph n, Hi nng dn, on thanh nin, Hi lin hip thanh nin, i thiu nin, Hi cu chin binh, Hi ngi cao tui. Cc hip hi ngh nghip v cc t chc phi chnh ph (phn nhiu hot ng trong lnh vc nghin cu, t vn v pht trin) cng c thnh lp v hot ng nhiu a phng. Cc Mc tiu MDG ph hp vi nh hng hot ng ca cc t chc x hi, v vy hu ht cc t chc u la chn nhng Mc tiu MDG lm phng hng chnh cho hot ng. Chnh ph Vit Nam khuyn khch v h tr nhng hot ng . Trong nhiu trng hp ngun lc ca Chnh ph dnh cho thc hin mt s mc tiu, can thip gim ngho c phn b v thc hin thc hin bi cc t chc x hi. Cc t chc x hi ng vai tr l tr ct huy ng s tham gia ca ng o dn c v t chc hnh ng. Nhiu phong tro qun chng c hnh thnh nhm thc hin cc mc tiu pht trin, nh phong tro vn ng cc gia nh a tr em ti trng do Qu khuyn hc t chc nhiu a phng; phong tro phng chng suy dinh dng tr em, chm sc sc khe sinh sn v k hoch ha gia nh do Hi ph n cng vi ngnh y t tin hnh; phong tro phng chng HIV/AIDS do cc t chc thanh nin cng vi cc trng hc tin hnh; phong tro trng cy, gi gn mi trng sch p cng ng do Hi ngi cao tui, Hi ph n, i thiu nin tin hnh. VII. KT LUN Vit Nam t c nhng kt qu quan trng trong 2/3 chng ng thc hin cc Mc tiu MDG qua v quyt tm hng ti hon thnh cc Mc tiu vo nm 2015. Vit Nam v ch sm i vi mt s Mc tiu: hon thnh mc tiu xa b tnh trng ngho cng cc v thiu i ngay t nm 2002, v cho n nay gim c t l ngho so vi u thp k 1990; hon thnh ph cp gio dc tiu hc vo nm 2000 v d kin s hon thnh ph cp gio dc trung hc c s vo nm 2010. Vit Nam cng c bn hon thnh mc tiu v bnh ng gii v nng cao v th cho ph n; thnh cng trong vic kim sot st rt, mt s dch bnh nguy him, bc u ngn chn c s ly lan HIV v ang trc ngng c th hon thnh Mc tiu gim t vong tr em. Tuy nhin, Vit Nam cn phi tip tc c rt nhiu c gng c th t c mc tiu tng cng sc khe b m v bn vng v mi trng. Nhng thnh tu ni bt ni trn l kt qu tng hp ca nhiu yu t trong quan trng l cam kt mnh m v quyt tm ca Vit Nam thc hin cc Mc tiu MDG. Cam kt v quyt tm ca Vit Nam c c th ha bng vic lng ghp cc Mc tiu MDG vo cc mc tiu pht trin kinh t - x hi ca t nc. Qu trnh thc hin cc Mc tiu MDG cn c h tr bi vic a ra cc Mc tiu VDG; i mi c ch chnh sch, phng thc huy ng ngun lc pht trin v la chn u tin cao hn cho cc vng chm pht trin, cc nhm dn c ngho, d b tn thng. Trong thc t, thc hin cc mc tiu

23

pht trin kinh t - x hi ca Vit Nam cng chnh l thc hin cc Mc tiu MDG. Qu trnh c thc hin trn c s huy ng ti a cc ngun lc trong nc, khi dy s tham gia v ng gp tch cc ca mi tng lp nhn dn, huy ng v s dng hiu qu h tr ca cc t chc quc t, cng ng cc nh ti tr quc t, v cc t chc phi chnh ph. Mc d Vit Nam v s c th hon thnh hu ht cc Mc tiu MDG phm vi quc gia, tuy nhin c th t c nhng mc tiu ny cho tt c cc i tng, c bit l cc nhm yu th, l mt thch thc ln. V nhiu l do khc nhau, mt s i tng c th khng c hng li t vic Vit Nam thc hin cc Mc tiu MDG nhiu nh mc trung bnh ton quc. Tnh trng ngho ca cc dn tc thiu s phn b ch yu cc vng c iu kin t nhin, kinh t - x hi kh khn cn mc rt cao. Kt qu thc hin cc Mc tiu MDG cng cn chnh lch ng k gia thnh th v nng thn, gia cc vng, v vi mt s nhm i tng c th nh khc. Bn cnh , duy tr v thc y thc hin cc Mc tiu MDG trong iu kin khng hong ti chnh v bin ng bt li khc ca mi trng kinh t quc t cng l mt thch thc ng k. Mc d kinh t Vit Nam vt qua c giai on kh khn nht v ang c du hiu phc hi bn vng, nhng nhiu kh khn vn cn pha trc. Kh c kh nng khng hong ti chnh c tc ng su rng n cc kt qu thc hin Mc tiu MDG ca Vit Nam. Tuy nhin, khng hong ti chnh c th lm nhng c gng m bo thc hin cc Mc tiu ny vi nhng i tng bt li ngy cng tr nn kh khn hn. Thch thc ln th ba i vi Vit Nam, cng nh nhiu quc gia trn th gii l hon thnh v duy tr bn vng cc kt qu thc hin Mc tiu MDG trong iu kin bin i kh hu. L mt trong nhng nc chu nh hng nng n nht ca bin i kh hu, Vit Nam ang chu nhng tc ng ca cc hin tng thi tit bt thng do bin i kh hu gy ra. Quan trng hn l hu ht dn s ngho v cn ngho ca Vit Nam u c sinh k ph thuc vo cc iu kin thi tit, ngun ti nguyn thin nhin; mt phn trong s sinh sng ti nhng khu vc d b tn thng trc nhng bin ng ca kh hu. m bo sinh k bn vng, cung cp c s h tng v dch v cng cho cc i tng chu nh hng mnh ca bin i kh hu l thch thc ln i vi Vit Nam trong vic duy tr bn vng cc kt qu thc hin Mc tiu pht trin Thin nin k.

24

MT S CH TIU CH YU NH GI TNH HNH THC HIN CC MC TIU THIN NIN K CA VIT NAM
kh nng t mc tiu vo 2015 t

Ch tiu, ch s

Nm 1990

Nm 2005

Bo co MDG 2010 14,5% (nm 2008) 3,5% (nm 2008) 18,9 (nm 2009)

1 2 3

MDG1: Xa b tnh trng ngho cng cc v thiu i 58% 19,5% T l ngho (nm 1992) (nm 2004) 18,4% 4,7% Ch s khong cch ngho (nm 1993) (nm 2004) T l suy dinh dng tr em di 5 tui 41% 25,3% (th nh cn/tui) MDG2: Ph cp gio dc tiu hc T l nhp hc ng tui bc tiu hc 87% 95%

1 2 3

1 2 3

1 2

97% (nm 2009) 88,5% T l hc sinh hon thnh tiu hc 85,6% (nm 2009) 83,1% T l nhp hc ng tui bc THCS 81% (nm 2009) MDG3: Tng cng bnh ng nam n v nng cao v th cho ph n 47,7% 47,9% T l hc sinh n so vi hc sinh nam bc 47,7% tiu hc (nm 1998) (nm 2009) 47% 48,5% T l hc sinh n so vi hc sinh nam bc 47,9% THCS (nm 1998) (nm 2009) 46,4% 52,6% T l hc sinh n so vi hc sinh nam bc 48,9% THPT (nm 1998) (nm 2009) 18,48% 25,76% T l i biu n trong quc hi (so vi (kha IX, (kha XII, tng s i biu quc hi) nhim k nhim k 1992-1997) 2007-2011) 21,1% 23,9% T l i biu n cc c quan dn c (nhim k (nhim k (HND) cp tnh 1999-2004) 2004-2009) 21 % 23% T l i biu n cc c quan dn c (nhim k (nhim k (HND) cp huyn 1999-2004) 2004-2009) 16,1% 19,5% T l i biu n cc c quan dn c (nhim k (nhim k (HND) cp x 1999-2004) 2004-2009) MDG4: Gim t vong tr em 25 T sut t vong tr em di 5 tui 58 27,3 (nm 2009) T sut t vong tr em di 1 tui 44,4 26,0 16 (nm 2009)

C kh nng t

MDG5: Tng cng sc khe b m

C gng t

25

Ch tiu, ch s 1 2 3 4 T s cht m so vi 100.000 ca sng T l cc ca sinh c s h tr ca cn b y t c tay ngh T l s dng cc bin php trnh thai ca ph n tui 15-49 ang c chng T l ph n c khm thai trong thi k thai sn t 3 ln tr ln

Nm 1990 233

Nm 2005 80 92,71% (nm 2006)

Bo co MDG 2010 69 (nm 2009) 94,8% (nm 2009) 80% (nm 2008) 86,4% (nm 2008)

kh nng t mc tiu vo 2015

73,9% (nm 2001) 84,3%

MDG6: Phng chng HIV/AIDS, st rt v cc bnh khc 1 2 3 4 5 6 7 8 T l nhim HIV T sut hin nhim HIV trn 100.000 dn S lng ngi ln c iu tr ARV S lng tr em c iu tr ARV S bnh nhn st rt S bnh nhn cht do st rt T l pht hin vi rt lao (AFB) dng tnh mi tnh trn 100.000 dn T l bnh nhn mc lao c iu tr khi mi 293.000 (nm 2000) 71 (nm 2000) 65 (nm 2007) 89,9% (nm 2007) 7.812 (nm 2006) 428 (nm 2006) 0,28% (c tnh) 187 (nm 2009) 36.008 (nm 2009) 1.987 (nm 2009) 60.867 (nm 2009) 27 (nm 2009) 46 (nm 2009) 89,8% (nm 2009)

Cn kh khn, phn u t

MDG7: m bo bn vng v mi trng 1 2 3 4 T l din tch t c rng che ph T l ngi dn c s dng nc sinh hot hp v sinh nng thn T l h gia nh c h x hp v sinh nng thn T l h gia nh sng trong nh tm 27,8% 30% 20% 22,7% (nm 1999) 37% 40% (c tnh nm 2010) 79% (nm 2009) 43% (nm 2009) 7,8% (nm 2009)

Kh t, cn nhiu kh khn

MDG8: Thit lp quan h i tc ton cu v pht trin 1 2 Tng kim ngch xut nhp khu (triu USD) Cam kt ODA (triu USD) 2.400 (nm 2000) 69.206 3.748 127.045 8.064 (nm 2009)

t mt s ni dung

26